View
0
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
EU-IPA12/CS02
Yenilenebilir Enerji Sektörünün Geliştirilmesi için
Danışmanlık Hizmetleri Projesi
Yenilenebilir Enerji Teknolojilerinin Eğitimi
21 Eylül 2017
Proje Tanıtımı & Amacı
2
Hibe
AB
BakanlığıAB
Delegasyonu
Proje
Yürütme
Komitesi
IPA – Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı
EU/IPA 2012 Enerji Sektörü Teknik Yardım Programı
Proje İçeriği
3
Yenilenebilir Enerjinin Durumu, Önündeki Engeller ve Yol HaritasıGörev 1
• Yasal/Yönetmeliksel Çerçeve
• Ekonomik, Finansal, Teknik ve Çevresel Çerçeve
• Fiyatlama Politikası ve Mekanizmaları
• AB Politikası ile uyumlu Strateji ve Aksiyon Planı
Küçük Ölçekli YE Projeleri için Destek Mekanizmalarının OluşturulmasıGörev 2
• Proje Değerlendirme & Fizibilite Raporlarının Hazırlanması
• Finansal Destek Mekanizmalarının Belirlenmesi
• Hesaplama Aracının Hazırlanması
• Çevresel ve Sosyal Değerlendirmeler
Merkezi Kontrol Sistemi için Teknik Şartname Hazırlanması Görev 3
• Güneş Enerjisi Santralleri için Merkezi İzleme, Tahmin ve Kontrol Sistemi Kurulması için gerekli altyapının belirlenmesi
4
Hesaplama Araçlarının Tanıtımı ve Kullanıcı Kitlesi
• Kullanımı kolay
• Ulaşılabilir
• Teknik ve finansal açıdan detaylı
• Farklı risk ve duyarlılık
senaryoları
Yatırımcıların ve finans kurumlarının
projelerin uygunluğunu
değerlendirmek için
kullanabilecekleri basit hesaplama
araçlarının sektördeki eksikliği
Hesaplama Araçlarının Kapsamı
Potansiyel Projeler :
• PV çatı/zemin uygulamaları
• Biyokütle tesisleri
• Çöp gazı tesisleri
• Rüzgar santralleri
5
• Teknik detaylar
• Elektrik üretiminden kaynaklı kazanç
• Yatırım ve bakım & onarım maliyetleri
• Finansal modelleme-Nakit akışı,
proje geri dönüş süresi
• Çevresel değerlendirme, karbon
salım tasarrufu
Kullanıcıya Sağladığı Faydalar
6
Teknik Çıktılar
• Kurulu güç
• Net elektrik üretimi
• Ana performans göstergesi
• LCOE
Çevresel Çıktılar
• Karbon salım tasarrufu
Finansal Çıktılar
• Spesifik yatırım maliyeti
• Sigorta, işletme ve bakım maliyeti
• Dağıtım gideri
• Net kazançlar
• Geri ödeme süresi
• Net bugünkü değer
• İç karlılık oranı
GÜNEŞ ENERJİSİ
7
Türkiye Güneş Potansiyeli Atlası
GEPA
Türkiye’de Enerji Yatırımı
8
•Ocak 2017 Türkiye Toplam Kurulu Güç78,530 MW
•Ocak 2017 Türkiye GES Kurulu Güç861 MW
•Ocak 2017 Türkiye GES payı%1.1
•Ocak 2017 Almanya GES Kurulu Güç40,850 MW
•2023 Türkiye Hedef Kurulu Güç125,000 MW
•2023 Türkiye Hedef GES Kurulu Güç5,000 MW
*TEİAŞ, Fraunhofer
Türkiye’de GES Yatırımı
9
• 2016 yılında 583.7 MW GES kapasitesi eklendi.
• 10 yıl alım garantisi 13.3 USD cent/kWh
• Lisanssız GESler için kapasiteler doldu.
• 09/09/2016 Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) yönetmeliği
yayımlandı:
Karapınar’da 500 MWp/yıl kapasiteli FV güneş modülü üretim
fabrikasının ve AR-GE Merkezinin kurulmasını, AR-GE faaliyetlerinin
yürütülmesini ve toplam 1,000 MWe kurulu gücündeki GES Tesisinin
devreye alınmasını kapsıyor.
