ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 · 2...

เอกสารประกอบการเรยน เรอง รอบรเรองวยรน

รายวชา สขศกษา รหสวชา พ21101

ชนมธยมศกษาปท 1

นายชชาต ดม ต าแหนง คร วทยฐานะครช านาญการ โรงเรยนพบลธรรมเวทวทยา จงหวดพจตร

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 41

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา

เลม 1

ระบบประสาท

ก

ค าน า

เอกสารประกอบการเรยน เรอง รอบรเรองวยรน รายวชา สขศกษา รหสวชา พ21101 ชนมธยมศกษาปท 1 เลมท 1 ระบบประสาท จดท าขนเพอพฒนาการออกแบบการเรยนรและพฒนา การเรยนรใหมประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐาน โดยมงเนนสงเสรมความกาวหนาทางการเรยนรในเรองโครงสรางหนาทของระบบประสาท ความส าคญของระบบประสาททมตอสขภาพ การเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรน รวมถงวธการดแลรกษาระบบประสาทใหท างานตามปกต ทมงเนนผเรยนเปนส าคญ โดยใชกระบวนการคดวเคราะหสงเคราะหหลายรปแบบ โดยผเรยนสามารถศกษาคนควาดวยตนเอง ท าใหเกดทกษะการเรยนรอยางถกวธและมประสทธภาพ ผจดท าหวงเปนอยางยงวา เอกสารประกอบการเรยนเลมท 1 ระบบประสาทน คงเปนประโยชน ตอผเรยนในการเรยนร สามารถน าผเรยนไปสจดหมายตามศกยภาพ เปนผทมคณลกษณะอนพงประสงค น าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวนได ขอขอบพระคณผอ านวยการโรงเรยน คณะครผเชยวชาญ ผทมสวนเกยวของ ทกทานและขอบใจนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 1 ทกคน ทใหก าลงใจตลอดมา ท าใหเอกสารประกอบการเรยนเลมนส าเรจลลวงดวยด

นายชชาต ดม

ข

สารบญ หนา ค าน า.............................................................................................................................. สารบญ........................................................................................................................... สารบญภาพ.................................................................................................................... ค าแนะน าการใชเอกสารประกอบการเรยน.................................................................... เลมท 1 : ระบบประสาท................................................................................................ ผงมโนทศนระบบประสาท.............................................................................................. แบบทดสอบกอนเรยน.................................................................................................... ตอนท 1 : โครงสราง หนาทของระบบประสาท............................................................. ระบบประสาทสวนกลาง.................................................................................... ระบบประสาทสวนปลาย.................................................................................... กจกรรมท 1 ...................................................................................................... ตอนท 2 : ความส าคญของระบบประสาท..................................................................... ลกษณะการเปลยนแปลงทเกดขนกบโครงสรางภายในสมองของวยรน............. พฤตกรรมของวยรนกบการเปลยนแปลงโครงสรางภายในสมองของวยรน........ กจกรรมท 2 ..................................................................................................... ตอนท 3 : วธดแลรกษาระบบประสาทใหท างานปกต................................................... การดแลรกษาระบบประสาท............................................................................ กจกรรมท 3 ..................................................................................................... แบบทดสอบหลงเรยน................................................................................................... บรรณานกรม................................................................................................................. ภาคผนวก...................................................................................................................... เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน.............................................................................. เฉลยแนวค าตอบกจกรรมท 1........................................................................... เฉลยแนวค าตอบกจกรรมท 2........................................................................... เฉลยแนวค าตอบกจกรรมท 3........................................................................... เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน...............................................................................

ก ข ค 1 2 3 4 7 8

11 12 13 14 15 17 18 19 22 23 26 27 28 29 30 31 32

ค

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 แสดงระบบประสาทสวนกลาง......................................................................... ภาพท 2 แสดงสวนประกอบของหนาทของสมอง......................................................... ภาพท 3 แสดงลกษณะของไขสนหลง........................................................................... ภาพท 4 ไขสนหลงและเสนประสาท............................................................................. ภาพท 5 แสดงโครงสรางของสมองกบบรเวณทควบคมการท างานของรางกาย............ ภาพท 6 การแขงขน American football................................................................... ภาพท 7 สารเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลล........................................................... ภาพท 8 การออกก าลงกายและการนอนหลบพกผอน.................................................. ภาพท 9 อาหารทมประโยชนตอรางกาย......................................................................

