Святая зямлі беларускай - Сафія Слуцкая

Чатыры стагоддзі памяць пра княгінюСлуцкую жыве ў Беларусі, з пакалення ўпакаленне перадаюцца казанні пра яедобрыя справы і ўчынкі: нябеснаяапякунка і ахоўніца Слуцкага краю прыклала шмат намаганняў дзеля ягоросквіту і ўмацавання.

Праведная Сафія была апошняйпрадстаўніцай праваслаўнага роду князѐў Слуцкіх і Капыльскіх, нашчадкаўвялікага літоўскага князя Альгерда. Родапачынальнікам князѐўАлелькавічаў-Слуцкіх быў унук князя Альгерда Аляксандр, або АлелькаУладзіміравіч. Князі з роду Алелькавічаўзаймалі Кіеўскі, Капыльскі, Слуцкіпасады.

Герб Алелькавічаў

Герб Радзівілаў

Род князѐў Слуцкіх

Слуцкі князь Юрый Алелькавіч, бацька Сафіі

Днѐм нараджэння Сафіі лічыцца 6 мая 1585 года. Пасля смерці бацькі, а потым маці і дзядзькоў Сафія засталася сіратой і спадчынніцай багатага Слуцкага і Капыльскага княства, у якім налічвалася сем гарадоў і абарончых замкаў, трыдцать два фальваркі. Апекуном Сафіі стаў яе дзядзька – Юрый Хадкевіч, а затым ягоны брат –Геранім – віленскі кашталян і брэсцкі стараста.

Сафія Алельковіч. Гравюра Г. Лейбовіча, 1758 год

Горад Слуцк у XVI-XVII ст.

Горад Слуцк XVI-XVII веках

З князямі Радзівіламі, якім запазычылі значныясумы, апекуны заключылі пісьмовае пагадненне, згодна з якім князѐўна, дасягнуўшы паўналецця, павінна стаць жонкаю Януша Радзівіла, князя Нясвіжскага. З хрысціянскай пакораю праведная Сафія прыняла гэтае рашэнне, але насуперакзакону паставіла цвѐрдую ўмову самой застацца ўПраваслаўі і дзяцей выхоўваць праваслаўнымі.

Вянчанне князѐўны Сафііз князем ЯнушамРадзівілам адбылосяпаводле праваслаўнагаабраду 1 кастрычніка 1600 года ў адным з храмаўБрэста.

Сафія РадзівіллПартрэт невядомагамастака XVI ст.

Партрэт Януша Радзівіла, мужа княгіні Сафіі

Княгіня Сафія знайшла духоўную апору ўглыбокай веры і гарачай малітве, з усімігорасцямі звяртаючыся да Госпада. Ад сваіх набожных бацькоў яна перанялаабавязак апекі над праваслаўныміхрамамі і манастырамі на землях Слуцкага княства. У часы распаўсюджання уніі княгіня рашучастала на абарону праваслаўнаганасельніцтва і яго святыняў. Духоўна іматэрыяльна яна падтрымлівала Слуцкаебрацтва, Праабражэнскі манастыр зпрытулкам і вучылішчам.

Пры падтрымцы братчыкаўкнягіня Сафія пераканала свайгомужа хадайнічаць перад каралѐмаб атрыманні граматы, якая б забараняла прымушацьправаслаўных вернікаў да уніі. Пасля падпісання такой граматыабарона інтарэсаў Праваслаўя ўСлуцкім княстве была падмацавана законам.

Апрача юрыдычнай абароныПраваслаўя княгіня Сафія рупліва клапацілася праматэрыяльны стан Царквы, шчодра ахвяруючы на манастыры і храмы. Згодна зпаданнем, яна сама вышывалазолатам і срэбрам святарскіяаблачэнні, пешшу паломнічалапа святых месцах, у дні храмавыхсвятаў бывала ў самых аддаленых цэрквах.

Спачыла праведная Сафія 19 сакавіка (1 красавіка) 1612 года ад першых родаў ва ўзросцу26-ці гадоў. Пахавалі яе ўправым прыдзеле храма Слуцкага Свята-Троіцкагаманастыра каля фамільнайіконы князѐў Алелькавічаў.

У жывапісе воббраз Сафіі Слуцкай знайшоў увасабленне ў графічным партрэце, выкананым яе земляком – мастаком М. Басалыгам.

Пушкін Алесь, СьвятаяБлагаверная Княжна Сафія Слуцкая, 1998, палатно, алей

Малюнак А. Кашкуревіча

Адразу пасля спачыну праведную Сафію пачалі ўшаноўваць як апякунку горада Слуцка іправаслаўнай веры. У архівеСвята-Троіцкага манастыразахоўвалася складзенаянастаўнікам Слуцкай семінарыііераманахам Маркіянам рукапіснаякніга з апісаннем цудаў, якіяадбываліся па малітвах вернікаўпры грабніцы з яе мошчамі.

У гістарычнай літаратуры зафіксаваны факт выратавання Слуцка ад эпідэміі халеры ў 1848 годзепасля таго, як па просьбе гараджан мошчы святой былі пранесены па вуліцах хрэсным ходам.

У дарэвалюцыйны час мошчысвятой праведнай Сафіізнаходзіліся ў Слуцку, цяперспачываюць у левым прыдзелеМінскага кафедральнагасабора Святога Духа.

Мінскі кафедральны сабор

Царква Сафіі Слуцкай, 2000-2007 гг. вул. Казінца.

У яе гонар названы храм у Мінску і сястрынстваміласэрнасці пры мінскімСвята-Духавым саборы.

Труна знятленнымімошчамі святой княгіні Сафіі ўСлуцку. Адзінызахаваныздымак 1912 гады.

