View
466
Download
18
Category
Preview:
Citation preview
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
1/113
Prishtin, 2013
Ushtrime 2013 / 2014
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
2/113
Kuptimi i Financave;
Pse studiojm Financat?
Evoluimi historik i shkencs s Financave.
Qllimi i lnds;
Metodologjia; Literatura.
Fushat kryesore t studimit t financave Segmentet baz t financs.
Prsritje t tematiks s trajtuar;
Pyetje nga studentt;
Diskutim/Debat rreth tems s trajtuar.S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
3/113
T ju ofroj studentve njohuri rreth shkencs s Financave, respektivisht
koncepteve themelore financiare dhe atyre bankare, kuptimin dhe rndsin e
paras, sistemin monetar si dhe at bankar, njohuri themelore pr tregun
financiar dhe sistemin monetar ndrkombtar.
Qllimet kryesore t lnds jan:
1.T kuptojm se si t menaxhojm burimet financiare;
2.T kuptojme botn e financave;
3.T prezantojm konceptet themelore financiare si vlern n koh t paras,
vlersimin e aseteve, rrezikun dhe kthimin, buxhetimin e kapitalit etj.
QLLIMIILNDS
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
4/113
Ushtrime nj her n jav sipas grupeve prkatse;
Prvetsim i koncepteve kye pr tematikn e trajtuar gjat ligjrats;
Prsritje gjat ors s ushtrimeve t tems s trajtuar gjat ligjrats ngaProfesori i lnds;
Pyetje dhe diskutim;
Punimi i eseve pr shtje t caktuar q ngrthen objekti i studimit tFinancave;
Punime seminarike sipas tematikave t caktuara paraprakisht;
Konsultime t tjera sipas nevojs prmes kontaktit: s.ujkani@gmail.com
METODOLOGJIAEPUNS
S.U
mailto:s.ujkani@gmail.commailto:s.ujkani@gmail.commailto:s.ujkani@gmail.commailto:s.ujkani@gmail.commailto:s.ujkani@gmail.commailto:s.ujkani@gmail.com7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
5/113
T kuptojn parimet themelore t financave bashkkohore ;
T kuptojn se si t krijojn dhe t menaxhojn n mnyr efiente asetet e tyre
financiare n tregun financiar;
T kuptojn rolin dhe rndsin e tregut financiar;
T jen n gjendje q njohurit e fituara ti aplikojn n afarizmin e
ndrmarrjeve;
T bjn planifikimin financiar afatshkurtr dhe afatgjat dhe t prpilojn pro-
forma Raportet financiare, duke siguruar kshtu nj kontakt t afrt me
praktikn e ndrmarrjeve;
REZULTATETEPRITURA
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
6/113
Prof.Dr.Driton Balaj, Ligjrata t autorizuara, Prishtin
Prof.Dr. Sabahudin Komoni, FINANCAT, UP-Fakulteti Ekonomik, Prishtin, 2012;
Botime tjera q prputhen me tematikn e trajtuar gjat ligjratave, punime t
ekspertve t ekonomis nga lmi i Financave etj.
LITERATURA
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
7/113
Shprehja financa rrjedh prej fjals finis q do t thot kufi, fund, mbarim.
Termifinancinkorporon m vete kto kuptime:
Studimin e paras dhe t aseteve tjera;
Menaxhmentin e atyre aseteve;
Menaxhimi i riskut t projekteve; Si folje, "t financoj" sht t mbledh fonde pr aktivitetin n biznes.
Shkenca e financave sht ngusht e lidhur me parat, sepse
pa para nuk ka financa.
KUPTIMIIFINANCAVE
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
8/113
KUPTIMIIFINANCAVE
Gjithka e lidhur me paran apo me transaksione t kmbimeve monetare,
gjithka e lidhur me nj shpenzim n para apo me sigurimin e nj shume parash,
sht e quajtur n gjuhn popullore thjesht financ.
Financa ka rolin kryesor pasi ajo merret me vendimet q kan t bjn meprdorimin dhe rritjen e vlerave monetare nga njsit ekonomike.
Nocioni financa prfshin n prgjithsi:
Marrdhniet monetare
Aktet dhe veprimet me t cilat krijohen marrdhniet e pronsis juridike t
shprehura na para.S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
9/113
Financat jan disipline shkencore e cila studion dukurit, marrdhniet dhe
institucionet e lidhur me:
Krijimin
Grumbullimin
Shprndarjen
Rishprndarjen
Shpenzimin dhe
Udhheqjen me mjete monetare
..me qllim t plotsimit te nevojave t prgjithshme.
KUPTIMIIFINANCAVE
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
10/113
Njohja e shkencs s t ju ndihmoj t administroni pasurin tuaj n mnyr t
mirfillt;
N botn e biznesit krkohet njohje bazike nga fusha e financs;
Karriera n lmine e financave sht mjaft interesante dhe shum e dobishme;
T keni njohuri pr zgjedhje publike si qytetar;
Financa, lmi atraktive dhe sfid intelektuale.