8 9

10 11 14 19 20 20 21

1

ค าแนะน าการใชเอกสารประกอบการเรยน

เพอใหการศกษาเอกสารประกอบการเรยน เรอง รอบรเรองวยรน รายวชา สขศกษา รหสวชา พ21101 ชนมธยมศกษาปท 1 เลมท 1 ระบบประสาท นกเรยน ควรปฏบตดงน 1. ท าแบบทดสอบกอนเรยนเพอตรวจสอบความรเดมของนกเรยนกอนทจะศกษาเอกสารประกอบการเรยน 2. ศกษาจดประสงคการเรยนรและเนอหาตามล าดบขนตอนใหเขาใจ 3. ศกษาเอกสารประกอบการเรยนแตละเรองตามล าดบใหตอเนองกน หากมขอสงสยหรอพบปญหาใหขอค าแนะน าหรอสอบถามจากครผสอนเมอศกษาเนอหาจบใน แตละตอนแลวใหท ากจกรรมทายบทเพอทบทวนความร 4. เมอศกษาเนอหาและปฏบตกจกรรมครบทกกจกรรมแลวใหท าแบบทดสอบ หลงเรยนและตรวจค าตอบกบเฉลย 5. นกเรยนตองซอสตยตอตนเอง ไมดเฉลยแนวค าตอบกอนตอบค าถาม 6. เมอท าผดควรยอนกลบไปศกษาเนอหาใหมอกครง

ตงใจเรยนนะครบ

2

เลมท 1

ระบบประสาท

ตอนท 1 : โครงสราง หนาทของระบบประสาท 1.1 ระบบประสาทสวนกลาง 1.2 ระบบประสาทสวนปลาย ตอนท 2 : ความส าคญของระบบประสาท 2.1 ลกษณะการเปลยนแปลงทเกดขนกบโครงสรางภายในสมองของวยรน 2.2 พฤตกรรมของวยรนกบการเปลยนแปลงโครงสรางภายในสมองของวยรน ตอนท 3 : วธดแลรกษาระบบประสาทใหท างานปกต 3.1 การบ ารงรกษาระบบประสาท

ตงใจอานนะครบ นกเรยนท าไดอยแลว

ครเปนก าลงใจให

3

ผงมโนทศน

ระบบประสาท

โครงสราง หนาทของระบบประสาท

ความส าคญของระบบประสาท วธดแลรกษาระบบประสาท ใหท างานปกต

ระบบประสาทสวนกลาง ระบบประสาทสวนปลาย

ลกษณะการเปลยนแปลง ทเกดขนกบโครงสรางภายในสมองของวยรน

พฤตกรรมของวยรนกบ การเปลยนแปลงโครงสรางภายในสมองของวยรน

การดแลรกษาระบบประสาท

4

แบบทดสอบกอนเรยน เลมท 1 ระบบประสาท

ค าสง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ค าตอบทถกทสดในกระดาษค าตอบ (10 คะแนน)

1. สมองและไขสนหลงอยสวนใด ก. ระบบประสาทสวนตน ข. ระบบประสาทสวนกลาง ค. ระบบประสาทสวนปลาย ง. ระบบประสาทอตโนมต

2. สมองสวนกลาง พอนสและเมดลลาออบลองกาตา ทง 3 สวนนรวมกนเรยกวา ก. ไขสนหลง ข. กานสมอง ค. ปลายประสาท ง. ไมมขอใดถก

3. ขอใดคอหนาทของสมองสวนกลาง ก. การคด ข. ความรสก ค. การมองเหน ง. การหายใจ

4. ระบบประสาทสวนปลายประกอบดวยอะไร ก. ไขสนหลงและเสนประสาทสมอง ข. ปมประสาท ไขสนหลงและเสนประสาท ค. เสนประสาทสมองและเสนประสาทไขสนหลง ง. ไขสนหลง เสนประสาทสมองและเสนประสาทไขสนหลง

5

5. ขอใดท าหนาทเปนศนยกลางการเคลอนไหวของรางกายโดยไมตอง รอค าสงจากสมอง ก. ไขสนหลง ข. ซรเบลรม ค. สมองสวนหนา ง. ระบบประสาทอตโนมต 6. ความส าคญของไขสนหลงคอขอใด ก. เปนอวยวะสงงาน ข. เปนอวยวะรบความรสก ค. เปนอวยวะควบคมความรสก ง. เปนตวเชอมระหวางสมองกบปลายประสาท 7. การรบประทานอาหารประเภทใดมสวนท าลายสมอง ก. ไมรบประทานอาหารเชา ข. รบประทานอาหารมากเกนไป ค. ชอบรบประทานอาหารหวานจด ง. ถกทกขอ 8. ใครเปนผดแลสมองและระบบประสาทไดดทสด ก. สโรชา รบประทานอาหารครบ 5 หม ในปรมาณทเหมาะสม ข. ณชาภทร นอนหลบทงวนในวนหยด ค. ปยธดา อานหนงสอการตนและเลนเกมส วนละ 2-3 ชวโมง ง. สธดา สวมหมวกกนนอกทกครงเฉพาะเมอขบรถมอเตอรไซด

