Loreto Vázquez Chas - udc.gal · Nuria Freire González Edita: Oficina de Medio Ambiente...

Redacción: Yasmany Cruz Morales Enrique Fernández Fernández Sheila García Prado Juan José Pernas García Laura Pita Campos Manuel Soto Castiñeira Loreto Vázquez Chas

Coordinación: Enrique Fernández Fernández Juan José Pernas García María R. Lafuente

Dirección: Manuel Soto Castiñeira DirectordaOficinadeMedioAmbientedaUDC

Deseño e maquetación: Nuria Freire González

Edita: OficinadeMedioAmbiente VicerreitoríadePlanificaciónEconómicaeInfraestructuras UniversidadedaCoruña

EdiciónrevisadapoloServizodeNormalizaciónLingüísticadaUDC(www.udc.es/snl)

COMPRA PÚBLICA VERDE DE PAPEL GUÍA PARA OS ÓRGANOS DECONTRATACIÓN E @S USUARI@S DA UDC

OFICINA DE MEDIO AMBIENTE

UNIVERSIDADE DA CORUÑA

GUÍAPARAOSÓRGANOSDECONTRATACIÓNE@SUSUARI@SDAUDC

1. QUE É ESTA GUÍA E POR QUE É IMPORTANTE2. POLÍTICAS EUROPEAS E MARCO LEGAL2.1Principaispolíticaseuropeas:Unpequenoapuntamentohistórico2.2Marcolegal2.3Acontrataciónverdecomoindicadorambientalnasuniversidades3. O CONSUMO DE PAPEL NA UDC: CONSIDERACIÓNS AMBIENTAIS3.1Oconsumodepapeleosbosques3.2OconsumodepapelnaUDC4. ASPECTOS AMBIENTAIS QUE HAI QUE CONSIDERAR NA COMPRA DE PAPEL4.1Impactoambientaldoprocesodefabricacióndepapelelaboradoapartirdepastavirxe,fronteaodeelaboracióndepapelreciclado4.2Oprocesodebranqueamentodepapel4.3Éomesmofalardepapelecolóxicoquedepapelreciclado?4.4Acordopapelédeterminanteparadeducirasúanatureza?4.5 Consideracións á hora de mercar papel4.6Ecoetiquetasoficiaisparaprodutosdepapel4.7Etiquetasdexestiónsustentabledebosques4.8Orecicladoéaalternativaviablecaraásustentabilidadenesteeido5. ACTUACIÓN: A CONTRATACIÓN PASO A PASO5.1 Fase preoperatoria5.2Definicióndoobxectodocontrato5.3Criteriosambientaisnasespecificaciónstécnicas5.4Criteriosambientaisnaseleccióndocontratista5.5Criteriosambientaisnaadxudicacióndocontrato5.6Criteriosambientaisnaexecucióndocontrato6. FONTES BIBLIOGRÁFICAS RELATIVAS Á CONTRATACIÓN E Á COMPRA VERDE DE PAPEL

ANEXO I. FichatécnicaparaacompraverdedepapelAnexo II. Boas prácticas no uso do papel: reducirmos o seu consumo!

ÍNDICE

1. QUE É ESTA GUÍA EPOR QUE É IMPORTANTE

1.QUE É ESTA GUÍA E POR QUE É IMPORTANTE

Anosasociedadenuncaantesestivotaninteresadanostemasambientaiscomoagora.Tantodesdeosmediosdecomunica-cióndemasascomodesdeasinstituciónspúblicaseprivadas,incídeseenquecómpreterencontaosfactoresambientaisáhoraderealizarmoscalqueraactividade,enarasdelograrunhasociedaderespectuosacomedio,eficienteesustentable.Em-pregadoxadendehaianos,otermo“desenvolvementososti-ble”refíreseacomorealizarmosasactividadeshumanasparasatisfacer asnecesidadesactuais e sen sacrificar acapacidadedasxeraciónsfuturasdesatisfacerassúas.

Afortunadamente,diversasenquisaseestudosmóstrannosqueos valores ambientais forman xa parte damentalidade e domodode accióndemoitos emoitas cidadás.A comunidadeuniversitariadaUniversidadedaCoruña(UDC)nonéalleaaesta preocupación (cadro I)eporiso,napresenteguíaanaliza-remostaménasúaopiniónnotocanteaousoeconsumodepapel naUDC, para despois propor a adopción demedidasconcretasquepermitanoptimizaresteeidodanosaactividade.Oraben,antesanalizaremosocontextoxurídico-políticoqueafectaaoobxectivodestaguía.

Si Non NS/NC100%

0%Total Estudantes PDI PAS

Estás preocupado/a polo teu impacto ambiental?

Cadro I.

Declaración de preocupación ambiental dos distintos colectivos da UDC

AtravésdodocumentoMemoriaResponsabilidadeSo-cialUniversitaria2010daUDC1,podemoscomprobarqueanosauniversidadetenmostradointeresenapro-tección da contorna e dos recursos e está comprometida co medio.Ainclusióndevaloresdeéticasocialeambientalnaactividadecotiáécadavezmáisunhaesixenciadasociedadeatodosaquelesentesqueinterveñendeformasignificativanocomplexosocialactual,incluídaapropiaUDC.

Estáspreocupado/apoloteuimpactoambiental?

COMPRAPÚBLICAVERDEDEPAPEL

NestecontextonaceuaOficinadeMedioAmbiente2,quepresenta a través desta guía sobre a contratación públicaverde dopapel undos seusobxectivos específicos, que éconcienciar acercadouso responsabledopapelnoámbi-touniversitario,xaqueéundoselementosmáisutilizadospolocoxuntodeprofesionaiseestudantesdauniversidade. 1.http://memoriarsu.udc.es/

2.http://www.udc.es/sociedade/medio_ambiente/

Ademaisdaconcienciación,preténdesedaracoñecerosdife-rentes tipos de papel que se poden utilizar e como recoñece-los,proporalternativasaopapeltradicionale,comofinúltimo,contribuír á inclusión de criterios ambientais nos pregos decontratación depapel de toda aUDC, semprenomarcodalexislaciónvixentesobrecontrataciónpública.

AUDCsúmaseconestainiciativaáimplantacióndacompraecontrataciónpúblicaverde,quexainiciouen2010copregorelativoácontratacióndoactualservizodexardinaría.Agarda-mos,entodocaso,queestaguíasexadeutilidadecomofon-tede informaciónemaisparaaconsecucióndosdevanditosobxectivos.

2. POLÍTICAS EUROPEASE MARCO LEGAL

2. POLÍTICAS EUROPEAS E MARCO LEGAL

2.1 Principais políticas europeas: Un pequeno apuntamento histórico.

Desde os anos 80 do pasado século adoptáronse no seo daUniónEuropeaunhaseriedemedidas tendentesá implanta-ciónepromocióndascompraspúblicasverdesouecolóxicasporpartedosorganismosdosectorpúblicodetodososestadosmembros.Nestesanosdesenvolvéronseasprimeirasiniciativasqueintroducencriteriosambientaisnacontrataciónpúblicaaotempoquesedefinenesquemasdecertificaciónambientaldeprodutos, nacen así ecoetiquetas comoo “AnxoAzul” ou o“CisneNórdico”.

Nos anos 90 elaboráronse os primeiros estudos de investi-gaciónsobreacompraecontrataciónpúblicaverde,casodoproxectodeinvestigaciónRELIEF1,exaen1997incorporou-senoTratadodeÁmsterdamdaUEoconceptode“desenvol-vementosustentable”comounobxectivoxeraldaspolíticaseacciónsdaComunidadeEuropea.Poroutrabanda,foiaComi-siónEuropea,nasúacomunicaciónsobre“PolíticaIntegradadeProdutos”doano2003,aqueincluíuarecomendaciónfor-maldeestablecerplansdeaccióndecontrataciónpúblicaverdeporpartedosestadosmembros,cofindemoverosmercadoscaraaprodutosmáisecoeficientes,xaquecómpreterencon-taqueacontrataciónpúblicanoámbitoeuropeoascendeao19,5%doPIBcopodertractorqueisosupón.

1.InformeRELIEFdaComisiónEuropeasobreaevaluación

científicadosposiblesbeneficiosambientaiscasodeseadoptar

acontrataciónpúblicaecolóxicaentodaaUE.Proxectofinan-

ciadopolaacciónclave“Cidadedomañáeherdanzacultural”

doQuintoProgramaMarcodeIDT.

Calcúlasequeainclusióndecriteriosambientaisentodososcontratosdosectorpúblicoeuropeosuporíaunaforrode60millónsdetoneladasdeCO2,oqueconstitúeun18%docompromisodetodaaUEparaoano2020establecidonoProtocolo de Kioto.

Unexemplocongrandeéxito foi acampañaEnergyStarnosEEUUdeAmérica,quenoano1993decidiucomprarexclusivamente equipos informáticos que foran confor-mesaoprogramaEnergyStar.OGobernodosEEUUéomaiorcompradormundialdeordenadores,poloquesecon-sidera que esta decisión desempeñou un papel moi impor-tantenopasoáadopcióndenormasEnergyStarporpartedamaioríadosoferentesdestatecnoloxía.Máisconcreta-menteestimousequeosbeneficiosambientaisdestamedidacontribuírondesdeoano1995a2005aunaforroeléctricoduns200.000millónskw/h,oequivalentea22millónsdetoneladas de CO2. Esta medida tamén foi adoptada polo ConsellodaUEendecembrode2007.

