Sustainable Development and Environmental …archive.iwlearn.net/mrcmekong.org/envir_training_kit/Tha... · Web viewส ตว คร งบกคร งน ำ ส ตว ม กระด

สำ�นกง�นเลข�ธก�รคณะกรรม�ธก�รแมนำ��โขงแผนง�นก�รฝกอบรมด�นสงแวดลอม

คำ�ศพท

abiotic สงไรชวต สวนประกอบซงไมมชวตบนดาวเคราะหabundance

ความอดม (1) จำานวนสงมชวตตอพนทตารางเมตรของพนทองลำานำาหรอแหลงอาศยอน (2) จำานวนสงมชวตทงหมดทอาศยอยพนทองลำานำาหรอแหลงอาศยอน การวดความอดมและความหลากหลายของระบบนเวศน ใชบอยในการบอกถงสภาพของระบบนเวศนน

Acid mine drainage (AMD)

นำาทงฤทธกรด (เอเอมด)

นำาทงจากเหมองผวดน เหมองขดลก หรอกองขยะ ถานหน ซงมสภาพกรดสงตามระดบของโลหะละลายซงปนอยในนำา นำาทงฤทธกรดทำาลายคณภาพนำาไดรนแรงและมกเปนพษตอสงมชวตทอาศยอยในนำา

acid rain ฝนกรด นำาฝนทมพเอชตำากวา 5.6 สภาพกรดทสงขนอาจเกดจากสาเหตธรรมชาต (เชน กาซทพงออกมาขณะภเขาไฟระเบด) หรอจากการกระทำาของมนษย (เชน การเผาไหมเชอเพลงฟอสซล)

acute เฉยบพลน อาการทเกดอยางเฉยบพลนจากความเปนพษ และคงอยในชวงสน (เชน 4-7 วน ในกรณของปลา) หรอเกดจากสงเราทรนแรงจนทำาใหเกดการตอบสนองอยางรวดเรว อาจใชกบสงทไดรบพษหรอการตอบสนองของสงทไดรบพษ การทดสอบอาการเฉยบพลนจากความเปนพษทางนำาใชเวลา 4 วน หรอนอยกวา และใชภาวะการตายวดอาการตอบสนอง ผลกระทบเฉยบพลนอาจอยในระดบไมรนแรง เกอบถงตาย หรอถงตาย

ad hoc เฉพาะกจ ดวยเหตผลทเฉพาะเจาะจงadaptive ทปรบตว สตวในชนดใดชนดหนงทสามารถปรบตวใหเขากบ

สภาพแวดลอมทเปลยนไป สตวทปรบตวไดดกวาในการดำารงชวตและรปแบบของการหาอาหาร จะอยไดในแหลงอาศยมากแหงกวา และสามารถทนตอปจจย

ปรบปรงครงสดทาย 16 ตลาคม 2544

1


รบกวนไดดกวา ในสาขาการจดการสงแวดลอม หมายถงยทธศาสตรทยดหยน สามารถทบทวนปรบปรงยทธศาสตรการจดการหรอนโยบายไดเมอมสารสนเทศใหม

additive สารเตมแตง ปจจยรบกวนชนดเดยวกนทเกดขนซำาจนกระทงเกนระดบทระบบนเวศจะดดกลนเอาไวไดหมด

adsorbableorganic halogens (AOX)

สารอนทรย ฮาโลเจนถกดดซบได (เอโอเอกซ)

ฮาโลเจนในสารประกอบอนทรยซงใชการดดซบดวยถานดดแยกเอาฮาโลเจนนนออกมา วดเปน g Cl2 ตอลตรของสารเคมละลายได ในโรงงานผลตเยอกระดาษคราฟทจะมคลอรนเปนฮาโลเจน ดงนนความเขมขนของสารอนทรยฮาโลเจนในของเหลวจงเปนตวประมาณความเขมขนของสารประกอบอนทรยคลอรนในของเหลวนน

advectic transport

การพดพา กระบวนการทความรอน ความเยน หรอคณสมบตอนในบรรยากาศ ถกถายเทจากแหงหนงไปอกแหงหนงโดยกระแสกาซตามแนวราบ

aerobic ใชอากาศ (1) สภาพสงแวดลอมทมออกซเจน(2) สงมชวตตองใชออกซเจนเพอดำารงชวตอยได(3) กระบวนการทเกดขนไดตอเมอมออกซเจนเทานน

alluvial aquifer

ชนหนอมนำาตะกอนนำาพา

สวนบนสดของชนหนอมนำาหรอชนตะกอนทมสมบตยอมใหนำาซมเขาโดยงาย เนองจากมชองวางระหวางอนภาคตะกอนกวาง ทำาใหเกบนำาไวไดเปนปรมาณมาก

alluvial deposits

แหลงตะกอนนำาพา

บรเวณทราบนำาทวมถงแถบแมนำาซงเกดจากแมนำาลำาธารพดพาตะกอนมาทบถม

ameliorate

ปรบปรง ทำาใหดขน

amphibian

สตวครงบกครงนำา

สตวมกระดกสนหลงเลอดเยน จดอยในชนแอมฟเบย มลกษณะบางอยาง เชน 1) เมอโตเตมวยอาศยบนบก แตผสมพนธในนำา 2) สามารถหายใจเอาออกซเจนผานทางผวหนง และทางปากเมออยในนำา 3) ผวหนงไมมขนหรอเกลด 4) การวางไขและตวออนอยในนำา


2


anaerobic ไมใชอากาศ (1) สภาพสงแวดลอมทไมมออกซเจน(2) สงมชวตทดำารงชวตอยไดในทขาดออกซเจน(3) กระบวนการทเกดขนไดในทขาดออกซเจนเทานน

analyte สวนวเคราะห

สวนทถกวเคราะห วนจฉยเอกลกษณ วดปรมาณจากตวอยางทใชในการวเคราะหทางเคม

antagonism

ภาวะปฏปกษ

ปรากฏการณทสารเคมหลายชนดทมความเปนพษ แตเมอรวมกนแลวสวนผสมทางเคมนนมความเปนพษนอยลง

anthropogenic

ผลจากมนษย

ผลกระทบทางสงแวดลอมอนเกดขนจากกจกรรมของมนษย

aquifer ชนหนอมนำา ชนหนเนอฟาม หรอชนตะกอนทมสมบตยอมใหนำาซมเขาไดงาย เนองจากมชองวางระหวางอนภาคกวางหรอมโพรงหรอรอยแตกตอเนอง ทำาใหเกบนำาไวไดเปนปรมาณมากจนกลายเปนแหลงนำาใตดน ตวอยางไดแก หนทราย ชนกรวด เปนตน

assessmentendpoints

คณคาทางสงแวดลอม

บอกถงคณคาทางสงแวดลอมทควรตองเกบรกษาเอาไว เปนคำาแถลงหรอเปาหมายเกยวกบลกษณะทางนเวศ (เชน ผลกระทบเกยวกบการแพรพนธตออนทรยทอาศยอยในนำา) ซงตองการประเมนคณคาและปกปองคณคาทางสงแวดลอม มกเกยวกบการสนองตอบของตวรบในระบบนเวศทมตอแรงกดดนสงแวดลอม แตอาจขนอยกบวามนษยเหนคณคาของลกษณะทางนเวศอยางไรดวย

assumptions

ขอสมมตพนฐาน

ขอสมมตวาบางสงบางอยางเปนจรง ใชบอยในการสรางแบบจำาลองในงานวจยดานสงแวดลอม เชน ขอสมมตเกยวกบระบบนเวศแบบใดแบบหนงหรอองคประกอบหรอกระบวนการ หรอขอสมมตเกยวกบลกษณะทางเคมหรอพฤตกรรม แบบจำาลองจะทำางานภายใตขอสมมตพนฐานทกำาหนดไว

baseline data

ขอมลทเปนฐาน

ขอมลทเกบรวบรวมในการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมเพอใหรสภาพสงแวดลอมกอนทจะมปจจยรบกวนขน


3


basin แอง พนทตำาบนพนราบและไมมทางออกตามธรรมชาตของธารนำาผวดน หรอถามกจำากดมาก เชน แอง ทะเลสาบ ลมนำา

benchmarkconcentration

เกณฑวดเปรยบเทยบความเขมขน

คาความเขมขนของสารหรอตวปนเป อนทเปนคาเฉพาะทคาดวาจะมผลกระทบเกดขนระดบหนง (เชน LC50 LOEC)

benthic พวกอยตามพนทองนำา

สงมชวตทมแหลงอาศยตามตะกอนผวดนพนทองนำาทงในนำาจดและนำาเคม

benthicinvertebrates

สตวไมมกระดกสนหลงตามพนทองนำา

สตวประเภทไมมกระดกสนหลง (เชน แมลง ทาก กง) ซงอาศยอยตามตะกอนผวดนพนทองนำาทงในนำาจดและนำาเคม

benthos เบนโทส สงมชวตรวมทงพชและสตวทอาศยอยตามตะกอนผวดนตามพนทองนำาทงในนำาจดและนำาเคม

bioaccumulation

การสะสมทางชวภาพ

กระบวนการทสงมชวตไดรบสารเคมจากในนำาเขาสตวโดยตรงและมากกวาทถายออก รวมทเกดจากการกนอาหารและตะกอนทมสารเคมปนอย

bioavailable

ชวภาพทหาได

ปรมาณสารเคมสวนทสามารถนำามาใชสำาหรบกรยาทางชวภาพได เชน การรบสารเคมของสงมชวตทอยในนำา ในทางสงแวดลอมหมายถงสารเคมสวนทอยในรปแบบซงสงมชวตดดซมไดจรง

biochemical oxygen demand - BOD

ความตองการออกซเจนทางชวเคม (บโอด)

