environment friendly local governance framework 2070 , Nepal

Preview:

DESCRIPTION

this document is about recently approved by cabinet of Nepal , Where environment friendly governance will be implemented.

Citation preview

अधया�या-१: परा�रमभिक

१.१ प षठभ�मि�

न�पा�लको� अनतरि म स�वि�धा�न २०६३ ल� स�चछ, ��त�� णम� बा��चन पा�उन� परतय�को वयकति$को� अधिधाको� ल�ई म'कतिलको हकोको� रपाम� परतय�भ+त ग �को� छ । �जयको� विनरद1शको कतिसदधा�नतम� �जयल� स�चछ ��त�� ण को�यम गन4 आ�शयको वय�सथा� गन1, भ'वितको वि�को�स समबानधी: गवितवि�धिधाहर सञचा�लन गरद�4 ��त�� णल�ई स� कषण गन1, जनस�धा� णम� ��त�� ण:य चा�तन� जग�उन�, दल4भ �नयजनत@, �न, �नसपवित ए�मC जDवि�को वि�वि�धात�को� स� कषण गरदE वितन:हरको� वि�को�सल�ई दिरदग� रपाम� उपाय�ग ग : तयसबा�ट पर�पत हन� ल�भल�ई समत�म+लको ढङगल� बाLडफा��ड गन1 को@ � उलल�ख गरि एको� छ ।

सहसरा�बरदS वि�को�स लकषय, विUबारषीWय य�जन� तथा� चा�ल@ त�हरौZ य�जन�, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान ऐन तथा� विनयम��ल:, ��त�� ण स� कषण ऐन तथा� विनयम��ल:, सथा�न:य स��यतत श�सन ऐन तथा� विनयम��ल:, जल��य@ पारि �त4न �धि]य अन@को+ लन को�य4 य�जन� (NAPA), वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान �धि]य णन:वित २०६६,

रदSरघ4को�ल:न कोविरषी न:वित, �खिabय कोविरषी न:वित २०६१, सथा�न:य पा+��4धा� वि�को�स न:वित, �धि]य गरा�म:ण ऊज�4 न:वित,

स सफा�इ ग@रय�जन�, सथा�न:य विनको�य सरा�त पारि चा�लन तथा� खचा4 वय�सथा�पान को�य4वि�धिधा, सथा�न:य श�सन सञचा�लनम� सहय�ग पा@¥य�उन मनU�लयबा�ट ज� : भएको� को�य4वि�धिधा ए�मC विनरद1कतिशको�हर, सथा�न:य विनको�यम� ज�न� अन@रद�नल�ई को�य4–समपा�रदनम� आधा�रि त बान�उन ज� : भएको� नय+नतम शत4 तथा� को�य4–समपा�रदन म�पानसमबानधी: को�य4वि�धिधाहरल� फा�ह� मDल� वय�सथा�पान, ��त�� ण स� कषण ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: आधा� भ+त को�य4 सथा�न:य विनको�य आफाi ल� �� उन:हरको� न�तत� �� समन�यम� समपा�रदन हन� वय�सथा� ग �को� छ ।

उपाय@4$ स�बाDधा�विनको, को�न+न: न:वितगत पर��धा�नहरको� परभ��को� : को�य�4न�यन गन4 जनसहभ�विगत�ल�ई अपारि ह�य4 ठा�विनएको� छ । सथा�न:य विनको�यहरम�फा4 त ��त�� ण स� कषणल�ई पर�तस�विहत गरदE ��त�� णमDU: सथा�न:य वि�को�सको� अ�धा� ण�ल�ई स�था4को पा�न4 वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� परा�रप, २०७० तय� गरि एको� छ ।

१.२ दी#रघ%क�ली�नी स�चरघ –पारि �� रद�खिख ग�उ�, नग तथा� जिजलल�समम ��त�� ण:य श�सनल�ई सथा�विपात ग : स@नरद ��त�� णमDU: सम�जको� सजन� गन@4 यस पर�रपाको� रदSरघ4को�ल:न स�चा ह�को� छ ।

1

१.३ उदद+शया��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपा, २०७० को� उदद�शयहर रद�ह�य बाम�जिजम ह�को� छनCo

१ सथा�न:य य�जन� परविpय�म� ��त�� ण, जल��य@ पारि �त4न, वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: वि�रषीयहरल�ई म+लपर��ह:को ण गन1,

२ सथा�न:य श�सन–पादधावितल�ई ��त�� णमDU: बान�उन�,३ ��त�� णमDU: दिरदग� वि�को�स गन4 आधा� भ+त सत रद�खिख नD सबाDल�ई जिजमम��� ग �उन�,४ ��त�� ण वि�को�सम� समन�य तथा� सहको�य4 गन4 पर�तस�विहत गन1 ५ ��त�� णको� दिरदग� वय�सथा�पानको� ल�विग यसको� आय�महरल�ई सथा�न:यको ण गरदE सथा�न:य स��धिमत�

बाढ�उन� ।

१.४ अप+कषि/ता परातिताफलीहर

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपा, २०७० बा�ट रद�ह�यको� परवितफालहर पर�पत हन� अपा�कष� �खिखएको� छ:१ सथा�न:य विनको�यहरको� आ�धिधाको तथा� ��रषिरषीtको को�य4pमहर ��त�� णमDU: बान�उन सपaट पर�रपा

उपालबध हन�, २ न�पा�ल स को� को� वि�रषीयगत मनU�लय, वि�को�स स�झ� रद� , �खिabय अनत �4खिabय गD स को� : स�सथा�

ए��म विनज: कष�U सबाDल�ई यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1 ग : आफन� य�जन� तथा� को�य4pम तज@4म� गन4 आधा� पर�पत हन�,

३ सथा�न:य तहरद�खिख को� नदरसमम ��त�� णमDU: श�सनको� स�सथा�गत वि�को�सम� सहय�ग पा@गन�,४ आधा� भ+त तहरद�खिख नD ��त�� ण:य सचा�तन�म� �रदCधिधा हन�,५ ��त�� ण स� कषणसमबानधी: बाहपाकष:य को�य4हरको� पर� मभ हन� ६ रद�शभ ��त�� ण स� कषण, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान, जल��य@ अन@को+ लन तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानको�

कष�Uम� स@धा� हन� ।

१.५ क�या%/+तरी

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपाको� स+चाकोहरल�ई चा णबादधा रपाम� न�पा�लको� सबाD बासत:, �ड�, ग�.वि�.स., नग पा�कतिलको�, जिजलल� तथा� त�विकोएको� विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uम� को�य�4न�यन गरि न�छ । म@ल@कोभिभUको� सबाD रघ पारि �� यस पर�रपाको� परभ�� कष�UभिभU पान1छनC ।

2

१.६ सिसदधा�नता

रद�ह�यको� कतिसदधा�नतम� आधा�रि त ह: य� पर�रपा तय� गरि एको� छःo१ रघ –पारि �� तहबा�ट समपा�रदन हन� को�मको� ल�विग स�ह: तहल�ई आ�शयको को�य4–��त�� णसविहत

जिजमम��� बान�उन@पारद4छ स� तहबा�ट समपा�रदन हन नसकन� को�मम� म�U म�कतिथालल� तहको� विनको�यहर स�लगन हन@पारद4छ भनन� सधिननकोटत�को� कतिसदधा�नतको� आधा� म� य� पर�रपा तय� गरि एको� छ ।

२ विनकष�पाणको� अ�धा� ण�अन@स� सथा�न:य तहम� ��त�� ण स� कषणसमबानधी: को�य4 सथा�न:य विनको�यहरको� न�त`त�रद�य: भ+धिमको�म� सञचा�लन गन4 पर�तस�विहत गरि एको� छ ।

३ रघ –पारि �� रद�खिख जिजलल�सममको� वि�भिभनन तहम� ��त�� ण वय�सथा�पानको� को�य4 परभ��को� : बान�उन सको� �तमको परवितसपधा�4ल�ई महत�पा+ण4 उतपर� कोको� रपाम� कतिलइएको� छ । ��त�� णमDU: बानन उतपर� ण�को� म�धयमको� रपाम� ��त�� णमDU: ल�ग� बान�ई को�य�4न�यन गरि न�छ । यस समबानधी: कोरद पाUल�ई स+चाको पर�पत:को� पाविहचा�नको� रपाम� कतिलइन�छ ।

४ आफाः+ल� ग �को� परदरषीणको� नDवितको तथा� वि�तत:य भ� परदरषीणकोत�4 स�य�मल� बयह�न@4पाछ4 भनन� कतिसदधा�नतल�ई यस पर�रपाम� आतमस�त गरि एको� छ ।

५ ��त�� ण स� कषणको� अभिभय�न सञचा�लन गरद�4 स�म�जिजको नय�य, ��त�� ण:य नय�य तथा� आरथिथाtको समत�जसत� दिरदग� वि�को�सको� अनतरषिनtविहत कतिसदधा�नतल�ई अ�लमबान ग : तरदन@रपाको� स+चाकोहर यस पर�रपाम� सथा�विपात गरि एको� छ ।

६ ��त�� ण स� कषणल� वि�को�सको� �हपाकष:य म@दधा�हर जसतD: गरि बा: रघट�उन�, स सफा�इ ह�कतिसल गन1, शDभिकषको चा�तन� ह�कतिसल गन1 तथा� जनस��सथयको� पर�रदC4धान गन1 आदिरद वि�रषीयहरल�ई एको–अको�4को� पारि पा+ कोको� रपाम� ह�कतिसल हन� अ�धा� ण� यस पर�रपाम� अ�लमबान गरि एको� छ । यसको� स�थाD दिरदग� बाहआय�धिमको वि�को�सको� ल�विग वि�पारदC वय�सथा�पानल�ई यसको� एउट� अभिभनन अ�गको� रपाम� कतिलइएको� छ ।

१.७ परा�रपक� औसिचतया

यस पर�रपाको� औकतिचातय रद�ह�यबाम�जिजम ह�को� छo१ ��त�� णम� पा �को� पान1 नको� �तमको अस भ�गन� म�धयम रघ पारि �� �� वयकति$ नD हन�ह�रद� ��त�� ण

स� कषणम� पाविन वयकति$, रघ –पारि �� तथा� सम@रद�यको� सहभ�विगत� पर�दधा4न गन@4, २ वि�को�सबा�ट ल�भ पा�उन� वि�न�शबा�ट कतिसधाD दoख झ�लन@पान1 रघ पारि �� ल�ई ��त�� ण स� कषण तथा� वि�पारदC

वय�सथा�पानम� वय�पाको रपाम� सरि को ग �इ ज Dरद�खिख ��त�� ण स� कषणको� अभिभय�नल�ई अधिरघ बाढ�उन दिरदश�विनरद1श गन@4,

३ फा�ह� मDल� वय�सथा�पान, जल��य@ अन@को+ लन, वि�पारदC वय�सथा�पान तथा� ��त�� ण स� कषणको� सनरदभ4म� सबाDको� को�म, कोत4बय, जिजमम��� : सपषट पा�न@4,

४ आआफन� जिजमम��� : ह�कतिसल गन@4पान1 नवितज�को� समबानधीम� सपषटत� लय�उन@,५ ��त�� ण स� कषणको� ल�विग सबाD स�झ�रद� हरबा:चा आरथिथाtको ए�मC पर�वि�धिधाको सहय�ग तथा� सहको�य4को�

��त�� ण कतिसज4न� गन@4,६ सबाD सथा�न:य विनको�यहरल�ई ��त�� ण स� कषण, फा�ह� ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानको� वि�रषीयम�

सम��रदनश:ल बान�उन@,७ सथा�न:य य�जन� परविpय�म� ��त�� णल�ई म+लपर��ह:को ण ग : यससमबानधी: को�य4pमल�ई को�य�4न�यन

गन4 ज�ड दिरदन@ ।

१.८ परा�रप ताया�र�क� आधा�रय� पर�रपा तय� गरद�4 ��त�� ण स� कषण, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पान समबानधी: परचाकतिलत

को�न+न तथा� न:वितगत वय�सथा�ल�ई आधा� कतिलईएको� छ । स�थाD न�पा�ल स को� ल� ज� : ग �को� को�य4वि�धिधा, विनरद1कतिशको�, ग@रय�जन�हरको� वि�शल�रषीण, समबानधिनधीत विनको�यहरबा�ट औपाचा�रि को अन'पाचा�रि को रपाम� पर�पत

वि�भिभनन स@झ��हरल�ई आधा� म�न: य� पर�रपा तय� गरि एको� छ ।१.९ स�चकहरक� परिरभ�षा�

3

यस पर�रपाम� रघ पारि �� , ट�ल�सत:, �ड�, ग�उ� तथा� नग ए�� जिजलल� तहको� ल�विग ��त�� णमDU: आधा� भ+त स+चाको वि�कोकतिसत स+चाको ग : छ@ टटा�छ@ टटाD स+चाकोहरको� वय�सथा� गरि एको� छ ।

को) आधा� भ+त स+चाकोo ��त�� णमDU: रघ�रषीण� हनको� ल�विग रघ पारि �� रद�खिख जिजलल�समम अविन��य4 रपाम� पा@ � गन@4पान1 ग : वय�सथा� गरि एको� स+चाकोहर आधा� भ+त स+चाको हनC । समबानधिनधीत तहको� सबाD आधा� भ+त

स+चाकोहर पा@ � ग �पाकतिछ म�U समबानधिनधीत तहल�ई ��त�� णमDU: कोरद �� समम�न पररद�न गरि नछ ।ख) वि�कोकतिसत स+चाकोo म�कतिथालल� सत को� स+चाकोहरल�ई वि�कोकतिसत स+चाकोको� रपाम� �खिखएको�

छ । ��त�� णमDU: रघ�रषीण� हनको� ल�विग य: स+चाकोहर पा@ � गन@4 अविन��य4 नभएत�पाविन थापा सत :को ण (त� �) को� ल�विग वि�कोकतिसत स+चाकोको� गणन� गरि नछ । ��त�� णमDU: थापा कोय�कोल�पा गन4 पर�तस�विहत

गन1 उदद�शयल� वि�कोकतिसत स+चाकोहरको� वय�सथा� गरि एको� ह� ।ग) वि�कतिशaट स+चाकोo को@ नD ग�उ� वि�को�स सधिमवित, नग पा�कतिलको� तथा� विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uम� वि�श�रषी स�चा

(Vision) �ख: वि�को�सको� कोय�कोल�पा सञचा�लन गन4 समबानधिनधीत विनको�यबा�ट परसत�� पा�श भई को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितबा�ट स�:कोवित पररद�न गरि एको� स+चाकोहर वि�कतिशaट स+चाको हन । हरि तनग , धा�रमिमtकोनग , पाय4टकोः:य नग आदिरद जसत� वि�श�रषी वि�श�रषीत�य@$ नम@न� नग /ग�उ�/विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�U आदिरदकोः� ल�विग थापा वि�श�रषी स+चाकोहर बान�ई को�य�4न�यन गन4 सविकोन�छ ।

रघ) ��त�� णमDU: स��4जविनको को�य�4लयo ��त�� णमDU: स��4जविनको को�य�4लय भनन�ल� यस पर�रपाको� अन@स+कतिचा १ म� उलल�खिखत स+चाकोहर पा@ � ग : समबानधिनधीत विनको�यबा�ट ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� स�बा4जविनको को�य�4लयल�ई जन�उन�छ ।

एको पाटको आधा� भ+त स+चाकोहर ह�कतिसल ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भईसको� पाकतिछ को@ नD को� ण�श उ$ स+चाको उलल�रघन ग �को� पा�ईएम� ��त�� णमDU: रघ�रषीण�/समम�न/कोरद पररद�न गन1 विनको�यल� विनण4य ग : उ$ समम�न/कोरद /ल�ग� विनaकोय गन4 सकन�छ ।

4

अधया�या २: तिवादय��नी क�नी�नी� ताथा� नी�तितागता वयवासथा�हर

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनस�ग समबानधिनधीत �धि]य न:वित, ऐन को�न+न, विनयम��ल: तथा� विनरद1कतिशको�हरम� भएको� वय�सथा�हरल�ई सङC कष�पाम� तलको� अन@चछ�रदहरम� उलल�ख गरि एको� छo

२.१ सथा�नी�या सवा�यातत शा�सनी ऐनी ताथा� तिनीया��वाली�

यस ऐनल� ��त�� ण स� कषणसमबानधी: रद�ह�यको� को�य4हर गन1 गरि सथा�न:य विनको�यहरल�ई जिजमम��� : दिरदएको� छoत�कतिलको� १: सथा�न:य स��यतत श�सन ऐन तथा� विनयम��ल:म� भएको� पर��धा�नहर

ग�.तिवा.स नीगरप�सिलीक� जिI.तिवा.स

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�. शा�.

तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�. तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�.तिनीया��वासिली

दीफ� २८: क�� कता%वय र असिधाक�र(१) (ज) �न तथा� ��त�� णसमबानधी:(१) (ट) वि�वि�धा को�य4हरपर�कोवितको परको�पासमबानधी:

विनयम ४७:

ग�उ� पारि रषीदद��� � वि�रषीयगत सधिमवित गठान गन1,

(कोविरषी, �न तथा� ��त�� ण सधिमवित)

रदफ� ९६, क��, कता%वय र असिधाक�रउपदीफ� १ (ख), भLतिताक तिवाक�ससमबनधी�

– भ+उपाय�ग नकस� बान�इ को�य�4न�यन गन1 ग �उन�

– आ��स य�जन� बान�इ को�य�4न�यन गन1 ग �उन� ।

– हरि य�ल: कष�U, उदया�न मन� ञजन सथालको� वि�को�स गन1 ग �उन�

– स��4जविनको श'चा�लयको� वय�सथा� गन1 ग �उन�

– रघ भ�न आदिरदको� नकस� पा�स गन1 ग �उन� ।

(ग) Iलीसरो�ता, वा�ता�वारण र सरसफ�इ समबनधी�

– ख�ल�न�ल�, को@ ��, इन� , पा�ख :, तल�उ ए��म ढ@ङग�धा� � आदिरदको� स� कषण ग : सदपाय�ग गन1 ग �उन�

– नरदS कोट�न, बा�ढS तथा� भ+कषय आदिरदको� विनयनUण �कोथा�म गन1 ग �उन�

– जल, ��य@ तथा� ध�विन परदरषीण विनयनUण ग : ��त�� ण स� कषण को�य4म� सहय�ग गन1 ग �उन�

– स सफा�इको� को�य4pम सञचा�लन गन1 ग �उन� ।

– फा�ह� मDल� सङC कोलन तथा� ढ@��न: तह लग�उन�समबानधी: को�मको� सञचा�लन वय�सथा�पान गन1 ग �उन� ।

(छ) सवा�सथया स+वा�समबनधी�– मह�म� : तथा� स�p�मको �गको�

�कोथा�मको� वय�सथा� गन1 ग �उन,

– जनस��सथयको� ल�विग ह�विनको� को चा:ज–�सत@को� स��4जविनको परय�गम� �को लग�उन�, हट�उन� ।

(झ) उदय�ग ताथा� पया%टनीसमबनधी�– पर�कोवितको, स��सकोवितको तथा�

पाय4टको�य समपारद�को� स� कषण, सम�रदC4धान, वि�सत� सदपाय�ग गन1 ग �उन� ।

– विनयम ११७ म� नग पारि रषीरदCल� पारि रषीरदCको� सरदसयको� अधयकषत�म� वि�रषीयगत सधिमवित गठान गन4 सकन� (अनय सधिमवितको� अल��� कोविरषी, �न ��त�� ण सधिमवित गठान गन4 सकन� पर��धा�न ह�को�) ।

दीफ� १८९: क��,, कता%वय र असिधाक�र उपारदफा� (७) म� �न तथा� ��त�� ण समबानधी: उपारदफा� १६ (ख)पर�कोवितको परको�पासमबानधी:

विनयम १९३ म� जिजलल� पारि रषीदद��� � सधिमवित गठान गन1, (ख) कोविरषी, �न तथा� ��त�� ण सधिमवित

5

ग�.तिवा.स नीगरप�सिलीक� जिI.तिवा.स

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�. शा�.

तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�. तिनीया��वासिली

सथा�.सवा�.शा�. ऐनी सथा�.सवा�.शा�.तिनीया��वासिली

(ञ) अनया– सडकोको� रद�य��, बा�य�� अनय

आ�शयको ठा�उ�म� �कष �पाण गन1 ग �उन�

– रदD�:–परको�पा विनयनUण गन1 समबानधीम� आ�शयको को�म गन1 ।

(२) ऐचछिXक क��- नरदS परदरषीण विनयनUण गन4 को�य4pम सञचा�लन गन1 ।

ग�.वि�.स. य�जन� (रदफा� ४३ (३)(चा) ��त�� ण स� कषण उपारदफा� (५)

(चा) परदरषीण विनयनUण

नीगरप�सिलीक�क� या�Iनी� ताIY%�� र क�या�%नवायानी परातिZया�

दीफ� १११ (१) य�जन� तज+4म� गरद�4 नग को� वि�को�स सनत@कतिलत विनय�जिजत त@लय�उन आ�शयकोत� अन@स� भ+उपाय�ग, भ+ एको�को ण विनरद1कतिशत जगग� वि�को�स जसत� य�जन� सञचा�लन गन@4पान1 ।

रदफा� १९५, आ�धिधाको जिजलल� वि�को�स य�जन� तज@4म�उपारदफा� (४) य�जन�म� सम���श हन� वि�रषीयम� (ग) विपाछविडएको� सम@रद�य गरि बा जनसङC खय�को� वि�को�स,

विनयम १९८ आ�धिधाको य�जन� तज@4म�, विनयम २०६ ? आय�जन�को� परभ�� म+लय�ङC कोन गन@4पान1, (रघ) ��त�� ण:य परभ��

रदफा� ४५: आय�जन�को� समभ�वयत� अधययन गन@4पान1,

दीफ� ११३: आया�Iनी�क� स�वयता� अधयायानी गनीY%पनी[रदफा� ११४, आय�जन� छन'ट, उपारदफा� (२) आय�जन� छन'ट गरद�4 ��त�� ण स� कषण तथा� सम�रदC4धान गन1 विकोकतिसमल� गन@4पान1 ।

रदफा� २०० को�य4pमको� समभ�वयत� अधययन गन@4पान1

रदफा� ४६: य�जन� छन'ट आधा� उपारदफा� २:आय�जन� छन'ट गरद�4 ��त�� ण स� कषण तथा� सम�रदC4धान गन1 विकोकतिसमल� गन@4पान1 ।

(४) य�जन� तज+4म� गरद�4 पर�थाधिमकोत� दिरदन@पान1 आय�जन�हर(चा) ��त�� ण:य स� कषण तथा� सम�रदC4धानम� सहय�ग पा@¥य�उन� ।

रदफा� २०१ परा�थामि�कता� तिनीधा�%रण(रघ) ��त�� ण स� कषणम� सरघ�उ पा@¥य�उन� को�य4pमरदफा� २०२: य�जन� छन'टको� आधा� उपारदफा� (१)(को) आय�जन� छन'ट गरद�4 ��त�� ण स� कषण हन� ।

भवानी तिनी��%णसमबनधी� भवानी तिनी��%णसमबनधी�दीफ� १४९: नग परम@खबा�ट भ�न विनम�4ण स�:कोवित नकतिलई कोसDल� पाविन भ�न विनम�4ण गन4 नहन� ।दीणड सI�या दीफ� १६५, सज�य गन4 सकन�,

– विनरदिरदtषट सथा�नम� फा�ह� नफा�ल: जत�ततD फा�ह� फा�ल�म�,

– कोसDल� आफन� रघ , कतिछम�को�को� रघ तथा� आ�गन चा�कोम� फा�ह� फा�ल�म� �� ��त�� ण दग4नधिनधीत ग �म� ।

