ทฤษฎการเรยนร กลมพฤตกรรมนยม

การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรม

ซงเปนผลเนองมาจากประสบการณ ทคนเรามปฏสมพนธกบสงแวดลอม หรอจากการฝกหด

ดงนนการเรยนรจงเปนกระบวนการทมความส าคญอยางยง ตอการด ารงชวตของมนษย และยงชวยใหมนษยสามารถ

ปรบตวเขากบสภาพสงคมและสภาพแวดลอมได งานทส าคญของครกคอชวยใหนกเรยนแตละคนเกดการเรยนร

หรอมความรและทกษะตามทหลกสตรก าหนดไว ครจงมหนาทจดประสบการณในหองเรยน

เพอชวยใหนกเรยนเปลยนพฤตกรรมตามวตถประสงคของบทเรยน

พฤตกรรมของมนษยออกเปน 2 ประเภท คอ 1) พฤตกรรมเรสพอนเดนท (respondent behavior) หมายถงพฤตกรรมทเกดขนโดยสงเรา เมอมสงเราพฤตกรรมการตอบสนองกจะเกดขน ซงเปนพฤตกรรมทสามารถสงเกตได 2) พฤตกรรมโอเปอแรนท (operant behavior) เปนพฤตกรรมทบคคลหรอสตวแสดงพฤตกรรมตอบสนองออกมาโดยปราศจากสงเราทแนนอน และพฤตกรรมนมผลตอสงแวดลอม

ทฤษฎทอธบายกระบวนการเรยนรประเภทเรสพอนเดนท เรยกวา

ทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสค (Classical Conditioning Theory)

สวนทฤษฎการเรยนรทใชอธบายพฤตกรรมโอเปอแรนท

เรยกวา ทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบการกระท า (Operant

Conditioning Theory)

พนฐานความคดของทฤษฎพฤตกรรมนยม

พฤตกรรมทกอยางเกดขน โดยการเรยนรและสามารถจบตองได

พฤตกรรมแตละชนด เปนผลรวมของการเรยนทเปนอสระหลายอยาง

แรงเสรม (reinforcement) ชวยท าใหพฤตกรรมเกดขนได

ทฤษฎการเรยนร การวางเงอนไขแบบคลาสสค

พาฟลอฟ (Pavlov) นกสรรวทยาชาวรสเซยชอ เปนนกวทยาศาสตรทมชอเสยงมาก

ไดรบรางวลโนเบล (Nobel Prize) จากงานวจยเรอง “สรรวทยาของการยอยอาหาร”

ในการวจยเกยวกบการยอยอาหารของสนข พาฟลอฟสงเกตสนขมน าลายไหลออกมา

เมอเพยงแตเหนผท าการทดลองน าอาหารมาให พาฟลอฟสนใจในพฤตกรรมน าลายไหลของสนขกอนทจะไดรบอาหาร

การทดลองของเขาเปนตวอยางทด ของการใชวธการทางวทยาศาสตรศกษาพฤตกรรม

เพราะเปนการทดลองทใชการควบคม (control) ทดมาก พาฟลอฟไดพบหลกการเรยนรทเรยกวา

การวางเงอนไขแบบคลาสสค (Classical Conditioning)

กอนเรมท าการทดลอง ไดผาตดเปดทอตอมน าลายทแกมสนขใหกวางออก

เพอสอดสายยางเขาไปรองรบน าลายทไหลออกมาเขาเครองตวงวด ปรมาณน าลายทไหลมากขนหรอนอยลง

จะเปนสงทแสดงถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมทเกดขน ตอจากนนเขาไดผกตรงสนขไว แลวเฝาสงเกตพฤตกรรมการตอบสนองของสนข

ขนการทดลอง พาฟลอฟไดเสนอสงเรา 2 อยางใหสนข คอ ผงเนอ กบเสยงกระดง

กอนการวางเงอนไข ขนท 1 สนกระดง

ผลกคอ สนขไมเกดปฏกรยาสะทอน (น าลายไหล) ขนท 2 พนผงเนอเขาไปในปากสนข ปรากฏวามปฏกรยาสะทอน (น าลายไหล)ระหวางการวางเงอนไข ขนท 3 สนกระดง แลวตามดวยการพนผงเนอเขาไปในปากสนข