6

9. ปฏกรยาใดไมใช ระบบประสาทรบความรสก ก. การไอ ข. การจาม ค. การรองเพลง ง. การกระพรบตา 10. ขอใดเปนระบบประสาทอตโนมต ก. ระบบไขสนหลง ข. ระบบประสาทสมอง ค. ระบบประสาทสวนกลาง ง. ระบบประสาทซมพาเทตก

ตอนท 1

โครงสรางหนาทของระบบประสาท

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายโครงสรางของระบบประสาทสวนกลางได 2. อธบายโครงสรางของระบบประสาทสวนปลายได 3. อธบายหนาทของระบบประสาทสวนกลางได 4. อธบายหนาทของระบบประสาทสวนปลายได

8

สาระนาร

สมองสวนกลาง พอนส และเมดลลาออบลองกาตา รวมเรยกวา กานสมอง (brain stem) ซงภายในกานสมองจะมกลมเซลลประสาทและใยประสาท เชอมโยงระหวางเมดลลาออบลองกาตากบทาลามส ท าหนาทเปนศนยควบคม การนอนหลบ ความรสกตนตว หรอความมสต

ระบบประสาท

ระบบประสาท ( Nervous System )

ระบบประสาทเปนระบบทควบคมการท างานของสวนตางๆ ทกระบบในรางกายใหประสานสมพนธกน เพอใหรางกายสามารถปรบตวตอสงแวดลอม และสามารถด ารงชวตอยไดอยางมประสทธภาพ

ระบบประสาทแบงออกเปน 2 สวน ไดแก 1. ระบบประสาทสวนกลาง (central nervous system : CNS)

ระบบประสาทสวนกลาง หรอ ระบบประสาทกลาง เปนโครงสรางทใหญทสดของระบบประสาท ประกอบดวยสมองและไขสนหลง ท าหนาทรวมกบระบบประสาทนอกสวนกลาง (peripheral nervous system) ในการควบคมพฤตกรรม โครงสรางของระบบประสาทกลางจะอยภายในชองล าตวดานหลง (dorsal cavity) สมองอยในชองล าตวดานศรษะ (cranial cavity) และไขสนหลงอยในชองไขสนหลง (spinal cavity) โครงสรางเหลานถกปกคลมดวยเยอหมสมองและไขสนหลง (meninges) สมองยงถกปกคลมดวยกะโหลกศรษะและไขสนหลงยงมกระดกสนหลงชวยปองกนการกระทบกระเทอน

ระบบประสาทสวนกลาง 1. สมอง

2. ระบบประสาทกลาง (สมองและไขสนหลง) 3. สวนไขสนหลง

ภาพท 1 แสดงระบบประสาทสวนกลาง ทมา : http://kroowat.net

สาระนาร

9

1.1 สมอง (Brain) สมอง (Brain) เปนอวยวะทส าคญและสลบซบซอนมาก ประกอบดวย กลมของเนอเยอทมความออนนม บรรจอยในกะโหลกศรษะ มขนาดใหญกวาสวนอนๆ ของระบบประสาทสวนกลาง สมองจะเรมเจรญเตบโตตงแตเปนตวออนในครรภมารดา พอชวงอาย 1-9 ป สมองจะเจรญเตบโตอยางรวดเรว และเจรญเตบโตเตมทเมออาย 18 – 20 ป โดยสมองแบงออกเปน 3 สวนซงมหนาทแตกตางกน ดงแผนภาพแสดงสวนประกอบและหนาทของสมอง สมองสวนหนา(Forebrain) สมองสวนกลาง (Midbrain) สมองสวนทาย (Hindbrain)

ภาพท 2 แสดงสวนประกอบของหนาทของสมอง

ทมา : http://www.vcharkarn.com

ซรบรม (Cerebrum) เปนสวนทใหญทสดของสมอง ท าหนาทควบคมการท างานและ

กจกรรมตางๆ ของรางกาย เชน การพด การมองเหน การไดยน ความคด ความจ า การเรยนร สตปญญา เปนตน

ทาลามส (Thalamus) อยดานลางของสมอง เปนทรวมของเซลลประสาท และเนอเยอเกยวพน ท าหนาทในการถายทอดสญญาณไปยงสมองตางๆ ทเกยวของกบกระแสประสาท

ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) ท าหนาทควบคมกระบวนการและพฤตกรรมบางอยาง อารมณและความรสกตางๆ ของรางกาย เชน ควบคมอณหภมของรางกาย ความดนโลหต ความหว ความอม การนอนหลบ การเตนของหวใจ เปนตน

