ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASINA DAİR...

ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNETMELİK

1

Münüre TÜRKMEN Çevre ve Şehircilik Uzmanı

Antalya 2018

Atıkların Toplanması &Taşınması Mekanik Ayırma Malzeme Geri Kazanımı Biyolojik İşlemler Termal İşlemler

DÜZENLİ DEPOLAMA

• Yasal Mevzuat • Yerel Şartlar • Teknik İmkanlar Seçim ? • Maliyet • Halk Katılımı

Atık İşleme

Bakiye Atık

Dünya Geneli (Yıllık Bertaraf Edilen Atık Miktarı ve Kullanılan Yöntemler)

3 Kaynak:What a Waste: A Global Review of Solid Waste Management, The World Bank, 2012

Avrupa (EU27) (Yıllık Bertaraf Edilen Atık Miktarı ve Kullanılan Yöntemler)

4

81

66

58

36

6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Düzenli Depolama Geri Dönüşüm Yakma Kompost Diğer

Yıllık

Ber

tara

f Edil

en A

tık M

iktar

ı (m

ilyon

ton)

Düzenli Depolama

33%

Geri Dönüşüm27%

Yakma23%

Kompost15%

Diğer2%

Kaynak: Eurostat, 2012 (European Commission)

5

26 Nisan 1999 tarihli ve 1999/31/EC sayılı Konsey

Direktifi

26/03/2010 tarihli ve 27533 sayılı R.G.

Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik

Atıkların yeraltı veya yer üstünde belirli teknik standartlara göre bertaraf edildiği sahalardır.

Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik

6

ön işlem

Ek–1’de listelenen kriterler, numune alma ve analiz yöntemleri

I. sınıf düzenli depolama tesislerine Ek–2’deki kriterlere uyan atıklar

Sınıflarına göre düzenli depolama tesislerine kabul edilecek atıklar

7

II.sınıf düzenli depolama tesisine; Belediye atığı, Ek–2’deki kriterlere uyan tehlikesiz atıklar, Ek–2’de II. sınıf düzenli depolama tesisleri için verilen kriterlere uyan, katılaştırılmış veya camlaştırılmış atıklar gibi reaktif olmayan ve kararlı tehlikeli atıklar, reaktif olmayan ve kararlı tehlikeli atıklar,

III. sınıf düzenli depolama tesislerinde sadece inert atıklar

Sınıflarına göre düzenli depolama tesislerine kabul edilecek atıklar

Biyobozunur Atık Azaltımı ve Ön İşlem-Geçici Madde 1

Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren 5 yıl içerisinde depolanacak olan biyobozunur atık miktarı, 2005 yılında üretilen toplam biyobozunur atık miktarının ağırlıkça %75’ine, 8 yıl içinde % 50’ sine ve 15 yıl içinde ise %35’ine indirilir.

Atıklar ön işleme tabi tutulmadan düzenli depolama tesislerine kabul edilemez.

Neden Ön İşlem?

8

Yeraltı Suyu

İklim Değişikliği

Akım Şeması

Genelgeler

Düzenli Depolama Tesisi Uygulama Projeleri Hazırlanmasına İlişkin Genelge (2014/13);

Proje inşaatının denetim işlemleri için; 13.05.2011 tarihli ve 27933 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Yapıları Denetim Hizmetleri Yönetmeliği” kapsamında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş “Su Yapıları Yetkili Denetim Firmaları” (SYDF) ile sözleşme yapılmalıdır.

Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin Genelge (2010/16);

Düzenli depolamaya ilişkin teknik, idari hususlar ve uyulması gereken genel kurallar belirlenmiştir.

Yönetmeliğin 15’inci maddesi

(1) yerleşim birimlerine uzaklığı ; I. sınıf en az 1 km, II. sınıf ve III. sınıf en az 250 m (2) Ayrıca, düzenli depolama tesisinin yer seçiminde; • Sahanın topografik, jeolojik, jeomorfolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik durumu, • Taşkın, heyelan, çığ, erozyon ve yüksek deprem riski, • Hâkim rüzgâr yönü ve yağış durumu,

dikkate alınır.