PSEDUHETTSTUDIOJMFINANCAT?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
11/113
Robert MERTON (Nobelist n shkencn e Financave, viti 1997) , tregon pes arsye
kryesore, si vijojn:
1. T aftsohen pr t administruar e prdorur si duhet pasurin personale;
2. T aftsohen t trajtojn dhe t menaxhojn problemet e tregtis dhe ato tbiznesit;
3. T fitojn nj profesion interesant,te bukur dhe q t bhen t pasur;
4. T marrin vendime publike te drejta, si qytetare t mire;
5. T kuptojn botn, t pasurojn shpirtin dhe t zgjerojn hapsirat einteligjencs.
PSEDUHETTSTUDIOJMFINANCAT?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
12/113
Karriera n fushn e financs sht pa asnj dyshim nj prej elsave tartpr t hapur portn e parajss s pasuris.
Nga statistikat rezulton q drejtort e prgjithshm n subjekte t ndryshme,n mbi 68% t rasteve kan filluar karriern n lmin e financave.
Nuk mund t jesh drejtues i suksesshm, pa qen financier.e kundrta
ndodh n t vrtet.
Gjat dy dekadave t fundit, mimi Nobel n ekonomi i sht akorduar tether krkuesve nga lmi i financs.
Financa sht mbretresha e shkencave ekonomike / Paul Samuleson
PSEDUHETTSTUDIOJMFINANCAT?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
13/113
Financa sht analiz; Financa sht e bazuar n parimet ekonomike;
Financa prdor informacionin e kontabilitetit si nj input pr vendimmarrje;
Financa sht globale ;
Financa sht vazhdimisht n ndryshim;
Financave sht studim i mnyrs s investimit t mirfillt dhe rritjes s
produktivitetit t paras.
T kuptuarit e Financave ju mundson t vlersoni flukset e pasigurta t keshit.
PSEDUHETTSTUDIOJMFINANCAT?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
14/113
Teoria financiare prbhet nga:
- nj sr konceptesh q ndihmojn pr organizimin e t menduarit pr
shprndarjen e burimeve;
- grup t modeleve sasiore q prdoren pr t ndihmuar n vlersimin e
alternativave, vendimmarrje t mirfillt menaxheriale si dhe pr
zbatimin e tyre.
HYRJE N FINANCA
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
15/113
Financa prfshin tr procesin lidhur me prdorimin, administrimin dhe
transferimin e parave ndrmjet individve, bizneseve, instit. financiare, tregjeve
financiare dhe qeverive.
Ajo eshte fush e gjer dhe dinamike, ndrsa ndrlidhet me aktivitetet e do
individi, firme biznesi, qeverie dhe organizate financiare, private ose publike me
objektiv fitimin ose jofitimiprurse.
HYRJE N FINANCA
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
16/113
Financa sht shkenca e menaxhimit t vlerave monetare e pasurore t
ekonomive familjare, biznesit dhe shtetit.
Kto marrdhnie prfshijn tr procesin q lidhet me krijimin, prdorimin,
administrimin dhe transferimin e parave midis individsh, bizneseve,
institucioneve financiare dhe qeverive.
Financat Publike;
Financat e Biznesit;
Financat Personale.
FUSHATKRYESORETSTUDIMITTFINANCAVE
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
17/113
Financat personale kan t bjn me administrimin e parave, t cilatprdoren pr shpenzimet e prditshme, pr kursim dhe pr kryerjen e
investimeve. Vendimet financiare personale lidhen me llogaritjen e parave t
nevojshme n do faz t jets.
Financat e biznesit konsistojn kryesisht n gjetjen dhe administrimin e
fondeve t nevojshme pr financimin e aktivitetit t biznesit.
FUSHATKRYESORETSTUDIMITTFINANCAVE
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
18/113
Financat publike mbulojn financat e shtetit, organeve rajonale, komunave
dhe subjetjeve tjera apo agjensive t lidhura me shtetin.
Aktiviteti kryesor i tyre lidhet me indetifikimin e shpenzimeve t nevojshme t
ktyre institucioneve dhe gjetjen e burimeve financiare pr t financuar kto
shpenzime dhe investime.
FUSHATKRYESORETSTUDIMITTFINANCAVE
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
19/113
Operacionet e firms
(asetet reale t firms)
Menaxheri
Financiar
Tregjet financiare
(investitort qe i mbajne
asetet financiare)
Menaxheri financiar sht personi, i cili sht prgjegjs pr vendime t
rndsishme investive apo financiare.
Menaxheri financiar qndron ne mes te operacioneve te firms dhe tregjeve
financiare, ku investitort mbajn asete financiare te emituera nga firma.
FUSHATKRYESORETSTUDIMITTFINANCAVE
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
20/113
N prgjithsi financa sht zhvilluar n katr segmente kryesore:
Financat e biznesit,
Investimet,
Institucionet financiare,
Financat ndrkombtare.