สมองสวนกลาง (Midbrain) อยถดจากสมองสวนหนา มขนาดเลก ท าหนาทเกยวกบการมองเหน การไดยนและการสมผส

เซรเบลลม(Cerebellum) หรอสมองนอยท าหนาทในการควบคมการเคลอนไหวของกลามเนอใหท างานประสานกนไดด

เมดลลา (Medulla) ท าหนาทควบคมการท างานของอวยวะภายใน เชน การหายใจ การหมนเวยนโลหต การล าเลยงอาหารของล าไส การไอ การอาเจยน การจาม เปนตน

พอนส (Pons) ท าหนาทควบคมการท างานของกลามเนอบรเวณใบหนาเกยวกบการหลบตา การยม การยกคว การเคยวและการหลงน าลาย

10

1.2 ไขสนหลง (Spinal Cord) ไขสนหลง (Spinal Cord) เปนสวนหนงของระบบประสาทสวนกลาง อยภายในชองกระดกสนหลงตลอดความยาวของล าตว ท าหนาทเปนศนยกลาง การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย เปนตวเชอมระหวางอวยวะรบความรสกไปยงสมองและสงความรสกจากสมองไปยงสวนตางๆ ของรางกาย รวมถงควบคมการเจรญเตบโต ของอวยวะและสวนตางๆ ทมเสนประสาทไขสนหลงตอกบสมอง นอกจากนยงควบคมปฏกรยารเฟลกซ (reflex action) หรอปฏกรยาตอบสนองตอสงเราอยางกะทนหนโดย ไมตองรอค าสงจากสมอง เชน เมอมอของเราบงเอญถกไฟหรอของรอนจะเกดปฏกรยา รเฟลกซ เกดการกระตกมอออกจากไฟหรอของรอนทนท

ภาพท 3 แสดงลกษณะของไขสนหลง ทมา : http://www.suwattana.net

11

2. ระบบประสาทสวนปลาย (Peripheral nervous system) ระบบประสาทสวนปลาย ประกอบดวย เสนประสาทสมอง เสนประสาท

ไขสนหลงและระบบประสาทอตโนมต ระบบประสาทสวนปลายจะท าหนาทน าความรสกจากสวนตางๆ ของรางกายเขาสระบบประสาทสวนกลางไปยงอวยวะสวนทปฏบตงาน 2.1 เสนประสาทสมอง มอย 12 ค ทอดมาจากสมองผานรตางๆ ของกะโหลกศรษะไปเลยงบรเวณศรษะและล าคอเปนสวนใหญ ยกเวนคท 10 ไปเลยงอวยวะภายในชองอกและชองทอง 2.2 เสนประสาทไขสนหลง มอย 31 ค ออกจากไขสนหลงเปนชวงๆ ผานรระหวางกระดกสนหลงไปสรางกาย แขนและขา โดยปกตแลวเสนประสาทสมองและเสนประสาทไขสนหลงจะประกอบดวย ใยประสาท 2 จ าพวก คอ ใยประสาทรบความรสก ซงจะน าสญญาณจากหนวยรบความรสกไปยงสมองหรอไขสนหลง อกพวกหนงจะน าค าสงจากระบบประสาทสวนกลางไปยงกลามเนอลายตางๆ ทยดตดกบกระดกใหท างาน ซงท าใหเราเคลอนไหว ในอรยาบถตางๆ ได ตวอยางปฏกรยาของระบบประสาทรบความรสก การไอ การจาม การกระพรบตา เปนตน 2.3 ระบบประสาทอตโนมต (autonomic nervous system) การท างานของระบบประสาทอตโนมตประกอบดวย 2 ระบบยอย ทมลกษณะการท างานตางกน คอ ระบบประสาทซมพาเทตก และระบบประสาทพาราซมพาเทตก ซงระบบประสาทอตโนมตน เปนระบบประสาททควบคมการท างานของอวยวะ ทอยนอกอ านาจจตใจโดยไมรสกตว เชน การเตนของหวใจ การเคลอนไหวของ อวยวะภายในผนงของหลอดเลอดและตอมตางๆ ศนยกลางการควบคมของระบบประสาทอตโนมต จะอยในกานสมองและสวนทอยลกลงไปในสมอง ทเรยกวา ไฮโพทาลามส

ทมา : http://www.suwattana.net ภาพท 4 ไขสนหลงและเสนประสาท

12

1. ........................................................................... ..........

กจกรรมท 1

โครงสรางของระบบประสาท ค าสง ใหนกเรยนเขยนแผนผงความคด (Mind Map) แสดงโครงสรางของระบบประสาท

(10 คะแนน)

5..................................................................................................

4..............................................................................

2................................................................................

3.....................................................................................

6.......................................

7.......................................

8..................................

9..................................

10..................................

