บทที่ 1 ลักษณะของจิตวิทยาธุรกิจ...บทท...

Psycho มาจากคาภาษากรกวา Psyche = วญญาณ (Soul) Logos = การศกษา การคนควา การหาความร Psycho + Logos =การศกษาคนควาเกยวกบเรองวญญาณ

(A study of soul) ซงเกยวของกบ อานาจลกลบ สงศกดสทธ เทพเจา

และเชอวาวญญาณเปนอสระ สามารถดลบนดาลใหมนษยมอนเปนไปตาง ๆ ได

บทท 1 ลกษณะของจตวทยาธรกจ

จตวทยาทวไป

การศกษาเกยวกบ พฤตกรรม ของมนษย และสตว ทาความเขาใจเพอทจะปรบตวใหเขากบสงคมอยางมประสทธภาพ

จงตองศกษาถงสาเหตตาง ๆ สงผลใหแตละคนมพฤตกรรมทแตกตางกนอนเปนลกษณะเฉพาะตวดงปรากฏอย

ซงรวมถง การปฏบตทกอยางของบคคลเทาทจะสงเกตเหนได

การประพฤตปฏบตทกอยางของบคคลไมวาจะรตวหรอไมรตวกตาม การยน การนง การพดคย การหวเราะ

หรอแมแตส งทมองไมเหน การนกคด อารมณรก โกรธ ภาษาจตวทยา ใชคาวา "พฤตกรรม" หรอ BEHAVIOR

จดมงหมายของการศกษาจตวทยา

ศกษาสาเหตของการเกดพฤตกรรมของมนษย เขาใจพฤตกรรมและกระบวนการทางจต พยากรณพฤตกรรมในอนาคต เปลยนแปลงพฤตกรรมใหเปนไปตามทตองการ

วธการศกษาทางจตวทยา

การตรวจสอบตนเอง หรอการพนจภายใน ( Introspection ) การสงเกต (Observation ) การศกษาบคคลเปนรายกรณ ( Case study) การสมภาษณ ( Interview) การทดสอบ ( Testing ) การทดลอง ( Experiment) การศกษาแบบคลนค( Clinical method)

การตรวจสอบตนเอง / การพนจภายใน (Introspection)

: การใหบคคลสารวจตรวจสอบดวยการยอนทบทวนการกระทาและความรสกนกคดของตนเองในอดตทผานมา

แลวรายงานความรสกออกมา โดยการอธบายถงสาเหตและผลของการกระทากจกรรมตาง ๆ

เชน ตองการทราบวาทาไมนกศกษาคนหนงจงชอบพดปดเสมอ ตองเรยกมาพบแลวเลาสาเหตหรอเหตการณในอดต

ทเปนเหตใหมพฤตกรรมเชนนน จะทาใหทราบทมาของพฤตกรรม

และไดแนวทางในการชวยเหลอแกไขพฤตกรรมได

การตรวจสอบตนเอง จะไดรบขอมลตรงตามความเปนจรงและเปนประโยชน

เพราะผรายงานมประสบการณและอยในเหตการณนนจรงหากผรายงานจดจาเหตการณไดแมนยาและมความจรงใจในการ

รายงานอยางซอสตยไมปดบงและบดเบอนความจรง แตหากผรายงานจาเหตการณหรอเรองราวไมได หรอไมตองการรายงานขอมลทแทจรงใหทราบ

จะทาใหการตความหมายของเรองราวหรอเหตการณผดพลาดไมตรงตามขอเทจจรง

การสงเกต ( Observation )

: การแสวงหาขอเทจจรงทตองการทราบโดยเฝามองจากปรากฏการณนนหรอจากสภาพการณนนจรง ๆ โดยไมใหผถกสงเกตรตว

แลวบนทกรายละเอยดไว โดยไมใสความคดเหนสวนตวหรออารมณของผสงเกตลงไป ชวยใหเขาใจพฤตกรรมของคนในสภาพแวดลอมธรรมชาต

เชน การสงเกตพฤตกรรมในการเขาลฟททตกคนไขนอกโรงพยาบาล ในชวงเวลา 8.30 - 10.00 น.

