ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเรียนรู้pws.npru.ac.th/wiratn/system/20151230163633_5bac6cc1e3cafafba710e0cd... ·...

ปจจยทสงผลตอการเรยนร

ปจจยทสงผลตอการเรยนร

สงทเปนเหตซงเออใหเกดการเรยนรเกดขน

ประกอบดวยปจจยดานผ เรยน

และปจจยดานสภาพแวดลอม

การทจะท าใหการเรยนรเกดขนไดอยางมประสทธภาพ

ครควรตองศกษาและท าความเขาใจในปจจยตาง ๆ เหลานใหชดเจน

ในปจจยดานผ เรยน ครตองทราบวามนษยมความแตกตางกน

ทงดานรปรางหนาตา สตปญญา ความถนด ความสนใจ รวมทงเจตคต อนจะสงผลตอพฤตกรรมทแตกตางกนไปดวย

ความสมบรณทางชววทยา ครควรท าความเขาใจลกษณะของผ เรยน

สภาพทางชววทยา สมอง ระบบประสาท และสารเคมในระบบประสาท สารเคมในกลมเลอด ภมตานทาน สารเคมทท าใหเกดปฏกรยาภมแพ

การท างานของระบบอวยวะภายในรางกาย เชน การยอยอาหาร การขบถาย การดดซม การเตนของหวใจ ความดนโลหต

การเคลอนไหวและการทรงตวของรางกาย ความสามารถในการปฏบตหนาทตาง ๆ ของกลามเนอ

มความสมพนธกบการสงการของสมองและความสมบรณแขงแรงของกลามเนอ การเคลอนไหวและการทรงตวของรางกาย

สามารถในการควบคมกลามเนอ การท างานประสานกนของกลามเนอ ความสามารถในการปรบของกลามเนอ

สตปญญา (Intelligence)

กด (Carter V. Good) ใหความหมายไว 3 นย ดงน

• ความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณใหม ๆ ไดรวดเรวและเรยบรอย ตลอดจนมความสามารถในการเรยนรจากประสบการณ

• ความสามารถในการรวบประสบการณตาง ๆ เขาเปนอนหนงอนเดยวกน

• ความสามารถทวดไดดวยแบบทดสอบวดสตปญญา

แคทเทล (Cattel) เหนวาสตปญญามองคประกอบส าคญ 2 ประการ

ความสามารถพนฐานทเปนคณภาพของสมอง (fluid intelligence)และความสามารถทเปนผลจากประสบการณและการเรยนร (crystallized ability)

สตปญญาเปนความสามารถตามธรรมชาตของสมองน มความเปลยนแปลง

ตามพฒนาการ โดยมจดสงสดของพฒนาการอยราวอาย 20 ป แลวจะคอยลดลงตามล าดบเชนเดยวกบการเสอมถอยของระบบอน ๆ ในรางกาย ในขณะทสตปญญาทเกดจากการเรยนรไมลดลงตามวยทสงขน

เทอรสโตน และกลฟอรด 7 องคประกอบของสตปญญา • ไดแก ความสามารถทางภาษา (verbal comprehension) • ความคลองแคลวในการใชค า (word fluency) • ความสามารถทางตวเลข (number) • ความสามารถทางภาพมต (space) • ความสามารถในการจ า (memory) • ความไวในการรบรสงตาง ๆ (perceptual speed) • ความสามารถในการใชเหตผล (reason)

