Financat 1-3 Ushtrimet SEAD UJKANI

11/13/2014

1

Prishtin, 2014

Ushtrime - Java 1 - 3

S.U

Kuptimi i Financave;

Pse studiojm Financat?

Evoluimi historik i shkencs s Financave

Fushat kryesore t studimit t Financave.

Qllimi i lnds;

Metodologjia;

Literatura.

Prsritje t tematiks s trajtuar;

Pyetje nga studentt;

Diskutim/Debat rreth tems s trajtuar.

QLLIMI I LNDS

T ju ofroj studentve njohuri rreth shkencs s Financave, respektivisht

koncepteve themelore financiare dhe atyre bankare, kuptimin dhe rndsin e

paras, sistemin monetar si dhe at bankar, njohuri themelore pr tregun

financiar dhe sistemin monetar ndrkombtar.

Qllimet kryesore t lnds jan:

1.T kuptojm se si t menaxhojm burimet financiare;

2.T kuptojme botn e financave;

3.T prezantojm konceptet themelore financiare si vlern n koh t paras,

vlersimin e aseteve, rrezikun dhe kthimin, buxhetimin e kapitalit etj.

11/13/2014

2

Ushtrime nj her n jav sipas grupeve prkatse;

Prvetsim i koncepteve kye pr tematikn e trajtuar gjat ligjrats;

Prsritje gjat ors s ushtrimeve t tems s trajtuar gjat ligjrats nga Profesori i lnds;

Pyetje dhe diskutim;

Punimi i eseve pr shtje t caktuar q ngrthen objekti i studimit t Financave;

Punime seminarike sipas tematikave t caktuara paraprakisht;

Konsultime t tjera sipas nevojs prmes kontaktit:

[email protected]

METODOLOGJIA E PUNS

T kuptojn parimet themelore t financave bashkkohore ;

T kuptojn se si t krijojn dhe t menaxhojn n mnyr efiqente asetet e tyre

financiare n tregun financiar;

T kuptojn rolin dhe rndsin e tregut financiar;

T jen n gjendje q njohurit e fituara ti aplikojn n afarizmin e

ndrmarrjeve;

T bjn planifikimin financiar afatshkurtr dhe afatgjat dhe t prpilojn pro-

forma Raportet financiare, duke siguruar kshtu nj kontakt t afrt me

praktikn e ndrmarrjeve;

REZULTATET E PRITURA

Prof.Dr.Driton Balaj, Ligjrata t autorizuara, Prishtin

Prof.Dr. Sabahudin Komoni, FINANCAT, Botim i katrt, UP-Fakulteti Ekonomik,

Prishtin, 2008;

Botime tjera q prputhen me tematikn e trajtuar gjat ligjratave, punime

t ekspertve t ekonomis nga lmi i Financave etj.

LITERATURA

11/13/2014

3

Shprehja financa rrjedh prej fjals finis q do t thot kufi, fund, mbarim.

Termi financ inkorporon m vete kto kuptime:

Studimin e paras dhe t aseteve tjera;

Menaxhmentin e atyre aseteve;

Menaxhimi i riskut t projekteve;

Si folje, "t financoj" sht t mbledh fonde pr aktivitetin n biznes.

Shkenca e financave sht ngusht e lidhur me parat, sepse

pa para nuk ka financa.

KUPTIMI I FINANCAVE

KUPTIMI I FINANCAVE

Gjithka e lidhur me paran apo me transaksione t kmbimeve monetare,

gjithka e lidhur me nj shpenzim n para apo me sigurimin e nj shume t parave, sht e

quajtur n gjuhn popullore thjesht financ.

Financa ka rolin kryesor pasi ajo merret me vendimet q kan t bjn me

prdorimin dhe rritjen e vlerave monetare nga njsit ekonomike.

Nocioni financa prfshin n prgjithsi:

Marrdhniet monetare;

Aktet dhe veprimet me t cilat krijohen marrdhniet e pronsis juridike t

shprehura na para.

