View
230
Download
2
Category
Preview:
Citation preview
Seminar & Brokerage eventPROMOCIJA ISTRAŽIVANJA I INOVACIJA
U FUNKCIJI KONKURENTNOSTI19 j i 2012 B j L k19. juni 2012, Banja Luka
AKREDITACIJA LABORATORIJA I CE AKREDITACIJA LABORATORIJA I CE OZNAČAVANJE PROIZVODA KAO
PREDUSLOV ZA UKLANJANJE TEHNIČKIH PREDUSLOV ZA UKLANJANJE TEHNIČKIH BARIJERA U TRGOVINI
dr Vid Jovišević redovni professor dr Vid Jovišević, redovni professor, mr Stevo Borojević,dipl.inž., viši asistent
Univerzitet u Banjoj Luci, Mašinski fakultet, Banja Luka
EVROPSKA EVROPSKA UNIJA
1952 Belgija Francuska Holandija Italija 1952 Belgija, Francuska, Holandija, Italija, Luksemburg, Nemačka 1973 Danska, Irska, Velika Britanija1981 Grčka
Š
• 27 država u EU
• 450.000.000 1986 Portugal i Španija1990 područje istočne Nemačke1995 Austrija, Finska, Švedska 2004 Češka Estonija Kipar Latvija Litva
450.000.000 stanovnika
• + Norveška, Island Liht št j (EEA)2004 Češka, Estonija, Kipar, Latvija, Litva,
Mađarska, Malta,Poljska, Slovaška, Slovenija2006 Rumunija, Bugarska
Lihtenštajn (EEA)
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
2
Model organizacije tržišta EU
Sistem sa snažnim institucijama koje štite Sistem sa snažnim institucijama koje štite prava građana i regulisano tržište koje osigurava slobodnu konkurenciju po osigurava slobodnu konkurenciju po strogo utvrđenim pravilima;
Onemogućuje monopol, štiti zdravlje i Onemogućuje monopol, štiti zdravlje i život građana, štiti okolinu, štiti interesepotrošača i ruši barijere slobodnom kretanju ljudi, roba i usluga;
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
3
PODRUČJE BEZ NUTRAŠNJIH GRANICA U KOME JE SLOBODAN PROTOK
Slobodno kretanje ljudi
ukidanje granične kontroleusklađivanje Zakona o ulazu azilu oružju i drogamakretanje ljudi usklađivanje Zakona o ulazu, azilu, oružju i drogamapravo građanina EU da se nastani i radi na teritoriji druge zemlje iz EU
Slobodno ukidanje graničnih kontrolakretanje roba
j gusklađivanje međusobnog priznavanja pravila i regulativa usklađivanje poreza
Slobodno liberalizacija finansijskih uslugakretanje usluga usklađivanje bankarskih i osiguravajućih supervizija
otvaranje tržišta transporta i telekomunikacija
Slobodno veća sloboda kretanja monetarnih i transakcija kapitalakretanje kapitala
j jkoraci prema zajedničkom tržištu za financijske uslugeliberalizacija transfera hartija od vrijednosti
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
4
HARMONIZACIJA TEHNIČKOG ZAKONODAVSTVA
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
5
AKREDITACIJA, IZDAVANJE CERTIFIKATA I TESTIRANJE
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
6
ZAHTJEVI
CERTIFIKACIJA PREDUZEĆA:INTEGRISANI UPRAVLJAČKI SISTEMI SERIJE ISO 9000, ISO 14000,OHSAS 18000; FSC-COC, ;
AKREDITACIJA LABORATORIJA PREMA ZAHTJEVU MEĐUNARODNOG STANDARDA EN ISO/IEC17025:2005
CERTIFIKACIJA PROIZVODA:PRIMJENA DIREKTIVA I STANDARDA EVROPSKE UNIJE ZA TEHNIČKE INDUSTRIJSKE PROIZVODE
7
RazličitaRazličita
Tehničke barijere u trgovini
ZemljaZemlja BBZemljaZemlja AARazličitaRazličita
dobrovoljnadobrovoljnastanovištastanovišta
RazličitRazličitiiRazličitRazličitiinacionalninacionalni
obavezujućiobavezujućipropisipropisi
Različite Različite procedure za procedure za ocjenjivanjeocjenjivanje
usaglašenostiusaglašenostiusaglašenostiusaglašenosti
Tehničke barijere u trgovini- Primjer
ZemljaZemlja AA
Presvučeni rezni alat
ZemljaZemlja AA•Visoka otpornost na habanje
Zemlja Zemlja BB
•Povećanje postojanosti alataZemlja Zemlja BB•Povećanje produktivnosti
K lit t č l t
Tehničke barijere u trgovini- Primjer
ZemljaZemlja AA
Kvalitet presvučenog reznog alata testiran je prema sopstvenim standardima kompanije koja se bavi presvlačenjempresvlačenjem.