การวดความสามารถทางสตปญญาจะวดในรปของ อตราสวนระหวางอายสมองกบอายตามปฏทน คณดวย 100

เรยกวา I.Q. เพราะฉะนนเดกทมอายปฏทนเพยง 10 ป ทสามารถท าแบบทดสอบไดเทากบเดกอาย 12 ป

จงมคะแนน IQ เทากบ 120 สตปญญามอทธพลตอความสามารถในการรบรและเขาใจขอมลทซบซอน

สามารถเรยนรขอมลไดมากและลกซงเปนนามธรรม

โฮเวรด การดเนอร 8 ดาน ความสามารถทางสตปญญา 1) สตปญญาดานภาษา (Linguistic Ability) ความสามารถในการใชภาษา ทงภาษาพดและภาษาเขยน 2) สตปญญาดานตรรกะ – คณตศาสตร (Logical –Mathematic Ability) ความสามารถในการแกปญหาทางคณตศาสตรและการใชเหตผล 3) สตปญญาดานมตสมพนธ (Spatial Ability) ความสามารถในการเขาใจความสมพนธระหวางระยะ ขนาด ต าแหนง จนตนาการและมโนภาพ 4) สตปญญาดานการเคลอนไหวของรางกาย (Bodily-Kinesthetic Ability) ความสามารถในการควบคมและการแสดงออกผานอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย เชน มอ เทา 5) สตปญญาดานดนตร (Musical Ability) ความสามารถทางดนตร สามารถแสดงออกดวยการรองเพลง แตงเพลง 6) สตปญญาดานความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Ability) ความสามารถในการสรางความสมพนธระหวางบคคล สามารถเขาใจแรงจงใจ และความรสกของผอน 7) สตปญญาดานความเขาใจตนเอง (Intrapersonal Ability) ความสามารถตระหนกรในความคด ความรสก และการกระท าของตนเอง 8) สตปญญาดานการเขาถงลกษณะทางธรรมชาต (Naturalist Ability) ความสามารถในการรจกและเขาใจธรรมชาตชวตในสงแวดลอม แนวทางการอนรกษ

โครงสรางของสตปญญา

• ความสามารถในการรบร (Perceptual Ability) สภาวะทประสาทสมผสรายงานการสมผสไปสสมอง เกดเปนการรบรสงตาง ๆ ไดอยางถกตอง

เขาใจความหมายของสงแวดลอม และสามารถเชอมโยงสงทรบรเขากบประสบการณเกา แลวมปฏกรยาตอบโตออกไปดวยค าพดหรอการกระท าทถกตองเหมาะสม

• ความสามารถในการเรยนร (Learning Ability) และความสามารถในการจดจ าสงใหม ๆ สามารถน าเอาสงทเคยเรยนรมาใชไดอยางเหมาะสม ทงการเรยนรจากสถาบนการศกษา และการ

เรยนรจากสถานการณในชวตประจ าวน • ความสามารถในการวเคราะห เปรยบเทยบ แจกแจง ประมวลสงตาง ๆ เขาดวยกนอยางมเหตผล แลวสรปเปนรปความคด หรอสญลกษณอยางมความหมาย (Conceptual Ability) • ความสามารถปรบตวตอสถานการณใหม ๆ ของสงแวดลอม และปฏบตตามกฎเกณฑของ สงคมอยางเหมาะสม และมประสทธภาพ (adaptability) • ความสามารถในการแกปญหา (Problem Solving Ability) เปนความสามารถในการเลอกวธการทเหมาะสมมาใชแกปญหา รจกวางแผน มความสามารถใน

การตดสนใจและโตตอบตอสถานการณตาง ๆ ไดอยางเหมาะสมและทนตอเวลา

ความถนด ศกยภาพหรอความสามารถทแฝงอยในตวบคคล

ซงเปนพนฐานใหบคคลใชความสามารถดานทมอยนนจนเกดสมฤทธผลได ตวอยางเชน พนธกรรมก าหนดใหบางคนมองมอทมขนาดใหญ

เคลอนไหวรางกายอยางคลองแคลว ยอมมความถนดในดานกฬา เปน “พรสวรรค” ทไดรบจากธรรมชาต เมอเขาอยในสงแวดลอมทเหมาะสม

ไดรบประสบการณ มการฝกฝนทกษะเสมอนเปน “พรแสวง” ยอมท าใหสงเสรมสมรรถภาพทตดตวมาแตก าเนดใหพฒนาอยางเตมประสทธภาพมากกวาผ ท

ไมมความถนดตดตวมาแตก าเนด อาจกลาวไดวา ความถนดทว ๆ ไป เปนความถนดททกคนพฒนาใหเกดขนได

แตความถนดเฉพาะดาน เปนความถนดทมอยเฉพาะในบางคนเทานน ซงมอยหลายประเภท ไดแก ความถนดทางกฬา ความถนดทางภาษา ความถนดทางดนตร ความถนดทางศลปะ ความถนดทางจกรกล

