View
33
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
Sa subong nga Isyu
Editoryal: Maisog nga Atubangon ang Oplan Kapanatagan! Ibuyagyag kag Pamatukan!! p.1
Asud-asod nga Taktikal nga Opensiba Ginlunsar sang NPA sa Panay, 16 nga tropa sang kaaway, kaswalti p.4
Rice Liberalization Law sang Rehimeng US-Duterte, Dagok sa Mangunguma p.5
Pamatan-on, Batuan ang Pasistang Padihot sang military kag kapulisan p.7
Mga Balita p.9
Binalaybay p.12
Caduy p.14
Tuig 42, Numero 2 Hiligaynon nga Edisyon Oktubre 2019
Maisog nga Atubangon ang Oplan Kapanatagan! Ibuyagyag kag Pamatukan!!
ang Disyembre 4, 2018 ginpirmahan ni Duterte
ang Executive Order No. 70 (EO 70) para sa
pagtukod sang National Task Force to End
Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC)
bilang mayor nga tagapatuman sang Oplan
Kapanatagan. Pareho sang nagliligad nga mga oplan
sang papet kag pasistang rehimen, ang pinaka-
katuyuan sang Oplan Kapanatagan amo ang pagpusa
sang armado nga rebolusyon kag lutuson ang NPA.
Ang estratehiya sini amo ang Whole-of-Nation
approach kon sa diin labi nga ginapatingkad ang
papel sang mga lokal nga yunit kag mga ahensya sang
reaksyonaryo nga gobyerno paagi sa pagpahog sa ila
nga pahalinon, kasuhan ukon bansagan nga suporter
sang NPA kon mahina ang pagpatuman nila.
Sini nga tuig ginpasikad ang implementasyon
sg mga Task Force – ELCAC sa lainlain nga lebel sa
Panay. Sang Agosto 6, 2019 nagpagua ang ex-general
nga secretary sang DILG Eduardo Año sang Memo
Circular nga nagamandu sa mga LGU paano
ipatuman ang EO 70 ni Duterte.
Ginaobligar sini nga tukuron ang mga Task
Force halin sa rehiyunal, probinsyal, munisipal tubtob
sa barangay lebel. Ang Regional TF-ELCAC
ginapamunuan ni DENR Secretary kag Cabinet
Officer for Regional Development and Security
(CORDS) nga ex-general Roy Cimatu. Ang mga
gobernador sa tagsa ka probinsya amo ang
nagapamuno sa mga probinsyal TF-ELCAC. Ang
S
Editoryal
2 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
mga meyor ang nagapamuno sa mga munisipal task
force kag ang mga barangay kapitan ang mamuno sa
barangay task force ukon BTF-ELCAC.
Bangod kuno Whole-of-Nation approach ini,
ginapakete sa mga task force ang pagpatapo sang
halos tanan nga mga ahensya sg gobyerno para kuno
maghatag sang mga basehan nga serbisyo kag
proyekto sa pumuluyo. Ugaling sa ngalan lang nga
ang puno (gobernador, meyor, brgy kapitan) sang
LGU ang nagapamuno sa task force. Ang matuod nga
nagapamuno sini ukon nagamandu amo ang AFP kag
pangaduha ang PNP.
Katimbang sang BTF-ELCAC, amo ang
Retooled Community Support Program ukon RCSP
sang AFP. Ini ang militar nga sangkap sang Oplan
Kapanatagan nga amo ang halos magapalakat na sang
BTF sa oras nga magpusisyon ang RCSP sa baryo.
Pareho sang mga Task Force, pamunuan man
kuno sang mga punong ehekutibo (gobernor, meyor)
ang RCSP. Pero sa aktwal nga tupa sini, ang militar
amo ang nagamandu sa gihapon. Pagabug-uson ang
RCSP lakip sang mga katapo sang Konseho, puno
sang Sangguniang Kabataan, Lupong Tagapamayapa,
BPAT (barangay peace and action team), prinsipal
ukon head teacher sang eskwelahan sa baryo, tiglawas
sang simbahan, media kag pribado nga sektor ukon
mga NGO.
Sa pilit kag pamahog sang militar kag pulis,
may pila ka banwa kag baryo sa mga probinsya sang
Panay ang nagdeklarar sa CPP-NPA-NDF nga
persona non grata ukon “indi mabaton nga mga
elemento”.
Sang Setyembre kag Oktubre 2019 ginpabuylo
na ang pagtukod sang mga task force-elcac sa mga
banwa sang Panay kag sang Oktubre ginpasikad sang
DILG ang mga barangay assembly para matukod ang
mga barangay task force ukon BTF-ELCAC. Lauman
naton nga sa Nobyembre-Disyembre ang kadam-an
nga mga barangay pwersahon nga matukuran na sang
BTF-ELCAC.
Ang pagduso nga matukod ang mga BTF-
ELCAC mahimo nga paghingagaw sang regional task
force ELCAC sa ila target nga pus-on na kuno ang
insurhensya sa Panay sa Marso 2020.
Antes pa man natukod ang mga task force sa
mga banwa kag baryo, ginbuy-an na sang AFP ang
mga yunit sang RCSP nga nag-okupar sang apat ka
baryo sang Cuartero, Capiz (San Antonio, Putian,
Mahunod-hunod, Carataya) kag lima ka baryo sang
Calinog, Iloilo (Guinbonyugan, Supanga, Binolosan
Grande, Binolosan Pequeño, Manaripay).
Ang RCSP ginbag-o nga ngalan sang daan nga
mga yunit sang kaaway pareho sang RSOT kag PDT
nga nagawas-ag sang kakugmat sa pumuluyo sa ila
gina-okupar nga mga lugar paagi sa pagpahog sa
masa nga magsurender bilang suporter sang NPA
ukon mga milisya sang NPA, pagpilit nga mag-intra
sa CAFGU, pag-imponer sang curfew ukon oras nga
dapat magpauli ang tawo, pagpangusisa sang
ginabakal ukon ginabitbit sang masa, pagtener sa mga
eskwelahan ukon barangay hall kag iban pa nga
kalakasan.
