View
0
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
HATE SPEECH
l การสอสารทสรางความเกลยดชง2
การสอสารทสรางความเกลยดชง(Hate Speech)
ความเปนพลเมองกบการสอสารทสรางความเกลยดชง
การสอสารทสรางความเกลยดชง (Hate Speech) เปนอกหวขอหนงทพลเมองประชาธปไตยควรเรยนรและท�าความเขาใจ เนองจากขอมลในโลกไซเบอรไมไดมเพยงขาวสาร ขอเทจจรง หรอเนอหาทสรางความบนเทงเพยงดานเดยว แตยงมขอมลขาวสารทเตมไปดวยอคตและความรนแรง พลเมองประชาธปไตยควรรเทาทนสอ และเขาใจผลกระทบการการสอสารทสรางความเกลยดชงทมตอบคคลและกลมคนอนๆ ในมตตางๆ และเรยนรทจะอยรวมกนกบผอนทมความแตกตางจากตนเองในดานตางๆ เชน แนวคดทางการเมอง ชนชน ศาสนา เพศสภาพ เพอบรรลความเปนพลเมองทมงเนนความเปนธรรมในสงคม เปนผทเคารพสทธและอยรวมกบผอนในสงคมทหลากหลายไดอยางรบผดชอบในฐานะพลเมองทตองการสรางการเปลยนแปลงสงคมใหดขน
Hate Speech l 3
การสอสารทสรางความเกลยดชงคออะไร
การสอสารทสรางความเกลยดชงหรอวาจาทสรางความเกลยดชง (Hate Speech) ไมไดหมายถงแคค�าพดอยางเดยว แตรวมถงการแสดงออกทกรปแบบ การสอสารทสรางความเกลยดชงไมมนยามทตายตว เนองจากแตละประเทศมบรบททางสงคมและกฎหมายทแตกตางกนออกไป อกทงนยามทใชยงขนกบบรบทและแงมมทแตกตางกนของหนวยงานหรอองคกรทสรางนยามไวใชในหนวยงานนนๆ อยางไรกตาม ประเดนทส�าคญของการสอสารทสรางความเกลยดชงอาจสรปไดดงน
การสอสารทสรางความเกลยดชงคอ การแสดงออกในลกษณะยยงหรอสงเสรมความเกลยดชงและอคตตอกลมบคคลหรอปจเจกบคคล โดยมงไปท “ฐานของอตลกษณ” ซงอาจตดตงมาแตดงเดมหรอภายหลง เกยวกบเชอชาต ศาสนา สผว สถานทเกด/ทอยอาศย อดมการณทางการเมอง อาชพ เพศสภาพ หรอลกษณะอนทสามารถท�าใหถกแบงแยกได การสอสารทสรางความเกลยดชงยงหมายถง การแสดงออกซงมงท�าลาย “ความมนคงทางจตใจ” ของบคคลหรอกลมบคคลซงเปนกลมเปาหมายโดยผแสดงออกและเหยอไมจ�าเปนตองเผชญหนากนดวยความรนแรง ดวยความเกลยดชงดวยการเลอกปฏบตหรอดวยการเหยยดหยาม ทงนเพราะสงเหลานจะด�าเนนไปในชวตประจ�าวนอยแลว การสอสารทสรางความเกลยดชงมความรายแรงเพราะไมเพยงแตจะสงผลกระทบตอบคคล แตยงบนทอนความเปนปกแผนของสงคมในวงกวางอกดวย
นอกจากนการแสดงออกซงความเกลยดชงอาจเปนการสอสารซงหนากบเหยอ หรอสอสารผานโลกออนไลน เชน สอสงคมออนไลน เวบไซตหรอ อเมล
l การสอสารทสรางความเกลยดชง4
การสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลน
การสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนคอ การแสดงออกซงความเกลยดชงผานสออนเทอรเนตทงทเปนค�าพด ตวอกษร ภาพวาด ภาพถาย ภาพกราฟก ภาพเคลอนไหว ภาพยนตร เพลง และการสอความหมายในเชงสญลกษณอนๆ ทงทเปนการผลตขนมาใหม การผสมผสานเนอหาใหมกบเนอหาทมการผลตไวแลว และการน�าเสนอเนอหาทผลตไวแลวในรปแบบใหมผานพนทออนไลนซงเขาถงไดโดยมเทคโนโลยเครอขาย หรอเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสอสงคมออนไลนอยางFacebook, YouTube และ Twitter เปนสอทใหญทสดและมอ�านาจมากทสดทผสอสารจะใชแพรกระจายสารแหงความเกลยดชง เนองจากสามารถสอสารไดทงภาพและเสยง และมผเขาชมจ�านวนมากและมการสงตอหรอแบงปนไดงาย
การสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนสรางความกงวลใหกบเหยอไดมาก เนองจากลกษณะเฉพาะของสอออนไลนดงตอไปน
ผทสงสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนอาจไมคดวาการกระท�าของตวเองในโลกออนไลนจะสงผลกระทบตอเหยอในชวตจรง แตในความเปนจรงแลว การสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนสงผลกระทบกบเหยอเชนเดยวกน เหยอทไดรบสารจะไดรบผลกระทบทางจตใจ ซงอาจน�าไปสความรสกซมเศราและฆาตวตาย การสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนยงมสวนท�าใหเกดการเลอกปฏบตตอกลมบคคลและการแบงแยกทางสงคมได ยงไปกวานนยงท�าใหโลกออนไลนเสยบรรยากาศทดท�าหรบผทเขามาอาน
สามารถปกปดตวตนของผสงสารเหยอจะไมทราบวาใครเปนผสงสาร
ไมตองเผชญหนากนเหยอไมสามารถหลบหน
จากผสงสารได
มการเปดกวางของสอสงคมท�าใหสารนนยงแพรกระจาย
ไดอยางรวดเรว ท�าใหเกดการยยงปลกปนไดงายและกวางขน
Hate Speech l 5
องคประกอบของการสอสารสรางความเกลยดชง แบงออกเปน 3 ขอหลก ๆ ดงน
องคประกอบของการสอสารทสรางความเกลยดชง
เปนการแสดงออกซงอคตหรอความเกลยดชงตอบคคลหรอกลมบคคลอนอยางชดเจน และอาจแสดงเจตนาชดเจนทจะท�าใหเปาหมายไดรบความเกลยดชงจากคนอน ถกตตราวาไมเปนทตองการของสงคม และสงคมจะดขนถาไมมบคคลหรอกลมบคคลดงกลาว
1
2
เปาหมายหลกในการแสดงความเกลยดชงคอ เพอการแบงแยกทางสงคม และ “ขจด” คนอกกลมออกไป ไมวาจะในเชงรปธรรม เชน การคกคามหรอใชความรนแรงหรอในเชงนามธรรม เชน การขบไลไมใหมทยนในสงคม และการสรางความชอบธรรมในการปฏบตกบกลมดงกลาวอยางไมเทาเทยมกได
3
ฐานคดหรอลกษณะทพงเปาในการแสดงความเกลยดชง ตองเปนลกษณะทเปนอตลกษณรวมของ “กลม” ทงทเปลยนแปลงไมได เชน เชอชาต ศาสนาสผว และเปลยนแปลงได เชน สถานทเกด ทอยอาศย อดมการณทางการเมอง อาชพ เปนตน
l การสอสารทสรางความเกลยดชง6
รปแบบของการสอสารทสรางความเกลยดชง
02การสรางความเขาใจผดการโนมนาวใจชกจงใหเชอถอดวยขอมลผด หรออคตสวนตว
03การนยามคนอน ในเชงลบ ท�าใหกลายเปนตวตลก ลดทอนคณคาความเปนมนษยของผอน
04การสอสารทสรางความรสกแบงพวกเขาพวกเราแยกออกชดเจน