ความถนดทางวศวกรรม เปนตน

อตมโนทศน การรบรตนเองหรอความรสกนกคดหรอมโนภาพทมตอตนเอง

หรอมผลตอการเรยนรสงแวดลอม สามารถเรยนรทจะปรบปรงตนเองไดอยางเหมาะสม อตมโนทศนเปนเสมอนแกนหลกของบคลกภาพ ตวแปรทมผลตอการรบรตนเองมอยหลายประการ

เชน การไดรบการยอมรบจากบคคลทมความส าคญ เชน บดามารดา ครอาจารย เพอน การสงเกตเปรยบเทยบตนเองกบผ อนเมอท ากจกรรมตาง ๆ หากท าแลวประสบความส าเรจยอมรบรวาตนมความสามารถ

การไดขอสงเกตจากผ อน ในกรณนการรบรตนเองอาจบดเบอนไปโดยไมตงใจ เชน กรณทถกประเมนวาเขาเปนคนโงทงทไมไดโงจรง

อาจสงผลกระทบตอการรบรตนเองและประเมนคาของตนเอง ซงสงผลกระทบถงการเรยนรโลกและชวต

ผลของค ำพดทมตอควำมรสกและพฤตกรรมของบคคล ค าพด แนวโนมความรสก แนวโนมพฤตกรรม

โง เกง ไมเกง ขขลำด

กลำ พดเกง

ดอย มนใจ ไมมนใจ ดถกตนเอง ภมใจในตนเอง ชอบกำรตดตอสอสำร

หลกหนสงคม

แสดงควำมสำมำรถ

ไมแสดงควำมสำมำรถ

ไมกลำแสดงออก

กลำแสดงออก

ชอบสนทนำ

เดกทกคนเรมพฒนาอตมโนทศนตามประสบการณทไดรบ ค าพดทางบวกของครสนบสนนใหเกดอตมโนทศน

การรบรตนเองในแงด มก าลงใจ พรอมกบสงเสรมใหผ เรยนใชค าพดเชงบวกแทนค าพดเชงลบ

ครควรระลกไวเสมอวา อตมโนทศนเกดจากปฏสมพนธระหวางบคคล ครควรยอมรบลกษณะเฉพาะทแตกตางกน บางคนอาจเรยนด บางคนอาจท างานเกง

ครควรพยายามใหทกคนไดท ากจกรรมตามความถนดและความสนใจ และสนบสนนใหนกเรยนท างานใหส าเรจ

สรางความภาคภมใจในตนเอง และเปนการสรางเสรมสงคมทสงเสรมการท าในสงทถกตอง นาชนชม

เปดโอกาสใหทกคนไดดแลซงกนและกน ใหโอกาสนกเรยนไดเรยนรจากความผดพลาดเพอการพฒนาไปสสงทดกวาเดม

การวจยเกยวกบบทบาทและความคาดหวงของคร ทมตอนกเรยนและผลสมฤทธทางการเรยน

พบวา นกเรยนกลมหนงทครไดรบการบอกวามพฒนาการคอนขางชา แตพรอมทจะพฒนาทางดานสตปญญา

ปรากฏวาในปลายป นกเรยนเหลานท าคะแนนสงขน รอยละ 50

มคะแนนสงขน สอดคลองกบงานวจยของ กดและโบรฟ ทพบวา ครทเชอและคาดหวงวาการอานของนกเรยนหญงสงกวานกเรยนชาย

คะแนนการอานของนกเรยนหญงกจะสงกวานกเรยนชาย แตครทไมเชอและคาดหวงดงกลาว

ปรากฏวาทงนกเรยนชายและนกเรยนหญงมคะแนนสอบการอานไมตางกน

สรปไดวาความคาดหวงของคร

มอทธพลตอพฤตกรรมและปฏกรยาตอบสนองของนกเรยน

ครมกใหเวลานกเรยนทครคดวามความสามารถตอบค าถาม

ถานกเรยนตอบไมไดมกจะพยายามอธบายค าถามใหแจมแจง

ตรงขามกบนกเรยนทครไมคาดหวงวาจะตอบได

ครมกจะไมใหเวลานกเรยนคนนนคดตอบค าถาม

และบางครงใชค าพดถากถางเวลาทนกเรยนขอใหครอธบายค าถาม

และมกจะขามไปถามคนอน ๆ

ครมกจะถามค าถามงาย ๆ กบนกเรยนทครคดวาไมเกง

นอกจากนยงใหค าชมเชยกบนกเรยนทเรยนเกง มากกวานกเรยนทเรยนไมเกง

ในกรณทนกเรยนออนตอบไดบางครงครไมไดชม ท าใหนกเรยนเหลานนรสกวาตนเองท าอะไรไมส าเรจและหมดก าลงใจ เนองจากครไมสามารถหลกเลยงความคาดหวงตอนกเรยนแตละคน