ปรากฏวามปฏกรยาสะทอน (น าลายไหล) ท าเชนนหลาย ๆ ครง หลงการวางเงอนไข ขนท 4 สนกระดงอยางเดยวโดยไมตองพนผงเนอเขาไปในปากสนข กปรากฏวา สนขเกดปฏกรยาสะทอน (น าลายไหล)

ระยะของการวางเงอนไข ขนท การใหสงเรา

และการตอบสนอง

กอนการวางเงอนไข 1

2

เ ส ย ง ก ร ะ ด ง ( CS) ไมมน าลายไหล

ผ ง เ น อ ( UCS) น าลายไหล (UCR)

ระหวางการวางเงอนไข 3 เสยงกระดง (CS) แ ล ะ ผ ง เ น อ ( UCS) น าลายไหล (UCR)

หลงการวางเงอนไข 4 เ ส ย ง ก ร ะ ด ง ( CS) น าลายไหล (CR)

หลกในการวางเงอนไขของพาฟลอฟ 1.ถาใหสงเราทวางเงอนไข (CS)

ควบคกบสงเราทไมวางเงอนไข (UCS) ในชวงระยะเวลาหนง

สงเราทวางเงอนไขกจะกอใหเกดการตอบสนอง เหมอนกบสงเราทไมวางเงอนไข

หรอถากลาวถงในกรณการทดลองของพาฟลอฟ ถาสนกระดง (CS) แลวใหผงเนอ (UCS) แกสนข (ท าเชนนซ า ๆ)

ตอมาสนกระดงแตเพยงอยางเดยว กจะมผลใหสนขน าลายไหลไดเหมอนกบทพนผงเนอเขาปากสนข

2.จากผลการทดลองของพาฟลอฟ และคนอน ๆ ตอมา พบวา การวางเงอนไขจะมประสทธภาพทสด

กตอเมอใหสงเราทวางเงอนไข (CS) กอน

แลวตามดวยสงเราทไมตองวางเงอนไข (UCS) (สนกระดงกอนใหผงเนอ)

การวางเงอนไขทใหสงเราทง 2 อยางพรอมกน จะมประสทธภาพรองลงมา

และการใหสงเราทวางเงอนไข (CS)

หลงสงเราทไมวางเงอนไข (UCS)

จะมประสทธภาพนอยทสด

การลบพฤตกรรมทถกวางเงอนไข การฟนสภาพการตอบสนองทถกวางเงอนไข

การสรปความเหมอน การแยกความแตกตาง

จอหน บ วตสน บดาแหงจตวทยาพฤตกรรมนยม

ในป ค.ศ. 1913 วตสนไดเขยนบทความเรอง

“จตวทยาในมมมองของนกพฤตกรรมนยม” ซงมความส าคญตอวงการจตวทยามาก

ไดแสดงทศนะทไมเหนดวยกบการศกษาจตวทยาจากพฤตกรรมทางจต (เชน จตส านก ภาวะทางจต จนตนาการ ฯลฯ)

ดวยวธการพนจภายใน (introspection) เพราะขอมลทไดจากวธการนไมอาจสงเกตเหนไดและเชอถอไมได

ซงไมใชลกษณะของการศกษาทางวทยาศาสตร เขามความเหนวา การศกษาจตวทยาควรศกษาเฉพาะสงเรา

การตอบสนอง และลกษณะนสยทสงเกตและวดไดอยางชดเจนเทานน

แนวคดพนฐาน แนวคดเกยวกบอทธพลของสงแวดลอม วตสนเปนนกพฤตกรรมนยม (behaviorist) และไดใหความส าคญเฉพาะพฤตกรรม