05การสอความหมายปฏเสธการอยรวมกน การกดกนออกจากสงคม
06
01การดา บรภาษ ดวยการใชภาษาหยาบคาย รนแรง ดถกเหยยดหยาม
การตตราประทบภาพเหมารวมตายตวในเชงลบ
07การยยงปลกปน ปลกระดมใหผอน
รวมเกลยดชง สนบสนนใหใชความรนแรงกบผทเหนตาง
08การระดมก�าลงไลลา ขคกคาม
การลงทณฑทางสงคม การเนรเทศหรอน�าไปสการประกาศเขนฆา
Hate Speech l 7
ตวอยางของการสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลน
การขมขดวยถอยค�าทรนแรง เชน การหมาย
จะขมขนหรอหมายเอาชวต
การลอเลยนสผวเชอชาต หรอ
ชาตพนธ
การแสดงสญลกษณของความเกลยดชง
เชน เครองหมายสวดดกะ
ยยงผอนผานสอออนไลนใหคกคามเหยอเพราะ
อตลกษณของเขา เชนยใหท�ารายชาวมสลม
ลอเลยนหรอดถกอตลกษณทางเพศของผอน เชน ลอเลยนเกย
หรอ กะเทย
การแสดงความเหนเชงขบไลผอพยพหรอชาวตางชาต
ใหออกจากประเทศโพสตรปภาพหรอ
วดโอของบคคลทมอตลกษณแตกตางใน
เชงดถกหรอลดคณคาความเปนมนษย
l การสอสารทสรางความเกลยดชง8
ฐานอตลกษณทมกถกน�ามาสรางความเกลยดชง
ชนชาต เชอชาตชาตพนธ ถนทอย
ชนชน
อดมการณทางการเมอง
เพศสภาพและเพศวถ
ศาสนา และการเขารวมกลมทางศาสนา
ความทพพลภาพ/โรคภย
ลกษณะอนๆอนเปนการแบงแยกได
Hate Speech l 9
วตถประสงคของการของการสอสารทสรางความเกลยดชง
การแสดงความเกลยดชงทปรากฏอาจเปนการเหยยดหยามศกดศร หรอลดทอนคณคาความเปนมนษยหรอยยงสงเสรมใหเกดความเกลยดชง ตลอดจนการสงเสรมใหเกดความรนแรงดวยกได โดยอาจแบงวตถประสงคของการสอสารความเกลยดชงได 4 ประเภทใหญ คอ
1ไมสะทอน
วตถประสงคชดเจน
2มแนวโนมสรางความเขาใจทผดหรอมอคตตอกลมเปาหมาย
3ยวยหรอท�าใหเกด
ความเกลยดชงหรอสบประมาทอยางรายแรงตอกลม
เปาหมาย
4ก�าจดกลมเปาหมาย ซงมทงการปฏเสธ
การอยรวมในสงคมเดยวกน และการ
ท�าราย/ท�าลายลางกลมเปาหมาย
l การสอสารทสรางความเกลยดชง10
ระดบความรนแรงของการสอสารทสรางความเกลยดชง
ระดบความรนแรงของการสอสารทสรางความเกลยดชง สามารถแบงออกเปน 3 ระดบตามความรนแรงจากนอยไปหามาก
LEVEL 3
LEVEL 2
LEVEL 1
1
2
1 ตงใจแบงแยก กดกน สรางความเปน เขา-เรา ตอกลมเปาหมาย เชน เรยกผชมนมคนเสอสวา ควายสนนสนเปนตน
มความยวยใหเกดความเกลยดชงตอกลมเปาหมาย เชน เรยกพวกนบถอศาสนาในวดแหงหนงวา พวกเปรตหมขาวเปนมารสงคม
มการยวยใหเกดการใชความรนแรงตอกลมเปาหมาย เชน ฆาคนกลมหนงไมบาป เพราะเปนการชวยเหลอประเทศชาต
3
Hate Speech l 11
การสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนส�าคญอยางไร
สงผลกระทบตอทกคนทใชสอออนไลน ถงแมวาเหยอจะเปนผทไดรบผลกระทบมากทสด แตผใชสอทไดพบเหนขอความยอมรสกไมสบายใจและหงดหงดใจทไมสามารถชวยเหลออะไรได