Yarışma sonucunda; Kalyon – Hanwha Enerji Ortak Girişim Grubu,
15 yıllık alım garanti süresi boyunca kWh 6.99 $/cent fiyat ile kazandı.
Güneş’in Paraya Dönüşümü
10
Lisanssız Projeler için Başvuru Süreci
11
Lisanssız Projeler için Başvuru Süreci
12
Türkiye’de 21 Dağıtım şirketi vardır.
Lisanssız Projeler
Avantajlar• 1MW ve altı için lisansa gerek yok• Öz tüketim durumunda tüketici fiyatı üzerinden tasarruf• Türkiye'nin birçok bölgesinde karlı yatırım imkanı
Dezavantajlar• 10 yıllık alım garantisinden sonraki belirsizlik, serbest piyasaya elektrik
satamama esnek değil• Yavaş işleyen bürokrasi piyasadaki belirsizlikler• Küçük yatırımlar için de uzun başvuru süreci karışık süreç küçük
yatırımları engelliyor• 31/12/2017 itibariyle dağıtım bedeli 2,5628 kr/kWh 10,2510 kr/kWh
13
Yönetmelikte Son Durum
• Öztüketim amacıyla Köy İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri, Tarıma
Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri, Tarım Kredi Kooperatifleri ve
Birlikleri için TEİAŞ tarafından her bir trafo merkezi için 5 MW bağlantı
kapasitesi tahsis edilir.
14
Faydaları Daha iyi fiyat Sürdürülebilir
yatırım Teşvikler Yenilikçilik
Yönetmelikte Son Durum
• Kooperatifler Kanunu kapsamında kurulan enerji kooperatifleri için ortak sayısına bağlı olarak ve her bir tüketim tesisi ile ilişkilendirilen üretim tesisinin kurulu gücü 1 MW’ı geçmeyecek şekilde;
– 100’e kadar ortağı bulunan için 1 MW’a kadar,
– 100’den fazla 500’e kadar ortaklı için 2 MW’a kadar,
– 500’den fazla 1000’e kadar ortaklı için 3 MW’a kadar,
– 1000’den fazla ortağı olan için 5 MW’a kadar tahsis
yapılabilir.
15
Lisanssız Yönetmeliği
• Elektrik Dağıtım Şirketi’ne (EDAŞ) abonelik gerekiyor (bir tüketim noktası = 1MW)
• 23 Mart 2016 tarihinde yapılan değişiklikle güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin kurulu gücü, ilgili üretim tesisi ile ilişkilendirilecek tüketim tesisinin bağlantı sözleşme gücünün otuz katından fazla olamayacak
• Şebekeye bağlı değil ise sınır yok
• Devlete satışta
– 2020 Aralık sonuna kadar yapılan başvurularda:
• 10 yıl alım garantisi
• kWh başına 13.3 Dolar cent ödeme (teşvikler)
16
SWOT Analizi
17
GÜÇLÜ YÖNLER
Yüksek potansiyel
Düşük yatırım maliyeti (son 10 yılda %75 azalma)
Teşvik (kWh başına en yüksek)
ZAYIF YÖNLER
Tecrübesiz kurulumcular
Yönetmelik (ve politik riskler)
Teknik altyapı (iletim ve dağıtım hatları)
FIRSATLAR
Sürekli artan talep, büyüyen ekonomi
Seragazı emisyonunu azaltma
Finans sektörünün ilgisi
TEHDİTLER
Enerji fiyatlarının düşmesi
Düşük kalite ekipmanların çokluğu
Diğer tür enerji yatırımlarının rekabeti
PV Teknolojileri
18
Mono vs Poli
19
• Fiyat– Mono ↑– Poli ↓
• Verim– Mono ↑– Poli ↓
• Boyut
– Mono ↓
– Poli ↑
• Ömür
– Mono ↑
– Poli ↓
• Polikristalin sektörü gün geçtikçe gelişme kaydediyor.
