Bolum 3 - Maliyet Analizi

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 1/35

1

Bölüm 3

Maliyet Analizi Genel Maliyet Faktörleri Finansal tablolarda

maliyetlerinsnflandrmas

Maliyet davranlarnntahmininde maliyetsnflandrmas

Karar vermedekullanlan maliyetkavramlar

Karar vermede MarjinalMaliyetlerin rolü

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 2/35

2

Örnek: Dondurma Üretim MaliyetleriTop.mal. Birim Fiyat Oran

(Süt, eker, sahlep) $120.250 $0,65 26%Dondurma külah 9.250 0,05 2%Kira 112.850 0,61 24%Ücretler  46.250 0,25 10%

Ücretli vergileri 9.250 0,05 2%Sat vergileri 42.550 0,23 9%letme vergileri 14.800 0,08 3%Debt service 42.550 0,23 9%Yardmc malzemeler  16.650 0,09 4%

Elektrik, su, v.b. 14.800 0,08 3%Dier giderler(sigorta, reklam, aidatlar) 9.250 0,05 2%Kar  24.050 0,13 5%

Toplam $462.500 $2,50 100%

Faktör 

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 3/35

3

Genel Maliyet Faktörleri

Üretim Maliyetleri

Dogrudan malzeme

Dorudan içilik

Üretim genel gider 

Üretim-d Maliyetler 

Genel gider 

PazarlamaYönetim

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 4/35

4

Finansal Tablolarda Maliyet Snflandrmas

Karlkllk kavram: Bellibir geliri üretmek içinyaplan maliyetler ayn

periyotta gider olarakgösterilmelidir. Periyot maliyetleri: Periyot

(zaman) baznda gelir ileeletirilen maliyetlerdir.

Ürün maliyetleri:Ürünbaznda gelirle eletirilenmaliyetlerdir.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 5/35

5

Süt, eker, sahlep $0,65Dondurma külah 0,05Kira

Dondurma Birim Fiyat

Ma liy et Sn fla n d rm a s - örn ek

ÜrünMaliyet

i

Periyot

Maliyeti

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 6/35

6

Maliyet Aklar ve Snflandrmas

Satlanmallarnmaliyeti

Hammaddestoklar

Yar mamül

stoklar Bitmi ürün

stoklar

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 7/35

7

Maliyet Davranna Göre

Snflandrma Hacim indeksi

Maliyet Davran

Sabit maliyetler 

Deiken maliyetler 

Karma maliyetler 

Ortalama birimmaliyetler 

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 8/35

8

Hacim Birimi Üretim hacmini

tanmlamak için

kullanlan birim Örnekler : ± Araç ± sürülen ³km´ ± Enerji santrali ±

üretilen ³kWsaat´ ± Pres makinas ±

preslenen ³parça´says

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 9/35

9

Sabit Maliyetler  Firmaya temel

üretim kapasitesini

salamann maliyeti Maliyet davran:

Üretim seviyesi ilesabit kalr.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 10/35

10

Deiken Maliyetler 

Üretim veyasatlarn düzeyinebal maliyetlerdir.

Maliyet davran:Üretim seviyesineorantl azalma veyaart

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 11/35

11

Ortalama Birim Maliyet Birim üretim bana

maliyet

Maliyet Davran: ± Birim bana sabit

maliyet: üretim hacmiile deiir.

 ± Birim banadeiken maliyet:üretim hacmindenbamsz.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 12/35

12

Gal ba a gi il milOrtalama benzin f iyat

 20 mil/ galon

$1.34/ galon

Araca Satn Al a ve Kullanm Mal etleri

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 13/35

13

Maliyet-Hacim likisi

5.000 10.000 15.000 20.000

Deiken maliyetler ($0.1190/mil $595 $1.190 $1.785 $2.380

Karma maliyetler:

Deiken ksm 200 400

Hacim Indeksi (mil)

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 14/35

14

Maliyet-Hacim likisi

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 15/35

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 16/35

16

Fark (Incremental) Maliyetleri Bir alternatif yerine

dierini seçmenin

toplam maliyetlerdeyaratt farktr.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 17/35

17

Örnek

Otomobil yan parças üreten firmada üretimmühendislii bölümü mevcut kalplarndaha avantajl kalplarla deitirilmesiniönermektedir. Alternatif kalbn dahayüksek malzeme maliyetinin içilik veenerji maliyetlerindeki kazançla

alabilecei düünülmektedir. Her ikialternatifin aylk maliyetlerini dikkatealarak hangi kalp alternatifini seçtiinizi

belirtiniz.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 18/35

18

Örnek: Yeni Ür etim Metodunu Seçmenin Far k Maliyeti

Deiken maliyetler Malzeme

Mevcut Kalp Alternatif Kalp Fark Maliyeti

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 19/35

19

ÖrnekSandstone firmasnn fabrikalarndan birinde

haftalk 5 gün tek vardiya üretimiyaplmaktadr. Fabrika fazla mesai ve haftasonu mesaisine gitmeden tam kapasitede

24,000adet/hafta üretim yapabilmektedir. Tekbir vardiya için haftalk sabit maliyet$90,000/hafta. Ortalama deiken maliyettüm üretim hzlarnda haftalk 24,000 adet

üretim hzna kadar $30/adet¶tir. Firmamevcut üretimin üzerine 4000 adet/haftakadar ek bir sipari almtr. Yeni sipariinkarlanmas için 2 opsiyon düünülmektedir:

