คู่มือ...น ยมของแต ละท องถ นถ อเป...

คมอ งานราชพธ รฐพธ และวนส าคญตามประเพณ

ประจ าส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 3

โดย นางสาวกญชพร ซาวบญตน

นางสาววาสน วนทาน นายชชพล สมวทธ

กลมอ านวยการ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 3

มกราคม 2562

งานราชพธ รฐพธ และวนส าคญตามประเพณ ขอบขายภารกจ/งาน ประชาสมพนธเชญชวน ใหขาราชการและเจาหนาทรวมงาน ประสานงานกบทางจงหวดเขารวมงาน จดเตรยมเงนท าบญ /พานพม/พวงมาลา เตรยมรถรบสงผเขารวมงาน น าคณะเขารวมงาน

กระบวนงานและขนตอนการปฏบต ๑.เมอไดรบหนงสอเชญรวมงานจากทางจงหวดเชยงใหม หรอหนวยงานอนๆ น าเสนอตอผบงคบบญชาตามล าดบชน ๒.เมอไดรบการอนมตใหรวมงาน ประชาสมพนธ ด าเนนการเวยนหนงสอเชญชวนขาราชการและเจาหนาทกลมตางๆเขารวมงาน ๓.จดเตรยมเงนท าบญ /พานพม/พวงมาลา เตรยมรถรบสงผเขารวมงาน ๔.น าคณะผเขารวม ไปประกอบพธตามวนเวลาทก าหนด

ปฏทน/ขนตอนการปฏบตงาน

การด าเนนการ ระยะเวลาด าเนนการ

หมายเหต

๑. เมอไดรบหนงสอเชญรวมงานจากทางจงหวดเชยงใหม หรอหนวยงานอนๆ น าเสนอตอผบงคบบญชาตามล าดบชน

๕ นาท

๒.เมอไดรบการอนมตใหรวมงาน ประชาสมพนธ ด าเนนการเวยนหนงสอเชญชวนขาราชการและเจาหนาทกลมตางๆเขารวมงาน

๑ - ๕ วน

๓.จดเตรยมเงนท าบญ /พานพม/พวงมาลา เตรยมรถรบสงผเขารวมงาน

๑ วน

๔.น าคณะผเขารวม ไปประกอบพธตามวนเวลาทก าหนด

๑ - ๓ ชวโมง ตามก าหนดการ

กฎหมาย ระเบยบ แนวปฏบตทเกยวของ

- แบบฟอรมทเกยวของ

- ตวอยางดงแนบ ปญหาและอปสรรค

- มผใหความสนใจเขารวมนอย - ขอก าหนด หรอขอความรวมมอ ในการแตงกายตางๆ - สถานทจดงานไกลจากสถานทตงของหนวยงาน

Flow Chart งานราชพธ รฐพธ และวนส าคญตามประเพณ

เมอไดรบหนงสอเชญรวมงานจากทางจงหวดเชยงใหม หรอหนวยงานอนๆ น าเสนอตอผบงคบบญชาตามล าดบชน

ประชาสมพนธ ด าเนนการเวยนหนงสอเชญชวนขาราชการและเจาหนาทกลมตางๆเขารวมงาน

จดเตรยมเงนท าบญ /พานพม/พวงมาลา เตรยมรถรบสงผเขารวมงาน

น าคณะผเขารวม ไปประกอบพธตามวนเวลาทก าหนด

การจดโตะหมบชา

กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม

การจดโตะหมบชา

กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม

การจดโตะหมบชา ผจดพมพ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม พมพครงท ๓ จำนวน ๓๕,๐๐๐ เลม ปทพมพ พ.ศ. ๒๕๕๓ ISBN 978-974-9536-59-9 ทปรกษา นายสด แดงเอยด อธบดกรมการศาสนา นายกฤษศญพงษ ศร รองอธบดกรมการศาสนา นายเอนก ขำทอง รกษาราชการแทน ผอำนวยการสำนกพฒนาคณธรรมจรยธรรม นายพสทธ นรตตวงศกรณ ผอำนวยการกองศาสนปถมภ นางสาวภคสจภรณ จปภพ เลขานการกรมการศาสนา คณะผจดทำ นายสเทพ เกษมพรมณ นกวชาการศาสนา ชำนาญการพเศษ นางพทธธรา วรมศร นกจดการทวไป ชำนาญการ นายชวลต ศรภรมย นกวชาการศาสนา ชำนาญการ นางกนกพร สทธพงศ นกวชาการศาสนา ชำนาญการ นางสาวรชน ปานบญปลก เจาพนกงานธรการ ชำนาญงาน รวบรวมเรยบเรยง นายชวลต ศรภรมย นกวชาการศาสนา ชำนาญการ พสจนอกษร นายสเทพ เกษมพรมณ นกวชาการศาสนา ชำนาญการพเศษ

คำนำ

การจดโตะหมบชาเปนเอกลกษณของชาตอยางหนง ไดปฏบต เปนประเพณสบตอกนมาจนซมซบเปนวฒนธรรมซงเกยวของกบพธสงฆ ทงในพระราชพธ รฐพธ และพธการทวไป วตถประสงคของการจด โตะหมบชาเพอเปนทประดษฐานพระพทธรปพรอมทงเครองบชาสกการะ ตามคตของชาวพทธ ซงมการจดในรปแบบทหลากหลายแตกตางกนตามความนยมของแตละทองถน ถอเปนมรดกทางวฒนธรรมท เปนทงศาสตร และศลปททรงคณคายง สมควรไดรบการอนรกษและสบทอดใหยงยนตอไป กรมการศาสนาตระหนกถงคณคาและความสำคญของการจด โตะหมบชา จงไดจดพมพหนงสอการจดโตะหมบชา เผยแพรแกเดก เยาวชน นกเรยน นกศกษาและประชาชนทวไปมาแลวจำนวน ๒ ครง ไดรบความสนใจอยางมากจนหนงสอไดหมดลง กรมการศาสนาจงไดจดพมพหนงสอ การจดโตะหมบชา ขนอก หวงวาจะเปนการอำนวยประโยชนใหแพรหลายมากยงขน (นายสด แดงเอยด) อธบดกรมการศาสนา

สารบญ

หนา คำนำ การจดโตะหมบชา ๑ ประวตความเปนมา ๑ วตถประสงคของการจดโตะหมบชา ๑๐ ความสำคญของโตะหมบชา ๑๒ การจดตงโตะหมบชา ๑๓ การตงโตะหมบชาในพธทางพระพทธศาสนา ๑๔ การตงโตะหมในพธถวายพระพร ๑๘ การตงโตะหมในพธรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ หรอการรบของพระราชทาน ๒๐ การตงโตะหมในการรบเสดจฯ หรอตามเสนทางเสดจฯ ๒๖ การตงโตะหมในพธถวายสกการะเนองในวนสำคญ ของสถาบนพระมหากษตรย ๒๗ การตงโตะหมบชาในพธประชมหรอสมมนา ๓๐ การจดตงโตะหมบชาเพอการประกวด ๓๒ ผงการจดโตะหมบชา ๓๘ การแสดงความเคารพและการบรรเลงเพลงในพธการตาง ๆ ๔๒ บรรณานกรม ๔๔