ตอนท 2

ความส าคญของระบบประสาท

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายลกษณะการเปลยนแปลงทเกดขนกบโครงสราง

ภายในสมองของวยรนได 2. อธบายพฤตกรรมของวยรนกบการเปลยนแปลง

โครงสรางภายในสมองของวยรนได 3. ตระหนกถงความส าคญของระบบประสาท

14

ความส าคญของระบบประสาท

ความส าคญของระบบประสาทกบการเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรน

1. ลกษณะการเปลยนแปลงทเกดขนกบโครงสรางภายในสมองของวยรน ขนาดและโครงสรางภายในสมองของคนเราซงเปนอวยวะหลกของระบบประสาท

พบวา สมองจะมการพฒนาไปอยางตอเนอง เรมตงแตในชวงการเปนตวออนในครรภมารดา จนกระทงอายมากกวา 20 ป สมองจงมการเจรญเตบโตและมการพฒนาเตมท

ภาพท 5 แสดงโครงสรางของสมองกบบรเวณทควบคมการท างานของรางกาย ทมา : http://www.sopon.ac.th

บรเวณควบคมการเคลอนไหวของศรษะ ลกตาและเกยวกบการรบรสถานท

เวลาและบคคล

บรเวณควบคมการเคลอนไหวของรางกาย

บรเวณรบประสาทสมผส

บรเวณดานหนา ควบคมสตสมปชญญะ

บรเวณควบคมการใชภาษา

บรเวณรบประสาทการไดยน

บรเวณรบประสาท การมองเหน

กานสมอง (brain stem)

ซรเบลลม (cerebellum)

15

2. พฤตกรรมของวยรนกบการเปลยนแปลงโครงสรางภายในสมองของวยรน การทโครงสรางภายในสมองของวยรนยงมการพฒนาและเกดการเปลยนแปลงทเกดขนในโครงสรางภายใน โดยเฉพาะการเชอมโยงระหวางเสนใยประสาท การเปลยนแปลงดงกลาวสงผลตอพฤตกรรมและสขภาพของวยรนอยางตอเนองในบางลกษณะ ดงน

2.1 วยรนมกแสดงพฤตกรรมชอบเสยงและเกดความวาวนใจไดงาย พฤตกรรมดงกลาวมความสมพนธกบโครงสรางของสมองสวนหนาของวยรน ซงจากการศกษาโครงสรางของสมองสวนนจะพบวา สมองสวนทควบคมการตดสนใจจะยงไมสมบรณเทากบสวนทท าหนาทในการแสวงหาความรใหมๆ สงผลใหวยรนแมจะมความสนใจใฝรและชอบแสวงหาความรใหมๆ แตกจะพบวามบอยครงทวยรนมกจะแสดงพฤตกรรมทขาดความรอบคอบและชอบทจะเสยงในการปฏบตกจกรรมตางๆ อนเปนเหตท าใหวยรนมกประสบกบอบตเหตและเกดการบาดเจบทสบเนองมาจากพฤตกรรมการแสดงออกตางๆ ไดมากกวาผทอยในวยผใหญ ทงนเนองจากในวยผใหญสมองสวนทท าหนาทชวยในการตดสนใจจะมความสมบรณมากขน จงพบวา วยผใหญจะเปนชวงวยทใชเหตผลประกอบการตดสนใจไดดกวาวยรน 2.2 สมองของวยรนจะตอบสนองตอฤทธของสารเสพตดและสรา มากกวาวยผใหญ การทบรเวณโครงสรางภายในสมองของวยรนในสวนทกระตนใหเกดความสนใจแสวงหาความรและสงเราใหมๆ มการพฒนามากขนจงมกพบวา วยรนใหความสนใจ อยากทดลอง และอยากเรยนรในสงแปลกใหม แตถาหากวยรนไดเรยนรในสงทไมถกตอง โดยเฉพาะการทดลองใน เรอง สารเสพตดและสรา จะสงผลเสยตอสขภาพของวยรนไดอยางรนแรง และผลดงกลาวจะสบเนองไปถงวยผใหญ เนองจากโครงสรางทางสมองในชวงวยรนจะตอบสนองตอฤทธของสารเสพตดและสราไดงายกวาวยผใหญ โอกาสทจะเกดการเสพตดหรอไดรบผลกระทบทเกดจากการใชสารเสพตดและสราจงมความรนแรงและเกดขนไดงายกวาในวยผใหญเมอเปรยบเทยบกบชวงอายในการเรมเขาไปเกยวของ ดงนนนกเรยนจงควรหลกเลยงการเขาไปเกยวของหรอทดลองในเรองดงกลาว