การสงเกตนนอาจจะใชเครองมอชวยบนทกรายละเอยดไดดวย เชน - เครองบนทกเสยง - กลองถายภาพยนตร กลองถายวดโอ - เครองมอวดจานวนคนเขารบบรการ

การสงเกตแบงเปน 2 ลกษณะ คอ 2.1 การสงเกตอยางมแบบแผน (Formal observation) : การสงเกตทมการเตรยมการลวงหนา มการวางแผน

กาหนดเวลา สถานการณ สถานท พฤตกรรม และบคคลทสงเกตไวเรยบรอย

2.2 การสงเกตอยางไมมแบบแผน (Informal observation) :การสงเกตโดยไมตองมการเตรยมตวลวงหนา หรอวางแผน

ลวงหนา แตสงเกตตามความสะดวกของผสงเกต

การศกษาบคคลเปนรายกรณ (Case Study)

: การศกษารายละเอยดตาง ๆ ทสาคญ แตตองใชเวลาศกษาตดตอกนเปนระยะเวลาหนง แลวรวบรวมขอมลมาวเคราะหพจารณาตความ

เพอใหเขาใจถงสาเหตของพฤตกรรม หรอลกษณะพเศษทตองการทราบ ทงนเพอจะไดหาทางชวยเหลอแกไขปรบปรง

ตลอดจนสงเสรมพฤตกรรมใหเปนไปในทางสรางสรรค

การศกษาบคคลเปนรายกรณ จาเปนตองศกษารายละเอยดตาง ๆ ของผทตองการศกษา ตงแตเรองประวต เรองราว ของครอบครว ประวตพฒนาการ

ประวตสขภาพ ความสมฤทธผลในการเรยน ความสนใจ ความถนด ฯลฯ และในการรวบรวมขอมลอาจใชเทคนควธตาง ๆ เขามาชวยดวย

เชน การสงเกต การสมภาษณ การทดสอบ เปนตน ทงนเพอเปนการประมวลใหไดขอมลใหละเอยดและตรงจดใหมากทสด

การสมภาษณ (Interview)

: การสนทนากนระหวางบคคลตงแต 2 คน ขนไป โดยมจดมงหมายซงการสมภาษณกมหลายจดมงหมาย เชน

สมภาษณเพอความคนเคย สมภาษณเพอคดเลอกบคคลเขาทางาน สมภาษณเพอคดเลอกบคคลเขาศกษา สมภาษณเพอการแนะแนวและการใหคาปรกษา

ทงนเพอใหไดขอมลหรอขอเทจจรงตาง ๆ มาใชในการตดสนใจ การใหคาแนะนา การแกปญหา

หรอการสนบสนนสงเสรมตอไป

การสมภาษณทดจาเปนตองมการเตรยมการลวงหนา วางแผน กาหนด สถานท เวลา

และเตรยมหวขอหรอคาถามในการสมภาษณ ขณะสมภาษณผสมภาษณควรจะใชเทคนคอน ๆ ประกอบดวย

เชน การสงเกต การฟง การใชคาถาม การพด การสรางวฒนธรรมทด

ระหวางผใหสมภาษณและผสมภาษณไดดาเนนไปดวยด

การทดสอบ (Testing)

การใชเครองมอทมเกณฑในการวดลกษณะพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงหรอหลาย ๆ พฤตกรรม

โดยใหผรบการทดสอบเปนผตอบสนองตอแบบทดสอบ ซงอาจเปนแบบทดสอบภาษา (Verbal) ทาทาง (Non - verbal) หรอการปฏบตการหรอลงมอทา (Performance)

เพอใหไดขอมลเกยวกบบคคลนนตามจดมงหมายทผทดสอบวางไว

แบบทดสอบบคลกภาพ (Minnesota Multiphase Personality Test) แบบทดสอบหยดหมก (Inkblot Test) แบบทดสอบเชาวปญญา (Wechsler Adult Intelligence Scale) แบบทดสอบความถนด (Aptitude Test)

การทดลอง (Experiment) : วธการรวบรวมขอมลทเปนระบบและเปนวธการทางวทยาศาสตร ดงน ตงปญหา ตงสมมตฐาน รวบรวมขอมล ทดสอบสมมตฐาน แปลความหมายและรายงานผล นาผลทไดไปใชในการแกปญหา

การทดลองจงเปนการจดสภาพการณขนมาเพอดผลการเปลยนแปลง ทเกดขนเพอศกษาเปรยบเทยบกลมหรอสภาพการณคอ