O ALCANCE DA CONTRATACIÓN PÚBLICA VERDE PAÍS% PIB

CONTRATACIÓN PÚBLICA

ALEMAÑA 17% 70%AUSTRIA 16% 60%

DINAMARCA 19% 50%ESPAÑA 13% 30%FRANCIA 16% 30%

FINLANDIA 16% 50%ITALIA 12% 30%

PAÍSES BAIXOS 21% 50%REINO UNIDO 17% 70%

SUECIA 20% 80%

LICITACIÓNSCON CRITERIOS

AMBIENTAIS

Cadro II.

Situación actual da compra pública verde en Europa. Fonte: Ihobe.

Manual sobre a compra e contratación pública verde (2010, Bilbao)

NocadroIIpódeseobservarcaléasituacióndacontrataciónpúblicaverdedoestadoespañolenrelaciónconoutrospaísesdaUniónEuropea.EnprimeirotermochamaaatenciónqueovolumedacontrataciónpúblicaenEspañaétansódun13%doPIB,sóporribadeItalia,maiséaíndamáispreocupanteofeitodequetansóo30%desevolumeécontrataciónpúblicaecolóxica,ocalnossitúanovamentenunpenúltimopostodaclasificacióneuropea,mostraclaradocamiñoquenosquedapor percorrer.

Fonte: Estudio encargado pola CE: “THE UPTAKE OF GREEN

PUBLIC PROCUREMENT IN THE EU27”

AlgúnspaísesdaUEtomaronainiciativanoreferenteácom-pra e contratación pública verde, caso dos Países Baixos oudoReinoUnido,queen2006adoptaroncadanseuplannacio-naldecontrataciónpúblicaverde.NocasodoEstadoespañol,oConsello deMinistros do 11 de xaneiro de 2008 aprobouoPlandecontrataciónpúblicaverdedaadministraciónxeraldoEstadoeorganismospúblicos,publicadonoBOEo31dexaneirode20082queestablece,porexemplo,oobxectivodeutilizarpapel recicladonun90%doconsumodepapelantesde2015.

2.2 Marco legal.

Noeido legaldiscutiusedurantemoito tempoaposibilidadeeaidoneidadedeincorporaraspectosambientaisnospregosde contratación e tamén a forma correcta de introducir tales aspectosnasdiferentessecciónsdocontrato:obxecto,especifi-caciónstécnicas,seleccióndocontratista,criteriosdeadxudi-caciónecondiciónsespeciaisdeexecución.Todoiso,ademais,baixoorespectoaosprincipiosdoTratadodaUE.

AsdiscrepanciasaesterespectoderonlugaráinterposicióndecuestiónsprexudiciaisperanteoTribunaldeXustizadasCo-munidades Europeas (TXCE) que se pronunciou mediantesentenzasobreaformaenqueosestadospoderíanincorporarcriteriosambientaisdeacordocodereitocomunitario.Concre-tamentedúassentenzasdoTXCEsondeespecial relevanciaparaacompraeacontrataciónpúblicaverde:

-Sentenzado17desetembrodo2002,noasuntoC-513/99: Concordia Bus FinlandOy AbcontraHelsinginkaupunki,HKL-Bussiliikenne (véxaseocadroseguinte). -Sentenzado4dedecembrodo2003,noasuntoC-448/01: EVNAG,WienstromGmbH,contraRepublikÖsterreich.

2.http://www.magrama.gob.es/gl/ministerio/planes-y-

estrategias/plan-de-contratacion-publica-verde/default.aspx

Estesegundocaso,unconcursodecontratoparaa suminis-tracióndeelectricidade,incluíucomocriteriodeadxudicaciónqueoprovedordebía comprometerse a fornecer,namedidaenquellefortecnicamenteposible,enerxíaxeradaapartirdefontesrenovables.Poisben,anteademandacontraestecriterioporpartedunhaempresaconcursante,oTXCEsentenciouqueaanormativacomunitariaenmateriadecontrataciónpúblicanon lle era contraria sempre e cando se cumpriren os condicio-nantes indicados no caso anterior.

Estacuestiónsuscitousenomarcodunlitixioentreaem-presa de autobuses Concordia Bus FinlandOyAb contraa cidade de Helsinki e a empresa pública de transportesHKL-Bussiliikenne.OseuobxectofoiaadxudicacióndoservizopúblicodetrasporteurbanodacidadedeHelsinquiáempresamunicipalHKLaoseconsiderarasúaofertaamáis favorable economicamente, tendo en conta criteriosambientaisenonsóoprezomáisbaixo.Concordia inter-puxorecursoáestadecisiónporentendeladiscriminatoria,maisoTXCEresolveu:“cando,nomarcoduncontratopú-blicorelativoáprestacióndeservizosdetransporteurbanoenautobús,aentidadeadxudicadoradecideadxudicaruncontrato ao licitador que presentou a oferta economicamen-temáis vantaxosa, pode ter en conta criterios ecolóxicos,comoonivelderuídodosautobuses,semprequetalescri-teriosesteanrelacionadoscoobxectodocontrato,nonlleconfiraná entidadeadxudicadoraunha liberdade incondi-cionaldeelección,esemencionenexpresamentenopregodecondiciónsounoanunciodelicitación,erespectentodososprincipiosfundamentaisdodereitocomunitario,enpar-ticular,oprincipiodenondiscriminación.

O CASO CONCORDIA BUS FINLANDOY AB FRONTE Á CIDADE DE HELSINQUI

Araízdestescasos,ecofindeevitaroutrossimilares,aCo-misión Europea publicou unha comunicación interpretativasobrealexislacióncomunitariadecontratospúblicosverbodaposibilidadedeintegrarosaspectosambientaisnacontrataciónpública4.7.2001COM274final,atéquenoano2004seapro-baronepublicaronasnovasdirectivaseuropeasdecontrata-ciónpúblicaque,dexeitoclaro,cobrenestebaleirolegalede-finencomopoderintegrarcláusulasambientaisnoscontratospúblicos:

-Directiva2004/17/CEdo31demarzode2004sobrea coordinación dos procedementos de adxudicación decontratosnossectoresdaauga,aenerxía,ostransporteseosservizospostais.- Directiva 2004/18/CE do 31 de marzo de 2004 sobre a coordinación dos procedementos de adxudicación decontratospúblicosdeobras,subministraciónseservizos.

Estasdirectivastrasladáronseaodereitonacionalcoapublica-ción das leis:

- Lei 30/2007, do 30 de outubro, de contratos do sectorpúblico(LCSP),recentementerefundidapoloRealdecretolexislativo03/2011.-Lei31/2007,do30deoutubro,sobreprocedementosdecontrataciónnossectoresdaauga,aenerxía,ostransporteseosservizospostais.

2.3 A contratación verde como indicador ambiental nas universidades.

AComisiónsectorialdaConferenciadeReitoresdasUniver-sidadesEspañolas (CRUE)para aCalidadeAmbiental,Des-envolvementoSustentableePrevencióndeRiscos (CADEP)levouacaboentreosanos2010e2011oestudoAvaliacióndas

políticasuniversitariasdesostibilidadecomofacilitadorasdoscampusdeexcelenciainternacional(CEI3)3enquedefiniuám-bitoseindicadoresconquemediraachegadasuniversidadesespañolasásustentabilidadecoobxectivodefacerosprogresosmáisvisiblesparaacomunidadeuniversitariaeasociedade.

Undosaspectosdesteestudoéoreferidoáadopcióndeme-didasdecompraverde,paraoqueseincluíronuntotalde17indicadoresespecíficoscoscalesavaliarasiniciativasdauniver-sidade.AcompraverdeenténdesepolaCADEPcomoacom-praoucontratacióndeobras,bensouservizoscoainclusióndeconsideraciónsecriteriosdesustentabilidadenaseleccióndoprodutoedoprovedor,eafecta,candomenos,ásseguintessubministraciónseservizos:

Subministracións:•Mobiliario•Equiposelectrónicos•Equiposeléctricos•Materialdeoficina•Papelparaimpresión•Maquinasexpendedorasdecomidaebebida

Servizos:•Cafetaría•Reprografía•Limpeza•Mantemento•Xardinaría•Publicacións

AcompraecontrataciónverdenaUDCéaíndaunhamateriapendenteque atéode agoraunicamente foi incorporada aocontratodexardinaríaen2011.AsíseexplicaquedentrodoconxuntodeindicadoresambientaisdoestudodaCADEP,aUDC rexistrarano capítulode compraverdeunhadaspun-tuaciónsmáisbaixasentreasuniversidadesespañolaspartici-pantesnoestudo (CRUE,2011),e taménapuntuaciónmáisbaixadosdistintosaspectosavaliadosnaUDC.ÉporisoqueasactuaciónsencontrataciónverdeconstitúenparaaOficinadeMediodaAmbientedaUDCunhaactuaciónprioritaria.

