คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

นโยบายของประเทศในทศวรรษทผานมาใหความสาคญตอ “การพฒนาคน” ใหเปนคนด ทเกงและมสข โดยยดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทไดทรงเนนแนวทางพฒนาตามหลกแนวคดการพงตนเอง โดยใชหลกพอประมาณ การคานงถงความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ใหความสาคญกบการสรางภมคมกนทางจตใจ การพฒนาอยางเปนลาดบขนตอนทใชความร คณธรรม และความเพยรในการปฏบตและการดารงชวต ซงทวโลกใหการยอมรบและเปนหลกทไดผานการพจารณาดานวชาการวาไดผลจรงและยงยน ประการสาคญสอดคลองกบบรบทของสงคมไทย รวมทงไดผลดกวาการพฒนาโดยเลยนแบบตะวนตกซงพบวา ประสบความลมเหลวและทาใหสญเสยงบประมาณ (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๕๔)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบปจจบน ไดกาหนดแนวทางพฒนาระบบราชการและขาราชการใหยดหลกธรรมาภบาลในการปฏบตราชการ โดยปรบทศนคตขาราชการใหเหนความสาคญของการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข วฒนธรรม สนตวธ และธรรมาภบาล เนนประเดนการสงเสรมใหขาราชการยดหลกคณธรรม จรยธรรม แยกเรองสวนตวออกจากสวนรวม ทางานแบบมออาชพ มจตสานกสาธารณะ คานงถงประโยชนของสาธารณะ พรอมรบผดชอบตอสวนรวมและพรอมรบการตรวจสอบ

กอนทจะสงเสรมพฒนาจรยธรรมการทางานใหกบใคร ขอตกลงเบองตนคอ ความเขาใจทตรงกนและการยอมรบในแนวคด ทฤษฎ หลกและวธการพฒนาทเปนสากลและมหลกฐานวาใชไดผลจรง ดงทกลาวมาแลวในเอกสารหลายฉบบวา “จรยธรรม” เปนระบบของการทาความด ละเวนความชว ซงวชาการสาขาจตวทยา สาขาจรยศาสตร ซงไดศกษาเกยวกบจตใจและพฤตกรรมมนษย นกจตวทยา ทสาคญหลายทานไดเสนอทฤษฎทเกยวของกบเหต ผล หรอกระบวนการของพฤตกรรมของบคคล โดยเฉพาะพฤตกรรมจรยธรรม ซงในคมอฉบบนไดประมวลและสรปเฉพาะทฤษฎทาง จตวทยาและดานจรยธรรม โดยจะไดเนนทฤษฎทสาคญทเกยวของกบจรยธรรมและพฤตกรรมจรยธรรม ซงสามารถนามาใชเปนหลกในการพฒนาจรยธรรมขาราชการ กจกรรมในการเสรมสรางพฤตกรรมตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการไดอยางมประสทธภาพ

บทท ๒

แนวคด ทฤษฎดานจรยธรรม

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

การทคนเราจะทาความดหรอไม มากนอยเพยงใดนน ขนอยกบสาเหตทงภายในและภายนอก

สาเหตภายใน คอ ลกษณะทางจตใจตาง ๆ เชน การไมเหนแกตวแตเหนแกสวนรวม

การมงอนาคตและความสามารถควบคมตนเอง ความเชอวาทาความดจะนาไปสผลด และการทาชวจะตองโดนลงโทษ นอกจากนนยงเกยวของกบลกษณะทางจตใจทางดานอน ๆ คอ ความพอใจและเหนดวยกบความดตาง ๆ และเหนความสาคญของความดเหลานน เชน ความซอสตย การเคารพกฎระเบยบและกฎหมาย ความสามคค เปนตน ลกษณะทางจตใจเหลานทสาคญมอะไรบางไดมการกาหนดโดยการวจยเพอวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมของคนไทยซงจะไดกลาวตอไป เมอกาหนดลกษณะทางจตใจทสาคญ ตอการเปนคนมจรยธรรมสงแลว ในคมอนจะไดกลาวถงวธการพฒนาจตใจตอไปดวย

สวนสาเหตภายนอกตวบคคล การทบคคลนนจะทาความด หรอละเวนการกระทาทไม

นาปรารถนามากนอยเพยงใดนน สาเหตสาคญคอ คนรอบขาง กฎระเบยบ สงคม วฒนธรรม และสถานการณในขณะนนทบคคลประสบอย นอกจากนนระเบยบขอบงคบในหนวยงาน สภาพแวดลอมใน การทางาน การมหรอขาดแคลนสงเอออานวยในการทางาน ตลอดจนบรรยากาศทางสงคมในททางาน กลมเพอนและวฒนธรรมขององคกร จะมผลตอพฤตกรรมการทางานและสขภาพจต ตลอดจนความสข ความพอใจในการทางาน ในสภาพแวดลอมทบคคลทานายไมไดวาจะเกดอะไรขน และจะกอใหเกดผลดหรอผลเสยตอบคคล ตวอยางเชน ผบงคบบญชามอารมณแปรปรวนเดยวดเดยวโมโห หรอสถานการณคลมเครอ ลกนองไมทราบวาทาตองทาอยางไรจงจะถกตองเหมาะสมและจะไมโดนตาหนหรอบนวา สถานการณเหลานจะมผลตอจตใจและพฤตกรรมของลกนองทงสน สวนการควบคมผลดและผลเสยทจะเกดกบตน กขนอยกบระบบ กฎเกณฑ และสภาพงานแบบราชการ (Bureaucracy) ของหนวยงานตาง ๆ ดวย ดงนน สาเหตภายนอกทสงผลตอจตใจและพฤตกรรมของบคคลในสภาพการทางานราชการจงม ทงสภาพแวดลอมทางกายภาพ และลกษณะทางสงคมในหนวยงานนน ๆ

บคคลแตละคนจะอยภายใตอทธพลของจตใจของตน และสภาพแวดลอมภายนอกไป

พรอมกน ในการทเขาจะกระทาหรอไมกระทาพฤตกรรมตางๆ ทานอาจจะสงสยวาจตใจหรอสภาพภายนอกจะมอทธพลตอบคคลมากกวากน ในการทบคคลนนจะทาความดและละเวนการทาชวกตอบไดวา ใครจะอยภายใตอทธพลของสภาพแวดลอมมากนอยหรอไมนนยอมขนอยกบคณภาพทางจตใจของเขา คนทจตใจยงไมพฒนาไปสขนสง เชน เดก หรอคนทจตใจตา แมจะเปนผใหญแลวกตาม จะเปนผทอยภายใตอทธพลของสภาพแวดลอมภายนอก ทงเดกและผใหญทจตใจตานนจะทาความดละเวนชว ในสถานการณทมคนออกคาสง คอยสอดสอง และควบคมบงคบเทานน เขาจะทาความดเพราะตองการรางวลหรองดเวนการทาสงทไมด เพราะกลวโดนลงโทษ กลวคนอนเหน กลวโดนจบไดเทานน คนประเภทน หวหนาตองควบคมบงคบใหทางานอยางใกลชดจงจะไดผลงานด

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

สวนผทอยภายใตอทธพลของสภาพแวดลอมนอย จะกระทาหรอไมกระทาสงใดขนอยกบ การพจารณาโดยตนเองอยางรอบคอบ โดยไมเหนแกตว แตทาตามกฎระเบยบ ทางานเพองานอยางเตมความสามารถ ดวยใจรก และทาเพอหนวยงานและสวนรวมเปนสาคญ ผทมจตแกรง ไมพายแพตอสภาพ ทยวยใหทาชว มระเบยบวนย ควบคมบงคบตนเองได ทาความดเสมอ แมจะไมไดรบการสนบสนนจากผอนกตาม คนประเภททจดเปนผทมจตใจสงซงมอยนอยในแตละสงคม

จากการประมวลแนวคด ทฤษฎดานจรยธรรม จรยศาสตร และจตลกษณะทเกยวของกบพฤตกรรมการทางานของบคคล พบแนวคด ทฤษฎและจตลกษณะทเกยวของกบการสงเสรมมาตรฐานคณธรรม จรยธรรมทสาคญ ซงสามารถนามาประยกตใชในการพฒนา ดงน

การศกษาเกยวกบคานยม คณธรรม และจรยธรรมนน นกวชาการในแตละสาขาวชาตางใหความหมายเกยวกบคาทงสามนตางกน ซงดจเดอน พนธมนาวน (๒๕๕๑) ไดสรปแนวความคดของนกวชาการ ตาง ๆ ไวดงน

สาขาปรชญาและศาสนา ซงทกศาสนาตางมหลกธรรมคาสอนเพอใหคนเปนคนด เชน ในศาสนาพทธ มหลกธรรมคาสงสอน ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธ โดยหลกธรรมสาหรบบคคลทวไปทสาคญคอ ศล ๕ ธรรมะ ๕ หรอศล ๑๐ เปนตน ศาสนาครสต มบญญต ๑๐ ประการ เปนตน หลกธรรมในศาสนาเปนคาสงสอนททาใหบคคลตระหนกรวาสงใดเปนสงทดหรอสงใดเปนสงทไมด

ในสาขาการศกษา นกวชาการในสาขาการศกษาหลายทาน มความสนใจในการศกษาเกยวกบคณลกษณะทพงประสงค (Characters) ของบคคลทเกยวของ เชน คร นกเรยน ผอานวยการโรงเรยน เปนตน การศกษาเกยวกบคณลกษณะทพงประสงคในประเทศไทย มการกระทามานานแลว เชน กระทรวงศกษาธการ ในอดตไดกาหนดคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยนอนบาล ๙ ดาน ประถม ๒๕ ดาน และมธยม ๓๐ ดาน เชน จงรกภกดตอชาต ศาสนา และพระมหากษตรย มวนย กตญญกตเวท ประหยดอดออม เปนตน ซงลกษณะเหลานเปนสงทดงามทควรปฏบต จงเปนคณธรรม รวมทงลกษณะเหลานเปนสงทสาคญกวาคณลกษณะดานอน ๆ ดงนน จงเปนคานยมดวย ในตว