नी+प�ली सरक�रली+ तिनीदी[शानी दिदीनी सकनी+ (दीफ� २३४)

पाय�4� ण सनत@लनजसत� वि�रषीयल� परशरय पा�ए नपा�एको� जसत� वि�रषीयम� न�पा�ल स को� ल� विनयधिमत अन@गमन ग : विनरद1शन दिरदनसकन� ।

6

२.२ वा�ता�वारण सर/ण ऐनी, २०५३ ताथा� तिनीया��वाली�, २०५४��त�� ण स� कषण ऐन, २०५३ ल� ��त�� ण:य वि�न�स��ट पान1 परवितको+ ल परभ��ल�ई नय+न गन4, अन@को+ ल परभ��ल�ई बाढ�तत : गरदE स�चछ तथा� स�सथा ��त�� ण को�यम �खन विबाभिभनन पर��धा�नहर सम���श ग �को� छ । वि�को�स विनम�4णको� को�य4हर गन@4 अधिरघ पर� मभिमभको ��त�� ण:य पा :कषण �� ��त�� ण:य परभ�� म+लय�ङC कोन गन@4पान1 बा� � सपषट वय�सथा� ग �को� छ ।

२.३ फ�ह�र��ली� वयवासथा�पनी ऐनी, २०६८ ताथा� तिनीया��वाली�, २०७०

समगरारपाम� फा�ह� मDल�को� वय�सथा�पान समबानधीम� वि�धिधा, परविpय� तथा� जिजमम��� : विकोट�न गरि एको� परसत@त ऐन तथा� विनयम��ल:म� फा�ह� मDल� वय�सथा�पानल�ई परभ��को� : बान�उन वि�भिभनन वय�सथा�हर गरि एको� छ ।

२.४ तितरीवाषाaया या�Iनी� (२०६७÷६८–२०६९÷७०) ताथा� ता+हरौc या�Iनी�क� आधा�रपतरी (२०७०÷७१–२०७२÷७३)

म�न�:य गवितवि�धिधा ए�मC वि�को�स विनम�4ण को�य4ल�ई ��त�� णमDU: बान�ई हरि य�ल: वि�को�सको� अ�धा� ण� पर�रदC4धान गन1, जल��य@ पारि �त4नको� दaपरभ��ल�ई अन@को+ लन तथा� नय+न:को ण गन1 उदद�शय ह�को� विU�रषीWय य�जन�को� रद�ह�य बाम�जिजम णन:वितहर ह�को� कतिथाए ।

१. वि�को�स को�य4 सञचा�लन गरद�4 ��त�� ण वय�सथा�पानल�ई आनतरि को�को ण गन1,२. पर�कोवितको परको�पाको� �कोथा�म, गरि बा: नय+न:को ण, गरि बा�नम@ख ��त�� ण आय�जन� जल��य@

पारि �त4न अन@को+ लनजसत� को�य4को� विनयधिमतत� तथा� पर�कोवितको सरा�तहरको� दिरदग� स� कषण तथा� उपाय�ग गन1 ।

यस य�जन�म� ��त�� णमDU: तथा� जल��य@ पारि �त4न अन@को+ लन हन� पा+��4धा� वि�को�सल�ई सहभ�विगत�तमको त� बा�ट सञचा�लन गरि न� को@ �म� वि�श�रषी ज�ड दिरदइएको� कतिथाय� ।

यसDल�ई विन नत त� दिरदरदD त�हरौ' य�जन�को� आधा� पाUम� सङC रघ:यत�, वि�को� नदरSको ण तथा� स��यतत श�सन श:रषी4को अनतग4तको� णन:वित (६) तथा� को�य4न:वित (२६,२७,२८,२९) म� ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� ख�को� तय� ग : को�य�4न�यन गरि न� परवितबारदCधात� उलल�ख भएको� छ ।

२.५ र�जिefया भ�-उपया�ग नी�तिता, २०६९ सथा�न:य स��यतत श�सन ऐन तथा� विनयम��ल:ल� सथा�न:य विनको�यल�ई भ+-उपाय�ग समबानधीम� जिजमम��� बान�एको� सनरदभ4म� तयसत� वय�सथा�ल�ई को�य�4न�यनम� परभ��को�रि त� लय�उन �खिabय भ+-उपाय�ग न:वित, २०६९ ज� : भएको� छ ।

7

२.६ सहसरो�बदी# तिवाक�स लीकषया

सः�नC २००० म� वि�शवको� १८९ म@ल@कोको� स को� परम@ख तथा� �]�धयकषहरल� स�य@$ �]सङC रघको� स�धा� ण सभ�बा�ट रघ�रषीण� गरि एको� परवितबादधात�हरमधय� ��त�� ण स� कषण पाविन एको ह�को� छ । यस वि�शववय�पा: परवित�दधात�म� जमम� ८ �ट� लकषय विनधा�4 ण गरि एको� छ । यस मधय� स�त�म� ��त�� ण:य दिरदग�पान� स@विनभि�त गन1 लकषय ह�को� छ । यसको� लकषयहर तथा� समबानधिनधीत स+चाकोहर तल दिरदइएको� छ :–

१) दिरदग� वि�को�सको� कतिसदधा�नतहरल�ई रद�शको� न:वित÷को�य4pमम� सम���श गन1, (को) �न कष�Uल� ढ�को� को� भ+–उपाय�गको� अन@पा�त,

(ख) को��4नड�इअकस�इड उतसज4न ओज�न तह वि�न�श गन1 �सत@को� उपाय�ग (ग) स@ भिकषत जDवि�को स:म�म� म�छ�को� उपालबधत� ।

२) स@ भिकषत विपाउन� पा�न: पर�पत गन4बा�ट �शचिञचात जनत�को� अन@पा�त आधा� रघट�उन�, (को) स@ भिकषत सरा�तबा�ट विपाउन� पा�न: परय�ग गन1 जनसङC खय� अन@पा�त (ख) स@धा�रि एको� स सफा�ई स@वि�धा� उपाय�ग गन1 जनसङC खय� अन@पा�त ।

३) अस@ भिकषत कष�Uम� बास�बा�स गन1 कोमत:म� १० को �ड म�विनसहरल�ई सनC २०२० सममम� उतस�ह�रदC4धाको स@धा� लय�उन� ह�को� छनC ।

सहसरा�बरदS वि�को�स लकषयहर ह�कतिसल गन@4 �जयको� जिजमम��� : भएको� हन�ल� सथा�न:य विनको�यहरल� य: लकषयहर ह�कतिसल गन1 ग : को�म गन@4पान1 हनछ ।

२.७ सथा�नी�या तिनीक�या नया�नीता� शाता% ताथा� क�या%–समपा�दीनी ��पनी क�या%तिवासिधाहर

नयः+नतम शत4 तथा� को�य4समपा�रदन स+चाकोको� आधा� म� सथा�न:य विनको�यहरको� म+लय��कोन ग : सथा�न:य विनको�यहरल�ई दिरदइन� बा�रषिरषीtको अन@रद�नम� थापारघट गन4 उतकोषट को�य4 गन1 सथा�न:य विनको�यल�ई पा@ सकोत गन1 परय�जनको� ल�विग जिजलल� वि�को�स सधिमवित, नग पा�कतिलको� तथा� ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� ल�विग छ@ टटा�छ@ टटाD ल�ग+ गरि एको� नयः+नतम शत4 तथा� को�य4 समपा�रदन म�पान को�य4 वि�धिधाहरको� वि�भिभनन स+चाकोहरम� ��त�� ण स� कषण, फा�ह मDल� वय�सथा�पान, जल��य@ पारि �त4न ए�� वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: स+चाकोहर सम���श गरि एको� छ ।

8

२.८ सथा�नी�या तिनीक�या सरो�ता परिरच�लीनी ताथा� वयवासथा�पनी क�या%तिबसिधा, २०६९

यस को�य4वि�धिधाम� सथा�न:य विनको�यहरल� रद�ह�य बाम�जिजमको� कष�Uहरम� सम�त आफन� लग�न: गन@4पान1 ग : वय�सथा� ग �को� छ :

(को) �न, ��त�� ण स� कषण, जDवि�को वि�वि�धात�, उदया�न तथा� ख@ल� ए�मC हरि य�ल: कष�U, जल��य@ पारि �त4न तथा� न�:को ण:य ऊज�4,

(ख) ख�न�पा�न:, स सफा�ई, सिसtचा�इ तथा� नरदS विनयनUण,

(ग) स��4जविनको, ऐल�न: पातW जगग� स� कषण, आ��स, भ�न, जगग� ए�मC बासत: वि�को�स को�य4pम,

(रघ) जलसरा�त वि�को�स तथा� गरा�म:ण वि�दया+त:को ण,

(ड) बाज� पर�रदC4धान तथा� वय�सथा�पान,

(चा) आरथिथाtको वि�को�स पा+��4धा� (कोविरषीम� आधा�रि त, गD कोविरषीम� आधा�रि त स��� कष�U),

(छ) फा�ह� मDल� वय�सथा�पान तथा� ढल विनको�स,

(ज) �धि]य भ�न स�विहत�को� को�य�4न�यन सडकोबातत: वय�सथा�पान,

(झ) न�:को ण:य ऊज�4 वि�को�स पर�रदC4धान,

(ञ) एको ग�उ� एको उतपा�रदन समबानधी: को� जिनदरत को�य4pम,

(ट) ख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ ख@ल� दिरदश�म@$ कष�U,

(ठा) ख�लको+ रद वि�को�स, श� :रि को तथा� म�नकतिसको स�सथात� समबानधी: विpय�कोल�पा,

(ड) सहको� : ख�त:, जDवि�को ख�त:, आधा@विनको कोविरषी परण�ल:, स�न� तथा� स�म@रद�धियको सिसtचा�इ, उननत बा:उवि�जन तथा� परवि�धिधा वि�को�सस�ग समबानधिनधीत कष�Uहर (जसतDo हरि तग`ह, ग�ठा� मल–म+U सङC कोलन, को�टन�शको औरषीधिधा, आको�श� पा�न: सङC कोलन ए�मःC सिसtचा�इ परवि�धिधा आदिरद) ।

सथा�न:य य�जन� तज@4म� गरद�4 अनय को@ �हरको� अवितरि $ ��त�� ण स� कषण ए�मःC परदरषीण विनयनUण लग�यतको� ��त�� णसः�ग समबानधिनधीत को� Cयpमहर एको�को ण ग : तय� गन@4पाछ4 ।

9

अधया�या-३ नीगरप�सिलीक�क� वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� स�चकहर

३.१ रघर परिरवा�र

को: आधा� भ+त स+चाकोह¿

त�कतिलको� २: अधा� भ+त स+चाकोहर

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

बया�खया�

क) सरसफ�ई र सवा�सथया१. पय�न (Water Seal) सविहतको�

चापाW,१. रघ कोमपा�उणड भिभU पय�न सविहतको� चापाW परय�गम�

आएको�,२. रघ कोमपा�उणड भिभU फा�ह� को�

उकतिचात वय�सथा�पान,१. आफाC न� रघ भ�नस�को� फा�ह� सडCन� नसडCन�

(पर�ङC ग�रि को अपर�ङC ग�रि को) ग : वि�भ�जन गरि एको�,

२. सडCन�ल�ई आपाDmF �� सम+ह बान�ई मल बान�उन� ग �को� �� अनय तरि को�ल� वय�सथा�पान गन1 गरि एको�,

३. नसडCन� फा�ह� मधय� पल�खिaटकोल�ई छ@ टCटD जमम� ग : विबाp� �� विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

४. अनय फा�ह� मधय� ह�विनको� को फा�ह� (जसत� बय�bS, कतिस.एफाC .एलC.कतिचाम, फा@ ट�को� कतिसस�÷बा�तल, टCय@बाल�इट आदिरद) अनय फा�ह� छ@ टCय�ई छ@ टCट�छ@ टCटD जमम� ग : विनधा�4रि त सथालम� �खन� गन1 गरि एको�,

५. को@ को@ पा�लन� रघ धान:ल� आफन� को@ को@ ल�ई रघ कष�U बा�विह ख@ल� रपाम� दिरदश� ग �उन पा�ईन� छDन, ग �एम� आफाD ल� उठा�ए आफन� पारि स म� नD वय�शचिसथात गरि �खन� ग �को�,

३ वयकति$गत स सफा�ई १. रघ –पारि �� को� सबाD सरदसयल� ख�न� ख�न@अधिरघ स�बा@न पा�न:ल� ह�त धा@न@पाछ4 भनन� बा@झः�को�,

२. श'चा�लय नजिजको स�बा@न–पा�न:को� वय�सथा� भएको�,]

ख) नीतिवाकरण�या उI�%१. ऊज�4को� उपाय�ग १. रघ भिभU ऊज�4 खपात कोम गन1 कतिचामको� परय�ग

(जसतDःo LED) भएको�,२ रघ भिभU वि�दया@तको� ल�विग विडज�ल, मदिटत�ल ��

पा�b�लबा�ट चालन� उपाको णहर परय�गम� नलय�इएको� ।

३. यदिरद ख�न� पाको�उनको� विनधिमतत इनधीनको� रपाम� रद�उ � परय�ग गन1 ह� भन� धा@��� हिःत स@धा�रि एको� चा@ल�को� परय�ग ग �को�,

४. रघ म� इनधीनको� ल�गिः ग@इ�ठा�को� परय�ग नगरि एको�,

ग) हरिरया�ली�÷सहर� सLनदीया%१. हरि य�ल: तथा� सह : स'नरदय4

पर�रदC4धान,१. रघ –आ�गनम� था :था :को� पा+m लविबार�� �� यसतD

सज�उन� बा�टविबार��हर भएको�,२. रघ –पारि स म� बाहबारषीWय ख�लको� कोमत:म� दई�ट�

रख भएको� �� आफन� रघ जगग�म� विबार�� �पन� ठा�उ� नभएको� अ�सथा�म� रघ को� छ�नः�÷छतम� स–स�न� विकोकतिसमको� बाहबारषीWय कोमत:म� दई�ट�

10

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

बया�खया�

रखविबार�� भएको� ।रघ) ख�नी+प�नी�

१= �रषी�4तC को� पा�न:को� सङC कोलन÷ भणड� ण,

१. बारषी4ः�तC म� रघ -कोमपा�उणडभिभU पा �को� पा�न: ढल �� न�ल�म� नपाठा�ई सङC कोलन÷भणड� ण (Rain Water Harvesting) गन1 वय�सथा� धिमल�एको� �� आफनD रघ –कोमपा�उणडम� जधिमनभिभU ज�न� वय�सथा� ग िःएको� (Water Recharge) ।

२. श@रदCधा ख�न�पा�न: २. स@ भिकषत विपाउन� पा�न:को� ल�विग श@रदCधिधाको ण उपा�यहरको� अ�लमबान ग िःएको�,

खn तिवाकसिसता स�चकहरत�कतिलको� ३: वि�कोकतिसत स+चाकोहर

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करणक) सरसफ�ई र सवा�सथया

१. स�जिपटको टCय�ङC को�सविहत पाकको� चापाW,

१. स�जिपटको टCय�ङC को�को� वय�सथा� ग : स�चा�लनम� ह�को� (ढलको� परश�धान ग � म�U अनतिनतम विनको�स गन1 ग �को� नग पा�कतिलको�हरको� हकोम� य� स+चाको विनaकोय हन�छ)

*

२ रघ –आ�गन बा�विह सडकोको� स सफा�इ शचिसथावित,

१. आफाC न� रघ –आ�गन बा�विह को� सडको �� बा�ट� सफा� �खन� ग �को�,

*

१ पल�खिaटकोको� झ�ल� विनयमन, १. पल�खिaटकोको� झ�ल� परय�ग नग : आ�शयको पारद�4 ज@ट, कोपाड� �� को�गजको� झ�ल� परय�ग गन1 ग �को� यस सम�नधीम� ट�ल वि�को�स स�सथा� समकष कतिलखिखत परवितबारदCधात� ग �को� ।

*

ख) सवाX ऊI�%क� पराया�ग१. स�चछ ऊज�4को� उपाय�ग , १. वि�दया@त स��� नपा@ग�को� रघ म� �� वि�दया@त आपा@रषितt नहन�

समयम� वि�कोलपाको� रपाम� स'य4 ऊज�4 �� अनय न�:को ण:य उज�4 परय�ग गन1 ग �को� ,

*

ग) हरिरया�ली� ताथा� सहर� सLनदीया%१ रघ –पारि स म� ख@ल� ठा�उ�को�

वय�सथा�पान,१. रघ कोपा�उणडभिभU कोमत:म� एको वितह�इ जधिमन रघ

नबान�इ ख�ल: �ख�को� ,*

२ सह : स'नरदय4 १. ट�ल स@धा� सधिमवितको� सकोयत�म� रघ अग�विड बा�विह बा�टD रद�खिखन� ग : गमल�म� वि�भिभनन ज�तको� फा+ ल �पा�को� (रघ अग�विड यसत� फा+ लसविहतको� गमल� �खन� सथा�न नभएम� सडकोबा�ट रद�खिखन� ग : को'स:, बा णड� �� उपाय@$ सथा�नम� स@ भिकषत तरि को�ल� �खन सविकोन�)।

२. ध�विन परदरषीण हन� ग : को@ नD स�धान परय�गम� न ह�को� ।

**

रघ) भवानी तिनी��%ण सतिहता�क� प�लीनी�

१. स@ भिकषत भ�न विनम�4ण १. भ�न विनम�4ण स�विहत�को� पा�लन� ग ः: रघ बान�एको�,

२. भ@कोमपा परवित �धा: परवि�धिधाको� अ�लम�न ग �को� ।

**

11

३.२ ट�ली ताह

क: आधा�रभ�ता स�चकत�कतिलको� ४: आधा� भ+त स+चाकोआफन� ट�लको� कोमत:म� नबबा� परवितशत रघ धा@ : आधा� भ+तरपाम� ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ।

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकहर¿ छ छ�नी

वय�खया�

क) ससथा�गता वयवासथा�, सरसफ�इ र सYनदीरता�१. ट�ल वि�को�स

ससथा� ट�ल स@धा� सधिमवित गठान

१. सथा�न:य ट�ल सम@रद�यम� तयह��को� ८०% �� स�भनरद� बाढS रघ –पारि �� स�लगन भएको� ट�ल स@धा� सधिमवित÷ट�ल वि�को�स ससथा� गठान भएको�,

ट�ल स�सथा�को� रदत�4 परम�णपाU सरदसयत� रद�खिखन� रदसत���ज ।

२. ट�ल स सफा�इ अभिभय�न

१. सम@रद�यको� सरदसयहरल� नय+नतम ��रषिरषीtको २ पाटको आफाC न� ट�ल सम@रद�यको� कष�UभिभU स�म+विहको रपाम� स सफा�इ अभिभय�न सञचा�लन गन1 ग �को�,

२. ट�ल भिभU को@ को@ को� ख@ल� दिरदश� न ह�को�,३. रघ ��ट बा�विह विनaको�शन गरि न� फा�ह सडको, पा�टS

स��4जविनको सथालजसत� सथा�नम� जमम� नग : कतिसधाD स�कोलन गन4 आउन� स�� : स�धानम� �खन� ग �को�,

ट�ल कष�Uम� स सफा�इ (रघ �ल@ फा�ह� , झ� पा�त,

पल�खिaटको तह लग�एको� अ�सथा�)

३. स�सथा�को� ��त�� णः:य स@श�सन

१. सधिमवितल� म�कतिसको बाDठाको ��रषिरषीtको स�धा� ण सभ� ग : सथा�न:य ��त�� ण स� कषणसमबानधी: छलफाल ग : विनण4य ग �को�,

२. सधिमवितल� ह �को �रषी4 वि�शC� ��त�� ण दिरद�स (ज@न ५) को� दिरदन ��त�� ण स� कषण समबानCधा: स�म+विहको विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1 ग �को�,

विनण4य पा@मभिसतको�हर अधययन गन1 ।

४. सह : स'नरदय4 पर�रदC4धान

१. ट�ल वि�को�स ससथा�÷ट�ल स@धा� सधिमवित को� सकोयत�म� ट�लभरि को� सबाD रघ –पारि �� ल�ई म'सम अन@स� एकोD ज�तको� फा+ लहर गमल�म� �पा: रघ बा�विह सडकोबा�टD रद�खिखन� ग : �खन लग�एको� ,

अ�ल�कोन

५. ध�विन परदरषीण विनयनUण

१. ट�लभिभU ध�विनको� सत पा:विडत पाकषको� म�गअन@स� म�पान गन1 ग �को� ,

२. म�पान गरद�4 न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� म�पारदणडभनरद� बाढS भएको� पा�इएम� को� ��ह:को� ल�विग कतिसफा�रि स स�था �ड�म� पाठा�उन� ग �को� ।

ख: तिवाकसिसता स�चकहर

ता�सिलीक� ५: तिवाकसिसता स�चकहर

12

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी

सतार�करण

१. स��4जविनको कष�Uको� स सफा�इ,

१. आफन� ट�लभिभUको� स��4जविनको कष�U, जसतD– सडको, न�ल�, गलल:, .फा@ टपा�था, ख�ल�, नरदS, बाग , नह , ख�त, बा� :, को�नल�, �न तथा� चा' आदिरद कष�Uम� पल�खिaटको, नसडCन� ख�लको� फा�ह� तथा� ख@ल� दिरदस� (म�नछ� तथा� को@ को@ को�) न ह�को�,

*

२. ट�लम� हरि य�ल: पर�रदC4धान,

१. ट�लको� सडकोहरको� फा@ टपा�थाम� नग पा�कतिलको�ल� त�विकोदिरदए बाम�जिजम परज�वित पारि म�णम� रखहर लग�ई हरि य�ल: पर�रदC4धान ग �को� ,

**

३. ध�विन परदरषीण विनयनUण,

१. न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� स:म�भनरद� बाढS ध�विन उतसज4न भए नभएको� समबानधीम� म�पान ग : अभिभल�ख �खन� ग �को� ,

२. अधिधाकोतम ध�विन उतसज4नको� कतिसम� न�रघ�को� पा�इएम� तयसत� वयकति$ स�रघससथा�ल�ः4इ समबानधिनधीत विनको�यबा�ट को�य4��ह: हन� ग �को�,

**

३.३ वाड� ताह

क: आधा�रभ�ता स�चक

त�कतिलको� ६: आधा� भ+त स+चाको

�ड�भिभU पान1 सबाD ट�ल÷बासत:हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ।स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�

नीवय�खया�

क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ१ ख�न�पा�न:को� म@ह�न

स� कषण१. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तहरको� लगत �ख�को�, २. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तको� ग@णसत पा :कषण

गन1 गरि एको�,

त �ईम� इन� तथा� चा�पा�कोलको� लगत �खन� ।

२.फा�ह� मDल� वय�सथा�पान

१. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत नसडCन� फा�ह� त�विकोएको� सथा�नम� वि�सज4न गन1 गरि एको�,

२. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत पल�खिaटको �ड� को�य�4लय आफाD ल� विकोनन� �� को@ नD सङC रघस�सथा� �� वयकति$ल� विकोनन� वय�सथा� धिमल�एको� ,

३. पा�ख : विनम�4ण तथा� वय�सथा�पान

१. �ड�भिभUको� सबाD पा�ख :को� लगत को�यम गरि एको�,२. सबाD पा�ख : स� कषणको� ल�विग सधिमवित गठान भD पा�ख :

स� भिकषत भएको�,

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. आपातको�ल:न

स@ भिकषत कष�U१. वि�पारदC अ�सथा�म� ततको�ल उरदCधा� को� ल�विग �ड�

सधिमवितको� विनण4यबा�ट स@ भिकषत सथाल विनधा�4 ण ग : सङC को� त परय�ग गरि एको�,

२. विनधा�4रि त स@ भिकषत सथालम� सबाDल�ई ज�न�को� : दिरदन� ग : स+चान�पा�टS �खिखएको� ,