3.CRUE (2011).Evaluación de las políticas universitarias de

sostenibilidadcomofacilitadorasparaeldesarrollodeloscam-

pusdeexcelenciainternacional.Accesibleen:

http://www.crue.org/opencms/opencms/

handle404?exporturi=/export/sites/Crue/Sostenibilidad/

Documentos_CADEP/CADEP2011finalbaja.pdf&

3. O CONSUMO DE PAPEL NA UDC:CONSIDERACIÓNS AMBIENTAIS

3. O CONSUMO DE PAPEL NA UDC: CONSIDERACIÓNS AMBIENTAIS

3.1 O consumo de papel e os bosques.

O consumo de papel está a sufrir recentemente un aumento moiconsiderablequealcanzaacifrade7.868.000toneladasdepapel(oquesupónunaumentoanualdo6,5%).Quereistodicirquesepasadeconsumirentre1-3kgporpersoaeanonoséculoXIX,aos176quilosdepapelanuaisqueconsomeactualmentecadaundenós,resultadodasumado consumo directo e indirecto.

Asípois, oEstado españolocupaopostonúmero25naclasificaciónmundialcantoaconsumodepapel,lonxedosmaisde300kgpercapitadepapelanuaisqueseconsomenenLuxemburgo,aíndaquemoiporribataméndos6kg/percapitaeanoqueseconsomenactualmenteenÁfrica.

Deses176quilosdepapel,queuncidadánespañolconsomeanualmente,67kgcorrespondenapapeisgráficos(diarios,revistas,folios...),67kgaembalaxesdecartónonduladoeoresto a outros usos.

Máis datos:

a) O papel, xunto co seu derivado, o cartón, é a mate-ria prima básica nas actividades diarias das administra-cións públicas e da maioría das oficinas (papel en res-ma, publicacións, blocs de notas, follas de expedientes,cartafois, cadernos, arquivadores, papelaría corporativa...).

b)Aproducióndepapelrepresentaeconomicamenteo2,5%da produción industrialmundial e un 2%de todoo comer-cio mundial; o mercado do papel é un mercado en cons-tante movemento, con peches temporais de fábricas, fu-sións de empresas ou traslados de centros de produción.

c) A porcentaxe de papel reciclado que se utiliza para a fa-bricación de produtos de papel vai en aumento, grazas aoincrementodacotadereciclaxedepapel,aíndaquea indus-tria papeleira segue a ser un gran consumidor de madeira.Concretamente, para a produción de celulosa consumíronseen España, durante o ano 2005, 6,1millóns dem3 dema-deira, procedente de plantacións de especies de crecemen-to rápido (maioritariamente eucaliptos e en parte piñeiro).

d)Anivelestatal,entreo40-50%dasplantaciónsforestaisdes-tínanseaproducirmadeirapara fabricarpapel.EnGalicia, aproducióndecelulosarealízaseapartirdemadeiradeeucalipto,quetaménsededicaáindustriadetaboleiros.Nosúltimos15anosasuperficieforestalplantadaconeucaliptosduplicouseenGaliza,aopasarde138.500hectáreasen1996a396.000en2011,segundooinventarioforestaldoMinisteriodeMedioAmbiente.

A pesar de que amadeira, xestionada de forma sustentable,podeserunrecursorenovable,deberíase tentardarlleoutrosusosdiferentesáproducióndepapel,xaqueactualmenteéfac-tibleasúafabricaciónapartirdefibrasdepapelrecuperado.

3.2 O consumo de papel na UDC.

Os datos que se recollen a continuación proceden dun estudo realizado polaUDC en20091. O consumo total de papel no curso2008-2009estimouseen169.263kganuais(1436folios/persoaeanodemedia).Destetotal,sóun11,8%erapapelreci-cladocuxousoestámáisestendidoentreoestudantado(16%)quenasadquisiciónsdoscentrosedepartamentos(pordebaixodo8,1%).Paraosservizosdereprografía,aporcentaxedepa-pelrecicladofoido15%entotal(papel+fotocopias).

Maliaqueo38%doPDIeo30%doPASafirmanfacerusodepapelreciclado(cadroIII),asporcentaxesnetasdeusodepapelrecicladonestesdoussectoressonmoiinferiores,debidoa que a maioría das persoas que usan o reciclado fano só de formaparcial (empregan ambosos tipos).Adistribucióndeusos en cada unha das áreas dos campus resultou moi similar.

Poroutrabanda,unhaparte importantedopersoaldaUDCafirmaquenontenaccesoapapelreciclado(cadroIV),per-cepción que tamén está presente entre o estudantado. Neste sector,ademais,estámoipresenteaideadequeopapelreci-cladoémáiscaro.Porén,ambasasopiniónssoncontrariasárealidadedaUDC,poisdesdehaianostemosdispoñiblenosservizosdereprografíae,porsuposto,nomercadopapelre-cicladoconcertificacióndecalidadeeaomesmoprezoqueopapeldefibravirxe.

1.AnálisedoimpactoambientalnaUDC.Accesibleen:

http://www.udc.es/export/sites/udc/_galeria_down/socieda-

de/medio_ambiente/pegada_ecoloxica/pegadaII.pdf )

USOS DE PAPEL POLA COMUNIDADE UNIVERSITARIA

90 Estudantes80 PAS7060 PDI5040302010

Reciclado Non reciclado Ambos NS/NC0

Cadro III.

Porcentaxes de persoas de cada sector que declaran usar papel reciclado e

non reciclado (Nota: a suma das porcentaxes é superior a 100, xa que as

dúas primeiras inclúen a categoría de “Ambos”)

RAZÓNS POLAS QUE NON USA PAPEL RECICLADO

0Estudantes PDI+PAS

É máis caro

Non hai

Non necesario*

Non me gusta

Non serve**

Outros

Cadro IV.

Razóns polas que non se emprega papel reciclado (Porcentaxe de persoas

de cada sector)

Notas: *Non o considero necesario

**Non serve para as impresoras ou fotocopiadoras

USOSDEPAPELPOLACOMUNIDADEUNIVERSITARIA

RAZÓNSPOLASQUENONUSAPAPELRECICLADO

4. ASPECTOS AMBIENTAIS QUE HAI QUE CONSIDERAR NA COMPRA DE PAPEL

No momento de mercar papel cómpre atender a unha serie depatrónsquegarantanaescolladaquelprodutomáisrespec-tuosocomedio.Istoé,optarporundeterminadopapelsupónelixirunmodelomáissustentablededesenvolvemento.

4.1 Impacto ambiental do proceso de fabricación de papel elaborado a partir de pasta virxe fronte ao de elaboración de papel reciclado.

Opapelrecicladoéopapelfabricadoapartirdefibrassecun-darias de papeis e cartóns que xa foron utilizados (fibra deposconsumo)ouapartirderecortesdepapelquenonforonusadoseque sexeraronnoprocesode fabricación (fibradepreconsumo). Estas fibras, cando se empregan para fabricarunpapelbrancosofrentaménunprocesodebranqueamento.Dependendodaporcentaxedefibrasdepapelrecuperado,cla-sifícase en:

-Papel100%reciclado:papelfabricadoexclusivamenteconfibrasdepapelrecuperado-Papelparcialmentereciclado:papelfabricadoconmaisdo30%defibrasdepapelrecuperado-Papelnonreciclado:papelfabricadoconmaisdo70%defibrasdemadeira(pastavirxe)

Afabricacióndopapelapartirdepastavirxecausagravespro-blemasambientais,poissupónunelevadoconsumodeaugaeenerxía,exeragrandescantidadesdeaugasresiduais,contami-naciónatmosféricaeresiduossólidos(cadroV).

Tipo de papel Non reciclado Reciclado(kg/t) (kg/t)

Madeira 3 m3/t 0Consumo de auga 59m /t 9 m /tCombustibles fósiles 100 53Enerxía eléctrica 820kwh/t 70 kwh/tProdutos químicos 132,9 6,9Caudal de verteduras residuais 72.5m /t 12,5 m /tSólidos en suspensión 5,7 1,1Demanda biolóxica de osíxeno (DBO )5 12,8 1,1Demanda química de osíxeno (DQO) 52,5 2,5Cloro orgánico absorbible (AOX) 2‐6 0

CADRO V.

Balance ambiental comparativo na fabricación de papel reciclado fronte a

papel non reciclado (elaboración propia a partir de diversas fontes; AOX

refírese a papeis que non sexan TCF)

Moitadestacontaminaciónédecarácter tóxico,paraaléndesuporunhaelevadaalteracióndosbosquesautóctonosmedian-teaplantacióndemonocultivosdeespeciesdecrecementorá-pido,coqueisoimplicadedestruciónforestaledeperdadabiodiversidade.