ในสาขาสงคมวทยาและมานษยวทยา นกวชาการในสาขานมความสนใจศกษาลกษณะท นาปรารถนาหรอมคณคาของบคคลหรอกลม และลกษณะนนทสงผลตอการเลอกวธและเปาหมายใน การกระทา ลกษณะทนกวชาการสนใจศกษามกเปนลกษณะทเกยวของกบคานยม ซงเรมทาการศกษา

ความหมายของคานยม คณธรรม จรรยาบรรณและจรยธรรม

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ตงแตศตวรรษท ๑๙ (Spates, ๑๙๘๓) โดย Rokeach (๑๙๗๓) ไดใหความหมายของคานยมวาหมายถง “ความเชอวาสาคญ” (Belief to be important)

ในสาขาจตวทยา คาทงสามมใชอย และมความหมายแตกตางกนอยางชดเจน เพอนาไปส “การวด” ในเนอหาและมตทแตกตางกน นกวชาการไดใหความหมายของคาวา “คานยม" (Value) ซงสรปรวมไดวา หมายถง สงทบคคลเหนวาเปนสงทสาคญมากกวาสงอน ๆ ในกาลเทศะหนง ๆ แตกตางไปตามกลมบคคลและวฒนธรรม เชน การมการศกษาสง ความกตญญตอบดามารดา และครอาจารยในบางสงคมและวฒนธรรมเหนวา สองสงนสาคญมาก แตบางสงคมเหนวาการศกษาสง ๆ ไมสาคญ สวนความกตญญเปนสงสาคญในอนดบตาๆ เนองจากมสงอนสาคญกวาความกตญญ เชน ความรบผดชอบตอสวนรวม และความเสยสละ เปนตน

“คณธรรม” (Virtue) นกวชาการในสาขาน ใหความหมายโดยสรปวา เปนสงทบคคลเหน

วาดงามมาก มประโยชนมาก และเลวนอย มประโยชนนอย ในกาลเทศะหนง ๆ เชน ความเออเฟอ ความอดทน ความขยนขนแขง ความซอสตย ความรบผดชอบตอหนาท การมระเบยบวนย เปนตน สงทเปนคณธรรมในแตละสงคมอาจจะแตกตางกน การทบคคลในสงคมจะเหนวาสงใดสงหนงเปนสงทดหรอไมนนขนกบวฒนธรรม เศรษฐกจ ศาสนา และการศกษาของสงคม นกวชาการจงเหนวาการนาเอาคณธรรมในสงคมหนงไปยดเยยดตดสนคณธรรมอกสงคมหนง ยอมไมเหมาะสม ซงโดยสวนมากแลว คณธรรมมกมความเกยวของกบหลกทางศาสนา อยางไรกตาม ลกษณะบางดานอาจเปนไดทงคณธรรมและคานยมในเวลาเดยวกน เนองจากสงคมเหนวา ลกษณะดานนนเปนสงทดงามและมความสาคญมากดวย เชน “รกสามคค” ในสมยกอน “รกสามคค” เปนเพยงแคคณธรรมททกคนยอมรบวาเปนสงทดงาม ตอมา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ไดทรงตระหนกถงความสาคญของคณธรรมตวน ดงนนในปจจบนจงอาจกลาวไดวา “รกสามคค” เปนทงคณธรรมและคานยม

“คาน ยม” (Value) เป นล กษณะทางจ ตท น กว ชาการให ความหมายอย างน อย

๔ ประการ ไดแก ประการแรก คานยม หมายถง สงสาคญซงนกวชาการสามารถวดไดในหลายรปแบบ เชน การใหเรยงลาดบความสาคญของลกษณะตาง ๆ (Rokeach, ๑๙๗๓ : สนทร โคมน และสนท สมครการ, ๒๕๒๒) การเปรยบเทยบลกษณะเปนค ๆ (เปรมสรย เชอมทอง, ๒๕๓๖) และ การวดโดยมาตรประเมนรวมคา (อบล เล ยววารณ, ๒๕๓๔) เปนตน ประการทสอง คานยม หมายถง การรวมกล มของความเชอ ความคด และความรสกตาง ๆ ทมอทธพลตอบคคลในการเลอก/การประเมนบคคลและสถานการณอนและความคดเหน ซงมผลตอพฤตกรรมของบคคล (Robinson & Shaver, ๑๙๗๓) ประการทสาม คานยม หมายถง สงทนาปรารถนาของบคคล ในดานตาง ๆ เชน การเมอง สงคม เศรษฐกจ ศาสนา

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

เปนตน และประการสดทาย คานยม หมายถง สงทนาปรารถนา มลกษณะทดงาม ถกตอง ใกลเคยงกบคณธรรมและจรยธรรม

คานยมอาจปรากฏใน ๔ ระดบ คอ หนง ระดบโลก หรอนานาชาต เปนคานยมทประชาชนในโลกมความเหนทสอดคลองกน ซงคานยมเหลานอาจเปลยนแปลงไปตามยคสมย เชน ในอดต คานยมเกยวกบความรกชาต มความสาคญ แตในปจจบน คานยมเกยวกบการไมฝกใฝฝายใดกลบมความสาคญ เพราะการมเทคโนโลยทสามารถเชอมคนไดทงโลก และการเนนเกยวกบธรกจการคาทาใหลดความเปนชาตนยมลง เปนตน สอง ระดบประเทศ หรอสงคม ในแตละประเทศมคานยมทแตกตางกน ขนอยกบวฒนธรรม รากฐานของประเทศชาตนน เชน บางประเทศใหความสาคญกบความสมพนธหรอพวกพอง (Collectivism) ในขณะทบางประเทศกลบใหความสาคญเกยวกบความเปนตวของตวเอง เนนอตตบคคล (Individualism) (Triandis, ๑๙๙๕: Triandis & Gelfand, ๑๙๙๘) สาม ระดบกลมในสงคมหนง ๆ คนในประเทศเดยวกน แตมความแตกตางกนในดานตาง ๆ เชน เชอชาต ศาสนา ฐานะ การศกษา เปนตน บคคลแตละกลมนกจะมคานยมทแตกตางกน (Kohn, ๑๙๖๙) และ ส ระดบภายในบคคล มกเปนคานยม ทเปลยนแปลงไปตามวย (Kohlberg, ๑๙๗๖) เนองจากความสามารถทางการร การคด หรอสตปญญา มการเปลยนแปลง หรอมประสบการณทางสงคมเพมขน เชน คานยมในการทางาน (Hofstede, ๑๙๘๐) เปนตน

“จรรยาบรรณ หรอจรรยาในการปฏบตงาน” (Work Ethics) หมายถง คณความดท

บคคลททางานยดเปนขอปฏบต โดยกฎหมายใชเปนสงบงคบบคคลโดยทวไป สวนผประกอบอาชพควรมมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรม (Code of Ethics) เพอเปนแนวทางในการประกอบอาชพวาควรปฏบตหนาทอยางไรจงมประสทธภาพสงสด ควรดารงตนในสงคมอยางไรจงมความเหมาะสม เพอรกษาไวซงเกยรตภมแหงอาชพ ซงในความหมายน ถอเปน Ethical Standard คอ การแสวงหาความดทควรยดถอวาควรเปนอยางไร และนามาใชเปนมาตรฐานในการปฏบต มความหมายครอบคลมกวางขวางกวากฎหมายและกฎระเบยบ แตมจดออนคอ ขาดบทบงคบการลงโทษเมอมการละเมด ซงในบางประเทศ บางสงคมจดทาเปนลายลกษณอกษร กาหนดเปนขอบงคบใหประพฤตปฏบต โดยมองคการควบคม เชน ประมวลมาตรฐานพฤตกรรมของแตละอาชพ (Code of Conduct) ซงเปนพฤตกรรมตามจรรยาวชาชพ

คณธรรมและคานยมตาง ๆ เปนสาเหตของการทาดละเวนความชว ซงคนมกเขาใจวา หากบคคลมคณธรรมและคานยมทเหมาะสมแลว จะเปนผมพฤตกรรมทางจรยธรรมทเหมาะสมดวย แตจากการศกษาวจยทางจตวทยาพบวา การทบคคลรวาอะไรด ชว เหมาะสมหรอสาคญนนไมเพยงพอทาใหเขามพฤตกรรมตามนน (Wright, ๑๙๗๕) คนททาผดกฎหมายมไดทาไปเพราะความรเทาไมถงการณ

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

แตทาผดทงทรวาเปนความผด นกวชาการพบวา ลกษณะทางจตใจทจาเปนตองมอยในบคคลและทาใหคนทาความดอยางจรงจงและสมาเสมอคอ จรยธรรม

คาวา “จรยธรรม” (Morality) (Piaget, ๑๙๓๒: Kohlberg, ๑๙๗๖) เปนระบบของ

การทาความดละเวนความชว มทงปจจยนาเขา (Input) ซงเปนปจจยเชงเหตทงทางดานจตใจและสถานการณของจรยธรรมและพฤตกรรมจรยธรรม รวมทงมปจจยสงออก (Output) ซงเปนผลของการมจรยธรรมหรอมพฤตกรรมจรยธรรม ซงผลนอาจอยในรปแบบทงจตลกษณะและพฤตกรรมของบคคลผกระทา และผลตอบคคลอน ตอกลม ตอสงแวดลอม และตอโลก จรยธรรมจะเกดขนเมอคานยมหรอคณธรรม ตงแต ๒ ตวขดแยงกน ทาใหบคคลตองตกอยในสภาพทตองตดสนใจหรอแกปญหาในการเลอกทจะปฏบตตามคณธรรมหรอคานยมตวใดตวหนง เชน ความกตญญตอบคคล ขดแยงกบความรบผดชอบตอหนาท เปนตน บคคลทตดสนใจเลอกคณธรรมหรอคานยม ตวทมประโยชนแกสวนรวมมากกวาทเปนประโยชนแกเฉพาะตนหรอพวกพองในกลมเลก ๆ จงมกเปนบคคลทมจรยธรรมสง ดงนน จรยธรรมจงมความหมายครอบคลมทงสาเหต กระบวนการ และผลของการกระทาความดละเวนความชว