การจดโตะหมบชา �

การจดโตะหมบชา

โตะหมบชา คอ กลมหรอชดของโตะท ใชตงพระพทธรป หรอ สงอนเปนทเคารพสกการะ เชน พระบรมฉายาลกษณ พระบรมสาทสลกษณ หรอพระบรมรปหลอของพระมหากษตรย พระฉายาลกษณ หรอพระสาทสลกษณของพระบรมวงศานวงศ หรอรปของบรรพบรษ ประกอบดวยเครองบชา อนเปนการแสดงออกซงความเคารพอยางสงของผทสกการะ และเปน การแสดงถงความกตญญทพงมตอผมอปการคณซงเปนวฒนธรรมอนดงาม ทมคณคายงของสงคมไทย ประวตความเปนมา ความเปนมาเกยวกบโตะหมบชานน สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานภาพ ไดทรงนพนธ ไวในเรอง “อธบายเครองบชา” ไดทรงกลาวถงมาหม ไวดงน “เครองบชาชนดนเปนอยางไทยแกมจนนน เพราะความคดทจดเครองบชาเปนความคดไทย แตกระบวนการทจดเอาอยางมาจากทจน เขาจดตงเครองแตงเรอน หรอเรยกอกอยางหนงวา “ลายฮอ” ซงจนชอบเขยนฉาก และเขยนเปนลายแจกนและเครองถวยชามอยางอน จนเรยกวา “ลายปกโก” เปนของท ไดเหนกนมาในประเทศนเหนจะชานานแลว แตตามเรองตำนานปรากฏวา เมอในรชกาลท ๒ พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงสรางสวนชวาทในพระบรมมหาราชวง (ตรงบรเวณสวนศวาลยบดน) ครงนน ประจวบเวลาราชทตไทยออกไปเมองปกกง ไปไดเครองตงแตงเรอนอยางจนเขามาจดแตงพระตำหนกทในสวนชวา เปนเหตใหเกดนยมกนขน เปนทแรกวา เปนของงามนาดถงไปผกเปนลายเขยนผนงโบสถ แตคดดดแปลงไปใหเปนเครองพทธบชา ยงมปรากฏอยทกวนนทพระอโบสถ

การจดโตะหมบชา �

วดราชโอรส ซงพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงสรางตงแต ยงดำรงพระยศเปนพระเจาลกยาเธอ อยในรชกาลท ๒ แลว เจาพระยา นกรบดนทร (โต ตนสกล กลยาณมตร) เอาอยางมาเขยนฝาผนงพระอโบสถ วดกลยาณมตร ซงสรางเมอในรชกาลท ๓ นน เปนตน สนนษฐานวา แมใน ชนนนกยงไมเกดเครองบชาอยางมาหม มาเมอพระบาทสมเดจพระนงเกลา เจาอยหวทรงพระราชดำรโดยอนโลมตามลายฮอ ซงเขยนผนงโบสถดงกลาวมาแลว ใหสรางมาหมขนสำหรบตงเครองบชาหนาพระประธานในพระอโบสถวดพระเชตพน เปนมาหมใหญ ๑๑ ตว และทรงพระราชดำรใหสรางมาหมขนาดนอย มมาสำหรบตงเครองบชาหมละ ๔ ตว ตงประจำพระวหารทศ สนนษฐานวา เครองบชาอยางมาหมเกดขนดวยพระราชดำรของพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว เมอครงฉลองวดพระเชตพนเปนเดมแลว ผอนนยมกเอาแบบอยางทำกนตอมาจนทกวนน เครองบชาอยางมาหมทใชเวลามการงาน ใชเปนทตงพระพทธรป ประกอบเครองบชา เชน ในงานทำบญเรอนเปนตน กมใชแตเปนอยาง เครองประดบ เชน ตงทวดพระศรรตนศาสดาราม เมองานระดหนาวเปนตนกม ถาใชตงพระพทธรปตองถอวา ทตงพระเปนสำคญ คอ จะตงอยางไรใหเปนสงางาม เหลอทตงพระเทาใด จงจดเครองบชาเขาประกอบ คอ เชงเทยน และเครองปกดอกไมเปนตน ถาตงมาหมเครองบชาเปนอยางเครองประดบ โดยเฉพาะมการประกวดกน มเครองกำหนดสำหรบการตดสนวา ดหรอเลวดวยหลกดงอธบายตอไปน คอ ๑. ความสะอาดเปนขอสำคญอยางยง ถงตวมาหมและเครองตงเครองประดบจะดปานใด ถาปลอยใหเปอนเปรอะสกกะปรก กอาจถกตดสนเปนตกไมไดรางวล เพราะเปนความผดของเจาของ ๒. ตวมาหมนนควรใชของทำประเทศน ถายงฝมอทำประณต และความคดประกอบมาสงตำให ไดทรวดทรงงามเพยงใด กนบวาดขนเพยงนน

การจดโตะหมบชา �

มาหมททำมาขายแตเมองจนไมนบเขาองคสำหรบตดสนใหรางวล เพราะ เปนของมขายในทองตลาดดาษดนนบดวยรอย หาวเศษไม ๓. เครองบชาทต งบนมาหมจะใช เครองแกวหรอเครองถวย เครองโลหะหรอทำดวยสงอนใดกไดกำหนดเลอกวา ดนน คอ เปนของหายาก สามารถหาของประเภทเดยวกนไดหมด ยกตวอยาง ดงเชนวา ถาใช เครองแกวเจยระไน หนามขนน กใหเปนเครองแกวเจยระไน หนามขนน ทงสน หรอใชเครองแกวแดง กใหเปนเครองแกวแดงทงสน ดงนเปนตวอยาง สงของทตงไมขดกบเครองบชา ยกตวอยางขอหามดงเอาชามอางสำหรบ ลางหนามาตง หรอเอาคณฑทเขาทำสำหรบใสสรามาใชปกดอกไม ดงน เปนตน นบวาขดกบเครองบชาอยางยง แตกำหนดเหลานมการผนผอนใหบาง เชน บางทคมของทหายาก ยกตวอยาง ดงคมเครองแกวเจยระไน อยางกะหลาปา หาเชงเทยนแกวอยางนนไมม จะใชอยางอนแทนกไมตเตยน เพราะพนวสยซงจะหาได ถาวาโดยยอเครองตงมาหมนน ถาเปนของหายาก และไดครบทงชดหรอโดยมากนบวาด ๔. กระบวนจดตงของบนมาหมเครองบชานน ตองจดใหเหนสงางามแกตา คอ ไดชองไฟและแลเหนของเลกของใหญไดถนด แมในเวลากลางคน กใหแสงไฟเทยนทจดตง อาจสองกระจางทวทงหมมา จงนบวา ด ยงของ ซงจดในเครองบชามดอกไมเปนตน ยงจดใหประณตงดงามกยงด ๕. สงของสำหรบจดตงเครองบชามาหมนนของทเปนหลกจะขาด ไม ไดกคอ เทยน ธป ดอกไม ๓ อยางน นอกนนเหนอนใดเปนของสมควร ดงเชนผลไมเปนตนจะใชดวยกได แตมขอหามตามตำราหลวงมใหใชดอก หรอผลไม ซงสาธชนมกรงเกยจกลน ยกตวอยางดงเชน ผลฝรง ผลมะมวง ผลจนทน ทสกงอมนนเปนตน”*