Sa pihak nga bahin, talalupangdon subong ang
paggamit sang kaaway, paagi sa RCSP kag BTF-
ELCAC, sang panghaylo agod kuhaon ang simpatiya
sang pumuluyo palayo sa paghimakas kag mahaylo sa
mga proyekto pareho sang karsada, elektrisidad,
trabaho sa dam, suhol sa NGP ukon National
Greening Program, trabaho sa turismo kag iban pa. Sa
una nga paglantaw manami ang ini nga mga proyekto
bangod nagahatag sang gilayon nga kitaan sang
kwarta ukon nagapahapos sang pagsinarayo sang
pumuluyo pareho sang karsada kag elektrisidad.
Apang ang matuod-tuod nga pakadtuan sini amo ang
amat-amat nga pag-agaw sang mayor nga
pangabuhian sang mangunguma nga amo ang lupa.
Ang dalagko nga dam, NGP kag turismo
amat-amat nga nagadis-og sa mangunguma sa ila
gina-umhan nga kadutaan. May mga balay kag
panguma man nga ginadalasa sang karsada. Kon may
3 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
karsada, dam kag turismo mangin mahapos sa mga
landgrabber kag kapitalista nga mang-agaw sang
kadutaan sa kabukiran. Wala nga daan sang mga titulo
ang gina-uma sang mga pigado nga mangunguma sa
kabukiran. Ginatos na ka tuig ang pagpatumbaya sang
maki-agalon may duta nga gobyerno kontra sa pobre
nga mga mangunguma. Ano ang rason subong ni
Duterte nga pangapinan niya ang mangunguma kontra
sa manug-agaw duta?
Gamiton sang rehimeng Duterte ang BTF-
ELCAC agod pwersahon ang pumuluyo nga mangin
manugpanilag ukon impormer kag mag-armas kontra
sa NPA, kag gamiton ang mga peke nga proyekto
pangkauswagan agod pa-ugdawon ang pagpamatok sa
makahalalit nga epekto nga bungahon sini. Luyag
sang traidor nga gobyernong Duterte nga masilaw ang
pumuluyo sa gilayon kag hapaw nga inggat sang
kwarta kag matabunan ang matayog nga paglantaw sa
matuod-tuod nga pakadtuan sining mga panghaylo
nga amo ang pag-agaw kag pagdis-og sa
mangunguma halin sa ila kadutaan kag himuon nga
mga kontraktwal nga mamumugon sa dam, sa
konstruksyon, sa turismo. Mangin mamumugon na
lang sila sa kaugalingon nga duta, makakaon kon may
obra, mangutang kon wala kwarta. Ang resulta, mas
malala nga gutom sa pamilya kag mas desperado kon
magkabalatian.
P522 milyon ang gintalana ni Duterte para
pundohan ang mga task force ELCAC. Sa amo nga
pundo, P85M ihatag sa DILG, P96M sa TESDA,
P284M sa DSWD kag P57M sa iban nga ahensya nga
imbolbado man sa kontra-insurhensya. Amo nga
nagalaway gid ang mga korap nga nagapamuno sa
mga ahensya sang gobyerno (nga kadam-an mga
retirado nga heneral sang AFP kag PNP) bangod may
minilyon nga inugsulod sa ila mga bulsa. Sigurado
nga sensilyo lang ang matupa sa mga barangay nga
kuno ila pauswagon kag serbisyuhan. Tandaan naton
nga ang P522 milyon halin sa buhis sang pumuluyo
nga pilit ginkuha paagi sa Train Law kag mga
remittance sang mga OFW nga amo ang numero uno
nga inkam sang gobyerno.
Bilang mga rebolusyonaryo nga nagahandum
sang matuod-tuod nga kahilwayan, hustisya kag
kalinong, mangin muklat kita sa duhaan nga pang-
atake sang traidor nga rehimeng Duterte. Ang militar
nga pang-atake paagi sa mga operasyon sang AFP kag
PNP tuyo nga magdulot sang kahadlok sa pumuluyo
nga magbato. Samtang ang mga proyekto
pangpakuno-kuno amo ang mga “bala nga naputos sa
kalamay” nga nagatuyo nga manghaylo sa aton. Ang
ultimo nga katuyuan sang duhaan nga taktika sang
US-Duterte nga pangginahom, amo agod
makapadayon ang nagaharing sahi nga magdominar
sa aton kabuhi paagi sa pagpanghimulos kag
pagpamigos.
Indi magkahadlok o magpatiplang sa mga
pakana sang Oplan Kapanatagan/TF-ELCAC/RCSP.
Sa baylo, dapat kilalahon, ibuyagyag kag pamatukan
ang pagka-kontra-pumuluyo sini. Idemanda ang
matuod nga repormang agraryo, pagpataas sang
sweldo, libre nga mga basehan nga serbisyo sang
gobyerno sa baylo nga mahaylo sa mga mapaniplang
nga mga proyekto.
Itib-ong ang tawhanon nga kinamatarong kag
idemanda ang nagakadapat nga silot sa mga nagahimo
sang ejk, pagpamahog, patu-pato nga kaso, pagtanom
sang ebidensya sang mga tropa sang AFP kag PNP.
Tukuron ang malapad nga alyansa sa mga
sektor sang mangunguma, mamumugon, imol sa
syudad, mangingisda, propesyonal, relihiyoso kag
mangin sa maki-pumuluyo nga mga opisyal sg mga
LGU/LGA para mapag-on nga mapamatukan ang
kalakasan sang rehimeng Duterte.
Hugot naton nga padayunon ang pagsakdag sa
armado nga paghimakas paagi sa pagkapot mismo
sang pusil, pagrekrut sang pamatan-on sa NPA,
mangin aktibo nga mga mata kag dalunggan sang
NPA kag iban pa nga porma sang suporta sa
armadong rebolusyon kag hangaway sang pumuluyo.
4 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
Atubangon ang Oplan Kapanatagan paagi sa
mas madamo kag mas maikit nga mga taktikal nga
opensiba.#DD
_________________________________________________________________________________________
Asud-asod nga Taktikal nga Opensiba Ginlunsar sang NPA sa
Panay, 16 nga tropa sang kaaway, Kaswalti adinalag-on nga ginpatigayon sang
mga pulang hangaway sang NPA-
Panay ang mga taktikal nga opensiba
sini batok sa pasista nga mga tropa sang 61ST IB
sang Philippine Army sa mga banwa sang
Miagao, Maasin kag Igbaras sang bulan sang
Setyembre. Trese (13) ang patay kag 4 ang
pilason sa tropa sang kaaway.