สาหรบจรยธรรมในการทางาน คอ ระบบการทาความดละเวนความชวในเรองทรบผดชอบและเกยวของกบผปฏบต เกยวของกบสถานการณการทางาน เกยวของกบกระบวนการทางานและผลงาน ตลอดจนเกยวของกบผรบประโยชนหรอโทษจากผลงานนน (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๓๘)

โดยสรป นกวชาการไดใหความหมายของคาวา จรยธรรมในขอบขาย ๓ ประการ กลาวคอ (สทธโชค วรานสนตกล, ๒๕๔๙)

ประการทหนง จรยธรรมในแบบการคดหาเหตผลทใชในการตดสนใจทจะกระทาหรอไมกระทาสงใดสงหนง

ประการทสอง จรยธรรมในแบบความรสกทางจตใจ การศกษาจรยธรรมของบคคลในขอนคอ ศกษาคานยม ความเชอและความรสกชอบและไมชอบ

ประการทสาม จรยธรรมในแบบของการแสดงออกภายนอก คอ การศกษาจรยธรรมเปนสวนทเปนพฤตกรรมภายนอกของบคคล เชน พฤตกรรมซอสตย เออเฟอ เปนตน

ความสมพนธของจรยธรรมในจรรยาขาราชการนน ศาสตราจารย ดร. ชยพร วชชาวธ ไดใหความหมายและแนวคดไวดงน (๒๕๕๒)

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

จรยธรรม เปนหลกการ (Principle) ทบคคลยดถออยในใจในการตดสน ความถก-ผด ด-เลว ควร-ไมควรทา ของพฤตกรรมตาง ๆ จรยธรรมของบคคล อาจกาหนดตามหลกกฎหมาย ความเชอ และคานยมของบคคลนน ๆ

จรรยา ความประพฤตและการปฏบต ทถอวามความถกตอง ดงาม ควรทา ตามหลก

จรยธรรมของกลมบคคลในอาชพหนง ๆ เชน จรรยาแพทย จรรยาขาราชการ ฯลฯ และอาจกาหนดอยาง

ชดเจนเปนขอ ๆ เรยกวา จรรยาบรรณ (Code of Ethics)

การกาหนดมาตรฐานคณธรรม จรยธรรม : แนวคดสากล

จรยธรรม หรอความเทยงธรรม (Integrity) ซ งปจจ บนในระดบนานาประเทศใชคาวา “Integrity” ซงหมายถง หลกจรยธรรมทบคคลยดถอมความสอดคลองกบการกระทา การทบคคลยดถอปฏบตตามหลกจรยธรรม กฎหมายโดยปราศจากความขดแยงกบผลประโยชนสาธารณะ การยดมนในสงทถกตองและชอบธรรม เปนคณลกษณะทเปนองครวมของบคคลและองคกรในดานจรยธรรมทเปนเลศโดยแบงเปนระดบองคกรและบคคล ซงสอดคลองกบแนวคดของศาสตราจารย ธานนทร กรยวเชยร, ๒๕๕๐ และศาสตราจารย ดร. ชยพร วชชาวธ, ๒๕๕๒)

จรยธรรมหรอความเทยงธรรมขององคกร (Integrity of organization) แสดงใหสงคมรบทราบไดจากการกาหนดมาตรฐานคณธรรม จรยธรรม และการบงคบใช รวมทงระบบหรอกระบวนการในการปฏบตตาม ซงไดผลในทางปฏบตสงสด มาตรฐานจรยธรรมจะตองคงท สมาชกขององคกรจะตองยดถอเปนหลกภายในจตใจ และปฏบตกนอยางเปนนสยในการทางาน จนกระทงกลายเปนวฒนธรรมองครวมขององคกร

จรยธรรมหรอความเทยงธรรมของขาราชการ (Integrity of public officials) เปนเครองมอ ในการสรางความเชอถอไววางใจและความรบผดชอบของขาราชการตอผลประโยชนสาธารณะ ขาราชการหรอเจาหนาทของรฐจะตองไมใชอานาจในการทางานเพอผลประโยชนสวนตนหรอพวกพอง เมอเกดความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวม (สาธารณะ) จะตองยดผลประโยชนสวนรวมเปนหลก ปฏบตงานดวยความรบผดชอบ (accountability) และโปรงใส (transparent) ซอสตยตอประชาชนและผรวมงาน (Integrity Institute of Malaysia, ๒๐๐๔)

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ศ .ดร . ชยพร วชชาวธ (๒๕๕๒ ) ไดสรปแนวความคดเกยวกบจรยธรรมและจรรยา ซงสอดคลองกบความหมายสากลทองคกรดานจรยธรรมประเทศตาง ๆ ใชอยในปจจบน กลาวคอ หากบคคลยดมนความถกตองเทยงธรรมภายในจตใจและกระทาพฤตกรรมภายนอกทถกตองเทยงธรรม สอดคลองกบภายในจตใจแลว ลกษณะเชนนจงเรยกวา “Integrity” ดงไดอธบายมาแลวขางตน ซงสามารถเขยนเปนโมเดลดงตอไปน

แนวความคดเกยวกบจรยธรรมและจรรยาในบคล ๔ ประเภท

จรยธรรม (ภายในจตใจ) จรรยา (ความประพฤตและการปฏบต)

สอดคลอง ไมสอดคลอง สอดคลอง A

(Integrity) B

(Guilt) ไมสอดคลอง C

(Compliance) D

(Outcast)

Integrity Model: ประเมนทง จรยธรรม และ จรรยา Compliance Model: ประเมน จรรยา เพยงอยางเดยว

ภาพ ๒.๑ บคคล ๔ ประเภท

สาหรบแนวคดทฤษฎทางจรยธรรมในทน จะไดนาเสนอในสวนทเกยวของใน ๓ ทฤษฎ ไดแก ทฤษฎพฒนาการการใชเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบรก ทฤษฎความเฉลยวฉลาดเชงจรยธรรม และทฤษฎตนไมเชงจรยธรรม

ทฤษฎพฒนาการการใชเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบรก ทฤษฎพฒนาการการใชเหตผลเชงจรยธรรม เปนแนวทางความคดทมตนกาเนดมาจาก เพยเจท (Piaget, ๑๘๙๖) และผทนาเอาแนวความคดนมาพฒนาอยางกวางขวางเปนทยอมรบกนอยางมาก คอ โคลเบรก (Kohlberg, ๑๙๖๔) ซงเขาไดทาการศกษาบคคลตางเชอชาตและวฒนธรรมทงในทวปยโรป เอเซยและอเมรกา ผลการศกษามนษยชาตทาใหสามารถแบงระดบการพฒนาการทางจตใจและใชเหตผล

แนวคดทฤษฎทางจรยธรรม

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ออกเปน ๓ ระดบ และแตละระดบแบงออกเปน ๒ ขน (Kasey, ๑๙๗๕ : ๔๐ Cite Kohlberg, ๑๙๘๕) ดงรป

ภาพท ๒.๒ โครงสรางทางจต ๖ ขน ของจรยธรรมในมนษย

• ระดบกอนกฎเกณฑ (Reconvention) เปนระดบทบคคลยดตวเองเปนศนยกลางในการตดสนการกระทา การจะทาสงใดมกคานงถงผลประโยชนทตนจะไดรบเปนใหญ โดยมไดคานงถงวาการกระทานนจะสงผลตอผอนอยางไร ระดบนแบงออกไดเปน ๒ ขน ขนท ๑ หลกการเชอฟงคาสงและหลบหลกการถกลงโทษ บคคลทมการตดสนใจอยในขนน จะตดสนการกระทาวาด-เลว ถก-ไมถก โดยพจารณาทผลการกระทาวาจะสงผลตอตนเองอยางไร หลบหลกการถกลงโทษทางกายเพราะกลวไดรบความเจบปวด ยอมทาตามคาสงผมอานาจทางกายเหนอตน ผทใชหลกการตดสนใจขนนมกเปนเดกอาย ๒-๗ ป ขนท ๒ หลกการแสวงหารางวล บคคลทมการตดสนใจอยในขนน เปนผทถอวาการกระทาทถกตองคอ การกระทาทสนองความตองการของตนและทาใหคนเกดความพอใจ การสมพนธกบผอนเปนไปในลกษณะแลกเปลยนซงกนและกน การกระทาแบบดมาดตอบ รายมารายตอบ เขาทานอง

ขน ๖ การยดมน

ในอดมคตสากล (ยตธรรม มนษยธรรม)

ขน ๕ การทาเพอสวนรวม การทาตามคามนสญญา

(ภมใจ ละอายใจ) ขน ๔ การทาตามหนาทกฎของสงคม

(กฎหมาย กฎเกณฑ ขอปฏบตศาสนา ทาหนาท)

ขน๓ การทาตามความเหนชอบของผอน (เหนแกพวกพอง เพอนญาต ชอบการชมเชย

การยอมรบ การสนบสนน)

ขน๒ การแสวงหารางวล (ตองการวตถสงของ เงนทอง เปนรางวล)

ขน๑ การหลบหลกการถกลงโทษ กลวถกลงโทษทางวนยและอาญา (เหนแกตว กลวเจบ กลวตกนรก กลวถกฆา)

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

“ตาตอตา ฟนตอฟน” ผใชหลกการตดสนใจขนนมกเปนเดกอาย ๗-๑๐ ป ผใหญทมเหตผลเชงจรยธรรมชะงกขนนจะมเหตผลในการทาหรอไม ทาอะไร เชน ทาแลวไมคม ทาหนาทกตองขอสงตอบแทน มฉะนนจะไมทา