*กรมพระยาดำรงราชานภาพ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ. อธบายเครองบชา, อนสรณพระราชทาน เพลงศพพระราชภทราจาร (เปลง กวโม), พมพท บรษท จ.เอ. กราฟค จำกด, ๒๕๓๕. (๒๓-๒๕)

การจดโตะหมบชา �

จากพระนพนธในสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานภาพ ไดทรงอธบายเกยวกบเครองบชาดงกลาว ทำใหสนนษฐานไดวา การจด โตะหมบชา เรมมมาแตรตนโกสนทรตอนตน สบเนองมาแตรชสมย พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท ๓ ไดทรงมพระราชดำรให จดสรางมาหมขนสำหรบตงเครองบชาหนาพระประธานในพระอโบสถ วดพระเชตพน ซงเปนมาหมขนาดใหญ และมาหมขนาดนอย ทตงประจำ วหารทศ แตยงไมมโตะตวลางทเปนฐานรองรบมาหม ซงเปนการจดแปลง โตะเครองบชาอยางจนมาเปนอยางไทย และตอมามผนยมจดโตะเครองบชามาหมเพอใชเปนทประดษฐานพระพทธรป และมโตะประกอบเปนทตงเครองบชา ในการทำบญโอกาสตาง ๆ ของพระบรมวงศานวงศ และของเจานายผใหญ ในสมยนน ในชวงระยะเวลาทถอวาไดมการพฒนาเกยวกบโตะหมบชา มากทสดยคหนง กคอ ในการจดพระราชพธพระบรมราชาภเษกพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ ท ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหขอแรงพระบรมวงศานวงศ เจาภาษ นายอากร พอคา จดโตะเครองบชาเขาไปตงเปนเครองประดบ จำนวน ๑๐๐ โตะ ซงเปนปฐมเหตทใหมความนยมในการประกวดโตะเครองบชา ดงนน ในการบำเพญกศลคลายวนประสต ของพระบรมวงศานวงศ เจานายผ ใหญ หรองานทำบญวนคลายวนเกด ของผมบรรดาศกด มกจะมการประกวดโตะหมบชาและการจดเครองบชา เมอของผ ใดดกจะมรางวลพระราชทานหรอมอบให เมอมผนยมในการประกวดมาหม กยอมมการดแลรกษาเครองบชาใหคงอยครบชด มการ จดแปลงในการสรางมาหมบชาใหมความวจตรสวยงาม อนเปนการแสดงถง ภมปญญาและฝมอเชงชางของนายชางไทย อนเปนการพฒนาการจดสรางโตะหมบชาของนายชางไทย ดงท ไดพระนพนธไวตอนหนงเกยวกบขอกำหนด การพจารณามาหมหรอโตะหมของคณะผจดการประกวดในสมยนนขอหนง คอ “ตวมาหมนนควรใชของทำประเทศน ถายงฝมอการทำประณต และ

การจดโตะหมบชา �

ความคดประกอบมาสงตำใหไดทรวดทรงงดงาม กยงถอเปนการทำดวยการมความคดรเรมจดแปลงใหสวยงามเหมาะสมไดสดสวน ผเปนเจาของโตะหม ชดนนกเปนผสมแกรางวล” ทเปนดงนกเพราะตองการสงเสรมใหชางไมไทยไดมความคดในการจดแปลงและสรางมาหมอนเปนการแสดงออกถงศลปะและฝมอเชงชางของนายชางไทยทมลกษณะอนออนชอยและสวยงาม ซงเปนการแสดงใหเหนวฒนธรรมทางดานศลปะของสงคมไทย ซงเปนประเทศทม เอกลกษณ ในการคดลวดลายเปนแบบเฉพาะของตนเอง ซงตอมามการจดสรางโตะตวลางเพอเปนฐานสำหรบรองรบมาหมเพอใหมความสะดวกในการจดตง เนองจากเมอนำมาหม ไปจดตงในสถานททำบญ บางแหงซงมพนท ไมเสมอกน กจะตองจดหาวสดมารองรบทฐานของมาหมแตละตวเพอใหมความเสมอกนและสวยงามซงทำไดยาก เมอมโตะตวลางสำหรบตงเปนฐานไวรองรบกลมโตะหมหรอมาหมแลว สามารถทำใหตง โตะหม ไดงาย เกดความเดนและมความสวยงามเพมขน ซงถอเปนการพฒนาดานความคดในการจดสรางโตะหมของนายชางไมของไทย การจดโตะหมบชา ถอเปนเอกลกษณทางวฒนธรรมอนสำคญประการหนงของสงคมไทย ซงไดมการปฏบตสบทอดและสบสานกนมาเปนระยะเวลาอนยาวนาน ตงแตบรรพบรษจนถงปจจบน ดงนน พระราชประเพณหรอพระราชพธตาง ๆ ทเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย หรอประเพณตาง ๆ ของสงคมไทย จงไดมการจดโตะหมบชาในการประกอบพธตาง ๆ อนเปนการแสดงออกถงการบชาตอสงอนเปนทเคารพสกการะอนสงยงตามทบรรพบรษไดกระทำเปนแบบอยางไวดวยความกตญญกตเวทในภมปญญาของบรรพบรษ

การจดโตะหมบชา �

ภาพเขยนลายฮอ ผนงพระอโบสถวดราชโอรส

โตะเครองบชาแบบจน

การจดโตะหมบชา �

โตะเครองบชาอยางใหญ แบบหลวง ในรชกาลท ๕

ภาพโตะกมตง

ภาพโตะโขกลายครามของวดราชบพธ ตงรบเสดจฯ เลยบพระนคร ณ วดบวรนเวศวหาร

การจดโตะหมบชา �

เครองนมสการทองทศของหลวง กระบะถมของหลวง กระบะเครองหา

การตงเครองบชา เครองทองนอย

การจดโตะหมบชา �

ภาพมาหมขนาดนอยในพระอโบสถวดพระเชตพน

ภาพมาหมใหญในพระอโบสถวดพระเชตพน

การจดโตะหมบชา �0

วตถประสงคของการจดโตะหมบชา การจดโตะหมบชา เพอเปนทประดษฐานพระพทธรป พรอมทง ตงเครองบชาตามคตนยมของชาวพทธตามทปรากฏในพทธประวตวา เมอพทธบรษทมความประสงคจะบำเพญกศลอยางหนงอยางใด มกจะนมนตพระสงฆโดยมพระพทธเจาเสดจมาเปนประธานสงฆในงานกศลนน ๆ ดงนน เพอใหมความสมบรณในพระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ ตามคตนยมดงกลาว ในการจดงานทเกยวกบศาสนพธทางพระพทธศาสนา พทธศาสนกชนจงนยมอญเชญพระพทธรปมาประดษฐานเปนนมตแทน องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาในพธนน ๆ ดวย เพอใหมพระรตนตรย ครบบรบรณ พทธศาสนกชนจงไดมการตงโตะหมบชาและอญเชญพระพทธรปประดษฐานบนโตะหมบชาโตะสงสดแถวกลาง พรอมทงตงเครองบชา ทโตะในลำดบทรองลงมาตามความเหมาะสม ซงสมเดจพระมหาวรวงศ