ग) बनी ताथा� भ� सर/ण१. एको �ड� एको १. �ड�कष�Uम� कोमत:म� एउट� नस4 : ह�कोः� ,

13

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी

वय�खया�

नस4 :२. ख�ल: पातW

जधिमनको� वय�सथा�पान तथा� हरि य�ल: पर�रदC4धान

१. �ड�म� रख विबार��सविहतको� �न कष�Uको� कष�Uफाल ख@ल�को� लगत ह�को�,

२. ख�ल: पातW जगग�को� लगत �खिखएको�,३. स को� : स��4जविनको जगग�को� नकस� वि�� ण सविहतको�

लगत �खिखएको�,४. स को� : स��4जविनको जगग�म� नकस� सविहतको� वि�� ण

ख@ल�इएको� बा�ड4 �खिखएको�,,

ख: तिवाकसिसता स�चकत�कतिलको� ७: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी सतार�करण

क) सडक नी�ली� वयवासथा�पनी१. सडको न�ल�को�

वय�सथा�पान१. �ड�को� सबाD सडकोहरम� बारषी�4तC पा�न:

विनको�स हन� को@ ल�स� न�ल: भएको�,***

ख) क तिषा१. पर�ङC ग�रि को

कोविरषील�ई पर�तस�हन

१. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� ५० परवितशत कोरषीकोल� �स�यविनको मलख�रद �स�यविनको �ग विको �न�शको वि�रषी�रदSको� नको� �तमको अस तथा� जDवि�को, �नसपवितजनय विबारषी�रदS बा� � त�कतिलम पर�पत ग �को� ,

२. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� १० परवितशत कोरषीकोल� एको�कोत शU@ज:� वय�सथा�पान तथा� एविकोकोत बा�ल: पा�रषीको तत� वय�सथा�पान समबानधी: त�कतिलम पर�पत ग �को�,

�ड�भिभU ह�को� वय��स�धियको कोरषीकोको� लगत । जमम� कोरषीकोमधय� उलल�खिखत त�कतिलम पर�पत गन1 कोरषीकोहरको� वि�� ण ।

२. पर�ङC ग�रि को ख�त: परण�ल:को� अ�लम�न

१. �ड�को� त�कतिलम पर�पत वय��स�धियको कोरषीकोहरल� जDवि�को, �नसपवितजनय विबारषी�रदSको� पाविन परय�ग ग : ख�त:पा�त: ग �को�,

२. �ड�को� सबाD कोरषीकोहरल� पर�डCग�रि को मलको� परय�ग गन1 ग �को�,

३. �ड�म� एउट� वय��स�धियको रपाम� नमः+न� पर�ङC ग�रि को ख�त: सञचा�लन भएको�,

*** सहभ�विगत�तमको ल�ख�ज�ख�, सहको� : स�सथा�हरम� ह�को� वि�� ण, कोविरषी स���को� नदर÷ उपाको� नदरम� ह�को� वि�� ण ।

३. म' :पा�लनल�ई पर�तस�हन

१. �ड�को� सबाD त�कतिलम पर�पत कोरषीकोहरल� वि�भिभनन बा�ल: बा�ट वि�र��को� पा �गस� नको� ल�विग आधा@विनको रघ� म� म' :पा�लन ग �को� ।

ग) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. सथा�न:य वि�पारदC

वय�सथा�पान सधिमवित गठान कषमत� वि�को�स,

१. सथा�न:य वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान य�जन� तज@4म� विनरद1कतिशको�ल� त�को� बाम�जिजम �ड�सत म� स�म@रद�धियको वि�पारदC वय�सथा�पान सधिमवित गठान भएको�,

२. �ड�म� वि�पारदC ज�खिखम नय+न:को ण तथा�

**त�कतिलम समबानधी: �ड� को�य�4लयम� ह�को� वि�� ण ।

14

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी सतार�करण

उरदCधा� समबानधीम� य@��लकोबा, आम� सम+ह, �न उपाभ�$� सधिमवित, ट�ल वि�को�स÷ स@धा� स�सथा�जसत� स�म�जिजको सङC रघस�सथा�को� परवितविनधिधाहरल�ई सम�टS �ड�को� कोमत:म� १०% रघ –पारि �� को� सरदसयहरल�ई वि�पारदC ज�खिखमबा� � त�कतिलम दिरदइएको� ,

रघ) वानी ताथा� भ� सर/ण१. ख�ल: तथा� परवित

जगग�म� बाकष �पाण तथा� उदया�न वय�सथा�पान, ,

१. �ड�कष�Uको� ह�लको� ख�ल:–पातW जगग�मः� कोमत:म� १० परवितशतको� रद ल� बा�रषिरषीtको रपाम� रख÷ड�ल�रघ��स÷ फालफाः+लको� विबार�� �पा: हको�4एको�,

२ �ड�भिभUको� सबाD स को� : तथा� स��4जविनको जगग�को� नकस� लगत सविहतको� वि�� ण �खिखएको�,

३. स को� : स��4जविनको जगग�म� नकस� सविहतको� वि�� ण ख@ल�ई बा�ड4 �खिखएको�,

४. �ड�भिभUको� ख�ल:, पातW, ऐल�न: स��4जविनको जगग�म� बा�ल विpड�सथाल �� ख�लको+ रद सथा�न �� ज�aठा न�गरि को वि�शर�मसथाल �� पा�को4 वय�सथा� गरि एको�,

५. आफन� �ड�भिभU कोमत:म� पाह�डम� पा��चा �पान: तथा� त �ईम� रदश कोठाCठा� कष�Uफालम� एउट� उदया�न, विpड�सथाल, पा�को4 �� ख@ल� कष�U ह�को�,

*****

ङ) धवातिनी परादषाण तिनीयानतरीण१. ध�विन परदरषीण

गन1ल�ई रदशचिणडत गन1 वय�सथा�,

१. ट�लको� कतिसफा�रि सको� आधा� म� ध�विन परदरषीणको� स:म� उलल�रघन गन1 वयकति$ �� ससथा�ल�ई को�य4��ह:को� ल�विग नग पा�कतिलको� तथा� जिजलल� परश�सनसमकष कतिसफा�रि स स�था पाठा�इएको� ।

*

३.४ नीगरप�सिलीक� ताहक: आधा�रभ�ता स�चकत�कतिलको� ८: आधा� भ+त स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�

सबाD �ड�हरल� ��त�� णमDU: आधा� भ+त स+चाकोहर पा+ � ग : ��त�� णमDU: �ड�को� रपाम� रघ�रषीण� भएको� ।

क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ

15

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�

१.ख�न�पा�न:को� णन:वितको य�जन� (Strategic Plan) विनम�4ण

१. बाढCरद� सह : जनसङखय�को� ल�विग स�चछ ख�न�पा�न: आ�शयकोत� पा+ � गन1 णन:वितको य�जन� नग पारि रषीरदCबाबा�ट स�:कोत भएको�,

स�:कोत णन:वितको य�जन� रदसत���ज

२. सय�न:ट : लय�णडविफाल स�इटको� सञचा�लन

१. को@ विहन� फा�ह� तथा� पल�खिaटको छ@ टCट� Cइ सको� पाकतिछ बा��को� ह�को� फा�ह� को� उकतिचात ए�मC उपाय@4$ वय�सथा�पान गन4 लय�णडविफाल स�इटको� वय�सथा� भएको� ,

लय�णडविफाल स�इटको� ल�विग छ@ टया�इएको� जगग�को� लगत कष�Uफाल,

सञचा�लन धिमवित तथा� नग पा�कतिलको�को� विनण4य ।

३. स��4जविनको श'चा�लयको� वय�सथा� १. बासपा�को4 , पा�b�लपामपा म@खय ह�टबाज� सथालम� लDङC विगको, बा�लबा�कतिलको� तथा� अपा�ङC गमDU: स��4जविनको श'चा�लयहरको� वय�सथा� भएको�,

४. पल�खिaटको परय�गम� बानरद�ज १. न�पा�ल स को� बा�ट स�:कोत �खिabय म�पारदणडअन@रपा नग पारि रषीरदCको� विनण4यबा�ट पल�खिaटको परय�गम� बानरद�ज गरि एको� ,

२. पल�खिaटकोको� झ�ल�को� वि�कोलपाम� ��त�� णमDU: झ�ल� उतपा�रदन गन4 पर�तस�विहत गरि एको�,

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. चा�ल@ ह�लतको� रदमकोल १. नग पा�कतिलको�म� २४ रघणट� सञचा�लन हन� ग :

चा�ल@ ह�लतको� रदमकोल ह�को� ,२. वि�पारदC वय�सथा�पान सधिमवितको�

सविpयत� को�रषी वय�सथा�पान१. नग सत म� सथा�न:य वि�पारदC वय�सथा�पान

सधिमवित गठान गरि एको�,२. नग सत म� वि�पारदC वय�सथा�पान को�रषीको�

वय�सथा� गरि एको�,३. नग कष�Uम� वि�पारदC वय�सथा�पानको� ल�विग

त�कतिलम दिरदन सकन� कोमत:म� एकोजन� जनशकति$ भएको�,

४. वि�पारदCको� कष�Uहर, ज�खिखमको� अ�सथा�, ज�खिखम नयः+न:को णको� उपा�यहर तथा� ससथा�गत परबानधीसम�त उलल�खिखत आ�धिधाको वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान य�जन� पारि रषीरदCबाबा�ट स�:कोत गरि एको�,

३. �खिabय भ�न स�विहत�को� पा�लन� १. नग कष�Uम� भ�न विनम�4ण गरद�4 �खिabय भ�न स�विहत� पा�लन� गन1 को@ � नग पारि रषीरदCबाबा�ट विनण4य भएको� ,

२. भ�न विनम�4ण गरद�4 �खिabय भ�न विनम�4ण स�विहत� को�य�4न�यन गन1 गरि एको� ,

16

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�

३. भ�न म�पारदणड बान�इ को�य�4न�यन गरि एको�,४. �खिabय भ�न विनम�4ण स�विहत�ल�ई नकस�

पा�सको� सथा�न:य म�पारदणडस�ग आबारदCधा गरि एको� ,

५. स को� :÷स��4जविनको भ�नको� नकस� अपा�ङC गमDU: भए म�U पा�स गन1 वय�सथा� गरि एको�,

६. भ@कोनधिमपाय ज�खिखम नय+विनको ण समबानधी: जनचा�तन�म+लको को�य4pम सञचा�लन गरि एको�,

ग) वानी ताथा� भ� सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�१. पा�को4 को� सञचा�लन १. नग बा�स: बा�लबा�कतिलको�हर, ल�ई पा�यको पान1

कोमत:म� एको सथा�नम� मन� ञजन पा�को4 �� बा�लउदया�न विनम�4ण ग : सञचा�लनम� लय�इएको�,

२. बा�ल विpड�सथाल �� ख�लको+ रद सथा�न �� ज�aठा न�गरि को वि�शर�मसथाल �� पा�को4 वय�सथा� गरद�4 लDडC विगको सम���श: तथा� अपा�डCगमDU: बान�इएको� ,

17

ख: तिवाकसिसता स�चक

त�कतिलको� ९: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

वय�खया�

क) सरसफ�इ१. सय�न:ट :

लय�णडविफाल स�इटको� �Dजञा�विनको वय�सथा�पान

१. फा�ह मDल�को� सङC कोलन, ढ@��न:, तथा� वि�सज4नको� सबाD परकोय�हर फा�ह मDल� वय�सथा�पान ऐन तथा� विनयम��ल:को� पर��धा�न बाम�जिजम ��त�� णमDU: तरि को�ल� समपा�रदन गन1 ग िःएको�,

२. फा�ह� मDल�को� �Dजञा�विनको वय�सथा�पानको� आय�महर जसतD इमभिनसन �शन, पा+न परश�धान, ��य�गय�स उतपा�रदन गन1 गरि एको�,

**

२. ढल परश�धान समबानधी: वय�सथा�

१. ढलल�ई जDवि�को �� इशचिनजविनयरि ङC ग परवि�धिधाबा�ट परश�धान गरि एपाकतिछ म�U अनतिनतम विनaको�शन गन1 गरि एको� ,

(सबाD रघ हरम� स�पटS टCय�ङC को अविन��य4 गरि एको� अ�सथा�म� य� स+चाको विनaकोय हन�छ) ।

*

३. ह�ट�ल, तथा� �aट@ Lहरको� अन@गमन

१. नग पा�कतिलको�म� ह�टल, �aट@ L, बा� , भ�जन�लय चाम�न�गह आदिरदबा�ट पररद�न गन1 स���को� ग@णसत समबानधीम� अन@गमन गन1 स� चान� भएको�,

२. कोमत:म� मविहन�को� एकोपाटको अन@गमन गन1 गरि एको�,

३. अन@गमन ग : पर�पत सबाD परवित��रदन बाम�जिजम को�य4��ह: गरि एको� ।

*** नग कष�UभिभUको� ह�टल, �aट@ L, बा� , भ�जन�लय, चाम�न�गह, आदिरदको� लगतधिमस��टय@$, सड�गल�को� बा�स: ख�दया�नन तथा� अस�सथाको ख�न�पा�न: आपा+रषितt ग �को� को� ण को�य4��ह:म� पा �को� ह�टल आदिरदहरको� वि�� ण

18

ख) क तिषा/+तरी१. कोविरषी उतपा�रदनम�

एको�कोत को�ट(शU@ज:�) वय�सथा�पान

१. कोविरषी उतपा�रदनम� एकोिःकोत बा�ल: पा�रषीकोतत� एविकोकोत को�ट (शU@ज:�) वय�सथा�पान को�य4 भएको�,

२. नग कष�Uम� नग पा�कतिलको�को� सम�त स�झ� रद� :म� एको�कोत बा�ल: पा�रषीकोतत� एको�कोत को�ट (शU@ज:�) वय�सथा�पान समबानधी: को�य4 भएको�,

३. नग कष�U कोविरषी उपाज बाज� को� सथा�पान� वय�सथा�पान समबानधी: को�य4 भएको� ।

***

ग) नीवा�करण�या ऊI�%१ सडको बातत:को� ल�विग

स'य4 ऊज�4१. सबाD म+ल सडकोहरम� सडको बातत:को�

ल�विग स'य4 �� न�:को ण:य ऊज�4को� परय�ग ग �को�,

*

२. स��4जविनको श'चा�लयहर (बासपा�को4 , वि�दया�लय ह�ट बाज� ) बा�ट बा�य� गय�स उतपा�रदन

२. स��4जविनको श'चा�लयहर (बासपा�को4 , वि�दया�लय ह�टबाज� ) बा�ट बा�य�गय�स उतपा�रदन गन4 नग पा�कतिलको�बा�ट पर�वि�धिधाको तथा� आरथिथाtको सहय�ग भए÷गरि एको�,

*

३. ��त�� ण श�ख�, इको�इ सथा�पान�

३. ��त�� ण श�ख�÷इको�इ सथा�पान� ग �को� �� को�य4जिजमम��� : त�को� को�,

*

४. ��त�� ण स� कषण समबानधी: वि�श�रषी को�रषी सथा�पान�

४. ��त�� ण स� कषणसमबानधी: वि�श�रषी को�रषी सथा�पान� ग �को�,

*

19

रघ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१ वि�पारदC ज�खिखमको� नकस�ङC कोन

१. वि�पारदC ज�खिखमको� दखिaटल� बाढS खत � सथा�नहरको� पाविहचा�न ग : नकस�ङC कोन गरि एको�,

२. पाविहचा�न गरि एको� बाढS ज�खिखमय@$ ठा�उ�म� ठा+ल� स� चान� विनम�4णम� �को लग�इएको�,

३. स�ठा¦ हज� जनसङC खय� बा �बा एको रदमकोल पान1 ग : रदमकोल वय�सथा� ग : फा को फा को सथा�नम� �खिखएको�,

४. आ�धिधाको वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान य�जन�को� आधा� म� बा�रषिरषीtको वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पान को�य4pम स�:कोत गरि को�य�4न�यनम� लय�एको�,

****

ङ) पली�जिeटक वयवासथा�पनी

१ पल�खिaटको स�कोलन तथा� वय�सथा�पान

१. पल�खिaटको सङC कोलन, पा@नo परय�ग तथा� वय�सथा�पान गन1 को�य4को� ल�विग �ड�को� कोमत:म� २ जन� वयकति$ल�ई त�कतिलम दिरदइएको�,

२. त�कतिलम पर�पत वयकति$ल�ई पल�खिaटको सङC कोलन गन1 को�य4म� लग�इएको�,

३. पल�खिaटकोको� पा@नo परय�ग ग : स�मगरा: उतपा�रदन गन1 को�य4म� नग पा�कतिलको�ल� सहय�ग ग �को�,

***

च) कषिशा/�

१ वि�दया�लयम� ��त�� ण:य कतिशकष�

१. वि�दया�लयको� ��रषिरषीtको को�य4त�कतिलको�म� कोमत:म� मविहन�म� १ पाटको ��त�� णसमबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा गन1 वय�सथा� भएको�,

२. नग पा�कतिलको� आफाi �� वि�भिभनन सङC रघस�सथा�को� म�धयमबा�ट ��त�� णसमबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा गन4 वि�दया�लयल�ई सहय�ग पा@¥य�इएको� ,

**

छ) वानी, भ�–सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�

१ हरि य�ल: पर�रदC4धान १. सडको रद�य�बा��य� फा@ टपा�थाम� ट�ल÷बासत:ल�ई पारि चा�लन ग : उपाय@$ परज�वितको� बा�टविबार�� लग�एको�,

*********समबानधिनधीत को�य4को� ल�विग बाज�ट ए�मC को�य4pम स�:कोत ग �को�, �कष� �पाण गरि एको� कष�Uको� अ�ल�कोन,

२. स��4जविनको सबाD बा��झ� जगग� नरदSन�ल� ख�लस� विकोन� �हरमधय� कोमत:म� ��रषिरषीtको १० परवितशतको� विहस�बाल� �कषः� �पाण ग : स� कषण ग �को�,

३. भ+–कषय, पाविह � तथा� बा�ढSको� समभ�वय सथा�नहरम� स� कषणको� उपा�यहर अ�लमबान ग �को�,

४. नग बा�स: बा�लबा�कतिलको�हरल�ई पा�यको

20

रघ) तिवापदीp वयवासथा�पनीपान1गरि स�ठा¦ हज� जनसङC खय� � �� कोमत:म� एको सथा�नम� मन� ञजन पा�को4 �� बा�लउदया�न विनम�4ण ग : सञचा�लनम� लय�एको�,

५. नग कष�Uम� जDवि�को वि�वि�धात� पा�को4 , आदिरद सञचा�लनम� ह�को�,

६. नग कष�UभिभU कोनधिमतम� एउट� सह : �नको� सथा�पान� ग ः: स� कषण ग �को� ।

७. जल��य@ पारि �त4नको� परभ�� नय+विनको ण गन4 अन@को+ लनको� को�य4pमहर तज@4म� को�य�4न�यन ग �को�,

८. नग पा�कतिलको�भिभU ��त�� ण स� कषण समबानधी: जनचा�तन� जग�उन� को�य4pम सञचा�लन गन1 ग �को�,

९. म@खय सडकोको� विडभ�ईड �� विकोन� म� बाहबारषीWय फा+ लहर �पा�को�।

21

I) भLतिताक प�वा�%धा�र तिवाक�स

१ भ+उपाय�ग य�जन� १. भ+.–उपाय�ग न:वित अन@रपा नग को� भ+-उपाय�ग कष�Uको� पाविहचा�न, �रषिगtको ण तथा� नकस� सविहतको� भ+-उपाय�ग य�जन� तय� भएको�,

२. य�जन� को�य�4न�यनको� ल�विग नग पारि रषीरदCबा�ट विनण4य भएको� ।

३. स�:कोत भ+उपाय�ग य�जन� बाम�जिजम बा�ह�को अनय विनम�4ण को�य4म� �को लग�इएको� ,

४. EIA/IEE गन@4पान1 आय�जन�म� गन1 ग �को�

५. नग भिभUको� सबाD सडकोहर पाशचिकको भएको� ।

******

२ पा�रषिकोtङःCग सथाल वय�सथा�पान

१. स�� : स�धानहर पा�रषिकोtङको� ल�विग म@खय बाज� को� नदरहरम� स��4जविनको पा�रषिकोtङC गसथाल त�को� को�,

२. ख@ल� पा�रषिकोtङसथालम� हरि य�ल:को� ल�विग बाह�रषीWय रखहर �विपाएको�,

**

३ पाश@ बाधाश�ल� वय�सथा�पान

१. नग म� स�सथा, स�चछ सफा� म�स@ आपा+रषितtको� ल�विग उपाय@$ सथा�नम� पाश@ बाधाश�ल� सञचा�लनम� ह�को� ,

२. नग कष�Uम� ख@ल� ए�मC अवय�शचिसथात तरि को�ल� पाश@बाधा गन4 विनरषी�धा गरि एको� ।

**

४. सडको म�पारदणड विनधा�4 ण को�य�4न�यन

१. नग भिभUको� सबाD सडकोको� म�पारदणड (Right of Way) विनधा�4 ण गरि एको�,

२. स�D बासत:हरम� रदमकोल एमबा@ल�नस ज�न सकन� भएको�,

३. म�पारदणड वि�पारि त विनम�4ण भएको� स� चान� विनयधिमत रपाम� जरि ��न�सविहत भतको�उन� गरि एको�,

४. नग को� म@खय सडकोहरम� स�ईकोल ल�नको� वय�सथा� भएको�,

****

22

झ) औदय�तिगक परादषाण तिनीयानतरीणसमबनधी�

१ औदया�विगको परदरषीण विनयमन

१. नग कष�UभिभU सञचा�लनम� ह�को� उदया�गहरको� लगत तय� भएको�,

२. नग पा�कतिलको� कष�UभिभU सञचा�लनम� ह�को� उदया�गहरको� परदरषीण सत �गWको ण ग : अभिभल�ख तय� भएको�,

३. नग पा�कतिलको� कष�Uम� सञचा�लनम� ह�को� उदया�गहरबा�ट भएको� परदरषीणको� ग@न�स�समबानधी: अभिभल�ख तय� ग : जिजलल� वि�को�स सधिमवितम� ज�नको� : पाठा�उन� ग �को�,

***

ञ) धवातिनी ताथा� वा�याY परादषाण तिनीयानतरीण

१. ध�विन तथा� ��य@ परदरषीण विनयनUण

१. ध�न:को� ग@णसत समबानधी: �खिabय म�पारदणड २०६९ बाम�जिजम नग कष�Uल�ई औदया�विगको कष�U, वय�पा�रि को कष�U, गरा�धिमण आ��स कष�U, सह : आ��स कष�U, धिमभिशरत आ��स कष�U तथा� श�नत कष�Uको� रपाम� वि�भ�जन गरि एको�,

२. न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� म�पारदणड अन@को+ ल ध�विनको� सत भए नभएको� समबानधीम� बा�रषिरषीtको रपाम� म�पान गन1 गरि एको�,

३. विनधा�4रि त म�पारदणडभनरद� बाढS ध�विन परदरषीण गन1ल�ई रदशचिणडत गन1 वय�सथा� गरि एको�,

४. वि���ह बरतबानधी जसत� स�म�जिजको सः�सको� तथा� धा�रमिमtको ए�म� स��4जविनको सथालहरम� वि�भिभनन उतस� आदिरदम� म�पारदणडभनरद� बाढः: ध�न: विनको�लन पा �म� सथा�विनय विनको�यको� पाः+�4 अन@मवित कतिलनपान1 वय�सथा� गरि एको�,