• ระดบตามกฎเกณฑ (Convention) เปนระดบทบคคลเรยนรทจะกระทาตามกฎเกณฑของกลมยอยของตน กระทาตามกฎหมายหรอกฎหมายหรอกฎเกณฑของศาสนา รจกทจะเอาใจเขามาใสใจเรา มความสามารถทจะแสดงบทบาทของตนไดอยางเหมาะสมเมออยในสงคม ระดบนแบงออกไดเปน ๒ ขน ขนท ๓ หลกการทาตามทผอนเหนชอบ พฤตกรรมทดตามทศนะของผใชหลกการตดสนขนนกคอ การทาใหผอนพอใจและยอมรบ ลกษณะทเดนกคอ การคลอยตามและสวนผใหญทจรยธรรมหยดชะงกในขนนจะเปนผกระทาการใด ๆ โดยเหนแกพวกพอง เครอญาต และเพอนฝงมากกวาจะตดสนใจกระทาสงใดเพอสวนรวม พยายามทาตนใหผอนรกหรอมองเหนวานารกผใชหลกขนนมกเปนเดกอายประมาณ ๑๐-๑๓ ป ขนท ๔ หลกการทาตามหนาททางสงคม ตามกฎหมาย กฎเกณฑของสงคม บคคลจะเรมมองเหนความสาคญของกฎเกณฑระเบยบตางๆ เหนความสาคญของการทาตามหนาทตน แสดงการยอมรบ เคารพในอานาจและมงรกษาไวซงกฎเกณฑทางสงคม ผมหลกการ ตดสนใจขนน มกเปนเดกชวงอาย ๑๓-๑๖ ป และผใหญโดยทวไป หากจรยธรรมหยดชะงกในขนน บคคลจะกระทาการใด ๆ โดยอางกฎ ระเบยบ เปนสาคญ โดยไมสนใจประโยชนสวนรวม

• ระดบเหนอกฎเกณฑ (Post Convention) ในระดบน การตดสนพฤตกรรมใดๆ เปนไปตามความคดและเหตผลของตนเอง แลวตดสนใจไปตามทตนคดวาเหมาะสม ระดบนแบงออกเปน ๒ ขนเชนกน ขนท ๕ หลกการทาตามคามนสญญา ขนนยดประโยชนและความถกตองเพอประโยชนสวนรวมเปนหลก เปนการกระทาทเปนไปตามขอตกลงและยอมรบกนของผทมจตใจสง โดยจะตองนาเอากฎเกณฑของสงคม กฎหมาย ศาสนา และความคดเหนของบคคลรอบดานมารวมในการพจารณาความเหมาะสมดวยใจเปนกลาง เขาใจในสทธของตนและเคารพในสทธของผอน สามารถควบคมตนเองได มความภาคภมใจเมอทาดและละอายใจตนเองเมอทาชว ผมการตดสนใจโดยใชหลกนมกเปนผทมอายมากกวา ๑๖ ปขนไป ขนท ๖ หลกการยดอดมคตสากล มลกษณะแสดงถงความเปนสากลนอกเหนอจากกฎเกณฑในสงคมของตน มความยดหยนทางจรยธรรมเพอจดมงหมายบนปลายอนเปนอดมคตทยงใหญ มหลกธรรมประจาใจของตนเอง มความเกลยดกลวความชว เลอมใสศรทธาในความดงาม ยดประโยชนสวนรวมเปนหลก ผมหลกการตดสนใจขนนสวนมาเปนวยผใหญตอนกลาง

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

หลกการตดสนใจทง ๖ ขนน ครอบคลมพฒนาการของมนษยตงแตแรกเกดจนกระทงพฒนาการถงขดสงสด และมลกษณะเปนสากล คอบคคลไมวาจะอยในประเทศใด เชอชาตใดวฒนธรรมใด กมแนวโนมวาเจรญโดยผานกระบวนการเหลานตามลาดบขน จากขนตาไปหาขนสง โดยไมขามขนตอนใด เวนแตบคคลอาจพฒนาในอตราทเรว-ชาแตกตางกน สาหรบแนวปรชญาและวฒนธรรมไทย มความคลายคลงกนในลาดบขนของการพฒนาจะแตกตางกนกตรงทแบงรายละเอยดมากนอยกวากนเทานน ซงถานามาเทยบเคยงกนจะไดดงน

หลกการตดสนใจและใชเหตผล แบบไทย

หลกการตดสนใจและใชเหตผลตาม

ทฤษฎของโคลเบรก

ระดบ ๑ หลกเพอประโยชนตนเองเพออตตา ขน ๑ หลกการเชอฟงคาสงและหลบหลกการถก ลงโทษทางกาย ขน ๒ หลกการแสวงหารางวล

ระดบ ๒ หลกทาเพอผอนในวงแคบ ขน ๓ หลกการทาตามทผอนเหนชอบ

ระดบ ๓ หลกเพอประโยชนของสงคมสวนใหญ ขน ๔ หลกการทาตามหนาททางสงคม

ระดบ ๔ หลกอดมการณอนเปนสากล ขน ๕ หลกการทาตามคามนสญญา

ขน ๖ หลกอดมคตสากล

โคลเบรก (Kohlberg) ไดเขยนบทความนาเสนอเหตผลเชงจรยธรรมทสงกวาขนท ๖ ไวหลายบทความเกยวกบเหตผลเชงจรยธรรมขนท ๗ โดยเรยกวา “Ultimate Faith” เปนการทบคคลจะกระทาหรอไมกระทาสงใดโดยความเชอถอศรทธาขนปรมตถในความเกยวเนองของชวตใกลเคยงกบหลกพทธศาสนาเกยวกบการเวยนวายตายเกด โคลเบรก ไดทาการศกษาวจยอยางตอเนอง และพบวาบคคลจะสามารถพฒนาการทางจรยธรรมถงขนท ๖ เมอการพฒนาความคด สตปญญาสมบรณ ซงอยางเรวทสดคอ อาย ๑๓ ป และมเพยง ๒๕% ของมนษยในโลกเทานนทสามารถพฒนาเกนขนท ๔ (Kohlberg and Ryncaz, ๑๙๙๐) จากทกลาวมาพบขอสรปทนาเชอไดวา สตปญญาของบคคลนนมความ สมพนธกบพฒนาการทางจรยธรรมอยางมาก เปนสวนสาคญและจาเปนอยางยงตอพฒนาการทางจรยธรรมอกดวย แตความคดตามทฤษฎนแทจรงสตปญญาเพยงอยางเดยวไมเพยงทจะทาใหจรยธรรมของบคคลพฒนาไปไดดวยด จะตองมสงกระตนหรอสภาวะจากภายนอกรวมดวย ซงทงเพยรเจท (Piaget, ๑๙๓๒) และโคลเบรก

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

(Kohlberg, ๑๙๖๔) ตางกมองพฒนาการทางจรยธรรมวาเปนผลตผลของอทธพลรวมระหวางพฒนาการของสตปญญา (Cognitive development) กบประสบการณทางสงคม (Social experience) จงกลาวไดวา ความคดและหลกของทฤษฎน ทงเพยเจทและโคลเบรกไดเนนความสาคญขององคประกอบสองประการ คอ ๑) พฒนาการทางสตปญญา และ ๒) ปฏสมพนธกบผอนหรอประสบการณทางสงคม ซงอทธพลและความสาคญของสตปญญานนไดกลาวมาแลว สวนดานประสบการณทางสงคมนน โคลเบรก (Kohlberg, ๑๙๗๖) กลาววาการไดเกยวของสมพนธกบคนอนในสงคมมาก ๆ ทาใหบคคล มโอกาสสวมบทบาทบอยๆ จงเกดความสามารถในการสวมบทบาททางสงคม (Social role taking) หรอความสามารถในการหยงลกทางสงคม (social perspective taking)

• ลกษณะการใชเหตผลเชงจรยธรรมในขาราชการไทย ตามหลกฐานทางวชาการของตางประเทศพบวา บคคลทไดรบการศกษาสงจะเปนผมความสามารถในการใชเหตผลเชงจรยธรรมสงมากกวาบคคลทมอายเทากนแตระดบการศกษาตา (Rest, ๑๙๗๘) สาหรบในประเทศไทยสามารถพบไดวา ขาราชการบางสวนไมไดกระทาการอยางเหนแกสวนรวมและประเทศชาต แตกลบเหนแกพวกพองและตนเอง จากผลการวจยพบวาขาราชการบรรจใหมมเหตผลเชงจรยธรรมสงกวาขาราชการระดบกลาง (จนตนา บลมาศและ คณะ, ๒๕๒๙) ซงอาจสนนษฐานสาเหตอาจมาจากตวแปรระดบการศกษาเชนเดยวกบในตางประเทศ หรออทธพลของสภาพแวดลอมในการทางานราชการทาใหเหตผลเชงจรยธรรมในขนสงทมอยอยางไมมนคงกลบถดถอยลง เมอรบราชการเปนเวลานาน นอกจากนน ในการประเมนสมรรถนะของนกบรหารไทยกอนการฝกอบรม/สมมนา หลกสตร นกบรหารระดบสง พบผลสอดคลองกนตลอดระยะเวลา ๓ ปวา สมรรถนะในการตดสนใจแกปญหาของไทยอยในอนดบตา ในบรรดาสมรรถนะทงหมด ๑๒ สมรรถนะ) และจากการตดตามประเมนโครงการป ๒๕๔๗ และ ๒๕๔๘ พบผลสอดคลองกนวา ขาราชการไทยจาเปนตองพฒนาเหตผลในการตดสนใจแกปญหาเชงจรยธรรม “การเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน” สาหรบจรยธรรมของขาราชการพลเรอนนนสามารถจดตามขนการพฒนาจรยธรรมตามทฤษฎน คอ ขนท ๔ – ขนท ๖

ทฤษฎความเฉลยวฉลาดเชงจรยธรรม (Moral Intelligence : MI) เนองจากรอยกวาปทผานมา มการศกษามากมายททาใหสรปไดวา มนษยในโลกนรวาสงใดถกสงใดผด แตยงมการกระทาทไมถกตองของมนษยโดยเฉพาะ ผนาทาใหเกดวกฤตของโลกหลายครงหลายคราว ซงสาเหตมาจากการขาดจรยธรรมของผนา โดยเฉพาะคณลกษณะดานคณธรรม ความกลายนหยดในสงทถกตอง