ภาพมาหมบชาในพระวหารพระพทธไสยาสน วดพระเชตพน

การจดโตะหมบชา ��

(วน ธมมสารเถร) วดราชผาตการาม ไดใหความหมายของ “รตนะ” วา “เพราะพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนสงทควรกระทำความยำเกรงใหเกดขนแกพทธศาสนกชน เพราะมคามาก เพราะชงไมได เพราะเหนไดยาก เพราะสงสมไดเฉพาะคนด ถาไมเคารพนบถอยำเกรงกไมเปนรตนะ ถาทำ มกงายกบพระรตนตรยก ไมเปนรตนตรย ถาคนพาลคนชวนบถอก ไมเปนรตนะ”** ดงนน เพอใหเกดความยำเกรงในพระรตนตรยดงกลาว บรรพบรษของเราทมความเคารพในพระรตนตรยแตโบราณ จงไดปฏบตสบกนมาเมอมพธการตาง ๆ ทงทเปนศาสนพธหรอการประกอบพธทตองการความเปน สรมงคล ไดมการจดตงโตะหมบชาในพธการนน ๆ เปนประเพณสบตอกนมา ไมวาจะเปนงานพระราชพธ รฐพธ หรอราษฎรพธ ทงงานพธทำบญ ทเปนงานมงคลและงานอวมงคล ลวนนยมตงโตะหมบชาทงสน ดงนน เมอมการอญเชญพระพทธรปมาประดษฐาน ควรจดสถานททประดษฐาน ใหเหมาะสมและมความสงางาม บรรพบรษไทยจงไดมการพฒนาและจดแปลงจากมาหมมาเปนโตะหมบชาเพอความสะดวกในการเคลอนยายและใหม ความสวยงาม ซงตอมาการจดโตะหมบชาถอเปนเอกลกษณทางวฒนธรรมของชาตไทย และเปนมรดกทางภมปญญาและแนวคดในการแสดงออกถงความเคารพสกการะตอสงอนเปนทเคารพนบถอแหงตนของบรรพบรษไทย ซงลกษณะการตงโตะหมนนไดพฒนาจากการจดตง โดยมวตถประสงค เพยงเพอเปนทประดษฐานพระพทธรป ในงานพธทางพระพทธศาสนา ตอมามการจดตงโตะหมบชาเพอวตถประสงคอน แตทงนกเปนไปดวยความเคารพสกการะในสงทนำมาประดษฐานบนโตะหมทงสน

**สมเดจพระมหาวรวงศ (วน ธมมสารเถร). หวใจพระรตนตรย, สามญสำนก รำลกพระคณ, พมพท ห.จ.ก.รงเรองสาสน, กรงเทพมหานคร, ๒๕๒๘. (๒๘-๒๙)

การจดโตะหมบชา ��

ความสำคญของโตะหมบชา*** ปจจบนในพธทเกยวของกบพระสงฆในพระราชพธ รฐพธ หรอราษฎรพธ ไมวาจะเปนงานมงคลหรองานอวมงคลกตาม นยมตงโตะหมบชาทงสน โดยมจดประสงคเพอเปนทประดษฐานพระพทธรป พรอมเครองบชาตามคตนยมของชาวพทธ ดงนน โตะหมบชาจงมความสำคญในแงของการเสรมแรงศรทธาและสรางความเชอมนของบคคล ในหนงสอ “โตะหมบชา” ของ ผชวยศาสตราจารย สทศนย บญโญภาส จำแนกความสำคญของโตะหมบชาไวหลายประการ คอ ๑. เปนสญลกษณเตอนพทธศาสนกชน (ทงในกลมของพระสงฆและฆราวาส) ใหมจตสำนกและเกดศรทธาเลอมใสในพระพทธศาสนา เนองจากการจดโตะหมบชาท ใช ในพธกรรมทางศาสนาตองอญเชญพระพทธรปประดษฐานบนโตะหมตรงกลางทสงทสด เสมอนหนงพระพทธเจาไดประทบอยตลอดเวลาและเปนประธานในพธดวย เปนการยำเตอนใหพทธศาสนกชนซาบซงถงพระปญญาของพระพทธองคททรงตรสร ไดดวยพระองคเอง ๒. เปนสญลกษณทแสดงถงการถวายความจงรกภกด ความเคารพบชาในพระมหากษตรย และพระบรมวงศานวงศ โตะหมบชาทจดตง เครองสกการบชา ดงเชน การจดโตะหมบชาในวนเฉลมพระชนมพรรษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศานวงศ รวมทงบคคลอนเปนทเคารพนบถอแหงตน ๓. เปนสญลกษณแสดงถงวฒนธรรมและประเพณไทยทมมายาวนาน ไมวาจะเปนลวดลาย การแกะสลก ลงรกปดทอง และการฝงมกของ ชดโตะหมบชาเปนลวดลายวจตรสวยงาม หรอการจดตกแตงพานพมบชา

***ประภาส แกวสวรรค. การจดโตะหมบชา, กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม จดพมพ, โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด, กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๑.

การจดโตะหมบชา ��

พระรตนตรย พานพมเฉลมพระเกยรต และการจดแจกนดอกไมแบบไทย ทสะทอนใหเหนถงภมปญญาไทย ศลปะการประดษฐดอกไมแบบไทย ซงมความประณตงดงาม การจดตงโตะหมบชา ในปจจบน นยมจดตงโตะหมบชาในกจกรรมตาง ๆ ดงน ๑. การตงโตะหมบชาในพธทางพระพทธศาสนา ๒. การตงโตะหมบชาในพธถวายพระพร ๓. การตงโตะหมบชาในพธรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ หรอของพระราชทาน ๔. การตงโตะหมบชาในการรบเสดจฯ หรอตามเสนทางเสดจฯ ๕. การตงโตะหมบชาในพธถวายสกการะเนองในวนสำคญเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ๖. การตงโตะหมบชาในการประชมหรอสมมนา ๗. การตงโตะหมบชาเพอการประกวด อนง สำหรบการจดสถานทบชาทบาน จะเปนการจดสถานทบชา ไมเปนพธการมากนก แตควรจะมสถานทบชาพระไวในบานในฐานะทเปน พทธศาสนกชน ซงบางบานจะใชสถานทบชาพระทมลกษณะเปนหงพระ (คอการใชเหลกหรอไมทมลกษณะมมฉากตดกบฝาผนงและมพนดานบน แลวนำพระพทธรปประดษฐานไวบนหง พรอมดวยเครองบชาหลก ไดแก ดอกไม ธป และเทยน) แตบานทมสถานทกวางพอกควรใช โตะหมบชา เปนทประดษฐานพระพทธรป พรอมดวยเครองบชา ชดโตะหมบชาทนยมใชเปนโตะหมสำหรบบชาพระในบาน คอ โตะหม ๕ และหม ๗