การวดอตราการใชออกซเจนเพอยอยสลายอนทรยสารขนาดเลกในนำา โดยกระบวนการออกซเดชนทางชวเคม มหนวยวดเปนสวนในลานสวน (ppm) บโอดใชวดมลพษทางนำาจากของเสยอนทรย (นยมวดคาบโอดทอณหภม 20 c ในเวลา 5 วน ถาคาบโอดสงแสดงวานำามคณภาพตำา : ผแปล)

bioconcentration

ความเขมขนทางชวภาพ

กระบวนการรบสารเคมในนำาเขาสสงมชวตในนำาโดยตรงและมากกวาทขบถายออก รวมถงการรบเขาถายออกผานทางเหงอกของปลาหรอทางเยอผวหนง

biodiversity

ความหลากหลายทาง

บอกถงทกแงมมของความหลากหลายทางชวภาพ เชน ความอดมของชนดพนธ ความสลบซบซอนของระบบ


4


ชวภาพ นเวศ และความหลากหลายทางพนธกรรม ถามความหลากหลายทางชวภาพมากแสดงวาระบบนเวศมสภาพด

biomagnification

การขยายปรมาณทางชวภาพ

การเพมความเขมขนสะสมของสารพษทคงทน ซงสะสมมากขนเรอยๆ ตามลำาดบชนอาหารของโซอาหาร หมายถงโอกาสทผบรโภคจะไดรบสารพษจากอาหารไดมาก เพราะมการสะสมของสารพษถายโอนมาหลายลำาดบชนอาหารจากตำาสดจนถงมนษย

biota ชวชาต สงมชวตทกอยาง (พช สตว รา และจลนทรย) ทพบอยในบรเวณใดบรเวณหนง

biotic ชวนะ สงมชวตทอาศยอยบนผวโลกและบรเวณใกลเคยงผวโลกหรอในระบบนเวศ มความหมายตรงขามกบสงไมมชวตทเปนสวนประกอบทางกายภาพและเคมของบรเวณผวโลก

breakwater

กำาแพงกนคลน

สงกอสราง (เชน กำาแพง) มไวปองกนไมใหคลนซดเขามาในอาวหรอชายฝงทะเล

calibration

การเทยบมาตรฐาน

การทำาใหการตอบสนองของเครองมอทใชวดหรอการแยกกนทางเคมซงกระทำาตามขนตอนในหองปฏบตการทางเคมไดมมาตรฐานเดยวกนอยางเปนระบบ เครองมอทเทยบมาตรฐานแลวจะใหผลการวดคาทถกตอง

carnivor สตวกนเนอ สตวทกนเนอสตวอนเปนอาหารcarrying capacity

ขดความสามารถรองรบ

จำานวน (หรอนำาหนก) และคณภาพ (ในเชงของสขภาพ) ของสงมชวตชนดใดชนดหนงทระบบนเวศหนงสามารถรองรบอยได โดยทไมทำาใหระบบนเวศนนเสอมโทรม

catastrophic

มหาวบต เกดภยมหาวบตอยางฉบพลนและรนแรง (มความรนแรงมากแตเกดไมบอยครง)

catchment

บรเวณลมนำา

พนททรองรบนำาไวแลวระบายไปตามทางนำาผวดนหรอไหลซมไปสแหลง นำาบาดาล หรอหมายถงบรเวณลมนำา พนทลมนำาจะรองรบนำาและระบายนำาผานชองวางทางตามธรรมชาตทเปนทางนำาผวดนรอบๆ เขตพนทลมนำามกเปนสนปนนำา


5


chemicalprecipitation

การตกตะกอนทางเคม

ของแขงทเกดจากการตกตะกอนในสารละลาย เนองจากมนไมละลายในนำาและมกแยกตวตกตะกอนนอนกน

chlorinatedorganics

สารอนทรยทมคลอรน

กลมของสารอนทรยทมคลอรนเปนองคประกอบ เชน ไดออกซนและพซบซงมผลกระทบคลายกบฮอรโมนและทำาลายวธการปรบตวของรางกายโดยธรรมชาตของมนษย

chronic toxicity

ความเปนพษเรอรง

ความเปนพษทคงอยตอเนองเปนเวลานาน และผลสดทายอาจเปนอนตรายถงชวต แตบอยครงทมผลเกอบถงตาย (เชน ความสามารถในการแพรพนธหรอการเตบโตลดลง)

climax vegetation

พชพรรณขนสด

ชมชพของพชพรรณทอยในขนสดทายของการเปลยนแปลงตามลำาดบขน เปนลกษณะของระบบนเวศทคอนขางอยตวแลว พชทอยในขนนจะคงอยไดเปนเวลานานโดยไมเปลยนแปลง

coastline integrity

ความสมบรณของแนวชายฝง

ความเปนธรรมชาตและความสมบรณของระบบนเวศรวมถงความหลากหลายของชนดพนธ (species) และคณภาพนำาทรวมอยในระบบนเวศชายฝงทะเล

community

ชมชพ ในสาขานเวศวทยามความหมายถงสงมชวตชนดตางๆ ทอาศยอยรวมกนในระบบนเวศแหงใดแหงหนง สงมชวตรวมถงพช สตว รา และจลชพ

conceptual model

แบบจำาลองเชงแนวคด

ขอความทบอกถงสวนประกอบตางๆ ของระบบนเวศและปจจยทกระทบตอสงแวดลอม พรอมทงพยากรณความสมพนธระหวางทงสองกลม แบบจำาลองเชงแนวคดนใชในการประเมนความเสยงทางนเวศวทยา

confluence

จดบรรจบ บรเวณททางนำาสองสาย (เชน แมนำา ลำาธาร หรอลำานำาสาขา) ไหลมารวมตวกน

contaminant sink

แองรบสารปนเป อน

ระบบนเวศ (เชน พนทลมตำา) ซงเกบกกสารปนเป อนบางชนดเอาไว เนองจากมสารเคมนนเขาไปสระบบนเวศมากกวาทถายเทออกมา

conveyan ระบบระบาย คคลองสรางดวยคอนกรตหรอใชหญาปลกรองพนไว


6


cesystems

นำา เพอระบายนำาจากพายออกจากบรเวณหนงไปอกแหงหนง

cost-benefit analysis

การวเคราะหตนทน-ผลประโยชน

การวเคราะหผลเสยทางสงแวดลอมและตนทนทางสงคมโดยเปรยบเทยบกบผลประโยชนทคาดวาจะเกดขนจากการมโครงการใดโครงการหนง กระทำาโดยการตคาทางเศรษฐกจของตนทนและผลประโยชนทงหมด วธการนใชไมไดผลในบางครงเพราะความสญเสยดานทรพยากรและดานสงคมไมอาจตคาเปนตวเงนได

cynical ทเหยยดหยามโลกมนษย

อยางเหยยดหยามดหมนมนษยและแรงจงใจของมนษย

cytoplasm

ไซโทพลาสซม

สวนประกอบทมชวตของเซล อยนอกนวเคลยส

DDT ดดท ยอมาจาก dichlorodiphenyltrichloroethane หรอ 1,1,1 – trichloro – 2,2 – bis (p-chlorophenyl) ethane เปนสารฆาศตรพชและสตวชนดหนงประเภทสารอนทรยคลอรน อาจอยในรป p,p- DDT และ o, p- DDT โดยทวไปหมายถง ผลรวมของการสรางและทำาลายทมดดทอยดวย ดดทเปนสารเคมทมพษตกคางในสงแวดลอมไดนาน

decomposition

การสลายตว วธการทางชวภาพทสลายอนทรยวตถทมโครงสรางซบซอน ใหเปนสารทมโครงสรางซบซอนนอยลง โดยสงมชวตทเปนตวสลายสารอนทรย เชน แบคทเรยและรา (ใชกบการสลายตวดวยวธการทางเคมเชนกน : ผแปล)

deleterious

เปนอนตรายตอรางกาย

วตถ (ทงชวภาพ เชน ตะกอนนอนกน หรอเคม เชน สารพซบ) ซงอาจเปนอนตรายตอมนษยและ/หรอสงแวดลอม ทงในแบบทเปนทรจกหรอแบบทไมคาดคดกได

denitrification

การผนกลบของไนเตรต

เปนกระบวนการทจลนทรย (แบคทเรย) ทอาศยในสภาพแวดลอมทมออกซเจนนอย จงตองใชเกลอไนเตรตในการหายใจ ทำาใหไนเตรตลดรปเปนกาซ (สวนมาก


7


จะเกดเปนกาซไนโตรเจน N2 และกาซไนตรสออกไซด N2O (ถาเกดกระบวนการนมากในดน ดนจะเสยไนโตรเจนคนสวฏจกร ทำาใหความอดมสมบรณของดนลดลง : ผแปล)

detrital feeders

สตวกนซากสงมชวต

สตวในชนดทกนซากสดหรอซากเนาเปอยของพชและสตว

detritus ซากสงมชวต

ชนสวนเลกๆ ทไมมชวตของวตถชวภาพทมสภาพยอยสลาย (อนนทรยวตถและอนทรยวตถทตายแลวและเนาเป อย) อาจแขวนลอยอยในนำาหรอตกตะกอนอยกนทะเลสาบ ธารนำา มหาสมทร ฯลฯ

dichlorodiphenyldi-chloroethylene (DDE)

ไดคลอโรไดฟนลได-คลอโรเอธทลน (ดดอ)

สารทแตกตวตามธรรมชาตจากดดท

diffuse แพรกระจาย กระบวนการของการกระจายหรอการรวมตวdioxin ไดออกซน ชอกลมของสารเคมทคลอรนเปนสวนประกอบใน