สงผลกระทบตอเยาวชนเปนพเศษ ผลส�ารวจเยาวชนจาก 4 ประเทศพบวา 42% ของเยาวชนระบวาไดรบผลกระทบจากการสอสารทสรางความเกลยดชงออนไลน ผานสอ Facebook และ YouTube มากทสด
ลดศกดศรความเปนมนษย การสอสารทสรางความเกลยดชง ท�าใหเหยอรสกไมปลอดภย แปลกแยกและหวาดกลว ยงไปกวานน ยงบนทอนและลดคณคาศกดศรความเปนมนษย
สงผลกระทบทรนแรงตอสภาพจตใจของเหยอ ในออสเตรเลย การสอสารทสรางความเกลยดชง การเลอกปฏบต และการกลนแกลงในโลกไซเบอร สงผลกระทบทรนแรงตอกลมผมความหลากหลายทางเพศ (LGBTI) จนเปนกลมทมอตราการฆาตวตายสงสดในกลมประชากรของออสเตรเลย
น�าไปสความรนแรงในชวตจรง การสอสารทสรางความเกลยดชงกระตนและยยงใหเกดความรนแรงตอกลมบคคลบางกลม ผลการศกษาพบวา เมอมการสอสารทสรางความเกลยดชงตอบคคลบางกลมในสอออนไลน กมกจะเกดเหตการณทรนแรงตอมาตอกลมบคคลนนจรงๆ
เปนเครองมอทใชกลมหวรนแรงสดโตงใชในการเผยแพร การสอสารทสรางความเกลยดชงออนไลนถกใชโดยกลมหรอองคกรหวรนแรงสดโตงเพอใชในการหาสมาชกใหมทเปนเยาวชน เพอหามารวมขบวนการโดยปลกฝงโลกทศนทแบงแยกแบบ “พวกเรา/พวกมน” ขบวนการเหลานใชการสอสารทสรางความเกลยดชงเปนเครองมอเพอโนมนาวใหเกดการแบงแยกทางอตลกษณ เชน สผว เชอชาต ศาสนา โดยการปลกฝงตรรกะทผดๆ วา คนเหลานเปนผกอการรายผมาแยงชงทรพยากรหรอดนแดน เปนตน
ท�าใหสงคมแตกแยก เกดการเลอกปฏบตและความไมเทาเทยมในสงคม หากการสอสารทสรางความเกลยดชงไมไดรบการทวงตง เมอเวลาผานไปจะเกดการเลอกปฏบตและแบงแยกตอกลมบคคลทไมไดรบการเหลยวแลมากขนไปอก ซงน�าไปสความตงเครยดทางสงคม การไมเขาใจกนและในบางกรณอาจเกดความรนแรงได
12
34
5
6
7
l การสอสารทสรางความเกลยดชง12
เราจะจดการกบการสอสารทสรางความเกลยดชงอยางไร
เมอพบการสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลน หลายคนอาจเคยคดวา ไมอาจจะชวยเหลออะไรใครได และปลอยเรองราวนนใหผานเลยไป แตอยางไรกตาม เราทกคนมพนธะทจะเปลยนแปลงโลกของเราใหนาอยมากยงขน และนรวมถงการสรางพนทออนไลนทปราศจากการสอสารทสรางความเกลยดชงและการแบงแยก เราสามารถจดการกบการสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนไดโดย
เวบไซตและสอสงคมออนไลนสวนใหญ เชน Facebook YouTube และ Twitter มนโยบายทชดเจนตอการใชการสอสารทสรางความเกลยดชงในสอของพวกเขา หากพบเหนการการสอสารทสรางความเกลยดชง เราสามารถรายงานไปยงผดแลได การรายงานท�าไดงายและรวดเรว หากผดแลสอเหนวา โพสตนนเขาขายของการสอสารทสรางความเกลยดชง กจะลบโพสตนนออกจากเวบไซต ซงท�าใหมผเหนและแชรโพสตนนนอยลง และเปนการสงสญญานไปยงผโพสตวาการสอสารทสรางความเกลยดชงของเขาไมเปนทตอนรบในสอสงคมนนๆ
1. รายงานการพบเหนการสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลน
ถงแมวาการรายงานการพบเหนการสอสารทสรางความเกลยดชงจะมความส�าคญ แตสงนกไมไดชวยแกปญหา ในบางครงอาจท�าใหผโพสตเกรยวกราดและเพมระดบความรนแรงขนไปอก การสนบสนนแนวทางการสอสารทสรางสรรคอาจมประสทธภาพทมากกวา แนวทางการสอสารทสรางสรรคจะเปนเครองมอทชวยใหความรความเขาใจในแนวคดการอยรวมกนในสงคมทมความหลากหลายทางอตลกษณและวฒนธรรม (Pluralism and multi-culturalism)เพอทจะลดอคตและการแบงแยก และชวยสงเสรมความเคารพในความแตกตาง แนวทางการสอสารทสรางสรรคยงสามารถเปน
2. รวมเปนสวนหนงในการแกปญหา โดยการสนบสนนแนวทางการสอสารทสรางสรรค
กระบอกเสยงใหแกกลมบคคลตางๆ ในสงคมทถกเลอกปฏบต โดยการรณรงคใหความรและขอมลแกสาธารณะเพอทจะลบลางภาพตวแทนหรอภาพจ�า (Sterotypes) ทคนสวนใหญในสงคมเคยเชออยางผดๆ เกยวกบกลมคนเหลานน
Hate Speech l 13
การรณรงคใหความรและขอมลแกสาธารณะ
การรณรงคใหความรและขอมลแกสาธารณะมความส�าคญในการลบลางภาพจ�า (stereotypes) ทผดๆและการเลอกปฏบตตอบคคลหรอกลมบคคลทมอตลกษณทแตกตางไปจากกลมคนสวนใหญในสงคม การรณรงคใหความรและขอมลซงตงอยบนขอเทจจรงและถกตองจะชวยก�าจดมายาคตและความเชอผดๆ ทมตอกลมคนเหลานน ทงยงท�าใหคนกลมนมความมนคงทางจตใจ และเชอมนทจะเปดเผยตวเองโดยไมหวนเกรงตออคตของคนรอบขางเมอตองใชชวตประจ�าวนกบผอน การรณรงคใหความรและขอมลแกสาธารณะอาจท�ารวมกบสถาบนศกษา โดยใหการศกษารวมกบการพฒนาทกษะความฉลาดทางดจทล (DQ: Digital Intelligence) ใหแกเยาวชน ทกษะอยางความเหนอกเหนใจผอนเมอใชสอออนไลน (Digital Empathy) จะชวยฝกใหเยาวชนมความสามารถดงน
มการสอสารและมปฏสมพนธ
ทางออนไลนกบผอนโดยไมค�านงถง
อตลกษณทแตกตาง
มความเหนอกเหนใจผอนโดยเฉพาะ
ผทถกกลนแกลงหรอถกเกลยดชง
ในโลกไซเบอร
มทกษะในการสอสารออนไลนอยางสรางสรรคและรบผดชอบตอตนเอง
และผอน
ไมตดสนใครอยางมอคต ไมยอมรบ
และตอตานการใชการสอสารทสรางความเกลยดชงใน
โลกออนไลน
l การสอสารทสรางความเกลยดชง14
สถตการสอสารทสรางความเกลยดชงในสอสงคมออนไลน
ผลวจยจากศนยนโยบายสอ นเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวา YouTube คอสอสงคมออนไลนทมการสอสารทสรางความเกลยดชงมากทสด ในรายงานระบวา
โดยระดบความรนแรง สวนใหญจะเปนการยวยใหเกดความเกลยดชงตอกลมเปาหมายโดยการกลาวหา กลาวโทษอยางรนแรง ประณาม แฉ วาราย พดดหมน เหยยดหยาม สบประมาท ท�าใหขบขน ลดคณคา ท�าใหดอยคาในสายตาผอน เยาะเยยอยางรนแรง สมน�าหนา ทบถม และเปรยบเทยบในลกษณะท�าใหผอนมใชคน
พบการสอสารทสรางความเกลยดชงใน...