การจดโตะหมบชา ��

การตงโตะหมบชาในพธทางพระพทธศาสนา การตงโตะหมบชาในพธทางพระพทธศาสนา การบำเพญกศล ทางพระพทธศาสนาตองมการจดตงโตะหมบชาทงงานกศลพธและบญพธ งานกศลพธ คอ พธกรรมตาง ๆ อนเกยวดวยการอบรมเพอใหเกดความดงามทางพระพทธศาสนาเฉพาะตวบคคล รวมทงการปฏบตศาสนพธของพระสงฆ และงานบญพธ คอ พธกรรมทพทธศาสนกชนปรารภทำความดเนองดวยประเพณในครอบครว หรอประเพณทเกยวกบวถชวตของคนทวไป ไมวาจะเปนงานมงคล หรองานอวมงคล กจะมการตงโตะหมบชาในลกษณะประยกต โดยไมจำเปนจะตองจดเตมรปแบบเหมอนกบการจดโตะหมบชาเพอใช ในการประกวด ซงการจดโตะหมบชาในพธทางพระพทธศาสนาจะมการจดตงโตะหมบชาตามแบบอยางดงตอไปน

การจดโตะหมบชาในการสมเดจพระพฒาจารย ประธานคณะผปฏบตหนาทสมเดจพระสงฆราช เปนประธานมอบสญญาบตร พดยศ และผาไตร ในพธเลอนและตงสมณศกดแกพระสงฆาธการ

ณ วดแจงแสงอรณ อำเภอเมองสกลนคร จงหวดสกลนคร

การจดโตะหมบชา ��

ภาพการจดโตะหม ๒

ภาพการจดโตะหม ๔

การจดโตะหมบชา ��

ภาพการจดโตะหม ๕ ภาพการจดโตะหม ๖

ภาพการจดโตะหม ๗ ภาพการจดโตะหม ๙

การจดโตะหมบชา ��

ภาพการจดโตะหมบชา ในพธบำเพญกศลอทศถวายพระพรหมคณาภรณ (ด.เจยม กลละวณชย) อดตเจาอาวาสวดโสธรวราราม

ภาพการตงทบชาอฐพระพรหมคณาภรณ (ด.เจยม กลละวณชย) อดตเจาอาวาสวดโสธรวราราม ในพธบำเพญกศลอทศถวาย

การจดโตะหมบชา ��

การตงโตะหม ในพธถวายพระพร การตงโตะหมในพธถวายพระพร เปนการตงโตะหมบชาถวายพระพร เนองในโอกาสวนสำคญของสถาบนพระมหากษตรย หรอเมอมการจดกจกรรมเฉลมพระเกยรตสถาบนพระมหากษตรยเนองในการจดงานในโอกาสตาง ๆ เชน วนเฉลมพระชนมพรรษา วนคลายวนประสตพระบรมวงศานวงศ เปนตน ซงจะมการจดตงโตะหมตามแบบอยางตอไปน

ภาพการจดโตะหมในพธถวายสกการะ

การจดโตะหมบชา ��

ภาพการจดโตะหมในพธถวายสกการะ

การจดโตะหมบชา �0

การตงโตะหม ในพธรบพระราชทาน เครองราชอสรยาภรณหรอการรบของพระราชทาน

การต ง โตะหม ในพธ รบพระราชทานเคร องราชอสรยาภรณ เครองราชอสรยาภรณตระกลชางเผอกและตระกลมงกฎไทย ตงแตชน ทวตยาภรณลงมา มผ ไดรบพระราชทานเปนจำนวนมาก เหลอวสยทจะจดใหเขารบพระราชทานตอพระหตถได กองประกาศต สำนกเลขาธการคณะรฐมนตร จงไดเชญเครองราชอสรยาภรณทพระราชทาน มอบใหกระทรวง ทบวง กรมเจาสงกด เพอเจากระทรวง ทบวง กรมจะไดมอบใหแกผ ไดรบพระราชทาน ในโอกาสอนสมควร เชน ในวนสถาปนากระทรวง ทบวง กรมนน ๆ เปนตน การมอบเครองราชอสรยาภรณแกขาราชการในสงกดท ไดรบพระราชทาน เปนการมอบสงอนมเกยรตเปนเครองตอบแทนคณงามความดของขาราชการทมความชอบในราชการแผนดน ดงนน ควรจดการมอบ เปนพธการใหสมแกเกยรตยศ ซงมการจดโตะหมบชาในพธมอบเครอง ราชอสรยาภรณดงน

การจดโตะหมในพธรบเครองราชอสรยาภรณ เบองหนาพระบรมฉายาลกษณ

การจดโตะหมบชา ��

การจดโตะหมในพธรบเครองราชอสรยาภรณ รบมอบจากประธานในพธ

การแตงกายในพธมอบเครองราชอสรยาภรณ**** ผทำหนาทมอบเครองราชอสรยาภรณนน ถอไดวาเปนผทำหนาท แทนพระองคในการพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ดงนน ในพธน จงตองแตงเครองแบบปรกตขาวทงผ เปนประธานและผท จะเขารบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ

****แสงสรย ลดาวลย , หมอมราชวงศ . แนวทางการจดกจกรรมท เกยวกบพระมหากษตรย “การเขารบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ”, สำนกงานคณะกรรมการวฒนธรรม แหงชาต กระทรวงศกษาธการ, กรงเทพมหานคร, ๒๕๓๘. ๓๑-๕๑