Financat jan disipline shkencore e cila studion dukurit,

marrdhniet dhe institucionet e lidhur me:

Krijimin;

Grumbullimin;

Shprndarjen;

Rishprndarjen;

Shpenzimin dhe

Udhheqjen me mjete monetare

me qllim t plotsimit te nevojave t prgjithshme.

KUPTIMI I FINANCAVE

11/13/2014

4

Njohja e shkencs s t ju ndihmoj t administroni pasurin tuaj n mnyr t

mirfillt;

N botn e biznesit krkohet njohje bazike nga fusha e financs;

Karriera n lmine e financave sht mjaft interesante dhe shum e dobishme;

T keni njohuri pr zgjedhje publike si qytetar;

Financa, lmi atraktive dhe sfid intelektuale.

PSE DUHET T STUDIOJM FINANCAT?

Robert MERTON (Nobelist n shkencn e Financave) , tregon pes arsye kryesore, si vijojn:

1. T aftsohen pr t administruar e prdorur si duhet pasurin personale;

2. T aftsohen t trajtojn dhe t menaxhojn problemet e tregtis dhe ato t biznesit;

3. T fitojn nj profesion interesant,te bukur dhe q t bhen t pasur;

4. T marrin vendime publike te drejta, si qytetare t mire;

5. T kuptojn botn, t pasurojn shpirtin dhe t zgjerojn hapsirat e inteligjencs.


Karriera n fushn e financs sht pa asnj dyshim nj prej elsave

t art pr t hapur portn e parajss s pasuris.

Nga statistikat rezulton q drejtort e prgjithshm n subjekte t

ndryshme, n mbi 68 % t rasteve kan filluar karriern n lmin e financave.

Nuk mund t jesh drejtues i suksesshm, pa qen financier.e

kundrta ndodh n t vrtet.

Gjat dy dekadave t fundit, mimi Nobel n ekonomi i sht

akorduar tet her krkuesve nga lmi i financs.

Financa sht mbretresha e shkencave ekonomike / Paul Samuleson


11/13/2014

5

Financa sht analiz;

Financa sht e bazuar n parimet ekonomike;

Financa prdor informacionin e kontabilitetit si nj input pr vendimmarrje;

Financa sht globale ;

Financa sht vazhdimisht n ndryshim;

Financave sht studim i mnyrs s investimit t mirfillt dhe rritjes s

produktivitetit t paras.

T kuptuarit e Financave ju mundson t vlersoni flukset e pasigurta t keshit.


Teoria financiare prbhet nga:

- nj sr konceptesh q ndihmojn pr organizimin e t menduarit pr shprndarjen e burimeve;

- grup t modeleve sasiore q prdoren pr t ndihmuar n

vlersimin e alternativave, vendimmarrje t mirfillt

menaxheriale si dhe pr zbatimin e tyre.

HYRJE N FINANCA

Financa prfshin tr procesin lidhur me prdorimin, administrimin dhe

transferimin e parave ndrmjet individve, bizneseve, instit. financiare,

tregjeve financiare dhe qeverive.

HYRJE N FINANCA

Ajo sht fush e gjer dhe dinamike, ndrsa ndrlidhet me aktivitetet e

do individi, firme biznesi, qeverie dhe organizate financiare, private ose

publike me objektiv fitimin ose jofitimprurse.

11/13/2014

6

Financa sht shkenca e menaxhimit t vlerave monetare e

pasurore t ekonomive familjare, biznesit dhe shtetit.

Kto marrdhnie prfshijn tr procesin q lidhet me krijimin, prdorimin,

administrimin dhe transferimin e parave midis individsh, bizneseve,

institucioneve financiare dhe qeverive.

Financat Publike;

Financat e Biznesit;

Financat Personale.