****

२. ��य@ परदरषीण नय+न:को ण

१. नग कष�Uम� ��य@ परदरषीण नयः+न:को णको� ल�विग को@ नD उपा�य अ�लमबान गरि एको�,

*

ट) स+वा� क+ नदरक� वयवासथा�

१. स��� को� नदर समबानधिनधी वय�सथा�

नग पा�कतिलको� कष�UभिभU न.पा�.को� पाहल समन�यम� विनज: कष�U गDससल�ई पारि चा�लन ग : भ@कोमपा परवित �धा: परवि�धिधा, वि�पारदC वय�सथा�पान, नवि�को ण:य ऊज�4को� वि�रषीयम� स��� को� नदरको� सथा�पान� स�चा�लन भएको� ।

*

23

अधया�या ४: ग�.तिवा.स.क� ली�तिग वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� स�चकहर

४.१ रघर–परिरवा�र ताह

क: आधा�रभ�ता स�चक

त�कतिलको� १०: आधा� भ+त स+चाको

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी वय�खया�क) सरसफ�इ र सवा�सथया

१. पय�न (Water Seal) सविहतको� चापाW

१. रघ कोमपा�उणडभिभU पय�नसविहतको� चापाW परय�गम� आएको� ,

२. आ��स कष�UभिभU फा�ह� को� उकतिचात वय�सथा�पान

१. आफाC न� रघ भ�नस�को� फा�ह� सडCन� नसडCन� पर�ङC ग�रि को अपर�ङC ग�रि को) ग : वि�भ�जन गरि एको�,

२. छ�न� सडCन�ल�ई आपाDm �� सम+ह बान�ई मल बान�उन� गरि एको�,

३. नसडCन� फा�ह� मधय� पल�खिaटकोल�ई छ@ टCटD जमम� ग : विबाp� �� विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

४. अनय फा�ह� मधय� ह�विनको� को फा�ह� (जसत� बय�bS, कतिस.एफाC .एलC. कतिचाम, फा@ ट�को� कतिसस�÷बा�तल, टCय@बाल�इट आदिरद ) अनय फा�ह� छ@ टCय�ई छ@ टCट�छ@ टD जमम� ग : विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

३ वयकति$गत स सफा�इ १. रघ –पारि �� को� सबाD सरदसयल� ख�न� ख�न@अधिरघ ह�त धा@न� गरि एको�,

२. दिरदश� ग �पाकतिछ स�बा@न–पा�न:ल� ह�त धा@न� गरि एको�,३. श'चा�लय नजिजको स�बा@न–पा�न:को� वय�सथा�

गरि एको�,

४. भLड� धा@न� स@को�उन� ठा�उ�को� परबानधी

१. भः��ड� धा@न� धा�एको� भः��ड�को� पा�न: तको�4उन तथा� स@को�उन धिमलन� भLड� म�झन� ठा�उ� गरि एको�,

२. भ��ड� धा�एको� पा�न:को� उकतिचात वय�सथा�पान गरि एको�,

24

ख) सवाX ऊI�% ताथा� ग�बरक� उपया�ग

१. धा@��� विहत चा@लह�को� परय�ग १. ख�न� पाको�उन रघ भिभUको� धा@��� विहत चा@लह�को� परय�ग गरि एको�,

२. ग�बा को� उकतिचात उपाय�ग १. ख�न� पाको�उनको� विननधिमत ग�बा बा�ट ग@इ�ठा� नबान�ई ग�बा ल�ई मलको� रपाम� नD परय�ग गरि एको�,

२. भको� � स@धा� ग : पाश@को� मलम+Uको� उकतिचात वय�सथा�पान ग �को� ।

ग) हरि य�ल: पर�रदC4धान तथा� को �स�बा� : वय�सथा�पान१. हरि य�ल: तथा� स'नरदय4 पर�रदC4धान १. रघ आसपा�स ठा�उः�‘ स@ह�उ�रद� फालफा+ लको�

कोमत:म� दई�ट� बा�ट लग�इएको�,२. रघ नजिजको त@लस:, पा�रि ज�त �� को@ नD पाविन

औरषीधा:जनय �� स'नरदय4 बाढ�उन� ख�लको� विबार�� लग�इएको�,

३. को �स�बा� :म� विनयधिमत रपाम� त को� : ख�त: लग�इ हरि य� स�गपा�त तथा� त को� : रघ मD उतपा�रदन गन1 गरि एको� ।

ख: तिवाकसिसता स�चकहर

त�कतिलको� ११: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकह¿ तिवासता�रिरता स�चकह¿ छ छ�नी वय�खया�क) सरसफ�इ र सवा�सथया

१ रघ –आ�गनको� स सफा�इ शचिसथावित १. आफाC न� रघ –आ�गन तथा� बा�विह को� बा�ट� विनयधिमत रपाम� सफा� गन1 गरि एको�,

*

२ पल�खिaटकोको� झ�ल� विनयमन १. सबाD परको� को� पल�खिaटकोको� झ�ल� परय�ग नग : आ�शयको पारद�4 ज@ट, कोपाड� �� को�गजको� झ�ल� परय�ग गन1 गरि एको�,

*

ख) ऊI�%क� पराया�ग१. बाDकोशचिलपाको ऊज�4को� परय�ग १. त �ई तथा� मधय पाह�डम� ख�न� पाको�उन

ग�बा गय�स �� बा�य�विबरको� ट �� न�:को ण:य ऊज�4को� परय�ग गरि एको�,

२. विबाज@ल: नपा@ग�को� रघ म� बातत: बा�लन स'य4 ऊज�4को� परय�ग गरि एको�,

**

25

ग) दिदीग� क तिषा पराण�ली�१ पर�ङC ग�रि को ख�त:तफा4 उनम@ख १. ख�तबा� :म� �स�यविनको मलम�U परय�ग नग :

ग�बा मल �� कोमपा�सट पाविन स�थास�थाD परय�ग गन1 गरि एको�,

२. ग�बा बा�ट ग@इ�ठा� बान�उन� को�म पा+ण4तo बानरद गरि एको�,

३. �स�यविनको वि�रषी�रदSको� सटCट� जDवि�को तथा� बा�नसपवितको वि�रषी�रदSको� परय�ग गन4 था�कतिलएको� ,

***

रघ) पली�जिeटकक� पराया�गली�ई तिनीरतस�तिहता१ पल�खिaटकोको� झ�ल� विनयमन १. सबाD परको� को� पल�खिaटकोको� झ�ल� परय�ग नग :

आ�शयको पारद�4 ज@ट, कोपाड� �� को�गजको� झ�ल� परय�ग गन1 ग �को� यस सम�नधीम� ट�ल वि�को�स स�सथा� समकष कतिलखिखत परवितबारदCधात� गरि एको�,

४.२ वाड� ताह

क: आधा�रभ�ता स�चक

त�कतिलको� १२: आधा� भ+त स+चाकोवाड�कषिभतरी पनी[ सब� रघर–परिरवा�रहर�धया+ कमता��� ९० परातिताशाता रघर–परिरवा�र वा�ता�वारण��तरी� परा��कषिणता भएक� ।

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ

१ ख�न�पा�न:को� म@ह�न स� कषण

१. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तहरको� लगत �ख�को�,

२. �ड�म� भएको� सबाD ख�न�पा�न:को� सरा�तको� ग@णसत पा :कषण गन1 गरि एको�,

त �ईम� इन� तथा� चा�पा�कोलको� लगत �खन�,

२. फा�ह� मDल� वय�सथा�पान

१. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत नसडCन� फा�ह� (पल�खिaटकोबा�ह�को) को� वय�सथा�पान गन4 उपाय@4$ सथाल त�विकोएको�,

२. रघ –पारि �� बा�ट सङC कोकतिलत पल�खिaटको को@ नD सङC रघस�सथा� �� वयकति$ल� विकोनन� �� �ड�म� सङC कोलन ग : ग�.वि�.स.म� पाठा�उन� वय�सथा� धिमल�इएको�,

३ पा�ख : स� कषण १. �ड�भिभU ह�को� सबाD पा�ख :हरको� स� कषण गरि एको�,४. ख@ल� दिरदस�म@$ १. आफन� �ड�भरि म� ख@ल� दिरदस� गन1 परथा� हट�इएको�,

26

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. आपातको�ल:न

स@ भिकषत कष�U विनधा�4 ण

१. वि�पारदC अ�सथा�म� ततको�ल उरदCधा� को� ल�विग �ड� सधिमवितको� विनण4यबा�ट स@ भिकषत–सथाल विनधा�4 ण गरि एको�,

२. वि�पारदC वय�सथाः�पानको� ल�विग �ड�सत म� कोनधिमतम� २ जन� त�कतिलम पर�पत स�य�स��कोहरको� वय�सथा� गरि एको�,

ग) सथा�नी�या सडक वयवासथा�पनी१. सडको रद�यLबा�यL

हरि य�ल: पर�रदC4धान

१. को@ न सडकोको� को@ न ठा�उ�÷खणडम� को� कोसत� रघ��स �� रखविबार�� लग�उन� भन: �ड�बा�स:ल� ग �को� विनण4य,

२. �ड�बा�स:को� विनण4यबाम�जिजम सडको रद�यः��बा�यL अशचिमलस�, विनग�ल� �� उपाय@4$ ज�तको� अनय रघ��स, ड�ल�रघ��स �� रख �पा: हरि य�ल: को�यम ग �को� ,

२. सडको म�पारदणड को�यम

१. �ड� कष�Uम� भएको� सबाD सथा�न:य सडकोको� म�पारदणड (Right of way) सविहतको� लगत �ड�म� पाविन भएको�,

ख: तिवाकसिसता स�चक

त�कतिलको� १३: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करण र वय�खया�

क) सडक सर/ण, ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ१. सडको तथा�

न�ल�को� वय�सथा�पान

१. �ड�को� सबाD सडकोहरम� बारषी�4तको� पा�न: बाग: विनको�स हन� को@ ल�स�÷ न�ल: भएको�,

२. स��4जविनको पाDरदल बा�ट�को� �रषी4म� कोमत:म� त:नपाटको स सफा�इ गन1 गरि एको�,

३. म�पारदणड वि�पा :त को@ नD पाविन वयकति$गत तथा� स��4जविनको स� चान� विनम�4ण नभएको�,

४. �ड�भिभU स�वि�कोम� पा�ख : नभएको� भए एउट� पा�ख : विनम�4ण ग : वय�सथा�पान गरि एको�,

****

ख) क तिषा१. पर�ङC ग�रि को

कोविरषील�ई पर�तस�हन

१. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� ५० परवितशत कोरषीकोल� �स�यविनको �ग तथा� को�टन�शको वि�रषी�रदSको� नको� �तमको अस बा� � त�कतिलम पर�पत गरि एको�,

**�ड�भिभU ह�को� वय��स�धियको कोरषीकोको� लगत,जमम� कोरषीकोमधय� उलल�खिखत त�कतिलम पर�पत गन1 कोरषीकोहरको� वि�� ण,

27

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करण र वय�खया�

२. �ड�को� वय��स�धियको कोरषीकोहरमधय� कोमत:म� १० परवितशत कोरषीकोल� एको�कोत शU@ज:� वय�सथा�पान (आईपा:एम) एविकोकोत बा�ल: पा�रषीकोतत� वय�सथा�पान (आईपा:एनCएसC) समबानधी: त�कतिलम पर�पत गरि एको� ,

१. पर�ङC ग�रि को ख�त: परण�ल:को� अ�लम�न

१ �ड�को� त�कतिलम पर�पत सबाD वय��स�धियको कोरषीकोहरल� जDवि�को, �नसपवितजनय विबारषी�रदSको� पाविन परय�ग ग : ख�त:पा�त: ग �को�,

२ �ड�को� सबाD कोरषीकोहरल� �स�यविनको मलको� सटCट� पर�डCग�रि को मलको� परय�ग ग �को�,

३. �ड�म� एउट� वय��स�धियको रपाम� नमः+न� पर�ङC ग�रि को ख�त: सञचा�लन गरि एको�,

***सहभ�विगत�तमको ल�ख�ज�ख�, सहको� : स�सथा�हरम� ह�को� वि�� ण, कोविरषी स���को� नदर÷ उपाको� नदरम� ह�को� वि�� ण

ग) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. उचच ज�खिखम–

सथालहरको� पाविहचा�न

१. �ड�भिभU वि�पारदCको� उचच ज�खिखम भएको� सथा�नहर पाविहचा�न ग : लगत �खिखएको� ,

*

रघ) वानी ताथा� भ�सर/ण१. �ड� कष�Uको�

ख�ल:–पातW जगग�को� वय�सथा�पान

१. �ड�कष�Uको� ख�ल: जगग�को� कोमत:म� १० परवितशतको� रद ल� ��रषिरषीtको रपाम� रख÷ड�ल�रघLस÷फालफा+ लको� विबार�� �पा: हको�4इएको�,

२. �ड�भिभUको� सबाD स को� : तथा� स��4जविनको जगग�को� नकस� सविहत वि�� ण ख�ल: लगत �खिखएको�,

३. ��रषिरषीtको रपाम� बाकषः� �पाण गरि एको� विबार�� हको�4इएको� कष�Uफाल सविहतको� लगत �खिखएको�,

***

28

४.३ ग�.तिवा.स. ताह को: आधा� भ+त स+चाकोत�कतिलको� १४: आधा� भ+त स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�सबाD �ड�हर ��त�� णमDU: �ड�को� रपाम� रघ�रषीण� भएको� ।

क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�इ१. ख�न�पा�न:को� णन:वितको य�जन�

(Strategic Plan) विनम�4ण १. ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� कष�UभिभU बास�बा�स

गन1 जनसङC खय�को� ल�विग ख�न�पा�न: आ�शयकोत� पा+ � गन1 णन:वितको य�जन� ग�उ� पारि रषीरदCबा�ट स�:कोत गरि एको�,

स�:कोत णन:वितको य�जन� रदसत���ज

२.कतिचासय�न (Water Recharge) वय�सथा�पान

१. ग�.वि�.स. कष�Uम� कोमत:म� एउट� बाहउपाय�ग: पा�ख : भएको�,

२. कतिसमस� कष�U भएको� भए सबाD कतिसमस� कष�Uको� स� कषण ग �को�,

३. पल�धिषटको परय�ग विनरतस�विहत १. न�पा�ल स को� को� म�पारदणडअन@रपा पल�खिaटकोको� झ�ल�को� परय�गम� �को लग�इएको�,

२. परय�ग भएको� पल�खिaटकोको� सङC कोलन ग : ग�.वि�.स.को� समन�यम� विबाp� गन1 वय�सथा� धिमल�इएको�,

ख) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. वि�पारदC वय�सथा�पान सधिमवित गठान

सविpयत� १. गः�.वि�.स.सत म� सथा�न:य वि�पारदC

वय�सथा�पान सधिमवित गठान भएको�, २. वि�पारदC वय�सथा�पानको� ल�विग त�कतिलम दिरदनसकन�

कोमत:म� एको जन� जनशकति$ भएको� ,३. वि�पारदC ज�खिखमको� दखिabल� बाढS खत �

सथा�नहरको� पाविहचा�न ग : तयसत� ठा�उ�म� नयL रघ बान�उन विनरषी�धा ग �को�,

२. भ�न विनम�4ण स�विहत� को�य�4न�यन १. ग�.वि�.स. को� लग�न:म� बानन� सबाD भ�नहर विनम�4ण गरद�4 भ�न विनम�4ण स�विहत� पा�लन� भएको�,

२. ग�.वि�.स. कष�Uम� बानन� सबाD स��4जविनको भ�नहर विनम�4ण गरद�4 भ�न विनम�4ण आचा� –स�विहत� पा�लन� ग �को�,

29

ग) वानी भ�–सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�

१. ख�ल: पातW जधिमनको� वय�सथा�पान तथा� हरि य�ल: पर�रदC4धान

१. ग�वि�सम� रख विबार��सविहतको� �न कष�Uको� कष�Uफाल ख@ल�को� लगत ह�को�,

२. ख�ल: पातW जगग�को� लगत �खिखएको�,३. स को� : स��4जविनको जगग�को� नकस�

वि�� ण सविहतको� लगत �खिखएको�,४. स को� : स��4जविनको जगग�म� नकस� सविहतको�

वि�� ण ख@ल�इएको� बा�ड4 �खिखएको�,५. आफन� ग�.वि�.स. म� कोमत:म� पाविन त �ईम� १०

विबारघ� पाह�डम� १५० �पान: कष�Uफाल �नको� रपाम� तय� ग �को�,

रघ) क तिषा/+तरी

१. वय��स�धियको कोविरषी परण�ल:को� पर�रदC4धान

१. ग��उम� उतपा�रदन भई बाढS भएको� कोविरषी उपाज �ज� म� पा@-य�उन ग�.वि�.स. म� कोमत:म� एउट� सङC कोलन को� नदरको� सथा�पान� गरि एको�,

२. वय��स�धियको कोविरषी ख�त:म� ल�गन चा�हन� कोमत:म� एकोजन� कोरषीकोल�ई ग�वि�सको� सहय�ग कोविरषी वि�को�स को�य�4लयको� समन�यम� कोमस�कोम ४५ दिरदनको� गरा�म:ण कोविरषी को�य4कोत�4 त�कतिलम दिरदइएको�,

३. वय�स�धियको कोविरषी परण�ल:को� पर�रदC4धान गन4 ग�.वि�.स.को� आरथिथाtको जिजलल� कोविरषी वि�को�स को�य�4लयको� पर�वि�धिधाको सहय�गम� १ जन� गरा�म:ण कोविरषी को�य4कोत�4 पारि चा�लन,

ङ) सवाX ऊI�%क� पराया�ग

१. स@धा�रि एको� चा@ल�को� विन नत वय�शचिसथात परय�ग

१. कोमत:म� परवित ��ड4 २ जन�ल�ई चा@लह� बान�उन� तथा� मम4त–समभ� गन1 त�कतिलम दिरदएको�,

२. चा@लह� बान�उन तथा� मम4त गन4 त�कतिलम पर�पत जनशकति$को� लगत ग�.वि�.स.म� ह�को�,

२. वि�दया@तको� वय�शचिसथात म:तवयय: उपाय�ग

१. वि�दया@त नपा@ग�को� छरि ए ह�को� रघ ÷बासत:हरम� वि�ज@ल:को� सटCट� स'य4 ऊज�4 उपाय�गल�ई पर�तस�विहत ग �को�,

२. वि�दया@त पा@ग�को� रघ म� कोम ऊज�4 खपात गन1 चा:म परय�ग गन1ल�ई सहकतिलयत दिरदएको�,

३. स'य4 ऊज�4 �खन थापा अन@रद�न �� अनय पर�तस�हन ग �को�,

च) वा�ता�वारण�या कषिशा/� ताथा� धवातिनी परादषाण तिनीयानतरीण

१. वि�दया�लय म�फा4 त ��त�� ण:य सचा�तन�

१. ग�.वि�.स. कष�Uको� स�म@रद�धियको म�.वि�.÷ विन.म�.वि�.हरम� ��त�� णसमबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4 सहय�ग ग � ग �एको�,

२. �रषी4म� कोमत:म� ६ पाटको ��त�� ण समबानधी: अवितरि $ विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1 पर��धा�न वि�दया�लयको� ��रषिरषीtको को�य4त�कतिलको�म� भएको�,

२. ध�विन परदरषीण विनयनUण १. विनधा�4रि त म�पारदणडभनरद� बाढS ध�विन परदरषीण गन1ल�ई रदशचिणडत गन1 वय�सथा� गरि एको� ,

30

ग) वानी भ�–सर/ण, I�तिवाक तिवातिवाधाता� र हरिरया�ली�

२. वि���ह बरतबानधी जसत� स�म�जिजको ससको� , वि�भिभनन उतस� तथा� धा�रमिमtको ए�� स��4जविनको सथाल आदिरदम� म�पारदणड भनरद� बाढS ध�न: विनको�लन पा �म� सथा�विनय विनको�यको� पा+�4 अन@मवित कतिलन@पान1 वय�सथा� भएको�,

छ) गरा���ण सडक वयवासथा�पनी

१ भ� : उपाको णको� परय�ग १ सडको विनम�4णको� ल�विग ड�ज ,सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�ग गरद�4 सल�पा सट�पल�ईज�शन गन1 ग �को�

२ स�1, विडज�ईन भD समबानधिनधीत विनको�यको� अन@मत: कतिलए म�U ड�ज / सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�ग गन1 गरि एको� ।

31

ख: तिवाकसिसता स�चकत�कतिलको� १५: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी वय�खया�क) ख�नी+प�नी� ताथा� सरसफ�ई

१. ख�न�पा�न:को� दिरदग� वय�सथा�पान

१. �त4म�न जनसङC खय�, सडको सञज�ल, बासत: वि�को�सको� पर�भितत, वि�चा� ग : ग�.वि�.स.ल� ख�न�पा�न: आपा+रषितtसमबानधी: न:वित बान�एको�,

२. समभ�वय पा�न:को� सरा�तहर पाविहचा�न भएको�,

३. पाविहचा�न भएको� सरा�तहरको� स� कषण ए�मC वय�सथा�पानको� ल�विग समभ�वय कष�Uम� पा�न:को� सरा�तभनरद� उचच भ�गम� पा�ख :हर बान�एको�,

४. बाकष� �पाण तथा� त� बा� ल� रघ� : स� कषण ग �को�,

५. बारषी�4रदCको� भ�ल म@ह�नम� नपासन� ग : Trenching ग �को�,

*****

२. सय�न:ट : लय�णडविफाल स�इटको� वय�सथा�पान

१. छ@ टCटD �� अनय ग�.वि�.स �� नग पा�कतिलको�स�ग धिमल: लय�णडविफाल स�इट बान�एको�,

२. विनधा�4रि त लय�णडविफाल स�इटम� को@ विहन� पा@नo परय�ग (Recycle and Reuse) हन� बा�ह�कोको� फा�ह� को� उकतिचात विकोकतिसमल� वय�सथा�पान गन1 गरि एको�,

३. पल�खिaटकोको� झ�ल�को� वि�कोलपाम� ��त�� णमDU: झ�ल� उतपा�रदन गन4 पर�तस�विहत गरि एको� ,

***

३. स��4जविनको श'चा�लय

१. ग�.वि�.स.को� म@खय ह�टबाज� सथालम� लDङC विगको, अपा�ङC ग तथा� बा�लमDU: श'चा�लय सञचा�लन भएको�,

*

32

ख) क तिषा/+तरी

१. वय��स�धियको ख�त:ल�ई पर�तस�हन

१. 'एको ग�उ� एको उतपा�रदन' अनतग4त आफन� ग�उः�‘म� समभ�वय रद�खिखएको� (त को� :, फालफा+ ल, पा@aपा, अनन बा�ल:, मसल� बा�ल:, नगरद� बा�ल:, मतसयपा�लन तथा� पाश@पा�लन) को@ नD एको उतपा�रदनल�ई वय��स�धियको रपाम� अधिरघ बाढ�एको�,

* ‘एको ग�उः�‘ एको उतपा�रदन अनतग4त ग�.वि�.स.को� ल�विग त�विकोएको� म@खय बा�ल:,तयसत� बा�ल:ल�ई वय��स�धियको रपाम� वि�को�स गन4 गरि एको� विनण4य तथा� लग�न:को� वि�शल�रषीण गन1

१. कोविरषी उतपा�रदनम� एको�कोत को�ट(शU@ज:�) वय�सथा�पान

१. गः�.वि�.स. कष�Uम� ग�.वि�.स.को� सम�त स�झ� रद� :म� एको�कोत शU@ज:� वय�सथा�पान तथा� एविकोकोत बा�ल: पा�रषीसतत� वय�सथा�पान समबानधी: त�कतिलम दिरदन� जनश$� तय� भएको�,