1. กลมทดลอง (Experimental group) : กลมทไดรบการจดสภาพการณทดลองเพอศกษาผลทปรากฏจากสภาพนน

เชน เทคนคระดมพลงสมองจะทาใหกลมเกดความคดสรางสรรคหรอไม 2. กลมควบคม (Control group) : กลมทไมไดรบการจดสภาพการณใด ๆ

ทกอยางถกควบคมใหคงสภาพเดม ใชเพอเปรยบเทยบกบกลมทดลอง

สงทผทดลองตองการศกษาเรยกวา “ ตวแปร ” ม 2 ประเภท คอ

* ตวแปรอสระหรอตวแปรตน (Independent variable) เปนตวแปรหรอสงทผทดลองนามาใชทดลองดวาจะมผลเกดขน

อยางไร เชน การสอนกลมทดลองดวยเทคนคพลงสมองจะมผลตอความคด

สรางสรรคของพนกงานหรอไม * ตวแปรตาม (Dependent variable) เปนตวแปรทเปนผลทเกดขนจากตวแปรอสระหรอตวแปรอสระทาให

ตวแปรตามเปลยนแปลงไป หรอเปนผลทเกดขนในการทดลองนนเอง เชน เทคนคระดมพลงสมองเปนผลใหความคดสรางสรรคของ

พนกงานเพมขน

การศกษาแบบคลนก (Clinical method)

การศกษาเกยวกบความผดปกตทางพฤตกรรมของมนษยเปนรายบคคล โดยศกษาประวตโดยละเอยด หรอ อาศยวธการตาง ๆ ทางจตวทยา

ศกษาสมมตฐานของความผด ปกต และวธรกษา เพอใหผไมปกต กลบคนสสภาพปกต

การศกษาวธการรกษา แบงเปน 2 ประเภท คอ - จตแพทย (Psyciatric) - จตวทยาการใหคาปรกษา (Counseling Psychology)

สาขาตางๆ ของวชาจตวทยา

1. จตวทยาทวไป (General Psychology) ศกษาเกยวกบพนฐานความรทวไปทางจตวทยา ทฤษฎ และ

กฏเกณฑตาง ๆ ทไดจากการวเคราะหดวยการทดลอง พฤตกรรมขนมลฐานตาง ๆ ของจตวทยาทวไปน เปนพนฐานของจตวทยาสาขาอน ๆ

2. จตวทยาการทดลอง (Experimental Psychology) ศกษาขบวนการพนฐานเกยวกบคนและสตว โดยวธทดลอง 3. จตวทยาสงคม (Social Psychology) ศกษาเกยวกบบคคลในสงคม ซงเปนจตวทยาทเกยวของกบ

พฤตกรรมของกลมชนแตละกลม การตดตอสงสรรคกนในชมชน การอยรวมกน ทศนคต และการแลกเปลยนทศนคตของแตละกลม การขดแยงกนทางดานเชอชาตและผวพรรณ ฯลฯ พรอมทงหาวธการ หลกเกณฑสาหรบใชควบ คมและกาหนดพฤตกรรมเหลานน

4. สรรจตวทยา (Physiological Psychology) เกยวของกบสภาพทางจตใจ การทางานประสานกนของระบบ

อวยวะตาง ๆ ในรางกาย ซงมความสมพนธเกยวของกบพฤตกรรมของมนษย โดยมงพจารณาเกยวกบสภาพ ความผดปกตทางดานจตใจ

5. จตวทยาพฒนาการ (Development Psychology) ศกษาการพฒนาการดานตาง ๆ ของมนษย ตงแตเรมปฏสนธ

จนกระทงถงวยตาง ๆ โดยเนนเกยวกบเรองของ ความคด สตปญญา อารมณ และภาษา

6. จตวทยาเปรยบเทยบ (Comparative Psychology) เกยวของกบความเหมอนและความแตกตางในพฤตกรรมของ

อนทรยทงหลาย ศกษาเกยวกบววฒนาการทางพฤตกรรม การเรยนร แบบคลาสสก และการรบรแบบใชเครองมอทดลอง ความสามารถในการแยกความแตกตาง การเรยนรและการรบร เปนตน

7. จตวทยาภาษาศาสตร (Psycholinguistics) รวมวธทางจตวทยาและทางภาษาศาสตรเขาดวยกน เพอใชใน