16

2.3 พฤตกรรมในการนอนหลบพกผอนของวยรนจะเขาสชวง ของการนอนหลบชากวาวยเดกและวยผใหญ

การนอนหลบ เปนวธการพกผอนของรางกายทดวธหนง โดยปกต ในแตละวนผทอยในชวงวยรนถงวยผใหญควรไดรบการพกผอนดวยการนอนหลบประมาณวนละ 6-8 ชวโมงโดยฮอรโมนเมลาโทนน (melatonin) ทตอมพเนยล (pineal) ซงเปน ตอมไรทอในสมองขบออกมาจะมฤทธในการชวยควบคมระบบการนอนหลบของคนเรา โดยตอมพเนยลนจะท างานสมพนธกบแสงสวางซงมกพบวา หากเราอยในทมดหรอชวงเวลาทมดจะสงผลใหเกดอาการงวงและนอนหลบไดงาย รวมไปถงการออกก าลงกายทพอเหมาะยงเปนอกหนงปจจยทจะชวยใหคนเรานอนหลบไดดขน แตจากการศกษาพฤตกรรม การนอนหลบของวยรนจะพบวา การท างานของตอมพเนยลทหลงฮอรโมนควบคมการ นอนหลบของวยรนมการท างานชากวาในเดกเลกหรอผใหญรางกายจงเขาสชวงของ การนอนหลบชากวาวยอนๆ ผลกระทบทเกดขนสามารถกวาไดวาหากวยรนขาดการพกผอนอยางเพยงพอ ยอมสงผลกระทบท าใหเกดปญหาสขภาพไดงาย

17

กจกรรมท 2

ความส าคญของระบบประสาท ค าสง ใหนกเรยนเขยนความส าคญของระบบประสาทกบการเจรญเตบโตและ

พฒนาการของวยรน 1. จงเขยนโครงสรางของสมองกบบรเวณทควบคมการท างานของรางกาย (7 คะแนน)

2. จงเขยนพฤตกรรมของวยรนเมอเกดการเปลยนแปลงโครงสรางภายในสมอง ของวยรน (3 คะแนน)

1............................................................................................................................ ................................................................................................................................... ......2............................................................................................................ ..................................................................................................................... ............................... .....3................................................................................................................ ................ ............................................................................................................................. .....

1.

2.

3.

6.

5.

7.

4.

ตอนท 3

วธดแลรกษาระบบประสาทใหท างานปกต

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายวธการดแลรกษาระบบประสาทได 2. รจกวธปองกนไมใหเกดโรคทางสมองได 3. สามารถหลกเลยงยาชนดตางๆ ทมผลตอสมอง 4. รจกวธผอนคลายความเครยด

19

การดแลรกษาระบบประสาท

1. ระวงไมใหเกดการกระทบกระเทอนบรเวณศรษะ เพราะหากสมองสวนซรบรมไดรบการกระทบกระเทอนอยางรนแรงอาจท าใหความจ า เสอม หรอไมสามารถจ าสงทพบเหนใหมๆ ได และหากบรเวณทไดรบความกระทบกระเทอนเปนบรเวณทเกยวของกบการ เคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย อาจท าใหสวนนนเปนอมพาตได

สมองสวนซรบรม มความส าคญมาก ดงนนจงตองปองกนและดแล ไมใหเกดการกระทบกระเทอนอยางรนแรง American football คอกฬาท ไมอาจหลกเลยงการกระทบกระทงได ดงนนนกกฬาจงตองสวมหมวกเพอ ปองกนการกระแทกทศรษะ

2. ระมดระวงปองกนไมใหเกดโรคทางสมอง โดยใชวธตางๆ เชน ฉดวคซนปองกนโรคสมองอกเสบในเดกตามระยะเวลาทแพทยก าหนด หรอรบใหแพทยตรวจสอบเมอเกดความผดปกตทเกยวกบสมอง

ภาพท 6 การแขงขน American football ทมา : http://www.moderncancerthai.com

20

3. หลกเลยงยาชนดตางๆ ทมผลตอสมอง รวมทงยาเสพตดและเครองดม ทมแอลกอฮอลล เพราะการดมแอลกอฮอลลมากๆ อาจท าใหเกดเปนโรคสมองเสอม (อลไซเมอร) ได

ภาพท 7 สารเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลล ทมา : http://www.libazz.com

4. พยายามผอนคลายความเครยด หากปลอยความเครยดสะสมเปนเวลานาน จะกอใหเกดผลเสยทงตอรางกายและจตใจ จงควรหาทางผอนคลายความเครยดดวยวธการตางๆ เชน การออกก าลงกาย พบปะสงสรรคกบเพอนฝง ท าตวใหราเรงแจมใส พกผอนใหเพยงพอ โดยเฉพาะการนอนหลบ เพราะเปนการพกผอนสมองและรางกายทด โดยขณะ ทเรานอนหลบ ประสาททกสวนทอยใตอ านาจจตใจจะไดรบการพกผอนอยางเตมท และระบบประสาทนอกอ านาจจตใจกจะท างานนอยลง