ภายนอกเทานน เขาเชอวาพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษยจะเกดขนภายใตอทธพลของสงแวดลอม ค ากลาวทมชอเสยงมากของเขาในเรองหนง กคอ “จงน าเดกทมสขภาพด และมรางกายครบสมบรณมาใหขาพเจาสก 1 โหล แลวให ขาพเจาไดสรางโลกส าหรบเดกแตละคนเพอใหเขาเจรญเตบโตขนในสภาพแวดลอมนน ๆ ขาพเจา ขอรบประกนวา จะสมเดกคนใดคนหนงกไดในจ านวนนนมาฝกอบรมใหกลายเปนผ มความสามารถเฉพาะตามทขาพเจาเลอกใหจะเปนแพทย นกกฎหมาย ศลปน นกธรกจ หรอแมแตเปนขอทาน เปนโจรกท าได ไมวาเดกผนนจะมพรสวรรค มใจชอบอะไรเปนพเศษ มแนวโนมเอยง มความสามารถ มพนฐานอาชพ หรอมเชอชาตใด ๆ กตาม” (Watson, 1970: 104) แมวาค ากลาวนจะไมไดรบการพสจนใหเหนจรงไดกตาม แตกไดรบการยอมรบจากนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยมวา สงแวดลอมมอทธพลมากตอการปรบหรอการกอตงพฤตกรรม (shaping behavior) ของบคคล

แนวคดเกยวกบอารมณพนฐานของมนษย

วตสนมความสนใจมากเกยวกบการวางเงอนไขทางอารมณ เขากลาววาคนเราเกดมาจะมปฏกรยาทางอารมณ

ทตดตวมาโดยไมตองเรยนรอย 3 อยาง คอ ความกลว ความโกรธ และความรก

ความกลว (fear)

เราจะสงเกตความกลวไดจาก อาการสะดง หายใจเรว ก ามอแนน หลบตา ทรดตวลงนอน และรองไห มสงเราทไมวางเงอนไข (UCS) 2 อยาง ทกอใหเกดความกลวในเดกคอ

1) เสยงดงทเกดขนโดยไมคาดคด และ 2) การไมไดรบการชวยเหลอ

เมอโตกจะกลวสงตาง ๆ มากขน เชน คนแปลกหนา หน สนข ความมด วตสนอธบายวา ความกลวทเกดขนในระยะหลง ๆ

เปนความกลวทเกดจากการเรยนร ตวอยางเชน เดกเลก ๆ กลวง

เพราะเขาตกใจเสยงหวดรองของผอนทเหนง งจงไมใช สงเราทเดกกลวโดยธรรมชาต

แตกลวเพราะเกดจากการวางเงอนไขใหกลว

ความโกรธ (rage) เปนพฤตกรรมทเกดขนโดยไมตองเรยนรส าหรบเดก

เขามกจะโกรธเมอถกจ ากดการเคลอนไหว เชน ถาเราจบเดกสองขวบไมใหเขาไปในททเขาอยากไป

เขากจะเรมสงเสยงรองกรด และท าทาบงตง เมอเดกถกบงคบเชนนซ า ๆ

เขาจะแสดงความโกรธตอสถานการณตาง ๆ มากขน เชน โกรธเมอพอแมบอกใหไปลางหนา แตงตวอาบน า

หรอเมอถกสงใหท าสงตาง ๆ เดกจะโกรธเมอถกออกค าสง

ทงนเพราะเขาไดเชอมโยงค าสงเขากบ การถกจบไวไมใหเคลอนไหวไดอยางมอสระนนเอง

ความรก (love) เปนอารมณทเกดขนเมอเดกไดรบการสมผสเบา ๆ ถกท าใหจกจ ถกอมและลบไล

เดกจะสนองตอบดวยการยม หวเราะ ท าเสยงคลก ๆ หรอกเสยงในล าคอ วตสนมความเหนคลายกบฟรอยดทวา

ความรก ความพอใจของเดกจะเกดจากการถกสมผสอวยวะทเกยวกบเพศ เชน บรเวณหวนม รมฝปาก และอวยวะเพศ วตสนอธบายวา อารมณรกในระยะหลง ๆ เกดขนจากการเรยนรหรอการวางเงอนไข