ตระกลไดเบนโซไดออกซน ประมาณ 75 ชนด ตวทมความเปนพษมากทสดคอ 2,3,7,8 –ทซดด พบบอยในของเสยทปลอยออกมาจากโรงงานทำาเยอกระดาษ

discount rate

อตราสวนลด

อตราทใชคำานวณในการแปลงมลคาในอนาคตใหเปนมลคาปจจบน ถาเปนอตราสวนลดของสงคมจะหมายถงความพงพอใจของสงคมทมผลตอบแทนในปจจบนมากกวาผลตอบแทนในอนาคต (ใชในการวเคราะหตนทน-ผลประโยชนทางเศรษฐกจ : ผแปล)

discounting

การคดสวนลด

การแปลงผลรวมของจำานวนเงนทจะเกดขนในอนาคตใหเปนมลคาในปจจบน การคดสวนลดนเทากบเปนการทำาใหความสำาคญของผลไดและผลเสยในอนาคตลดนอยลง และทำาใหการใชประโยชนทรพยากรในปจจบนดงดดความสนใจมากขน

diversity indices

ดชนความหลากหลาย

วธการวดหลายวธเพอคำานวณความหลากหลายของชนดของพชและสตวในแหลงอาศยแหลงหนง ดชนทมคาสงแสดงถงระบบนเวศทมสภาพด


8


DNA(deoxyribonucleic acid)

ดเอนเอ (กรดดออกซไรโบนวคลอค)

โมเลกลของกรดนวคลอคซบซอน เปนสารพนธกรรมของสงมชวตทงหลาย

dominance

ความเดน การทพชหรอสตวบางชนดมอทธพลเหนอชนดอนๆ ในแหลงทอยอาศย ความเดนดไดจากจำานวนมวลชวภาพ ความสำาคญ หรอความชดของเรอนยอด (สำาหรบพช)

drainage basin


ดคำาอธบายใน catchment

drawdown

ระดบนำาลด การลดลงของระดบนำาในแหลงนำาธรรมชาต หรอการปลอยนำาออกจากแหลงนำาทมนษยสรางขน (เชน ทะเลสาบ หรออางเกบนำา)

dynamic พลวตร ทเกยวของกบสงทเปลยนแปลงหรอมกจกรรมอยางตอเนองและมกจะเปนไปในดานด

ecological footprint

ผลกระทบจากมนษย

การวดผลกระทบจากมนษยทมตอสภาพธรรมชาต อาจดจากจำานวนครวเรอนตอหนงระบบนเวศหรอตอภมภาคหรอทงโลก

economic fish species

ปลาเศรษฐกจ

ปลาชนดทมคาในเชงพาณชย

ecosystem

ระบบนเวศ กลมสงมชวตและไมมชวตทตางมผลกระทบซงกนและกน อยรวมกนจนกลายเปนระบบทมความอยตว แนวคดพนฐานของระบบนเวศครอบคลมนำาและวฏจกรอาหาร พลงงานทเคลอนไปตามหวงโซอาหารและสายใยอาหาร ระบบนเวศเปนระบบทผลตพลงงานและอาหารโดยสวนตางๆ ของระบบซงผานการพฒนามาเปนเวลานาน หลกการนใชไดกบระบบนเวศทกขนาดไมวาจะเปนหนองนำา ทะเลสาบ มหาสมทร จนถงทงโลก

ecosystemintegrity

ความอดมของระบบนเวศ

คณภาพอยางเปนธรรมชาตของระบบนเวศทไมมหรอทมการจดการและมกระบวนการทางนเวศอยางยงยน มความหลากหลายทางพนธกรรมชนดพนธและของ


9


ระบบนเวศทมนคงตอไปในอนาคตeffects cincontration50 (EC50)

ความเขมขนของผลกระทบ 50 (อซ 50)

ความเขมขนของสารปนเปอน ซงกอใหเกดผลกระทบอยางหนง (เชน การแพรพนธลดลง และผลกระทบนนเกดขนกบสงมชวตทนำามาทดสอบถงรอยละ 50

effluent นำาทง ของเสยเชงซอน (เชน ขยะอตสาหกรรมทเปนของเหลวหรอนำาเสย) ซงอาจถกระบายออกทงในสภาพแวดลอม

effluent plume

พลมนำาทง /สายนำาทง

ระยะหาง (ทงในแนวนอนและแนวตง) ทนำาทงซงถกปลอยออกมากระจายหรอเคลอนตวไปภายในสภาพแวดลอมทเปนบรเวณรบนำา

emergent พชพนนำา พชทมรากอยในนำาตนและสวนอน (ลำาตนและใบ) อยเหนอนำา

empirical เชงประจกษ มาจากการสงเกต หรอประสบการณเปนพนฐานencroachment

การรกลำา ในทางนเวศวทยา การรกลำามความหมายถงผลกระทบตอสงแวดลอมทเพมขน เนองมาจากการรบกวนของมนษยตอระบบนเวศ เมอการพฒนาโดยมนษยขยายไปสพนทธรรมชาตมากขน จงทำาใหแหลงทอยตามธรรมชาตมสภาพเลวลงและอาจหมดสนไปในทสด ขนอยกบระดบความรนแรงและความยาวนานของผลกระทบทม

endangered

ใกลสญพนธ สตวชนดทมเหลออยนอยมาก และกำาลงจะสญพนธ

endemic พวกประจำาถน

สงมชวตชนดทอยอาศยมาดงเดมในพนทเฉพาะแหลง ซงมกมบรเวณจำากดโดยภมประเทศ

endemism

ประจำาถน เฉพาะแหลง

สภาพการณทสงมชวตชนดหนงถกจำากดอยภายในเขตพนทหนง ซงอาจเปนเพราะหลายสาเหต เชน อยในพนททถกแยกออกโดดเดยว หรอเพราะความเคยชนตองอยกบสภาพดน นำา ภมอากาศ หรอสภาพสงแวดลอมอนๆ ในบรเวณนน

endpoint จดยต /ผลการทดลอง

ตวแปร (เชน เวลา ปฏกรยาของสงมชวต ฯลฯ) ทบงชวาการทดสอบควรยตลงไดและมการวดคาตวแปรตางๆ เพอสรปผลการทดลอง (เชน อซ50 แอลซ 50)


10


endpoints ผลกระทบเชงนเวศ

ลกษณะขององคประกอบทางนเวศทอาจไดรบผลกระทบจากตวรบกวนสงแวดลอม

energy พลงงาน ขดความสามารถทจะทำางานไดenvironmental fate model

แบบจำาลองพยากรณสงแวดลอม

แบบจำาลองทใชพยากรณเสนทางและอตราการเคลอนทของสารเคมทจะผานไปตามตวกลางของสงแวดลอม เชน ดน นำา หรอสงมชวตในนำา

environmental receptors

ตวรบผลกระทบสงแวดลอม

สงมชวตทมโอกาสจะสมผสกบปจจยรบกวน (เชน สารปนเป อนทางเคม) และเปนตวทบงชระดบความรนแรงของผลกระทบตอสงแวดลอม การเลอกวาอะไรควรเปนตวรบจะดจากความสำาคญของตวรบในระบบนเวศ และความไวตอการถกรบกวนจากสารปนเปอนทเราตองการศกษา

environmental stressors

ตวสรางความเครยดสงแวดลอม

ปจจยทเขาสระบบนเวศหรอสวนประกอบบางสวนของระบบนเวศและทำาใหเกดผลกระทบทางสงคม ตวสรางความเครยดอาจเปนสารเคม (ทงอนนทรยและอนทรยสาร) หรอเปนปจจยทางกายภาพตามธรรมชาต (เชน สภาพธรรมชาตทไมปกต หรอแหลงทอยในธรรมชาตถกทำาลาย) ตวสรางความเครยดหรอปจจยรบกวนอาจสงผลกระทบทางตรงและ/หรอทางออม กได บางครงอาจมาจากการพฒนาและการจดการทรพยากร เชนประมงหรอปาไม

episodic เปนครงๆ เหตการณทเกดขนในแตละครงในรอบเวลา โดยไมเกยวเนองกน

EPT อพท การรวมของสงมชวตสามกลม ไดแก Ephemeroptera (mayflies), Plectotera (stoneflies), และ Trichoptera (caddisflies) ซงใชเปนตวชวดภาวะมลพษไดอยางดมาก เนองจากสงมชวตทงสามกลมนเปราะบาง ออนไหวตอภาวะมลพษ

equilibrium

ดลยภาพ ระบบทมความสมดลระหวางปจจยนำาเขาและผลผลต เปนสภาพทหยดนง

estuary ชวากทะเล บรเวณรมชายฝงทะเลทออกสทะเลได และมนำาจดท


11


ระบายมาจากบนบกไหลมาผสมกบนำาทะเล จะมนำาขนนำาลงบอยในบรเวณน และเปนบรเวณทมคณคามากเนองจากเปนระบบนเวศทเลยงดสตวนำาหลายชนด

eutrophication

การเพมสารอาหารในนำา

การทสารอาหารถกทงลงในนำา ซงมกเปนการกระทำาโดยมนษยมากกวาธรรมชาต เปนผลใหอนทรยสารในนำามอตราเพมสงขน และมผลกระทบในทางลบตดตามมา เชน มสาหรายเพมมากขน ทำาใหระดบออกซเจนในนำาลดลง จนทำาใหปลาและสตวนำาประเภทไมมกระดกสนหลงไมอาจอยได

evaporation

การระเหย การสญเสยโมเลกลของของเหลวกลายเปนกาซ ทำาใหสญเสยนำาเมอของเหลวกลายเปนไอ

evapotranspiration

การคายระเหย

การสญเสยนำาไปจากดนและพชโดยการระเหยของนำาจากดนและการคายนำาของพช

exotic fishspecies

ปลาตางถน ปลาทไมใชพนธพนเมองแตถกนำามาปลอย บอยครงทมนแพรพนธจนมจำานวนมากกวาปลาพนเมองทอยมาดงเดม เพราะมนทนตอโรคไดดกวา (หรอทนตอปจจยอนทจำากดการขยายพนธ)

expected environmental concentration

คาเฉลยความเขมขนทางสงแวดลอม

เปนคาความเขมขนของสารปนเปอนทางเคมหรอชวภาพในแหลงอาศยทางนำาทกำาหนด คาเฉลยความเขมขนทางสงแวดลอมนสามารถวดไดโดยตรงจากตวรบผลกระทบในแหลงนน หรอใชแบบจำาลองพยากรณสงแวดลอมโดยประมาณคาจากปรมาณของสารปนเปอนทเกดขน

exposure ตกเปนเปา ปฏกรยาจากการกระทำาระหวางหนวยทางเคมหรอหนวยทางกายภาพ กบระบบชวภาพ (ตวทเปนเปาหรอตวรบผลกระทบ)

exposure pathways

เสนทางการเปนเปา

ทางตางๆ ทตวสรางความเครยดเขาสสงแวดลอมแลวสงผลตอตวรบผลกระทบ เชน ผานเขามาทางนำา ทางตะกอนในนำา นำาในโพรง หรอจากการทสงมชวตไปกนสงมชวตทไดรบผลกระทบแลว

externalities

ผลกระทบจาก

ผลกระทบทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจ และไปเกดกบกลมบคคลทสามซงไมไดเกยวของในการทำา