Setyembre 20
Gin-haras sang mga pulang hangaway ang
mga pasistang tropa sang 61ST IB-PA sa
Ungyod, banwa sang Miag-ao, Iloilo. Napatay sa
inaway amo ang mga tropa sang kaaway nga
sanday Ruben Ashvill, Junie Lebres, Ruben
Mandalay, Miguel Lopez, Allan Fernandez, Alvin
Riqual, Marvin Bernard kag Ismael Lamsin. Ang
pilason amo sanday Lt Panero kag Sgt Johnny
Labrador.
Setyembre 23
Gin-haras man sang isa ka yunit sang
NPA ang CAFGU Detachment sa Sitio Sambag,
Dagami, Maasin 6:30 sang kaagahon. Pilason ang
isa ka elemento sang kaaway nga si Noel Manate.
Sa pareho nga adlaw, nagluntad naman
ang isa ka engkwentro sa tunga sang mga pulang
hangaway kag mga tropa sang kaaway sa
Ungyod, Miagao, Iloilo. Gilayon nga napatay sa
enkwentro ang apat nga mga pasistang tropa nga
sanday Ryan Alejo, Stephen Casedo, Jay Giray,
Zyms Guevara Isnaji. Napatay sa ospital si
Melvin Loria kag pilason si Jason Labrador.
Ginhalad sang baganihan nga martir nga si
“Ka Denden” ang iya kabuhi sa sini nga aksyon
militar. Amo man si “Ka Aden” nga napilasan sa
inaway pero sang ulihi binawian sang kabuhi.
Setyembre 25
Ginpatigayon sang isa ka yunit sang NPA-
Panay ang harasment batok sa pwersa sang
kaaway nga nagabantay sa Century Peak hydro-
dam sa Igcabugao, Igbaras, Iloilo. Natabu ang
harasment udto sang adlaw. Ang Century Peak
ang responsable sa pagkadula sang tubig sa mga
kaumhan sang mga mangunguma sa palibot sini
kag nagabutang sa pumuluyo sa katalagman.
Ginpanginwala kag wala gin-ako ni Liet
Col Joel Benedict Batara, CO sang 61st IB-PA
ang ila daku nga kaswalidad sa mga opensiba
sang NPA. Bilang balos sa mga rebolusyunaryong
pwersa, gindeploy sang 3rd
Infantry Division ang
mga pwersa sang 301st Brigade sa pito ka mga
kabanwahanan sang Iloilo ilabi na sa Miag-ao,
San Joaquin kag Igbaras. Bisan pa ginapahayag
sang Division Commander nga si Major General
Dinoh Dolina nga manubo sa isa ka gatos na lang
ang numero sang mga pulang hangaway sa bilog
nga Panay, naggamit ini sang kapin 300 nga mga
tropang pang-away sa pito ka mga kabanwahanan
kag duha ka 105 howitzer nga naka-istasyon sa
Pinaopanan, Igbaras, Iloilo. Tuyo sang mga
pasistang tropa sang 3rd
ID-PA nga magsabwag
sang kakugmat sa mga masang mangunguma kag
dingutan ang mga rebolusyonaryong pwersa sang
suporta halin sa pumuluyo.
Ang mga madinalag-on nga opensiba sang
NPA natigayon sa bulig kag suporta sang
malapad nga pumuluyo sa kaumhan. Baliskad ini
sa kaakig sang pumuluyo sa 61st IB bangod
ginpaupok sa ila ang balos sang mga pasista.
Ginsakit kag ginpahog ang isa ka mangunguma sa
Ungyod, ginguba ang kudal sang mga sapat sa
buruy-an, ginlasak ang palay nga gararabon na,
gindilian ang masa nga magsulo sa dulom kag
magpauli sa ila balay halin sa uma kon sirom na.
Nagtanom sila sang kahadlok sa pumuluyo pero
labaw sa tanan nagtanom sang dumot sa kaisipan
sang masa.#DD
M
5 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
Rice Liberalization Law sang Rehimeng US-Duterte
Dagok sa mga Mangunguma
as naging maathag na subong ang tuyo
sang reaksyunaryo nga gobyerno ni
Duterte nga pabay-an ang sektor sang
agrikultura kag ipabilin nga lubong sa kaimulon ang
minilyon nga mga mangunguma sa pungsod. Ang
Rice Liberalization Law (Republic Act 112013) nga
ginpirmahan ni Duterte sang Pebrero 14 2019
nagapahanugot sang dalagkuan nga importasyon sang
ginapasuni barato nga bugas halin sa iban nga
pungsod. Sa idalum sang layi, kuhaon na sang
gobyerno ang kontrol sa baligyaanay sang bugas sa
merkado, untaton ang paghatag sang lisensya sa
pagbaligya sang bugas, kag untaton na ang pagbakal
sang National Food Authority (NFA) sang bugas sang
mga mangunguma. Solusyon kuno ini ni Duterte sa
pagsiguro sang pagkaon sa pungsod. Kaangay sang
iban pa nga mayor nga programa ni Duterte, ang Rice
Liberalization Law nagdala lamang sang dako nga
halit sa mga mangunguma sa bilog nga pungsod.
Upod sa pagpatumbaya sang gobyernong
Duterte sa minilyon nga mga mangunguma sa
pungsod, iya man ginbilin sa alang-alang ang mga
imol nga pamilya nga nagadepende sa bugas halin sa
NFA. Pulo ka milyon nga pumuluyo sa bilog nga
pungsod nga nagakonsumo sang NFA rice ang direkta
nga madulaan sang barato nga bugas bangud sa Rice
Liberalization Law ni Duterte. Labi nga mangin
mabudlay sa mga imol nga konsumidor ang
pagpangita sang barato nga pagkaon.