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

แมมนษยจะมคานยมทตนยดถอนาทางชวต คานยมเปนเครองสะทอนใหมนษยรบรและตความหมายสงตาง ๆ และเหตการณรอบตวของเรา แตจากงานวจยตาง ๆ ในหลายทศวรรษทผานมาพบวา คานยมมความสมพนธกบพฤตกรรมของมนษยทแสดงออกภายนอกในระดบนอย ปรชญาทง ๓ สาขาคอ สาขาประจกษนยม (pragmatic) สาขาปญญานยม (intellectual) และสาขามนษยนยม (humanistic) ไดอธบายการกระทา การคด ความรสกของมนษยในวถทางทแตกตางกน ในขณะทปรชญาสาขาประจกษนยมเชอในเรองอตถประโยชน คานยม และความเชอของมนษยวา ขนกบความรบผดชอบของบคคลตอเหตการณทเขามาในชวต เปนเรองการจดการตนเอง (self-management) และปรชญาสาขามนษยนยม เนนสมพนธภาพระหวางบคคล ใหความสาคญกบคานยม สมพนธภาพระหวางคนใกลชด เชน ครอบครว เพอนสนทมากกวาสมพนธภาพอน ๆ สวนในสภาพการทางาน คานยมความจงรกภกดตอหนวยงานจะมคณคามาก ในการทางานสมรรถนะทางมนษยสมพนธจะสาคญทสด

Lennick และ Fred Kiel ไดทาการวเคราะห Moral Intelligence (MI) ทบคคลโดยเฉพาะผนาตองม เพอนาพาองคกรและสงคมไปสความสาเรจและเปนสข ซง MI นจะเปรยบเสมอนเปนเขมทศทจะนาพาบคคลใหกระทาตามอดมการณ คานยม และความเชอของตนเอง โดยขอคนพบของเขาไดจากการศกษาผนาองคกรของธรกจชนนาของโลกทประสบความสาเรจวา จะตองมและยดมนในหลกการ อดมการณ ซงเปนสากลทวโลกไมวาจะเปนชนชาตใด ซงไดแก

• ความกลายนหยดในสงทถกตอง ยดมนในคณธรรมชนสง

• ความรบผดชอบ

• ความเอออาทร

• การใหอภย ทงสองคนไดคดกรอบแนวคดเกยวกบเสนทางจรยธรรมของมนษย ซงจะทาใหผททางาน ดานจรยธรรมของหนวยงานเขาใจไดชดเจนวา หลกจรยธรรมขาราชการมทมาอยางไรเกยวของกบพฤตกรรมจรยธรรมอยางไร

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ภาพ ๒.๓ กรอบแนวคดเสนทางจรยธรรม

ซงหลกการ หรออดมคต หรอคณธรรมซงเปนสากลน นกมนษยวทยา คอ Donald E. Brown พบวามอยทกสงคมและวฒนธรรม เปนสมรรถนะททาใหมนษยสามารถแบงแยกความถกตอง ออกจากความผด ความตระหนกในความรบผดชอบ American Humanist Association และสหประชาชาต ไดอธบายเกยวกบความถกตองทมวลมนษยตองกระทา ไดแก

• การรกษาพนธะสญญาทมตอสวนรวมมากกวาตนเอง

• การเคารพตนเองอยางมมนษยธรรม มวนยในตนเองและพรอมรบผดชอบ ตอตนเอง

• เคารพและหวงใยบคคลอน ( ซงเปน “ Golden Rule ”)

• หวงใย ปกปองรกษาสงมชวตอนและสงแวดลอม

ทฤษฎตนไมจรยธรรม

ในประเทศไทย ศ.ดร. ดวงเดอน พนธมนาวน (๒๕๒๖, ๒๕๒๘, ๒๕๓๘) ไดเสนอทฤษฎทอธบายความเกยวของระหวางลกษณะทางจตกบพฤตกรรมของบคคลไดเปนอยางด ทฤษฎดงกลาวเหมาะสมอยางยงทจะใชกบคนไทยในสงคมไทย เพราะผสรางทฤษฎไดใชความรประสบการณผลงานวจยทเปนของตนเองและนกวจยอน ททากบคนไทยในสงคมไทยอยางกวางขวางเปนระยะเวลากวา ๒๐ ป โดยเสนอในชอทฤษฎ “ตนไมจรยธรรม” ทฤษฎดงกลาวไดนาเสนอเปนครงแรกเมอป พ.ศ. ๒๕๒๖ และไดมการพฒนามาเปนลาดบจนปจจบนเชอวาเปนทฤษฎของไทยทนาไปสการคนควาวจยและการประยกตเพอพฒนาบคคลและสงคมไดเปนอยางด

ความเฉลยวฉลาดทางจรยธรรม สมรรถนะทางจรยธรรม สมรรถนะทางอารมณ

หลกจรยธรรม หลกการ คานยม ความเชอ

เปาหมาย ความประสงค

เปาหมาย ความตองการ

พฤตกรรม ความคด อารมณ

การกระทา

ไวรสทางจรยธรรม อารมณทางลบ

เสนทาง เสนทาง

ผดทาง ผดทาง

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ทฤษฎตนไมจรยธรรมเปนทฤษฎทเสนอจตลกษณะ ๘ ประการ ทอาจเปนสาเหตของพฤตกรรมของคนด เกง และมสข ของคนไทย (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๓๖) ทฤษฎนมพนฐานจากผลการวจย ๑๒ เรอง และทฤษฎนไดรบการตรวจสอบและมผลการวจยทสนบสนนมาตลอดจนกระทงปจจบน ทฤษฎนถกนาเสนออยในรปของตนไม (ภาพท ๒.๔ ทประกอบดวย ๓ สวน (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๔๔) ไดแก สวนทเปนราก สวนทเปนลาตน และสวนทเปนดอกและผลของผลไม

• สวนแรก คอ ราก ประกอบดวยรากหลก ๓ ราก ซงแทนจตลกษณะพนฐานสาคญ ๓ ประการ ไดแก ๑) สขภาพจต หมายถง ความวตกกงวล ตนเตน ไมสบายใจของบคคลอยางเหมาะสมกบเหตการณ ๒) ความเฉลยวฉลาด หรอสตปญญา หมายถง การรการคดในขนรปธรรมหลายดาน และการคดในขนนามธรรม ซงมพนฐานมาจากทฤษฎพฒนาการทางการรการคดของ Piaget (๑๙๖๖) และ ๓) ประสบการณทางสงคม หมายถง การรจกเอาใจเขามาใสใจเราความเอออาทร เหนอกเหนใจ และสามารถคาดหรอทานายความรสกของบคคลอน จตลกษณะทง ๓ ประการนจะเปนจตลกษณะพนฐานของจตลกษณะ ๕ ตวบนลาตน และเปนจตลกษณะพนฐานของพฤตกรรมของบคคลในสวนทเปนดอกและผลดวย ดงนน บคคลจะตองมจตลกษณะทง ๓ ประการน ในปรมาณสงเหมะสมตามวย จงจะทาใหจตลกษณะอก ๕ ตวบนลาตนพฒนาไดอยางด และมพฤตกรรมทนาปรารถนามากดวย

• สวนทสอง คอ สวนทเปนลาตน อนเปนผลจากจตลกษณะพนฐานทราก ๓ ประการประกอบดวยจตลกษณะ ๕ ประการ ไดแก ๑) ทศนคต คานยม และคณธรรม ทศนคต หมายถงการเหนประโยชน – โทษของสงใดสงหนง ความพอใจ ไมพอใจตอสงนน และความพรอมทจะมพฤตกรรมตอสงนน ซงสอดคลองกบทศนคตในทฤษฏของ Ajzen และ Fishbein (๑๙๘๐) สวนคณธรรม หมายถง สงทสวนรวม เหนวาดงาม สวนใหญแลวมกเกยวของกบหลกทางศาสนา เชน ความกตญญ ความเสยสละ ความซอสตย เปนตน และคานยม หมายถง สงทคนสวนใหญเหนวาสาคญ เชน คานยมทจะศกษาตอในระดบสง คานยมในการใชสนคาไทย คานยมในดานการรกษาสขภาพ เปนตน ๒) เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง เจตนาของการกระทาททาเพอสวนรวมมากกวาสวนตวหรอพวกพอง ซงมพนฐานมาจากทฤษฎพฒนาการทางเหตผลเชงจรยธรรมของ Kohlberg ๓) ลกษณะมงอนาคตควบคมตน หมายถง ความสามารถในการคาดการณไกลวา สงทกระทาลงไปในปจจบน จะสงผลอยางไร ในปรมาณเทาใด ตอใคร ตลอดจนความสามารถในการอดได สามารถอดเปรยวไวกนหวานได ๔) ความเชออานาจในตน หมายถง ความเชอวาผลทตนกาลงไดรบอย เกดจากการกระทาของตนเอง มใชเกดจากโชคเคราะหความบงเอญหรอการควบคมของคนอน เปนความรสกในการทานายได ควบคมไดของบคคล ซงมพนฐานมากจากทฤษฎ Locus of Control ของ Rotter (๑๙๖๖) และ ๕) แรงจงใจใฝสมฤทธ หมายถง ความมานะพยายามฝาฟนอปสรรคในการทาสงใด สงหนงโดยไมยอทอ ซงมพนฐานมาจากทฤษฎแรงจงใจของ McClelland (๑๙๖๓)

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

จตลกษณะทง ๕ ประการน เปนสาเหตของพฤตกรรมทนาปรารถนาทเปรยบเสมอนดอกและผลบนตนไม นอกจากน ศ.ดร.ดวงเดอน พนธมนาวน ยงเสนอวา ควรใชจตลกษณะทง ๕ ประการบนลาตน รวมกบจตลกษณะพนฐานทราก ๓ ประการ ในการอธบาย ทานาย และพฒนาพฤตกรรมของบคคล ดงนน จงอาจกลาวไดวา จะตองใชจตลกษณะเพยงตวเดยวหรอนอยตว จะไมชวยใหนกวจยและนกพฒนาเขาใจการกระทาของบคคลไดอยางนามนใจ