12


ภายนอก กจกรรมนนเลย ผลกระทบนเปนไดทงทางลบและทางบวก เชน เมอมการสรางเขอนขนใหมทำาใหคนในหมบานจบปลาไดนอยลง

extirpated

อยางถอนรากถอนโคน

การกำาจดสงมชวตชนดหนงหรอชนดยอยหนงจนหมดสนไปจากพนทแหงใดแหงหนง แตไมไดสญพนธไปทงหมด

extrapolation

การประมาณคานอกชวง

เปนการใชขอมลทดทสดทมอยเพอการพยากรณเชงปรมาณในงานวจยหนงหรอสำาหรบสถานทใดทหนงโดยไมมขอมลจากสถานทนน

extrapolation factors

ตวประมาณคานอกชวง

วธการประเมนคาความเสยงจากสารเคม ซงเปนความเสยงทางนเวศโดยใชตวประมาณคานอกชวงนมาปรบคาประมาณทมอยแลวเพอประมาณคา ความเขมขนของสารในสงแวดลอม

faeces อจจาระ ของเสยทขบถายจากรางกายมนษยผานออกมาตามทางเดนอาหาร

far-field สถานปลายทาง

สถานเกบตวอยางนำาเพอการตรวจวดเกยวกบสงแวดลอมทางนำา และเปนบรเวณทอยไกลจากจดระบายนำาทงลงไปทางปลายนำา เพอใหนำาทระบายทงไดผสมกบนำาในแมนำากอนทจะตรวจวด

fauna พรรณสตวประจำาถน

สตวตางๆ ทพบในแหลงอาศยหนงหรอเขตหนงโดยเฉพาะ

finite จำากด มจำากดfloodplain ทราบนำา

ทวมถงบรเวณทราบทอยตดรมแมนำาหรอธารนำา ซงเมอเกดนำาทวม นำาจะไหลมาถงบรเวณนและมตะกอนจากนำาทวมทผานมาทบถมกนอยแตยงไมรวมตวกนแนนหนา ทราบนำาทวมถงมขนาดตางกนไปแลวแตปรมาณนำาททวม จงเรยกทราบนำาทวมถงตามขนาดของนำาทวม เชน ทราบนำาทวมถง 10 ป หมายถง พนททนำาทวมใหญทสดทก 10 ป ไดทวมไปถง

flora พรรณพชประจำาถน

พชตางๆ ทพบในแหลงอาศยหนงหรอเขตหนงโดยเฉพาะ

flux ฟลกซ การเคลอนทของพลงงานในรปใดรปหนงหรอหลาย


13


รปจากแหลงกำาเนดพลงงานไปสแหลงรบ การเคลอนทอาจจะตอเนองหรอเปนการเปลยนแปลงหลายๆ ครง

foodchain หวงโซอาหาร

การถายทอดพลงงานจากผผลตขนปฐม (คอพชตางๆ) ผานสงมชวตทกนกนเปนทอดๆ ไปโดยสมมตวาสงมชวตแตละชนดกนสงมชวตประเภทอนเพยงประเภทเดยวเทานน (เชน ไสเดอน นกดำา นกกระจอก เหยยว) ซงในแตละขนนนจะมการสญเสยพลงงานไปเปนความรอน ทำาใหจำานวนหรอระดบชนอาหารถกจำากดไวทสหรอหาหวงโซ หวงโซอาหารทเปนทรจกกน ไดแก สตวกนหญา และจลนทรยในซากสตว (ตวยอยสลาย) หวงโซอาหารเหลานสงผลตอกนจนเปนสายใยอาหารทซบซอนมากขน

food web สายใยอาหาร

แผนผงทแสดงแนวความคดวาสงมชวตในระบบนเวศทจะกนถกกนกนอยางไรบาง สายใยอาหารประกอบขนดวยหวงโซอาหารหลายเสนเกยวโยงกน

forecasting

การพยากรณ

การทำานายอนาคตบนพนฐานของสารสนเทศทมอย

furans ฟแรนส กลมของคลอรเนทเตดไดเบนโซฟแรนสหลายตว ฟแรนสทพบทวไปในนำาทงจากโรงงานทำาเยอกระดาษคอ 2,3,7,8 ทซดเอฟ ฟแรนสจะมโมเลกลของออกซเจนนอยกวาไดออกซนอยหนงโมเลกล ฟแรนสเปนสารพษทคงอยไดนานในสงแวดลอม

gene pool กลมพนธกรรม

พนธกรรมรวมทงหมดของสมาชกทผสมพนธไดทมอยในกลมประชาชน ณ เวลาหนง

generalists

พวกกนอาหารหลายชนด

ชนดพนธทชอบกนอาหารหลายชนด และ/หรอชอบอาศยอยในหลายแหลงทอย

geology ธรณวทยา วทยาศาสตรแขนงหนงซงเกยวกบประวตของโลก โดยเฉพาะประวตของมนทมรองรอยปรากฏอยในหนตางๆ

greenhouses gases

กาซเรอน กาซปรมาณนอยบางชนดในชนบรรยากาศของโลก


14


กระจก ชวยทำาใหอณหภมเฉลยบนโลกอยในระดบเชนทเปนอย กาซเหลานเรยกวากาซเรอนกระจก โดยกาซคารบอนไดออกไซด มเธน ไนตรสออกไซด และซเอฟซ-คลอรเนทเตด ฟลโอโรคารบอน เชน ฟรออน เปนกลมทมความสำาคญมากทสดและถกกระทบโดยกจกรรมของมนษยโดยตรง สมดลของกลมกาซเรอนกระจกคงอยไดหรอไมขนอยกบอตราทกาซกลมนเกดขนในบรรยากาศกบอตราทมนจะสญไป ประเดนทควรสนใจกคอกจกรรมของมนษยสงผลทำาใหระดบของคารบอนไดออกไซดและมเธนในธรรมชาตเปลยนไปอยางไร

groundwater

นำาใตดน นำาทอยใตพนผวโลกโดยขงอยตามโพรงชนหนดาน โดยมตะกอนแรธาตชนไมหนานกทบถมอยเหนอชนหนดาน

habitatfragmentation

การแยกแหลงทอย

การเปลยนแปลงหรอแบงแหลงทอยออกจากกนหรอเปนเกาะทไมเชอมตอกน เพราะมปจจยรบกวนมาดดแปลงหรอเปลยนสภาพภมประเทศไปจากเดม

habitat sustainability index

ดชนความยงยนของแหลงทอย

ดชนทบอกถงพนททเปนแหลงอาศยทมคณภาพสงสดภายในเขตนน ปจจยทมสวนกำาหนดความอยรอดของแหลงทอยในระยะยาวคอ การมชนดพนธประจำาถนและชนดพนธจากตางถน พนทของแหลงอาศย และระดบของผลกระทบภายในเขตนน

hatchery-raised

เลยงตงแตออกจากไข

ปลาทเลยงในบอเลยงซงอาจเปนการเลยงเชงพาณชยขนาดใหญหรอบอเลยงเลกๆ กได ปลาทเลยงตงแตเปนลกปลาออกจากไขอาจสรางปญหาไดถามนหลดออกไปผสมพนธกบปลาทอยตามธรรมชาต เพราะจะทำาใหปลาตามธรรมชาตนนมพนธกรรมทออนแอลง เนองจากปลาทมาจากบอเลยงจะไมมความตานทานโรคและสญชาตญาณการดำารงชวตใหอยรอดอยางทปลาตามแหลงธรรมชาตม

hazard quotient

อตราสวนความเสยง

สตรทใชคำานวณหาคาประมาณของความเสยงของสารปนเป อน โดย หาจากคาเฉลยความเขมขน


15


ทางสงแวดลอม (ออซ ) หารดวยคาเกณฑ วดเปรยบเทยบความเขมขน (บซ) อตราสวนความเสยงนอยกวา 1 แสดงวา มความเสยงเลกนอยมาก อตราสวนความเสยงเทากบ 1 แสดงวามความเสยง

hydrodynamics

อทกพลศาสตร

วทยาศาสตรสาขาหนงเดยวกบการเคลอนไหวของ ของไหลและแรงทกระทำาตอวตถของแขงซงจมและเคลอนไหวอยในของไหล

hydrogeology

อทกธรณวทยา

วชาทศกษาเกยวกบการไหลของนำาใตดนผานวสดธรรมชาต

hydrologic cycle

วฏจกรอทก วงจรการหมนเวยนของนำาจากมหาสมทรไปยงบนบกแลวกลบมายงมหาสมทรอก รวมถงทางทมนผานและขนตอนทเกยวกบการเกบนำาและการเคลอนทของนำาในทงสามสถานะ (ของแขง ของเหลว กาซ)

hydrology อทกวทยา วทยาศาสตรทเกยวกบนำาทมอยในโลก การกระจายตว การหมนเวยนและธรรมชาตของนำา คณสมบตทางเคมและทางกายภาพของนำาและปฏกรยาของสงแวดลอมทมตอนำา

hydrophilic

ชอบนำา สารเคมทละลายในนำาไดดและไมละลายในเนอเยอลพดหรอตะกอน

hydrophobic

ไมชอบนำา สารเคมทไมละลายในนำาและละลายไดดในเนอเยอลพด สารเคมไมชอบนำาเชน พบซและไดออกซนจะแยกตวออกจากนำาไปเปนตะกอนหรอไปยงเนอเยอลพดของสงมชวตในนำา