Ginalubong ni Duterte sa Kaimulon ang mga
Mangunguma
Halin pa sang nagligad nga tuig, nabutang na sa
alang-alang ang mga pumuluyo sa bilog nga pungsod
sang magdugang lala ang epekto sang madugay na
nga pagpatumbaya sang gobyerno sa sektor sang
agrikultura. Gulpi lamang nga nagsaka ang presyo
sang bugas kag naubos ang buffer stock sang bugas
sang NFA sang Pebrero 2018. Nag-untat ang
pagbaligya sang NFA nga bugas sa merkado nga
nagdulot sang alarma sa publiko. Bangud sa gintuga
sini nga problema, gingamit ini nga rason sang
gobyerno para mag-import sang bugas halin sa iban
nga pungsod. Sang unang kwarto sang 2018, nag-
import ang gobyerno sang dugang nga 1.3 milyon
metriko tonelada nga bugas halin sa mga pungsod nga
katapu sang World Trade Organization. Samtang
nagakuha sang bugas sa iban nga pungsod, padayon
ang pagsaka sang presyo sang bugas sa merkado. Ang
matuod-tuod nga rason sang krisis sa bugas amo ang
pagsalig sang gobyerno sa importasyon sang bugas.
Magluwas sa importasyon, inutil ang NFA sa
trabaho sini nga magbakal sang madamuan nga palay
sa mga mangunguma. Imbes nga 10% sang kabilugan
nga produksyon sang palay ang baklon sang
gobyerno, 1%-2% lamang ang ginbakal sini sa mga
mangunguma. Ang malala pa, halin 2010 tubtob 2017,
1.6% lamang ang nabakal sang gobyerno.
M
6 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
Halos wala sini nalab-ot ang minimum nga
bulto sa pagbakal sang palay sa mga mangunguma.
Gamay ang Ginabakal nga Palay sang Gobyerno sa mga
Mangunguma
2013 2014 2015 2016 2017
Ginbakal
sang NFA
(metriko
tonelada)
365,582
26,481 227,935 107,877 28,000
Produksyon
sang Palay
(milyon
metriko
tonelada)
18.44 18.97 18.15 17.63 19.28
http://nfa.gov.ph/files/statistics
Ang mga monopolyo negosyante kag traders
ang nanginpulos sa produksyon sang bugas sa
pungsod nga halos barat kag manubo ang presyo sang
pagbakal sa mga mangunguma. Kontrolado sang mga
kartel nga makabakal sang dalagkuan nga bulto sang
palay kag ginabaligya sa mangunguma sa presyo nga
mas mataas. Suno sa Confederation of Filipino Rice
and Corn Association, kontrolado ang Binondo Cartel
sang 7 Sisters nga ginabug-usan nanday Joaquin Go
Soliman sang Jomerco Trading, Rio Sy Lato sang
PNS Grains Center, Ramon Ang Syson sang Family
Native Supply, Gil Go sang Jocardo Merchandising,
Leoncio Tan/Janet Tiu sang Leoneco Merchandising,
Santos See sang Manila Goodyear, kag Teofredo Co
sang Teofredo Merchandising. Luwas sa 7 Sisters,
dako ang papel sang iban pa nga mga dalagko nga
burgesya komprador sa importasyon sang bugas.
Wala sang ginahimo ang gobyernong Duterte para
kontrolon ang pagsulod sang bugas kag presyo sini.
Halit ang Rice Liberalization Law ni Duterte
Kapyerdihan, pagkabangkarote kag gutom
sang 2.7 milyon nga pamilya sang mangunguma ang
klaro nga dala sang Rice Liberalization Law. Sa
subong, ang kinaandan nga gasto sang mangunguma
sang palay nagalab-ot sa P60,500. Sa mga probinsya
sang Nueva Ecija, Sorsogon, Tarlac, Isabela, kag
Laguna bagsak-presyo ang baligyaanay sang palay sa
P7 tubtob P10 kada kilo. Naga-average sa P17.88
kada kilo ang presyo sang palay sa bilog nga pungsod.
Sa mga kabanwahanan sang Iloilo kag Capiz, nagabili
ang palay sang P10-P14 kada kilo.
Gasto sang Mangunguma para sa 1.2 ektarya nga Ulumhan
sang Palay:
Binhi P 5,000.00
Herbicide P 3,000.00
Insecticide P 2,600.00
Patubig P 3,000.00
Abono P 10,500.00
Makinarya P 15,100.00
Iban pa nga serbisyo P 14,300.00
TOTAL P 60,500.00
Patubas sang 1.2 ektarya nga ulumhan = 72 sako
palay.
1 sako nagabug-at sang 42 kilos x P10-P14 bili kada
kilo.
P420-P588 total nga bili sang 1 sako x 72 sako =
P30,240-P42,336.
Sa P60,500 gasto sa pag-uma kag P30,240 nga kita sa
P10 kada kilo, pyerde sang P30,260 ang
mangunguma. Kon baklon sa P14 kada kilo, P18,164
ang pyerde sang mangunguma sa Iloilo kag Capiz.
Kon basehan ang presyo sang bugas sa
pangkalibutanon nga merkado nga P21.20 kada kilo
kag dugangan sang 35% nga taripa, dugangan sang
insurance kag iban pa nga buwis, indi maglayo ang
presyo sang imported nga bugas sa nagaluntad nga
P40-44 kada kilo sa lokal nga merkado. Sang bulan
sang Agosto, nagabalor sang P38.38 kada kilo kag
P42.71 ang regular kag well-milled nga bugas sa
merkado. Kabutigan ang pahayag sang
reaksyunaryong gobyerno nga maganubo ang presyo
sang bugas kon mag-awas na ang imported nga bugas
sa mga merkado.
Maluwas sa gutom nga dala sini sa mga
mangunguma, linibo nga mga pumuluyo nga
nagasalig sa industriya sang bugas ang madulaan sang
7 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
trabaho lakip na ang 1,000 empleyado sang NFA,
20,000 manugbaligya sang NFA rice, 6,600
magagmay nga manugkompra, 6,600 millers kag
55,000 nga trabahador sa mga galingan kag iban pa.