• สวนทสาม คอ สวนของดอกและผล เปนสวนของพฤตกรรมของคนดและคนเกง ซงแสดงพฤตกรรมการทาความด ละเวนความชว ซงเปนพฤตกรรมของคนด และพฤตกรรมการทางานอยางขยนขนเขงเพอสวนรวมอยางมประสทธภาพ ซงเปนพฤตกรรมของคนเกง พฤตกรรมของคนดและเกง สามารถแบงเปน ๒ สวนดวยกน (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๔๘) คอ ขอหนง พฤตกรรมของคนด ประกอบดวย ๒ พฤตกรรมหลก ไดแก ๑) พฤตกรรมไมเบยดเบยนตนเอง เปนพฤตกรรมของบคคลทไมเปนการทารายหรอทาลายตนเอง เชน พฤตกรรมการดแลสขภาพของตนเอง พฤตกรรมการบรโภคสงทมประโยชน ไมดมเหลา ไมสบบหร ไมตดยาเสพตด พฤตกรรมไมเลนการพนน เปนตน และ ๒) พฤตกรรมไมเบยดเบยนผอน เปนพฤตกรรมของบคคลทไมทาราย ทาลาย หรอทาใหผอนเดอดรอน เชน พฤตกรรมสภาพบรษ ไมกาวราว พฤตกรรมการขบขอยางมมารยาท พฤตกรรมซอสตย เปนตน ขอสอง พฤตกรรมของคนดและเกง ประกอบดวย ๒ พฤตกรรมหลก ไดแก ๑) พฤตกรรมรบผดชอบเชน พฤตกรรมการเรยนการทางาน พฤตกรรมอบรมเลยงดเดก พฤตกรรมการปกครองของหวหนา พฤตกรรมรบผดชอบตอหนาท และพฤตกรรมเคารพกฎหมาย เปนตน และ ๒) พฤตกรรมพฒนา เชน พฤตกรรมพฒนาตนเอง (เชน พฤตกรรมใฝร พฤตกรรมรกการอาน เปนตน) พฤตกรรมพฒนาผอน (เชน พฤตกรรมการสนบสนนใหผอนปลอดภยในการทางาน พฤตกรรมการเปนกลยาณมตร พฤตกรรมเพอนชวยเพอนปองกนโรคเอดส เปนตน) และพฤตกรรมพฒนาสงคม (เชน พฤตกรรมอาสา เปนตน)

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ภาพท ๒.๔ ทฤษฏตนไมจรยธรรมระบจตลกษณะ ๘ ประการทเปนสาเหตของ พฤตกรรมของคนไทย (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๒๖;๒๕๔๔)

ระบบกลไกการสงเสรม บรหารกากบดแล ใหคาปรกษาและตรวจสอบ ดานจรยธรรมในองคกร

จากการสงเคราะหเอกสาร งานวจยดานจรยธรรม พฤตกรรมจรยธรรมการทางานภาครฐและสงคมทวไป และการศกษาดงานจากองคกรจรยธรรมตางประเทศ พบผลทสามารถนามาประยกตในการพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมขาราชการพลเรอนในแนวคดใหม คอ การพฒนาไปสการเปนขาราชการทมลกษณะยดมนในความถกตอง ชอบธรรม “Integrity” ซงในทางจตวทยาพฤตกรรมศาสตรสอดคลองกบแนวคดจรยธรรมการทางานภาครฐ คอการปฏบตภาระหนาทของขาราชการ ตองยดถอหลกจรยธรรมขนสง ยดมนประโยชนของสาธารณะ มความยตธรรมเปนหลกในการตดสนใจ จตใจและพฤตกรรมการทางานจะตองสอดคลองกนทงภายในและภายนอกตน ซงการพฒนาตองทาเพอจดการกบสาเหต ๔ ประการ ไปพรอมกน

การรกษาความดและความเกงของบคคลใหอยในปรมาณและคณภาพทสงคงเดมในระดบทตองการมใหเสอมสลายลง ทาไดโดยการพฒนาจตใจหลายดานไปพรอมกนแบบองครวมเปนจดเรมตนของการพฒนาบคคลใหสงขนไป แตจตลกษณะและพฤตกรรมจรยธรรมการทางานมกจะเสอมสลายลงเนองจากอทธพลภายนอกทบางคนเรยกวาประสบการณทางสงคม หรอสภาวะแวดลอมภายนอกตวบคคล

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ผบรหาร ผรบผดชอบดานพฒนาและดานการคมครองจรยธรรมจะตองอนรกษสงทไดสรางสรรคในตวขาราชการใน ๒ แนวทาง คอ ๑) การปองกนการทาลายจากฝายอน ๆ ๒) การเสรมสรางและการพฒนาระบบควบคไปดวย

เมอพฒนาคนแลวตองมการพฒนาระบบดวย ประการสาคญ คอ ปรบปรงเปลยนแปลงสถานการณใหเอออานวยตอจตใจและพฤตกรรมจรยธรรมของคน ระบบกฎเกณฑทคอยบงคบ ไมใหเกยรตผทางาน ขาดความคลองตว การบบคนหากจะไมกอใหเกดประโยชนใด ตรงขามจะเปนผลเสยตอการทางานของขาราชการ ทาใหขาราชการสขภาพจตเสอม ขาดความสขในการทางาน มแตความกงวล ขาดสตและการไตรตรองไมสามารถนาคณภาพทดงามของจตใจทไดรบการพฒนากระตนใหทาพฤตกรรมทเหมาะสมกบการงานได การพฒนาเสรมสรางคณภาพททามาตลอดกจะสญเปลา ดงนน การพฒนาราชการกลไกในการขบเคลอนสนบสนนจรยธรรมของผทางานดวย จงจะไดผลดทสด (ดวงเดอน พนธมนาวน, ๒๕๕๓)

ระบบกลไกการผลกดน กากบดแล ใหคาปรกษาและตรวจสอบดานจรยธรรม

เ ปนปจจยดานสถานการณทส าคญท ไ ด พสจนจากความสาเรจขององคกรภาครฐ ในตางประเทศแลววาทาใหภาครฐและเจาหนาทภาครฐ มพฤตกรรมการทางานอยางมจรยธรรมตามความคาดหวงและขอเรยกรองจากสาธารณชน เปนสงทปรารถนาของสงคมโดยเฉพาะในยคปจจบน นอกจากนนจากผลการศกษาในขาราชการไทยยงปรากฏวาตองการใหมระบบ กลไกการผลกดน กากบดแล ใหคาปรกษาและตรวจสอบดานจรยธรรมทชดเจน เปนรปธรรมคขนานกบการพฒนาจตใจขาราชการ และจากการศกษาขอมลทตยภมและการศกษาเอกสารในงานวจยเรองกรณศกษา : องคกรการตรวจสอบดานจรยธรรม (๒๕๕๒) และผลการสอบถามความคดเหนขาราชการในสวนราชการตางๆ ทจดทาขอบงคบจรรยาขาราชการซงจดโดยสานกงาน ก.พ. ในระหวางป ๒๕๕๑ - ๒๕๕๓ ไดผลทสอดคลองกนวา ขาราชการในภาพรวมและในแตละสวนราชการมความคดเหนวาองคกรกลางดานจรยธรรม ซงเปนกลไกภายนอก มความสาคญนอยมากในการกากบดแลจรยธรรมภาครฐของไทย อาจเนองจากสาเหตผลงานขององคกรไมเปนไปตามความคาดหวงของกลมตวอยาง มความเชอถอไววางใจไดนอยหรอกลมตวอยางยงไมเขาใจบทบาท ภารกจขององคกรกลางดานจรยธรรมของไทย หรอเปนวฒนธรรมของชาวไทยทไววางใจบคคลภายในมากกวาบคคลภายนอก ผลการศกษาจงสอดคลองกนวา ขาราชการใหความสาคญกบกลไกภายในหนวยงานโดยเฉพาะผบรหารระดบสง ผบรหารระดบตน ระบบการใหความดความชอบ ระบบการลงโทษมากกวา กลไกภายนอก ดงนน คมอฉบบนจงขอเสนอแนะระบบกลไกภายในองคกร จากการศกษากรณตนแบบทงในประเทศและตางประเทศทไดศกษาในระหวางปพ.ศ. ๒๕๕๑ – ๒๕๕๓ (เชน สหราชอาณาจกร แคนาดา

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

สหรฐอเมรกา ไตหวน ฮองกง มาเลเซย ไทย และองคกรภาคเอกชน ฯลฯ) ทสามารถประยกตเกยวกบระบบกลไก การผลกดน ใหคาปรกษา และตรวจสอบทางดานจรยธรรมในองคกรภาครฐไทย ไดดงน

๑. โครงสรางและการรบผดชอบของบคคล ๑.๑ กลไกบคคล : จากการศกษาในประเทศไทยพบวาผบรหารสงสดของหนวยงานเปนกลไกทขาราชการใหความสาคญสงสด สวนในประเทศตนแบบสวนใหญไดกาหนดไวใน พระราชบญญต/กฎหมายคณธรรม จรยธรรมภาครฐ ใหมบคคลทมความรบผดชอบสงสดในดานการบรหารจดการดานจรยธรรมโดยมบทบาทดงน

• กากบดแลการปฏบตตามจรยธรรมและพระราชบญญตคณธรรมจรยธรรมในภาครฐ โดยเฉพาะการกาหนดบทบาทผบรหารระดบสงสดในการรบผดชอบการปฏบตตามคณธรรม จรยธรรมในหนวยงานของตน การพฒนาบคคล การเผยแพรประชาสมพนธ การใหทกคนรบทราบและปฏบตตาม การจดใหมทปรกษา การจดการเมอมการทาผด การรองเรยน การประเมนตรวจสอบทบทวนมาตรฐานจรยธรรมขาราชการ การรายงานการปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมขาราชการตอรฐมนตรและสาธารณชน