SEGMENTETBAZTFINANCS
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
21/113
Ekonomistt pajtohen se paraja sht form shum specifike e t
mirs ekonomike, ose nj mall shum i rrall.
Para sht do gj q prgjithsisht pranohet n blerjen e mallrave, kryerjen e
shrbimeve ose n shlyerjen e borxheve.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
22/113
FUNKSIONET E PARAS Paraja si matse e vlerave;
Paraja si mjet qarkullimi (ne kmbimin e mallrave);
Paraja si mjet pagimi;
Paraja si thesar (ruajtse e vlers);
Paraja si para-botrore (zvendson arin);
Paraja si rezerv ;
Paraja si shprehje e aftsis se pagimit dhe likuiditetit.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
23/113
FUNKSIONET E PARAS
Likuiditeti shpreh lehtsin dhe shpejtsin me t cilin nj aktiv mund
t shndrrohet n mjet kmbimi ( para ).
1. Funksioni i mjetit t kmbimit;2. Funksioni i njsis llogaritse;
3. Funksioni i rezervs s vlers;
4. Funksioni i standardit t pagesave t ardhshme.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
24/113
FORMAT E PARAS
Q nj mall t luaj rolin e paras ai duhet tiplotsoj kto kritere:
Duhet t jet i standardizuar, pra timatet vlera;
Duhet t pranohet gjrsisht;
Duhet t jet i ndashm;
Duhet t jet lehtsisht i transportueshm;
Duhet t jet i qndrueshm.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
25/113
Paraja sht nj domosdoshmri pr funksionimin
normal t nj ekonomie t zhvilluar.
Ajo sht gur themeli pr formimin e nj sistemi financiar.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
26/113
Sistemi financiar i nj vendi sht trsia e tregjeve,
insitucioneve financiare dhe njsive tjera ekonomike q nprmjet
mekanizmave dhe instrumenteve financiare realizojn nj
shumllojshmri marrdhniesh monetare n formn e
shkmbimeve apo prdorimeve t tyre pr nvoja t caktuara.
Sistemi financiar sht nj rrjet institucionesh dhe tregjesh, t cilat
lehtsojn transaksionet financiare midis individve, bizneseve dhe qeveris.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
27/113
***Subjektet me tepric t mjeteve (STM ) kan t ardhura m t
mdha se shpenzimet n nj periudh dhe si rrjedhoj e ksaj ata
mund t kursejn.
***Subjektet me munges t mjeteve (SMM) kan shpenzime m
t mdha se t ardhurat n nj periudh t caktuar.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
28/113
Njsit ekonomike q shpenzojn m pak s sa t ardhurat quhen njsi
suficitare ose njsi me teprice fondesh.
Teprica e t ardhurave mbi shpenzimet pr nj periudh kohe quhet
kursimpr ekonomit familjare, fitimpr sektorin e biznesit dhe suficitpr sektorin shtetror.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
29/113
Njsit ekonomike q sigurojn m pak t ardhura se sa
shpenzime quhen njsi deficitare ose njsi me munges fondesh.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
30/113
Sistemi financiar rrjet i tregjeve dhe institucioneve pr ti bashkuar
kursimtartdhe huazuesitbashk.
N sistemin financiar beht e mundur rrjedha e kursimeve,
investimevedhe tregtimi i instrumenteve financiare.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
31/113
Sistemi financiar prbehet nga tre komponent kryesore:
Instrumentet financiare;
Tregjet financiare;
Institucionet financiare.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
32/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
33/113
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
1. Nj sistem financiar siguron mnyrat pr shlyerjen dhe likuidimin
e pagesave pr t lehtsuar shkmbimin e mallrave, shrbimeve
dhe aseteve;
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
34/113
2. Nj sistem financiar siguron mekanizmin pr bashkimin e fondeve
t nevojshme pr kryerjen e nj siprmarrjeje n vler t madhe
dhe t pandashme, si dhe ndarjen e pasuris n siprmarrje m t
vogla me shum pronar;
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
35/113
3. Sistemi financiar siguron mnyrat pr transferimin e
burimeve ekonomike n koh midiv vendeve dhe
ndrmjet industrive;
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
36/113
4. Sistemi financiar siguron mnyrat e manxhimit t
pasiguris dhe kontrollit t riskut;
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
37/113
5. Sisitemi financiar suguron informacion mbi mimet dhe
ndihmon n koordinimin e vendimeve financiare t
decentralizuara q merren n sektor t ndryshm t
ekonomis;
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
38/113
6. Sistemi financiar siguron mnyrat pr t trajtuar reagimet dhe
qndrimet q mbahen kur njra pal n nj transaksion
financiar ka nj informacion q pala tjetr nuk e ka, ose kur
njra pal sht agjent i cili kryen veprimet pr llogari t nj
tjetri.