Рака з мошчамі святой праведнай Сафіі Слуцкайзнаходзіцца ў Свята-Духавым кафедральным саборы ўМінску.

Абраз Сафіі Слуцкай у храме ў імя святой у Мінску

8 июня 2007 года, г. Слуцк.

Падчас СлужэнняВысокаправялебнейшага МітрапалітаФіларэта ў дзень памяці святой праведнай Сафіі Слуцкай. г. Мінск. Храм у гонар святой праведнай СафііСлуцкай. 1 красавіка 2011 г.

Усяночнае няспанне ў пярэдадне святкавання400- годдзі з дня смерці святой праведнайСафіі, княгіні Слуцкай узначаліў МітрапалітФіларэт. Свята- Парфумы кафедральны сабор г. Мінска. 31 сакавіка 2012 гады

Інькоў М. М., 1984, Помнік Святой Сафіі, адно з 7-мі цудаў Слуцка.

Інькоў М. М., 1954 Менск, 90-я гады, 35х21х21 см

Помнікі ўстаноўлены ў Слуцку і Мікашэвічах

Аўтар помніка праведнай княгіні Сафіі Слуцкай

Міхаіл Інькоў

Помнік усталяваны ў храма ў імя сафіі Слуцкай31 сакавіка 2012 гады. Мікалай Лукьянчик, архітэктар скульптурнайкампазіцыі «Святая Сафія Слуцкая»

Навіны пра усталеўку помніка

Вiдеафiльм

Пра фільм: Як часта мы чуем пра бяспраўежанчын у сярэднія стагоддзі, аб іхбездапаможнасці і залежнасці ад волі моцныхсьвету гэтага. Гісторыі Ефрасінні Полацкай, Сафіі Слуцкай і многіх іншых застаюцца яркайуспышкай у гісторыі нашага народа... Але прыйшоў час вяртання да вытокаў. Зараз мошчы праведнай Сафіі Слуцкай перанесеныяў мінскі Свята-Духаў кафедральны сабор у паўночнага прыбудоўкі ў гонар цудатворнайМінскай іконы Божай Маці, і кожны можапрыкласціся да іх са сваѐй маленнем абдапамозе.

Беларуская Праваслаўная Царква12 студзеня 2012 г. заснавалаордэн святой праведнай СафііСлуцкай.

Новая ўзнагарода БПЦ заснаванаяў памяць 400-годдзя смерці святой княгіні.

Ордэн святой праведнай Сафіі Слуцкай

Ордэн святой праведнай Сафіі Слуцкай

Ордэнам святой Сафіі будуцьузнагароджвацца асобы за шматгадовае служэнне ў святым сане або за заслугі перад БПЦ. Акрамягэтага, ўзнагароджання ордэнамсвятой Сафіі Слуцкай могуць быцьуганараваныя епархіі, манастыры, духоўныя навучальныя ўстановы ііншыя царкоўныя арганізацыі.

Дадатковыя матэрыялы

Аўдыязапіс выступу ФоменковаМікалая Мікалаевіча"Малавывучаныя аспекты жыццяпісу святой праведнайСафіі, княгіні Слуцкай" на канферэнцыі БДУ "Праваслаўнаяцарква і яе роля ў фармаваннідухоўнай культуры беларускаганарода" 7 снежня 2007 гады.

Частка 1

Частка 2

Апошняя са слуцкіх князѐў

Адраджаецца памяць пра Сафію Слуцкую і ў слове. Польскі пісьменнік Юзаф Крашэўскі ў1841 г. выдаў у Вільні аповесць “Апошняя са слуцкіх князѐў”, дзе ў мастацкай форме апавядаецца гісторыя гэтай своеаваблівай “траянскай вайны” паміж двума родамі за жанчыну. Аповесць напісана не толькі пазнавальна, але і займальна, месцамі нават з гумарам, чна лѐгка чытаецца. Чытаць.

Жыццѐ Св. Сафіі, княгіні Слуцкай(адкрыць PDF) Выданне прыходу ў гонарсвятой Сафіі, княгіні Слуцкай, г. Мінск2005

Кніга Святая праведная Сафія, княгіня Слуцкая (адкрыць PDF)

Дадатковыя матэрыялы

Вікіпедыя http://be.wikipedia.org/wiki/Соф'я_Слуцкая Каваленка І. Сафія Слуцкая святая... // Электронная

версия газеты «Слуцкий край»// 2012, 3 апреля.http://www.s-k.by/ru/numbers?art_id=4172

Кенька М., І стала ў Слуцку Сафія. //Бібліатэка прапануе №1, 2001

Красавін А. Силуэты наших великих предков. Святая княгиня София Слуцкая // эл. версия газеты ВечернийБобруйск http://bobruisk.ru.by110.activeby.net/node/31931

Малишевская О. В., Святая праведная София Слуцкая. Мн.: Белорусская Православная Церковь (БелорускийЭкзархат Московского Патриархата), 2011, - 16 с., с ил.

Спіс літаратуры

Марціновіч А., Хто мы, адкуль мы…: гіст. эсэ, нарысы. У 3 кн. Кн. 1/ Алесь Марціновіч. – Мінск: Беларусь, 2008. – 431 с.

Сайт, посвященный Софии Слуцкой. http://www.sofia.by/

Сайт Прихода Свято-Петро-Павловского собора г. Минска //Святая праведная Сафія, княгіняСлуцкаяhttp://sppsobor.by/bractva/vilna/laboratory/bellife/4029

Святая благоверная София, княгиня Слуцкая : житие / сост. Н. Н. Фомнков. – Мн. : Православ. Инициатива, 2005, - 32 с.

ГУО“ Гимназия № 1 г. Новополоцка“

Составитель: К. Кузьмич, библиотекарь