• Zaman geçtikçe polikristalin performansının monokristaline yaklaşması bekleniyor.
İnce Film
20
• Kristalin silikon uygulamalarına göre çok daha ince
• Işığı daha iyi emmesine rağmen verimi genel olarak daha düşük
• Ucuz
• Hızlı gelişiyor
İnvertör Özellikleri
21
• İnvertör (Evirici)
– Doğrusal akımı (DC) alternatif akıma (AC) çevirir
– Tasarıma göre merkezi yada dizi tipinde olabilir
– Arızası durumda elektrik üretilemez
– Standartları
– IEC 61727 (Şebeke standartı)
– IEC 62109 (Güvenlik)
İnvertör Çeşitleri
22
• Merkezi
– Avantajlar
• Düşük maliyet
• Kanıtlanmış teknoloji
• Büyük sistemlerde daha uygun
– Dezavantajlar
• Farklı açı ve yerleşim için uygun değil
• Arıza durumunda sistemin durması
• Dizi
– Avantajlar
• Düşük bakım onarım
• Modüler yapı sayesinde esnek dizayn
• Sadece arızalı dizinin durması
– Dezavantajlar
• Yüksek maliyet
• Daha çok alan ve bağlantı noktası
Merkezi ve Dizi İnvertörler
23
Önemli Parametreler
24
Sistem Kayıpları
25
Risk Elementleri
26
Risk Elementleri
27
EPC
28
• Engineering Procurement Construction
– PV santralin kurulumundan sorumlu firma
• Önemli noktalar
– Referanslar (Yerli, yabancı)
– Mühendislik Deneyimi (İzinler, kurulum)
– Sertifikalar (İSG, Hizmet Yeterlilik, Kalite Yönetimi)
– İşletme Bakım Hizmetleri
EPC
29
• Önemli noktalar
– Teknik Personel Sayısı (Arıza durumunda müdahale)
– Finansal Durumu
– Performans Garanti Anlaşması
– Çalıştığı tedarikçiler (Ürün kalitesi, elde kalan paneller)
– 600’den fazla firma!
Türkiye’de Rüzgar Enerjisi Yatırımı
30
*TEİAŞ, Fraunhofer
Türkiye Rüzgar Haritası
31
• Santralin belli bir periyotta ürettiği toplam enerjinin, tam kapasitedeüretebileceği enerjiye (ideal koşullardaki enerji üretimi) oranıdır.
• 50 metre yüksekliğindeki ortalama kapasite faktörü (1 MW’lık rüzgar türbinini referans alarak):
• Ekonomik RES yatırımı için 50m üzerinde:
– Kapasite faktörü > %35 – Rüzgar hızı > 7m/s
Türkiye Rüzgar Santralleri Haritası
32
Rüzgar Türbinleri
33
Türbin Güç Eğrisi
34
RES’lerde Yer Seçimi
35
• Şiddetli basınç gradyanlı, düşük eğimli, sürekli rüzgar vadileri,
• Şiddetli jeostrofik rüzgar alanlarındaki tepeler ve zirveler,
• Şiddetli rüzgar veya kıyı şeritleri
RES’lerde Yer Seçimi
36
• Ulaşım kolaylığı,
• Ulusal şebekeye bağlanma kolaylığı,
• Arazinin kullanılış şekli ve işlenme kolaylığı,
• Arazinin büyüklüğü ve eğimi,
• Arazinin bitki örtüsü,
• Askeri, sivil radar ve hava alanına yakınlığı,
• Mülkiyeti (sit, doğal koruma, milli park vb.)
Rüzgar Enerjisi
37
• Yatırıma karar vermek için tesisin
ne kadar enerji üreteceğini
olabildiğince doğru bir şekilde
öngörebilmek gerekmektedir.
• P90: Rüzgar santralinin %90
ihtimalle üreteceği enerjiyi belirtir.
Yatırımcılar kararlarını bu değere
göre alırlar.
• P50: Ortalama üretim.
• P10: Rüzgar santralinin
%10 ihtimalle üreteceği enerji.