Rebolusyon ang direksyon sang mangunguma
Sa mala-mumho nga suporta sang gobyerno,
mataas nga bili sang abono kag pestisidyo, manubo
nga produksyon sang bugas, labi nga palalaon ni
Duterte ang pigado nga kahimtangan sang
mangunguma. Sini nga Oktubre, gintawag sang
pigado nga pumuluyo sa kalibutan ang Oktubre 21
nga Pangkalibutanon nga Adlaw sang Gutom.
Masobra 500 nga mangunguma halin sa Iloilo, Capiz
kag Aklan ang nagdemanda nga ibasura ang Rice
Liberalization Law pero sa gihapon bungol ang
gobyerno sa mga panghakroy sang mangunguma.
Sa paglala sang krisis sa bugas, mas ginatulod
sang gobyerno nga magbato ang mga mangunguma
pakadto sa banas sang rebolusyon. Ginalauman nga
mas magabaskog ang akig kag militante nga pagbato
sang mga mangunguma kag mas magadamo ang
maga-intra sa armado nga paghimakas.#DD
____________________________________________________
Pamatan-on, batuan ang mga pasistang padihot sang militar kag
kapulisan!agalala ang mga atake sang pasistang paghari
ni Duterte kag mga alipores sini batok sa
mga demokratiko nga aktibista ilabi na ang
mga pamatan-on. Halin sang nagligad nga tuig asta sa
pagbukas sang klase sang bulan sang Hunyo sunud-
sunod ang mga atake sa mga demokratiko nga
kinamatarong sa pag-organisa kag pag-protesta. Ang
kampanya sang pagpaka-malaot sang reaksyunaryo
nga gobyerno makita sa pagtatak-pula, pagsabwag
sang fake news, pagpasaka sang mga kaso, kag
pagpalapnag sang mga malisyoso nga polyeto nga
naga-akusar sa mga ligal kag demokratikong
organisasyon sang pamatan-on bilang prente sang
Partido Komunista sang Pilipinas, New People‟s
Army kag National Democratic Front of the
Philipppines.
Sa bilog nga pungsod wala untat ang mga
pagpakamalain sang gobyernong Duterte sa mga
pamatan-on. Sa rehiyon sang Panay, gin-dala sa mga
malisyoso nga poster ang laragway sang mga lider-
pamatan-on nga kuno mga rekruter sang NPA. Sa una
nga kwarto sang 2019, nagsabwag man sang mga
polyeto sa mga mayor nga buluthuan sa syudad sang
Iloilo ang mga ahente sang gobyerno nga gakumbinse
nga indi mag-intra sa mga demokratiko nga
organisasyon sang pamatan-on nga League of Filipino
Students, Anakbayan, kag Kabataan. Sa panahon man
sang eleksyon, nagsaku ang mga ahente ni Duterte sa
pagpalapnag sang fake news nga ang target amo ang
progresibo nga partylist sg pamatan-on nga Kabataan.
Luwas sa pagpakamalaot, tuyo man sang
gobyerno subong nga butangan sang mga pwersa
militar kag kapulisan ang mga eskwelahan. Klaro nga
ang katuyuan sini para magsabwag sang kakugmat
kag punggan ang kahublagan sang mga pamatan-on.
Pero sa Polytechnic University of the Philippines sa
Manila, maisog nga gintabog sang mga estudyante
ang isa ka salakyan nga puno sang mga pulis paguwa
sa ila kampus.
Sang Agosto, ginpresentar sa publiko sang
anay hepe sang Philippine National Police kag subong
senador nga si Ronald Bato Dela Rosa, ang mga
N
8 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
ginikanan sang gina-alegar 'missing' nga mga
estudyante. Sa pagduso ni Dela Rosa, gin-akusar sang
mga ginikanan ang mga progresibo nga organisasyon
sang pamatan-on kaangay sang Anakbayan nga nag-
kidnap sa ila mga 'missing' nga kabataan.
Ugaling ang mismo ‘missing’ nga mga estudyante
naggua sa publiko kag ginpanginwala nga sila gin-
kidnap kundi muklat sila kag boluntaryo nga
nagpatapo sa Anakbayan bangod naintindihan nila
ang pagpabaya sang rehimeng Duterte sa buasdamlag
sang mga pamatan-on paagi sa mataas gihapon nga
galastuhon sa pag-eskwela, pagbuhin sa badyet sa
edukasyon, wala kasiguruhan sa trabaho kag padayon
nga kontraktwalisasyon.
Ang pagpakamalain kag pagpaniplang ni Dela
Rosa ginsugata sang maisog nga pagbato sang mga
pamatan-on. Ang tanan nga hearing ni Dela Rosa,
ginsugata sang protesta sang mga pamatan-on sa
guwa sang senado. Sa syudad sang Iloilo, direkta
man nga ginkumprontar kag ginsabat sang mga first
year nga estudyante ang pagsabwag sang kabutigan
sang Philippine Army nga kuno ang mga aktibista
mga terorista. Sa isa ka forum para sa mga bag-o nga
estudzyante sang West Visayas State University,
halos kadlawan sang mga bumulutho ang
representante sang Philippine Army nga si Rene
Piabol Jr. sa ila presentasyon nga nagapakamalaot sa
mga ligal nga grupo sang estudyante. Suno sa
pahayag sang mga estudyante, ignorante ang militar
sa demokratiko nga kinamatarong sang mga pamatan-
on nga mag-organisa sang kaugalingon.
Sa sige-sige nga atake sang gobyerno sang
mga pamatan-on, wala na sila sang pakadtuan kundi
ang pagbato. Wala nakapugong sa paghulag sang mga
pamatan-on ang pagsabwag sang kabutigan sang
kapulisan kag militar. Sa aton rehiyon, makita sa mga
dalagkuan nga paghulag ang aktibo kag militante nga
partisipasyon sang mga pamatan-on halin sa
kaumhan, mga komunidad kag mga buluthuan. Sa
mga ginkasa nga protesta sa bilog nga pungsod sang
Setyembre 21, linibo ang mga pamatan-on nga
naghulag batok sa tiraniko nga paghari ni Duterte.