Actualmente,noprocesodeelaboracióndepapelreciclado,encomparacióncodefabricaciónapartirdepastavirxe,conse-guíronsesubstanciaisreduciónsdoimpactoambientalquesetraducen en:

-Reducióndoconsumodemadeiraeauga-Aforrodeenerxíanoprocesodefabricación- Redución da contaminación da auga de da atmosfera emaisdovolumederesiduos

4.2 O proceso de branqueamento de papel.

Existenomercadodopapelunhaamplavariedadedeprodutossegundoassúascaracterísticasambientais.Paradecantarseporprodutosrespectuososcomedioéprecisoterencontaaorixeda súamateria prima (como vimos anteriormente) emais oseuprocesodeprodución(sobretodoastécnicasdebranquea-mento).NocadroVIindícaseanomenclaturaasociadaaesteprocesoordenadodemenoramaiorimpactoambiental.Ocloroelemental(Cl2)empregousedurantemoitotempoparabranquearapastadecelulosa,maiséunprocesomoicontami-nante,xaqueseformancompostosderivadosdocloro(orga-noclorados que inclúen dioxinas)moi tóxicos e persistentes.Apartirdaúltimadécadadoséculopasado,algunhasfábricasmudaronocloroelementalporunderivado,odióxidodeclo-ro,quexeramenosorganocloradosemenostóxicos(celulosaECF).

Reciclado libre de cloro

TCF Totalmente libre de cloro

no procesamento da fibravirxe

ECF Libre de cloro elemental Uso de branqueantes como o osíxeno ou aauga osixenada xunto con dióxido de cloro

Cl Cloro elemental Emprego de cloro elemental no branqueamento

Sigla Significado IndicaciónsPCF Procesado do papel

Elimina o cloro e os seus derivados en todo oproceso de branqueamento. Uso de ozono,auga osixenada e osíxeno

Cadro VI.

Nomenclatura asociada ao proceso de branqueamento de celulosa e papel

Outrasfábricasbuscaronunhaalternativamáisavanzadaeeli-minaroncompletamenteousodecloroederivados(celulosaTCF).Aesterespectocómpresalientardúascuestiónsquecomple-mentanocadroVI:

-AíndaquenoprocesoPCFoprocesaamentoélibredeclo-ro,podehaberpresenzasúapormordoempregodefibrasrecuperadas do papel.-Conrespectoaobranqueamentoconcloroelemental,haique indicar que xa non se emprega enmoitos países porcausadosriscoslaboraiseambientaisquelevaasociados.

4.3 É o mesmo falar de papel ecolóxico que depapel reciclado?

Arespostaénon.Émoiimportantefacerestadiferenciación,xaqueambosostermostendenaconfundirseouempregarsecomo sinónimos sen máis consideración cando na realidade sonconceptosbendiferentescomoveremosacontinuación.

Chámasepapelecolóxicoaquelpapelbranqueadosencloroesenningúnprodutoderivadodeste.Podeserrecicladooufa-bricadoapartirdemadeiradesbotableparaaproducióndece-lulosa(madeiradelimpezadebosquesesobrantesdeserradoi-ro)comínimoimpactoambiental.Poristo,seríamáiscorrectochamalopapellibredecloro,maisoadxectivo“ecolóxico”xaestá moi estendido neste sentido.

Os criterios que marcan se un papel pode ser considerado eco-lóxicoounondefínensesobreabasedunhavaloracióndoim-pactoambientaldociclodevidadoproduto,queconsidera:unhaanálisedautilizacióndosrecursosnaturaisedaenerxía,dasemisiónsaoaire,áaugaeaosolo;aeliminacióndosresi-duoseaproduciónderuídoseoloresduranteaextraccióndas

materiasprimas;aproducióndomaterial,adistribución,ousoeodestinofinalcomoresiduo.

Na actualidade para lles indicar aos consumidores as caracterís-ticasambientaisdosdiferentesprodutospapeleirosenEspañautilízase a denominada etiqueta ecolóxica oficial.A súa con-cesiónquedarestrinxidaaunhalistaxedeprodutosquecum-prenunsrequisitosambientaismínimos.Destemodoparaquecalquerapapelpoidaserconsideradoecolóxicoasfibrasnondebenserbranqueadasconcloroninconningúncompostode-rivadoseuetantoasvertedurascomoasemisiónsprocedentesdoseuprocesoprodutivodebenestarsuficientementecontro-ladas.Ademais,opapelrecicladopodeprovocartaménunim-portanteimpactosobreomedioseossistemasdetratamentodatinta,branqueamentoedosoutrosprodutosresiduaisnonsonosaxeitados.Estascaracterísticassonasquehaiquecom-probarnasetiquetasecolóxicas.

Endefinitiva:-Unpapelecolóxicopodenonserrecicladoxaque,maliaoseuprocesodeproduciónformáislimpoqueosconven-cionais,utilizapastavirxecomomateriaprima,poloquetenunmaiorimpactoambiental.-Unpapelrecicladopodenonserecolóxicoseapesarde utilizarfibras recuperadasmanténunprocesoprodutivo contaminante.-Odesexableéqueopapelqueseutilicecumpraambasascondicións:serrecicladoeecolóxicoávez.

4.4 A cor do papel é determinante para deducir a súa natureza?

Enprincipio,seospapeisestivesenunicamentebranqueados,osvaloresdebrancuraebrillodeberíansituarseentreo0-100.Istoaplícasetantoaopapelrecicladocomoaononreciclado,xaqueacelulosaorixinalmentenonébrancaouaparecetinxi-daconlignina.

Noentanto,moitosfabricantes(principalmentedepapelnonreciclado)levanacabooutrosprocesosdebranqueamentomáisagresivoseengadenademaisabrillantadoresópticos(substan-cias,algunhasdetipofluorescente,amiúdotóxicaseperigosasparaomedioacuático)cofindeobterenniveismaioresde100,édicirpapeis“artificialmente”extrabrancos.

Osfabricantesdepapelreciclado,encambio,preferironman-ter niveis debranqueamentomoderados enon engadir abri-llantadoresópticosparaasíterenunprodutoambientalmentemellor.Ohabitualsonpapeisquevando60-70debrancura,aíndaquepodenchegarao90.Porén,comezanaaparecerpa-peisrecicladosECFaosquesellesengadironabrillantadoresópticosequecheganagraosdebrancuratanelevadoscomoospapeisnonreciclados.Endefinitiva,chamamosaatenciónsobreofeitodequeunhabrancuramáximaseempregacomounreclamocomercial,maisnonconstitúeunhacaracterísticademellorcalidadeparaamaioríadosusosdopapel.Émáis,unhabrancuraebrilloexcesivosmesmopodendificultaralec-turaedanaravista.

4.5 Consideracións á hora de mercar papel.

Despoisdetodooqueanalizamosatéagora,aprendemosqueaoadquirircalqueraprodutodepapelaríadebemosprimarasseguintescondicións:

-Papeltotalmentereciclado(ouqueconteñaamaiorfrac-

moou,noseudefecto,fibrasprocedentesdepreconsumo.- Carencia de calquera tipo de produto clorado no proceso defabricación.-Ausenciadeventásplásticasninelementosmetálicos(ouencasodequeseusenquesexandemateriaisreciclablesoubiodegradables).- A creditación destes criterios mediante un certificadoexpedidoporunorganismooficial.

cióndefibrasrecicladas)apartirdefibrasdeposconsu-

Recalcamosesteúltimopuntoporque,ásveces,nestetipodemateriaispodemosverlogotiposouindicaciónsquenonsonmáis que autodeclaracións dos fabricantes sen garantía nin-gunhadunvalor ambiental adicional, como tampoucoo sonaespecificaciónxenéricade“papelecolóxico”ouainscrición“reciclable”.

4.6 Ecoetiquetas oficiais para produtos de papel.

Aseguir,resumimosasprincipaisecoetiquetasparaprodutosdepapel expedidaspororganismosoficiais e dispoñiblesnomercado estatal. Indícanse tamén os parámetros que regulacadaunhadelas(cadroVII).

PROCESO DE PRODUCIÓN

Cumprimento de criterios ambientais enaugas residuais, emisións

de CO2 ,

e NOx), consumo

de enerxía

e combustibles

fósiles

Os criterios baséanse no * ciclo de vida do produto einclúen o consumo derecursos

naturais,

enerxía

emisións durante

o proceso

de produción

COMENTARIOS No caso de madeira, acreditación de xestión forestal sustentable

Cando un papel con esta etiqueta é TCF, indícao deforma expresa

Cumprimento das normas de durabilidade (máis de 100 anos) e de utilización en máquinas

ETIQUETA

ECOLÓXICAEUROPEA

Unión

Europea

CISNE NÓRDICO

Consello

Nórdico

Axencia Federal

de Medio

Ambiente

e Instituto

Alemán de Etiquetaxe

LOGO OFICIAL

MATERIA Madeira certificada Madeira certificada Fibras 100% recicladas PRIMA (mínimo dun 10%), (mínimo 20%), fibras

fibras recicladas ou recicladas (mínimo 75%) outras ou unha mestura entre

fibra virxe e reciclada

PROCESO DE Non se admite o uso Non se admite o uso de Prohibidos branqueantes BRANQUEAMENTO de cloro elemental cloro elemental clorados ou (fibras

(fibras,

ECF ou TCF)abrillantadores

ópticos

Cadro VII.

Ecoetiquetas oficiais para produtos de papel e parámetros que regulan.