• กากบใหองคกรใหความสาคญกบจรยธรรมในการทางานควบคกบการปฏบตภารกจขององคกร โดยมการกาหนดนโยบายดานจรยธรรมชดเจน สอดคลองกบการกาหนดวสยทศนขององคกร ใหสะทอนหลกคณธรรม จรยธรรมของภาครฐ มยทธศาสตรและแผนปฏบตการ กจกรรมรองรบอยางชดเจน

• เปนตนแบบทดดานจรยธรรม โดยผบรหารระดบสงตองมมาตรฐานพฤตกรรมจรยธรรมสงกวาขาราชการทวไป มระบบ กลไก เครองมอจากองคกรกลางจรยธรรมกากบตงแตระเบยบและขอกาหนดในสญญาเมอเขารบตาแหนง การเปดเผยทรพยสนเมอเขารบตาแหนงและออกจากตาแหนง การสญญาวาจะไมใชทรพยสนของภาครฐภายหลงออกจากงาน การไมรบงานภาครฐหลงออกจากตาแหนง การเปดเผยการขดแยงของผลประโยชนและกาหนดใหผใตบงคบบญชาทเปนกลมเสยงเปดเผยดวย ฯลฯ

• ไดรบการตรวจสอบและแนะนาจากองคกรกลางดานจรยธรรมตลอดเวลา เชนไดรบคาแนะนาในการจดการเกยวกบความขดแยงของผลประโยชน การปรบปรงระบบควบคมการใชจายเงนภาครฐ การตดสนใจทมประสทธภาพ การบรหารจดการ การรองเรยน รองทกข เปนตน

• สงเสรมบรรยากาศการทางานใหเออตอการปฏบตของสวนราชการ ซงจะตองมการสอสารแบบสองทางทเปดเผยและซอตรงสาหรบทกคนในการพดคยหรออภปรายในประเดนทเกยวของ

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

กบจรยธรรม และมความตนตวกบการตรวจสอบพฤตกรรมทไมถกตอง เสรมแรงใหเกดพฤตกรรมจรยธรรม และจดการกบการไมปฏบตตามจรยธรรม รวมทงขอบงคบจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• ใหผใตบงคบบญชาเขารบการฝกอบรมดานจรยธรรมอยางสมาเสมอ และตองเขารวมรบการพฒนากบผใตบงคบบญชาดวย

• รายงานผลหรอเปดเผยการปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรม เชน ตามประมวลจรยธรรมและตามขอบงคบจรรยาขาราชการของหนวยงานตอสาธารณะชนอยางสมาเสมอ

• กาหนดใหมการประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการ ทกาหนดไวในประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน ขอบงคบจรรยาขาราชการใหเปนสวนหนง ของการประเมนผลการปฏบตราชการ เพอการเลอนตาแหนง การใหไดรบเงนเดอน และความกาวหนาในการทางาน

๑.๒ หนวยงานกากบดแลดานจรยธรรม เปนหนวยงานขนตรงกบผบรหารระดบสงหรอคณะกรรมการดานคณธรรมจรยธรรมของสวนราชการ โดยมหลกการดาเนนการ ดงน

• กากบดแลการปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรม เชน ประมวลจรยธรรม และ ขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ เปนตน

• ใหคาปรกษาแนะนาเจาหนาทภาครฐในหนวยงาน เมอมขอสงสยในการปฏบตหนาททเกยวของกบคณธรรม จรยธรรมในการปฏบตงาน

• ตรวจสอบสบสวนขอเทจจรงในการฝาฝนมาตรฐานจรยธรรม และการประพฤต มชอบโดยไดรบการพฒนาดานการตรวจสอบจรยธรรมจากองคกรกลาง

• รบขอรองเรยน รองทกข การเปดเผยขอมลเกยวกบการประพฤตมชอบในหนวยงาน

• ประสานและขอคาปรกษาจากองคกรกลางดานจรยธรรมภายนอกหนวยงาน

• จดทาคมอตางๆ ใหผบรหารเพอเปนเครองมอในการบรหารงานยตธรรมในททางาน การบรหารจดการความขดแยงของผลประโยชน เปนตน สาหรบประเทศตนแบบมหนวยงานดานจรยธรรมภายในองคกรทงหมด แตรปแบบอาจแตกตางกน บางประเทศสงเจาหนาทจากองคกรกลางเขามากากบดแลเอง เชน สหรฐอเมรกา ไตหวน เปนตน

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

๑.๓ ผบงคบบญชา / หวหนางาน

• กระตนใหเกดสภาพแวดลอมในการพดคยแลกเปลยนความคดเหนในประเดนทางจรยธรรมระหวางผปฏบตงาน

• ดแลใหผใตบงคบบญชาไดรบการฝกอบรมดานจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการอยางทวถง

• จดใหมเอกสารทเกยวของกบประมวลจรยธรรม ขอบงคบจรรยาขาราชการของสวนราชการในสถานททางาน ทผใตบงคบบญชาสามารถเขาถงไดงาย

• ใหมการสนทนาเกยวกบหลกการ ความถกตองในระหวางการบงคบบญชาและใหคาแนะนาในการทางาน

• จดการเรองเรยนเกยวกบจรยธรรมในการทางาน ขอขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนกบสวนรวมอยางไมเปนทางการ เพอปองกนมใหเกดความรายแรงเพมมากขนหรอสามารถยตปญหาไดโดยไมตองเขาสกระบวนการอยางเปนทางการ

• ใหการอภปรายประเดนเกยวกบจรยธรรมและจรรยาขาราชการเปนสวนหนงในการประเมนผลการปฏบตงาน

• ประพฤตตนเปนแบบอยางทดดวยการปฏบตทยดมนในหลกการทถกตอง

• ปฏบตตอผใตบงคบบญชาอยางยตธรรม เทาเทยมกน และเสมอตนเสมอปลาย

๒. ประมวลจรยธรรมขาราชการ และขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ (Code of Ethics and Code of Conduct)

ประมวลจรยธรรมขาราชการและขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ ตางเปนกลไกและเครองมอทองคกรสากลระหวางประเทศ เชนสหประชาชาต รวมทงภาครฐในนานาอารยประเทศยอมรบวาใชในการขบเคลอนจรยธรรมในองคกรทเปนรปธรรม เปนพนธะสญญาทประกาศใหประชาชนรบทราบวาเจาหนาทของรฐในแตละสวนราชการจะตองปฏบตอยางไร นอกจากนนยงเปนเครองมอกากบ และตรวจสอบจรยธรรมของเจาหนาทในหนวยงาน ปองกนการทจรตประพฤตมชอบในราชการ ประการสาคญในองคกรตนแบบพบวา ทกหนวยงานของประเทศ ระดบรฐบาลกลาง มลรฐและทองถน สาระในจรยธรรมและจรรยาขาราชการจะสอดคลองกนคอ ประกอบดวยคณธรรม คานยมหลกทเหมอนกน อาทเชน คณธรรมหลกตามพระราชบญญต / กฎหมายคณธรรมจรยธรรม พฤตกรรมตามจรรยาขาราชการทงทเปนหลกตามมาตรฐานทวไป และทกาหนดขนเฉพาะของแตละหนวยงาน แนวทางในการปฏบตกรณทมขอ

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ขดแยงระหวางผลประโยชนสวนรวมกบผลประโยชนสวนตน หนาทของผรบผดชอบกากบดแลคอ ผบรหารระดบสง และกลไกบงคบใช

ในการสรางขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ จะตองมการรบฟงความคดเหนอยางทวถงของผมสวนไดสวนเสย เพอใหมาตรฐานจรยธรรมของขาราชการนนสอดคลองตรงกบบรบทขององคกรและเจาหนาท รวมทงเปนเครองจงใจใหเกดความรสกรวมรบผดชอบใหปฏบตตาม

สรปผลการวเคราะหจากองคกรตนแบบ และการสารวจความคดเหนของขาราชการไทยทจดทาจรรยาขาราชการระหวางป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๓ ในสวนกลไกการผลกดนและกลไกการตรวจสอบดานจรยธรรม มดงน

กลไกผลกดน ๑) ผบงคบบญชาระดบสงตองใหความสาคญ สนบสนน และเปนตนแบบทด ๒) กาหนดพฤตกรรมจรยธรรมเปนเงอนไขในการพจารณาความด ความชอบ เลอนตาแหนง เลอนเงนเดอน ๓) มหนวยงานใหคาปรกษา ตอบขอซกถาม และมชองทางเพอการสอบถามขอมลทสะดวก ๔) มการรายงานผลการดาเนนงานดานจรยธรรมและจรรยาของเจาหนาทพรอมการรายงานผลการปฏบตงานประจาปของหนวยงาน ๕) ประชาสมพนธการดาเนนงานตาง ๆ อยางสมาเสมอ ตอเนอง ๖) มกระบวนการพฒนาเจาหนาทดานจรยธรรมอยางเปนระบบและตอเนอง ๗) มการตดตาม ประเมนผล ๘) มกจกรรมการเสรมสรางจรยธรรมอยางเปนระบบในทกวนทางาน จนเปนวฒนธรรมขององคกร หรอเปนวฒนธรรมของการปฏบตงาน กลไกการตรวจสอบ ๑) มมาตรการลงโทษทชดเจนหากมการฝาฝนจรยธรรม ๒) มกระบวนการตรวจสอบทชดเจน โปรงใส นาเชอถอ ๓) มหนวยงาน (Ethical Unit) ทเปนอสระ รบผดชอบ ขนตรงกบผบรหารระดบสง และทาหนาทประสานงาน/รบคาปรกษาจากองคกรกลางดานจรยธรรมภายนอก ๔) มชองทางรบขอรองเรยนทปลอดภยและเชอถอได และผรองเรยนสามารถสอบถามความคบหนาเปนเรองลบได