*

ग) सवाX ऊI�%क� पराया�ग१ बा�य�विबरको� ट उतपा�रदन

उपाय�ग गन4 पर�तस�हन

१. ग�.वि�.स. म� कोमत:म� एउट� बा�य�विबरको� ट बान�उन� वय�स�य चाल�को� अ�सथा�,

२. बा�य�विबरको� ट उतपा�रदन गन4 ग�.वि�.स.ल� �� अनय सङC रघस�सथा� म�फा4 तःC सहय�ग उपालबध ग �इएको�,

३. ख�न� बान�उन अधिधाको��श रघ –पारि �� ल� रद�उ � तथा� ग@इ�ठा�को� सटCट� बा�य�विबरको� ट परय�ग ग �को�,

***

२. स��4जविनको श'चा�लयहर बा�ट बा�य�गय�स उतपा�रदन

१. स��4जविनको श'चा�लयहर (�सपा�को4 , वि�दया�लय, ह�टबाज� ) बा�ट बा�य�गय�स उतपा�रदन गन4 सहय�ग गरि एको� ,

*

रघ) पली�तिyकक� उसिचता वयवासथा�पनी१. पल�खिaटको

वय�सथा�पानबा�ट �जग� : सजन�

१. ह �को �ड�म� कोमत:म� दई जन�ल�ई पल�खिaटकोको� सङC कोलन दई तथा� पा@नo परय�गसमबानधी: त�कतिलम दिरदइएको�,

२. त�कतिलम पर�पत वयकति$ल�ई यससमबानधी: को�मम� लग�इएको�,

**रद�शभ म� कोमत:म� पाविन ३५ हज� जन�ल� आ–आफनD ��ड4म� �जग� : पा�उन�,यसत� �जग� : ग�उ�कोD गरि बा पारि �� ल� पर�पत गन1 ।

33

ङ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१ सथा�न:य वि�पारदC

वय�सथा�पान सधिमवितको� विpय�श:लत�

१. ग�उः�‘ वि�को�स सधिमवितको� वि�पारदC वय�सथा�पान को�रषी सथा�पान� गरि एको� ।

२. ग�उ� वि�को�स कष�Uम� पा�न: पा�ख :हर विनम�4ण गरि एको�,

*

२. भ+.– उपाय�ग य�जन� को�य�4न�यन

१. भ+-उपाय�ग कष�U �रषिगtको ण गरि एको� नकस� सविहत भ+-उपाय�ग य�जन� तय� भएको�,

२. य�जन� को�य�4न�यन गन4 ग�उ�पारि रषीरदCबाबा�ट विनण4य भएको�,

**

च) कषिशा/�

१. ��त�� ण:य कतिशकष� १. ग�.वि�.स. कष�UभिभU सञचा�कतिलत सबाD तहको� वि�दया�लयहरल� कोमत:म� मविहनः�म� एको पाटको ��त�� ण स� कषणसः�ग समबानधिनधीत वि�रषीयम� अवितरि $ विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1 ग : ��रषिरषीtको कय�ल�णड मD उलल�ख ग �को�,

*

छ) वानी, भ�,–सर/ण ताथा� हरिरया�ली� पराबदीp%धानी

१. एको ग�उः�‘ एको नस4 :

१. ग�.वि�.स. कष�Uम� कोमत:म� एउट� �न तथा� ड�ल�रघ��सको� नस4 : सथा�पान� भएको�,

*

२. एको ग�उ� एको पा�को4 १. ग�.वि�.स कष�UभिभU मन� ञजन पा�को4 �� बा�लबा�कतिलको� पा�को4 विनम�4ण ग : सञचा�लनम� आएको�,

*

३. हरि य�ल: पर�रदC4धान १. स��4जविनको सबाD बा��झ� जगग� नरदSन�ल� ख�लस� विकोन� �हरमधय� कोमत:म� ��रषिरषीtको १० परवितशतको� विहस�बाल� �कषः� �पाण ग : स� कषण ग �को�,

२. भ+–कषय, पाविह � तथा� बा�ढSको� समभ�वय सथा�नहरम� स� कषणको� उपा�यहर अ�लमबान ग �को� ।

**

34

I) गरा���ण सडक वयवासथा�पनी१. गरा�म:ण सडको

स� कषण तथा� बय�सथा�पान

१. विनम�4ण भएको� सबाD सडकोको� रद�य� बा�य� सडको स:म� विनधा�4 ण ग : सङC को� त �खिखएको�,

२. सडको स:म�भिभUको� ख�ल: भ�गम� अशचिमलस�, रघ��स, �� ड�ल�रघ��स �� ठा�उः�अन@स� उपाय@4$ ज�तको� रखविबार�� �पन �ड�बा�स:ल�ई पारि चा�लन ग �को�,

३. सडको विकोन� � स� कषण तथा� हरि य�ल: पर�रदC4धान गन4 ग�.वि�.स.ल� ह �को �रषी4 कोम लग�न: गन1 ग �को�,

४. ग�.वि�.स. भिभU पान1 सबाD सथा�न:य सडकोको� विनयधिमत मम4त समभ� भएको�,

****

म�कतिथा उलल�खिखत नग तथा� ग�उ� कष�Uको� स+चाकोहर मधय� को� हः: स+चाकोहर भ'ग�कतिलको अ�शचिसथावित अन@स� फा को पान4 अ�सथा�म� नग /ग�उ� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : जिजलल� समन�य सधिमवितम� सपषट को� ण पा@षटया��ई सविहत अन@ �धा ग �म� जिजलल� समन�य सधिमवितल� भ'ग�कतिलको अ�शचिसथात:अन@स� पारि म�रजिजtत स+चाको को�य�4न�यन गन4 सहमत: दिरदन सकन�छ ।

एउटD नग /ग�उ� वि�को�स कष�UभिभU पाविन सह : पारि ��श गरा�म:ण पारि ��श भएको� अ�सथा�म� समबानधिनधीत नग /ग�उ� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : जिजलल� समन�य सधिमवितम� सपषट को� ण पा@षटया��ई सविहत अन@ �धा ग �म� समबानधिनधीत जिजलल� समन�य सधिमवितल� नग कष�Uको� गरा�म:ण पारि ��श भएको� बासत:हरम� ग�वि�सको� ल�विग परसत�वि�त स+चाकोहर ल�ग@ गन1 तथा� ग�वि�सको� सह : पारि ��श भएको� �सत:हरम� नग कष�Uको� ल�विग परसत�वि�त स+चाकोहर ल�ग@ गन1 ग : विनण4य गन4 सकन�छ । यसत� विनण4य भएको� अ�सथा�म� ततC ततC सथा�नको� ल�विग जिजलल� समन�य सधिमवित��ट भएको� विनण4यको� आधा� म� म�पान गरि न�छ ।

35

अधयाा�या ५ जिIलीाpली� ताहक� ली�तिग वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनीक� स�चकहर

क: आधा�रभ�ता स�चकत�कतिलको� १६: आधा� भ+त स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी

वय�खया�

क. पली�तिyक पराया�ग तिनीयानतरीण१. पल�खिaटको झ�ल�म@$ जिजलल�

रघ�रषीण�१. जिजलल�म� न�पा�ल स को� ल� विनधा�4 ण

ग �बाम�जिजम पल�खिaटकोको� झ�ल� विनरषी�धा गन4 पारि रषीरदCल� विनण4य ग �को�,

२. विनरषी�धिधात पल�खिaटकोको� झ�ल� पर��शम� विनयनUण गन4 जिजलल�सत म� स� चान� विनम�4ण भएको�,

३. पल�खिaटकोको� झ�ल�को� वि�कोलपाम� ��त�� णमDU: झ�ल� उतपा�रदन गन4 पर�तस�विहत गरि एको� ।

ख) सरसफ�इ शाLच�लीया१. श'चा�लय वय�सथा�पान १ धा� D म�विनसहर जमम� हन� बासपा�को4 , ह�ट–

बाज� आदिरदजसत� स��4जविनको सथा�नम� लDङC विगको, अपा�ङC ग तथा� बा�लमDU: स��4जविनको श'चा�लय ५ �रषी4भिभU विनम�4ण गन1 ग �उन� य�जन� भएको�,

२. स�य@$ सय�न:ट : लय�णडविफाल स�इटको� पर�रदC4धान

१. सथा�न:य विनको�यहरल� स�य@$ सधिमवित गठान ग : स�य@$ रपाम� फा�ह� वय�सथा�पान ग �म� जिज.वि�.स.ल� थापा सहय�ग गन1 वय�सथा� ग �को�,

३. ख@ल� दिरदश�म@$ अभिभय�न १. ख@ल� दिरदश�म@$ अभिभय�न अनतग4त ह �को �रषी4 कोमत:म� १० परवितशत ग�.वि�.स. ल�ई ODF रघ�रषीण� ग : जिजलल�ल�ई नD ODF रघ�रषीण�को� ल�विग को�य4य�जन� बान�एको�,

२. ODF रघ�रषीण� भएको� ग�.वि�.स. न.पा�. हरम� को�य4pमको� रदSग�पान� विन नत त�को� ल�विग को�य4pम सञचा�लन ग �को�,

36

ग) ख�नी+प�नी�

१ ख�न�पा�न: वय�सथा�पान १. जिजलल�भ को� ख�न�पा�न:को� सरा�त वि�त णसमबानधी: वय�शचिसथात अभिभल�ख जिज.वि�.स.म� ह�को�,

२. ख�न�पा�न:को� म@ह�नको� स� कषण ग � ग �एको� लगत अदया��धिधाको गन1 ग �को�,

३. ख�न�पा�न: तथा� स सफा�ई स��सथय य�जन� (WASH Plan) तय� ग �को� ,

४. ख�न�पा�न:म� त�विकोएको� नय+नतम बाज�ट वि�विनय�जन ग : खचा4 ग �को�,

रघ) सडक

१. सडको �Cय�सथा�पान १. जिजलल�म� जिजलल� सडको य�त�य�त ग@रय�जन� (DTMP) म� पा �को� सडकोको� ल�विग म�U कोम वि�विनय�जन गन1 ग �को�,

२. जिजलल�म� बानिःसको� को� सडकोको� रद�य��–बा�य�� अशचिमलस�जसत� म�ट� स� कषण गन1 रघ��स �� उपाय@$ परज�वितको� रख लग�उन विनयधिमत कोम वि�विनय�जन गन1 ग �को�÷ग �एको�,

३. सतहको� पा�न:ल� सडको नविबाग�न1 ग : न�ल: बान�एको� �� पा�न: जमम� हन नपा�उन� ग : पा�न:ढल� (Slope) बान�एको�,

४.. अबाC बानन� सडकोम� उपाय@$ पर��धा�नहर विडज�इनम� �खन� ग : सपaट न:वितगत विनण4य ग �को�,

५ सडकोको� विनयधिमत मम4त–समभ� को� ल�विग सडकोसमबानधी: श:रषी4कोम� वि�विनय�जिजत कोमको� नय+नतम ५% मम4त–समभ� को�रषीम� �ख�को� ,

६. DRCN म� पा �को� सडकोको� विनयधिमत स� कषणको� ल�विग Lenth worker को� वय�सथा� ग �को� ,

७. पा+��4धा� को� य�जन�हरम� ��त�� ण:य वय�सथा�पान य�जन� (EMP) तय� ग : को�य�4न�यनम� लय�एको�,

८. जिजलल�म� ड�ज ,सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�गको� ल�विग आचा� स�विहत� बान�ई ल�ग@ ग �को�,

९. सडको विनम�4णको� ल�विग ड�ज ,सको�भ�ट जसत� भ� : उपाको ण परय�ग गरद�4 सल�पा सट�पल�ईज�शन गन1 ग �को� ।

ङ) गरा���ण ऊI�%१ ऊज�4 ग@रय�जन� १. जिजलल�ल� गरा�म:ण ऊज�4को� ग@र य�जन�

बान�एको� ,

37

च) वा�ता�वारण सर/णसमबनधी� सथा�नी�या सरचनी�१ जिजलल�म� श�ख�को� सथा�पान�

सञचा�लन१. जिजलल�म� ��त�� ण ऊज�4 तथा� जल��य@

पारि �त4नसमबानधी: को�य4 गन1 छ@ टCटD श�ख� सञचा�लन भएको�,

छ) वानी ताथा� भ�–उपया�ग1 �न तथा� भ+उपाय�ग नकस� १. �नकष�Uको� सपaट स:म�ङC कोन सविहतको�

नकस�को� बा�ड4 कोमत:म� जिजलल� �न, भ+–स� कषण, जिज.वि�.स., जिजलल� परश�सन कोविरषी ए�मC म�लपा�त को�य�4लयम� �खिखएको�,

झ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१ वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन� को�रषी १. जिजलल� वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन�

विनरद1कतिशको�ल� विनरद1कतिशत ग �बाम�जिजम जिजलल� वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन� बान�ई जिजलल� वि�को�स य�जन�म� सम���श ग �को�,

२. जिजलल�म� वि�पारदC वय�सथा�पान को�रषी सथा�पान� ग �को� ,

ञ) औदय�तिगक परादषाण तिनीया�नी१. औदया�विगको कष�Uम� स�चछ

��त�� णको� पर�रदC4धान१. स को� ल� विनधा�4 ण ग �को� म�पारदणड

अन@स� जिजलल�को� ल�विग औदया�विगको पररदः+रषीणको� म�पारदणड विनधा�4 ण ग �को�,

२. ग�उ� वि�को�स सधिमवित÷ नग पा�कतिलको���ट पर�पत ग@न�स�को� आधा� म� को�य4��ह: गन1 ग �को� ,

38

ख: तिवाकसिसता स�चकत�कतिलको� १७: वि�कोकतिसत स+चाको

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करणक) सरसफ�ई

१ स सफा�इ पल�खिaटको वय�सथा�पान १. श'चा�लयको� परय�ग तथा� वयकति$गत स सफा�ई समबानधी: विpय�कोल�पाल�इ44 पर�तस�हन गन4 चा'म�कतिसको रपाम� अन@गमन गन1 ग : समबानधिनधीत स�म�जिजको पारि चा�लकोल�ई सपaट विनरद1शन दिरदएको�,

२. सथा�न:य विनको�य स�य@$ सधिमवित गठान ग : एकोभनरद� बाढS सथा�न:य विनको�यको� स�य@$रपाम� फा�ह� वय�सथा�पान गन4 जिज.वि�.स.ल� सहज:को ण तथा� सहय�ग ग �को�,

३. पल�खिaटको सङC कोलन ग : जिजलल�बा�विह विनको�स: गन1 ग �को� �� उपाय�ग ग : स को� ल� त�को� को� म�पारदणडभिभU पान1 ग : पा@नo उतपा�रदन गन1 उदया�ग सथा�पान� भएको�,

***

ख) ख�नी+प�नी�१ ख�न�पा�न: वय�सथा�पान १. ख�न�पा�न: वय�सथा�पान समबानधी: जिजलल�सत :य

णन:वित भएको�,२. ख�न�पा�न: आपा+रषितt तथा� बासत: वि�को�स बा:चा

उकतिचात त�लम�ल धिमल�एको� ,३. National Drinking Water Quality

Standard अबालमबान ग �को� ,

***

ग) गरा���ण ऊI�%१ गरा�म:ण ऊज�4 वय�सथा�पान १. त �ईको� जिजलल�म� ग�बा गय�स दग4म पाह�ड:

जिजलल�को� वि�दया@त नपा@ग�को� ग�उ�म� स'य4 ऊज�4को� मम4तसमभ� गन4 सकन� ग : तयसत� ग�.वि�.स.म� कोमत:म� एउट� ग�.वि�.स.को� दई जन�ल�ई त�कतिलम दिरदइएको�,

२. न�:को ण:य ऊज�4 वि�को�सको� कष�Uम� कोनधिमतम� एउट� को�य4pम तज@4म� ग : को�य�4न�यनम� लय�इएको� ,

**

रघ) Iलीवा�याY परिरवाता%नी१. �खिabय अन@को+ लन को�य4pमको�

सथा�न:यको ण१. सथा�न:यसत म� जल��य@ अन@को+ लन समबानधी:

को�य4pम तज@4म� ग : सञचा�लन गरि एको�,२. स�:कोत EIA/IEE परवित��रदन बाम�जिजम को�य4

भए नभएको� सनरदभ4म� विनयधिमत रपाम� अन@गमन गन1 गरि एको� ,

३. ठाः+ल� म�कतिशन : तथा� उपाको ण सञचा�लन समबानधी: जिजलल�सत :य न:वित स�:कोत ग : को�य�4न�यनम� लय�इएको�,

***

ङ) क तिषा ताथा� ख�दय सYर/�१ बाज� वय�सथा�पान १. जिजलल�भिभU कोनधिमतम� दई�ट� पर�ङC ग�रि को

त को� : उतपा�रदन फा�म4 सञचा�लन भएको�,२. जिजलल�भिभU सहको� : स�सथा�म�फा4 त कोमस�कोम

एउट� पर�ङC ग�रि को त को� : उतपा�रदन विबाp� सथाल सञचा�लन भएको�,

३. जिजलल�म� कोमत:म� एउट� वय��स�धियको कोविरषी �� मतसय �� पाश@ फा�म4 सथा�पान� भएको�,

४. जिजलल�म� कोमत:म� १ �ट� त को� : २ �ट� फालफा+ ल नस4 : सथा�पान� भई स�चा�लन भएको�,

५. जिजलल�म� कोमत:म� १ �ट� कोरषी:/पाश@जनय/मतसय

******

39

स�चकहर तिवासता�रिरता स�चकहर छ छ�नी सतार�करणपरश�धान को� नदर �� उदया�ग सथा�पान� भएको�,

६. सथा�न:य सत म� ख�दया स@ कष�को� दखिaटल� महत�पा+ण4 म�विनन� बा�ल:/बासत@हरको� उतपा�रदन बाज� पर�रदC4धान ग �को�,

च) वानी ताथा� भ�–उपया�ग

१ बान तथा� जDवि�को वि�वि�धात� १. जिजलल�को� को+ ल कष�Uको� ४०% �न कष�Uल� ढ�को� को� हन� न:वित ह�को� ह�रद� स�भनरद� कोम परवितशत �न कष�U भएको� जिजलल�ल� ��रषिरषीtको रपाम� �कषः� �पाण गन1 ठा�स को�य4pम �ख�को�,

२. जिजलल�भिभUको� �नम� ह�को� जDवि�को वि�वि�धात�को� आ�धिधाको आ�कोड� (Data Base) तय� ग : ल�पा हन ल�ग�को� परज�वितको� स� कषणसमबानधी: ठा�स य�जन� जिजलल� पारि रषीरदCबा�ट पा�स ग �को�,

३. भ+-उपाय�ग न:वित अन@रपा भ+-उपाय�ग कष�U �रषिगtको णको� नकस�ङC कोन तय� भएको�,

४. भ+-उपाय�ग कष�U �रषिगtको ण अन@रपा भ+-उपाय�ग य�जन� तय� भएको�,

५. भ+-उपाय�ग य�जन� ल�ग+ गरि एको�,

**

छ) तिवापदीp वयवासथा�पनी१. वि�पारदC वय�सथा�पान ए�मC पर�कोवितको

सरा�त स� कषण१. जिजलल�को� आ�धिधाको ए�मC ��रषिरषीtको य�जन�म�

वि�पारदC वय�सथा�पान य�जन� सम���श भएको� को�य�4न�यन गन4 कोमको� वय�सथा� ग �को�,

२. जिजलल�म� ठा+ल� वि�पारदCको� रघटन�पाकतिछ ततको�ल उरदCधा� ग : छ�ट� अ�धिधाको� ल�विग �खन स@ भिकषत सथाल विनधा�4 ण ग : तयसम� नय+नतम पा+��4धा� तय� गरि एको�,

३. ढ@ङC ग�, विगटS बा�ल@��जसत� पर�कोवितको सरा�तको� उतखननपाकतिछ स� सथा�नको� विकोन� म� नरदS विनयनUण तथा� जधिमन स� कषणसमबानधी: IEE �� EIA म� उलल�ख भएको� को�य4 स� उतखननC गन1 ठा�को� रद� बा�ट आफनःD खचा4म� गन@4पान1 ग : ठा� कको� स+चान� परको�शन गन1 समयम� नD सपaट पा� : स�ह:बाम�जिजम को�म ग �एको� ।

***

I) औदय�तिगक परादषाण, धवानी� ताथा� वा�याY तिनीयानतरीण समबनधी� १. औदया�विगको परदरषीण विनयनUण १. औदया�विगको परदरषीण �कोथा�म तथा� विनयनUणसमबानधी:

विनरद1कतिशको� तय� ग : जिजलल� पारि रषीरदCबाबा�ट पा�रि त भएको� ,

२. उदया�गहरल�इ44 परदरषीण विनयनUण परम�ण–पाU (अन@स`Cचा: ७, ��त�� ण स� कषण विनयम��ल: बाम�जिजम) ज� : भएको�,

**

२. ध�विन परदरषीण विनयनUण १. जिजलल�म� ध�विन परदरषीण विनयनUण गन4 ग�.वि�.स. तथा� नग पा�कतिलको�ल�ई पर�तस�विहत ग �को�,

*

३.��य@ परदरषीण विनयनUण १. ग�.वि�.स. तथा� नग पा�कतिलको�ल�ई ��य@ परदरषीण विनयनUण गन4 सहय�ग तथा� सहज:को ण ग �को�,

*

40

उलल�खिखत जिजलल� तहको� स+चाकोहरमधय� को� ह: स+चाकोहर भ'ग�कतिलको अ�शचिसथावित अन@स� फा को पान4सकन� अ�सथा�म� जिजलल� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग ः: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष सपaट को� ण पा@aटCय�ः� Cइसविहत अन@ �धा गन4 सकन�छनC । यस उपा को� नदरSय समन�य सधिमवितल� आ�शयको अधययन, वि�शल�रषीण ग : भ'ग�कतिलको अ�शचिसथावित अन@स� पारि म�रजिजtत उपाय@$ स+चाको को�य�4न�यन गन4 सहमत: दिरदन सकन�छ ।

समबानधिनधीत तहको� सबाD आधा� भ+त स+चाकोहर पा+ � नह‘रद�समम ��त�� णमDU: कोरद ÷समम�न पररद�न गरि न� छDन । वि�कोकतिसत स+चाकोहरको� को+ ल त� �मधय� कोमत:म� आधा�भनरद� बाढS त� � पा�एको� अ�सथा�म� कोरद पाU सविहत ��त�� णमDU: पाविहचा�न हन� ल�ग� पररद�न गरि न� छ । ७५ परवितशत त� � ह�कतिसल ग �म� दई�ट� त� � तथा� सबाD वि�कोकतिसत स+चाको पा+ � गन1ल�ई त:न�ट� त� � सविहतको� कोरद पाU तथा� ल�ग�रदCधा� � समम�न गरि न� अनय समम�नसम�त पररद�न गन4 सविकोन� छ ।

समबानधिनधीत सथा�न:य विनको�यल� आफन� ख�स आ�शयकोत� स�नरदरभिभtकोत� अन@स� पारि रषीरदCको� विनण4यबा�ट आधा� भ+त स+चाको तथा� वि�कोकतिसत स+चाकोम� स�म�नय थापा गन4 सकन�छन ।

विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�U त�को� को@ नD ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल� �� दई �� स� भनरद� बाढS ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल�को� आमजनसम@रद�य, सथा�न:य विनको�य तथा� समबानधिनधीत विनको�यहरबा�ट वि�श�रषी स�चा �ख: तयस कष�Uल�ई हरि तनग , धा�रमिमtकोनग , पाय4टको�यनग आदिरदजसत� वि�श�रषी थापा वि�श�रषीत�य@$ वि�कतिशaट कष�Uको� रपाम� रघ�रषीण� गन4 सकन�छन । तयसत� कष�Uम� स� रघ�रषीण� अन@स� को� वि�को�स कोय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग यस पर�रपा बाम�जिजमको� आधा� भ+त स+चाकोको� अवितरि $ विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uको� ल�विग वि�कतिशaट स+चाको तय� ग : को� जिनदरय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितबा�ट स�:कोत भएपाकतिछ को�य�4न�यनम� लय�इन�छ । आ�शयकोत� अन@स� समबानधिनधीत कष�Uको� वि�श�रषीजञाहरको� स@झ��सम�त कतिलई वि�कतिशaट स+चाकोहरल�ई अनतिनतम रपा दिरदईन�छ ।