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
39/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
40/113
Tregu financiar, si nj segment i veant i tregut n trsi, paraqitet n rolin e
mekanizmit q duhet t ndikoj n alokimin optimal t fondeve financiare dhe
n baraspeshimin e oferts dhe krkess s paras dhe akumulimit.
.
Tregjet financiare jan vendet ose arenat ku transferohen fondet, kufizohet
risku financiar dhe prcaktohen mimet e instrumenteve financiare.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
41/113
Sistemi finaciar sht duke u zhvilluar n vazhdimsi, ndersa ndryshimi
ka qen dhe vazhdon t ndodh nn ndikimin e dy forcave kryesore:
- Zhvillimi teknologjik;
- Konkurrenca n rritje q vjen me kt zhvillim.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
42/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
43/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
44/113
N kushtet e ekonomis s tregut, tregu funksionon si mekanizm
specifik prmes t cilit zhvillohet qarkullimi i mallrave, shrbimeve, puns,
teknologjis, informatave, paras dhe kapitalit.
Tregjet prfaqsojn nj nga sferat m t rndsishme t
funksionimit t ekonomis s nj vendi, nprmjet t cilve prcaktohet
niveli i duhur i mimeve, drejtohet prodhimi, shprndarja, investimi dhe
konsumi i mjeteve, sigurohet rritja ekonomike si dhe plotsohen nevojat
e prodhuesve dhe konsumatorve.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
45/113
Tregu financiar, si nj segment i veant i tregut n trsi,
paraqitet n rolin e mekanizmit q duhet t ndikoj n alokimin optimal
t fondeve financiare dhe n baraspeshimin e oferts dhe krkess s
paras dhe akumulimit.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
46/113
Tregu financiar sht i rndsishm n kanalizimin e
fondeve nga agjentet ekonomik me tepric t mjeteve financiare
q nuk i prdorin momentalisht n mnyr produktive parat te
ata q kan munges t mjeteve financiare.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
47/113
Tregjet financiare do ti definojm si vende t organizuara n t
cilat tregtohet me forma t diferencuara t aktivit financiar, respektivisht
me nj seri t t drejtave t kontraktuara.
Tregjet financiare jan vendet ose arenat ku transferohen fondet,kufizohet risku financiar dheprcaktohen mimet e instrumenteve
financiare.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
48/113
Funksionet e Tregut Financiar:
Funksioni i kursimit;
Funksioni i pasuris;
Funksionit i likuiditetit;
Funksioni i kreditit;
Funksioni i pagimit;
Funksioni i rrezikut;
Funksioni politik.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
49/113
Kriteret pr segmentimin e tregjeve financiare:
vlersimi i llojeve t instrumenteve financiare (me t cilat
tregtohet n tregjet financiare);
afati i maturimit(afati i kthimit t kryegjs - principalit si
vler e shprehur n kto letra me vler, si instrumente
borxhi).
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
50/113
Segmentet kryesore t tregjeve financiare:
Tregjet e paras;
Tregjet e kapitalit;
Tregjet devizore;
Tregjet e letrave me vler t derivuar.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
51/113
Funksioni ekonomik i tregut t paras sht roli
ndrmjetsues, n mes atyre subjekteve ekonomike t ciltkan tepric t mjeteve monetare likuide dhe t atyre
subjekteve ekonomike q kan munges t mjeteve
monetare likuide.
Tregu i paras paraqet vendin ku takohet oferta dhe krkesa pr instrumente
t borxhit, afati i maturimit i t cilave sht nj ose m pak se nj vit.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
52/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
53/113
Qllimet q realizohen prmes tregut t paras:
mundsohet mbajtja e likuiditetit t pjesmarrsve n jetn ekonomike;
sigurohet mundsia e financimit t buxhetit qeveritar prmes politiks s
huas publike;
konsolidohet ruajtja e stabilitetit makroekonomik;
ofrohet nj siguri, n nivel kombtar, se do t ket para t shndetshme
(para joinflatore);
mirmbahet stabiliteti i norms s kamats, i mimeve, i kursit devizor.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
54/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
55/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
56/113
Instrumentet e Tregut t paras
Bonat e thesarit;
Fondet federale;
Certifikatat depozitare;
Letrat komerciale;
Pranimet bankare;
Marrveshjet Riblerse.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
57/113
Sipas kohs s emetimit t instrumenteve financiare tregjet financiare
ndahen n tregje primare dhe sekondare.
N tregun primar, tregtohen letrat me vler t emetuara pr her t
par, ndrsa letrat me vler ekzistuese q jan n qarkullim tregtohenn tregjet dytsore.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
58/113
Tregun e kapitalit mund ta definojm si vend ku tregtohet mekapital, pra me instrumente financiare afatgjata.
Tregu i kapitalit prfshin ballafaqimin e oferts dhe t krkess pr
mjetet financiare afatgjata.
Tregu i kapitalit prbhet prej tregut t kredive investive, tregut t
kredive hipotekare dhe tregut t letrave me vler me afat t gjat.