ภาพท 8 การออกก าลงกายและการนอนหลบพกผอน ทมา : http://www.banhealthy.com

21

5. รบประทานอาหารทมประโยชนตอรางกาย โดยเฉพาะอาหารทใหวตามนบ 1 สง ไดแก อาหารพวกขาวกลอง ขาวซอมมอ ถวลสง เครองในสตว เมลดทานตะวน เปนตน เพราะวตามนบ 1 จะชวยใหประสาทแขน ขา และศรษะท างานปกต ชวยปองกนอาการเหนอยงาย

ภาพท 9 อาหารทมประโยชนตอรางกาย ทมา : http://www. thaigoodview.com

นกเรยนทราบหรอไมวา การไมรบประทานอาหารเชา

การรบประทานอาหารหวานจด การรบประทานอาหารมากเกนไป

...การรบประทานอาหารเชนน ทมสวนท าลายสมองนะครบ

22

กจกรรมท 3 การดแลรกษาระบบประสาท

ค าสง นกเรยนมวธการดแลรกษาระบบประสาทใหท างานตามปกตไดอยางไร (10 คะแนน)

1. ................................................................................................................. .................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 2. ................................................................................................................. .................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 3. ................................................................................................................. .................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 4. ................................................................................................................. .................................................................................................................... ..................................................................................................................... ..................................................................................................................... 5. ................................................................................................................. .................................................................................................................... ..................................................................................................................... .....................................................................................................................

23

แบบทดสอบหลงเรยน

เลมท 1 ระบบประสาท

ค าสง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ค าตอบทถกทสดในกระดาษค าตอบ (10 คะแนน) 1. สมองสวนกลาง พอนสและเมดลลาออบลองกาตา ทง 3 สวนนรวมกนเรยกวา ก. ปลายประสาท ข. กานสมอง ค. ไขสนหลง ง. ไมมขอใดถก

2. ขอใดเปนระบบประสาทอตโนมต ก. ระบบประสาทสวนกลาง ข. ระบบประสาทสมอง ค. ระบบไขสนหลง ง. ระบบประสาทซมพาเทตก

3. ใครเปนผดแลสมองและระบบประสาทไดดทสด ก. วรดา รบประทานอาหารครบ 5 หม ในปรมาณทเหมาะสม ข. สายสดา สวมหมวกกนนอกทกครงเฉพาะเมอขบรถมอเตอรไซด ค. พมพมาดา อานหนงสอการตนและเลนเกมส วนละ 2-3 ชวโมง ง. อรชา นอนหลบทงวนในวนหยด

4. การรบประทานอาหารประเภทใดมสวนท าลายสมอง ก. ชอบรบประทานอาหารหวานจด ข. ไมรบประทานอาหารเชา ค. รบประทานมากเกนไป ง. ถกทกขอ

24

5. ปฏกรยาใดไมใช ระบบประสาทรบความรสก

ก. การกระพรบตา ข. การจาม ค. การรองเพลง ง. การไอ

6. สมองและไขสนหลงอยสวนใด ก. ระบบประสาทสวนปลาย ข. ระบบประสาทสวนกลาง ค. ระบบประสาทอตโนมต ง. ระบบประสาทสวนตน

7. ขอใดคอหนาทของสมองสวนกลาง ก. การหายใจ ข. การคด ค. การมองเหน ง. ความรสก

8. ขอใดท าหนาทเปนศนยกลางการเคลอนไหวของรางกายโดยไมตอง รอค าสงจากสมอง ก. ไขสนหลง ข. สมองสวนหนา ค. ระบบประสาทอตโนมต ง. ซรเบลรม

25

9. ระบบประสาทสวนปลายประกอบดวยอะไร

ก. ไขสนหลง เสนประสาทสมองและเสนประสาทไขสนหลง ข. ปมประสาท ไขสนหลงและเสนประสาท ค. เสนประสาทสมองและเสนประสาทไขสนหลง ง. ไขสนหลงและเสนประสาทสมอง

10. ความส าคญของไขสนหลงคอขอใด ก. เปนอวยวะควบคมความรสก ข. เปนอวยวะรบความรสก ค. เปนอวยวะสงงาน ง. เปนตวเชอมระหวางสมองกบปลายประสาท

26

บรรณานกรม

โกวท ประวาลพฤกษ และคณะ. (2551). คมอการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนร สขศกษาและพลศกษา : พลศกษา ชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 1 – 3. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ.

พรสข หนนรนดร. สขศกษา (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2551). พมพครงท 11.