hypothesis

สมมตฐาน แนวคดเชงนามธรรมเพออธบายปรากฏการณทเกดขนโดยอาศยการสงเกตปรากฏการณนนไมมากนก เราสามารถทดสอบสมมตฐานไดดวยการทดลอง

hydraulic gradient

ความลาดชนเชงชลศาสตร

ความลาดชนเชงผวนำา หมายถงหนวยความแตกตางของหวความดนระหวางจด 2 จด

impermeable

เยอซงซมผานนำาไมได

ผวหรอเยอบางทมคณสมบตไมยอมใหของเหลวหรอกาซผานได

imperviou ซมไมได ผวซงของเหลว กาซ หรอรากพชผานไมได


16


sinfiltration

การแทรกซม

การทนำาผวดนซมเขาไปตามรอยแยกหรอโพรงในดนหรอในหน

infiltration capacity

ความจการแทรกซม

อตราสงสดทดนและหนสามารถดดซมนำาฝนไวได ความจนจะลดลงถาชนผวของดนมปรมาณความชนสงขน ความจยงขนอยกบเนอของตะกอนวาละเอยดหรอหยาบและมพชปกคลมหรอไม

influent นำาเขา นำาเหนอระดบนำาใตดนทไหลซมลงไปเปนนำาใตดนInitial dilution zone (IDZ)

เขตเรมเจอจาง (ไอดแซต)

บรเวณทเรมปลอยนำาทง นบจากจดทปลอยนำาทงเปนระยะทาง 100 เมตร ลงไปตามแมนำาและกวางไมเกนรอยละ 50 ของความกวางของแมนำา

interbreeding

การผสมพนธในกลม

การผสมพนธกนเองระหวางสมาชกภายในกลมทม สายเลอดใกลชดกนมากกวาคอนๆโดยเฉลยของประชากร อาจนำาไปสการมลกษณะทไมด เชน ความแขงแรงลดลงทงในระดบสมาชกและระดบประชากร

interception

นำาฝนตดคาง

นำาฝนทตกลงมาตดคางอยตามตนไมแลวระเหยไปโดยไมตกถงพนดน

interest ดอกเบย เงนทจายใหกบเงนยมหรอเงนลงทนinter-generational equity

ความเทาเทยมระหวางรนอาย

แนวคดเกยวกบการไดรบประโยชนจากทรพยากร ธรรมชาตอยางยตธรรมหรอเทาเทยมกนสำาหรบคนแตละรนอาย

intermittent

ไมตอเนอง การเขาแทรกหรอคนระหวางแบบแผนหรอกระบวนการปกต ในอทกวทยาหมายถงธารนำาทมนำาไหลไมตลอดทงป

iterative ทำาซำา / ทบทวนใหม

หมายถงแบบจำาลองทางนเวศทนำามาทบทวนอกเมอมขอมลใหมทเกดขน ทำาใหสามารถปรบปรงแบบจำาลองจนดขนกวาเดม การจดการสงแวดลอมททบทวนใหม กคอ การปรบเปลยนการจดการนนใหมในเชงยทธศาสตรใหดขน เมอมความรทางนเวศเพมขน

karstic เปนแบบ ลกษณะภมประเทศทมหนชนดทถกนำาชะละลายได เชน


17


คาสต หนปนและมารล เมอนำาชะละลายหนออกไปกจะเกดเปนทางนำาใตดน ถำาหรอแองขน

land tenure

กรรมสทธทดน

หมายถงการเปนเจาของทดนหรอการมสทธทำากนในทดนนน

lateral mixing

ผสมตามขาง

การทนำาเขาผสมดวยกนในแนวนอนของนำา

lethalconcentration 50 (LC50)

ความเขมขนถงตาย 50 (แอลซ50)

ความเขมขนของสารปนเปอนททำาใหสงมชวตทนำามาทดสอบตายถงรอยละ 50

lentic zone

เขตนำานง บรเวณทนำาในแมนำาไหลชากวาบรเวณอน เชน บรเวณทนำาเออลนอยนอกกระแสนำาหลก

lethal ถงตาย ทำาใหตายไดlipid ลพด ไขมนหรอโมเลกลของนำามนlimnology ชลธารวทยา การศกษาเชงวทยาศาสตรเกยวกบนำาจด เชน

ทะเลสาบlithology วทยาหน วชาทวาดวยลกษณะของหน และใชในการอางองถง

ประเภทของหนlitter production

การผลตเศษซากพช

การสะสมของชนบนของพนปา เศษซากมาจากอนทรยวตถทยงสลายตว ไมหมด ซงรวงหลนลงมาจากสวนของพชทอยเหนอพนดน (เชนใบไม แขนงไม กงไมทหลนจากตนไม) เศษซากพชเปนทมาเบองตนของอนทรยสารในดนตามปา

lotic zone เขตนำาไหล บรเวณทกระแสนำาในแมนำา ธารนำา จะไหลคอนขางเรวกวาบรเวณอนของแมนำา

lowest observed effect concentration (LOEC)

ความเขมขนผลกระทบตำาสด(แอลโออซ)

ความเขมขนทตำาทสดของสารปนเป อนททำาใหผลการทดสอบความเปนพษตอประชากรหรอสงมชวตทใชในการทดสอบนนมนยสำาคญเชงสถต

magnitude

ขนาด ขนาดและระยะทางของปจจยรบกวนหรอนำาทงทระบายออกมา

mass- ดลมวล หลกการซงสมมตวามวลทงหมดของสารปนเป อนใน


18


balance นำาทงทระบายออกมาจะโดยเจตนาหรอโดยอบตเหต กตาม จะเทากบปรมาณสารปนเป อนทแพรออกสสงแวดลอม

matrix methods

วธแมทรกซ วธการเชงปรมาณทนำามาใชเปนเครองมอชวยในการตดสนใจ ประกอบดวยตวเลข (เชน คาสมประสทธของชดสมการเสนตรงแบบไซมลเทเนยส) หลายคาเรยงกนเปนรปสเหลยมมมฉาก ตวเลขเหลานอาจใชหาผลบวกหรอผลคณได และนำามาใชสำาหรบการวเคราะหเชงปรมาณเกยวกบโครงแบบตางๆ ของกลมของทางเลอกทอยในโครงการ

measurement endpoints

ผลกระทบเชงนเวศทเกดจรง

เปนตวเชอมทสำาคญระหวางสภาพทเปนอยของพนทโครงการกบเปาหมายของการจดการโครงการ ซงจะตองทำาการประเมนผลกระทบเชงนเวศ ผลกระทบเชงนเวศทเกดจรงชวยใหสามารถประเมนไดวามนเปนไปตามผลกระทบทศกษาไวกอนมโครงการหรอไม ผลกระทบทเกดจรงนอาจมาจากการสำารวจภาคสนามหรอการศกษาในหองปฏบตการและอาจรวมการวดผลกระทบ (การตาย ความผดปกตในการสบพนธ) หรอวดระดบของการถกรบกวน (ความเขมขนของสารปนเปอนในเนอเยอ)

metabolism

กระบวนการสรางและสลาย

กระบวนการทางเคมทเกดภายในสงมชวต รวมทงการสงเคราะหและการแยกตวของอนทรยสาร เชน การยอยอาหาร

migratory พวกยายถน พวกทคาดไดวาจะยายทอย (จากการศกษาสตวนำาชนดพนธตางๆ) เชนยายจากเขตภมอากาศหนงไปอกเขตหนงเพอการหาอาหาร การผสมพนธ ฯลฯ

morphometry

มอรโฟเมทร สาขายอยของชลธารวทยา เกยวกบการวดสภาพของทะเลสาบหรอแอง

natural capital

ทนทางธรรมชาต

ทรพยากรธรรมชาตทมอยทงทเปนแบบคนใหมไดและแบบคนใหมไมได เชน ปาไม นำา เชอเพลงจากฟอสซล

near-field area

บรเวณตนทาง

บรเวณทอยใกลแหลงทมาของผลกระทบ แตยงอยนอกบรเวณทระบายนำาทงใหเจอจาง


19


no observed effect concentration (NOEC)

ความเขมขนไรผล (เอนโออซ)

ความเขมขนสงสดของวตถทนำามาทดสอบความเปนพษซงทำาใหผลกระทบทางลบตอสงมชวตในระดบประชากร ยงไมมนยสำาคญทางสถต

non-market goods

สนคาทไมมราคาตลาด

สนคาทไมมขายในตลาด ทำาใหไมมราคาของการซอขายในตลาดเหมอนอยางสนคาอนทวๆ ไป เชน ทรพยากรธรรมชาตบางอยางทถอวาใชโดยไมตองจายเงนซอ คงมเพยงคาใชจายในการคนหาและแปรรปทรพยากรนน เนองจากไมมราคาตลาด จงทำาใหยากตอการหามลคาทางเศรษฐกจ

nucleus นวเคลยส สวนของเซล ในสวนนมสารทางพนธกรรมและสวนทเกยวกบสรระของเซลลและกรรมพนธ

nutrient budget

ตารางวฏจกรอาหาร

ตวเลขทบอกถงปจจยนำาเขา ผลผลตและการหมนเวยนของสารอาหารใน วฎจกรอาหาร (เชน ฟอสฟอรส คารบอน ไนโตรเจน) ทเกดขนภายในระบบนเวศหนง

nutrient cycling

การหมนเวยนของสารอาหาร

เสนทางเดนในเชงชวธรณเคมของสารอาหารชวนะทสำาคญในโลกของสงมชวต เชน คารบอน ไนโตรเจนและออกซเจน เสนทางนเกยวกบการกน การแปลงการใชประโยชนสารอาหารและการขบถายของสงมชวต ก. ซงสงมชวต ข. จะนำาไปใชตอไป

nutrient sink

แองอาหาร พนทชมนำาซงเกบกกเอาสารอาหารและสารเคมอนเอาไว

opportunistic

พวกฉวยโอกาส

ชนดพนธทอยในสงแวดลอมซงไมมเสถยรภาพหรอถกรบกวนมาก สงมชวตพวกนมกมจำานวนนอยกวาและมวฏจกรชวตสนกวาพวกชนดพนธทมสมดลอยตวแลว พวกฉวยโอกาสจะเขาไปยดครองพนททสงแวดลอมเพงถกรบกวนไปใหมๆ ไดกอนพวกอน แตในระยะยาวมกถกกลมอนแยงครองพนทแทน ตวอยางเชน พวกวชพชจะงอกงามขนมากอนในทซงหกรางถางพงไว ระยะตอมาถาปลอยไวโดยไมทำาอะไร