เชน การทเดกรกแมนนเปนเพราะใบหนาของแมมกปรากฏควบคกบการลบไล การอมช หรอการสมผสแผวเบา

ดงนนแมจงเปนสงเราทวางเงอนไข (CS) ซงมผลใหเดกเกดความรสกทด ตอมาเมอมผอนทปรากฏตวขนพรอม ๆ กบแม

เดกกจะเกดความรสกทดตอบคคลอนนนตามไปดวย ลกษณะเชนนคอการวางเงอนไขทสงขนขนท 2 นนเอง

วตสนไดด าเนนการทดลองวางเงอนไข

1. น าหนขาวมาไวหนาอลเบอรตอยางทนททนใด อลเบอรตเรมคลานเขาไปหาหนตวนน

ยนมอซายออกไปแตะตวหน ทนททมอของอลเบอรตถกตวหนขาว วตสนกจะตเหลกใหเกดเสยงดงทนท เสยงดงนท าใหอลเบอรตตกใจผงะกลบ

เอาหนาซกลงทฟก แตไมรองไห

2. ตอมาเมออลเบอรตเอามอขางขวายนไปแตะทตวหน วตสนกจะตเหลกใหเกดเสยงดงอก

ผลนท าใหอลเบอรตตกใจผงะกลบและเรมรองโยเย

หลงจากไดทดลองดงกลาวน 7 วน ไดทดลองซ าอก โดยมล าดบขนการทดลองดงน

1. น าหนมาใหอลเบอรตด แตไมตเหลกใหเกดเสยงดง กสงเกตเหนวาอลเบอรตไมมแนวโนมทจะคลานเขาไปหาหน

เมอน าหนมาใกล ๆ เขาจะมอาการหวาด ๆ ไมกลาเขาใกล

แสดงวาการเชอมโยงระหวางหนกบเสยงดง ซงเกดจากการวางเงอนไขในครงกอนนนยงคงมผลอย

2. น าหนขาวมาคกบเสยงดง คอ เมออลเบอรตเหนหนขาว วตสนกจะตเหลกใหเกดเสยงดง

คราวนปรากฏวาอลเบอรตรบผละหนจากหนขาวโดยเรวแตไมรองไห 3. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 2 ซ าอก

ผลทพบคออลเบอรตรบหนหนาหนจากหนขาวทนทแตไมรองไห

4. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 3 ผลทพบกยงเปนเชนเดยวกบขอ 3

5. น าเฉพาะหนมาใหอลเบอรตด โดยไมตเหลกใหเกดเสยงดง ปรากฏวา อลเบอรตท าหนาเบ สงเสยงรอง และคลานหน

6. น าหนขาวและเสยงดงจากการตเหลกมาเขาคกนอก อลเบอรตรบผละหน และรองไห

7. น าหนขาวและเสยงดงมาเขาคกน อลเบอรตเรมรองไหรนแรงขนและหนหนาหนจากหนขาว

8. ใหอลเบอรตเหนเฉพาะหนขาว เขากรองไห เมอน าหนมาทางซายเขากจะรบหนหนาไปทางขวาอยางรวดเรว

การวางเงอนไขใหอลเบอรตกลวหนขาวสมบรณ

แสดงขนการวางเงอนไขในทฤษฎของวตสน

หนขาว (CS) อยากจบเลน ตเหลกเสยงดง (UCS) กลว ตวสน รองไห (UCR) หนขาว (CS) และตเหลกเสยงดง (UCS) กลว ตวสน รองไห (UCR) หนขาว (CS) กลว ตวสน รองไห (CR)

การสรปความเหมอนหรอขยายความกลว Generalization

ปญหาทวตสนสนใจมากประการหนงกคอ เมอเขาไดวางเงอนไขใหอลเบอรตเกดความกลวหนขาวแลว

ความกลวนนจะขยายไปสสงเราอนหรอไม โดยเขาไดท าการทดลองอกครงหนง

เมออลเบอรตอายได 11 เดอน 15 วน ในการทดลองครงนวตสนใชสงเราอนทมขนคลายกบหนขาว

เชน กระตาย สนข เสอขนสตว ฝาย หรอหนากากซนตาคลอส มาใหอลเบอรตด ผลกคอ

อลเบอรตเกดความกลวสงเราเหลานนเชนเดยวกบกลวหนขาว แตความรนแรงของความกลวนอยกวากลวหนขาว