11

Düzenli Depolama Tesislerinin Yer Seçimi

• ÇED süreci tamamlanan Düzenli depolama

tesisleri için uygulama projeleri hazırlanır.

• Tasarlanan geçirimsizlik tabakası sayesinde sızıntı sularının toplanarak yer altı sularının ve yüzeysel sularının kirlenmesi önlenebilir.

• Düzenli depolama sahalarını, düzensiz depolama alanlarından ayıran en önemli farklarından biri de, sızıntı sularının ve depo gazının olumsuz etkilerini kontrol altına alacak bir tasarımının olmasıdır.

12

Düzenli Depolama Tesislerinin Tasarımı

Düzenli Depolama Tesislerinin Tasarımı

Düzenli Depolama Tesislerinin İnşaatı- Depo tabanının teşkili

Sızıntı suyu toplama borusu

Geotekstil tabakası

Kil tabakası

Geomembran tabakası

Yeraltı suyunu koruma tabakası

Eski hücre

Yeni hücre

Gaz toplama bacası

Depolama seddesi

Sızıntı suyu havuzu

Kil Tabakasının Teşkili

Membran Serilmesi

Ankraj Hendeği

Geotekstil Serimi

Sızıntı Suyu Toplama Sistemi

Sızıntı Suyu Yönetimi

21

22

Yağmur Suyu Drenajı

23

Düzenli Depolama Tesislerinin İşletilmesi ve Atık Kabul Kriterleri

24

Atık kabul işlemlerinde uyulması gereken genel kurallar (Madde 18)

Atığın temel özelliklerinin tanımlanması ve nitelendirilmesine ilişkin bilgi ve belgeler (Madde 19)

Atığın temel özelliklerinin tanımlanması ve nitelendirilmesinde testlerin gerekli olmadığı durumlar (Madde 20)

Uygunluk testi (Madde 21)

Tesiste doğrulama (Madde 22)

MADDE 9 Kabul Edilemeyecek Atıklar

• Sıvı atıklar, • AYY EK–3/A’sında tanımlanan; patlayıcı, aşındırıcı, oksitleyici, yüksek tutuşma ve yanma

özelliği gösteren atıklar, • H 9 enfeksiyon yapıcı olarak tanımlanan, herhangi bir ön işleme tabi tutulmamış tıp ve

veterinerlik kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıklar, • AYY EK–3/A’sında sıralanan özelliklerden herhangi birini gösteren, insan veya çevre

üzerindeki etkileri bilinmeyen, araştırma ve geliştirme ya da eğitim faaliyetlerinden kaynaklanan tanımlanmamış veya yeni kimyasal maddeler,

• Ömrünü Tamamlamış Lastikler, • Ek–2’de verilen atık kabul kriterlerini sağlamayan diğer atıklar. Atık kabul kriterlerini sağlamak üzere atıklar seyreltilmez veya karıştırılmaz.

25

Ek-2 Analizi Aranan Parametreler Eluat Kriterleri L/S = 10 lt/kg

3. Sınıf (mg/lt)

2. Sınıf (mg/lt)

1. Sınıf (mg/lt)

As (Arsenik) 0,05 0,2 2,5 Ba (Baryum) 2 10 30 Cd (Kadmiyum) 0,004 0,1 0,5 Cr toplam (Toplam Krom) 0,05 1 7 Cu (Bakır) 0,2 5 10 Hg (Civa) 0,001 0,02 0,2 Mo (Molibden) 0,05 1 3 Ni (Nikel) 0,04 1 4 Pb (Kurşun) 0,05 1 5 Sb (Antimon) 0,006 0,07 0,5 Se (Selenyum) 0,01 0,05 0,7 Zn (Çinko) 0,4 5 20 Klorür 80 1500 2500 Florür 1 15 50 Sülfat 100 2000 5000 ÇOK (Çözünmüş Organik karbon) 50 80 100 TÇK (Toplam çözünen katı) 400 6000 10000 Fenol İndeksi 0,1 Orijinal atıkta bakılacak kriterler (mg/kg) (mg/kg) (mg/kg)

TOK (toplam organik karbon) ≤30000 (%3) 50000 (% 5)* pH ≥ 6 (2)

60000 ( %6)

BTEX (benzen, toluen, etilbenzen ve xylenes) 6

PCBler (7 Türdeş) 1 Mineral yağ (C10 – C40’a kadar) 500 LOI (Kızdırma Kaybı) %10

26 * Sadece reaktif olmayan ve kararlı tehlikeli atıkların II. sınıf depolama tesislerine kabul edilmesinde değerlendirilir.