การจดโตะหมบชา ��

วธปฏบต เมอผเปนประธานในพธมาถงและเขาสหองประกอบพธ ใหทกคน ในหองยนตรงขน (อนเปนการตอนรบผเปนประธาน แตยงไมตองแสดง ความเคารพ) ประธานในพธเดนทางตรงไปยงทบชา จดธปเทยนบชาแลว กราบนมสการพระรตนตรยถอยออกมาจากแทนทกราบนมสการพระรตนตรยประมาณ ๑ กาว คำนบธงชาตและถวายคำนบพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว แลวเดนไปยนอยตรงหนาทนงซงฝายผจดพธการ ไดเตรยมไว ทกคนทอยในหองพธทำความเคารพดวยวธคอมศรษะลงคำนบ ประธานเคารพตอบแลว นงลงยงทนงท ไดจดเตรยมไว การมอบเครองราชอสรยาภรณน ผเปนประธานยนมอบ เวนไวแต ในสถานททจดใหผเปนประธานมอบอยบนเวท ผรบมอบอยเบองลาง ผเปนประธานจงนงมอบ จากนนใหดำเนนกจกรรมตอไปดงน ๑. ผรบพระราชทานลกขนจากทนงกาวออกไปยนตรงจดแลว ใหเดนไปหยดอยเบองหนาโตะหมบชา (จดท ๑) แลวทำความเคารพโดยวธคอมศรษะไปยงทบชา ๑ ครง (อนเปนการทำความเคารพสงสกการะทง ๓ คอ พระพทธรป ธงชาต และพระบรมฉายาลกษณรวมกน แลวหนและเดนไปยง ผเปนประธานพธยนอยในระยะหางพอสมควร (จดท ๒) ทำความเคารพประธานในพธดวยวธคอมศรษะ ๑ ครง สบเทาเขาไปรบเครองราชอสรยาภรณ (การรบใหยนมอรบโดยไมตองเอางาน) ๒. เมอรบเครองราชอสรยาภรณจากประธานแลว ใหถอไว ในระดบเอว โดยใหขอศอกและมอทถอเครองราชอสรยาภรณตงฉาก กบลำตว คอมศรษะลงคำนบทำความเคารพประธาน ๑ ครง แลวถอยออกมาประมาณ ๓ กาว (จดท ๓) หยดยนหนหนาไปทางทบชา คอมศรษะลงคำนบสงสกการะทง ๓ อกครงหนง แลวจงเดนกลบไปนง ณ ทนงเดม โดยใหถอ เครองราชอสรยาภรณไวสงในระดบเอวตลอดเวลา จนกวาจะเสรจพธ

การจดโตะหมบชา ��

ผงการจดและวธเขารบเครองราชอสรยาภรณ (กรณรบมอบเครองราชอสรยาภรณจากประธาน)

ผเขารบเครองราชอสรยาภรณ

ผเขารบเครองราชอสรยาภรณ

ผรวมในพธ

ผรวมในพธ

ประธานพธ

ธงชาต โตะหมบชา พระบรม ฉายาลกษณ

๑ ๒

๓

การจดโตะหมบชา ��

การจดโตะหม ในการรบสงของพระราชทาน เปนการตงโตะหม เพอรบมอบสงของพระราชทานททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทาน ใหแกบคคลใดบคคลหนงเพอนำไปดำเนนกจกรรมตามวตถประสงคทขอพระราชทาน ซงในกรณนจะตองประดษฐานพระบรมฉายาลกษณ หรอ พระฉายาลกษณไวบนโตะหมโตะสงสดแถวกลาง โตะหมโตะกลางแถวกลางประดษฐานสงของท ไดรบพระราชทาน โตะหมโตะหนาแถวกลาง (ตำสด) ตงเครองสกการะ (พานดอกไม ธปเทยนแพ) ซงกอนจะรบสงของพระราชทาน ใหเปดกรวยเพอถวายเครองสกการะกอน เพอเปนการถวายตวในการเขารบพระราชทานสงของพระราชทานไปดำเนนการตอไป สวนโตะหมโตะอน ๆ จะเปนการตงพานพม หรอแจกนดอกไม กสามารถจดตงได ตามความเหมาะสมและสวยงาม เชน การรบผาพระกฐนพระราชทาน เปนตน ซงเปนการรบสงของพระราชทานไปปฏบตดวยความเคารพและสมพระเกยรต โดยมวธการจดโตะหมเพอเขารบสงของพระราชทานดงน

การจดโตะหมบชา ��

การจดโตะหมในการรบผาพระกฐนพระราชทาน

การจดโตะหมในการรบพระราชทานสงของ (กรณสงของพระราชทานมจำนวนมาก) ประธานเปดกรวยถวายสกการะแลวอญเชญสงของพระราชทานวางไวบนพานตามลำดบ

การจดโตะหมบชา ��

การตงโตะหม ในการรบเสดจฯ หรอตามเสนทางเสดจฯ

การตงโตะหมบชาในการรบเสดจฯ หรอตามเสนทางเสดจฯ ถอเปนการจดโตะหมบชารบเสดจฯ อนเปนการแสดงถงความจงรกภกด ของพสกนกรผซงอยภายใตพระบรมโพธสมภารไดแสดงออกในโอกาส ทสถาบนพระมหากษตรย ไดเสดจพระราชดำเนนมายงทองถนของตน ซงนบวาเปนสรมงคลแกตนเองและชมชนทตนอยอาศย การจดโตะหมบชาเพอการรบเสดจพระราชดำเนนนน บนโตะหมบชาไมตองมพระพทธรป หรอพระบรมฉายาลกษณ หรอพระฉายาลกษณ เพยงแตจดพานพม หรอดอกไมตงบนโตะหมและกรวยดอกไม ธปเทยนแพ แตหากทองถนใดไมมธปเทยนแพกใหจดหาธปเทยนมาตงไวยงโตะหมตวกลางดานหนา แตไมตองจด เพยงแตตงไวเปนเครองบชา ซงมวธการตงโตะหมบชาดงน

การจดโตะหมบชา ��

การตงโตะหม ในพธถวายสกการะเนองในวนสำคญ ของสถาบนพระมหากษตรย

การตงโตะหมบชาในพธถวายสกการะสถาบนพระมหากษตรย ในโอกาสตาง ๆ เปนการจดกจกรรมทขาราชการ พอคา ประชาชน มความรำลกถงพระราชกรณยกจและพระมหากรณาธคณทพระมหากษตรยแตละพระองค ไดทรงปฏบตอนเปนคณประโยชนแกประชาชนและ ประเทศชาต ซงประชาชนชาวไทยไดจดขนในสวนภมภาค อนเปนการรำลกถงพระองคอกโสดหนง เนองในโอกาสวนสำคญ ๆ เชน วนจกร วนปยมหาราช

การจดโตะหมบชา ��

ผงการจดกจกรรมในวนจกร (มพธสงฆ)

เครองถวายสกการะ กรวยดอกไม ธปเทยนแพ

โตะหมบชาประดษฐาน พระบรมฉายาลกษณ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

โตะหมบชาประดษฐาน พระบรมฉายาลกษณ บรพกษตรยราชวงศจกร

เครองถวายสกการะ เครองทองนอย

ผรวมพธ (ผใหญ)