TREGU I KAPITALIT
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
59/113
Tregu i kapitalit sht burimi kryesor pr plotesimin e kapitalit
t shoqrive tregtare dhe burim kryesor i financimit afatgjat
t investimeve afatgjata t shoqrive tregtare.
Instrumentet financiare q prfshihen n tregun e kapitalit mund ti
ndajm n dy grype kryesore:
Instrumentet financiare t borxhit;
Instrumentet t pronsis.
TREGU I KAPITALIT
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
60/113
Instrumentet e borxhit njihen edhe si instrumente financiare me
t ardhura fikse, sepse atopremtojn t paguajn nj shum fikse
paraje n t ardhmen.
Qeverit mund t emitojn instrumente borxhi, ndrsa bizneset
n nivel korporatash mund tq emetojn si instrumente borxhi
ashtu edhe instrumente pronsie.
TREGU I KAPITALIT
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
61/113
Obligacioni si instrument i borxhit sht nj kontrat afatgjat
sipas s cils huamarrsi pranon ti paguaj mbajtsit t
obligacionit shumn baz dhe interesin, n datat e specifikuara n
kontrat.
Emetimi i obligacioneve njoftohet dhe ofrohet n publik dhe n
fakt i shitet nj numri t madh investitorsh.
Obligacionet jan instrumente financiare q emetohen nga
qeverit ose bizneset.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
62/113
Vlera nominale sht shuma baz e huas t ciln firma
emetuese sht e detyruar ta shlyej n fund t afatit t
maturimit.
Norma e interesit t obligacionit sht norma q prdoret
pr t llogaritur interesin q paguan obligacioni.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
63/113
Afati i maturimit sht jetgjatsia e obligacionit, n fund t t
cilit kompania emetuese detyrohet t kthej vlern nominale.
Tipari i krkimit sht nj klauzol opsionale q e lejon
kompanin emetuese t shlyej apo t thrras nj emetim borxhiprpara dats s maturimit, kundrejt nj mimi t caktuar t
quajtur mimi i shlyerjes apo i krkimit.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
64/113
Llojet e obligacioneve q ne do ti diskutojm jan :
obligacionet e shtetit ;
obligacionet komunale;
obligacionet korporats .
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
65/113
Pr t funksionuar n mnyr t rregullt
ekonomia e nj vendi, duhet t ekzistoj furnizimi i saj
normal me mjete monetare.
Qarkullimi i paras sht i domosdoshm pr zhvillimin e
mekanizmit ekonomik.
shtja e furnizimit t ekonomis me para sht shjte
kryesore e politiks monetare-kreditore.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
66/113
Paraja sht vendimtare pr nj ekonomi
t prparuar, pr t ajo lehtson
transferimin e mallrave dhe t burimeve.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
67/113
Sistemi monetar bashkkohor paraqet rregullimin monetar me
dispozita juridike me t cilat caktohet si vijon:
1. Njsia monetare n nj shtet;
2. Rregullimi i t gjitha shtjet q kan t bjn me parat n shtetinprkats.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
68/113
Paraja sht nj nga mjetet m t rndsishme t
ekonomis n prgjithsi, prandaj edhe qeverit konsiderojn
drejtimin monetar si pjes integrale t ekonomis s tyre, ku Banka
Qendrore luan rolin kryesor n prgjegjsin e drejtimit dhe
kontrollit t oferts s paras kombtare.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
69/113
Me ofert t paras nnkuptohet gjendja n nj moment t
caktuar e mass s llojeve t ndryshme t instrumenteve q n
nj ekonomi kryejn ose mund t kryejn funksionet e paras.
S.U
Of t ht lik id j t il d t
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
70/113
Oferta e paras sht rezerva likuide e mjeteve e cila mund t
shkmbehet lirshm me mallra dhe shrbime si dhe t shlyej borxhet.
Ajo njihet edhe si stoku i paras.
Oferta e paras shpreh shumn e parave n dispozicion pr transaksionet
dhe investimet n ekonomi.
Oferta e paras sht rezultati i bashkveprimit t Banks Qendrore, Sistemit
t Bankave Komerciale; familjeve, bizneseve, institucioneve qeveritare.
Mjetet monetare t gjithmbarshme n nj shtet paraqesin
potencialin monetar.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
71/113
Prcaktimi i oferts s paras shrben si baz pr llogaritjen e
bazs monetare t nj vendi e cila prfshin parat n qarkullim, pluys
rezervat e bankave tregtare pran Banks Qendrore.
Pr t prcaktuar ofertn e paras (M) prdoren dy kritere baz:
Kriteri i transaksionit ( funksioni i paras si mjet kmbimi);
Kriteri i likuiditetit (funksioni i paras si mjet rezerve dhe si standard i
pagesave t ardhshme).