แสดงวาไดเกดการขยายขอบขายของความกลว หรอไดเกดการถายโอนความกลวทมตอหนขาวไปสสงเราอน ๆ นนเอง

การวางเงอนไขกลบ counter conditioning

การวางเงอนไขใหอลเบอรตกลวหนขาวแลว วตสนกคดหาวธทจะลบความกลว (deconditioning fear) นนใหหายไป

แตกไมสามารถท าการทดลองกบอลเบอรตได เนองจากอลเบอรตเปนเดกก าพรา

และไดมผอปการะรบไปอาศยอยทเมองอน วตสนไดเสนอใหโจนส (Mary C. Jones)

ท าการทดลองเพอลดความกลวของเดกอาย 3 ป ชอปเตอร (Peter)

ปเตอรเปนเดกทมสขภาพด

แตเปนคนขกลวมาก

เขากลวทงสตวและสงของหลายชนด

เชน หนขาว กระตาย เสอขนสตว ขนนก ส าล กบ ปลา

และตกตา ทมกลไกสามารถเคลอนไหวได

วตสนเปรยบปเตอรเหมอนเปนอลเบอรตทโตขนแลว

หลงจากทถกวางเงอนไขใหเกดความกลวตงแตยงเลก ๆ

โจนสไดพยายามลบความกลวกระตายของปเตอรหลาย ๆ วธ เชน ใหปเตอรดเดกอนเลนกระตาย เพอจะไดเกดการเลยนแบบเพอน ๆ หรอใหปเตอรเหนกระตายบอย ๆ เพอความเคยชนแตกไมเปนผล

วธทโจนสใหความสนใจและพบวาไดผลมากกคอ การวางเงอนไขกลบ

ดวยการเสนอสงเราทไมวางเงอนไข (UCS) ใหม ทตรงขามกบสงเรา (UCS) เกา เพอใหเกดการตอบสนอง (CR) ทตรงขามกบการตอบสนองเดม

วธการทดลองกคอ โจนสจะน ากรงกระตายไปวางไวหาง ๆ

ในขณะทปเตอรก าลงรบประทานขนมอยางเอรดอรอยในชวงบาย ปเตอรไมกลวเพราะกระตายอยไกล

และก าลงเพลดเพลนกบการรบประทานขนม โจนสท าการทดลองเชนนทกวน

แตจะคอย ๆ เลอนกรงกระตายเขามาใกลปเตอรวนละนด เมอสนสดการทดลอง โจนสกพบวา ปเตอรใชมอขางหนงเลนกบกระตาย

ในขณะทใชมออกขางหนงรบประทานขนม จงแสดงวาไมเพยงแตเขาจะหายกลวกกระตายเทานน

แตเขายงรสกชอบเลนกบกระตายอกดวย

แสดงการวางเงอนไขกลบใหหายกลวกระตาย

กระตาย (CS) เฉยๆ เสยงดง (UCS) กลว (CR) กระตาย (CS) กลว ขนม (UCS) ชอบ (CR)

การประยกตทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสค ในชนเรยนนกเรยนไดรบการวางเงอนไขอยเสมอ

เชน เมอถงชวโมงคณตศาสตร (CS) เมอใด กถกครดหรอลงโทษทกครง (UCS)

ในทสดเดกคนนนกจะเกลยดวชาคณตศาสตร (CR) ตรงกนขามกบวชาภาษาไทย (CS)

ทครสรางบรรยากาศในหองเรยนด (UCS) เดกมอสระในการแสดงออก ไดอานท านองเสนาะ

ไดแตงบทรอยกรอง ทกครงทไดเรยนเดกจะมความสขมาก

ในทสดเดกกจะรสกวาชอบวชาภาษาไทยเปนพเศษ (CR)