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

๓. ระบบบรหารทรพยากรบคคล (Human Resource Management) เปนระบบทขาราชการไทยมงหวงวาจะสะทอนใหเหนความสาคญของความยตธรรม ความถกตองชอบธรรม โดยกาหนดใหการทาหนาทอยางมจรยธรรม เปนองคประกอบหนงในการประเมนผลความดความชอบประจาป การเลอนตาแหนง การสรรหาบคคลเขารบราชการ รวมทงการคดเลอกผบรหาร ประการสาคญ ตองมระบบจดการกบบคคลทไมปฏบตตามและฝาฝนมาตรฐานคณธรรมจรยธรรมตามทไดสญญาไวในจรยธรรมขาราชการ และการปรบปรงการบรหารทรพยากรบคคล เชน การสรางสมดลในชวตการทางานกบชวตสวนตว เปนตน

๔. ระบบการพฒนาทรพยากรบคคล (Human Resource Development)

• การพฒนาบคคลดานคณธรรม จรยธรรม เปนกลไกทนานาประเทศพบวาสาคญทสดในการปองกนการทจรต ประพฤตมชอบภาครฐ เปนกลไกการบรหารเชงบวกทไดผลมากกวาการลงโทษและยงเปนการตอกยาใหบคคลตระหนกในความสาคญของการรกษาสญญาทใหไวกบประชาชนวา ภาครฐจะประกอบภารกจดวยความถกตองเปนธรรม ซอสตย สจรต รบผดชอบ เพอปกปองผลประโยชนสาธารณะ ปรชญาของการสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการ คอ การใชจตวทยาเชงบวกในการพฒนาบคคลมใชเปนการทาขนเพอเปนมาตรการทางวนยเชงลบ ซงมแนวทางการพฒนา ดงน ๑) โปรแกรมการพฒนาขาราชการควรใหมการรวมกนจดทาโดยองคกรดานจรยธรรมของภาครฐ มการรบฟงความคดเหนจากผทรงคณวฒใหเปนมาตรฐานเดยวกนทกสวนราชการ พรอมทงจดทาหลกสตรรวมเพอใชในทกสวนราชการ ๒) การพฒนาตวบคคลตองทาการพฒนาโดยยดองครวม (Holistic Approach) และเปนระบบดวยวธทหลากหลายโดยขาราชการทกคนตองไดรบการพฒนาจรยธรรมขาราชการ พฒนาดานสาเหตทางจตใจทเปนรากฐานของพฤตกรรมจรยธรรม ซงในดานนอาจไมปรากฏหลกสตรในตางประเทศ เนองจากในประเทศตนแบบ ประชาชนและขาราชการมเหตผลเชงจรยธรรมโดยเฉลยระดบเหมาะสมในการปฏบตหนาทภาครฐ แตในประเทศไทยผลจากการวจยขามวฒนธรรมและในประเทศพบวาประชาชนไทย รวมถงขาราชการมระดบพฒนาการทางเหตผลเชงจรยธรรม (ตามทฤษฎการใชเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบรก) อยในระดบ ๒-๓ คอ การยดมนการกระทาเพอรางวลและพวกพอง (ดจเดอน พนธมนาวน, ๒๕๕๑) จะตองพฒนาใหระดบจรยธรรมของขาราชการเหมาะสมกบภารกจคอ ขน ๔-๕ เปนอยางนอย การพฒนาหลกสตรทเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย โดยเฉพาะการสรางความเชอถอศรทธาของคนไทยตอสถาบนพระมหากษตรยและศาสนา เชน หลกสตรการเรยนรตามรอยพระยคลบาท

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ผลการวจยพบวามความสมพนธสงกบทศนคตทดตอการใหบรหารประชาชนและความเปนชาตนยม (ศรกล กลนทอง, ๒๕๔๙) สวนการพฒนาผบรหาร ควรเนนการพฒนาดานการตดสนใจโดยยดประโยชนสาธารณะ การบรหารความยตธรรมในหนาททางาน การบรหารการประพฤตมชอบ การอภปรายปญหาจรยธรรม การบรหารจดการความขดแยงผลประโยชนสวนตนกบผลประโยชนสาธารณะ เปนตน ๓) วธการพฒนาควรมความหลากหลาย สอดคลองกบสถานการณการปฏบตงาน เชน

• การฝกอบรมในหอง การประชมเชงปฏบตการ การวเคราะหกรณศกษา และ การอภปราย เปนตน

• การพฒนาดวยการเรยนรดวยตนเองผานสอตางๆ และสออเลกทรอนคส

• กจกรรมระหวางการปฏบตงาน อาทเชน การอภปรายปญหาจรยธรรมใน ระหวางการทางานปกต การจดทานทรรศการ การยกยองผประพฤตด การรวมกนทาความดใหสงคม การใหคาปรกษา เปนตน

๕. กระบวนการรองเรยน รองทกข และขอคาปรกษา แนะนา กระบวนการรองเรยน รองทกข ตองงายตอการเขาถง เปนความลบ มหลากหลายชองทาง

มการปกปองคมครองพยาน กาหนดกระบวนการอยางชดเจน ผเปดเผยมความเชอมนในความปลอดภย มชองทางการสอสารและขอคาปรกษาแนะนาไดกบผบงคบบญชาทกระดบ บรษทปนซเมนตไทย ไดรบการยกยองจากองคกรสากลดานบรรษทภบาลวาเปนองคกรทดาเนนการกากบดแลธรกจโดยยด Business Ethics และรบผดชอบตอสงคมเปนอนดบหนงในสบของเอเซย

• กลไกในการกากบดแลดานจรรยาบรรณ ประกอบดวย

๑) คณะกรรมการและผบรหารระดบสงใหความสาคญ ๒) มจรรยาบรรณเปนลายลกษณอกษร ๓) มคณะทางานตดตามดแลการบงคบใชจรรยาบรรณทประกอบดวยผบรหารระดบสง ทมความเชยวชาญในแตละดาน ๔) มหนวยงานตรวจสอบ สอสารองคกร และการบคคลรองรบการปฏบตตามนโยบาย ของคณะทางาน ๕) มกระบวนการใหพนกงานทกคนรบทราบการปฏบตตาม

กรณตนแบบ : องคกรทยดจรรยาบรรณ กากบดแลธรกจ

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

๖) ปลกฝงจตสานกตงแตวนแรกทเขางาน (ปฐมนเทศ + พเลยง) ๗) บรรจจรรยาบรรณไวในหลกสตรฝกอบรมพนกงานทสาคญ ๘) เปนเงอนไขแรกในการประเมนศกยภาพของพนกงาน ๙) มกระบวนการทบทวนสาระของจรรยาบรรณเปนประจาทกป ๑๐) มกระบวนการคมครองผรองเรยน/ใหขอมลเกยวกบการกระทาผดจรรยาบรรณ ๑๑) มการสอสารกบพนกงานอยางตอเนองและเพยงพอ ผานชองทางตาง ๆ ๑๒) มหลกสตรอบรมถายทอดความรเกยวกบจรรยาบรรณ ๑๓) มกระบวนการตรวจสอบการกระทาผดและการลงโทษทมมาตรฐานและยตธรรม ๑๔) มชองทางหรอบคคลทเชอถอไดสาหรบพนกงานหรอผเกยวของไดรองเรยนหรอ สอบถามเกยวกบจรรยาบรรณ

• การเผยแพรจรรยาบรรณอยางทวถง (Code of Conduct Dissemination) ๑) เผยแพร “SCG Code of Conduct” ใหพนกงานทกคนโดยใหมการเซนรบทราบ ๒) จดชแจงทกหนวยงานภายใน Corporate Functions ๓) ประสานงานกบสานกงานบคคลของแตละสานกงานเพอใหมการชแจงแกผปฏบตงาน อยางทวถง

• การพฒนาบคลากรอยางตอเนอง ปลกฝงและยาเตอนแนวคดจรรยาบรรณในหลกสตรอบรมพนกงานตาง ๆ ทมอย

แผนงานฝกอบรม ในป ๒๐๐๘ จานวนรน

New Corner Program (พนกงานเขาใหม) ๖

ABC (พนกงานทมอายงาน (๑-๓ ป) ๒

BCD (Thai) (พนกงานทมอายงาน ๕ ปขนไป) ๓

BCD (Inter) (พนกงานทมอายงาน ๕ ปขนไป) ๑

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

• การสอสารจรรยาบรรณภายในองคกร (Code of Conduct Internal Comm.) วตถประสงค : เพอสรางความตระหนกรและความเขาใจแกพนกงาน วธการ : เผยแพรสารจากผบรหารระดบสง รณรงคใน Weblink e-mail แจงขาวสารถงพนกงาน บทสมภาษณผบรหารทเกยวของ มเครองมอและระบบสนบสนนการเผยแพร คาถาม-คาตอบและแลกเปลยนความคดเหนภายในองคกร เปนตน

(Code of Conduct Internal Comm.) +++++++++++++

Objective: To Create Awareness and Understanding Clip VDO: Message from Top Management (KT/RR)

BIG Banner: Web link Mailing list: To all SCG

SCG Connect: Column Interview KT Support Dissemination & Deployment (Tools)

:- Management Forum :- RR meet corp. function

Q&A Series: Through intranet

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

ตวอยางการสอสารจรรยาบรรณภายในองคกรของ SCG

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

 

คมอ : การพฒนาและสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขาราชการพลเรอนสาหรบคณะกรรมการจรยธรรม

• ปจจยแหงความสาคญ ใหความสาคญกบเรองจรรยาบรรณ และจรยธรรม ในทกระดบ (ปฏบตจรง) มพนธะสญญา (Commitment) จากระดบคณะกรรมการ และฝายจดการ และความ

พรอมทจะปฏบตเปนตวอยาง (Walk the Talk) ใหความสาคญกบวฒนธรรมองคกร และคานยม ไมทาตามกระแส แตยดทคณคาของแนวคด และความเชอวาเปนสงทถกตอง

ความสาเรจของการนาบรรษทภบาลมาใชอยางมประสทธภาพนน ไมใช ขนอยกบคณะกรรมการบรษทเพยงอยางเดยว