Sa kasaysayan, dako ang papel sang mga pamatan-on
sa pagbag-o sa katilingban. Halin sa panahon sang
direktang kolonyalismo sang Espanya, US kag Japan
sa aton asta sa subong, ang mga pamatan-on ang
nanguna sa rebolusyunaryo nga kahublagan sang
pumuluyo. Sa subong nga nagalala ang pasista nga
paghari sang reaksyunaryo nga gobyerno ni Duterte,
mas nagadako ang kakinahanglanon para sa mas
agresibo nga pagpamuklat, pag-organisa kag
pagpahulag sang mga pamatan-on kag estudyante.
Mas gilayon ang kakinahanglanon sang paghalad sang
lubos panahon nga pag-alagad sa pumuluyo sa
kaumhan kag direkta nga mag-intra sa Bagong
Hangaway sang Banwa.
Pamatan-on, sa inyo ang paglaum! #DD
9 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
Mga mangunguma nagprotesta sa Pangkalibutanon nga Adlaw sang Gutom
inatos nga mga mangunguma sa idalom sang
Paghugpong sang Mangunguma sa Panay
kag Guimaras (Pamanggas), ang nagprotesta
sang Oktubre 21 para sa Pangkalibutanon nga Adlaw
sang Gutom. Ang Pangkalibutanon nga Adlaw sang
Gutom isa ka tuigan kag pangkalibutan nga aktibidad
nga gina-hiwat sa nagkalain-lain nga mga pungsod
para iduso sa mga gobyerno sini ang pag-sabat sa
gutom kag kaimulon sang mga pumuluyo.
Tema sang protesta ang lupa, pagkaon, kag
hustisya para sa mga mangunguma. Panawagan sang
mga mangunguma sa gobyerno ang pagpataas sa bili
sang ila produktong palay kag pagpanubo sa presyo
sang bugas. Ginaduso sang mga mangunguma ang
pagbasura sa Rice Liberalization Law sang
gobyernong Duterte nga rason sa pagkabangkarote
kag kapyerdihan sang mga mangunguma. Sang bulan
sang Setyembre kag Oktubre, bagsak-presyo ang
baklanay sang palay sa bilog nga pungsod nga naglab-
ot sa sa P10-P14 kada kilo sa mga kabanwahanan
sang Iloilo kag Capiz. Gintambungan sang masobra 200 ka mga
pumuluyo ang protesta sa syudad sang Iloilo. Sa
Kalibo, Aklan, mga 100 ang nagprotesta sa
pagpanguna sang Bayan-Aklan. Ginpangunahan man
sang grupong Kahublagan sang mga Mangunguma
kag Mamumugon sa Uma sa Capiz (Kammaca) ang
kapin 200 nga nagprotesta sa syudad sang Roxas,
Capiz.
Ang inutil nga gobyernong Duterte ang rason
sang nagalala nga kaimulon sang mga mangunguma
sa pungsod. Bangud sa mga palpak sini nga mga
programa, labi nga nagakadulaan sang paglaum ang
minilyon nga mga imol nga mangunguma kag ang ila
mga pamilya. Magabaskog kag magadamo ang mga
militante kag demokratiko nga paghulag sang mga
mangunguma sa mga sentrong banwa kag kaumhan
para patalsikon ang pasista, traidor kag kurap nga
gobyernong Duterte. #DD
Mga Katapu sang Sanga sang
Partido sa Sentral Panay
Naghiwat sang Asembliya sa ka sanga sang Partido sa Sentral Panay ang
nagpatigayon sang asembliya sini sang Oktobre
17-18, 2019. Ini ang pinakauna nga sanga sang
Partido nga natukod sadtong 1973 sa Panay sa idalom
sang liwat nga pagkatukod sang PKP. Kwarentay sais
na ka tuig nga nagapadayon sa pagpamuno sa masa sa
baryo kag nagasakdag sang armadong paghimakas sa
rehiyon.
Ang asembliya ang may tema nga “Bugkuson
ang paghiliusa sang mga katapuan sang sanga
sang Partido agud mapamunuan ang masa.
Maisog nga pakigbatu-an ang Oplan
Kapanatagan.” Tuyo nga liwat hugton ang
paghiliusa sang mga katapuan kag papagsikon ang
pamumuno sini sa nasakupan nga pumuluyo sa baryo.
Sa malawig nga panahon, nag-agi ang
nasambit nga sanga sang kapintas sang mga nagliligad
G
I
MGA BALITA
10 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
nga rehimen ilabi na sa panahon sang anay diktador
nga rehimeng US-Marcos nga nagkuha sang kabuhi
sang mga una nga martir sang sanga kag nagtuga sang
pag-ebakwit sang mga pumuluyo sa baryo. Nag-agi
man ini sa mga paghimakas nga pangapinan ang ila
ancestral nga kadutaan, mga kalamidad, kag iban pa
nga mga inter-sanga nga mga problema apang
nagpabilin ang katampad sang mga katapuan sang
Partido kag ginpangapinan ang interes sang Partido
kag nagpadayon sa pagsuporta sa Bag-ong Hangaway
sang Banwa.
Sa asembliya, nakita ang liwat nga kapagsik
sang sanga sa diin duha sa tatlo ka parte sang masobra
30 sang katapuan sini ang nagtambong sa asembliya.
Nagapakita lamang ini nga wala nahadlok ang mga
katapu sang sanga sang Partido sa bag-ong tuhaw
naman nga diktador sa katauhan ni Duterte. Ila
ginsuma ang kasaysayan sang Sanga kag nagserbi nga
inspirasyon sa mga bag-o kag bata-on nga katapu sang
Partido ang inagihan sang sanga kag mga kadalag-an
sini. Ginkuhaan man nila sang malahalon nga mga
leksyon ang ila mga ganar kag kasaypanan agud labi
nga mapaayo ang pagpamuno nila sa masa. Isa sa
matingkad nga kadalag-an sang sanga amo ang
pagpabilin sang kalig-on sini kag isa sila sa may
madamu nga napasampa sa hangaway halin sang
2008.