Prcaktimi i oferts s paras bhet duke llogaritur treguesit
monetar ose si njihen n praktikn bankare agregatet monetar.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
72/113
N baz t parimit t likuiditetit sht br kategorizimi iagregatve monetar n katr grupe:
I. Sasia (masa) monetare;
II. Paraja kuazi;
III. Mjetet tjera likuide dhe
IV. Mjetet jolikuide .
AGREGATT MONETAR
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
73/113
Mjetet monetare sipas likuiditetit
M1 = Sasia (masa) monetare
M2 = Sasia monetare (M1) + Paraja Kuazi
M3 = Sasia monetare dhe Paraja kuazi M2 + Mjetet tjera likuide.
PM = Mm + Pq + Ml + Mj
PmMj = Vm (vellimi monetar)
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
74/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
75/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
76/113
Kalimi nga nj agregat monetar m i ult tek nj
agregat monetar m i lart bhet kryesisht mbi bazn e
kriterit t likuiditetit, i cili tregon shpejtsine, lehtsin dhe
koston e shndrrimit t nj instrumenti financiar n para.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
77/113
Kur kalojm nga M1 n M3 likuiditeti i aktiveve bie, ndrsa
interesi q sjellin ata rritet.
Pra, kemi t bjm me nje lidhje inverse tipike ekonomike, nj
likuiditet m i madh do t thot interes m i vogl dhe
anasjelltas.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
78/113
Flukset monetare t parave n koh t ndryshme kan vlera t ndryshme.
sht mse e qart se edhe me shumat monetare mund t themi q sht
m mir t zotrosh sot 10,000 EUR se sa ti zotrosh kt shum pas nj
viti. Kjo pr faktin sezotrimi i ksaj shume sot na jep mundesi pr ti
prdorur ato n veprimtari ekonomike apo investime duke siguruar
kthime n para.
VLERA N KOH E PARAS
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
79/113
Financa si shkenca e drejtimit t flukseve monetare e trajton dhe e
prdor gjersisht konceptin e vlers n koh t paras duke
argumentuar q parajan koh t ndryshme ka vler t ndryshme.
Vlera n koh paras na jep prgjigje se far vlere ka sot nj shum
monetare e cila do t merret n periudhn e ardhshme n formn e
flukseve monetare apo kthimeve, si dhe far vlere do t ket n t
ardhmen nj shum monetare q zotrohet dhe investohet sot.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
80/113
Kuptimi i vlers n koh t paras sht vendimtar pr menaxhimin
efektiv financiar.
Meqense investimi i nj firme ndodh sot kurse rezultatet priten n t
ardhmen, menaxhert e organizats jan t preokupuar pr t vlersuar
fatin e organizats n dinamik t pandrprer dhe t pashkputur nga
koha, prandaj pr t operuar m sakt me treguesit financiar dhe pr t
marr vendime t rndsishme, menaxhmenti i organizats duhet t ket
parasysh vlern n koh t paras.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
81/113
Vlera n koh e paras sht nj koncept q ka shum zbatime si:
vendimi i nj individi se n ciln lloj depozite t vendos parat;
llogaritja e kstit t huas bankare; llogaritja e norms s fitimit nga
investime t ndryshme; vendimet e nj biznesi q nga ndrtimi i skems
s shlyerjes s nj huaje deri ne vendimet pr blerjen e nj pajisje t re.
VKP ka nj rol t jashtzakonshm n financ, sepse mundson
shfrytzimin alternativ m t volitshm t kapitalit si dhe paraqet kusht
t dmosdoshm pr t kuptuar procesin e zgjidhjes s investimeve
afatgjata.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
82/113
Vlera e paras pr shum arsye varet nga koha n t ciln ndodh
rrjedha e saj. Kto arsye jan:
Inflacioni; Risku; Preferenca e konsumit individual; Kostoja oportune.
Logjika themelore pse nj euro sot sht m e vlefshme se nj euro e
nesrme qndron n faktin se euroja aktuale mund t investohet pr t
prfituar nj norm kthimi, prkatsisht alternativ e zotrimit t saj pr
t fituar interes.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
83/113
VLERA N KOH E PARAS, merr n konsiderat katr koncepte:
Vlern e ardhshme t nj euroje,(aplikimi i interesit t prbr mbi
nj shum n momentin zero);
Vlern aktuale t nj euroje, (vlera sot e nj ose disa shumave q do
t merren n t ardhmen);
Vlern e ardhshme t s prvitshmeje (rentat prfaqsojn nj seri
pagesash fikse n nj numr t dhn priudhash);
Vlern aktuale t s prvitshmeje (kthimi i shumave t prvitshme nvlern tyre n kohn zero).
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
84/113
Vlera e ardhshme e paras:
Shuma fillestare + (Norma e interesit x shuma fillestare) = shuma pas nj viti
Vlera e ardhshme = Shuma baz + T ardhurat nga interesi
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
85/113
Nga mnyra se si llogaritet , interesi mund t jet i thjesht dhe i prbr.