• performanse pri sječenju
ZemljaZemlja BB
• mogućnosti proizvodnje legure zapresvlačenje
•adhezija sloja za presvlačenjej j p j
Rezultati testiranja su prihvaćeni u zemlji Azemlji A
Tehničke barijere u trgovini- PrimjerTehničke barijere u trgovini Primjer
ZemljaZemlja AAKupac u zemlji B
•Ne poznaje standarde prema kojima •Ne poznaje standarde prema kojima je kompanija koja se bavi
presvlačenjem u zemlji A testirala kvalitet alata
ZemljaZemlja BB
kvalitet alata • nema povjerenja u rezultate testiranja kompanije koja se bavi presvlačenjem u zemlji Apresvlačenjem u zemlji A• insistiraće na novim testovima koje će uraditi ili izdati organ kome on vjeruje. vjeruje.
Tehničke barijere u trgovini- Primjer
Posljedice
Tehničke barijere u trgovini- Primjer
ZemljaZemlja AA
Posljedice
• dodatni troškovi za nova testiranja• gubitak vremena• gubitak vremena• problemi između proizvođača i
potencijalnih kupaca ji j j i j i
ZemljaZemlja BB
• ne postoji povjerenje u testiranja i certifikate između država• tržišna pozicija za oba partnera ne
ž d j č ik k d može da se ojača nikakav dogovor nije napravljen, iako postoje mnoge prednosti za oba partnera
Šta su posljedice?
Tehničke barijere u trgovini povlače za sobom iscrpna, skupa i višestruka testiranja i izdavanja certifikata.
Ovo posebno predstavlja poteškoće za SME* Ovo posebno predstavlja poteškoće za SME , što je u vezi sa značajnim negativnim uticajem na lokalnu ekonomiju.(*S ll & M di E t i M l i d j (*Small & Medium Enterprises – Mala i srednja preduzeća)
CERTIFIKACIJA PROIZVODA
PROIZVODE OZNAČITI SA CE AKO ZA NIH POSTOJI DIREKTIVA NOVOG PRISTUPA;
PRIJE TOGA ISPUNITI SVE ZAHTEVE DIREKTIVA PRIJE TOGA ISPUNITI SVE ZAHTEVE DIREKTIVA (SVAKA DIREKTIVA ODREĐUJE POSTUPAK ZA UTVRĐIVANJE USAGLAŠENOSTI);)
14
OSNIVANJE I RAZVOJ LABORATORIJAOSNIVANJE I RAZVOJ LABORATORIJA
Za certifikaciju pojedinih proizvoda, neophodno je prethodno izvršiti ispitivanja neophodno je prethodno izvršiti ispitivanja, prema zahtjevima direktiva i standarda EUkoja se vrše u akreditovanim laboratorijamakoja se vrše u akreditovanim laboratorijama.
Akreditacije se vrše prema zahtjevu međunarodnog standarda EN ISO/IEC17025:2005.
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
15
Akreditacija –što je to?
Akreditacija je međunarodno priznati način dokazivanja osposobljenosti za ocjenjivanje usaglašenosti;ocjenjivanje usaglašenosti;
Akreditacija organa za ocjenjivanje Akreditacija organa za ocjenjivanje usaglašenosti uređena je serijom standarda ISO/IEC 17000;
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
16
Akreditacija –zašto? Povjerenje u tehničkim pitanjima ne može se Povjerenje u tehničkim pitanjima ne može se
nametnuti zakonski, već se mora zasnovati na međusobnom priznavanju i uvažavanju;
Uvođenjem procesa akreditacije omogućuje se:
Usaglašavanje nacionalne ispitne i mjerne Usaglašavanje nacionalne ispitne i mjerne infrastukture, što čini njihov rad transparentnim i efektivnim;
Povećanje i potvrda osposobljenosti laboratorija; Povećanje i potvrda osposobljenosti laboratorija; Osiguranje regionalnog i međunarodnog
prihvatanjea ispitnih/umjeravanih rezultata i certifikata;
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
17
certifikata;
Standard EN ISO/IEC 17025 Globalizacija trgovine utiče na razvoj nacionalnih Globalizacija trgovine utiče na razvoj nacionalnih
ispitnih i mjernih infrastruktura; Cilj je postaviti temelje za uspostavu povjerenja u
k lit t i d i t j či l kš ti kvalitet proizvoda i na taj način olakšati međunarodnu trgovinu;
Poglavlja: 1.Područje primjene; 2.Upućivanje na druge normativne dokumente; 3 Na i i i definicije; 3.Nazivi i definicije; 4.Zahtjevi koji se odnose na upravljanje; 5.Tehnički zahtjevi ;
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
18
j ;
Postupak akreditacije laboratorije Priprema laboratorije- Prvi korak za projekat akreditacije je Priprema laboratorije- Prvi korak za projekat akreditacije je