ประธาน

โตะตง เครองไทยธรรม

โตะหมบชา ประดษฐานพระพทธรป

อาสนสงฆ

ผรวมพธ

ผรวมพธ

ผรวมพธ

ผรวมพธ

การจดโตะหมบชา ��

วธการปฏบต เมอถงเวลาตามกำหนดการ ประธานในพธปฏบตดงน ๑. จดธปเทยนบชาพระรตนตรย แลวไปนงยงเกาอของผเปนประธาน ๒. เจาหนาทอาราธนาศล ประธานสงฆใหศล จบ ๓. ประธานพธไปยงโตะหมประดษฐานพระบรมรป ๘ รชกาล จดธปเทยนเครองทองนอยแลว ประธานพธอานอาศรวาทปฐมราชสดด จบ ดนตรบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม (พระสงฆเจรญชยมงคลคาถา) จบ ๔. ประธานไปย ง โต ะหม ประดษฐานพระบรมฉายาล กษณ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เปดกรวยธปเทยนแพถวายสกการะ ณ เบองหนาพระบรมฉายาลกษณ ถวายคำนบแลว กลาวถวายพระพรชยมงคล จบ ดนตรบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม พระสงฆเจรญชยมงคลคาถา เสรจพธ ๕. ประธานประเคนจตปจจยไทยธรรม พระสงฆอน โมทนา ถวายอดเรก

การจดโตะหมบชา �0

การตงโตะหมบชาในพธประชมหรอสมมนา การตงโตะหมบชาในพธประชมหรอสมมนา ในพธการประชม อบรม สมมนา หรอการประสาทปรญญาบตรท ไมมศาสนพธ ในพธ ดงนน เพอเปนการแสดงออกถงความจงรกภกดทมตอสถาบนชาต ศาสนา และ พระมหากษตรย อนถอเปนประเพณและวฒนธรรมอนดงามของสงคมไทยและเพอความเปนสรมงคลในการประกอบพธท ไมใชพธเกยวกบนานาชาต และการประชมปกตของคณะกรรมการ นยมตงธงชาต โตะหมบชา และพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอใหครบทง ๓ สถาบน คอ ชาต ศาสนา และพระมหากษตรย ซงเปนการแสดงความเคารพตอสถาบนทง ๓ ของสงคมไทยอนเปนสงทดงามซงไดมการปฏบตและสบสานตอเนองกนมาจนเปนประเพณวฒนธรรมอนดงามทสงคมไทยไดรวมกนอนรกษดวยความภมใจในภมปญญาแนวคดทมตอสถาบนของบรรพบรษ ซงมหลกการตงธงชาต โตะหม และพระบรมฉายาลกษณ ดงน ๑. ตงโตะหมบชาไวตรงกลาง ๒. ตงธงชาตไวดานขวาของโตะหม ๓. ตงพระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณของ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไวทางดานซายของโตะหมบชา อนง การจดโตะหมบชานน ตองจดใหมความสงางาม มความเปนระเบยบเรยบรอยสวยงาม ประณตและสะอาด เนองจากการจดโตะหมบชาเปนสญลกษณแหงความศรทธาและการถวายความจงรกภกดทมตอสถาบน ฉะนน ผจดหรอเจาของสถานท ไมควรจดตงโตะหมและเครองบชาในลกษณะทกระทำไปเพราะเสยไมได ไมมความสงางาม ซงการกระทำจะเปนผลกระทบกลบ และการวางเครองบชาควรวางใหถกตองตามประเพณนยมซงมลกษณะ การจดตงโตะหมบชาในการประชม อบรม และสมมนา ดงน

การจดโตะหมบชา ��

การจดโตะหมบชา ��

การจดตงโตะหมบชาเพอการประกวด การจดตงโตะหมบชาเพอการประกวด เปนการรวมกนสบสานและอนรกษการจดโตะหมบชาอนเปนสญลกษณแสดงถงวฒนธรรมและประเพณอนดงามทมมายาวนานของสงคมไทย ไมวาจะเปนลวดลาย การแกะสลก ลงรกปดทอง และการฝงมกของชดโตะหมบชาทมความวจตรสวยงาม อนเปนการสบสานและอนรกษฝมอชางไมไทยประการหนง และอกประการหนงเปนการอนรกษฝมอการจดพานพมบชาพระรตนตรย พานพมเฉลมพระเกยรต และการจดแจกนดอกไมแบบไทยทใหเหนถงภมปญญา ศลปะการประดษฐดอกไมแบบไทย ซงมความประณตงดงามของชางดอกไมประดษฐของไทย การจดโตะหมบชาเพอการประกวดน ตองมการจดในลกษณะเตมรปแบบ การตงหรอวางเครองสกการบชาตองมความเปนระเบยบเรยบรอยสวยงาม และมหลกเกณฑทแนนอน จงขอนำเกณฑการตดสนการประกวดโตะหมบชาในงานสปดาหสงเสรมพระพทธศาสนา เนองในเทศกาลวสาขบชาของ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม มาลงไวเปนแนวทางเพอการศกษา ดงตอไปน

การจดโตะหมบชา ��

เกณฑการตดสนการประกวดโตะหมบชา งานสปดาหสงเสรมพระพทธศาสนาเนองในเทศกาลวสาขบชา

ของกรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ๑. โตะหมบชา (๑๐ คะแนน) ประกวดเฉพาะโตะหม ๗ และหม ๙ เทานน โตะหมทจดตองเปน ชดเดยวกน มความประณตในการจดตง ๒. แจกน (๑๕ คะแนน) ๒.๑ ความถกตอง จำนวนครบ ตงถกจดทกำหนด ๒.๒ ความประณต จดดวยดอกไมสด มความสวยงาม เหมาะสมกลมกลน ๓. พานพม (๓๐ คะแนน) ๓.๑ ความถกตอง ตองเปนพานพมทรงขาวบณฑ ประดบดวย ดอกไมสด หรอชนสวนของตนไมสด ตงถกตองตามกำหนด ๓.๒ ความประณต มความประณตสวยงามเหมาะสม ความยากงาย และความละเอยดในการจด ๔. เชงเทยน/เทยนทใชประดบ (๑๐ คะแนน) มจำนวนครบตามกำหนด ตงถกตอง มความประณตในการจดตง อนญาตให ใชเทยนขผง และเทยนไขสขาวหรอสเหลองเทานน เทยนทมลวดลายหรอเทยนเกลยวจะไมตดสน

การจดโตะหมบชา ��

๕. กระถางธป/เชงเทยนทจดบชา (๑๐ คะแนน) ๕.๑ หามใชกระถางธปทมรปหนาสงหหรอสตวใด ๆ ๕.๒ เชงเทยนและกระถางธปตงอย ในแนวเดยวกน (ในหนงสอ โตะหมและระเบยบกอน ๆ ตงคนละแนว แตในทนใหตงในแนวเดยวกน) ๖. ความเหมาะสมกลมกลน (๒๕ คะแนน) พจารณาในภาพรวมทงหมดของโตะหม ความสมดลของพระพทธรป เครองบชา และโตะหม โดยเฉพาะเครองบชาทกชนดจะตองไมสงกวพระพทธรป รวมทงพระพทธรปตองเปนปางทเหมาะสม หมายเหต สงทจะไมนำมาเปนขอมลในการตดสน คอ การตงธงชาต และ พระบรมฉายาลกษณ การประดบบรเวณโดยรอบโตะหมบชา มานหรอผาประดบ รวมทงมลคาของโตะหมและเครองบชา