*Aínda que non especifica criterios, o feito de usar fibras 100% recicladas

xunto coa prohibición de cloro e abrillantadores garanten un baixo impacto

ambiental nos procesos de fabricación (nota dos autores).

4.7 Etiquetas de xestión sustentable de bosques.

Nomercadohaidúasetiquetasprincipaisquecertificanaxes-tiónsustentabledaexplotaciónforestal:

-EtiquetaFSC(ForestStewardshipComitee)-EtiquetaPEFC(ProgrammefortheEndorsementofForestCertificationschemes)

Ambasascertificaciónsempréganseparaamadeiraeosseusprodutosderivados.

Nocasodopapel,enfuncióndaporcentaxedemadeiracerti-ficadaoufibrareciclada,odeseñodologoeafraseexplicativaqueoacompañavarían.Entodocaso,esteslogosgarantenqueafibravirxeutilizadaparafabricaropapelseobtivodemadeiraprocedentedebosquesxestionadoslegalmente.

4.8 O reciclado é a alternativa viable cara á susten-tabilidade neste eido.

Orecicladoéunhaalternativafavorableparasolucionarade-mandaqueexistesobreoconsumodepapelporquepermiteunha optimización dos recursos naturais e unha minimización dos residuos.

Outroaspecto importanteéacreacióndeemprego.Apartirdos datos da industria europea da celulosa e do papel podemos calcularquesenecesitanaproximadamente1,3empregosporcada1000tdecelulosaproducida,cifraquesobea10empre-gosporcada1000tdepapelproducidas.Ditodoutroxeito,aproducióndacelulosacreaunicamenteo10%dosempregosdacadeacelulosa-papel,mentresqueaproducióndepapelre-cicladomanténo90%dosempregosnosectorindustrialeauméntaosnotablementenosectorderecollidaselectivaeclasificación(oupreparaciónparaareciclaxe).

Endefinitiva,oprocesoderecicladopodexerarimpactoam-biental,maisencomparacióncoprocesodefabricacióndapas-tavirxeémoitomenor.Ademais,acalidadedopapelrecicladopodeverificarsedoadamenteatravésdacomprobacióndeeti-quetasecolóxicaseoutrascertificaciónsdevalidezinternacio-nalquegarantenocumprimentodunsrequisitosmínimosdefabricaciónrespectuososcomedio.

5. ACTUACIÓN:A CONTRATACIÓN PASO A PASO

5. ACTUACIÓN: A CONTRATACIÓN PASO A PASO

Todooindicadonospuntosanterioresdestaguíadebetradu-cirsenaincorporacióndecriteriosambientaisencadacontratopúblicoconcreto.Comoveremos,istoéposibleseseteñenencontadousprincipiosbásicos:

A introdución deste tipo de criterios poderá levarse a cabo,comoveremosacontinuación,enmomentosdistintosdacon-tratación,desdeapreparaciónatéaexecucióndocontrato,todoisoconformeaoestablecidonaDirectiva2004/18/CEenaLei30/2007ouLCSP,modificadapoloRD3/2011queaprobouoTextorefundidodaleidecontratosdosectorpúblico.

5.1 Fase preparatoria.

Esta fase inclúe a definición das necesidades de compra oucontratacióneaexplotacióndaofertanomercado.

Asleisdecontrataciónpúblicadefinencomosehandeadqui-rirprodutoseservizosdesdeasadministracións,maisdeixandiscrecionalidadeparaseleccionarquesevaiadquirir,édicir,aAdministraciónélibredeelixiraquiloquequereadquirirse-gundoassúasnecesidades.

-Arelacióncoobxectodocontrato:Todososrequirimentosambientaisdebenestarrelaciona-doscoobxectodocontrato.-Untratoequitativoemutuorecoñecemento:Aadministracióndeberecoñecerexplicitamenteeaceptar produtos que cumpran criterios ambientais mostrandocertificaciónsoudocumentosequivalentes.

Acontratacióndunservizo innovadorpodesuporunaforroeconómicoe/ouderecursosnaturais significativo,nomeada-mentenaquelesprodutoseservizoscunelevadoconsumodeenerxíaasociado.

5.2 Definición do obxecto do contrato.

Oobxectodocontratoéaquiloquesevaiacomprar,édicir,aquilo que primeiro transmite aos potenciais licitadores a ne-cesidadedaAdministracióneaxúdaosadecidirenselicitarounon.

SegundoaComisiónEuropeaospoderesadxudicadoresgo-zande liberdadeparadeterminaroobxectodocontratoqueconsiderarenmáis respectuosocomedio,mesmorecorrendoáutilizacióndevariantesecolóxicas.Xaquelogo,sesequerenterencontaaspectosambientaisnoprocesodecontratación,aformamáisrápida,directaetransparenteémencionándooxanadefinicióndoobxectodocontrato.Decalqueramodo,istoterasequeconcretarposteriormentenasespecificaciónstécni-casounoscriteriosdeadxudicación,peroxamedianteaintro-ducióndadimensiónambientalnoobxectodocontratosellesestáaexpresarclaramenteaosposibleslicitadoresaintencióndaentidadedecomprarprodutosoucontratarservizoseobrasambientalmenterespectuosos.

Nonobstante, sempre sedebe ter encontaqueadefinicióndo obxecto do contrato non resulte discriminatoria, é dicir,noncontraveñacalqueraoutroprincipiolegalmenteperceptivoparaacontrataciónpública.

A definición do obxecto do contrato non debe ser discriminatoria:

Porexemplo,nuncontratoparaasubministracióndepapelrecicladoparaescrituraeimpresión,nonsepodeutilizaradefinicióndelocal,xaqueestaédiscriminatoriaenonres-pectaoprincipiodeliberdadedemovementodemercado-rías.Asvantaxesambientaisdoprodutolocalsosepoderánfacervaleratravésdeindicadoresxenéricosqueasreflictan,comopoderíaserunmenorcustoambientalporrazóndasmenoresnecesidadesdetransporte.Istoreflectiríasenape-gadadecarbonoentodoociclodevidadoproduto,incluí-dootransporteatéolugardeutilización.

5.3 Criterios ambientais nas especificaciónstécnicas.

Introducir criterios de obrigado cumprimento.

Porexemplo,sesequerecomprarpapelreciclado(criterioindefinido), tensequedefiniraporcentaxedefibras recu-peradasquesedesexaqueopapelconteña(80%,90%ou100%porexemplo).Portanto,terasequedefiniresapor-centaxe(criterioobxectivo)asícomooutroscriteriostécni-coshabituaiscasodagramaxe,ograodebrancuraetc.

Logodedefiniroobxectodocontrato,eparaqueoprocesosexatransparente,téñensequedefinirascaracterísticasobxec-tivasemediblesqueestetenquecumprir.Asespecificaciónstécnicasdasquefalamospódensedefinircomo:

-Requisitosmínimosobrigatoriosqueosprodutos,servizosouobrasdebencumprir.Seunhaofertanoncumprecontalesrequisitosficaautomaticamenteexcluídadoproceso.

Asípois,serealmentesequerecompraroucontratarprodutos,servizoseobrasmáisrespectuososcomedio,oscriterioscóm-pre introducilos como requisitos de obrigado cumprimento.Estasespecificaciónstécnicaspodenestarbaseadasnaseguinteinformaciónquedescribimosconmáisdetalle:

a)Criteriosdefinidosenecoetiquetasb)Estándarestécnicosc)Métodosdeproduciónd)Requirimentosdeprestaciónoufuncionalidadee)Usodevariantes

a) Criterios definidos en ecoetiquetas.

Asecoetiquetassoncertificaciónsoutorgadaspororganismosoficiaisougruposindependentesacertosprodutosouservizosqueduranteoseuciclodevida(produción,usoedeposición)teñenun impacto ambientalmenoroumoitomenorqueunprodutoouservizoconvencional.

Asecoetiquetasoficiaissondesenvolvidasportodososaxen-tesinteresados(especialistas,administraciónspúblicas,sectorprivado,ONGetc.)e,xaquelogo,sonlexítimasecoherentesambientalmente.

Aposesióndunhaecoetiquetaensinonsepodeesixir,xaqueseconsideraríadiscriminatorio,maisoquesisepodefaceréutilizar os criterios das propias ecoetiquetas e introducilos nos pregosdeprescriciónstécnicas.Aposesióndesacertificaciónpoderase usar como medio de acreditación do cumprimento doscriterios,aíndaqueosmediosalternativostaménteránqueseraceptados,paraocalseempreganfórmulascomoaexpre-sión“ouequivalente”.

As etiquetas non son esixíbeis, si as especifica-cións técnicas que as definen

Porexemplo,nacompradepapelnonpodemosespecificarpapelcertificado“anxoazul”,xaqueédiscriminatorio.Noentanto,sipodemosseleccionaralgúnsdoscriteriosde-finidosnesaecoetiquetaeinserilosnonosopregodecon-dicións:

Opapeldebeser100%recicladocuncontidoenfibraspos-consumomaiorqueo65%, ser totalmente librede cloro(TCF),terunhadurabilidadesuperiora100anos,segundoasnormasISO5630,DIN6738ouequivalente(LDK12-80ouLDK24-85),ecumprirosrequisitosdeidoneidadetéc-nicaparaaimpresiónefotocopiasegundoanormaeuropeaEN12281:2003ouequivalente.

