เรื่องเด่นประจำฉบับ การ...

>> นตยสาร สสวท. 14

>> นนทฉตร วงษปญญา/นกวชาการ สาขาประเมนมาตรฐาน สสวท./E-mail: nanw@ipst.ac.th

เราจะวด metacognition ไดอยางไร

การ ท นกเรยน คน น เกด ความ ตระหนก ร วา คำ ตอบ ท เขา ได คอ -120 คน เปน คำ ตอบ ท ไม ถก ตอง เพราะ เขา ใช พทธปญญา(cognition) มา ชวย พจารณา

หา คำ ตอบ วา จำนวน คน ตอง ไม เปน จำนวนเตม ลบ เขา จง ยอน กลบ ไป ด การ แก ปญหา ใน แตละ ขน ตอน และ หา คำ ตอบ ใหม อก ครง จน สามารถ แก ปญหา ได สำเรจ ซง กระบวนการ ตาง ๆ ท ใช ในการ แก โจทย ปญหา เชน การ แก สมการ หรอ การ ตรวจ สอบ คำ ตอบ เปนการ ใช พทธ ปญญา สวน การ ท นกเรยน คน น คด วา คำ ตอบ ท ได ไม นา จะ เปน คำ ตอบ ท ถก ตอง นน ถอ เปน ความ ตระหนก ใน การ ร วา ตนเอง ร อะไร และ ไมร อะไร ซง เรยก วา อภปญญา(metacognition) นกการ ศกษา หลาย ทาน ได ให ความ หมาย ของ metacogni-tion วา เปน ความ สามารถ ของ บคคล ท ม ตอ กระบวนการ คด ของ ตนเอง ร วา อะไร ท เหมาะ สม กบ ตนเอง ใน การ เรยน ร ตลอด จน สามารถ เลอก กลวธ ใน การ วางแผน การ กำกบ ควบคม และ ประเมน การ เรยน ร ของ ตนเอง ได เพอ ใหการ เรยน ร หรอ การ ปฏบต งาน ตาง ๆ บรรล ตาม วตถประสงค ได อยาง ม ประสทธภาพ เนน การ คด ระดบ สง ท ควบคม กระบวนการ คด และ กจกรรม ทาง พทธ ปญญา ของ ตนเอง ซง ม องค ประกอบ 3 สวน ดงน

สวนท 1 เรองการร เปนการ ร เกยว กบ ลกษณะ ของ งาน ท ทำ คอ ร วา งาน น ยาก หรอ งาย สำหรบ ตนเอง และ ร ความ สามารถ ของ ตนเอง การ ร วา ตนเอง สามารถ ทำงาน น ได

หรอ ไม รวม ทง ความ ร ใน วธ การ และ ใช ความ ร เพอ ตดสน ใจ เลอก วธ การ คอการ ท บคคล ร วา จะ เลอก ใช กลวธ ใด ใน การ ทำงาน และ ร ได อยางไร วา วธ การ ท เลอก มา ม ความ เหมาะ สม หรอ ม ประสทธภาพ กวา วธ อน

สวนท2เรองการควบคมตนเอง ทง กระบวนการ เรยน ร การ รบ ร และ การ แสดงออก ไดแก การ วางแผน การ กำกบ ควบคม และ การ ประเมน

สวนท3เรองการตระหนกตอกระบวนการคด ไดแก การ สนบสนน ความ คด หรอ วธ การ ท ถก ตอง ของ ตน หรอ การ ยอมรบ ความ คด หรอ วธ การ อน ท ถก ตอง หรอ การ ยอมรบ วา ความ คด หรอ วธ การ ของ ตนเอง ผด พลาด

การ ท นกเรยน ใน ตวอยาง ขาง ตน เกด คำถาม กบ ตนเอง วา คำ ตอบ ท หา ได ไมใช คำ ตอบ ท ถก ตอง เนองจาก จำนวน คน ตอง ไม เปน จำนวนเตม ลบ นน เปน เพราะ วา นกเรยน ม ความรเกยวกบงาน