37.6%
53%
78.5%
เวบบอรด
Youtube
Hate Speech l 15
กรณตวอยางการสอสารทสรางความเกลยดชงทมตอ
นกทองเทยวชาวจนในสอออนไลน
คนไทยจ�านวนไมนอยมภาพจ�าและอคตตอนกทองเทยวจากประเทศจนทเขามาในประเทศไทย โดยมกจะมองวา นกทองเทยวชาวจน ไมมมารยาท สกปรก ดอยพฒนาและไมมวฒนธรรม ซงภาพจ�าเหลานน�าไปสการสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนบอยครงเมอมผโพสตเกยวกบนกทองเทยวจนในสอสงคมออนไลนของไทย ขอความสวนใหญจะสอสารในเชง สบประมาท หรอแสดงความร�าคาญแตอยางไรกตาม ระดบความรนแรงของความเกลยดชงยงอยในระดบทต�า
ยกตวอยางเชน เดอนสงหาคม พ.ศ. 2558 นกทองเทยวจากประเทศจนคนหนง ซอน�ากะทกลองดมอยทสนามบนสวรรณภม เผอญวามคนไทยเหนเขา จงถายรปน�าไปลงทวตเตอร ตอมาสงคมออนไลนในประเทศไทยไดแชรภาพนกทองเทยวหนมชาวจนรายนนก�าลงดมกะทกลองของไทย พรอมขอความเชงดถกสตปญญาของเขา กอใหเกดกระแสวพากษวจารณเชงตลกขบขนอยางกวางขวาง โดยผเขามาอานเขาใจวา ชายชาวจนคงคดวากะทกลอง เปนน�ามะพราวหรอไมกนม เพราะขางกลองเขยน Coconut Milk การบรรยายรปของผโพสตและผทมาใหความเหนในสอ มงไปทการลอเลยนอตลกษณทางเชอชาตของคนจน วาดอยพฒนาและโง แยกฉลากของน�ามะพราว กะทและนมไมออก ท�าใหชาวจนกลายเปนตวตลก แตแลวในทสดความจรงกปรากฏ เมอผรเรองประเทศจนไดน�าขอมลมาเปดเผยวา ประเทศจนในบางพนท การดมน�ากะท เปนเรองปกต
l การสอสารทสรางความเกลยดชง16
เชนเดยวกบกระดานสนทนาเวบไซตพนทป เมอมผตงกระทเกยวกบนกทองเทยวชาวจน กมกมการสอสารทสรางความเกลยดชงทางออนไลนจากความเหนทมอคตตอนกทองเทยวชาวจนอยเสมอการสอสารเหลานเมอถกผลตซ�าอยางตอเนองจะน�าไปสการตอกย�าภาพจ�าและอคตตอนกทองเทยวชาวจน
Hate Speech l 17
เอกสารอางอง
ณตถยา สขสงวน. การปฏรปสอเพอควบคมการเผยแพรเนอหาสอทสรางความเกลยดชง [Online]. แหลงทมา http://library.senate.go.th/document/Ext7989/7989362_0002.PDF[28 ธนวาคม 2560]
ศนยศกษานโยบายสอ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เปดงานวจย Hate Speech ค�าพดเกลยดชงออนไลนไทย นยามหลายระดบ ก�ากบตองดวตถประสงค [Online]. แหลงทมาhttp://mediamonitor.in.th/archives/7225 [22 ธนวาคม 2560]
อปสรณ เสถยรทพย และคณะ. การศกษาความรนแรงทางโซเชยลมเดยและการรบรของวยรน [Online]. แหลงทมา http://cclickthailand.com/contents/research/งานศกษาความรนแรงในโซเชยลฯ.pdf [24 ธนวาคม 2560]
Share Good Stories, End Online Hate Speech [Online]. แหลงทมา http://sharesomegood.org/wp-content/uploads/2016/10/SSG-Toolkit-ProofFinal-Digital.pdf [12 ธนวาคม 2560]
Titley, G., Keen, E., and Földi, L. Starting Points for Combating Hate Speech Online[Online]. แหลงทมา https://rm.coe.int/1680665ba7 [24 ธนวาคม 2560]
l การสอสารทสรางความเกลยดชง18
การสอสารทสรางความเกลยดชง (Hate Speech)
พมพครงท 1 : สงหาคม 2561จ�านวนการพมพ : 500 เลมเขยนและเรยบเรยง : ดร.สรานนท อนทนนทบรรณาธการ : เขมพร วรณราพนธ, ลกษม คงลาภ ฝายศลป/ออกแบบรปเลม : อรสมน ศานตวงศสกลจดพมพและเผยแพร : มลนธสงเสรมสอเดกและเยาวชน (สสย.)6/5 ซอยอารย 5 พหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯโทรศพท 02-617-1919E-mail : childmedia2017@gmail.comWebsite : www.childmedia.netพมพท : บรษท นชชาวตน จ�ากด42/19 หม 5 ต.คคต อ.ล�าลกกา จ.ปทมธาน 12130โทรศพท 02-193-2549 แฟกซ 02-193-2550E-mail : natchawat.print@gmail.comWebsite : www.natchawatprinting.com
Recommended