View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Mammacarcinoom en osteoporose
Petra van Merkestein
Verpleegkundig specialist Oncologie
Ziekenhuis Rivierenland Tiel
• Vroeg ingetreden menopauze, premenopauzaal gebruik van
tamoxifen en postmenopauzaal gebruik van aromataseremmers zijn risicofactoren voor het optreden van osteoporose.
• Vervroegde ovariële uitval leidt tot een afname van de botmineraaldichtheid van 4-10% gedurende de eerste jaren.
Richtlijn mammacarcinoom,Versie: 2.0, Consensus based 2012-02-13 , Evidence based 2008-09-01 , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
• Women who have premature menopause as a result of chemotherapy can lose bone rapidly compared with women who maintain menses throughout chemotherapy
• Pilot study of bone mineral density in breast cancer patients treated with adjuvant chemotherapy. Headley JA, Theriault RL,
et al. GN Cancer Invest. 1998;16(1):6.
• Ruim 5% van de vrouwen bij wie een mammacarcinoom
wordt geconstateerd is jonger dan 40 jaar
Richtlijn mammacarcinoom,Versie: 2.0, Consensus based 2012-02-13 , Evidence based 2008-09-01 , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
• Sommige soorten chemotherapie hebben een direct effect op
het bot met als gevolg BMD↓
• Maar ook indirecte effecten waardoor BMD↓(bv uitval ovariële functie)
Handbook of Cancer related Bone disease, Coleman et al 2010
Adjuvante therapie levert een duidelijke bijdrage aan de genezingskans van vrouwen met een vroeg stadium mammacarcinoom . Indicaties adjuvante therapie uitgebreid Toename van het aantal long term survivors (chronische ziekte) Risicoprofilering
Richtlijn mammacarcinoom,Versie: 2.0, Consensus based 2012-02-13 , Evidence based 2008-09-01 , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
• Indicatie voor aanvullende systemische therapie:
- Patiënten met lymfkliermetastasen
- <35 jaar behalve een graad 1 tumor
- ≥ 35 jaar met een tumor van 1,1-2 cm en graad 2 of hoger
- ≥ 35 jaar met een tumor > 2cm
- Indien Her2neu positieve tumor ≥ T1b (>0,5 cm)
Richtlijn mammacarcinoom,Versie: 2.0, Consensus based 2012-02-13 , Evidence based 2008-09-01 , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
• Mammaprint, test waarmee op gen niveau bepaald wordt hoe agressief de borsttumor is.
• Laag risico (gunstig) kans op uitzaaiingen <10% in 10 jaar
• Hoog risico (ongunstig) kans op uitzaaiingen ≈ 30% in 10 jaar
Validation and clinical utility of a 70-gene prognostic signature for women with node-negative breast cancer. Buyse M, Loi S, van't Veer et al., J Natl Cancer Inst. 2006;98(17):1183.
Endocriene therapie bij patiënten met positieve hormoon receptoren (ER en/of PR+)
Premenopauzaal laag restrisico pN0+ pN1
en pT1-T2
Premenopauzaal hoog restrisico pN1 (minimaal 1
macrometa) of ≥pT3
Postmenopauzaal Laag restrisico
pN0+ pN1 en pT1-T2
Postmenopauzaal hoog restrisico pN1 (minimaal 1 macrometa) of ≥pT3
< 40 jr Tamoxifen en OA gedurende
5 jaar
>40jr Tamoxifen
gedurende 5 jaar
Indien na 2 jaar HT stabiel
postmenopau zaal
(geworden) zonder OA
switch naar AI
< 40 jr Tamoxifen en OA gedurende
10 jaar
>40jr Tamoxifen gedurende 5 jaar (met monitoren
oestradiol gedurende 2 jaar)
Indien postmenopauzaal
geworden en eerder Tamoxifen (evt met OA) AI gedurende 2-3 jr
of 5jr Totaal 7 jaar HT
2-3 jr Tamoxifen,
gevolgd door 3-2 jr AI (of
omgekeerde volgorde evt 5jr AI
Totaal 5 jr HT
Tamoxifen 3jr gevolgd door
AI 4jr
Totaal 7 jr HT
Bij aanvang hormonale therapie start met
ibandroninezuur 150 mg 1x per maand gedurende 3 jaar. N.B. osteonecrose kaak, evt. consult tandarts
Voor & na
de menopauze
ACTH
Voor de menopauze
LH/FSH
Bijnierschors
Oestrogenen
Progesteron
Progesteron
Androgenen Oestrogenen
Omzetting
door aromatase
Ovarium
Hormonale regulatie van de borst
Hypofyse
Arom atase rem m erArom atase rem m er
O varië le ablatieO varië le ablatie
Horm onale Horm onale in terventies b ij m am m acarcinoominterventies b ij m am m acarcinoom
AntiAnti--oestrogeenoestrogeen
ProgestageenProgestageen
B ijn ierschorsB ijn ierschors
H ypofyseH ypofyse
O variumO varium
Enzym Enzym arom atasearom atase
LH R HLH R H --
agonistagonist
• Chemotherapie schema’s variëren afhankelijk van het soort tumor.