เพราะฉะนนครควรท าใจเปนกลาง มความเขาใจและเหนใจในความแตกตางระหวางบคคล

ควรสนบสนนใหผ เรยนไดใชความพยายามท าเตมก าลงความสามารถของตนเอง และลดการเปรยบเทยบกบนกเรยนคนอน ๆ

ตงเปาหมายการเรยนรใหเหมาะสม สรางบรรยากาศของการยอมรบ ใหโอกาสทกคนอยางเทาเทยมกน

ตวอยำงค ำพดเชงลบและเชงบวก

ค าพดเชงลบ ค าพดเชงบวก

ขอสอบยำกมำก

ทองหนงสอไมไดเลย

ฉนมควำมจ ำไมด

ฉนจะตองมควำมพยำยำมใหมำกขน

ฉนจะสะสมควำมรโดยอำนหนงสอทกวน

ฉนจะอำนทบทวนบอย ๆ

เจตคต

ความรสกของบคคลทมตอสงใดสงหนง อาจเกยวกบบคคล สงของ สภาพการณ เหตการณ เมอเกดความรสกบคคลนนจะมการเตรยมพรอม

เพอมปฏกรยาตอบโตไปในทศทางใดทางหนงตามความรสกของตนเอง เจตคตจ าแนกเปน 2 ประเภท

คอ เจตคตทางบวก (positive attitude) เปนความรสกทด ทชอบ ทอยากมความสมพนธกบสงใดสงหนง

และ เจตคตทางลบ (negative attitude) เปนความรสกทไมด ไมชอบ ไมอยากมความสมพนธกบสงใดสงหนง

องคประกอบของเจตคต

3 ประการ

ดานความคดความเขาใจ (cognitive) ความคดอาจเปลยนแปลงไดเมอมขอมล หรอขอเทจจรงเพม

ดานความรสก (affective) เปลยนแปลงไดยากเนองจากการประเมนผล ความรสกเปนเรองราวของความสนใจและการใหคณคาจงคอนขางคงทน

องคประกอบดานการกระท า (behavior)

พฤตกรรมการแสดงออกของบคคล กบองคประกอบดานความคดและความรสก

ตางมอทธพลตอกนและกน บางกรณขอเทจจรงเปนตวก าหนดอารมณและการกระท า บางกรณอารมณเปนตวก าหนดความคดและการกระท า บางกรณการกระท าเปนตวก าหนดอารมณและความคด

เชน ผ ทสบบหรเปลยนความคดจากการสบบหรเปนของโกและคลายเครยด เปนการเรยนรดวยการวางเงอนไขแบบคลาสสค การเรยนรดวยการวางเงอนไขแบบการกระท า

การเรยนรทางสงคม ผ เรยนทมเจตคตทดตอวชาหรออาจารยผสอนยอมตงใจรบร

เปดใจรบประสบการณและมผลใหมประสทธภาพการเรยนรเปนพเศษ

ผสอนควรท าความเขาใจเกยวกบอทธพลของเจตคต ควรใชการเสรมแรงสรางเจตคตทดตอการเรยนร

รกในการแสวงหาความร พฒนาตนเองตลอดชวต

พฒนาสการมคานยมทเออตอการพฒนาประเทศชาตและสงคม มความขยนหมนเพยร อดทน กระตอรอรน รบผดชอบ