Kapasite Faktörü
38
• Santralin belli bir periyotta ürettiği toplam enerjinin, tam kapasitede üretebileceği enerjiye (ideal koşullardaki enerji üretimi) oranıdır.
• Örnek I:
– Kurulu güç: 20 MW.
– 1 yıl boyunca üretilen enerji miktarı: 43,416 MWh
– 1 yıl = 8760 saat
– Kapasite faktörü → 43,416 𝑀𝑊ℎ
20𝑀𝑊 × 8760 ℎ= 0.2478 ≈ %25
• Örnek II:
– Enerji üretimi → 20 𝑀𝑊 × 8760ℎ × 0.25 =43,416 𝑀𝑊ℎ
Lisanssız Projeler için Başvuru Süreci
39
Türbinlerin zeminden ulaşabileceği maksimum yüksekliğin (paratoner dahil) 60 metre üzerinde olması halinde, rüzgar enerjisine dayalı başvuru sahiplerinin Teknik Etkileşim izni için TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi’ne başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
Gerekli Dokümantasyon
40
• Ön lisans başvuru dilekçesi (EPDK)
• Taahhütname
• Yetki Belgesi/Ticaret Sicil Memurluğu tasdikli Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesi Nüshası
• Üretim tesisine ilişkin bilgiler
– Bilgi formu
– Yatırım termin programı
– Tek hat şeması
– 1/25,000 ölçekli tesis haritası
– Yerleşim yeri projesi
• Banka teminat mektubu
• Tüzel kişiliğe ait ortaklık yapısı ve pay sahipleri ile ilgili diğer belgeler
Gerekli Dokümantasyon
41
• Ölçüm izinleri
• Santral sahası belirlenmesi
• ÇED Gerekli/Değil
• Orman ön izni
• Diğer arazi anlaşmaları
• Teknik etkileşim analizi (TEA)
• Proje onayları
• İmar planları
• Orman kesin izni
• Askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgeleri yönetmeliği görüşleri
• Bağlantı anlaşması
• İnşaat izni
• Kabul/işletme
Ölçümler
42
• Son 3 yıl içinde elde edilmiş en az 1 yıl sürekli rüzgar ölçümü.
• Direk en az 60 metre olmalı.
• Bunlar gibi birçok bilgi mevzuatta
detaylıca belirtilmiştir.
Değişken Cihaz
Rüzgar hızı Rüzgar hız ölçer, Anemometre
Rüzgar yönü Rüzgar yön ölçer
Hava sıcaklığı Hava sıcaklık ölçer, Termometre
Bağıl nem Bağıl nem ölçer
Hava basıncı Basınç ölçer, Barometre
ÇED Süreci
43
Yatırım Maliyeti Tablosu
44
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM)
45
• 10 yıllık devlet alım garantisi
• Yerli katkı ilaveleri 5 yıl süreyle geçerli
• 31 Aralık 2020’ye kadar devreye girmiş/girecek tesisleri kapsamaktadır.
YE KaynağıYEKDEM
[USD cent/kWh]
Hidroelektrik 7.3
Rüzgar 7.3
Jeotermal 10.5
Biyokütle 13.3
Güneş 13.3
Yerel Üretim Yerli Katkı İlavesi[USD cent/kWh]
Kanat 0.8
Jeneratör ve güç elektroniği 1.0
Türbin kulesi 0.6
Rotor ve nasel gruplarındakimekanik aksamın tamamı
1.3
En fazla toplam 3.7
SWOT Analizi
46
Biyokütle ve Biyogaz Teknolojilerine Genel Bakış
47
• Dünya’da 2015 yılı yatırımları:
– Enerji Sektörü: $ 1.8 trilyon
• Yenilenebilir Enerji: $ 313 milyar | Enerji Verimliliği: $ 221 milyar
• 2035 yılına kadar öngörü
– Tahmini enerji tüketimini karşılamak için
• $ 2 trilyon/yıl Enerji Yatırımları (toplamda $48 trilyon)
• %13’lük yenilenebilir enerji yatırımı (toplamda ~$ 6 trilyon)
• Çalışır ve inşaa halinde bulunan 72 biyokütle, biyogaz, çöp gazı santrallerinin toplam kurulu gücü: 372 MW
– Türkiye toplam kurulu gücünün %0.5’i
Biyokütle Nedir?