ครสามารถใชหลกการวางเงอนไขแบบคลาสสค ท าใหนกเรยนชอบหรอไมชอบวชาทเรยน สงแวดลอมในหองเรยน หรอตวครเองได

ครควรพจารณาอยเสมอวา ความรสกของเดกทมตอวชาทครสอนเปนอยางไร ถาพบวาเดกไมชอบหรอมเจตคตไมดตอวชา

กควรวเคราะหวาเกดจากอะไร อะไรคอสงเรา (UCS) ทกอใหเกดความรสกเชนนน

แลวหาทางชวยเดกโดยการพยายาม มใหสงเรา (UCS) ทเดกไมชอบนนเกดขนอก

พรอมทงจดสงแวดลอมใหม (UCS) ทเดกชอบหรอพอใจเขามาแทนท

ซงเปนลกษณะของการวางเงอนไขกลบ เหมอนการทดลองของโจนสดงกลาวแลวขางตน

ทฤษฎการวางเงอนไขการกระท า

สกนเนอร

สกนเนอร

สมยเดกชอบประดษฐสงของ ชอบเขยนเรอง แตงกลอน ส าเรจป.ตรทวทยาลยแฮมลตน (Hamilton College)

นครนวยอรค สาขาวรรณคดองกฤษ เขาใชเวลา 2 ป หลงส าเรจปรญญาตร

เพอเตรยมตวเปนนกเขยน แตไมประสบผลส าเรจ จงตดสนใจเขาศกษาตอทางจตวทยา

ทมหาวทยาลยฮารวารด ไดปรญญาเอก ในป ค.ศ. 1913

เขาใชเวลาศกษาวจยเพอคดคนทฤษฎการเรยนร หลงจากส าเรจการศกษาแลวถง 5 ป

กอนทจะเขาเปนอาจารยสอนทมหาวทยาลยมนนโซตา (University of Minnesota : 1936-1945)

มหาวทยาลยอนเดยนา (Indiana University : 1945-1947) และตงแตป 1947 เปนตนมา

เขาไดท าการสอนทมหาวทยาลยฮารวารด (Harvard University)

แมจะประสบความส าเรจในอาชพนกวทยาศาสตรทางพฤตกรรม แตเขากยงไมละทงความสนใจเดมทมตงแตวยเดก

เมอมลกคนแรกเขาไดสรางเปลแบบใหม ซงเปนเสมอนบานเดก (baby box) มทงของเลน เสอผา

และมทใหเดกสามารถเคลอนไหวไดอยางอสระ นอกจากนยงสนใจในการเขยนนวนยายอกดวย ในป ค.ศ. 1948 นวนยายเรอง Walden Two

เปนจนตนาการเกยวกบการสรางสงคมในฝน โดยอาศยแนวคดของกลมพฤตกรรมนยม

(Operant Behavior) และไดรบความนยมอยางแพรหลาย

แนวคดพนฐาน แนวคดพนฐานทฤษฎ

เกดขนจากการวเคราะหการทดลองของพาฟลอฟและธอรนไดค ในการทดลองของพาฟลอฟนน

พฤตกรรมน าลายไหลของสนขเกดขนจากสงเรา (ผงเนอ) เปนตวก าหนดหรอเปนตวดงออกมา (elicited)

เปนลกษณะพฤตกรรมซงดเหมอนวาสงเรากบการตอบสนองคหนง มความสมพนธกนอยแลว

เชน การกระพรบตาเมอมสงแปลกปลอมบางอยางจะเขาตา อาการกระตกขาเมอถกเคาะทสะบาหวเขา

สกนเนอรถอวาพฤตกรรมดงกลาว เกดขน จากการทอนทรยมปฏกรยา (react) ตอสงเรา

มากกวาความตงใจหรอจงใจ เขาเรยกพฤตกรรมเชนนวา พฤตกรรมแบบปฏกรยาโตตอบ

(respondent behavior)