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 20/35

20

Örnek (devam) Opsiyon 1: Fazla mesai veya

Cumartesi çalma gününü ekleyerek

haftalk üretim kapasitesini 36,000adete çkar. Sabit maliyetlerde bir artbeklenmemektedir. Ancak, deiken

maliyet haftalk 24,000 ve 36,000 adetüretim aralnda $36¶a yükselmektedir.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 21/35

21

Örnek (devam) Opsiyon 2: kinci bir vardiya ekleme.kinci vardiyann maksimum kapasitesi

21,000/adet. kinci vardiyada deikenmaliyet $31.5/adet ve ek sabit maliyetise, $13,500/hafta.

kinci opsiyonu karl yapacak üretimaraln belirleyiniz.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 22/35

22

Örnek: Baaba Hacim Analizi

Opsiyon 1: fazla mesaiveya Cumartesimesaisi: 36Q

Opsiyon 2: kinci

vardiya: $13,000 +31.50Q

Baaba noktas:

36Q = $13,000 +

31.50QQ = 3,000 adet

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 23/35

23

Örnek Benson firmas çim makinalarnda kullanlan gaz

filtresinden ylda 20,000 adet üretmektedir. Beklenen

yllk üretim maliyetleri aada özetlenmitir:

Deiken maliyetler:

Dorudan malzeme $100,000

Dorudan içilik $190,000

Enerji ve su $35,000

Sabit maliyetler:

Istma ve aydnlatma $20,000

 Amortisman $100,000

Toplam maliyet $445,000

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 24/35

24

Örnek (devam)Tompkins firmas ise 20,000 adet gaz

filtresini Benson firmasna $17.00/adet

birim fiyatta satmay teklif etmitir. Eer Benson firmas bu teklifi kabul edersemevcut üretim tesisi üçünçü bir firmaya

yllk $35,000 ücretle kiralanacaktr.Benson firmas bu teklifi kabul etmelimidir?

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 25/35

25

Örnek (devam)

r e ve a Sa n l arar 

Deiken maliyetler 

Dorudan malzeme

Üret Opsiyonu S tn Al Opsiyonu Fark Maliyeti

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 26/35

26

Frsat Maliyetleri Baka daha iyi bir çözümüseçmemeninkaçrlan frsatmaliyeti

Örnek: 4 ylüniversitedeokumann frsat

maliyeti 4 ylboyunca çalarakkazanlabilecekgelirdir.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 27/35

27

Batk (sunk) Maliyetler  Geçmi kararlar 

nedeniyle hali hazrdaolumu maliyetler 

Ekonomik Sonuçlar:Gelecek ile kararlardabelirleyici deil.

Örnek: geçen yllastikleri deitirmekiçin harcanan $500 ²gelecekte arac satmakararnda hiçbir etkisiyok.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 28/35

28

Marjinal Maliyetler 

Çkty (üretim) bir birim artrmann ekmaliyeti

Örnek: elektrikmaliyeti²azalanmarjinal maliyet

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 29/35

29

Örnek Aadaki fiyat tarifesine göre elektrik satn alan bir 

iletmeyi düünelim:

kWh/ay $/kWh

lk 1,500 $0.05

Sonraki 1,250 $0.035

Sonraki 3,000 $0.0205,750 üstü $0.010

Mevcut durumda aylk elektrik tüketim miktarnn

3,200 kWsaat olduu verilmi olsun. Bu fiyattarifesine göre mevcut tüketimi 1kWsaat eklemeninmarjinal maliyetini hesaplaynz.

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 30/35

30

Örnek (devam)

kWsaat ücret ($/kWsaat) Maliyetlk 1500 0.050 $75

Bir sonraki 1,250 0.035 43.75

Kalan 450 0.020 9.00Toplam 127.75

kW saat bana ortalama deiken maliyet = 127.75/3,200

= $0.0399 kWsaat

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 31/35

31

Birim Marjinal Katk

Birim marjinal katk= sat fiyat ±deiken maliyet

Uygulamas:

Baaba noktasanalizi:

Sabit maliyetler Baaba noktas=

Birim marjinal katk

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 32/35

32

Marjinal Analiz

Temel Soru: ³Deer mi´

Karar Kural:

Herhangi bir kararndorulanmas için,

Marjinal gelir >

Marjinal maliyet

rnA

Marjinal elir adetMarjinal Maliyet 8 adet

Kar Marj adet

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 33/35

33

Örnek

Bir günde 1,000 kutu jenerik aspirinüretebiliyoruz. Pazar kst olmad içinüretebildiimiz kadar jenerik asprini

$10/kutu fiyatnda satabilmekteyiz.Haftalk sabit maliyet $ 5,000 (vergiler +sigorta). Üretim miktarndan bamszolarak malzeme maliyeti $2/kutu ve

içilik maliyeti $5/kutu (Pazar günleri ise$10/kutu).

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 34/35

34

Örnek (devam) Markal aspirinde ise haftalk sipari

1,000 adet olup, birim fiyat $30/kutu¶dur.

Markal aspirinin maliyeti jenerikaspirinin maliyeti ile ayndr.

Sözlemeye göre firma hem markalhem de jenerik aspirin üretebilmektedir.Firma ne yapmaldr? Pazarlar üretimyap veya sadece 6 gün üretim yap?

8/8/2019 Bolum 3 - Maliyet Analizi

http://slidepdf.com/reader/full/bolum-3-maliyet-analizi 35/35

35

Örnek: Kar Maksimizasyon Problemi

Markal Jenerik