20


กจะมตนไมขนในทนนและแยงพนทไปจากวชพชopportunity cost

คาเสยโอกาส

มลคาหรอผลประโยชนทควรจะเกดขนถานำาเอาทรพยากรชนดหนงไปใชในทางเลอกทดทสด แตเนองจากเราเกบทรพยากรนนเอาไวโดยไมใช จงเทากบเสยโอกาสทจะไดรบประโยชนนนไป คาเสยโอกาสของการอนรกษทรพยากรจงคดจากมลคาสงสดทจะไดรบหากมการใชทรพยากรนน

organochlorine

ออกาโนคลอรน

สารประกอบอนทรยทมการรวมทางเคมกบคลอรน ออกาโนคลอรนเกดขนในกระบวนการฟอกกระดาษคราฟทซงใชคลอรนหรอสารประกอบคลอรน (นยมใชในอตสาหกรรมกระดาษและเยอกระดาษ) สารประกอบอนทรยทมคลอรน มอยเปนจำานวนมาก แตเทาทไดระบวาพบในนำาทงจากโรงงานกระดาษคราฟทนนยงนบวาเปนเพยงสดสวนนอย การหานำาหนกของอนทรยสารทมคลอรนเปนวธหนงทจะวดออกาโนคลอรนแตกไมไดวดนำาหนกโมเลกลของออกาโนคลอรน

overexploitation

การแสวงประโยชนเกนควร

การเกบเกยวผลผลตหรอใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตมากจนเกนกวาททรพยากรนนจะใหผลผลตใหมไดทนหรอคงอยอยางยงยนได

oxymoron รปภาษาขดกน

การใชคำาทขดแยงหรอไมกลมกลนกนมาอยรวมกน เชน ความเมตตาอนทารณ

parameter

พารามเตอร คณลกษณะเฉพาะหรอคณสมบตทางกายภาพหนงๆในชดของคณลกษณะ ซงเมอพจารณารวมกนจะแสดงลกษณะพฤตกรรมของระบบนเวศ หรอหนาทของระบบนเวศ โดยทวไปแลวจะวดคาพารามเตอรได เชน ออกซเจนทละลายอยในนำา

partition coefficient

สมประสทธการแบง

อตราสวนความเขมขนสมดลของสารเคมชนดหนงซงอยในของเหลวสองชนดทผสมกนไมได และมปรมาตรเทากน (ไมมขวกบมขว)

peak flows

กระแสนำาสงสด

ปรมาณนำาทสงทสดของแมนำา หรอธารนำา ทเกดขนในรอบป หรอปรมาณนำาจากพายหนงลกทมากทสด


21


pedology ปฐพวทยา วทยาศาสตรทวาดวยลกษณะตางๆ ตนกำาเนด และอนกรมวธานดน

percolation

การไหลซมผาน

การทนำา (หรอของไหลอน) ซมแทรกตวผานดน หน หรอทกรอง ภายใตอทธพลของแรงโนมถวงและการอมตวบางสวนหรอโดยสมบรณ

perennial plants

พชหลายป พชทเตบโตตอเนองนานป

permeability

สภาพใหซมได

การวดวาวตถทมรพรนยอมใหกาซหรอของเหลวซมเขาหรอซมผานตวมนไดดเพยงใด สภาพใหซมผานของดนขนอยกบขนาด การเรยงตว และองคประกอบของอนภาคดน และการอดแนนของดน

persistent

คงอยนาน ในทนหมายถงสารประกอบเคมใดๆ ทไมสลายตวไป หรอหากนำาเขามาในสงแวดลอมจะใชเวลาในการสลายตวอยางชาๆมาก กวาจะหมดไป ดดทเปนตวอยางทรจกกนดวาเปนสารปนเป อนทคงอยนาน

perturbation

ทำาใหยง การรบกวน

pH พเอช คาหนงๆ อยระหวาง 0 ถง 14 ใชวดความเปนกรดหรอเบสของสารใดสารหนง สารทเปนกลางจะมคาพเอชเปน 7 สารทเปนกรดจะมคาพเอชนอยกวา 7 และสารทเปนเบสจะมคาพเอชมากกวา 7

photosynthesis

การสงเคราะหดวยแสง

กระบวนการทพชเปลยนคารบอนไดออกไซดและนำาเปนคารโบไฮเดรทและสารประกอบอน โดยใชพลงงานจากดวงอาทตย

phreatic zone

เขตอมนำา ชนใตพนดนซงมนำาอยเตมชองวางเลกๆ ในดน และ แรงดนนำาสงกวาแรงดนในบรรยากาศ

pioneer species

ชนดพนธบกเบก

ชนดพนธแรกเรมทเขาไปอยในพนทภายหลงจากพนทนนถกรบกวนทางสงแวดลอม โดยเขาไปเปนจำานวนมากและครอบคลมพนทกวาง และคงอยไดจนกระทงมชนดพนธอนเขามาอยแทนท

piscivorous

สตวกนปลา สตวทกนปลาเปนอาหาร

plant transpirat

การคายนำา การสญเสยไอนำาของพชโดยการระเหยจากพชส


22


ion บรรยากาศplume พลม ทางระบายหลกซงนำาทงจะถกระบายลงสแหลงนำาแลว

ผสมกบนำาตามแหลงนำาตอไป (ใชเรยกพลมของกลมควน กาซ ดวยเชนกน)

plume delineation

การวเคราะหพลม

การวดเขตทนำาทงออกสแหลงนำาธรรมชาตวามลกษณะอยางไร มระยะทางเทาใด

point estimate

การประมาณคาแบบจด

การประมาณคาพารามเตอรของประชากรดวยคาเดยว

pollution-tolerant taxa

กลมทนตอภาวะมลพษ

ในทนหมายถงพวกสตวไมมกระดกสนหลงทอยตามพนทองนำา เปนชนดพนธทสามารถอยรอดและเตบโตไดในภาวะมลพษ ถาชนดพนธเหลาน (เชนปลง) ลดจำานวนลง และชนดพนธทไมทนตอภาวะมลพษกลดจำานวนลง แสดงวาคณภาพนำาเลวลง

polychlorinated biphenyl (PCB)

โพลคลอรเนทเตด ไบฟนล (พซบ)

กลมของสารอนทรยเคมประมาณ 70 ชนดทมนษยทำาขน (ประกอบดวยคารบอน ไฮโดรเจน และคลอรน) เปนสารทมเสถยรภาพมาก มกจะสะสมทางชวภาพโดยผานมาทางหวงโซอาหาร และเปนสาเหตของการไมสามารถสบพนธไดและโรคมะเรง หรอหมายถงกลมสารประกอบเคมทมความเฉอย ตดไฟยาก ระเหยได ไมละลายในนำา และเปนฉนวนไฟฟาทด ในอดตเรานำามาใชทำาของไหลสำาหรบระบบไฮดรอลก ระบบถายความรอน ของไหล ไดอเลกตรก และสารเตมลงในพลาสตก ตอมาในป พ.ศ. 2523 (ค.ศ.1980) สารเหลานถกหามนำามาใชในหลายประเทศ ยกเวนกรณทมอยในอปกรณไฟฟาทใชมากอนหนานอยแลว การเผาดวยอณหภมสงจะปลอยพซบออกมาสบรรยากาศไดในทำานองเดยวกบทมการรวไหลสแหลงนำา พซบเปนตวอยางของอนทรยสารทเปนพษ

pore water

นำาในโพรง นำาทอยในชองวางระหวางอนภาคของตะกอนดน หรอเรยกวานำาในชองวางดน

porosity ความพรน สภาพทสารมคณสมบตใหของไหลซมผานไดซงแสดง


23


วามอากาศอยตามชองเลกๆ ระหวางอนภาคของดนหรอหนมากนอยเพยงใด ความพรนมผลตอ การเคลอนทของกาซ หรอของเหลวผานหนและดน

post hoc เกดขนภายหลง

หลงจากน เพราะฉะนน เพราะดวยเหตน เปนคำาทใชเปนตวอยางของการอางเหตผลซงผดหลกตรรกวทยาในการโตเถยงเกยวกบเรยงลำาดบสงทเปนเหตกบสงทเปนผล

precipitation

หยาดนำาฟา นำาใดๆ ทตกลงมาจากฟา ทงทเปนของเหลว (นำาฝน) หรอของแขง (หมะหรอลกเหบ) ลงมาถงพนดนหรอตามรมไม

predatory พวกลาเหยอ สตวทอยอสระในธรรมชาตและออกลาสตวอนมากนเปนอาหาร

predominant

มลกษณะขม

1) มความแขงแรงกวา มอทธพล หรอมอำานาจ 2) พบเหนบอยครงหรอมอยทวไป

primary productivity

ผลตภาพขนปฐม

อตราการเกบพลงงานทผลตขนในระบบนเวศไวในระบบนเวศนน หรอภายในกลมของชมชพ

probability

ความนาจะเปน

จำานวนครงทเหตการณหนงอาจเกดขนไดภายในระยะเวลาหนง

productivity

ผลตภาพ อตราการผลตมวลชวภาพโดยพชทมสเขยวในรปของอนทรยสารชนดตางๆ ซงหลายชนดมนษยนำามาเปนอาหาร

qualitative

เชงคณภาพ เชงพรรณนา ไมใชตวเลข

quantitative

เชงปรมาณ เปนตวเลข มาจากการนบหรอการวด

Ramsar แรมซาร อนสญญาพนทชมนำา ลงนาม ณ เมองแรมซาร ประเทศอหรานในป พ.ศ. 2514 (ค.ศ.1971) เปนขอตกลงระหวางรฐบาลในการกำาหนดความรวมมอระหวางประเทศเพอการอนรกษและใชประโยชนพนทและทรพยากรในพนทชมนำา นยมเรยกอนสญญานวาอนสญญาแรมซาร ปจจบนมการลงนามแลว 128 ประเทศ ซงครอบคลมพนทชมนำา 82.4 เฮกแตรทขนทะเบยนอยในรายชอพนทชมนำาสำาคญระหวางประเทศของแรมซาร