การจดโตะหมบชา ��

ลกษณะหรอรปแบบการจดโตะหมบชา

ภาพการจดโตะหม ๕ ภาพการจดโตะหม ๔

ภาพการจดโตะหม ๒ ภาพการจดโตะหม ๔

การจดโตะหมบชา ��

ภาพการจดโตะหม ๖ ภาพการจดโตะหม ๗

ภาพการจดโตะหม ๙

การจดโตะหมบชา ��

ภาพการจดโตะหม ๑๕

การจดโตะหมบชา ��

ผงการจดโตะหมบชา สญลกษณท ใช ในแผนผง

หมายถง พระพทธรป

หมายถง พานดอกไม/พานพม

หมายถง แจกนดอกไม

หมายถง เชงเทยน

หมายถง กระถางธป

การจดโตะหมบชา ��

ผงการจดโตะหม ๕ เครองบชาประกอบดวย lกระถางธป ๑ กระถาง lเชงเทยน ๓ ค lพานดอกไม/พานพม ๕ พาน lแจกน ๑ ค

การจดโตะหมบชา �0

ผงการจดโตะหม ๗ เครองบชาประกอบดวย lกระถางธป ๑ กระถาง lเชงเทยน ๔ ค lพานดอกไม/พานพม ๕ พาน lแจกน ๑ ค

การจดโตะหมบชา ��

ผงการจดโตะหม ๙ เครองบชาประกอบดวย lกระถางธป ๑ กระถาง lเชงเทยน ๕ ค lพานดอกไม/พานพม ๗ พาน lแจกน ๒ ค

การจดโตะหมบชา ��

การแสดงความเคารพและการบรรเลงเพลง ในพธการตาง ๆ

ในการจดงานพธการตาง ๆ ทเปนทางการหรอกงทางการ สวนมากนยมใหมการบรรเลงเพลง เพอถวายความเคารพแดองคประธาน หรอ เพอเปนการตอนรบผทำหนาทเปนประธานในพธการนน ๆ ซงไดมระเบยบหรอแนวปฏบตเกยวกบการบรรเลงเพลงตาง ๆ ทควรทราบดงน ๑. เพลงสรรเสรญพระบารม บรรเลงเพอถวายความเคารพ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร หรอผททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเปนผแทนพระองค และทถอปฏบตเปนกรณพเศษเมอผขอรบผาพระกฐนพระราชทาน เปดกรวยดอกไม ธปเทยนแพ ถวายสกการะ พระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณแลว ขณะผขอรบพระราชทานผาพระกฐนอญเชญผาพระกฐนพระราชทาน (ผาไตร) ประคองผาไตรพาดไว ทมอทงสอง ใหดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม (เพอเปนการ เฉลมพระเกยรตแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว) และใหผขอรบผาพระกฐนพระราชทานยนตรงเพอเปนการถวายความเคารพ เมอดรยางคบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารมจบ ใหคำนบ โดยคอมศรษะ (ทงชายและหญง สำหรบ ผขอรบพระราชทานผาพระกฐนเปนขาราชการและอยในเครองแบบ) สำหรบประธานท เปนหญงท ไม ไดแตงเครองแบบใหถวายความเคารพโดยวธ ถอนสายบว การยนเคารพเพลงสรรเสรญพระบารมในกรณทมไดอย ณ ทเฝาฯ เชน เมอเพลงสรรเสรญพระบารมบรรเลงเปนการเปดงานหรอปดงาน หรอเมอมหรสพเรมหรอเลกการแสดง ใหทำความเคารพดวยการยนตรง เมอเพลงจบ ใหคำนบ โดยคอมศรษะ

การจดโตะหมบชา ��

๒. เพลงมหาชย บรรเลงเพอเปนการถวายความเคารพพระบรมวงศ* ผสำเรจราชการแทนพระองค นายทหารทมยศจอมพล จอมพลเรอ จอมพลอากาศ หรอเปนการบรรเลงเพอเปนการตอนรบประธานของงาน ผทมเกยรตสง เชน พระบรมวงศานวงศ นายกรฐมนตร หรอเมอผเปนประธานของงานกลาวคำปราศรยจบ กจะบรรเลงเพลงมหาชยเปนกรณพเศษ ๓. เพลงมหาฤกษ เปนการบรรเลงเพอตอนรบผเปนประธานซงมไดกลาวไวในขอ ๒ และใชบรรเลงในการเปดงานทเปนพธใหญ เชน พธเปดสถานททำการของรฐบาล พธเปดทางคมนาคมทสำคญ ๆ และงานทถอเปนงานมงคลทวไป ดงนน เมอไดยนเพลงมหาฤกษหรอเพลงมหาชย วธปฏบตใหยนตรงจนกวาจะจบเพลง ในกรณทเปนพธของทางราชการ ผทเปนทหารหรอขาราชการพลเรอนทอยในเครองแบบ ใหปฏบตตามระเบยบของราชการทหาร หรอขาราชการพลเรอน แลวแตกรณ *พระบรมวงศ ไดแก lสมเดจพระบรมราชนนาถแหงพระมหากษตรย lสมเดจพระเจาพนาง–นองนางเธอในพระมหากษตรย lสมเดจพระเจาพ–นองยาเธอในพระมหากษตรย lพระราชโอรส พระราชธดาในพระมหากษตรยทกรชกาล lพระวรชายาในสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร

บรรณานกรม กรมพระยาดำรงราชานภาพ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ. อธบายเครองบชา, อนสรณพระราชทานเพลงศพพระราชภทราจาร (เปลง กวโม), พมพท บรษท จ.เอ. กราฟค จำกด, กรงเทพมหานคร, ๒๕๓๕. กรมการศาสนา. ศาสนพธ ฉบบกรมการศาสนา, โรงพมพการศาสนา, กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๕. ประภาส แกวสวรรค. การจดโตะหมบชา, โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย จำกด, กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๑. กรมยทธศกษาทหารบก. คมอการปฏบตศาสนพธ ในพธการทางทหาร, พมพท ห.จ.ก.อรณการพมพ, กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๙. สมเดจพระมหาวรวงศ (วน ธมมสารเถร). หวใจพระรตนตรย, สามญสำนก รำลก พระคณ, พมพท ห.จ.ก.รงเรองสาสน, กรงเทพมหานคร, ๒๕๒๘. สำนกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. แนวทางการจดกจกรรมทเกยวกบ พระมหากษตรย, โรงพมพครสภาลาดพราว, กรงเทพมหานคร, ๒๕๓๙. “-------------------------”. มารยาทไทย, โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย จำกด, กรงเทพมหานคร. สำนกพระราชวง. รวมเรองและขอปฏบตเกยวกบราชสำนก, หางหนสวนจำกด โรงพมพเรอนแกวการพมพ, กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๗.

พมพท โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด ๗๙ ถนนงามวงศวาน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐ โทร. ๐-๒๕๖๑-๔๕๖๗ โทรสาร ๐-๒๕๗๙-๕๑๐๑ นายโชคด ออสวรรณ ผพมพผโฆษณา พ.ศ. ๒๕๕๒