Nagtuon man ang sanga sang bag-o nga
kontra-insurhensiyang programa sang rehimeng US-
Duterte nga Oplan Kapanatagan kag resolbado ang
mga kaupod nga pakigbatuan ang atake sang
pasistang rehimen kag mag-amot sa pagpaninguha
sang pumuluyong Panayanon sa pagpaslaw sa
diktador nga si Duterte kaangay sang mga ginsundan
sini nga mga pasistang rehimen.
Nagtakup ang asembliya sang sanga nga makita ang
kapagsik kag kahandaan nga atubangon ang mga bag-
ong panawagan kag hangkat sang Partido nga hugot
nga pamunuan ang masa sa pag-rebolusyon kag labi
nga pabaskugon ang armadong paghimakas sa
pagpukan sang reaksyunaryong gobyerno ni Duterte.# (Ka Jelly, Mt. Baloy Command, DD correspondent)
Pasista nga pwersa sang
gobyerno, Gin-reyd ang mga
Talatapan sang mga
Demokratiko nga Grupo sa
Negros abaskog nga ginkondenar sang Communist
Party of the Philippines, National
Democratic Front, kag News People‟s
Army sa rehiyon sang Panay ang atake sang mga
pasistang pwersa sang rehimeng US-Duterte sa mga
demokratikong organisasyon sang pumuluyo sa isla
sang Negros. Sunud-sunod nga gin-reyd sang mga
elemento sang 3rd
ID Philippine Army, Philippine
National Police, kag PNP-Criminal Investigation and
Detection Group ang mga talatapan sang Gabriela
Partylist, Bayan Muna Partylist, Anakpawis Partylist
sa Bacolod City, temprano sang gab-i sang Oktubre
31. Kadungan sini, gin-reyd man ang talatapan sang
National Federation of Sugar Workers sa syudad sang
Escalante, Negros Occidental. Singkronisado ang pag-
reyd sa Negros sa iban pa nga mga talatapan sang mga
ligal nga organisasyon sa Metro Manila gamit ang
depektibo nga search warrant halin kay Cecilyn
Burgos-Villavert, huwes sang Quezon City Regional
Trial Court Branch 89.
Matalaw nga gin-tamnan sang mga ebidensya
sang mga pasistang militar kag kapulisan ang mga
lideres kag miyembro sang mga nasambit nga
organisasyon sa ila ginhiwat nga reyd. 57 nga mga
aktibista ang gin-pang-preso matapos „makit-an kuno‟
ang mga planted nga armas-luthang sa mga talatapan.
Wala pa nakontento ang mga ido-buang nga sanday
Brig Gen Benedict Arevalo, Maj. Gen. Antonio
Parlade Jr. kag Capt. Cenon Pancito III, ila
M
11 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
ginpalapnag nga matag-as nga opisyal sang NPA ang
mga ginpang-aresto nga aktibista.
Bag-o pa man ang reyd sa mga talatapan,
sunud-sunod na ang mga ginluthang sang mga militar
kag kapulisan sa mga katapu sang mga progresibo
organisasyon. Naglab-ot na sa masobra 80 ang gin-
pamatay nga mga mangunguma sa Negros. Athag nga
tuyo magsabwag sang terorismo kag kagugmat ang
kapulisan kag militar sa isla sang Negros para
punggan ang pagbato sang mga imol nga pumuluyo.
Lubos ang kaakig sang mga pumuluyo sa
bilog nga pungsod sa De facto martial law nga gina-
patigayon sang rehimeng US-Duterte sa isla sang
Negros sa idalom sang EO 70 kag Memorandum
Order No. 32. Dapat nga mangin maisog ang tanan
nga mga demokratiko nga pwersa para ibuyagyag kag
pamatukan ang paghari sang mga ido-buang nga
kapulisan kag militar sa isla sang Negros. Sa paglala
sang pasistang padihot sang rehimen sa mga imol nga
pumuluyo sa Negros, labi nga magadamo ang
magapartisipar sa armadong paghimakas.##DD
90% sang mga PUJ sa Iloilo,
Aklan kag Capiz, Nag-ugyon sa
Untat-byahe adinalag-on ang transport strike sa Panay
batok sa phase-out sa mga public utility
jeepneys (PUJ) sang damlag nga
Setyembre 30. Ginpatigayon ang untat-byahe sa
pagpanguna sang PISTON upod ang kontra phase-out
nga mga alyansa kag grupo sa bilog nga pungsod.
Panawagan sang mga opereytor kad drayber nga
ibasura ang phase-out sang mga pampublikong
salakyan sa idalum sang modernization program ni
Duterte. Sa idalum sang programa, islan ang mga jeep
sang bago nga mga unit nga nagabalor P1.6 milyon
ang isa. 600,000 nga mga opereytor kag drayber ang
apektado sa plano sang paantos nga gobyerno.
Bisan pa ginpahug ni LTFRB Region 6
Director Richard Osmeña nga kuhaan sang prangkisa
ang mga nag-ugyon sa untat-byahe, mas nangisog pa
ang mga drayber para iduso ang ila mga demanda.
Nag-buhos ang simpatiya kag suporta sa mga protest
center sa adlaw sang untat-byahe kag ginkansela ang
mga klase sa mga dalakuan nga buluthuan bilang pag-
ugyon sa mga drayber. #DD
Mga Pumuluyo Nagprotesta
Batok sa Rehimeng US-Duterte
sa Adlaw sang Pag-dumdom sa
Martial Law
agprotesta ang masobra 1,500 nga mga
pumuluyo sa Panay batok sa ang nagalala
nga terorismo sang rehimeng US-Duterte sa
adlaw sang pagdumdom sa Martial Law, Setyembre
21 sa syudad sang Roxas, Capiz, Kalibo, Aklan, kag
Iloilo sa pagpanguna sang Bagong Alyasang
Makabayan (Bayan)-Panay.
Sa pagdumdom sang Martial Law, gin-
kumparar sang mga pumuluyo ang adlaw-adlaw nga
terorismo ni Duterte sa diktadurya ni Marcos.
Ginkondenar sang mga pumuluyo ang pagpamatay
sang mga militar kag kapulisan sa mga imol nga
mangunguma, pagpamatay sa ginapasuni „nagbato‟ sa
mga operasyon kontra-druga, kag ang naga-lala nga
crackdown sa mga ligal kag demokratiko nga
organisasyon sang pumuluyo.