सथा�न:य स��यतत श�सन विनयम��ल:को� विनयम २७३(ग) बाम�जिजम स�य@$ सधिमवित गठान ग : खणड (ङ) तथा� यस पर�रपा बाम�जिजमको� नवितज� ह�कतिसल गन4 चा�ह�म� तयसत� सथा�न:य विनको�यल�ई त: स+चाको ह�कतिसल गन4 वि�श�रषी पर�तस�हन गरि न�छ ।

41

अधया�या ६ क�या�%नवायानी वयवासथा�

६.१ क�या�%नवायानी रणनी�तिता१. सथा�न:य य�जन� परविpय�म� म+लपर��ह:को ण,

२. म@खय उतपर� कोको� रपाम� सको� �तमको परवितसपधा�4,३. स�सथा�गत स� चान� कषमत� वि�को�स,

४. स+चान�, कतिशकष� सञचा� को� म�धयमबा�ट वय�ह� पारि �त4न,

५. सचा�तन� अभिभय�न,

६. समन�य, सहको�य4सविहत सथा�न:य विनको�यको� न�त`त�रद�य: भ+धिमको�,७. विन नत अन@गमन, म+लय�ङC कोन, पाषठपा�रषीण तथा� स@धा� ।

६.२ क�या�%नवायानीक� चरणहरक) पराच�र–परास�र

वि�भिभनन सञचा� म�धयम (शरवय दaय, तथा� छ�पा� ए��म अनय उपाय@$ म�धयम) बा�ट सनरद�शम+लको परचा� –परस� ग : सबाD रघ –पारि �� ल�ई आफन� रघ , सबाD ट�लबासत:ल�ई आफन� ट�ल तथा� ग�उ� नग नD ��त�� णमDU: बान�उन पर�रि त गरि न�छ । स ल भ�रषी�म� स+चान�म+लको स�मगरा: तय� ग : �ड� न�गरि को मञचासमम पा@¥य�इन�छ । समबानधिनधीत सबाD स �को� ��ल�हरल�ई यस अ�धा� ण�को� बा� �म� अभिभम@ख:को ण गरि न�छ । यसत� अभिभम@ख:को ण वि�दया�लयहरम� सम�त सञचा�लन गरि न�छ ।

ख) आधा�र ताथया�क सङp कलीनी तिवाशल+षाण ताथा� तिनीरनतार अदय�वासिधाकवि�श�रषी को�य4pम सञचा�लन गरि न� कष�Uको� वि�सतत रपाम� रद�शभ को� स�म�नय रपाम� यस पर�रपाबाम�जिजमको� स+चाकोको� अ�सथा�को� वि�� ण सङC कोलन गरि न�छ । वि�� ण सङC कोलन गन4 आ�शयकोत�अन@स� छ@ टटा�छ@ टटाD फा� �महर वि�को�स गरि न�छ । यसपाकतिछ विन नत रपाम� चा'म�कतिसको उपालबध: वि�� ण तय� गरि न�छ । बा�रषिरषीtको रपाम� ह �को बारषी4 आधा� तथय��कोबा�ट थापा भएको� उपालबध: स��4जविनको गरि न�छ ।

ग) स`सथा�गता वयवासथा�सबाD जिजलल� वि�को�स सधिमवितम� यस पर�रपाम� त�विकोएबाम�जिजम ��त�� णमDU: श�सन जिजलल� समन�य सधिमवित, नग पा�कतिलको�हरम� नग समन�य सधिमवित सबाD ग�उ� वि�को�स सधिमवितहरम� ग�उ� समन�य सधिमवित गठान हन�छ । जिजलल� वि�को�स सधिमवितहरम� जिजलल�म� ��त�� ण ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख� सथा�पान� हन�छ ।

42

पर�रपा को�य�4न�यनको� ल�विग ट�लबासत: तहरद�खिख को� नदरसमम स� चान�हर हन�छनC । जिजलल�म� ��त�� ण स� कषण, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानस�ग समबानधिनधीत कष�Uम� को�म गन1 सबाD सङC रघस�सथा�ल�ई यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत गन1ग : को�य4 गन4 जिजलल� वि�को�स सधिमवितल� आ�शयको समन�य गन1 तथा� विनरद1शन दिरदन�छ ।

रघ) /�ता� तिवाक�स

१. ट�ली÷स�Yदी�या ताह (नीगर/+तरीक� ली�तिग)

को) नग पा�कतिलको�म� को�य4 त स�म�जिजको पारि चा�लको ए�मC यसपरको� को� को�य4 गन1 अनय सः�रघ स�सथा�को� स�म�जिजको पारि चा�लकोहरको� को�य4जिजमम��� : भ+धिमको� थापा ग : पारि चा�लन गरि न�छ ।

ख) ट�ल वि�को�स स�सथा�÷ट�ल स@धा� सधिमवितको� सरदसयहर, स��सथय स�य�स�वि�को�, य@�� कलबा तथा� �न उपाभ�$� सम+ह आदिरदल�ई फा�ह� मDल�को� उकतिचात वय�सथा�पानसविहत ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनसमबानधी: परकतिशकषण दिरदइन�छ ।

ग) नग भिभU सम@रद�य÷ट�ल ए�मC �ड�हरम� ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनबा� � परचा� ÷परस� गरि न�छ ।

रघ) ट�ल सम@रद�यम� जनचा�तन�को� को�य4pमहर सञचा�लन गरि न�छ ।ङ) ट�ल वि�को�स स�सथा�को� सरदसयहरम�फा4 त आ–आफन� कतिछम�कोको� रघ –पारि �� को�

मविहल�÷पा@ररषील�इ44 रघ –पारि �� को� ल�विग तय� गरि एको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन1 तरि को�बा� � ज�नको� : पररद�न गरि न�छ ।

चा) कोरषीको तहम� अग@�� कोरषीकोहरम�फा4 त पर�ङग�रि को ख�त:, उननत ख�त:, ख�तबा� : स� कषण तथा� �स�यविनको वि�रषी�रदSको� अस आदिरदबा� � पररदश4न:÷चा�तन� ज�ग ण स:पा पररद�न गन1÷ग �उन� आदिरद विpय�कोल�पा सञचा�लन गरि न�छ ।

२. वाड� ताह (नीगरप�सिलीक� /+तरी)

को) �ड�म� ह�को� स��सथय स�य�स�वि�को�, आम� सम+ह, य@�� कलबा, �ड� न�गरि को मञचा,

�ड�म� ह�को� वि�दया�लयको� समबानधिनधीत वि�रषीय कतिशकषको तथा� स�म�जिजको पारि चा�लकोहर आदिरदल�इ44 ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� अ�धा� ण�, रघ –पारि �� तथा� �ड� तहको� स+चाकोहर, ह�कतिसल गन1 वि�धिधा परविpय�, म�पान गन1 वि�धिधा परविpय� आदिरदबा� � समबानधिनधीत �ड� �� नग पा�कतिलको�ल� आफाD �� �ड�को� अग@��इम� अभिभम@ख:को ण गरि न�छ ।

ख) �ड�सत म� को�य�4लय नभएको� अ�सथा�म� न.पा�. को�य�4लयको� कोम4चा� :ल�इ44 �ड� त�को� को�य4 जिजमम��� : त�विकोन�छ ।

३. वाड� ताह (ग�उ} तिवाक�स /+तरी)

को) �ड�म� ह�को� स��सथय स�य�स�वि�को�, आम� सम+ह, य@�� कलबा, �ड� न�गरि को मञचा, �ड�म� ह�को� वि�दया�लयको� समबानधिनधीत वि�रषीय कतिशकषको तथा� स�म�जिजको पारि चा�लकोहर आदिरदल�इ44 ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� अ�धा� ण�, रघ –पारि �� तथा� �ड� तहको� स+चाकोहर, ह�कतिसल गन1 वि�धिधा परविpय�, म�पान गन1 वि�धिधा परविpय� आदिरदबा� � समबानधिनधीत ग�.वि�.स.ल� �� ग�.वि�.स.को� अग@��इम� अभिभम@ख:को ण गरि न�छ ।

४. नीगरप�सिलीक�

43

को) ह�ल छ@ टटाD ��त�� ण श�ख� नभएको� अ�सथा�म� वि�दयाम�न स� चान�म� ह�को� स सफा�इ �� फा�ह� मDल� वय�सथा�पान श�ख� �� अनय उपाय@$ श�ख�को� को�य4 वि�� ण अदया��धिधाको ग �ई ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनसमबानधी: को�य4हरको� जिजमम��� :सम�त थापा गरि न�छ ।

ख) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन ह�न1 श�ख�को� कोम4चा� :हरल�इ44 ��त�� ण स� कषण, वि�पारदC वय�सथा�पान, IEE/EIA तथा� भ�न विनम�4ण सः�विहत�बा� � सम�त कषमत� पररद�न गरि न�छ ।

ग) ��त�� ण श�ख�म�फा4 त नग पा�कतिलको�को� �ड� ए�मC ट�लहर तथा� स�म@रद�धियको सः�रघस�सथा� आदिरदल�ई कषमत� वि�को�सको� को�य4हर सञचा�लन गरि न�छ ।

५. ग�उ} तिवाक�स समि�तिता को) ग�उ� वि�को�स सधिमवितम� को�य4 त स�म�जिजको पारि चा�लको, सथा�न:यसत म� को�य4 त स�म�जिजको

सः�रघस�सथा�, वि�दया�लयको� परधा�नः�धय�पाकोहर, स��सथय चा'को�को� कोम4चा� : तथा� कोरषीिः ए�मC पाश@ वि�को�स को�य�4लयको� ग�उ�म� को�य4 त कोम4चा� :हरल�ई स�लगन ग � Cइ अभिभम@ख:को ण गरि न�छ ।

ङ) ��पनी स`यानतरी र तिवासिधा (नीगरप�सिलीक� /+तरी)

नग पा�कतिलको�को� वि�भिभनन तहम� गरि न� अन@गमन तथा� म�पान वि�धिधा विनमनअन@स� त�कतिलको�म� उलल�ख गरि एको� छ:

त�कतिलको� १८:ताह÷सp

तार��पनी गनी[ तिनीक�या/सयानतरी अवा

सिधातिवासिधा

रघ /पारि �� सत

ट�ल स@धा� सधिमवित÷ट�ल वि�को�स सः�सथा� �रषी4म� २ पाटको

अ�ल�कोन,परतय�को रघ पारि �� को� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� �म भ : �ड� को�य�4लयम� पाठा�उन� ।

ट�ल सम@रद�य सत

�ड� सधिमवितको� विनण4यअन@स� �ड�अधयकष �� �ड� सधिमवितको� सरदसयको� स�य�जकोत�म� �ड� को�य�4लयम� त�विकोएको� पर�वि�धिधाको �ड�म� पान1 वि�दया�लयको� पर.अ., स��सथय चा'को� तथा� �ड�सत म� ह�को� भए य@�� कल�÷��त�� ण स� कषणसमबानधी: को�य4 गन1 गD.स.स.÷स�म@रद�धियको स�सथा� �ड� न�गरि को मञचा तथा� स��सथय स�य�स��:को� सम�तको� परवितविनधिधात� ह�को� ट�ल:,

�रषी4म� २ पाटको

अ�ल�कोन,परतय�को ट�लको� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� �म भरि �ड� को�य�4लयम�फा4 त नग पा�कतिलको�म� कतिसफा�रि स स�था पाठा�उन� ।

�ड� तह

नग पा�कतिलको�ल� न.पा�. परम@ख �� उपापरम@ख �� अको° �ड�को� �ड�धयकषको� अधयकषत�म� न.पा�.को� पर�वि�धिधाको, ख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ विडभिभजन को�य�4लय, जिजलल� स��सथय को�य�4लय, वि�दया�लय तथा� नग सत म� को�य4 त सविpय गD.स.स. सम�तको� ट�ल:म�फा4 त म�पान गन1 । (पारद�धिधाको� : नभएको� अ�सथा�म� न.पा�.म� को�य4 त समबानधिनधीत अधिधाकोतल�इ44 सम�त स�य�जको त�कन सकन�),

�रषी4म� २ पाटको

अ�ल�कोन, परतय�को �ड�को� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� �म भ : नग पा�कतिलको�म� कतिसफा�रि स स�था पाठा�उन� ।

च) ��पनी स`यानतरी र तिवासिधा (ग�उ} तिवाक�स /+तरी)

ग�उ� वि�को�स कष�Uको� वि�भिभनन तहम� गरि न� अन@गमन तथा� म�पान विनमनअन@स� त�कतिलको�म� उलल�ख गरि एको� छ ।

त�कतिलको� १९ताह÷सतार ��पनी गनी[ तिनीक�या/सयानतरी अवासिधा तिवासिधा

44

रघ /पारि �� सत

�ड� सधिमवितल� विनधा�4 ण ग �बाम�जिजम �ड� न�गरि को मञचा, वि�दया�लय, य@�� कल�, आम� सम+हसम�तको� परवितविनधिधात� ह�को� एको �� स�भनरद� बाढS ट�ल: गठान ग : स�ह: ट�ल:हरम�फा4 त अन@गमन÷म+लय�ङC कोन गन1,

�रषी4म� २ पाटको अ�ल�कोन, परतय�को रघ पारि �� को� छ@ टटा�छ@ टटाD म�पान फा� म भ : �ड� सधिमवितम� पा�स गन1, �ड� सधिमवितल� कतिसफा�रि स स�था ग�.वि�.स.म� पाठा�उन� ।

�ड� तह ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� अधयकष �� उपा�धयकष �� अको° �ड�को� �ड�धयकषको� अधयकषत�म�, इल�को� �न को�य�4लय तथा� वि�दया�लय तथा� ग�उ�म� को�य4 त सविpय गD.स.स., �न उपाभ�$� सधिमवित, सथा�न:य आम� सम+ह सम�तको� ट�ल:म�फा4 त अन@गमन म+लय�ङC कोन गन1,

�रषी4म� २ पाटको �ड� तहको� म�पान परवित��रदन ग�उ� वि�को�स सधिमवितम� पा�स गन1 । स+चाकोहरको� आधा� म� �ड�को� भरमण, �ड�बा�ट सञचा�कतिलत को�य4pम सञचा�लन ग �को� सहभ�ग: उपाशचिसथावित, सरा�त स�मगरा:, परचा� स�मगरा:को� �कोड4 ए�मC अ�ल�कोन ।

ग�उ� वि�को�स सधिमवित तह

जिजलल� वि�को�स सधिमवितको� पारद�धिधाको� :को� स�य�जकोत�म� वि�रषीयगत को�य�4लयबा�ट २ जन�, जिज.वि�.स.को� पर�वि�धिधाको अधिधाकोत ए�मC जिजलल� सत :य गD.स.स. (समबानधिनधीत) को� परवितविनधिधात�सम�त ह�को� ट�ल: गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोन गन1 जिज.वि�.स. बाDठाकोबा�ट अन@म�रदन ग �उन�,

��रषिरषीtको १ पाटको

अ�ल�कोन, य�जन� रदसत���जहरको� अधययन, भ+उपाय�ग य�जन�, भ�न स�विहत� आदिरदको� अधययन, विनज: कष�Uस�ग गरि एको� समबानधिनधीत को � ÷ समझ'त� आदिरद ।

छ) ��पनी स`यानतरी र तिवासिधा (नीगरप�सिलीक�) नग पा�कतिलको�को� सबाD �ड�हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भ Cइ यस पर�रपाम� उलल�खिखत नग पा�कतिलको�को� स+चाकोहर ह�कतिसल भएपाकतिछ जिजलल� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गरि दिरदन सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� अन@ �धा गन@4पान1छ । यसत� अन@ �धा पर�पत भएपाकतिछ को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितबा�ट पर�वि�धिधाको सधिमवित गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोन ग �उन�छ । य� सधिमवितल� पर�वि�धिधाको उपासधिमवितको� म@लय��कोनको� आधा� म� ��त�� णमDU: नग रघ�रषीण� गन4 आ�शयको सबाD स+चाको पा+ � भएको� पा�एम� ��त�� णमDU: नग रघ�रषीण� गन4 जिजलल� समन�य सधिमवितल�ई सहमवित दिरदन�छ । यस : सहमवित दिरदएपाकतिछ वि�श�रषी को�य4pम स�था नग कष�Uल�ई ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको�को� रपाम� रघ�रषीण� गरि न�छ ।

I) ��लया�ङp कनी स`यानतरी र तिवासिधा (�ह�नीगरप�सिलीक�÷उप�ह�नीगरप�सिलीक�)मह�नग पा�कतिलको� उपामह�नग पा�कतिलको�को� सबाD �ड�हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भइसको� पाकतिछ नग को� सबाD स+चाको पा@ � भएपाकतिछ मह�नग ÷उपामह�नग समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गरि दिरदन को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष अन@ �धा ग �म� स� सधिमवितबा�ट आ�शयकोत�न@स� पर�वि�धिधाको उपासधिमवित गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोनको� ल�विग खट�इन�छ । पर�वि�धिधाको उपासधिमवितको� अन@गमन परवित��रदनको� आधा� म� को� नदरSय को�य�4न�यन सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि सस�था विनरद1शन सधिमवितसमकष पाठा�उन�छ । विनरद1शन सधिमवितल� सहमवित दिरदएपाकतिछ वि�श�रषी को�य4pमस�था मह�नग ÷उपामह�नग ल�ई ��त�� णमDU: नग को� रपाम� रघ�रषीण� गरि न�छ ।

45

झ) ��लया�ङp कनी स`यानतरी र तिवासिधा (जिIलली�) जिजलल�को� सबाD ग�उ� वि�को�स सधिमवित तथा� नग पा�कतिलको�हर ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भइसको� पाकतिछ जिजलल�को� सबाD स+चाको पा@ � भएपाकतिछ जिजलल� समन�य सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: जिजलल� रघ�रषीण� गरि दिरदन को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितसमकष अन@ �धा ग �पाकतिछ स� सधिमवितबा�ट पर�वि�धिधाको उपासधिमवित गठान ग : अन@गमन म+लय�ङC कोनको� ल�विग खट�इन�छ । पर�वि�धिधाको उपासधिमवितको� अन@गमन परवित��रदनको� आधा� म� को� नदरSय को�य�4न�यन सधिमवितल� विनण4य ग : ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि सस�था विनरद1शन सधिमवितसमकष पाठा�उन�छ । यसल�ई विनरद1शन सधिमवितल� सहमवित दिरदएपाकतिछ वि�श�रषी को�य4pमस�था जिजलल�ल�ई वा�ता�वारण��तरी� जिIलली�को� रपाम� रघ�रषीण� गरि न�छ ।

ञ) तिवाकषिशाeट स�चक ��लया�ङp कनी स`यानतरी र तिवासिधा वि�कतिशaट स+चाकोको� म@लय��कोन स�यनU वि�धिधा को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल� विनधा�4 ण ग � बाम�जिजम

हन�छ ।

६.३ उतपरा+रण�क� तारिरक� ﴾Incentive Methods)

क) रघर–परिरवा�रसतार १. रघ –पारि �� सत म� उन:हरको� अभय�स वय�ह� पारि �त4न ग � Cइ ��त�� णमDU: रघ –पारि ��

रघ�विरषीत विनधा�4रि त स+चाकोहर पर�पत ग �को� रघ –पारि �� ल�इ44 “वा�ता�वारण��तरी� रघर परिरवा�र” को� रदज�4 दिरदई समम�न गन1 । यसत� समम�न ल�ग� तथा� कोरद पाUको� रपाम� पररद�न ग : सडकोबा�टD रद�खिखन� ग : समम�न पा�उन� रघ पारि �� को� पर��शरदCधा� म� ट��कतिसन�छ ।

२. वा�ता�वारण��तरी� रघर–परिरवा�र को� समम�न पर�पत गन1ल�इ44 नग पा�कतिलको�÷नग पारि रषीरदCल� विनण4य ग : नग पा�कतिलको�/ग�.विबा.स.ल� लग�उन� स��� श@लको तथा� रदसत@ (सथा�.स��.श�.ऐन, बाम�जिजम) म� आ�कतिशको �� पा+ण4 छ@ टको� वय�सथा� गन1 ।

ख) नीगर/+तरीक� ट�ली÷स�Yदी�यासतार :१. कोरद –पाU पररद�न गन1o ट�ल÷सम@रद�यल� विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � ग : ‘��त�� णमDU: ट�ल रघ�रषीण�

भएको� अ�सथा�म� नग पा�कतिलको�ल� तयसत� ट�ल÷सम@रद�यल�इ44 ��त�� णमDU: समम�न स�रपा ल�ग� तथा� कोरद पाU पररद�न गन1 तयसत� ल�ग�सविहत कोरद पाU पर�पत गन1 ट�ल सम@रद�यल�इ44 तयसत� कष�Uम� स� कोरद –पाU तथा� ल�ग� अन@रपाको� ह�रषिडtङग बा�ड4 �खन अन@मवित पररद�न गन1 ।

46

२. कषमत� �जिदधाम� अ�स पररद�न गन1o ��त�� णमDU: ट�ल÷सम@रद�य रघ�विरषीत भएको� ट�लबा�स:÷सम@रद�यको� कतिसफा�रि सम� तयस ट�ल सम@रद�यको� सरदसयहरल�इ44 नग पा�कतिलको�ल� सञचा�लन गन1 कषमत� वि�को�सको� विpय�कोल�पाहर (त�कतिलम, ग�षठ:, अ�ल�कोन भरमण आदिरद) म� पर�थाधिमकोत�को� स�था अ�स पररद�न ग : कषमत� �जिदधा ग �उन� । स�थाD यसत� को�य4म� विpय�श:ल ट�लल�इ44 भ'वितको स�धानहर (फारषिनtचा , कोमपय@ट आदिरद) बा�ट पा@ सकोत गन4 सकन� । यसत� ट�लको� पारद�धिधाको� :ल�ई नग कोD अनय ट�लहरम� सरा�त वयकति$को� रपाम� पाठा�उन �ड�ल� समन�य गन1 ।

ग) वाड� ताह :१. कदीर–पतरी परादी�नी गनी[n विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � ग : ��त�� णमDU: बानन� �ड�ल�इ44

नग सत :य/ग�उसतरि य ��त�� णमDU: समन�य सधिमवितको� विनण4यम�फा4 त कोरद –पाU तथा� ल�ग� पररद�न गन1 ।

२. भLतिताक सYतिवाधा� परादी�नी गनी% सकनी+n नग को� ��त�� णमDU: �ड� सधिमवितको� को�य�4लयम� नग पा�कतिलको�बा�ट थापा भ'वितको स�धान (जसतDo कोमपय@ट –विपरनट , म�ट स�इकोल, फारषिनtचा आदिरद)

पररद�न गन4 सकन� स�थाD यस को�य4म� सविpयत�स�था सहय�ग गन1 वयकति$–वि�श�रषील�इ44 नगरद पा@ सको� को� वय�सथा� गन4 सकन� ।

३. अनीYदी�नी परादी�नी गनी% सकनी+n ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� �ड�ल�इ44 थापा वि�कोकतिसत स+चाको ह�कतिसल गन4 सथा�न:य ��त�� ण स� कषण को�रषीबा�ट थापा अन@रद�न पररद�न गन1 ।