FUSHAT KRYESORE T STUDIMIT T FINANCAVE

Financat personale kan t bjn me administrimin e

parave, t cilat prdoren pr shpenzimet e prditshme, pr

kursim dhe pr kryerjen e investimeve. Vendimet financiare

personale lidhen me llogaritjen e parave t nevojshme n

do faz t jets.

Financat e biznesit konsistojn kryesisht n gjetjen dhe

administrimin e fondeve t nevojshme pr financimin e

aktivitetit t biznesit.


Financat publike mbulojn financat e shtetit, organeve

rajonale, komunave dhe subjekteve tjera apo agjensive t

lidhura me shtetin.

Aktiviteti kryesor i tyre lidhet me indetifikimin e shpenzimeve

t nevojshme t ktyre institucioneve dhe gjetjen e burimeve

financiare pr t financuar kto shpenzime dhe investime.


11/13/2014

7

Nocioni financa prfshin n prgjithsi:

Marrdhniet monetare;

Aktet dhe veprimet me t cilat krijohen marrdhniet e pronsis

juridike t shprehura na para.

Financa ka rolin kryesor pasi ajo merret me vendimet q kan t bjn

me prdorimin dhe rritjen e vlerave monetare nga njsit ekonomike.

Financa prfshin tr procesin lidhur me prdorimin, administrimin

dhe transferimin e parave ndrmjet individve, bizneseve, instit.

financiare, tregjeve financiare dhe qeverive.

Teoria financiare prbhet nga:

- nj sr konceptesh q ndihmojn pr organizimin e t menduarit pr shprndarjen e burimeve;

- grup t modeleve sasiore q prdoren pr t ndihmuar n vlersimin e

alternativave, vendimmarrje t mirfillt menaxheriale si dhe pr

zbatimin e tyre.

11/13/2014

8

Financa sht analiz;

Financa sht e bazuar n parimet ekonomike;

Financa prdor informacionin e kontabilitetit si nj input pr vendimmarrje;

Financa sht globale ;

Financa sht vazhdimisht n ndryshim;

Financave sht studim i mnyrs s investimit t mirfillt dhe

rritjes s produktivitetit t paras.

T kuptuarit e Financave ju mundson t vlersoni flukset e

pasigurta t keshit.

11/13/2014

9

far sht financa dhe pse sht ajo e rndsishme pr nj biznes

t suksesshm?

Cilat jan fushat kryesore t studimit t shkencs s financs?

Cili sht roli i menaxherit financiar?

Cilat jan vendimet kryesore q jan nn prgjegjsi t menaxherit

financiar?

*** Shkenca e financave sht ngusht e lidhur

me parat, sepse pa para nuk ka financa ***

Paraja sht prmbledhja e nj paradoksi.

Ekonomistt pajtohen se paraja sht form shum specifike e t mirs

ekonomike, ose nj mall shum i rrall.

Studimet e bra tregojn pr rreth 170 sende t ndryshme q kan luajtur rolin e paras.

Para sht do gj q prgjithsisht pranohet n blerjen e

mallrave, kryerjen e shrbimeve ose n shlyerjen e borxheve.

11/13/2014

10

FUNKSIONET E PARAS

Paraja si matse e vlerave;

Paraja si mjet qarkullimi (ne kmbimin e mallrave);

Paraja si mjet pagimi;

Paraja si thesar (ruajtse e vlers);

Paraja si para-botrore (zvendson arin);

Paraja si rezerv ;

Paraja si shprehje e aftsis se pagimit dhe likuiditetit.

FUNKSIONET E PARAS

Likuiditeti shpreh lehtsin dhe shpejtsin me t cilin nj aktiv mund

t shndrrohet n mjet kmbimi ( para ).

1. Funksioni i mjetit t kmbimit;

2. Funksioni i njsis llogaritse;

3. Funksioni i rezervs s vlers;

4. Funksioni i standardit t pagesave t ardhshme.

FORMAT E PARAS

Q nj mall t luaj rolin e paras ai duhet ti plotsoj kto kritere:

Duhet t jet i standardizuar, pra ti matet vlera;

Duhet t pranohet gjrsisht;

Duhet t jet i ndashm;

Duhet t jet lehtsisht i transportueshm;

Duhet t jet i qndrueshm.