Padayon nga nagabato ang mga pumuluyo
batok sa pa-antus, mapintas, traidor, kag kurap nga
rehimeng US-Duterte. #DD
Cheering sa UP Visayas,
Nagpakamalaot kay Duterte
ag-trending sa social media ang video sang
cheering competition sang mga bumulutho
sa UP Visayas sang Oktubre 16 matapos sini
pakamalauton ang pa-antus, traydor, mapintas kag
kurap nga gobyernong Duterte.
Ang cheering competition isa ka tradisyunal
kag pinasahi nga aktibidad sa UPV kada tuig sa diin
nagapautwas, paagi sa matinugahon nga arte, ang mga
bumulutho sang ila mga opinyon sa lokal kag
nasyunal nga mga isyu kag sa mga nagakatabo sa
M
N
N
12 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
sulod kag guwa sang buluthuan. Nagdaug bilang
champion ang grupong Skimmers nga ginabug-usan
sang mga estudyante sang Humanities Division sang
College of Arts and Sciences.
Tema sang grupong Skimmers ang
pagpakamalaot sa pagpatumbaya ni Duterte sa West
Philippine Sea, gutom sang mga mangunguma bangud
sa Rice Liberalization Law, militarisasyon sang
mapintas nga AFP sa mga eskwelahan,
kontraktwalisasyon, pagpamatay sang mga kapulisan
sang mga inosente, kahimtangan sang mga mamugon
sa midya, kag iban pa. Luwas sa Skimmers, halos
tanan nga grupo sang mga estudyante ang
nagpakamalaot sa gobyernong Duterte.
(Halin sa www.Youtube.com)
Bisan pa satiriko ang cheering competition
sang mga bumulutho, wala ini ginpalampas sang mga
ido-ido kag tagasabwag sang fake news nga
supporters ni Duterte. Ginpakamalain sang mga
Dutertards ang artistiko nga presentasyon sang mga
bumulutho kag gin-atake sa social media ang mga
katapu sang Skimmers kag mga manunudlo sini.
Mango ang mga bulag nga supporter ni Duterte sa
kinaiya sang cheering competition sa UPV kag wala
nakahangup sang satiriko nga arte bilang protesta.
Wala naghuyang kag nangisog pa ang mga
bumulutho sa pagpakamalain sa ila sang mga
Dutertards. Nagpaguwa sang pahayag ang nagkalain-
lain nga organisasyon sang pamatan-on kag
estudyante bilang suporta sa Skimmers kag batok sa
atake sang gobyernong Duterte sa ila kinamatarong
nga magpahayag. Nagpaguwa man sang pahayag sang
pagsuporta ang administrasyon sang UPV sa
Skimmers kag nagpasalig nga pagaproteheran ang ila
mga faculty, staff, kag bumulutho batok sa atake sang
mga tinawo sang gobyernong Duterte.
Sa panahon sang pagsulat sini nga balita,
naglab-ot na sa apat ka milyon ang nakakita sang
video sang Skimmers sa Youtube.
Pila ka adlaw matapos mag trending ang
presentasyon sang Skimmers, napilitan si
Malacañang spokesperson Salvador Panelo nga
magpaguwa sang pahayag nga kinamatarong sang
mga bumulutho ang magpa-utwas sang ila opinyon.
#DD
Panawagan!!
Masangkad kag maligwa.
Ang mga sonang gerilya.
Nga puno sang masa nga mangunguma.
Apang kinahanglanon pa silang organisahon.
Mapukaw kag pahulagon.
Agud nga magserbe nga bubon.
Sa rebolusyon nga aton ginasulong.
May daku nga papel diri.
Ang pamatan-on nga mag-intra sa NPA.
Mapagsik kag bukas ang pamensaron.
Kag mangin desaysibo nga magpalig-on
Sang ila panindugan.
Sa pagsulong sang rebolusyonaryong kahublagan.
Gani, kon ikaw pamatan-on.
Ayaw magpalunod
sa dumuluong nga garuk nga kultura
Sa mga bag-ong teknolohiya
Nga sa inyo nagabulag sa kamatuoran.
Kag nagapakunol sa inyo mabinungahon nga papel.
Sa pagbag-o sang sining katilingban.
Panawagan nga magbuylog na kamu sa uma.
Hakson ang patriyotismo.
Nga ginkabuhi sang mga naunang nanindugan man
para sa kahilwayan sang pungsod ta.
Sa kamot sang mga kolonyalista.
Kag sang lokal nga tiraniya kag diktadurya.
Nagalapad kag nagasangkad ang baseng masa.
Gani pabaskugon ang kusog.
Kag dublehon ang pagdaku sang bag-ong hangaway
sang banwa. #Maya Mor
BINALAYBAY
13 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
1) 2)
4)
3)
5)
7)
8) 9)
10)
PATINDOG
1) Sino ang traidor, paantus, kurap, mapintas nga pinaka-representante sang nagahari nga sahi?
2) Ano ang kabangdanan sang wala untat nga importasyon sang bugas halin sa iban nga pungsod?
3) Panahon sang piniliay sa lokal ukon nasyunal nga lideres sang reaksyunaryo nga gobyerno.
4) Ano nga sahi ang mayor nga pwersa sang rebolusyon?
5) Sino ang labing apektado sang phase-out nga programa sang paantus nga gobyernong Duterte?
PAHIGDA
3) Ano ang task force nga mayor nga tagapatuman sang Oplan Kapayapaan?
7) Ano ang solusyon para mabag-o ang sistemang mala-pyudal kag mala-kolonyal sa pungsod?
8) Ano ang tawag sa mga bulag/die-hard nga supporter ni Duterte?
9) Ano ang kinaiya sang mga kapulisan kag militar?
10) Ano ang ginahimo sa subong sang mga militar kag kapulisan sa mga ligal kag demokratiko nga
organisasyon sang pumuluyo?
KROSWORD
14 DABA-DABA, OKTUBRE 2019
SABAT SA KROSWORD:
(Libre nga magpadala sang ano man nga kontribusyon, komento, sulat ukon rekomendasyon sa Daba-Daba. Salamat.)
CADUY
Recommended