48
• Bitkisel, hayvansal ve kentsel atıklar kullanılabilir.
• Türkiye’de yıllık toplam atık miktarı:
– Ormancılık ~ 4.8 milyon ton
– Tarım ~ 15 milyon ton
• 2023 hedefi: 1 GW kurulu güç.
• Kaynak ülkenin her tarafında mevcut.
Biyokütle Kullanım Alanları
49
Biyokütle Çevrim Yöntemleri
50
Biyokütle Çevrim Yöntemleri
51
Biyogaz
52
• Organik atıklardan, oksijensiz ortamda biyolojik & kimyasal işlemler sonucu elde edilir.
• Birincil olarak metan (CH4) ve karbondioksit (CO2) içerir.
• Kullanım alanları:– Doğrudan yakarak ısıtma– Türbinden elektrik üretimi– Doğalgaz ile karıştırılarak maliyetin
düşürülmesi
Gaz ve Buhar Türbinleri
53
Biyogaz
54
• Depolanabilirlik.
• Sosyoekonomik kalkınmaya katkı.
• Sürdürülebilirlik.
• Biyoyakıtların çeşitli koşullarda yetişebilmesi.
• Düşük çevre kirliliği.
Biyogaz SWOT Analizi
55
Çöp Gazı Nedir?
56
• Çöp gazı organik atıkların çürümesiyle oluşur.
• Metan küresel ısınma potansiyeli çok yüksek bir sera gazdır.
– CO2’in 21-25 katı kadar güçlü
• Çevreye ve sağlığa zararlı kimyasal maddeler içerir
Emisyon Oran (%)
Metan (CH4) 40 – 50
Karbondioksit (CO2) 35 – 45
Azot (N2) 5 – 15
Oksijen (O2) 0 – 3
Zararlı kimyasallar Miktar (mg/m3)
Hidrojen Sülfür (H2S) 100 – 500
Hidroklorik asit (HCl) 20 – 100
Kloroflorokarbon gazları (CFCler) 10 – 50
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar(PAHlar)
0 – 50
Çöp Gazının Kullanım Alanları
57
• Boylerler
– Doğrudan çöp gazı ile veya fosil yakıtlarla beraber olacak şekilde kullanılabilirler.
• Doğrudan termal uygulamalar
– Fırınlarda, çamur kurutmada, tünel fırınlarda, demirci ocaklarında v.b. alanlarda kullanulabilirler.
• Sızıntı suyu buharlaştırması
– Katı atık sahalarında sızıntının kontrol altına alınmasında kullanılabilirler.
Çöp Gazının Kullanım Alanları
58
• Çöp sahasında kurulacakdikey ve yatay boru ağı ileçöp sahası ile booster ünitesiarasındaki ana boru hattı
• Booster Ünitesi ve Flare (meşale)
• Biyogaz Temizleme Üniteleri
• Motor
• Enerji nakil hattı
Çöp Gazından Elektrik Üretimi
59
Çöp Gazı Çevresel Değerlendirmesi
60
• Sera gazı emisyonlarını azaltır.
• Metan, Karbondioksit’e göre 21 ila 25 kat dahagüçlü bir sera gazıdır.
• Havayı toksik gazlardan arındırır.
• Sürdürülebilir bir teknoloji.
• Yerel kalkınmaya destek verir.
Artılar
• Atıkları ayırma gerekliliği.
• Sızma, koku ve patlama riski.
• Tedarik zinciri zorluklarıRiskler
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM)
61
• 10 yıllık devlet alım garantisi
• Yerli katkı ilaveleri 5 yıl süreyle geçerli
• 31 Aralık 2020’ye kadar devreye girmiş/girecek tesisleri kapsamaktadır.
YE KaynağıYEKDEM
[USD cent/kWh]
Hidroelektrik 7.3
Rüzgar 7.3
Jeotermal 10.5
Biyokütle 13.3
Güneş 13.3
Recommended