11/13/2014

11

Sistemi financiar sht nj rrjet institucionesh dhe tregjesh, t cilat

lehtsojn transaksionet financiare midis individve, bizneseve

dhe qeveris.

Sistemi financiar i nj vendi sht trsia e tregjeve, insitucioneve financiare

dhe njsive tjera ekonomike q nprmjet mekanizmave dhe instrumenteve

financiare realizojn nj shumllojshmri marrdhniesh monetare n formn

e shkmbimeve apo prdorimeve t tyre pr nvoja t caktuara.

***Subjektet me tepric t mjeteve (STM) kan t ardhura m

t mdha se shpenzimet n nj periudh dhe si rrjedhoj e ksaj

ata mund t kursejn.

***Subjektet me munges t mjeteve (SMM) kan shpenzime

m t mdha se t ardhurat n nj periudh t caktuar.

11/13/2014

12

Njsit ekonomike q shpenzojn m pak s sa t

ardhurat quhen njsi suficitare ose njsi me teprice fondesh.

Teprica e t ardhurave mbi shpenzimet pr nj periudh

kohe quhet kursim pr ekonomit familjare, fitim pr sektorin e

biznesit dhe suficit pr sektorin shtetror.

Njsit ekonomike q sigurojn m pak t ardhura se sa

shpenzime quhen njsi deficitare ose njsi me munges fondesh.

Sistemi financiar rrjet i tregjeve dhe institucioneve pr ti bashkuar

kursimtart dhe huazuesit bashk.

N sistemin financiar beht e mundur rrjedha e kursimeve,

investimeve dhe tregtimi i instrumenteve financiare.

11/13/2014

13

Sistemi financiar ofron:

Ndarjen e rrezikut / Likuiditetin / Informimin.

Sistemi financiar prbehet nga tre komponent kryesore:

Instrumentet financiare;

Tregjet financiare;

Institucionet financiare.

FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR

1. Nj sistem financiar siguron mnyrat pr shlyerjen

dhe likuidimin e pagesave pr t lehtsuar shkmbimin e

mallrave, shrbimeve dhe aseteve;

11/13/2014

14

2. Nj sistem financiar siguron mekanizmin pr bashkimin e fondeve t nevojshme pr kryerjen e nj siprmarrjeje n vler t madhe dhe t pandashme, si dhe ndarjen e pasuris n siprmarrje m t vogla me shum pronar;

3.

Sistemi financiar siguron mnyrat pr transferimin e

burimeve ekonomike n koh midiv vendeve dhe

ndrmjet industrive;

4.

Sistemi financiar siguron mnyrat e menaxhimit

t pasiguris dhe kontrollit t riskut;

11/13/2014

15

5.

Sistemi financiar siguron informacion mbi mimet dhe

ndihmon n koordinimin e vendimeve financiare t decentralizuara q merren n sektor t ndryshm t ekonomis;

6. Sistemi financiar siguron mnyrat pr t trajtuar reagimet dhe

qndrimet q mbahen kur njra pal n nj transaksion

financiar ka nj informacion q pala tjetr nuk e ka, ose

kur njra pal sht agjent i cili kryen veprimet pr llogari

t nj tjetri.

Paraja sht nj domosdoshmri pr funksionimin

normal t nj ekonomie t zhvilluar.

Ajo sht gur themeli pr formimin e nj sistemi financiar.

11/13/2014

16

Sistemi financiar rrjet i tregjeve dhe institucioneve pr

ti bashkuar kursimtart dhe huazuesit bashk.

N sistemin financiar beht e mundur rrjedha e

kursimeve, investimeve dhe tregtimi i instrumenteve

financiare.