Osprodutos“anxoazul”cumprenconesescriterios,maistaméndebenaceptarseoutrosmediosdeacreditación.

b) Estándares técnicos.

Este é un sistema que tamén se usa comunmente e que consis-te,poloxeral,endefinirasespecificaciónstécnicasenfuncióndalgúnestándarinternacional,europeoounacional,comopo-denserasnormasISO(internacionais),EN(europeas),UNE(españolas),DIN(alemás)etc.

Candoseutilizanestasnormascómpreigualmenteengadiraofinalafórmula“ouequivalente”,xaquequenmercanonpoderexeitarunhaofertasenestasedemostraocumprimentodosrequisitos por outros medios.

c) Métodos de produción.

Outroscriteriosquetaménsepodendefinirsonaquelesquedependendoprocesodeproducióndosprodutos,acondicióndequeafectendirectamenteaoobxectodocontrato.Porexem-plo,assubstanciasquepodenounonconterosprodutos.

Unexemploclásiconocasodopapeléaesixenciadequefoseproducidoapartirdemadeiraqueproveñadebosquesxestionadosdeformasustentable(FSC).Aíndaqueistononafectaaoprodutofinal,queserádasmesmascaracterísticasentodocaso,siafectaedexeitomoiimportanteaométododeproducióne,porende,ásúapegadaecolóxica.

d) Requirimentos de prestación ou funcionalidade.

Nestecasooúnicoque temosquedefinir éo resultadoquequeremos,ousexa,ascondiciónsfinais,maissenentrarade-finirpolomiúdocomoconseguilo,demodoqueistoficanasmans dos licitadores.

Estaopcióndeixaespazoáinnovacióneácreatividade,maisesixeaomesmotempoqueasespecificaciónsdebandeestarmoiclarasparaasípoderfacerunhaavaliaciónadecuadadasopcións presentadas.

e) Uso de variantes.

Candosedefinenasespecificaciónstécnicaspódesellesdaraoportunidadeásempresaslicitadorasdepresentarenvariantes,paraocalhaiqueespecificarnopregoqueseadmitenvariantesedefiniraquelesaspectosambientaisquesonprioritarios.

Ousodevariantesadóitasepermitircandoaautoridadecon-tratantenonestácompletamenteseguradadispoñibilidadenomercadodeprodutosouservizosambientalmenterespectuo-sos;utilízaseparaobter resultadosmáis innovadoresouparadeterminarqueopciónsatisfaimellorosaspectosfinanceiroseambientaisdunhacompraecolóxica.Asvariantespermitena comparación de ofertas que teñen diferentes características técnicasusandoosmesmoscriteriosdeavaliación.

Ospoderesadxudicadores teñenqueelaborarprimeirounhadefinicióneunsrequirimentosestándardoobxectodocontra-toquecubraasesixenciasmínimas.Feitoisto,eparaquepoidanseraceptadasasditasvariantes,deberasetaménespecificarnoanunciodelicitaciónaposibilidadedepresentarvariantesres-pectoduntemaconcreto(exemplo:característicasambientaisdoprodutoetc.).Oraben, apresentacióndevariantespodepresentargravesdificultadesdevaloraciónsenonseposúeca-pacidadeouoscriteriosobxectivosparaavaliarasmesmas.

5.4 Criterios ambientais na selección do contratista.

Aseleccióndeprovedoreséoprimeiropasoquecómpredarunhavezqueserealizaaaperturadasofertaspresentadas.Oscriteriosdeselecciónpermítennossaberseoslicitadoresteñenacapacidadefinanceiraetécnicaparalevaracaboocontrato,demodoqueseporcalqueramotivononcumprencoscriteriosdefinidos,estesficanexcluídosdoproceso.

Sepolotipodecontratoserequirenunsniveisdecoñecemen-tostécnicosambientaiselevadosouousodetecnoloxíaepro-cedementosrespectuososcomedioambiente,poderaseselec-cionaraoslicitadoresconbasetaménencriteriosambientais.

Os tipos de criterios de selección que se poden aplicar son de capacidadetécnicaedecapacidadefinanceiraesegundoomar-conormativo,noprimeirocasopódenseincluírconsideraciónsambientais.Unúltimodetallequedeberáterseenconta,nestemomento,équeossuxeitosinfractoresdenormasambientais,entreoutras,teránprohibidocontratarcoaadministración.

a) Prohibición de contratar.

Dentro daLei de contratos do sector público prevese a ex-clusióndecontratistasquesexandeclaradosinhabilitadosparacontratarencoaadministración(porterensidocondeadospordelitosdefraude,contraaseguridade,delitosambientaisetc.).SegundooCódigopenalaspenaspordelitosambientaissu-poñenainhabilitaciónparaaprofesión,demodoqueseunhaempresafoicondeadapordelitosambientaispodeficarexcluí-danacontrataciónconadministraciónspúblicas.Asímesmo,aprohibicióndecontratarcoaadministracióntaménpodeserfroitodunhasanciónadministrativagravesegundoestableceoartigo60doTRLCSP.

b) Solvencia técnica.

Oscriteriosdesolvenciatécnicarefírenseáhabilidadedocon-tratistaparaexecutarocontrato,édicir,fanreferenciaáexpe-rienciapreviadocontratistanamateria,aoscoñecementosdoseupersoal(técnico)ouaosmediosmateriaiseoperacionaisdequedispónparalevaracaboocontrato.

Anormativavixenterecoñeceaposibilidadedequeosposiblescontratistas demostren as súa capacidade técnicamediante aaplicación demedidas de xestión ambiental.Os sistemas dexestiónambientalsonferramentasdeorganizacióncoobxecti-vodepromoveramelloracontinuadosresultadosambientais,avaliandoexestionandoasconsecuenciasdasactividadesquerepercutennomediodetodasaquelasentidadesrexistradas.NaUniónEuropeacontamoscondoussistemasprincipaisdexes-tiónambiental:osistemaEMAS,exclusivodaUEeosistemaISO14001,decaráctermundial.

5.5 Criterios ambientais na adxudicación docontrato.

A seguinte fase do proceso de compra ou contratación é aadxudicación do contrato. Logode excluír aquelas empresaslicitadoras que non satisfán os criterios de selección e des-estimar as ofertas que non cumpren cos requisitos mínimos obrigatorios (especificacións técnicas), débense comparar asofertasrestantesenfuncióndediferentescriteriosobxectivospara seleccionar a máis apropiada. Esta comparación de ofertas pódesefacerconbaseen:

-Oprezomáisbaixo-Aofertaeconomicamentemáisvantaxosa

Noprimeirocaso, adecisión tómaseen funciónunicamentedoprezoofertado.Xaquelogo,senonsedefinironespecifica-ciónstécnicasambientaisvalorables,nonseteráaposibilidadedeincluílosnestafaseeaadxudicaciónfaraseconbasenaofer-tamáisbarata.Noentanto,omáishabitual(inclúansecriteriosambientaisounon)éadxudicarocontratoenfuncióndedife-rentescriterios,aléndoeconómico,ocalsedenomina“ofertaeconomicamentemáisvantaxosa”,comopodenser:

- Criterios de calidade-Prazosdeentrega- Melloras técnicas-Mellorasambientais

CorroboranestasopciónsalgunhassentenzasdoTribunaldeXustizaEuropeo, comoos casosC-513/99ouC-448/01 xamencionadosanteriormente.Oúnicoquecómprefaceraoop-tarporestaopciónparagarantiratransparenciadoprocesoé:

- Indicar explicitamente no prego de contratación oscriteriosqueseteránencontaparaaavaliación,asofertaseaadxudicacióndocontrato.- Indicar a ponderación destes criterios e dispolos nunha lista en orde decrecente.

Cantoaoscriteriosdeadxudicacióndecarácterambiental,ten-sequegarantirque:

-Estesteñanrelacióncoobxectodocontrato.-Sexancriterioscuantificables,nonsubxectivos.

A natureza destas especificacións pode ser cualitativa (porexemplo,osniveisdeemisiónsdegasesdoproduto)oueconó-mica(porexemplo,oscustosdeciclodevidaasociadosaocon-sumoenerxéticoedemantementodoobxectodocontrato).Ademais,comopodenestarrelacionadoscoasespecificaciónstécnicas tamén poden referirse aos métodos de produción.

Unaspectofundamentalparaacompraecontrataciónpúblicaverdeéaconsideracióndocustodeciclodevidadunprodutoouservizo,poisincorporanonsóascaracterísticasdoprodutoduranteoseuuso,senóntaménoscustos(económicoseam-bientais)asociadosáproducióneásúadisposiciónaofinaldoseuciclodevida,incluídooseutransporte.

Adefinición exactados criteriosde adxudicaciónpodeestardescrita xunto cos criterios de valoracióndasofertas, distin-guindoclaramenteentreaquelasespecificaciónstécnicasobri-gatorias (requisito demínimos) e os criterios que amaiorespodenservalorables,aíndaquenonexcluíntes.