Interesi i thjesht quhet interesi q llogaritet vetm mbi shumn
fillestare t parave ose principalin.
SI = PV x ( i ) x (n)
SI: interesi i thjesht ( ang. simple interest);
P0: shuma fillestare e parave n kohn (0) ose vlera aktuale;
i: norma e interesit;
n: numri i viteve (periudhs).
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
86/113
Interesi i prbr quhet interesi i llogaritur jo vetm mbi shumn
fillestare (principalin) por edhe mbi interesin e viteve t mparshm.
FV = PV x (1 + i) n
FV: vlera e ardhshme e nj shume ose shuma n fund t njperiudhe prej n viteve
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
87/113
Rregulli i 72-shit, sipas s cils numri i viteve t nevojshme,
q nj shum ta dyfishoj vlern e saj, sht afrsisht e
barabart me hersin q rezulton nga pjestimi i numrit
72 me prqindjen vjetore t interesit, pra:
Koha e dyfishimit = 72 / prqindja e interesit
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
88/113
Shembull 1
Besniku deponon 1,000 ne nje llogari kursimi me norme te interesit
prej 6% pr 2 vite .
T llogaritet interesi i thjesht dhe i prbr.
SI = PV x ( i ) x (n)
FV = PV x (1 + i) n
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
89/113
Shembull 2
Sa sht interesi i thjesht mbi shumn 100, me norm interesi 10%
n vit pr 6 muaj.
SI = PV x ( i ) x (n)
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
90/113
Shembull 3
Nj ift blen nj shtpi dhe pr kt ka marr hua 30000 me norm
vjetore interesi 10%. Sa do t jet pagesa e interesit q i prket muajit
t par?
SI = PV x ( i ) x (n)
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
91/113
Shembull 4
Vendosim nj shum prej 100 n nj llogari q na paguan interes 8%
n vit dhe e lem kshtu pr 45 vjet.
Sa sht vlera e ardhshme q presim?
T llogaritet vlera e ardhshme prmes rregulls s 72-shit.
FV = PV x (1 + i) n
Koha e dyfishimit = 72 / prqindja e interesit
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
92/113
Vlera n koh paras na jep prgjigje se far vlere ka sot nj
shum monetare e cila do t merret n periudhn e ardhshme
n formn e flukseve monetare apo kthimeve, si dhe far
vlere do t ket n t ardhmen nj shum monetare q
zotrohet dhe investohet sot.
paraja n koh t ndryshme ka vler t ndryshme.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
93/113
VKP ka nj rol t jashtzakonshm n financ, sepse mundson
shfrytzimin alternativ m t volitshm t kapitalit si dhe paraqet
kusht t dmosdoshm pr t kuptuar procesin e zgjidhjes s
investimeve afatgjata.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
94/113
SI = PV x ( i ) x (n)
FV = PV x (1 + i) n
Koha e dyfishimit = 72 / prqindja e interesit
S.U
Shembujvazhdim
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
95/113
1. Ju investoni 500 pr shtat vitet e ardhshme, duke fituar interes vjetor
8%. Sa sht vlera e ardhshme e investimit tuaj nse interesi llogaritet
do gjasht muaj?
2. Nj investitor deponon 10,000 , vlera e ardhshme e t cilave pas 10
vitesh sht 17,910 . Cila sht norma e interesit t ciln e ka fituar
investitor nga deponimi fillestar i tij?
3. Nse investojm 15,000 me norm vjetore t interesit 10%, cila do t
jet koha e nevojshme pr dyfishimin e investimit?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
96/113
VLERA AKTUALE
Supozojm se ndodhemi para rastit kur duhet t zgjedhim ndrmjet dy
alternativave t mposhtme:
T marrim 127.6 pas 5 vitesh nga dita e sotme, apo
T marrim X sot.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
97/113
FV = PV x (1+i)n
PV = FV / (1+i)n
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
98/113
Vlera e tashme (VT ose PV) e fitimit n te ardhmen mund te
gjendet duke shumzuar fitimin me Faktorin Diskont qe sht me i
vogl se nj.
Faktori Diskont paraqet vlern e sotme te 1qe merret (pranohet)
ne te ardhmen.
Norma e Kthimit (r) sht shprblimi qe investitort krkojn pr
pranimin e fitimit (pagess) s shtyr (ne te ardhmen).
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
99/113
Pra, pr t kalkuluar vlern e tashme nepjestojm fitimet e
pritura me normn e kthimit qe fitohet nga investimi
alternativ ne tregun e kapitalit dhe kjo norme e kthimit
njihet si norma diskonte ose kostoja e oportune e kapitalit.
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
100/113
Shembull 1.
Nj biznesi i sht premtuar se pas 8 vitesh, nga dita e sotme do ti
vihet n dispozicion nj vetur e re me vler 17,000 nga nj klient i tij,
n kompenzim t nj ndihme prej 12,000 t dhn nga ana e biznesit.