रघ) नीगरप�सिलीक� ताथा� जिIलली� ताह १. कदीर–पतरी ताथा� ली�ग� परादी�नी गनी[n विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � गन1 नग पा�कतिलको� तथा� जिजलल�ल�इ44

न�पा�ल स को� बा�ट “वा�ता�वारण��तरी� नीगरप�सिलीक�÷जिIलली�” को� रपाम� कोरद पाU तथा� ल�ग�बा�ट समम�विनत गन1 ।

२. वा�ता�वारण��तरी� अनीYदी�नी परादी�नी गनी[n ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ‘��त�� णमDU: नग पा�कतिलको�÷जिजलल�ल�ई पर�तस�हनस�रपा ��त�� ण स� कषण को�रषीम� न�पा�ल स को� बा�ट थापा अन@रद�न उपालबध ग �उन सविकोन�छ । यसत� अन@रद�न कोम वि�कोकतिसत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 खचा4 गन@4पान1छ ।

ङ) ग�उ} तिवाक�स समि�तिता ताह१. कदीर–पतरी ताथा� ली�ग� परादी�नी गनी[: विनधा�4रि त स+चाकोहर पा+ � गन1 ग�उ� वि�को�स सधिमवितल�इ44

��त�� णमDU: श�सन जिजलल� समन�य सधिमवितदवा� � “वा�ता�वारण��तरी� ग�उ} तिवाक�स समि�तिता” को� रपाम� कोरद पाU सविहत ल�ग�दधा� � समम�विनत गन1 ।

२. वा�ता�वारण��तरी� अनीYदी�नी परादी�नी गनी[: ��त�� णमDU: रघ�रषीण� भएको� ग�उ� वि�को�स सधिमवितल�इ44 पर�तस�हनस�रपा सथा�न:य ��त�� ण स� कषण को�रषीम� जिजलल� तथा� को� नदरबा�ट थापा अन@रद�न दिरदन सविकोन�छ । यसत� अन@रद�न कोम वि�को�कतिसत सत को� स+चाकोहर पर�पत गन4 खचा4 गन@4पान1छ ।

47

६=४ ससथा�गता सरचनी�

गठनी र क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

क) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी क+ नदर#या तिनीदी[शानी समि�तिता �धि]य य�जन� आय�गको� उपा�धयकष अधयकष �धि]य य�जन� आय�गको� ��त�� ण ह�न1 सरदसय सरदसयसकतिचा�, सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लय सरदसयसकतिचा�, गह मनU�लय सरदसयसकतिचा�, सह : वि�को�स मनU�लय सरदसयसकतिचा�, वि�जञा�न परवि�धिधा तथा� ��त�� ण मनU�लय सरदसयसकतिचा�, अथा4 मनU�लय सरदसयसकतिचा�, �न तथा� भ+स� कषण मनU�लय सरदसयसकतिचा�, कोविरषी वि�को�स मनU�लय सरदसयसकतिचा�, कतिशकष� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, भ@म:स@धा� तथा� बय�सथा� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, स��सथय तथा� जनस�खय� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, उदया�ग मनU�लय सरदसयसकतिचा�, भ'वितको पा+��4धा� तथा� य�त�य�त वय�सथा� मनU�लय सरदसयसकतिचा�, मविहल� बा�लबा�कतिलको� तथा� सम�ज कोलय�ण मनU�लय सरदसयसरदसय सकतिचा�, �धि]य य�जन� आय�ग सरदसयपरम@खहर, जिज.वि�.स. मह�सङC रघ, नग पा�लिःको� सङC रघ तथा� ग�.वि�.स. मह�सङC रघ सरदसयअधयकष, न�पा�ल उदया�ग बा�भिणजय मह�सङC रघ सरदसयसहसकतिचा�, स� म�.तथा� सथा�.वि�.म. (समबानधिनधीत मह�श�ख� परम@ख) सरदसय सकतिचा�क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo

48

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन नग समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन को� नदरSय विनरद1शन सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन जिजलल� समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन ग�उ� समन�य सधिमवित

��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन मह�नग ÷उपामह�नग समन�य सधिमवित

को) को�य4pमहरम� रद�ह� �पान आउन नदिरदन न�पा�ल स को� को� वि�रषीयगत मनU�लय÷विनको�य, वि�को�स स�झ�रद� तथा� �धि]य अनत �4धि]य गD स को� : ससथा�हरल�ई न:वित विनरद1शन तथा� समन�य गन1,

ख) परभ��को� : रपाम� अभिभय�न सञचा�लन गन4 को� नCदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल�ई आ�शयको विनरद1शन दिरदन�,

ग) ��त�� णमDU: जिजलल�, उपामह�नग तथा� मह�नग रघ�रषीण� गन4 सहमवित पररद�न गन1,रघ) समगरा को�य4pमको� सम:कष� ग : आ�शयको विनरद1शन दिरदन�,ङ) ��त�� ण, जल��य@ पारि �त4न, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान वि�पारदC ज�खिखम वय�सथा�पानजसत� वि�रषीयहरल�ई

वि�को�स य�जन�म� म+लपर��ह:को ण गन4 समन�य तथा� सहज:को ण गन1 ।

ख) क+ नदरा�या क�या�%नवायानी स�नवाया समि�तितागठनीसकतिचा�, सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लय अधयकषसहसकतिचा�, सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लय (न.पा�. मह�श�ख�) सरदसयमह�विनरद1शको, सथा�न:य पा+��4धा� तथा� कोविरषी सडको वि�भ�ग सरदसयसहसकतिचा�, सह : वि�को�स मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, अथा4 मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, गह मनU�लय सरदसय सहसकतिचा�, वि�जञा�न परवि�धिधा तथा� ��त�� ण मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, �न तथा� भ+स� कषण मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, कोविरषी वि�को�स मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, कतिशकष� मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, स��सथय तथा� जनस�खय� मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, भ@म:स@धा� तथा� बय�सथा� मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, उदया�ग मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, मविहल� बा�लबा�कतिलको� तथा� सम�ज कोलय�ण मनU�लय सरदसयसहसकतिचा�, �धि]य य�जन� आय�ग सरदसयमह�विनरद1शको, ��त�� ण वि�भ�ग सरदसयमह�विनरद1शको, भ�न विनम�4ण तथा� शह : वि�को�स वि�भ�ग सरदसयको�य4को� : विनरद1शको, �Dकोशचिलपाको ऊज�4 पर�दधा4न को� नदर सरदसयपरम@ख, ��त�� ण वि�जञा�न वि�भ�ग, विU.वि�.,को�ठाम�ड� वि�शव वि�दया�लय, सरदसयको�य4को� : विनरद1शको, फा�ह� मDल� वय�सथा�पान पर�वि�धिधाको सहय�ग को� नदर सरदसयपरम@ख �� परवितविनधिधा, सथा�न:य विनको�यको� सङC रघ÷मह�सङC रघ सरदसयअधयकष �� परवितविनधिधा, न�पा�ल उदया�ग ��भिणजय मह�सङC रघ सरदसयअधयकष �� परवितविनधिधा, अनत �धि]य गD स को� : ससथा� सङC रघ मह�सः�रघ सरदसय��त�� ण पाUको� हरमधय� सधिमवितल� मन�नयन ग �को� पाUको� एको जन� सरदसयअधयकष �� परवितविनधिधा, गD स को� : ससथा� सङC रघ मह�सङC रघ सरदसयउपासकतिचा�, (��त�� ण वय�सथा�पान श�ख�), स� म�. तथा� सथा�.वि�.म. सरदसय सकतिचा�क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. मनU�लय÷विनको�य, वि�को�स स�झ�रद� तथा� �धि]य अनत �4धि]य गD स को� : स�सथा�हर बा:चा को�य4गत

समन�य,

२. कष�Uगत रपाम� को�य4pमहरको� समन�य, सहज:को ण तथा� अन@गमन,

३. यस पर�रपाको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन1 ग : शर�त पारि चा�लन,

४. को� नदरSय विनरद1शन सधिमवितल� दिरदएको� विनरद1शनहरको� को�य�4न�यन,

५. आ�शयकोत�अन@स� पर�वि�धिधाको उपासधिमवित गठान गन1,६. सथा�न:य विनको�यहरल� ��त�� णको� कष�Uम� ग �को� खचा4 विनयमन ग : आ�शयको विनरद1शन दिरदन�,७. ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� को�य�4न�यनको� ल�विग कषमत� वि�को�सम� आ�शयको सहय�ग,

49

८. जिजलल�, मह�नग तथा� उपामह�नग ल�ई ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 सहमवितको� ल�विग विनरद1शन सधिमवितसमकष कतिसफा�रि स गन1 तथा� नग पा�कतिलको�ल�ई ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,

९. विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�U त�को� को@ नD ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल� �� दई �� स� भनरद� बाढS ट�ल/�सत:, �ड�, ग�उ�, नग , जिजलल�को� आमजनसम@रद�य, सथा�न:य विनको�य तथा� समबानधिनधीत विनको�यहरबा�ट वि�श�रषी स�चा �ख: तयस कष�Uल�ई हरि तनग , स�सथानग , पाय4टको�य नग जसत� वि�श�रषी पाविहचा�नय@$ नग ÷ग�वि�स �� स�य@$ रपाम� रघ�रषीण� गन4 चा�ह�को� सथा�न:य विनको�यहरको� स+चाकोल�ई अनतिनतम रपा दिरदन�,

१०. वि�दया�लय, असपत�ल, ह�ट�ल आदिरदजसत� विनको�यको� ल�विग ��त�� णमDU: स+चाकोहर स�:कोत गन1,११. ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान, भ+-उपाय�ग वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानम� उलल�खय

य�गरद�न पा@¥य�उन� वयकति$, सः�रघ–स�सथा�ल�ई नगरद पा@ सको� तथा� समम�न पररद�न गन4 कतिसफा�रि स गन1,१२. ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� ल�ग� स�:कोत गन1,१३. मनU�लय, को� नदरSय विनको�यल�ई ��त�� णमDU: रघ�रषीण� गन1,१४. आफन� को�मल�ई वय�शचिसथात गन4 आ�शयकोत�अन@स� उपासधिमवितहर गठान गन4 सकन� ।

50

ग) वा�ता�वारण��तरी� शा�सनी जिIलली� स�नवाया समि�तिता

गठनीसभ�पावित, जिजलल� वि�को�स सधिमवित अधयकषपरम@ख जिजलल� अधिधाको� : सरदसयजिजलल�भिभUको� नग पा�कतिलको�को� नग परम@खहर सरदसयसथा�न:य वि�को�स अधिधाको� : सरदसयख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� �न अधिधाकोत सरदसयजिजलल� कतिशकष� अधिधाको� : सरदसयजिजलल� स��सथय को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� कोविरषी वि�को�स को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� पाश@ स��� को�य�4लयको� परम@ख सरदसयम�लपा�त/न�पा: को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� भ+स� कषण को�य�4लयको� परम@ख सरदसयमविहल� तथा� बा�लबा�कतिलको� को�य�4लयको� परम@ख सरदसयजिजलल� उदया�ग ��भिणजय सङC रघको� अधयकष सरदसयजिजलल� सहको� : स�रघको� परम@ख सरदसयगD स को� : स�सथा�को� जिजलल� समन�य सधिमवितको� परम@ख सरदसय��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न ह�न1 श�ख� परम@ख, जिज.वि�.स. सरदसय सकतिचा� �खिabय विनको@ नज तथा� �नय जनत@ आ कष पान1 जिजलल�म� स� विनको�यको� परम@खल�ई सरदसयको� रपाम� आमनतिनUत गरि न�छ ।

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. जिजलल�म� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC, जल��य@ पारि �त4न, भ+-उपाय�गको� �रषिगtको ण समबानधी: फा�ह� मDल�

वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD को�य4pमहरको� समन�य, अन@गमन, म+लय�ङC कोन तथा� सम:कष� गन1,२. ग�उ� वि�को�स सधिमवितल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग, समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि स गन1,४. जिजलल�म� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC, जल��य@ पारि �त4न तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pमहरल�ई यस पर�रपाम� उललः�खिखत स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग जिजलल� पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

५. जिजलल�भरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , ट�ल तथा� �ड�को� स�खय� तथा� ग�उ� वि�को�स सधिमवित ए�मC नग पा�कतिलको�को� न�म��ल: वि�� ण चा'म�कतिसको रपाम� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� पाठा�उन�,

६. जिजलल�म� ह�को� स को� : को�य�4लयहरको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजम अन@गमन म�पान ग : ल�ग� तथा� कोरद पररद�न गन1,७. जिजलल�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन अनय आ�शयको को�य4हर गन1 ग �उन� ।

जिजलल�म� ��त�� णमDU: श�सन जिजलल� समन�य सधिमवित गठान भएपाकतिछ ��त�� ण, जल��य@ पारि �त4न, विबापारद वय�सथा�पान तथा� फा�ह वय�सथा�पान ए�� स सफा�ई समबानधिनधी को�मको� समन�य गन4 जिजलल� सभ�पावितको� स�य�जकोत�म� छ@ टCटD सधिमवितहर हन� छDननC । तयसत� सधिमवितहर �खिख हन आ�शयको भएम� यस सधिमवित म�तहत हन� गरि समबानधिनधीत विनको�यको� परम@खको� स�य�जकोत�म� उपासधिमवितको� रपाम� हन�छनC ।

रघ) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी �ह�नीगर÷उप�ह�नीगर स�नवाया समि�तिता

गठनीनग परम@ख अधयकषको�य4को� : अधिधाकोत सरदसयजिजलल� परश�सन को�य�4लयको� अधिधाकोत परवितविनधिधा सरदसयय�जन� अन@गमन तथा� परश�सको�य अधिधाकोत सरदसयजिजलल� पर�वि�धिधाको को�य�4लयको� परम@ख सरदसय

51

ख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� �न अधिधाकोत �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कतिशकष� अधिधाको� : �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� स��सथय को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कोविरषी वि�को�स/पाश@ स��� को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयम�लपा�त/न�पा: को�य4ः�लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� भ+स� कषण को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयनग सत :य उदया�ग ��भिणजय सङC रघको� परम@ख सरदसयगD स को� : स�सथा�को� नग समन�य सधिमवितको� परम@ख सरदसय��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख� परम@ख, �� नग पा�कतिलको�ल� त�को� को� अधिधाकोत सरदसय सकतिचा�

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. मह�नग तथा� उपामह�नग म� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC, भ+-उपाय�ग �रषिगtको ण फा�ह� मDल�

वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD को�य4pमहरको� समन�य, अन@गमन, म+लय�ङC कोन तथा� सम:कष� गन1,२. आफन� �ड�हरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग, समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ��त�� णमDU: मह�÷उपामह�नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि स गन1,

52

४. नग म� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी: को�य4pमहरल�ई कोमत:म� यस पर�रपाम� उशचिललखिखत स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग स�:कोवित दिरदन नग पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

५. नग भरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , ट�ल तथा� �ड�को� सङC खय� चा'म�कतिसको रपाम� समबानधिनधीत जिजलल� वि�को�स सधिमवित तथा� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� पाठा�उन�,

६. जिजलल�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन आ�शयको सहय�ग:को� भ+धिमको� विनभ�उन�,७. नग ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन अनय आ�शयको को�य4हर गन1 ग �उन� ।

ङ) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी नीगर स�नवाया समि�तिता

गठनीनग परम@ख अधयकषको�य4को� : अधिधाकोत सरदसयजिजलल� परश�सन को�य�4लयको� अधिधाकोत परवितविनधिधा सरदसयय�जन� अन@गमन तथा� परश�सको�य अधिधाकोत सरदसयजिजलल� पर�वि�धिधाको को�य�4लयको� परम@ख सरदसयख�न�पा�न: तथा� स सफा�इ को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� �न अधिधाकोत �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कतिशकष� अधिधाको� : �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� स��सथय को�य�लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� कोविरषी को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयजिजलल� भ+–स� कषण को�य�4लयको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसयनग सत :य उदया�ग ��भिणजय सङC रघको� परम@ख सरदसयगD स को� : स�सथा�को� नग समन�य सधिमवितको� परम@ख �� परवितविनधिधा सरदसय��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख� परम@ख, �� नग पा�कतिलको�ल� त�को� को� अधिधाकोत सरदसय सकतिचा�

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. नग कष�Uम� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC फा�ह� मDल� वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD को�य4pमहरको�

समन�य, अन@गमन, म@लय��कोन तथा� सम:कष� गन1,२. आफन� �ड�हरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ��त�� णमDU: नग पा�कतिलको� रघ�रषीण� गन4 कतिसफा�रि स गरि दिरदन जिजलल� समन�य सधिमवितम� अन@ �धा गन1,४. नग कष�Uम� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pमहरल�ई कोमत:म� यस पर�रपाम� उशचिललखिखत स+चाको ह�कतिसल गन1ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग नग पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

५. नग कष�Uभरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , ट�ल तथा� �ड�को� सङC खय� चा'म�कतिसको रपाम� समबानधिनधीत जिजलल� वि�को�स सधिमवित तथा� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयम� पाठा�उन�,

६. नग कष�Uल�ई ��त�� णमDU: बान�उन आ�शयको अनय को�य4हर गन1 ग �उन� ।

च) वा�ता�वारण��तरी� सथा�नी�या शा�सनी ग�उ} स�नवाया समि�तिता

53

गठनी

ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� अधयकष अधयकष

ख�न�पा�न: उपाभ�$� सधिमवितको� अधयकषहर सरदसय

ग�उ�म� ह�को� स��सथय स�सथा�को� परम@ख सरदसय

कोविरषी तथा� पाश@ स���समबानधी: ग�उ�सत :य स��� को� नदरको� परम@ख सरदसय

ग�.वि�.स. म� ह�को� वि�दया�लयको� परधा�न�धय�पाकोहर सरदसय

स�म@रद�धियको �न उपाभ�$� सधिमवितको� अधयकषहर सरदसय

आम� सम+ह, य@�� कलबा, बा�ल–कलबा, आदिरद स�म�जिजको सङC रघस�सथा�को� अधयकष सरदसय

ग�उ�म� ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान, वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pम को�य�4न�यनम� स�लगन स को� :, गD स को� : सः�रघस�सथा�को� परवितविनधिधा सरदसय

सहको� : स�सथा�को� ग�उः�सतरि य सधिमवितको� स�य�जको सरदसय

ग�उ� वि�को�स सधिमवितको� सकतिचा� सरदसय सकतिचा�

क��, कता%वय, असिधाक�र एवा�p जिIम�+वा�र�

यस सधिमवितको� को�म, कोत4वय, अधिधाको� ए�मC जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम हन�छo१. ग�उ� वि�को�स कष�Uम� सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC फा�ह� मDल� वय�सथा�पानसमबानधी: सबाD

को�य4pमहरको� समन�य, अन@गमन, म+लय�ङC कोन तथा� सम:कष� गन1,२. आफन� �ड�हरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन सहय�ग, समन�य तथा� सहज:को णको� स�थाD ��त�� णमDU:

रघ�रषीण� गन4 सहमत: पररद�न गन1,३. ग�उ�म� सञचा�कतिलत ए�मC सञचा�लन हन� ��त�� ण, वि�पारदC तथा� फा�ह� वय�सथा�पानसमबानधी:

को�य4pमहरल�ई यस पर�रपाम� उललः�खिखत स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन4को� ल�विग ग�उ� पारि रषीद‍मा� कतिसफा�रि स गन1,

४. ग�उ�भरि को� ��त�� णमDU: रघ –पारि �� , तथा� �ड�को� सङC खय� चा'म�कतिसको रपाम� समबानधिनधीत जिजलल� वि�को�स सधिमवितम� पाठा�उन�,

५. ग�उ�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन अनय आ�शयको को�य4हर गन1 ग �उन� ।

६.५ तिवातत�या सरो�ता वयवासथा�पनी��त�� णमDU: सथा�न:य श�सन समबानधिनधी तह÷सत को� �सत@शचिसथावितम� आधा�रि त भई नवितज� म�पान गन1 परविpय� भएको� हन�ल� यसम� लग�न:ल�ई ठा+ल� महत� नदिरदई उपालमभिबध परविpय�हरको� अन@गमन गरि नछ । यस पर�रपाबाम�जिजम को� य�जन� गरि एको� कतिथाय� भनन@भनरद� समबानधिनधीत तह÷सत म� को� पर�नतिपत भएको� छ, तयसल�इ44 महत� दिरदइ म�पान गन@4पान1 हनछ ।यस पर�रपाम� परसत�� गरि एको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 म+लतo रघ –पारि �� को� य�गरद�न महत�पा+ण4 हनछ । यस पर�रपाबाम�जिजम रघ –पारि �� रद�खिख जिजलल�ल�ई ��त�� णमDU: बान�उन न�पा�ल स को� को� वि�भिभनन विनको�य,

सथा�न:य विनको�य, वि�को�स स�झ�रद� , �धि]य तथा� अनत �4धि]य गD स को� : स�सथा� ए�मC विनज: कष�U सबाDको� य�गरद�न आ�शयको पाछ4 ।

६.६ Iनीशासि���त�� णमDU: सथा�न:य श�सन को@ नD नयL थापा को�य4pम÷पारि य�जन� नभD परचाकतिलत ऐन को�नः+न णन:वित विनरद1कतिशको�हरल� सथा�न:य विनको�यल� आफाD �� आफन� अग@��इ �� समन�यम� सञचा�लन गन@4पान1 को�महरको� म+लय�ङC कोनय�गय स ल स+चाको तय� ग : सधिननकोटत�को� कतिसदधा�नत�म�जिजम रघ –पारि �� लग�यत

54

ट�लबासत:÷�ड�सत ल�ई यसत� स+चाको ह�कतिसल गन4 पर�तस�विहत गन1 अ�धा� ण�म� आधा�रि त भई तय� गरि एको� हन�ल� यसल�ई को@ नD नय�� को�य4pमको� रपाम� नकतिलन भइ ह�को� जनशकति$ल�ई यसत� स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : जिजमम��� : सपषट गन4 तथा� तयसतफा4 उतपर�रि त गन4 आ�शयको हनछ । आ–आफन� कष�Uम� सञचा�लन भइ ह�को� ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान तथा� वि�पारदC वय�सथा�पानसमबानधी: को�य4pमहरल�ई यस पर�रपाम� परसत�वि�त स+चाको ह�कतिसल गन1 ग : समन�य विनरद1कतिशत गन@4पारद4छ ।

को� नदरSय तहम� आ�शयको समन�य सहज:को ण सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयको� समबानधिनधीत मह�श�ख� परम@खको� परतयकष विनरद1शनम� ह: ��त�� ण वय�सथा�पान श�ख�ल� गन1छ ।

जिजलल�म� ��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख�ल� जिजलल� समन�य सधिमवितको� सकतिचा��लयको� रपाम� को�म गन@4को� स�थाD को�य�4न�यनको� ल�विग सहज:को ण गन1छ । मह�नग , उपामह�नग तथा� नग पा�कतिलको�म� ��त�� ण ह�न1 श�ख�ल� सकतिचा��लयको� रपाम� को�म गन1छ ।ग�उ� वि�को�स सधिमवितम� स�म�जिजको पारि चा�लकोल�ई यससमबानधी: थापा जिजमम��� : स@नधिमपाइन�छ । स�म�जिजको पारि चा�लको नभएको� अ�सथा�म� ग�उ� समन�य सधिमवितल� अनय उपाय@$ वयकति$ल�ई त�कन सकन�छ ।