OusodeSXAquedaríarestrinxidoáfasedeseleccióndecan-didatosenonpodeserusadoenfasesposteriores,agásseseutilizar como garantía de cumprimento de determinados re-quisitosmais sen solicitalo directamente sen ningunha outraxustificación.

5.6 Criterios ambientais na execución do contrato.

Finalmente,aadministraciónpodeespecificarcláusulasespe-ciaisdeexecucióndocontrato,édicir,criteriossobrecomosetenquelevaracabo.Estesrequisitosnonxoganningúnrolnaadxudicacióndocontratopoloquenonsepodesolicitarnin-gúntipodeacreditaciónouxustificanteparaestascondicións.Noentanto,estasdebenserexpostasdesdeoiniciodoproce-so,apesardequesósedesenvolveránnomomentodaexecu-ción do contrato e sempre estando claramente relacionadas coa súa execución.Dadoque as cláusulas contractuais se refirenexclusivamenteáexecucióndocontrato,estasnonpodenserespecificacións técnicas, criteriosde selecciónoucriteriosdeadxudicaciónencubertos,etodosos licitadoresteránquesercapacesdeexecutalas.

Aléndodito,porsetratarendecondiciónsobrigatorias,seocontratista non as cumpre, a administración pode impor uncastigofinanceirooumesmocancelarocontrato.Istodebees-tardebidamenteexplicadotaménnopregodocontrato.

A subministración do papel nomenor número de entre-gasposiblespodeserunaclaúsuladeexecucióndocontratoperfectamenteválidaequeaxudaráareducirapegadaeco-lóxicadoprodutofroitodoseutransporte.Taménpoderánrecollerseclaúsulascomoaentregaconpoucasembalaxesouenhorasenqueotráficoformenor

6. FONTES BIBLIOGRÁFICAS

6. FONTES BIBLIOGRÁFICAS(Relativas á contratación e a compra verde de papel)

- Comunidades Europeas (2011, segunda edición).Manual Buying Green! sobre contratación pública ecológica. Bélxica. http://ec.europa.eu/environment/gpp/index_en.htm.

- Comisión das Comunidades Europeas (2001).Comunicación Interpretativa de la Comisión sobre la legislación comuni-taria de los contratos públicos y las posibilidades de integrar los aspectos medioambientales en la contratación pública. Bruxelas. http://ec.europa.eu/environment/gpp/index_en.htm.

- Directiva 2004/17/CE de 31 de marzo de 2004 sobre a coordinación dos procedementos de adxudicación de contra-tos nos sectores da auga, a enerxía, os transportes e os servizos postais. Transposición ao dereito estatal pola Lei 30/2007, de 30 de outubro, de contratos do sector público (LCSP), recentemente refundida polo Real decreto lexislativo 3/2011.

- Directiva 2004/18/CE de 31 de marzo de 2004sobre a coordinación dos procedementos de adxudicación de contratos públicos de obras, subministros e servizos. Transposición ao dereito estatal pola Lei 31/2007, do 30 de outubro, sobre procedementos de contrata-ción nos sectores da auga, a enerxía, os transportes e os servizospostais.

- Ihobe (2010).Manual Práctico de Contratación y Compra Pública Verde (Bilbao: IHOBE, Sociedad Pública de Gestión Ambiental). www.ihobe.net.

- Ministerio de Medio Ambiente (2010).Código de buen uso del papel y de las publicaciones para el desarrollo del Plan de Contratación Pública Verde de la AGE. Madrid. www.magrama.es.

- Ministerio de Medio Ambiente (2010).Informe general sobre el Estado de la Contratación Pública Verde.Madrid. www.magrama.es.

- Oficina de Medio Ambiente UDC (2008). Informe sobre a Pegada ecolóxicana na Universidade da Coruña. A Coruña. Dispoñible en: http://www.udc.es/export/sites/udc/_gale-ria_down/sociedade/ medio_ambiente/pegada_ecoloxica/expoPegadaE-coloxica.pdf.

- Pernas, J. (2011).Contratación Pública Verde (Madrid: La Ley).

- SENTENZA do 4 de decembro do 2003,no asunto C-448/01: EVN AG, WienstromGmbH, contraRepublikÖsterreich.

- SENTENZA do 17 de setembro do 2002,no asunto C-513/99: Concordia Bus FinlandOy Ab contraHelsinginkaupunki, HKL-Bussiliikenne.

- Soto, M. (2009).“A ambientalización das universidades: o caso da UDC” en Actualidad Jurídica Ambiental, ISSN 1989-5666, Nº. 2 (abril), 2009: 1-22.

- Vicerreitoría de Calidade e Planificación Estratexica (2005). Campaña da USC de racionalización do consumo e reciclado do papel. Santiago. www.usc.es.

ANEXOS

ANEXO I. Ficha técnica para a compra verde de papel

Aseguir,preséntaseunha fichaparaacontrataciónverdedepapel cun grao de esixencia alto, válida para calquera dosseguintesmecanismos:

1.Acontratacióndepapelmedianteprocedementoaberto(artigos141e145daLei30/2007de30deoutubrosobrecontratosdosectorpúblico)2.Acontratacióndepapelmedianteprocedementonegocia-do(artigos154e157damencionadaLei30/2007).

Enambososcasos,aadxudicaciónefectuaraseatravésdacon-sideración da oferta economicamente máis vantaxosabaixounhapluralidadedecriteriosdevaloración.

AUniversidadetenqueterencontaqueoprezomenornonsempre equivale ádecisión economicamentemáis vantaxosa,poloqueestadebeincluírtaménoutrosaspectoscualitativos,comooserexemplodunhaactuaciónsocialeambientalmenteresponsable(algodegrandeimportanciaparaopapelformati-voepioneirodauniversidade),eoavancenosindicadoresam-bientaisdefinidospolaCADEP-CRUE,queconformanaima-xedunhauniversidadesocialmenteavanzadaecomprometida.

•Orixedasfibras•Procesodebranqueamento•Presenzadesubstanciastóxicas•Explotaciónderecursosnaturais•Xestiónderesiduos•Característicastécnicas

Aspectos ambientais que cómpre ter en consideración

Inclusión de criterios de sustentabilidade no proce-so de contratación:

1. Obxecto do contrato.

Cómpre indicar que se queren contratar uns produtos que cum-prancunsdeterminadosrequisitosambientais.Así,medianteaintroducióndadimensiónambientalnoobxectodocontratoexprésasellesclaramenteaoslicitadoresaintencióndaentidadede contratar uns produtos máis respectuosos co medio . En calqueracaso,istodeberaseconcretarnasespecificaciónstéc-nicasounoscriteriosdeadxudicación.

Exemplo:“Contratacióndepapel100%ecompletamtentelibredecloro(TCF)”

Ser100%reciclado(cuncontidoenfibraposconsumo≥65%)Sertotalmentelibredecloro(TCF)Terungraodebrancuramínimodo70%segundoaNormaISO2470:1999ouequivalente.Terunhadurabilidadesuperiora100anossegundoaNor-maISO5630-1:1991,anormaalemáDIN6738:1999[LDK24-85]ouequivalente.

2. Especificacións técnicas1

Oscriteriosquedescribimosacontinuaciónsonindependen-tesdotamañoougrosordoprodutoquesemerque.Nades-cricióndopapel,sexaDINA4,DINA3...débeseincluirparatodos eles que o papel ten que:

1.Paraaelaboracióneadefinicióndoscriteriosindicadosnes-

tafichaempregáronsecomoreferencia,aferramentadesenvol-

vidapolaComisiónEuropea“Copying&graphicpaper-GPP

ProductSheet”,contidanomanualBuyingGreen2011.

Ten que cumprir os requisitos de idoneidade técnicaparaa impresiónea fotocopiasegundoanormaeuropeaEN12281:2003,ouequivalente.Denonserasí,oslicitado-resdeberángarantiraadecuacióndosprodutosofertadosparaasúautilizaciónnossiguintesequipos:(listaxedasmáquinasqueposúeaorganización)Sedoseuseguimientoecontrol,aidoneidadedoprodutononseaxustaaoesperado,aadministraciónresérvaseode-reitoderenegociarascondiciónsdesubstitucióndomate-rialsenasumirincrementodecustoningún.Valorarasequeosenvaseseasembalaxessexanmonoma-terialdepapel/cartón,asícomoquesexanrecicladosnun80%.Taménsevaloraránasmellorasnaproducióndopapelme-diante:– O cumprimento dos criterios ambientais de emisiónse compostos químicos definidos nalgunha ecoetiqueta(TipoI)comoo“AnxoAzul”,“CisneNórdico”,etiquetaecolóxicaeuropeaouequivalente.–OdeseñoeafabricaciónbaixocriteriosambientaisquesiganpautasnormalizadastipoNormaUNE150301:2003deecodeseñoouequivalente.

1.Opapeldebecontercomomínimoun70%defibrasde madeiraprovenientesdeexplotaciónforestalsustentable certificada(FSC,PEFCouequivalentes). 2.Opapeldebesercompletamentelibredecloro(TCF).

- Papel de fibra virxe:

1.Opapeldebeser100%recicladoecontercomomínimo un65%defibrasrecicladasposconsumo. 2.Opapeldebesercompletamentelibredecloro(PCF).