ททำและความรเกยวกบความสามารถของตนเอง วา ตนเอง ไม สามารถ ทำงาน น ได เขา จง ทบทวน ความ คด ของ ตนเอง วา ม ขน ตอน การ หา คำ ตอบ ใด บาง ท ผด พลาด นน คอ เขา ม ความ ตระหนกในตนเอง โดย ยอมรบ วา ความ คด หรอ วธ การ ของ ตนเอง ผด พลาด จง นำ มา เปรยบ เทยบ กบ การ หา คำ ตอบของ เพอน เมอ เขา ม ความ ตระหนก เขา จะ ยอมรบ ความ คด หรอ วธ การ อนท ถก ตอง จาก นน เขา จง ม การวางแผนและกำกบ ควบคม ตนเอง ใน การ ทำงาน รวม ทง ม การประเมนเพอ หา วธ การ ท ด ทสด ท จะ ทำให การ แก ปญหา น สำเรจ

นกเรยนคนหนงกำลงแกโจทยปญหาคณตศาสตรเรองเซตซงถามเกยวกบจำนวนนกเรยนในโรงเรยนแหงหนงและ ไดคำตอบเปน-120คนเขาจงถามตนเองวาทำไมจำนวนคนจงมคาเปนจำนวนเตมลบทง ๆ ทในความเปนจรงจำนวนคน ตองไมเปนจำนวนเตมลบ ความตระหนกในการทรวาตนเองยงไมรอะไร ทำใหเขาไปทบทวนหาขอผดพลาดในการหา คำตอบเปรยบเทยบการหาคำตอบกบเพอนและปรกษาครผสอนทำใหเขาพบขอผดพลาดของตนเองและแกปญหาไดสำเรจ

การประเมนผลเรองเดนประจำฉบบ

15 ปท 40 > ฉบบท 179 > กนยายน-ตลาคม 2555 >>

เครอง มอ วด metacognition ท ม ความ เทยง ตรง และ ม การ กำหนด เกณฑ ท ชดเจน จะ ทำให สามารถ แปล ผล จาก คำ ตอบ และ ให ขอมล ปอน กลบ แก ผ เรยน ได ด ใน ท น จะ ขอ นำ เสนอ ตวอยาง ขอสอบ ท ใช วด metacognition ดงน

(คำถามขอนวดmetacognitionในองคประกอบความตระหนกตอกระบวนการคด-การสนบสนนความคดหรอวธการทถกตองของตนเอง)

สาระท1: จำนวน และ การ ดำเนน การ มาตรฐานค1.1: เขาใจ ถง ความ หลาก หลาย ของ การ แสดง จำนวน และ การ ใช จำนวน ใน ชวต จรงระดบชน: มธยมศกษา ป ท 2ตวชวดท4: ใช ความ ร เกยว กบ อตราสวน สดสวน และ รอย ละ ใน การ แก โจทย ปญหา

คำชแจง 1. ให นกเรยน ศกษา สถานการณ ท กำหนด ให และ หา คำ ตอบ โดย เขยน วธ คด ลง ใน ขอสอบ 2. ถา ตองการ เปลยน คำ ตอบ หรอ วธ คด ไม ตอง ลบ คำ ตอบ หรอ วธ คด เดม ออก แต ให ขด เสน ทบคำ ตอบ หรอ วธ คด เดม

แลว จง เขยน คำ ตอบ หรอ วธ คด ใหม สถานการณโรงเรยน แหง หนง ม นกกฬา วาย นำ 20% ของ นกกฬา ทงหมด ม นกกฬา ฟตบอล 30% ของ นกกฬา ทงหมด และ ม นกกฬา เทนนส

10% ของ นกกฬา ทงหมด คำถาม(1) จาก ขอมล ขาง ตน ถา โรงเรยน น ม นกกฬา วาย นำ 10 คน แลว ม ผ สรป วา “ม นกกฬา ฟตบอล มากกวา นกกฬา วาย นำ 5 คน”