24


raptor นกกนเนอ นกทลาสตวอนเปนอาหาร เชน เหยยว นกฮก ซงมเลบแหลมหรอมกงเลบสำาหรบจบเหยอ มปากงมสำาหรบฉกเนอ

reburial กลบมาฝงตว

ผลทไดจากการทดลองความเปนพษในตะกอน วดจากจำานวนสงมชวตทกลบไปฝงตวอยในตะกอนอกครง หลงจากตะกอนทไดรบสารปนเป อนนนกลบมาเปนตะกอนทสะอาดแลว บอกถงระดบการปนเป อนของตะกอนททดสอบ ถาสงมชวตทกลบมาอยในตะกอนมจำานวนมากขน แสดงวาระดบความเขมขนของสารปนเปอนในตะกอนททดสอบนนลดตำาลง

recruitment

การคดสรร สมาชกทเขามาใหมหรอสมาชกทเกดใหมในกลมประชากร

reductionist

รดกชนนสต ทฤษฎทอธบายวาการเขาใจระบบทซบซอนไดทงหมดนนสามารถจะทำาไดโดยการศกษาจากองคประกอบตางๆ ของระบบ เปนวธการลดความซบซอนของขอมลหรอปรากฏการณลงใหอยในลกษณะทงาย

reference area

พนทอางอง บรเวณทยงไมมแหลงเกดมลพษอยในพนท แตมลกษณะของธรรมชาตคลายกนกบบรเวณทกำาลงตดตามภาวะมลพษอย

regeneration

การสรางขนใหม

การคนกลบมาใหมของปาไมโดยธรรมชาตหรอโดยมนษย

remediation

การแกไขปญหา

มาตรการเชงปฏบตหรอเชงนโยบายเพอลดความรนแรงของผลกระทบสงแวดลอมทมตอทรพยากรหรอระบบนเวศ

renewable

คนใหมได ทรพยากรชวภาพใดๆ ทเกดขนใหมไดโดยไมมทสนสด (ตามเวลาของมนษย) ภายใตเงอนไขดานสงแวดลอม สงคม และการเมองทเอออำานวย

replacement cost

ตนทนการทดแทน

ใชในการตคาทรพยากรธรรมชาต เชนพนทชมนำา ทำาหนาทชวยรองรบนำาทวม หากพนทชมนำาถกถมและพฒนาเพอใชประโยชนอน กจะตองจายเงนสรางระบบปองกนนำาทวมขนมาทดแทน คาใชจายทเกดขนนบเปนตนทนการทดแทนทสงคมตองรบภาระ คาใชจาย


25


นสะทอนถงมลคาทเปนตวเงนของพนทชมนำาresidence time

เวลาพก ระยะเวลาทสงหนงอยในทแหงหนง ระยะเวลาทสารเคมจากการใชยาฆาศตรพชและสตวยงตกคางอยในระบบนเวศ ระยะเวลาทสารอาหารชนดหนงอยในทรวมหรอทเกบทหนง

resident ผอยประจำา สงมชวตทพบประจำาในพนทหนงresourceexploitation

การแสวงประโยชนจากทรพยากร

การเกบเกยวผลประโยชนหรอใชทรพยากรธรรมชาตในระดบทเกนกวาทรพยากรนนจะเกดขนใหมไดทน หรอเกนกวาจะรกษาระบบนเวศไวได

retention capacity

ความจเกบกก

ปรมาตรนำาทเขอนเกบนำาไวได

retention time

เวลาเกบพก ระยะเวลาเฉลยทนำาถกเกบพกไวในพนทชมนำา

riparian อยรมตลง เขตตามรมตลงสองฝงแมนำา ธารนำาrisk estimate

คาประมาณความเสยง

คาความนาจะเปนของการเกดผลกระทบทไมตองการจากสารปนเปอนในแหลงนำา

saltwater intrusion (salinisation)

การรกของนำาเคม (การกลายเปนนำาเคม)

การรกของนำาเคมเขาไปในเขตนำาจดจากสาเหตตามธรรมชาตหรอจาก การพฒนาโดยมนษย สงผลใหองคประกอบของชนดพนธเปลยนไปมาก

scenarios ภาพจำาลอง การสรางมโนภาพลำาดบเหตการณเพอทดสอบประสทธผลของทางเลอกตางๆ ของการจดการหรอของแบบจำาลอง

sediment grain size

ขนาดของเนอตะกอน

ขนาดของอนภาคของดนรวมทงกอนหนมน กอนกรวด ดนเหนยวละเอยด และทรายแปง ขนาดของเนอตะกอนเปนพารามเตอรทมประโยชนใน การตรวจสอบการปนเป อนในสงมชวตในนำา อนภาคของดนทมความละเอยดมาก และมสวนประกอบทเปนอนทรยสารอยมาก จะเกบกกสารปนเป อนไวไดมากกวา เพราะอนภาคขนาดเลกมากจะมอตราสวนของพนทผวตอปรมาตรสงกวาอนภาคขนาดใหญ


26


และสารปนเปอนเคมมกจะตดอยตามตะกอนทมอนทรยสารมาก

sediment / water interface

ตะกอน / รอยตอพนนำา

ชนของสดมภนำาตรงทอยตอกบผวบนสดของตะกอนในนำา

sentinel species

ชนดพนธเฝาระวง

ชนดพนธทออนไหวตอสารปนเป อนชนดใดชนดหนงหรอการเปลยนแปลงทางกายภาพแบบใดแบบหนงมากเปนพเศษ จงใชชนดพนธนเปนตวชวดระดบความรนแรงของผลกระทบ

sequestered

การทำาใหเกดสารเชงซอน

การดงสารตวหนงออกจากตวกลางใหไปจบอยกบอกตวกลางหนงซงจะไดรบสงทมนไมมอยในเชงชวภาพ พนทชมนำาสามารถดงเอาสารอาหารและสารปนเป อนใหมาอยดวยกนไดโดยการนำาทงสองสงออกจากสดมภนำาแลวเกบมนไวดวยกนในตะกอนและมวลชวภาพของพช

siltation(sedimentation)

การทบถมของดนตะกอน(การนอนกน)

การทบถมสะสมของดนทกรอนละลายลงไปในลำาหวย ทะเลสาบ แมนำา หรอแหลงนำาอน ตะกอนททบถมน ทำาใหเกดผลกระทบในทางลบตอสงแวดลอมทางนำาได เชนไปกลบทบทวางไขของปลาหรอทำาใหนำาขนมากขนจนรบกวนการหายใจของสงมชวตในนำา

simulate การทำาเทยม การใชคอมพวเตอรหรอแบบจำาลองทางคณตศาสตรเพอพยากรณผลของทางเลอกในการจดการทอาจเกดขนไดภายใตขอสมมตทตางกนเกยวกบกลมประชากรหรอทรพยากร

slope gradient

ความลาดชน

มมทระนาบพนผวทำามมเอยงกบแนวนอน เชน ความลาดชนทเกอบเปนพนราบจะมความลาดชน 0-3% ทมความชนมากจะมความลาดชน 30-65%

sludge สลดจ /กากตะกอน

ของแขงและของเหลวจากการบำาบดนำาเสยโดยไมผานการทำาใหตะกอนมความเขมขนหรอการบำาบดเบองตนเสยกอนไมวาจะดวยวธทางกายภาพหรอดวยวธการทางเคม

sorption การซบ กระบวนการทสารหนงจบอกสารหนงเอาไว การซบ


27


เกดขนทงในลกษณะของการดดซบ (การสะสมของสารหนงใหอยบนผวของอกสารหนง) และลกษณะของการดดกลนหรอดดซม (การทสารหนงไหลซมผานอกสารหนง)

specialists

พวกกนบางอยาง

ชนดพนธทกนอาหารไดเฉพาะบางชนดเพยงไมกชนดเทานน หรอพวกทชอบอยในแหลงทอยเฉพาะบางทเทานน

speciescomposition

องคประกอบชนดพนธ

การกระจายของจำานวนชนดพนธและจำานวนสมาชกในแตละชนดพนธภายในชมชพหนง

species richness

ความอดมสมบรณของชนดพนธ

จำานวนชนดพนธทอยในบรเวณหนงโดยไมพจารณาถงการกระจาย

status quo

สภาพปจจบน

สภาพทเปนอยในขณะน

steady state or dynamic equilibrium

ภาวะคงตวหรอดลยภาพเชงพลวตร

ภาวะทสงมชวตหรอเนอเยอหรอระบบมการรบสารเคมเขาและการขจดสารเคมออกในอตราทเทากนอยางสมำาเสมอ ภาวะนจะเหนไดเมอความเขมขนของสารเคมในเนอเยออยคงทตลอดระยะทมนสมผสกบสารเคมนน

stratification

การปตวชนหน

โครงสรางธรณทแสดงการตก จมทบถมตวเปนชนๆ ของหนหรอดน (ชนหน)

sublethal เกอบถงตาย

ความเขมขนของสารทตำากวาระดบททำาใหถงตายไดโดยตรง สารทมความเขมขนระดบทำาใหเกอบถงตายนอาจมผลกระทบทมองเหนไดไมชดแจง เชน ทำาใหตวรบผลกระทบมการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมหรอดานกายภาพทเกยวกบการสบพนธ

submergent

พชใตนำา พชทขนอยตามตะกอนทพนทองนำา ทงในนำาจดและนำาเคม

succession

การเปลยนแทนท

พลวตรการเปลยนแปลงทางโครงสรางของระบบนเวศ บทบาทหนาท และองคประกอบของชนดพนธเมอเวลาผานไป โดยทสงมชวตกลมหนงจะเขามา