- Papel reciclado:

3. Criterios de adxudicación do contrato.

Nos criterios de adxudicación hai que especificar detallada-menteaponderaciónqueselledaráacadaelementovalorable,porexemplo:

Mellorasambientaisnaproducióndopapel,atéun15%:–Cumprimentodoscriteriosambientaisdeemisiónsecom-postosquímicosdefinidosnalgunhaecoetiquetatipoI,ou:–DeseñoefabricaciónsegundoaNormaUNE150301:2003deecodeseñoouequivalente.Mellorasenenvaseseemba-laxes,atéun10%:–Embalaxemonomaterialdepapel/cartón–Embalaxerecicladaenmáisdo80%

•Unhamaiorporcentaxedefibrademadeiraprovenientede explotaciónforestalsustentablecertificada(FSC,PEFCou equivalentes). •DeseñoefabricacióndosprodutossegundoanormaUNE 150301:2003deecodeseñoouequivalente.

- Papel de fibra virxe:

•Unhamaiorporcentaxedefibrarecicladaposconsumoen relacióncoindicadonasespecificaciónstécnicas. •Cumprimentodosrequisitosdeemisións,limitaciónde consumodeaugaeenerxíaecompostosquímicosdefini- dosnalgunhaecoetiqueta(tipoI)comoo“CisneNórdico” ouaetiquetaecolóxicaeuropea(aposesióndalgunhadas ecoetiquetasindicadasououtraequivalenteacreditaocum primentodosditosrequisitos). •DeseñoefabricacióndosprodutossegundoaNorma UNE150301:2003deecodeseñoouequivalente.

- Papel reciclado:

4. Condicións de execución do contrato.

•Estableceraseunnúmeromáximodeentregasperiódicas.•Indicarasequeamercadoríaseentregueenhorariosquenonsexanpuntaparaevitaracontribuciónáconxestióndotráficoe,consecuentemente,ámaioremisióndeCO2.• A entidade adxudicataria deberá subministrar os produtossolicitadosenembalaxesreutilizables,reciclablesecompostaspormateria reciclada, con preferencia daquelas que simplifi-quenosprocesosderecollidaseparadaeasúapreparaciónparaareciclaxe(porexemplo,produtosdepapelexclusivamenteenenvasesouenvoltoriosdepapel/cartón100%recicladoecom-pletamentelibredecloro).

Nomeadamente,débeseadquirirpapel100%recicladolibredecloroparaasaplicaciónsxerais,oupapeldefibrasconcertifica-ciónforestalelibredecloroparaaplicaciónsespeciais.

Recomendacións para contratos menores.Nocasodeadquirirpapeloumaterialdeoficinamediantecontratosmenoresoucompradirecta,omaisconvenienteéasegurarseocumprimentodediferentesrequisitosdecarác-terambientalmedianteacertificacióndoprodutosegundounprogramadeetiquetadoecolóxico.

Algúns falsos mitos…

Opapelrecicladoémaiscaro!Nonécerto.Adiferenzadeprezofinaléverdadeiramentemínima(nocasodosservizosdereprografíadaUDCmesmochegaaseromesmoprezoexacto).Ademais,dadoogrannúmerodeprovedoresqueexisten nomercado a diferenza de prezo pode superarsecunhacomparativamaiorentreasofertas.

O papel reciclado atasca as impresoras ou fotocopiadoras! Écompletamentefalso.Somosmoitososqueempregamosadiariopapelrecicladonauniversidadesenqueseproduzaproblemaningúncoasmáquinas.Émáis,desdeaOficinadeMedioAmbienteconsultamoscondiversosprovedorese todos coinciden en que o papel reciclado é perfectamente válidoparaaimpresión.Enrealidade,oquedeterminaqueun papel –reciclado ou non– resulte apto para o uso en im-presorasefotocopiadoraséasúagramaxe.

ANEXO II. Boas prácticas no uso dopapel: reducirmos o seu consumo!

Coaintroducióndemediosdetraballoelectrónico,oordenadorocupaagoraocentrovitaldonosolugardetraballo.Apesardiso,opapelsegueaserunelementoomnipresentenasnosasoficinas,unmaterialdetraballobásicoparaastarefasadminis-trativase,aínda,osoporteuniversaldadocumentación.Unhacombinaciónpoucopensadadeordenadoresepapelpodedarlugaraunincrementoirresponsabledoconsumodesteúltimo,domesmoxeitoqueunusoeficientedosmediosinformáticospresentaunpotencialdeaforrodepapelmoielevado.

Aintroducióndecriteriosambientaisnaadquisicióndepapelésóunmedioparaachegármonosaoobxectivofinal:reducirosimpactosambientaisrelacionadoscoconsumodepapel.Nestesentidohaiunhaseriedemedidasquedebemosterencontaantesdaadquisiciónequeestánrelacionadasco«fluxo»depa-pel,édicir,coseuconsumocomo,reducíndooaomínimoim-prescindible.Mesmoseacompraverdepodeconduciráadqui-sicióndeprodutosmáiscaros,asúacombinaciónconmedidasdeaforroderiva,xeralmente,nunhasoluciónmáiseconómicatantoparaaentidadecomonoplanoindividualouparticular.

Algunhaspropostassonasseguintes:

- Dispoñer de equipos que permitan fotocopiar ou imprimir documentosadobrecara(funcióndúplex).Destemodo,póde-sereduciroconsumonun50%paracadausoconcreto.-Utilizaropciónsdeimpresiónderedución(2páxinasen1).Conisoauméntaseoaforrodepapelatéun75%encombina-cióncoaimpresiónadobrecara.-Utilizarprogramasdecorrecciónortográficaenpantallaparaevitarimpresiónsinnecesarias.-Utilizarmediosderevisióndedocumentoselectrónicos(op-ciónsderastrexodecambios).-Aceptarparausointernodocumentosconcertascorrecciónsaman(porexemplo,asortográficas);-Utilizarocorreoelectrónicoparaintercambiardocumentosprovisionais,oqueaxudaaevitarimpresiónsinnecesarias.-Centralizarecompartirimpresoras,fotocopiadorasemáqui-nasdefax,ademaisdedispoñerdeaplicaciónsdeconfirmaciónde impresión.-Dispoñerdeaplicaciónsinformáticasparaenviarerecibirfaxen formato electrónico.- Reutilizar follas escritas ou impresas por unha soa cara para borradores,apuntamentos,bloquesdenotaseoutrosusosin-ternos (dispoñerde caixasoubandexasparadepositarpapelpretodasimpresoras)2.- Usar o papel co tamaño axeitado para cada ocasión (nonapuntarunnúmerodeteléfononunhafollaA4,porexemplo)

2.VéxaseainiciativadaOMA“Re-utilizando:2usos,2caras”;

máisinformaciónen:http://www.udc.es/sociedade/medio_

ambiente/residuos/index.html

OFICINA DE MEDIO AMBIENTE

UNIVERSIDADE DA CORUÑA

Loreto Vázquez Chas - udc.gal · Nuria Freire González Edita: Oficina de Medio Ambiente...

Documents

20CT250 Chas. G2.pdf

Chas Labordes carnet de croquis

Chas education branschens_verktyg_pr_o_event_1

Guia rapida banco provincial net chas

Alimentos funcionais chas -

PRODUTOS NATURAIS PRODUTOS NATURAIS ORGÂNICOS. ORGÂNICOS. DIET/LIGHT DIET/LIGHT CHAS E TEMPEROS CHAS E TEMPEROS SEM GLUTEN SEM GLUTEN SEM LACTOSE SEM

Portfolio - Chas Wiederhold

Universidad Autónoma de Nuevo Leóncdigital.dgb.uanl.mx/la/1080017440/1080017440_04.pdf · 2011. 3. 31. · Chas puyas de cobre agudasr y sacaban sus rodelas he. chas de pluma de

VICERREITORÍA DE ESTUDANTES E INTERNACIONALIZACIÓN … · 2019-07-12 · 1 de 57 VICERREITORÍA DE ESTUDANTES E INTERNACIONALIZACIÓN Servizo de Axudas e Servizos ao Alumnado Sección

VICERREITORÍA DE INVESTIGACIÓN ME MO RIA

Víctor Blanco, Marcos Chas, Dolores Abella, Carlos Peinador,* and José M. Quintela*

· Organización Institucional 1 Presentación do reitor 2 Consello Social 3 Órganos de goberno 4 Vicerreitoría de Economía e Planificación 5 Vicerreitoría de

Parque Chas 04

5tv chas ekonomiku_prezent_

Clt Pts Pilote Passager Chas. / Mot. 1e 2è 3è0 pt + Natmemotocross.fr/downloads/7sd-2015-msd-res-complet.pdf · Clt Pts Pilote Passager Chas. / Mot. 1e 2è 3è0 pt + 1 675BAX Etienne

PDF Can Chas

Spradbery Chas Ow6

Acumulación por desposesión y lu- chas anticapitalistas

Chas UI - FlacsoAndes

COMUNA 15AGRONOMÍA, CHACARITA, PARQUE CHAS, INFORME