การทผ เรยนเกดความรความเขาใจฝกปฏบต ยอมท าใหผ เรยนเหนคณคาในสงทตนปฏบต

กอใหเกดเจตคตทดตอสงนน เปลยนจากเจตคตเดมทตนเคยยดถอ

ใหผ เรยนฝกฝนการใชความคดวจารณญาณ เลอกสรรเจตคตทเหมาะสมมาพฒนาชวต

เปนการสรางเจตคตใหมและลบลางเจตคตเดมทมอย และในทสดบคคลจะพฒนาจากเจตคตมาสการมคานยม

ทเปนแบบแผนของการด าเนนชวตอยางมนคง มความเขมแขงทางจตใจในการเปนสมาชกทดของสงคม

หนาทของเจตคต • เปนแรงจงใจใหบคคลแสดงพฤตกรรมตาง ๆ กน เชน คนทมเจตคตทดตออาชพ

ครกพยายามขวนขวาย เพอหาทางประกอบอาชพทตนตองการใหได

• หนาทก าหนดคานยมใหกบชวตของบคคล เชน ผ ทมเจตคตวาลกทดตองกตญญตอพอแม กจะยดถอวา ความกตญญเปนสงทมคาและยดถอเปนแนวทางในการปฏบต

• ชวยในการตความหมายในสถานการณตาง ๆ เชน เมอคนแปลกหนาเขามาคยหรอถาม บางคนพรอมทจะพดคยดวย แตบางคนเดนหน ทงนขนอยกบเจตคตของแตละบคคลเปนส าคญ

• เปนกลวธในการปองกนตวเองอยางหนง เชน คนทมเจตคตไมชอบวชาทครสอนแตถกสถานการณบงคบ เชน สอบเขามาเรยนได เมอเรยนไปแลวไมมความสข เลยพยายามปรบเจตคตของตวเองใหชอบวชาชอบคร เพอจะไดรสกมความสขในขณะทเรยนมากยงขน

การเปลยนแปลงเจตคต

สรางตวเลยนแบบ (identification figure) ทเหมาะสมใหกบผ ทเรา

ตองการเปลยนเจตคต ลกษณะทส าคญของตวเลยนแบบ เชน

ตองเปนบคคลทผนนสามารถพงพาอาศยได

ตองเปนบคคลทส าคญในชวตของผนน

ตองเปนบคคลทผนนยกยองเชอถอ

ตองเปนบคคลทมชอเสยง มศกดศร มบารมพอทจะท าใหผนนเชอถอได

ตองเปนบคคลทมความอบอน มลกษณะเปนกนเอง และมความเขาใจกน

ใชวธการพด หรอการสอสาร (communication) ซงม 2 วธ 1) การพดโดยอางเหตผล (logical argument) เปนการพดโดยเสนอขอเทจจรงทงในสวนดและสวนเสย เพอใหผ ฟงใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจดวยตวเอง

2) การพดเราอารมณ (emotion appeal) เปนการพดเนนเพยงดานเดยว และพยายามเสนอเหตผลเพยงดานเดยว การชกจงในลกษณะนจะท าใหคลอยตามไดงาย แตอาจเกดผลเสยถามารเหตผลอกดานหนงภายหลง

3) ใชวธการจดสถานการณและสงแวดลอมตาง ๆ เพอเอออ านวยใหเกดการเปลยนเจตคตไปในทางทตองการ เชน การใหเขาไปมสวนรวม การจดกจกรรม การเลนบทบาทสมมต (role playing) เปนตน

ควำมสำมำรถในกำรถำยโยงกำรเรยนร การทผ เรยนสามารถน าสงทเรยนแลวมาใชในสภาพการณใหม

การถายโยงการเรยนรเปนสงทเปนประโยชน เพราะเปนกระบวนการทผ เรยนสามารถน าสงทเรยนรแลวไปใชในสภาพการณอนได ซงในลกษณะดงกลาวยอมแสดงวาผ เรยนสามารถเรยนรไดอยางแทจรง

การถายโยงการเรยนรแบงอออกเปน 2 ประเภท คอ การถายโยงการเรยนรทางบวก

คอ การทเมอไดเรยนรสงหนงแลว ท าใหการเรยนรอกสงหนงงายขน เชน การเรยนรในการแปลกตะกรอ ท าใหการเรยนรในการแปลกฟตบอลงายขน เปนตน

การถายโยงการเรยนรทางลบ

คอ การทสงทเรยนรกอนไปรบกวนสงทเรยนรใหม เชน การเรยนรภาษาถนไปรบกวนการเรยนรภาษาทใชในโรงเรยน หรอการเรยนรวธการตแบดมนตนไปรบกวนการเรยนรการตเทนนส เพราะการตแบดมนตนตองใชขอมอในการต แตการตเทนนสตองตดวยทอนแขน เปนตน