นกเรยน คด วา ขอ สรป น ถก ตอง หรอ ไม จง แสดง วธ คด หา คำ ตอบ

(2) ถา คำ ตอบ ท นกเรยน ไดไม ตรง กบ คำ ตอบ ของ เพอน นกเรยน จะ ตรวจ สอบ คำ ตอบ ของตนเอง อก ครง หรอ ไม เพราะ เหต ใด

ตวอยาง ท กลาว มา นช ให เหน วา การ ท เรา ตง คำถาม กบ ตนเอง จะ ทำให เรา ได คด ทบทวน ตรวจ สอบ วธ การ คด และ ขน ตอน การ ทำงาน วา ยง ม ขอ ผด พลาด ใด บาง เพอ ใหการ ทำงาน บรรล เปา หมาย ดง นน ใน การ จดการ เรยน ร ถา ผ สอน เปด โอกาส ให ผ เรยน ได เรยน ร ดวย ตนเอง มาก ทสด ผ เรยน จะ ม สวน รวม ใน การ กำหนด เปา หมาย ของ การ เรยน ร ได เอง กลาว คอ ร วา จะ เรยน ร เรอง ใด และ สามารถ ออกแบบ หรอ วางแผน จด กระบวนการ เรยน ร อยางไร ซง ใน กระบวนการ เรยน ร ของ ผ เรยน จะ ตอง ควบคม กระบวนการ คด ของ ตนเอง อย เสมอ โดย ตระหนก วา ตนเอง ร อะไร บาง เกยว กบ เรอง ท กำลง ศกษา ความ ร ความ สามารถ เหลา นน อย ใน ระดบ ใด กำลง คด และ ปฏบต เกยว กบ อะไร และ คด อยางไร รวม ทง ไตรตรอง ตรวจ สอบ การ คด ของ ตนเอง ใน ระหวาง การ ปฏบต งาน ปรบ เปลยน

การ คด และ กำกบ ใหการ ปฏบต เปน ไป ใน ทศทาง ท เหมาะ สม และ ถก ตอง เพอ ทำงาน ให สำเรจ ตาม เปา หมาย จง จำเปน ตอง ให ความ สำคญ ใน การ ประเมน ความ สามารถ ดาน น ของ ผ เรยน

หาก ผ สอน สามารถ ประเมน metacognition ใน ตว ผ เรยน จะ ทำให ทราบ วา ผ เรยน ม ความ ตระหนก ใน กระบวน การ คด ของ ตนเอง มาก นอย เพยง ใด ซง จะ เปน ประโยชน ตอ การ ให คำ แนะนำ แก ผ เรยน เพอ ปรบ วธ การ จดการ กบ ความ คด และ พฒนา ความ สามารถ ของ ผ เรยน เนองจาก metacognition เปน วธ การ คด ท ม ระบบ อย ใน สมอง ของ มนษย จง ไม สามารถ วด ได โดยตรง ตอง อาศย การก ระ ตน จาก ภายนอก เพอ ให ผ เรยน แสดง วธ การ คด และ พฤตกรรม โดย ใช วธ การท หลาก หลาย เชน การ สงเกต การ สมภาษณ และ การ ใช แบบ ทดสอบ เปนตน

ตวอยางเครอง มอ วด metacognition

(คำถามขอนวดmetacognitionในองคประกอบตอไปน1.ความร-ความรเกยวกบลกษณะของงานททำ2.การควบคมตนเอง-การวางแผนและการกำกบควบคม)

>> นตยสาร สสวท. 16

แนวคำตอบ (1) ม วธ คด ดงน วธท1 หา คำ ตอบ โดย คด คำนวณ จาก จำนวน นกกฬา ทงหมด ให นกกฬา ทงหมด ม Y คน แต นกกฬา วาย นำ ม 10 คน คด เปน 20% จะ ได สมการ ความ สมพนธ วา = 10 นกกฬา ทงหมด ม Y = = 50 คน และ นกกฬา ฟตบอล ม 30% คด เปน จำนวน = 15 คน