กรงเทพฯ :อกษรเจรญทศน.

วชาการ,กรม.(2550). คมอการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา. กรงเทพฯ:โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.)

สมหมาย แตงสกลและคณะ. (2551). หนงสอเรยน รายวชาพนฐานสขศกษาและ พลศกษา ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : ส านกพมพวฒนาพานช จ ากด.

http://kroowat.net (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www.vcharkarn.com (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www.suwattana.net (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www.sopon.ac.th (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www.moderncancerthai.com (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www.libazz.com (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www.banhealthy.com (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558) http://www. thaigoodview.com (สบคนเมอ 16 กมภาพนธ 2558)

ภาคผนวก

28

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เลมท 1 ระบบประสาท

ขอท ค าตอบ 1. ข 2. ข 3. ค 4. ค 5. ก 6. ง 7. ง 8. ก 9. ค 10. ง

29

1. โครงสรางของระบบประสาท

เฉลยกจกรรมท 1

โครงสรางของระบบประสาท ค าสง ใหนกเรยนเขยนแผนผงความคด (Mind Map) แสดงโครงสรางของระบบประสาท

(10 คะแนน)

4.ระบบประสาทสมอง และไขสนหลง

5.ระบบประสาทอตโนมต

2. ระบบประสาท สวนปลาย

3. ระบบประสาท สวนกลาง

6. สมอง 7. ไขสนหลง

8.สมองสวนหนา

9.สมองสวนกลาง

10. สมองสวนทาย

30

เฉลยกจกรรมท 2

ความส าคญของระบบประสาท ค าสง ใหนกเรยนเขยนความส าคญของระบบประสาทกบการเจรญเตบโตและ

พฒนาการของวยรน 1. จงเขยนโครงสรางของสมองกบบรเวณทควบคมการท างานของรางกาย (7 คะแนน)

2. จงเขยนพฤตกรรมของวยรนเมอเกดการเปลยนแปลงโครงสรางภายในสมอง ของวยรน (3 คะแนน)

1.บรเวณควบคมการเคลอนไหวของรางกาย

2.บรเวณดานหนาควบคมสตสมปชญญะ

3.บรเวณควบคมการใชภาษา

6.บรเวณรบประสาท การมองเหน

5.ซรเบลลม (cerebellum)

7.บรเวณรบประสาทสมผส

4.กานสมอง (brain stem)

แนวค าตอบ 1. วยรนมกแสดงพฤตกรรมชอบเสยงและเกดความวาวนใจไดงาย 2. สมองของวยรนจะตอบสนองตอฤทธของสารเสพตดและสรามากกวาวยผใหญ 3. พฤตกรรมในการนอนหลบพกผอนของวยรนจะเขาสชวงของการนอนหลบชา

กวาวยเดกและวยผใหญ

31

เฉลยกจกรรมท 3 การดแลรกษาระบบประสาท

ค าสง นกเรยนมวธการดแลรกษาระบบประสาทใหท างานตามปกตไดอยางไร (10 คะแนน)

แนวค าตอบ 1. ระวงไมใหเกดการกระทบกระเทอนบรเวณศรษะ เพราะหากสมองสวน

ซรบรมไดรบการกระทบกระเทอนอยางรนแรงอาจท าใหความจ า เสอม หรอ ไมสามารถจ าสงทพบเหนใหมๆ ได 2. ระมดระวงปองกนไมใหเกดโรคทางสมอง โดยใชวธตางๆ เชน ฉดวคซนปองกนโรคสมองอกเสบในเดกตามระยะเวลาทแพทยก าหนด หรอรบใหแพทยตรวจสอบเมอเกดความผดปกตทเกยวกบสมอง 3. หลกเลยงยาชนดตางๆ ทมผลตอสมอง รวมทงยาเสพตดและเครองดม ทมแอลกอฮอลล เพราะการดมแอลกอฮอลลมากๆ อาจท าใหเกดเปนโรคสมองเสอม (อลไซเมอร) ได 4. พยายามผอนคลายความเครยด หากปลอยความเครยดสะสมเปนเวลานาน จะกอใหเกดผลเสยทงตอรางกายและจตใจ จงควรหาทางผอนคลายความเครยดดวยวธการตางๆ 5. รบประทานอาหารทมประโยชนตอรางกาย โดยเฉพาะอาหารทให วตามนบ 1 สง ไดแก อาหารพวกขาวกลอง ขาวซอมมอ ถวลสง เครองในสตว เมลดทานตะวน เปนตน

32

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน เลมท 1 ระบบประสาท

ขอท ค าตอบ 1. ข 2. ง 3. ก 4. ง 5. ค 6. ข 7. ค 8. ก 9. ค 10. ง