N kushtet e ekonomis s tregut, tregu funksionon si mekanizm

specifik prmes t cilit zhvillohet qarkullimi i mallrave, shrbimeve, puns,

teknologjis, informatave, paras dhe kapitalit.

Tregjet prfaqsojn nj nga sferat m t rndsishme t

funksionimit t ekonomis s nj vendi, nprmjet t cilve prcaktohet

niveli i duhur i mimeve, drejtohet prodhimi, shprndarja, investimi dhe

konsumi i mjeteve, sigurohet rritja ekonomike si dhe plotsohen nevojat

e prodhuesve dhe konsumatorve.

11/13/2014

17

Tregu financiar, si nj segment i veant i tregut n trsi,

paraqitet n rolin e mekanizmit q duhet t ndikoj n alokimin optimal

t fondeve financiare dhe n baraspeshimin e oferts dhe krkess s

paras dhe akumulimit.

Tregu financiar sht i rndsishm n kanalizimin e

fondeve nga agjentet ekonomik me tepric t mjeteve financiare

q nuk i prdorin momentalisht n mnyr produktive parat te

ata q kan munges t mjeteve financiare.

Tregjet financiare do ti definojm si vende t

organizuara n t cilat tregtohet me forma t

diferencuara t aktivit financiar, respektivisht me nj

seri t t drejtave t kontraktuara.

Tregjet financiare jan vendet ose arenat ku transferohen fondet,

kufizohet risku financiar dhe prcaktohen mimet e instrumenteve

financiare.

11/13/2014

18

Funksionet e Tregut Financiar:

Funksioni i kursimit;

Funksioni i pasuris;

Funksionit i likuiditetit;

Funksioni i kreditit;

Funksioni i pagimit;

Funksioni i rrezikut;

Funksioni politik.

Kriteret pr segmentimin e tregjeve financiare:

vlersimi i llojeve t instrumenteve financiare (me

t cilat tregtohet n tregjet financiare);

afati i maturimit (afati i kthimit t kryegjs -

principalit si vler e shprehur n kto letra me vler,

si instrumente borxhi).

Segmentet kryesore t tregjeve financiare:

Tregjet e paras;

Tregjet e kapitalit;

Tregjet devizore;

Tregjet e letrave me vler t derivuar.

11/13/2014

19

Funksioni ekonomik i tregut t paras sht roli

ndrmjetsues, n mes atyre subjekteve ekonomike t cilt

kan tepric t mjeteve monetare likuide dhe t atyre

subjekteve ekonomike q kan munges t mjeteve

monetare likuide.

Tregu i paras paraqet vendin ku takohet oferta dhe krkesa pr instrumente

t borxhit, afati i maturimit i t cilave sht nj ose m pak se nj vit.

Qllimet q realizohen prmes tregut t paras:

mundsohet mbajtja e likuiditetit t pjesmarrsve n jetn ekonomike;

sigurohet mundsia e financimit t buxhetit qeveritar prmes politiks s

huas publike;

konsolidohet ruajtja e stabilitetit makroekonomik;

ofrohet nj siguri, n nivel kombtar, se do t ket para t shndetshme

(para joinflatore);

mirmbahet stabiliteti i norms s kamats, i mimeve, i kursit devizor.

11/13/2014

20

Instrumentet e Tregut t paras

Bonat e thesarit;

Fondet federale;

Certifikatat depozitare;

Letrat komerciale;

Pranimet bankare;

Marrveshjet Riblerse.

11/13/2014

21

Sipas kohs s emetimit t instrumenteve financiare tregjet financiare

ndahen n tregje primare dhe sekondare.

N tregun primar, tregtohen letrat me vler t emetuara pr her t

par, ndrsa letrat me vler ekzistuese q jan n qarkullim tregtohen

n tregjet dytsore.

P R S R I T J E .