odluka rukovodstva laboratorije o postupku akreditacije. Rukovodstvo laboratorije prema svojim financijskim mogućnostima, broju i stručnosti osoblja određuje metode i
d čj k dit ijpodručje akreditacije; Potrebna dokumenta - Dokumentacija opisuje ispunjavanje
zahtjeva standarda BAS EN ISO/IEC 17025:2006, koji se odnose na: organizaciju sistem kvaliteta upravljanje odnose na: organizaciju, sistem kvaliteta, upravljanje dokumentima i zapisima, stručnost i obučenost osoblja, tehničku osposobljenost i metode ispitivanja.;
Podnošenje zahtjeva za akreditaciju-Zahtjev za j j j jodobravanje akreditacije podnosi se BATA-i, direktno ili preko ispostava u Entitetima (Republika Srpska i Federacija BiH), na odgovarajućim obrascima koje BATA dostavlja Organu (Laboratoriji) na njegov zahtjev;
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
19
Organu (Laboratoriji) na njegov zahtjev;
Akreditacija u BiH 23 maja 2001 godine Skupština BiH usvojila je Zakon o 23. maja 2001. godine, Skupština BiH usvojila je Zakon o
akreditaciji B i H - Prema ovom Zakonu mogu se akreditovati sljedeći organi za ocjenjivanje usaglašenosti:
Laboratorije za ispitivanje i kalibracije; Laboratorije za ispitivanje i kalibracije; Organi koji obavljaju certifikaciju proizvoda; Organi koji obavljaju certifikaciju sistema kvaliteta; Organi koji obavljaju certifikaciju sistema upravljanja zaštitom životne
sredine; Organi koji obavljaju certifikaciju osoblja; Inspekcijska organi;
17 aprila 2002 godine Skupština BiH usvojila je Zakon o osnivanju 17. aprila 2002. godine Skupština BiH usvojila je Zakon o osnivanju Instituta za akreditaciju B i H - Ovim zakonom osnivana je kao samostalna institucija Institut za akreditaciju B i H (BATA), kao organ državne uprave za provođenje Sistema akrediacije B i H;
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
20
organ državne uprave za provođenje Sistema akrediacije B i H;
Trenutna situacija u B i H
Pregled akreditovanih organa za ocjenjivanje Pregled akreditovanih organa za ocjenjivanje usaglašenosti u BiH na dan 29.04.2011. godine je sljedeći (www.bata.gov.ba): Prema standardu BAS ISO/IEC17020 - 10
Inspekcijskih tijela; Prema standardu BAS EN45011 2 Tijela za Prema standardu BAS EN45011 - 2 Tijela za
certifikaciju proizvoda; Prema standardu BAS EN ISO/IEC17025 - 6 /
Kalibracionih laboratorija; Prema standardu BAS EN ISO/IEC17025 - 21 Ispitnih
l b t ij 10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor
Mašinski fakultet, Banja Luka21
laboratorija;
Zaključak Za certifikaciju proizvoda neophodno je prethodno izvršiti Za certifikaciju proizvoda neophodno je prethodno izvršiti
ispitivanja, koja se vrše u akreditovanim laboratorijama. Ova ispitivanja se izvode prema zahtjevima direktiva i standarda EU.
Laboratorije koje se koriste za ispitivanje trebaju biti akreditovane Laboratorije koje se koriste za ispitivanje trebaju biti akreditovane prema zahtjevu međunarodnog standarda ENISO/IEC17025:2005, da bi bile u mogućnosti da prate zahteve novih standarda za certifikaciju proizvoda;certifikaciju proizvoda;
Kao zemlja koja teži punopravnom članstvu u Evropskoj uniji, mi smo dužni da usaglašavamo naše propise, opremu i ponašanje sa propisima Evropske unije;propisima Evropske unije;
Zato je osnivanje i kontinualan razvoj laboratorija za ispitivanje i certifikacija proizvoda, jedan od nužnih preduslova sveobuhvatnog razvoja, uklanjanja tehničkih barijera u trgovini i
10.7.2012 dr Vid Jovišević, redovni profesor Mašinski fakultet, Banja Luka
22
sveobuhvatnog razvoja, uklanjanja tehničkih barijera u trgovini i razvoja sveukupne industrijske proizvodnje;
H l ž jiHvala na pažnji
Više informacija-kontakt:Prof.dr Vid Jovišević
Univerzitet u Banjoj Luci Mašinski fakultet Banja LukaUniverzitet u Banjoj Luci, Mašinski fakultet, Banja LukaUl. V. Stepe Stepavića 75, 78 000 Banja Luka tel.: ++387 51 462 400Mob tel ++387 65 587 379 Mob.tel. ++387 65 587 379 fax: ++387 51 465 085 E-mail:vid.jovisevic@blic.net
23
Recommended