Analizlerin Farkı

AYY Ek-3/B

• Organik içerik • İnorganik içerik • pH • Akut toksisite • Ekotoksisite • Tehlikeliliği belirler

ADDDY Ek-2

• Eluat analizi • Suya geçen parametreler ve

değerleri • Düzenli depolama tesisi

sınıfını belirler

27

Atıkların Düzenli Depolama Sahasına Dökümü

• Depolama tesisine kabul edilen atıklar, atığı getiren araçların geçişleri drenaj sistemine zarar vermeyecek şekilde dökülür. Atıklar sahanın yapısal sağlamlığını bozmayacak, iç ve dış şevlerde kayma ve yıkılmalara neden olmayacak güvenlik düzeyinde depolanır.

• Asidik ve bazik özellikleri dikkate alınarak istenmeyen reaksiyonlara mahal vermeyecek şekilde depolanır ve atıkların depolandığı noktalar korelasyon metoduyla tanımlanır.

29

Kontrol ve izleme işlemlerine ilişkin genel hükümler (Madde 23)

Yeraltı sularının korunmasında uygulanacak kontrol ve izleme işlemleri (Madde 24)

Sızıntı suyu ve gaz kontrolü için uygulanacak kontrol ve izleme işlemleri (Madde 25)

İşletme aşamasında kontrol ve izleme süreci (Madde 26)

İşletme Sırasında ve Kapatma Sonrasında Kontrol ve İzleme Süreci

30

Gözlem Kuyuları

• Membada en az 1 adet

• Mansapta en az 2 adet • Yerleri, derinlikleri,

sayısı ÇED sürecinde belirlenir.

31

Depo Gazı Yönetimi Flare-Elektrik Enerjisi

Düzenli depolama tesisi üst örtüsünün teşkili Uzun dönem çevre emniyeti (Madde 27)

32

II. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi Üst Örtü Geçirimsizlik Sistemi

Bitki Örtüsü Tarım Toprağı ≥50 cm Drenaj Tabakası ≥50 cm Mineral Sızdırmazlık ≥50 cm Dengeleme Tabakası ATIK

Düzenli depolama tesisi üst örtüsünün teşkili

33

İnşaat ve İşletme Sorunları

38

Özel durumların göz önüne alınmasını gerektiren atıklar (Madde 30)

Uygun olmayan döküm sahalarının ıslahı (Madde 31)

İdari yaptırımlar (Madde 32)

Yürürlükten kaldırılan hükümler (Madde 33)

Çeşitli ve Son Hükümler

(1) Arıtma çamurlarının, ek-2’de verilen diğer tüm parametreleri sağlaması, ağırlıkça en az %30 kuru madde ihtiva etmesi ve kötü kokunun giderilmesi kaydıyla II. sınıf düzenli depolama alanında ayrı bir lotta depolanmasında 1/1/2020 tarihine kadar Çözünmüş Organik Karbon (ÇOK) limit değerine uygunluk aranmaz.

39

11 Mart 2015 tarihli ve 29292 sayılı RG Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Geçici 4 üncü madde;

Ekler

EK-1: Testler ve Numune Alma Metodları 1- Atığın temel özelliklerinin tanımlanması ve

nitelendirilmesinde yapılan Testler 2 - Numune Alma Ve Test Metotları EK-2: Atık Kabul Kriterleri 1- Sınır değer artırımları 2- Atıkların düzenli depolanabilmesi için kabul kriterleri EK-3: Düzenli Depolama Tesislerinde Kullanılan Sızdırmaz Malzemeler

İle İlgili Standartlar EK-4: Meteorolojik Veriler EK-5: Depo Gazı ve Sızıntı Suyunun Kontrolü ve

İzlenmesi

40

Teşekkürler…

41

E-posta: munure.turkmen@csb.gov.tr Telefeon: 0 312 586 3075