1. Sistemi financiar sht kryesisht nj mekanizm me t cilin:

a) huamarrsit mund t prdorin mjetet e kursimtarve deri n

momentin kur kursimtart edhe vet kan nevoj pr mjete;

b) paraja sht vn n qarkullim;

c) qeveria e v n veprim planin e saj pr ekonomin;

d) firmat e biznesit shprndajn mallrat e tyre.

11/13/2014

22

2. Cila nga t mposhtmet nuk sht nj shrbim i rndsishm financiar i ofruar nga sistemi financiar?

a) ndarja e rrezikut;

b) profitabiliteti;

c) likuiditeti;

d) informacioni.

3. Duke siguruar dhe komunikuar informacionin, sistemi financiar:

a) zvoglon diferencn midis kthimit t bonove t thesarit tremujore;

b) lehtson pr depozituesit individual procesin e krkimit t

huamarrsve individual;

c) eliminon rrezikun pr t investuar n tregun e aksioneve;

d) garanton pr investitort nj kthim t arsyeshm pr parat e tyre.

4. Likuiditeti: a) sht masa m e mir n dispozicion pr rrezikshmrin e nj aseti;

b) sht nj karakteristik e parave, dhe asnj aseti tjetr;

c) sht lehtsia me t ciln nj aset mund t shkmbehet me para;

d) sht n rnie pr shum asetfinanciare, gjat viteve 1990.

11/13/2014

23

5. Cila nga asetet n vijim nuk jan likuide?

a) stoqet;

b) aksionet;

c) bonot e thesarit;

d) ndrtesa.

6. Sistemi financiar kryen rolin e komunikimit t informacionit duke:

a) rritur vazhdimisht likuiditetin e shumics s aseteve; b) zvogluar vazhdimisht rrezikshmrin e shumics s aseteve; c) prfshin t gjithainformatat n dispozicion n mimet e instrumentve

financiare; d) ofrimin n dispozicion pr investitort prmes nj pagese nominale t

gjitha raportet e qeveris n lidhje me nj kompani t veant.

7. Paraja definohet si:

a) do gj q sht pranuar n prgjithsi pr pagesa pr mallra dhe

shrbime dhe n shlyerjen e borxhit;

b) kambial;

c) nj aset pa rrezik t rnies s fuqis blerse;

d) t gjithat m sipr.

11/13/2014

24

8. Tregjet dhe institucionet financiare a) prfshijn lvizjen e sasive t mdha t parave; b) ndikojn fitimet e bizneseve; c) ndikojn n llojet e mallrave dhe shrbimeve t prodhuara

n nj ekonomi; d) t gjitha m sipr.

9. Aktivitetet e tregut financiar ndikoj

a) pasurin personale;

b) vendimet pr shpenzimet nga individt dhe firmat e biznesit;

c) nivelin e ekonomis n ciklin e biznesit.

d) t gjitha m sipr.

10. Vendet n t cilin tregjet financiare funksionojn dobt:

a) ndajn me efikasitet burimet e saj kapitale;

b) gzojn produktivitet t lart;

c) karakterizohen me vshtirsit ekonomike dhe kriza financiare.

d) gzojn rritje n standardin e jetess.

11/13/2014

25

11. Ndrmjetsit t cilt jan agjent t investitorve dhe jan ndrmjets n mes t blersve dhe shitsve t letrave me vler jan:

a) bankiert e investimeve;

b) tregtart;

c) brokert;

d) dilert.

12. Ndrmjetsit t cilt lidhin blersit dhe shitsit, duke bler dhe shitur letra me vler me mime t caktuara quhen:

a) bankiert e investimeve;

b) tregtart;

c) brokert;

d) dilert.

13. Ndrmjetsit financiar:

a) ekzistojn sepse ka informacion t konsiderueshm dhe kosto

t transaksioneve n ekonomi;

b) prmirsoj transaksionet e kursimtarve t vegjel;

c) jan t prfshir n procesin e financimit indirekt.

Documents

Financat 1-3 Ushtrimet SEAD UJKANI