ดง นน นกกฬา ฟตบอล ม มากกวา นกกฬา วาย นำ 5 คน ขอสรปนจงถกตอง

วธท2 หา จำนวน นกกฬา ของ แตละ ประเภท โดย เทยบ จาก เปอรเซนต ของ นกกฬา วาย นำ นกกฬา วาย นำ 20% คด เปน นกเรยน จำนวน 10 คน จะ ได วา นกกฬา 10% คด เปน นกเรยน จำนวน 5 คน นกกฬา ฟตบอล ม 30% จง คด เปน นกเรยน จำนวน 3 x 5 = 15 คน ดง นน นกกฬา ฟตบอล ม มากกวา นกกฬา วาย นำ 5 คน ขอสรปนจงถกตอง

(2) ถา คำ ตอบ ท นกเรยน ไดไม ตรง กบ คำ ตอบ ของ เพอน นกเรยน จะ ตรวจ สอบ คำ ตอบ ของตนเอง หรอ ไม ตวอยางคำ ตอบท แสดง ถง การ ม ความ ตระหนก ตอ กระบวนการ คด ของ ตนเอง ม ดงน • ตรวจ สอบ อก ครง เพราะ จะ ทำให ได คำ ตอบ ท ถก ตอง • ไม ตรวจ สอบ เพราะ มนใจ แลว วา คำ ตอบ ถก ตอง (แต คำ ตอบ ของ นกเรยน ใน ขอ (1) ตอง ถก ตอง

จง จะ ถอวา นกเรยน คน น ม ความ ตระหนก ตอ กระบวนการ คด นน คอ การ ไม ตรวจ สอบ ตอง สอดคลอง กบ ความ มนใจ ของ คำ ตอบ ท นกเรยน ได)

เกณฑการใหคะแนนของขอสอบทใชวดmetacognitionการ กำหนด เกณฑ การ ให คะแนน จะ พจารณา จาก ความ ถก ตอง ความ ชดเจน และความ ครบ ถวน ของ การ ตอบ ตาม

องค ประกอบ ของ metacognition ท ตองการ วด โดย อาจ กำหนด เกณฑ การ ให คะแนน แบบ เกณฑ รวมหรอ แบบ เกณฑ ยอย กได ใน ท น จะ นำ เสนอ ตวอยาง เกณฑ การ ให คะแนน แบบ เกณฑ รวม ดงน

• คำ ตอบ ท ได ถก ตอง

• คำ ตอบ ท ได ถก ตอง แต ม รอง รอย ของ การแกไข วธ การ หา คำ ตอบ

• คำ ตอบ ท ได ไม ถก ตอง แต ม รอง รอย ของ การ แกไข วธ การ หา คำ ตอบ

• คำ ตอบ ท ได ไม ถก ตอง และ ไมม รอง รอย ของ การแกไข วธ การ หา คำ ตอบ

4

3

2

1

x Y20100

x 5030100

10 x 10020

เกณฑการใหคะแนนขอ(1)

ระดบคะแนนความร

(ความรเกยวกบลกษณะของงานททำ) การควบคมตนเอง(การวางแผน)

การควบคมตนเอง (การกำกบควบคม)