การศกษาเกยวกบการแสดงออกของภาษาทางดานจตวทยา ความเคยชนทางภาษา วธการใชภาษาในทางดานจตวทยา และการตดตอสอสารกน

8. จตวทยาความแตกตางและการประเมนผลทางจตวทยา (Differential Psychology and Psychological Test & Measurment) เกยวของกบทฤษฎการทดสอบการใชสเกลการวเคราะหแฟคเตอร

ตาง ๆ โดยเฉพาะทางดานการศกษา การคนควาเกยวกบการพฒนาการของมนษยและครอบครว การศกษาถงความแตกตางของแตละบคคลในแงตาง ๆ

9. จตวทยาประยกต (Applied Psychology) นาเอาหลกจตวทยามาประยกตกบวธการศกษา การพฒนาการ

อตสาหกรรม ความเปนอยในครอบครว ฯลฯ

10. จตวทยาอตสาหกรรม ( Industrial Psychology ) เกยวของกบการคนควาวธและผลซงมประสทธภาพตอการทางาน

การพฒนาความคดในงานทตองการความชานาญสง ผลของสงแวดลอมตองาน แรงจงใจในการทางาน การประเมนผลการทางาน

11. จตวทยาการศกษา ( Educational Psychology ) ศกษาพฤตกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบสถานการณการเรยนการสอน

โดยเนนถงพฤตกรรมการเรยนรการพฒนาความสามารถของผเรยน ลกษณะธรรมชาต ของผเรยน สงแวดลอมทมผลตอการเรยนร ตลอดจนวธการนาความรความเขาใจทเกดขนไปประยกตใชในการปรบปรง การเรยนการสอนใหไดผลด มประสทธภาพ

12. จตวทยาอปกต ( Abnomal Psychology ) ศกษาถงลกษณะและสาเหต ตลอดจนการปองกนความผดปกต

ทางจตใจ ทางกาย และทางความประพฤตของมนษย

จตวทยาธรกจ (Business Psychology)

การศกษาพฤตกรรมของมนษยทเกยวของกบการดาเนนกจการทางธรกจ เพอใหสามารถนาความรไปใชในการสรรหา คดเลอก บารงรกษา และ

พฒนาบคลากรทางธรกจ

สงเสรมการดาเนนงานทางธรกจใหมประสทธภาพ ลดโอกาสของความลมเหลว

และชวยใหการบรหารธรกจดาเนนไปไดโดยราบรน ในบรรยากาศของความสขและความพอใจรวมกน

ทงฝายผบรหาร พนกงาน และผใชบรการ ทงยงเปนแนวทางใหไดดาเนนชวตสวนตวอยางเหมาะสม

อนเปนปจจยสนบสนนประสทธภาพของการทางานไดเปนอยางด

สาระสาคญของจตวทยาธรกจ

1. จตวทยาเฉพาะของบคคล

ความแตกตาง และความหลากหลายของบคคล คานยม / ทศนคต / ความเชอ แรงจงใจ การรบร การเรยนร

2. จตวทยาของกลมคน 3. จตวทยาระหวางคนและองคกร

ขอบเขตของจตวทยาธรกจ

การคดเลอกและการบรรจ

การฝกอบรมและพฒนาบคคล การประเมนผลการปฏบตงาน การพฒนาองคการ คณภาพชวตการทางาน ความสมพนธระหวางมนษยกบเครองกล

ประโยชนของวชาจตวทยาธรกจ

1. ทาใหเขาใจธรรมชาตของมนษยและพฤตกรรมของมนษย 2. วเคราะหพฤตกรรมหาทางชวยเหลอผทมปญหาในเบองตนได 3. สามารถปรบตวใหเขากบสงคมและสงแวดลอมได 4. ปรบปรงบคลกภาพของตนเองใหเหมาะสมในงานธรกจ 5. ใชจงใจพนกงานใหเกดความกระตอรอรนและจงใจลกคาในการ

เลอกบรโภคสนคา 6. ทาใหมเหตผลในการคดแกปญหา เมอตกอยในภาวะวกฤตตาง ๆ

เชน ประสบกบความเครยด ความขดแยงในใจ ความวตกกงวล ปญหาในการทางาน เปนตน การมความรทางทฤษฎและฝกฝนตนเองอยเสมอ อาจทาใหมความสขมในการคดแกปญหาตาง ๆ ทงของตนเองและชวยเหลอผอน