• Lengte van behandeling 18 weken tot 27 weken
Rol verpleegkundig specialist bij osteoporose preventie Bij start behandeling informatie Folder sterke botten bij kanker Folder Rivierenland move Stimuleren intake vitamine D, calcium via voeding en bewegen Volgens protocol controle botdichtheid In samenwerking met reumatologen stroomschema’s
Opsporing/behandeling van osteoporose bij pre menopauzale vrouwen met een mammacarcinoom die
adjuvant hormonale therapie krijgen.
Premature menopauze< 45 jaar of langdurig gebruik van Tamoxifen premenopauzaal <45 jaar
T-score <-2,0 of bekende wervelfractuur
Verwijzing reumatoloog/ osteoporoseverpleegkundige
Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen,
vitamine D en Calciumintake).**
Premature menopauze>45 jaar
DEXA meting 1 jaar na ovariële uitval*
Patiënten <45 jaar krijgen een eenmalig consult en telefonisch consult bij de reumatoloog/osteoporoseverpleegkundige na de DEXA (ongeacht de DEXA uitslag)
T-score -1,0 tot -2,0
Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig*
T-score>- 1,0
Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig*
Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of
- 2-3 zuivel + 500mg Calcium per dag of - 1-2 zuivel + 1000mg Calcium per dag
Premenopauzale patiënten wordt geadviseerd
dagelijks 400IE vitamine D te gebruiken
DEXA herhalen na 1 jaar. Indien stabiel geen DEXA meer
Opsporing/behandeling van osteoporose bij post menopauzale vrouwen met een laag risico
mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen.
DEXA meting aan het begin van behandeling met
aromataseremmer (AI)
T-score -1,0 tot -2,0
T-score >-2,0 of bekende
wervelfractuur
Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig*
Verwijzing reumatoloog/osteoporoseverpleegkundige
T-score >-1,0
Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig*
Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling
leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake) **
Controle DEXA 1jr na start AI
Indien DEXA stabiel geen DEXA meer
Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of
- 2-3 zuivel + 500mg Calcium per dag of 1-2 zuivel + 1000mg Calcium per dag.
Patiënt>50jr dagelijks 400IE vitamine D Patiënt >70jr dagelijks 800IE vitamine D
Opsporing/behandeling van osteoporose bij post menopauzale vrouwen met een hoog risico
mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen.
DEXA meting aan het begin van behandeling met aromataseremmer (AI)
T-score -1,0 tot -2,0 T-score >-2,0 of bekende
wervelfractuur
Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig*
Verwijzing reumatoloog/osteoporoseverpleegkundige
T-score >-1,0
Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig*
Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling
leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake) **
Controle DEXA 1jr na start AI
Indien DEXA stabiel geen DEXA meer
Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of
- 2-3 zuivel + 500mg Calcium per dag of 1-2 zuivel + 1000mg Calcium per dag.
Patiënt>50jr dagelijks 400IE vitamine D Patiënt >70jr dagelijks 800IE vitamine D
Patiënten met een T3/T4 en/of N+ mammacarcinoom starten met ibandroninezuur 1x per maand 150mg
gedurende 3 jaar. Attentie osteonecrose kaak, evt. consult
tandarts
• Alcohol consumptie is geassocieerd met een groter risico op borstkanker
• Het risico op borstkanker is lager bij actieve vrouwen ten opzichte van vrouwen die minder actief zijn (relative risk 0.88, 95% CI 0.85-0.90)
• http://www.uptodate.com/contents/menopausal-hormone-therapy-and-the-risk-of-breast-cancer?source=see_link#H615546104
Dank voor de aandacht !
Vragen ?
Recommended