ในการทดลองของธอรนไดค

การตอบสนองเกดขนจากอนทรยเปนผกระท า (act) ตอสงเรา เพอใหเกดผลลพธอะไรบางอยาง

เปนการกระท าทมจดมงหมายหรอจงใจ เชน รองเพลงเพอใหไดรบเสยงปรบมอหรอพวงมาลย

อานหนงสอเพอท าคะแนนใหไดมาก ๆ สกนเนอรเรยกพฤตกรรมเชนนวา พฤตกรรมแบบอนทรยกระท า

(Operant Behavior)

พฤตกรรมแบบปฏกรยาโตตอบนน บางครงกเรยกวา พฤตกรรมการวางเงอนไขแบบเอส (type S)

สวนพฤตกรรมแบบอนทรยกระท า เรยกวา พฤตกรรมการวางเงอนไขแบบอาร (type R) เพราะวาพฤตกรรมแบบปฏกรยาโตตอบ เกดจากสงเรา (stimulus ใชตวยอวา S) หรอสงเรามอทธพลตอการตอบสนอง ในขณะทพฤตกรรมแบบอนทรยกระท า

การตอบสนองเกดขนเพอหวงผลหรอตวเสรมแรง (reinforcement ใชตวยอวา R) หรอการเสรมแรงมอทธพลตอการตอบสนอง

สกนเนอรถอวาพฤตกรรมสวนใหญของมนษยนน เปนพฤตกรรมแบบอนทรยกระท ามากกวาแบบปฏกรยาโตตอบ

การทดลองของสกนเนอร แนวคดทไดจากการทดลองโดยใชแมวแกปญหาในกรงไมของธอรนไดค

ท าใหสกนเนอรไดออกแบบการทดลองของเขา ดวยการสรางกลองสเหลยมขนมา (Skinner box)

ซงในกลองมสวนประกอบทส าคญคอ คานซงเปนตวบงคบใหอาหารตกลงมาในจานทรองรบ

นอกจากนยงมหลอดไฟอยเหนอคานนน หลอดไฟนจะมวงจรไฟฟาตอกบคาน

เมอกดคานจะท าใหไฟสวาง แลวมอาหารตกลงมา

การทดลองเกยวกบการกดคานไม

ในการทดลอง สกนเนอรไดน าหนขาวไปไวในกลองทสรางขน

ปลอยไวจนกระทงหนหว หนจะกระวนกระวาย วงชนโนนชนนวนวาย

จนกระทงหนไปชนคานในกลองนนเขาโดยบงเอญ มผลท าใหไฟสวางและมอาหารตกลงมาจ านวนหนง

(ไมมากพอทจะท าใหอมได) หนกจะกนอาหารนน

ในระยะแรก

หนยงไมทราบวาอาหารตกลงมาไดอยางไร มนกวงวนคลายตอนแรก ๆ อก

เปนเชนนไปเรอย ๆ จนทสดมนกจะเกดการเรยนรวธทจะหาอาหารได

ดงนนจะพบวาอตราการตอบสนองของหน

ดวยการกดคานมความถเพมขนรวดเรวมาก

จากการทดลองของสกนเนอร อธบายวา

การตอบสนองของหน (การกดคาน)

จะมแนวโนมเพมขนหรอไมนน ขนอยกบ

“ตวเสรมแรง หรอสงเราทมอ านาจเสรมแรง”

(reinforcer หรอ reinforcing stimulus) ซงในทนไดแกอาหาร ซงอาจเขยนผงแสดงการทดลองได ดงน

ผงแสดงการวางเงอนไขการกระท า

ขนท 1 (กอนการเรยนร) ..........(สงเรา และการเคลอนไหว) กดคาน (โดยบงเอญ) อาหาร ขนท 2 (หลงการเรยนร) Sd R Sreinf (คาน) (กดคาน) (อาหาร)

ในขนท 1 สงเราเรมแรก (initial stimulus)