को@ नD ट�ल�मभिसत, नग , ग�ऊ �� विनशचिशचात भ'ग�कतिलको कष�Uम� वि�श�रषी अभिभय�नको� रपाम� विनभि�त समय��धिधाभिभU सबाD स+चाको ह�कतिसल गन1ग : को�य4pम सञचा�लन गन4को� ल�विग विनण4य भएम� त�विकोएको� अ�धिधाको� ल�विग आ�शयको जनशकति$ को � म� कतिलइ �� अनय उपाय@$ परविpय�बा�ट थापा जनशकति$ कतिलइ को�मम� लग�उन सविकोन�छ ।

६.७ सर�क�रवा�ली� तिनीक�याहरक� भ�मि�क� ताथा� जिIम�+वा�र�यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहरमधय� आ–आफन� को�य4कष�Uसमबानधी: स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : न:वित,

णन:वित तथा� को�य4न:वित तय� ग : स� बाम�जिजम आ�शयको लग�न:, समन�य तथा� सहज:को ण गन1 जिजमम��� : सबाD वि�रषीयगत मनU�लय तथा� स �को� ��ल� विनको�यहरको� हन�छ । परम@ख स �को� ��ल� विनको�यहरको� भ+धिमको� तथा� जिजमम��� : रद�ह�य बाम�जिजम उलल�ख गरि एको� छ ।

१. र�ति�या या�Iनी� आया�गको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� स+चाकोल�इ44 को� नदरविबानदम� �ख: ��त�� णसमबानधी: न:वित, णन:वित

तथा� को�य4न:वित तज@4म� गन1,ख) यस पर�रपाबाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 वि�रषीयगत मनU�लय÷विनको�य, वि�को�स स�झ� रद� ,

गD स को� : स�सथा� तथा� विनज: कष�Uको� को�य4pमबा:चा आ�शयको समन�य गन1,ग) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनसमबानधी: रदSरघ4को�ल:न तथा� आ�धिधाको य�जन� तज@4म� गन4 समन�य तथा�

सहज:को ण गन1,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) यससमबानधी: को�य4को� समगरा अन@गमन तथा� म+लय�ङC कोन गन1÷ग �उन� ।

२. अथा% �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� स+चाकोहर ह�कतिसल हन�ग : न�पा�ल स को� , वि�को�स स�झ� रद� ,

अनत �4खिabय गD स को� : कष�U तथा� विनज: कष�Uको� लग�न: पर�रदC4धान गन1,ख) ��त�� णमDU: स+चाको ह�कतिसल गन1 वि�रषीयल�ई को� नदरSय बाज�ट, न:वित तथा� को�य4pमम� सम���श गन4

पर�थाधिमकोत� दिरदन�,

55

ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) यससमबानधी: को�य4को� लग�न:को� विहस�बाल� अन@गमन तथा� म+लय�ङC कोन गन1÷ग �उन� ।

३. सङp रघ�या ��मि�ली� ताथा� सथा�नी�या तिवाक�स �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रपा को�य�4न�यनको� ल�विग समन�य गन4 को� नदरSय सकतिचा��लयको�

रपाम� ह: को�म गन1,ख) स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सथा�न:य विनको�यको� कषमत� वि�को�सको� को�य4हर सञचा�लन गन1,ग) न:वितगत रपाम� बाहस पाD �: गन1,रघ) स+चाकोहरल�ई सथा�न:य विनको�य समबारदCधा को�य4वि�धिधा ए�मC विनरद1कतिशको�हरम� म+लपर��ह:को ण गन1,ङ) वि�श�रषी वि�श�रषीत�य@$ स+चाकोहर, जसतDo हरि तनग , पाय4टको�यनग , धा�रमिमtकोनग �� ग�उ�÷जिजलल� ��

को�य�4लय, वि�दया�लय, ह�टल आदिरदको� ल�विग थापा स+चाको तय� ग : समबानधिनधीत विनको�यस�ग सम�त स@झ�� कतिलई अनतिनतम रपा दिरदन�,

चा) ��त�� णमDU: सथा�न:य विनको�यहरको� लगत विनयधिमत रपाम� तय� ग : चा'म�कतिसको रपाम� अदया��धिधाको गन1,

छ) मनU�लयको� अन@गमन स� चान�म� यसको� स+चाकोहरल�ई सम���श गन1,ज) सबाD जिजलल�म� ��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख�को� सथा�पान� गन4 लग�उन� तथा�

नग पा�कतिलको�हरम� सम�त ��त�� ण श�ख� सथा�पान� गन4 उतपर�रि त गन1,झ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ञ) आ�शयको अनय को�य4हर गन1 ।

४. तिवाजञा�नी परातिवासिधा ताथा� वा�ता�वारण �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: सथा�न:य वि�को�सको� ल�विग �खिabय ए�मC अनत �4खिabयसत म� पाD �: गन1,ख) ��त�� ण, उज�4 जल��य@ पारि �त4नसमबानधी: न�पा�ल स को� ल�ई पर�पत हन� सहय�ग यस पर�रपाम�

परसत�वि�त स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : लग�न: गन4 आ�शयको समन�य गन1,ग) सबाD जिजलल�म� ��त�� ण, ऊज�4 तथा� जल��य@ पारि �त4न श�ख�को� सथा�पान� सञचा�लन गन4 जिजलल�

वि�को�स सधिमवितहरल�ई सशत4 अन@रद�न उपालबध ग �इ सहय�ग गन1,रघ) अनत �4खिabयसत ��ट ��त�� ण स� कषण तथा� जल��य@ पारि �त4न समबानधीः: को�य4pम सञचा�लन गन4

न�पा�लल�ई पर�पत हन� सहय�ग परसत�वि�त स+चाकोहर ह�कतिसल हन�ग : लग�न: गन4 समन�य तथा� सहज:को ण गन1,

ङ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

चा) ��त�� ण स� कषण विनयम��ल:म� भएको� वय�सथा�बाम�जिजम सथा�पान� भएको� को�रषीको� पारि चा�लनबा�ट उललः�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सहय�ग पा@¥य�उन� ।

५. सहर� तिवाक�स �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: रघ�रषीण�को� ल�विग परवित�रदCधा सथा�न:य विनको�यहरल�ई पर�थाधिमकोत� दिरदइ ख�न�पा�न: तथा�

स सफा�इसमबानधी: स@वि�धा� पा@¥य�उन सहय�ग गन1,ख) ��त�� ण स� कषण, फा�ह� वय�सथा�पान सह : स'नरदय4 पर�रदC4धानसमबानधी: कष�Uम� पर�थाधिमकोत�को� स�था

कोम वि�विनय�जन गन1,

56

ग) �खिabय भ�न विनम�4ण स�विहत�ल�इ44 परभ��को� : को�य�4न�यन गन4 न�तत�रद�य: भ+धिमको� विनभ�उन�,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 अनय आ�शयको सहय�ग गन1 ।

६. वानी ताथा� भ�सर/ण �नतरी�लीयाको) ख�ल: जधिमनम� �कष� �पाण गन4 पर�थाधिमकोत�स�था सथा�न:य विनको�यस�गको� स�झ� रद� : समन�यम�

को�य�4pम सञचा�लन गन1,ख) �न तथा� भ+–स� कषणस�ग समबानधिनधीत स+चाकोहर पर�नतिपतको� ल�विग आ�शयको सहय�ग समन�य तथा�

सहज:को ण गन1,ग) ‘एको ग�उ� एको नस4 :ल�ई पर�थाधिमकोत�स�था अधिरघ बाढ�उन�,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन4 पर�थाधिमकोत� दिरदन� ।

57

७. क तिषा तिवाक�स �नतरी�लीयाको) ��त�� णमDU: तथा� पर�ङC ग�रि को कोविरषी परण�ल:ल�ई पर�रदC4धान गन1,ख) ��रषिरषीtको बाज�ट तथा� को�य4pमम� यसको� स+चाकोल�ई ह�कतिसल गन1ग : सम���श गन1,ग) एको ग�उ� एको पा�ख :ल�ई अभिभय�नको� रपाम� सञचा�लन गन4 सहय�ग गन1,रघ) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ङ) सथा�न:य विनको�यहरस�गको� स�झ� रद� : पर�रदC4धान गन1 ।

८. भY��सYधा�र ताथा� बयावासथा� �नतरी�लीयाको) �खिabय भ@ उपाय�ग न:वितको� को�य�4न�यन गन4 सथा�न:य विनको�यहरल�ई सहय�ग गन1,ख) स��4जविनको तथा� पारषितt जगग�को� लगत उपालबध ग �उन�,ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत:

समबानधीम� अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

९. कषिशा/� �नतरी�लीयाको) वि�दया�लयहरल�ई ��त� णमDU: स@चाकोहर ह�कतिसल गन4 सरघ�उ पा@य�4उन� ख�लको� अवितरि $

कोय�कोल�पाहर सञचा�लन गन4 पर�तस�विहत गन1,ख) रद�शभ को� वि�दया�लयहरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन विनरद1कतिशत गन1, ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

१०. सवा�सथया ताथा� Iनीस`खया� �नतरी�लीयाको) स��सथयस�सथा�जनय फा�ह� मDल� वय�सथा�पान गन4 सहज:को ण गन1, ख) रद�शभ को� असपत�लहरल�ई ��त�� णमDU: बान�उन विनरद1कतिशत गन1,ग) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

रघ) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

११. भLतिताक प�वा�%धा�र ताथा� या�ता�या�ता �नतरी�लीयाको) सबाD सडकोको� रद�य�� बा�य�� हरि य�ल: पाबा ःCरदCधान गन1, ख) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ग) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

58

१२. अनया तिवाषायागता �नतरी�लीयाहर को) आफन� म�तहतको� को� नदरSय सत को� को�य�4लयको� अन@स+चा:-१ बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत: समबानधीम�

अन@गमन ग : ल�ग� ए�मC कोरद पाUको� ल�ग: को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1,

ख) मनU�लयको� बाज�ट तथा� को�य4pमहर यस पर�रपा बाम�जिजमको� समबानधिनधीत स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1 ।

१३. तिवाक�स स�झ+दी�रको) ��त�� णमDU: सथा�न:य श�सनको� पर�रदC4धान गन4 न�पा�ल स को� ल�ई सरघ�उन�, ख) ��त�� ण स� कषण, जल��य@ पारि �त4न, फा�ह� ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानको� कष�Uम� सहय�ग गरद�4 यस

पर�रपाबाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 स@विनशचिशचात गन1,ग) ��त�� ण स� कषण, जल��य@ पारि �त4न, फा�ह� ए�मC वि�पारदC वय�सथा�पानल�ई पय�को� जकोD रपाम�

समबा�धान गन1ग : सहय�ग उपालबध ग �उन�,रघ) यस पर�रपा �म�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 आ�शयको कषमत� वि�को�सको� को�य4pम, परचा� ÷ परस�

उतपर� ण�समबानधी: को�य4हर समपा�रदन गन4 सहको�य4 गन1 ।

१४. सब� सथा�नी�या तिनीक�याहरको) यस पर�रपाम� त�विकोए �म�जिजमको� नवितज� ह�कतिसल गन4 स�धान–सरा�तको� पारि चा�लन गन1,ख) आफन� कष�Uम� ��त�� ण स� कषणस�ग समबानधिनधीत को�य4 गन1 सबाD स को� : विनको�यहर, वि�को�स

स�झ� रद� , गD स को� : स�रघ स�सथा� तथा� विनज: कष�Uल�ई यसDबाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 समन�य सहज:को ण तथा� सहको�य4 गन1,

ग) आ–आफन� सथा�न:य विनको�यल�ई ��त�� णमDU: बान�उन परयतन त हन� ।

59

१५. सथा�नी�या, र�ति�या ताथा� अनतार�%ति�या ग�रसरक�र� स`सथा�हरयस कष�Uम� को�य4 गन1 �धि]य तथा� अनत �धि]य गD स को� : स�सथा�हरल� परचाकतिलत को�नः+नको� अधा:नम� ह: रद�ह�य बाम�जिजमको� भ+धिमको� विन��4ह गन1छनC ।

को) आ–आफन� को�य4pमहर समबानधिनधीत सथा�विनय विनको�यको� ��रषिरषीtको य�जन� तथा� को�य4pमम� सम���श गरि सथा�न:य विनको�यसः�गको� समन�य तथा� सहको�य4म� यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर ह�कतिसल गन1ग : पारि चा�लन गन1,

ख) सथा�न:य तहको� स�म@रद�धियको ए�मC स�म�जिजको सः�रघस�सथा�हरल�ई यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर म�पान गन4 आ�शयको पान1 कषमत� वि�को�स समबानधी: को�य4हर सञचा�लन गन1 ।

रघ) यस अ�धा� ण�ल�ई रघ –पारि �� समम पा@¥य�उन सथा�न:य विनको�यस�गको� समन�यम� स�म�जिजको पारि चा�लनको� को�य4हर सञचा�लन गन1,

ङ) रघ –पारि �� , ट�लबासत: ए�मC सथा�न:य विनको�यहरबा:चा सको� �तमको परवितसपधा�4को� ��त�� ण विनम�4ण गन4 उतपर� कोको� को�म गन1,

१६. सहक�र� स`रघस`सथा�को) सहको� : स�सथा�को� सरदसयहरल�ई यस पर�रपाको� रघ पारि �� तह ट�ल तहको� आधा� भ+त स+चाकोहर

ह�कतिसल गन4 पर�रि त गन1,ख) यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सहय�ग पा@गन� ग : आफन� विpय�कोल�पा सञचा�लन गन1,ग) स को� तथा� सथा�न:य विनको�यहरस�ग यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत हन�ग : स�झ� रद� : तथा�

सहको�य4 गन1 ।

१७. तिनीI� /+तरीको) यस पर�रपाम� उलल�खिखत स+चाकोहर ह�कतिसल गन4 सहय�ग पा@गन� ग : आफन� उदया�ग वय�स�य सञचा�लन

गन1,ख) स�म�जिजको स�सथा�गत उतत रद�धियत�को� रपाम� यस पर�रपाको� स+चाको ह�कतिसल गन4 सहको�य4 गन1,ग) स को� तथा� सथा�न:य विनको�यहरस�ग यस पर�रपा बाम�जिजमको� स+चाकोहर पर�पत हन�ग : स�झ� रद� : तथा�

सहको�य4 गन1 ।

६.८ स�चकक� परिर��I%नी ताथा� वय�खया�स+चाकोको� वय�खय� तथा� समय�न@को+ ल स+चाकोम� स�म�नय स@धा� तथा� पारि म�ज4न गन1 को�य4 सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयल� गन1छ । ��त�� णमDU: स��4जविनको को�य�4लयको� स+चाकोहर अन@स+चा:-१ बाम�जिजम हन�छ । आ�शयकोत�न@स� सङC रघ:य म�धिमल� तथा� सथा�न:य वि�को�स मनU�लयल� अनय विनको�यको� ल�विग तथा� हरि तनग , धा�रमिमtकोनग ए�मःC पाय4टकोः:य नग जसत� वि�श�रषी वि�श�रषीत�य@$ सथा�न:य विनको�य (स�य@$ सधिमवित सम�त), नम@न� नग आदिरदकोः� ल�विग थापा स+चाकोहर बान�ई को�य�4न�यनको� ल�विग को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितसमकष पा�स गन1छ । य: स+चाकोहर को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल� स�:कोत ग �पाकतिछ ल�ग+ हन�छनC ।

60

अन@स+चा: १

स��4जविनको को�य�4लयको� ��त�� णमDU: स+चाकोहर

स�चक तिवासता�रिरता स�चक छ छ�नी वय�खया�1. स सफाः�ई 1 ल¶विगकोमDU: श'चा�लयको� वय�सथा� भएको�,

2 श'चा�लयम� ह�तधा@न� स�बा@न पा�न:को� वय�सथा� भएको�,

3 श'चा�लय भिभUको� स�म�नहर दरसत ह�को� रदDविनकोरपाम� स सफा�ई हन� ग �को�,

4 को�य�4लयको� ह �को को�ठा�, बा नडा� पारि स रदDविनको रपाम� सफा�ई हन� ग �को�,

5 को�य�4लयको� भिभतत�, कतिससिलtग तथा� पाख�4लम� म�को@ �को� ज�ल�, धा@ल�, ल�ऊ, अन��शयको विबार��, झ� पा�त, फा�ह� को� धाबबा� न ह�को�,

6 को�य�4लय पारि स म� ख@ल� रपाम� था�U� तथा� अन��शयको स�म�नहर �खन� नगरि एको�,

7 को�य�4लयको� भ�न, भिभतत�, पाख�4लम� जथा�भ��: पा�सट , अन��शयको भिभतत� ल�खन आदिरद न ह�को�,

2. को�य�4ल�य भ�नको� मम4त समभ�

1 �रषी4को� एकोपाटको आफन� को�य�4लय भ�न तथा� पाख�4लहरको� �ग �गन गन1 ग �को�,

2 को�य�4लयको� भिभतत�हरम� स@रषितt, पा�न था@कन� नग �को�,

3 यस को�य�4लयल� आफन� भ�नको� विनयधिमतरपाम� मम4त स�भ� गन1 ग �को�,

4 को�य�4लयको� भ�नको� भिभतत� तथा� पाख�4लहर नचारषिकोtएको�,

3. को�य�4लयको� स'नरदय4 तथा� हरि य�ल:

1 को�य�4लय कोमपा�उनडा भिभU ह�को� ख�ल: सथा�नम� फा+ ल, विबार��, दबा� सविहतको� स@नरद बाग¶चा� ह�को�,

2 हपत�को� कोनधिमतम� एकोपाटको स� बाग¶चा�को� ह� चा�ह �खरद�ख हन� ग �को�,

3 को�य�4लयलको� कोम4चा� :हरल� वि�श� ��त�� ण दिरद�सको� दिरदन को�य�4लयको� स��धिमत� भएको� जगग� �� स��4जविनको जगग�म� �कष� �पाण गन1 ग �को�,

4 को�य�4लय पारि स म� कोनधिमतम� १० �ट� बाहबारषी1 बा�टविबार�� हको�4एको�,

5 बारषी1पा�न: जधिमनम� रि चा�ज4 गन1 गरि एको� । ४. फा�ह� मDल� वय�सथा�पान 1 को�य�4लयको� फा�ह� सडCन� नसडCन� ग :

वि�भ�जन गरि एको�,2 सडCन� फा�ह� ल�ई को�य�4लय पारि स भिभUD मल

बान�उन� ग �को� �� अनय तरि को�ल� वय�सथा�पान गन1 गरि एको�,

3 नसडCन� फा�ह� मधय� पल�खिaटकोल�ई छ@ टCटD जमम� ग : विबाp� �� विनधा�4रि त सथालम� जमम� गन1 गरि एको�,

4 अनय फा�ह� मधय� ह�विनको� को फा�ह� (जसत� बय�bS, कतिस.एफाC .एलC. कतिचाम, फा@ ट�को� कतिसस�÷बा�तल, टCय@बाल�इट आदिरद) अनय फा�ह� छ@ टCय�ई छ@ टCटDछ@ टCटD जमम� ग : विनधा�4रि त सथालम�

61

स�चक तिवासता�रिरता स�चक छ छ�नी वय�खया� �खन� गन1 गरि एको�,

5 को�य�4लयस�ग ज�विडएको� सडको� पा�दिटल�ई यस को�य�4लयल� विनयधिमतरपाम� स सफा�ई गन1 गन1

6 को�य�4लयल� ट@ट�फा@ ट�को� स�म�न, था�U� स�फा�, फा�ट�को� को�पा1ट, चय�वितएको� तथा� मविहल� पारद�4 को�य�4लयम� परय�गम� लय�उन� नग �को�

7 को�य�4लय पारि स भिभU बा�विह फा�ह� , धा@ल�, को�गजको� ट@p� तथा� अनय फा�ह� जनय बासत@ न ह�को�,

8 को�य�4लयम� म�पारदणड बा�विह को� पल�नतिसटकोको� झ�ल� परय�गम� लय�उन �को लग�एको� ।

५. उज�4को� परय�ग 1 को�य�4लयम� ऊज�4 खपात कोम गन1 कतिचामको� परय�ग (जसतD LED) भएको�,

2 को�य�4लयम� वि�दया@तको� ल�विग विडज�ल, मदिटत�ल �� पा�b�लबा�ट चालन� उपाको णहर परय�गम� नलय�इएको� ।

3 परय�गम� नआएको� समयम� सबाD परको� को� विबादया@वितय उपाको ण बानरद गन1 ग �को� ।

6 स�� : स�धानको� परय�ग

1. स�� : स�धानको� विनयधिमत रपाम� परदरषीण विनयनUण ज��चा ग �ई Green Sticker कतिलन� ग �को�,

2. पा@ �न� स�� : स�धानको� विनयधिमत रपाम� कतिलल�म विबाp� गन1 ग �को�

62

7 स���गरा�ह:को� ल�विग परवितकष�लयको� वय�सथा� ग �को�

1. को�य�4लयको� अविगराम भ�गम� स���गरा�ह:को� ल�विग रघ�मपा�न: बा�ट ज�विगन परवितकष�लयको� वय�सथा� ह�को�,

2. परवितकष�लयम� विनयधिमतरपाम� स सफा�ई हन� ग �को�,

8 स���गरा�ह:को� ल�विग स'चा�लय

1. को�य�4लयम� Toilet Urinate सविहतको� मविहल� तथा� पा@ररषीको�ल�विग स��4जविनको स'चा�लय ह�को�

2. स'चा�लयम� पा�न:को� वय�सथा� ह�को�3. स'चा�लयको� विनयधिमतरपाम� स सफा�ई हन� ग �को�

9 को�य�4लय भ�नको� स@ कष� तथा� भ+कोमपा परवि�धिधाको� परय�ग

1. को�य�4लयल� आफन� सबाD भ�नहरको� नकस� समबानधिनधीत विनको�यबा�ट पा�रि त ग �को� �� विनयधिमत ग �को�,

2. को�य�4लय भिभU तथा� बा�विह ज��रद� य�U@को� झ�ल� चा�कोज��चा ग � म�U भिभU बा�विह ज�न दिरदन� गरि एको� छ

1. को�य�4लयम� स@ कष�को� ल�विग कोमपा�उनडा��ल लग�ईएको�को�य�4लयको� सबाD भ�नहरम� Building Code परय�गम� लय�ईएको� छ

2. को�य�4लयको� पा@ �न� भ�नम� Retrofitting परवि�धिधा परय�ग गरि एको� छ

१०. चाम�न� गह वय�सथा� 1. चाम�न�गह सफा� स@गरघ ह�को�,2. चाम�न�गहल� स�म�नहरको� म+लय स+चा: ह �को दिरदन�

ट�सन� ग �को�,3. चाम�न�गहम� स�चछ विपाउन�पा�न:को� वय�सथा�

भएको�, 4. चाम�न�गह अग�ड: व�शचिसथात फा+ ल विबार�� �ह�को�, 5. को�य4लयल� ख�ज� ख�न� समय विनशचिशचात ग �को� 6. कोम4चा� :हर को�य4कोकषम� बास� ख�ज� ख�न�

नग �को�,जिजलल�शचिसथात को�य�4लयल� म�कतिथा उलल�खिखत स+चाकोहर पा@ � ग � नग �को� समबानधीम� ��त�� णमDU: जिजलल� समन�य सधिमवितल� पर�विबाधिधाको उपा सधिमवित गठान गरि म�पान अन@गमन ग �ई सबाD स+चाकोहर पा@ � ग �को� पा�ईएम� ��त�� णमDU: ल�ग� ए�� कोरद पाU रदCधा� � समम�न गन1 विनण4य गन1छ । मनU�ल�य, को� नदरSय विनको�यको� हकोम� समबानधिनधीत मनU�ल�य, को� नदरSय विनको�यल� म�पान अन@गमन गरि कतिसफा�रि सस�था को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवित समकष कतिसफा�रि स गन1छ । स� कतिसफा�रि सको� आधा� म� को� नदरSय को�य�4न�यन समन�य सधिमवितल� समम�न गन1 विनण4य गन1छ ।

63