28


แทนทกลมทอยในชมชพนนอยกอน เปนเชนนไปเรอยๆ จนกวาจะหยดและเกดเปนชมชพถาวร

sustainable yield

ผลผลตทยงยน

ปรมาณของทรพยากรชนดหนงทเกดขนไดอยางตอเนองภายใตวธการจดการทกำาหนดขน (เชน กำาหนดใหใชทรพยากรไดในอตราทเทากนกบการเกดทรพยากรนน) ปรมาณผลผลตทยงยนในระยะยาว (เชนการทำาปาไม) อาจกำาหนดใหอยในระดบทสอดคลองกบวธการจดการและเปาหมายทางสงคม ทมอยแลว

synergism

การเสรมฤทธ

ปรากฏการณทระดบความเปนพษของสารเคมทมาผสมกนมความรนแรงมากเกนคาด ความเปนพษของสารเคมผสมนนจะสงกวาผลบวกของความเปนพษของสารเคมแตละชนดทมารวมกน

synthesize

การสงเคราะห

การรวมตวของสวนยอยๆ จนกลายเปนสวนหนงเดยว หมายถงกระบวนการสรางสารประกอบเคมจากสารขนปฐมดวยปฏกรยาทางเคมหนงครงหรอมากกวา

taxa richness

ความอดมของกลมพนธ

จำานวนกลมพนธของสงมชวตทพบในพนทสมตวอยาง อาจใชแสดงถงความอดมเฉลย หรอความอดมรวมกได

temporal ทเกยวกบเวลา

เวลาหรอเกยวกบเวลา

terrestrial

ทอยบนบก เกยวกบสงมชวตทมแหลงทอยบนบกเปนหลก โดย เตบโต สบพนธ และดำารงชวตอยบนพนดนหรอในดน

tiering เปนลำาดบขน

หมายถงขนตอนการประเมนผลกระทบสงแวดลอมในเชงยทธศาสตรทจะมหลายขนตอนและการประเมนในขนหรอระยะตางๆ จะเกยวโยงกน

tolerance ความทนทาน

ความสามารถของสงมชวตททนตอสภาพสงแวดลอมทเลวรายได และสามารถอยในสภาพเชนนนไดเปนเวลานานโดยไมตาย

tolerant species

ชนดพนธททนทาน

ชนดพนธทสามารถทนตอผลกระทบทเปนอนตรายจากสภาพแวดลอมทเลว


29


total organic carbon (TOC)

คารบอนอนทรยรวม (ทโอซ)

การวดจำานวนอนทรยสารทงหมดทอยในของเหลวหรอในตะกอนทเกบมาเปนตวอยาง เปนผลรวมของคารบอนอนทรยละลายและอนภาคของคารบอนอนทรยหรอคารบอนอนทรยแขวนลอย

toxicity ความเปนพษ

ศกยภาพของสารชวภาพหรอสารเคมแตละชนดทจะ สงผลในทางลบตอสงมชวตได หากสงมชวตสมผสหรอรบเอาสารนนไว

toxicity test

การทดสอบความเปนพษ

วธการทจะทำาใหรวาสารเคมหรอสารอนทนำามาทดสอบมความเปนพษหรอไม การทดสอบความเปนพษจะวดระดบการตอบสนองของสงมชวต เมอถกกระตนทระดบตางๆ (ระดบความเขมขนของสารเคม ) การทดสอบ ความเปนพษยงใชวดผลกระทบจากวตถหนงทมตอกลมของสงมชวต ชนดพนธเดยวกนทคดเลอกเอามาจากสภาวะตางๆ สำาหรบการทดสอบความเปนพษในนำานนมกจะวด ก ) สดสวนของสงมชวตทไดรบผลกระทบ หรอ ข ) ระดบความรนแรงของผลกระทบหลงจากสงมชวตไดรบหรอ สมผสวตถทนำามาทดสอบความเปนพษ (เชน ตวอยางตะกอนหรอตวอยางนำาทง)

tracers สารตามรอย /สารทำารอย

สารทใชในการศกษาเพอหาเสนทางทลำานำาทงจะไหลไปไกลถงจดใด จากจดทมการระบายนำาทง สารตดตามทดจะทำารอยใหเราตดตามไดในการเกบขอมลภาคสนามโดยใชสารนนเพยงความเขมขนตำา ทำาใหใชไดอยางตอเนองโดยไมมผลตอแหลงนำา นยมใชสยอมชนดเรองแสงเปนสารตามรอย

transformation rate

อตราการ เปลยนแปลง การกลาย

อตราการเปลยนแปลงทางเคมทเกดขนในบรเวณพนทชมนำา ระดบนำาทเปลยนไปตามฤดกาลและการใชสารอาหารในพนทชมนำา ทำาใหอตราการเปลยนแปลงนเปลยนไป

transformer

ตวเปลยนแปลง

พนทชมนำาททำาหนาทเปลยนแปลงสารเคม (เชน จากสารละลายเปนอนภาคขนาดเลกมาก ) แตไมไดเปลยนปรมาณของสารเคมทผานเขาออกพนทชมนำา


30


translocation

การเคลอนยาย

การเคลอนทของสารละลายทอยในพชจากสวนหนงไปยงสวนอน

tributary ลำานำาสาขา ธารนำาขนาดเลกหรอแมนำาสายเลกทไหลไปรวมกบแมนำาสายใหญกวา

trophic level

ระดบชนอาหาร

ระดบชนภายในหวงโซอาหารทสงมชวตสามารถอยไดยงยน หรอหมายถงระดบการกนอาหารทมพลงงานผานไประหวางกำาลงเคลอนทไปในระบบนเวศ

uncertainly

ความไมแนนอน

เปนความไมแนนอนทเกดจากการขาดขอมลหรอขอมลบกพรอง ทำาใหผลทไดจากแบบจำาลองมความไมแนนอน เชน การขาดความรเกยวกบการทำางานของระบบนเวศ ทำาใหระบพารามเตอรทเกยวกบเวลาและระยะทางผดพลาดหรอทำาใหไมไดรวมเอาผลกระทบขนทตยภมเอาไวในแบบจำาลอง

understory

ไมขนาดเลก ตนไมและพมไมขนาดเลกทขนอยใตรมของตนไมขนาดใหญ

uptake การนำาเขา กระบวนการทวตถถกนำาเขาไปภายในตวของสงมชวตในนำา

validation การทดสอบความถกตอง

การนำาแบบจำาลองมาทดสอบกบสภาพจรง แบบจำาลองมกมขอสมมตหรอเงอนไขหรอขอกำาหนดตางๆ อยดวย จงควรตรวจสอบดวยหลกฐานในเชงวตถวสยเพอยนยนวาเปนไปตามขอกำาหนดของแบบจำาลองกอนทจะใชแบบจำาลองนน หรอหมายถงกระบวนการตรวจสอบวาขอมลดานสงแวดลอมซงถกกำาหนดมาโดยหนวยอสระมความถกตองสมบรณเปนขนสดทาย (ไมมการเปลยนแปลงอก ) ทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ พรอมทจะนำาไปใชตามวตถประสงค

value มลคา 1) ผลตอบแทนทมคาเทากบคาของสนคา บรการ หรอเงนทนำามาแลกเปลยน 2) มลคาเปนตวเงนของสงตางๆ ตามราคาตลาด 3) คณคาหรอประโยชนหรอความสำาคญของสนคาชนดหนงหรอของทรพยากรสงแวดลอมชนดหนง ของบรการหนง โดยเปรยบ


31


เทยบกบสงอนๆwater budget

ดลนำา ดลระหวางปรมาณนำาเขาและปรมาณนำาออกในระบบนเวศแบบพนทชมนำา

water column

สดมภนำา มโนภาพแนวตงของนำาจากผวนำาลงไปถงตะกอนทองนำา

water table

ระดบนำาใตดน

ระดบนำาบนสดของนำาใตดน ระดบนำาใตดนยงแบงเปนแนวแบงเขตระหวางความอมตว (ไมมออกซเจน ) และเขตทมอากาศ (มออกซเจน)

water-octanol coefficient (Kow)

สมประสทธ ออกเทนนำา (เคโอดบเบลย)

คาบอกแนวโนมทสารเคมจะแทรกเขาไปในเนอเยอไขมนของสงมชวต สารเคมทมคาเคโอดบเบลยสงกวา จะมโอกาสเขาไปสะสมอยในเนอเยอของปลาไดมากกวา

watershed


ดท catchment

wetlandhydroperiod

รอบอทกในพนทชมนำา

แบบแผนของระดบนำาตามฤดกาลในบรเวณพนทชมนำา ระดบขนลงของนำาผวดนและนำาใตผวดนในพนทชมนำา

zone of effluent mixing

เขตนำาทงเขาผสม

ระยะทางทนำาทงถกระบายออกสแหลงนำาหรอระยะทางของพลมนำาทง การวเคราะหพลมนำาทงสามารถนำามาใชแบงบรเวณทนำาทงเขาปนกบนำาในแหลงนำาออกได เปนเขตตามระดบความเจอจางของนำาทงทลดหลนกนไป เขตนำาทงเขาผสมอาจเปลยนแปลงได ขนอยกบการเปลยนแปลงของนำาทงและลกษณะทางสงแวดลอมของบรเวณทรบนำาทง


32

Documents

Sustainable Development and Environmental …archive.iwlearn.net/mrcmekong.org/envir_training_kit/Tha... · Web viewส ตว คร งบกคร งน ำ ส ตว ม กระด