ทจะกระตนใหหนกดคานนนมหลายอยาง ซงไมสามารถก าหนดไดแนนอนวาสงเรานนเปนสงใด

อาจเปนกลนของอาหาร หรอกลนบางอยางใกล ๆ คาน

หรออาจเปนคาน หรอเปนสงอน ๆ กได การเคลอนไหวของหน

เปนไปเพอหาอาหารเนองจากความหว จนกระทงไปกดคานเขาโดยบงเอญ ท าใหไฟสวางและอาหารตกลงมา

หนกไดกนอาหาร กลาวไดวา

ในขนนการกดคานของหน มใชเกดจากการเรยนร

แตในขนท 2

หนจะจ าแนกไดวาคานเปนสงเราเดนพเศษ (discriminative stimulus ใชตวยอวา Sd)

ซงจะน าไปสการเสรมแรง

เมอเหนคาน หนจะกดคานเพราะรวาเมอกดแลว จะไดรบอาหารหรอตวเสรมแรง

(ในผงใชตวยอวา Sreinf)

เพอใหเขาใจในกระบวนการเรยนรใหชดเจนยงขน สกนเนอรไดเปลยนไปท าการทดลองกบนกพราบบาง

ในระยะแรกเขาสงเกตเหนวา นกพราบท าคอยด ๆ หด ๆ

ซงไมทราบวามสงใดเปนสงเราแรกเรม (initial stimulus) เขาไดท าการทดลอง

โดยการใหอาหารแกนกทกครงทมนยดคอ แตจะก าหนดเงอนไขวาตองยดคอเมอเหนไฟแวบขนเทานน

หลงจากท าการทดลอง 2-3 ครง กพบวานกพราบยดคอทนทเมอเหนไฟแวบขน

จากตวอยางนอธบายวา แสงไฟแวบเปนสงเราเดนพเศษ (Sd)

เมอนกเหนมนจะยดคอ (R) เพอทจะไดรบอาหารหรอตวเสรมแรง (Sreinf)

ในพฤตกรรมของมนษยจ านวนไมนอย ทพบลกษณะของสงเราเดนพเศษ (Sd)

เชน เวลาทเราจะไปขอความชวยเหลอจากใคร กตองรอจงหวะหรอเวลาเฉพาะ

ทเขามหนาตายมแยมแจมใส (Sd) เทานน เพราะโอกาสทจะไดรบความชวยเหลอมสงมาก

แตเมอใดทเขาบงตง หนาบอกบญไมรบ เรากไมควรเขาไปขอความชวยเหลอในเวลานน

พฤตกรรมทเราเหนเปนประจ ากคอ ขอทานมกเขาไปขอเงนชายหนมทนงอยกบหญงสาว (Sd)

เพระมโอกาสทจะไดรบเงนมมากกวาในสถานการณอน ๆ เปนตน

หลกการและแนวคดส าคญ การเรยนรและการวด

ในทศนะของสกนเนอร การเรยนรคอ การเปลยนแปลงพฤตกรรม (learning is behavior change)

การพจารณาวาผเรยนเกดการเรยนรหรอไม กดจากแนวโนมของการเปลยนแปลงการตอบสนอง

ถาการตอบสนองมททา (likelihood) หรอมโอกาส (probability) ทจะเกดเพมขน

กแสดงวาผเรยนเกดการเรยนรขนแลว เนองจากค าวาททาหรอโอกาสเปนสงทสงเกตเหนไดยาก

สกนเนอรจงเสนอวา การเรยนรสามารถวดไดจากความถของการตอบสนองใน 1 หนวยเวลา

(เชนจ านวนครงทหนกดคานใน 1 นาท) ซงเขาเรยกวา

อตราการตอบสนอง (response rate)

การวางเงอนไขและการเสรมแรง

เพอใหเขาใจการวางเงอนไขงายขน อาจพจารณาไดจากตวอยางตอไปน

1) ในกรณการทดลองกบหน เงอนไขทก าหนดไวคอ “ถา หนกดคาน แลว กจะไดรบอาหาร”

2) ในกรณการทดลองกบนกพราบ เงอนไขทก าหนดไวคอ “ถา นกจกแปนสแดง แลวจะไดรบถว”

3) ในกรณทเปนนกเรยน เงอนไขทก าหนดไวคอ “ถาท างานทมอบหมายเสรจตามก าหนดเวลา แลว จะไดไปเลน”