Presidenti i biznesit krkon t dij se far vlere ka kjo shum sot nse
kostoja oportune e saj sht 8%?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
101/113
Shembull 2.
Sa duhet t investojm me nj prqindje t interesit vjetor 8%, n
mnyr q t kemi 10,000 pr:
1 vit;
2 vite;
10 vite.
S.U
Shembull 3.
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
102/113
Besniku ka n posedim 250 njsi t nj elementi t muar, mimi i t
cilave vlersohet t jet 815 pr njsi.
Ai vlerson q vitin e ardhshm mimi pr njsi do t rritet n 850 .
Nse norma e interesit sht 8%a duhet Besniku ta realizoj transaksionin e shitjes sot?
a) Po, sepse dallimi n mes t realizimit t transaksionit sot dhe pas nj viti sht 7,550 .
b) Po, sepse dallimi n mes t realizimit t transaksionit sot dhe pas nj viti sht 6,991 .
c) Po, sepse dallimi n mes t realizimit t transaksionit sot dhe pas nj viti sht 5,513 .
d) Jo,sepse dallimi n mes t realizimit t transaksionit sot dhe pas nj viti sht (6,988).
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
103/113
Shembull 4
Nj investim do t paguaj 100 n nj vit dhe 200 n dy
vite. Cila sht vlera e tashme e ktij fluksi t paras nse
norma e interesit sht 5%?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
104/113
Shembull 5
Besniku ka mundsi t arktoj nj pages tani ose n t ardhmen.Cila prej
alternativave t mposhtme sht m e mira, duke marr parasysh normn vjetore t
interesit prej 7%?
a) alternativa q paguan 1000 tani.
b) alternativa q paguan 1200 pas dy vitesh.
c) alternativa q paguan 1500 pas pes vitesh.
d) alternativa q paguan 1800 pas dhjet vitesh.
S.U
SI PV ( i ) ( )
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
105/113
SI = PV x ( i ) x (n)
FV = PV x (1 + i) n
Koha e dyfishimit = 72 / prqindja e interesit
PV = FV / (1+i)n
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
106/113
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
107/113
P = D + K
F / H Neto = HSH
CFM = CFK + CFA
CFM = CFONKSHNKXH
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
108/113
CFO = FPKT + AmortizimiTatimet
NKSH = NMF FundNMF Fillim + Amortizimi
NKXH = Mj. rrjedhseOb. rrjedhse
NKXH= NKXH Fund NKXH Fillim
CFK = Kamata e paguarNeto huazimi i ri
CFA=Dividenta e paguarKapitali i ri aksionar
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
109/113
Para t gatshme 8,000.00
Inventar 250,000.00
Paisje dhe Makina 300,000.00
LL / A 20,000.00
LL / P 15,000.00
Borxhi Afatgjat 180,000.00
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
110/113
Krkohet:Sa sht NKXH pr vitet prkatse?
Sa sht NKSH-ja?
Sa sht CFO-ja?
Sa sht NKXH-n?Sa sht CFA?
Sa sht CFK?
Sa sht CFM?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
111/113
ZGJIDHJET
Sa sht NKXH pr vitet prkatse?2010 2011
684.00 1,014.00
Sa sht NKSH-ja? 130.00
Sa sht CFO-ja? 547.00Sa sht NKXH-n? 330.00
Sa sht CFA? 63.00
Sa sht CFK? 24.00
Sa sht CFM? 87.00
S.U
BILANCI I GJENDJES - KOMPANIA " X "
Mjetet 2011 2012 Obligimet 2011 2012
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
112/113
Mjetet xhiruese 642.00 708.00 Ob. afatshkurta 543.00 540.00
Mjetet fikse 2,731.00 2,880.00 Ob. afatgjata 531.00 457.00
Ekuiteti 2,299.00 ?
Total: 3,373.00 3,588.00 3,373.00
PASH - KOMPANIA " X "
T hyrat nga shitja 1,344.00
KMSH 276.00
Zhvlersimi 377.00
FPKT ?Shpenzimet e kamats 141.00
Fitimi para tatimeve ?Tatimet 34 % ?Fitimi neto ?
Dividenta 121.00
Fitimi i mbajtur ?
Krkohet:Sa sht KA n vitin 2012?
Sa sht NKXH pr prkatse?
Sa sht NKSH-ja?
Sa sht CFO-ja?
Sa sht NKXH-n?Sa sht CFA?
Sa sht CFK?
Sa sht CFM?
S.U
7/22/2019 FINANCAT 2013-2014
113/113
ZGJIDHJET
Sa sht KA n vitin 2012? 2,591.00
Sa sht NKXH pr prkatse?2011 2012
99.00 168.00
Sa sht NKSH-ja? 526.00
Sa sht CFO-ja? 881.00Sa sht NKXH-n? 69.00
Sa sht CFA? 71.00
Sa sht CFK? 215.00
Sa sht CFM? 286.00
Recommended