• นำ ความ ร เรอง รอย ละ มา ใช ใน การ แก ปญหา

• นำ ความ ร เรอง รอย ละ มา ใช ใน การ แก ปญหา

• นำ ความ ร เรอง รอย ละ มา ใช ใน การ แก ปญหา

• นำ ความ ร เรอง รอย ละ มา ใช ใน การ แก ปญหา

• แสดง วธ คด หา คำ ตอบตาม ลำดบ ขน ตอน ได ถก ตอง

• แสดง วธ คด หา คำ ตอบตาม ลำดบ ขน ตอน ได ถก ตอง

• แสดง วธ คด หา คำ ตอบตาม ลำดบ ขน ตอน ไมครบถวนหรอไมชดเจน

• แสดง วธ คด หา คำ ตอบไมเปน ลำดบ ขน ตอน

เกณฑการใหคะแนน

17 ปท 40 > ฉบบท 179 > กนยายน-ตลาคม 2555 >>

บรรณานกรมEe J., Chang A. & Tan, O. (2004). ThinkingaboutThinking:Whateducatorsneedtoknow. Singapore : McGraw Hill.Flavell, J. H. (1979). Metacognitionandcognitivemonitoring:Anewareaofcognitive-developmentalinquiry. American Psychologist, 34, 906-911. Metcalfe, J. & Shimamura, A. P. (1994). Metacognition:knowingaboutknowing. Cambridge, MA : MIT Press.คณะ กรรมการ บญญต ศพท ของ ราชบณฑตยสถาน. (2550). พจนานกรมศพทจตวทยาอกษรM-Zฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน.ทศ นา แขม มณ และ คณะ. (2544).วทยาการดานการคด. กรงเทพฯ : เดอะ มาส เต อร กรป แมเนจ เมน ท. สถาบน สง เสรม การ สอน วทยาศาสตร และ เทคโนโลย กระทรวง ศกษาธการ. (2553). การวดผลประเมนผลคณตศาสตร. กรงเทพฯ : กระทรวง ศกษาธการ. (อด สำเนา)

เกณฑการใหคะแนนขอ(2)

การ แปล ความ หมาย คะแนน จาก ขอสอบ ท ใช วด metacognition จะ พจารณา จาก คะแนนใน แตละ องค ประกอบ ตวอยาง เชน ถา ผ เรยน ได คะแนน นอย ใน องค ประกอบ ของ ความ ร เกยว กบ ลกษณะ ของ งาน ท ทำ จะ สามารถ สรป ได วา ผ เรยน ยง ขาด metacognition ใน องค ประกอบ นน นอกจาก น ถา ตองการ แปล ความ หมาย ใน ภาพ รวม ของ แบบ ทดสอบ ทง ฉบบ อาจ กำหนด นำ หนก ตาม ความ สำคญ ของ แตละ องค ประกอบ ได

จะ เหน วา metacognition ม บทบาท ท สำคญ มาก ตอ การ เรยน ร ของ ผ เรยน จง ควร สง เสรม และ พฒนา ให ผ เรยน เกด metacognition โดย ผ สอน ควร เปด โอกาส ให ผ เรยน ม สวน รวม ใน การ ควบคมการ เรยน ร ของ ตนเอง เพอ ผ เรยน จะ ได ตระหนก ร ตนเอง ร วา ตนเอง ม หลก การ คด อยางไร ม ทมา ของการ คด อยางไร ร วา ตนเอง เรยน ร ได มาก นอย เพยง ใด ม จด แขง และ จด บกพรอง อยางไร และ มการ ประเมน ผลลพธ ใน การ เรยน ร รวม ทง ม การ ทบทวน ความ เหมาะ สม ของ ยทธวธ ท ใช ใน การ เรยน ร ซง จะ ทำให ผ เรยน ม ความ สามารถ ใน การ เรยน ร และ แก ปญหา ใน สถานการณ ตาง ๆ ใน ชวต ประจำ วน ได อยาง ม ประสทธภาพ

กรณท1 ตอบ วา ตรวจ สอบ อก ครง และ แสดง เหตผล ถง การ ม ความ ตระหนก ตอ กระบวนการ คด เชน ตรวจ สอบ อก ครง เพราะ จะ ได เพม ความ มนใจ ใน คำ ตอบ

กรณท2 ตอบ วา ไม ตรวจ สอบ อก ครง และ แสดง เหตผล ท สม เหต สม ผล ในการ สนบสนน ความ คด หรอ วธ การ ท ถก ตอง ของ ตนเอง เชน ไม ตรวจ สอบ อก ครง เพราะ มนใจ แลว วา วธ การ ท ใช และ คำ ตอบ ท ได ถก ตอง (แต คำ ตอบ ของ นกเรยน ใน ขอ (1) ตอง ถก ตอง จง จะ ถอวา นกเรยน คน น ม ความ ตระหนก ตอ กระบวนการ คด นน คอ การ ไม ตรวจ สอบ ตอง สอดคลอง กบ ความ มนใจ ของ คำ ตอบ ท นกเรยน ได)

ความตระหนกตอกระบวนการคด(การสนบสนนความคดทถกตองของตนเอง)

ระดบคะแนน

เกณฑการใหคะแนน

1