MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT

PROGRAMI (2010-2014)

TÜRKİYE’DE AŞIRI TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI (2011-

2015)

TÜRKİYE’DE AŞIRI TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI (2011-

2015)

Züleyha KAPLAN

Beslenme ve Diyet Uzmanı

Züleyha KAPLAN

Beslenme ve Diyet Uzmanı 1

GENÇLER, SAĞLIKLI YAŞAM ELİNİZDE PROJESİ

2

YEMEK İÇİN YAŞAMAK???YAŞAMAK İÇİN YEMEK???

3

Sağlık, insan yaşamının sürdürülmesinde, yaşam

kalitesinin yükseltilmesinde ve korunmasında özel bir

öneme sahiptir.  

4

Sağlığın korunması ve geliştirilmesi kişinin öncelikle kendi sağlığına sahip çıkması ve sağlık bilincini geliştirmesi ile mümkün olduğu unutulmamalıdır.

5

HEDEFİMİZ

"MİNİMUM HASTALIK RİSKİ , MAKSİMUM SAĞLIK"

6

Maksimum Sağlık İçin Yeterli ve Dengeli Beslenme Düzenli Fiziksel Aktivite Sigarasız Yaşam Stresten Uzak Durma Düzenli Sağlık Kontrolü şarttır.

7

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?

Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin

her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde

kullanılmasıdır

8

YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ NEDİR?

Yeterli Yeterli vve dengelie dengeli beslenme sabeslenme sağlığın ğlığın temelidirtemelidir..

Büyüme ve gelişme ve vücudun normal çalışması için

Mikroplara karşı dayanıklı olmak için Okulda ve iş hayatında daha verimli ve

başarılı olmak için Obezite, diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı,

kanser gibi hastalıklardan korunmak için önemlidir.

9

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

Hepimiz İçin Önemlidir

10

Süt ve Süt Ürünleri Et, Yumurta ve Kurubaklagiller Taze Sebze ve Meyveler Tahıllar ve Tahıl Ürünler

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ ;YETİŞKİN:2 PORSİYONÇOCUK : 3-4 PORSİYON ET, YUMURTA, BAKLAGİLLER ;YETİŞKİN VE ÇOCUK: 2 PORSİYON TAZE SEBZE VE MEYVELER ; 3-5 PORSİYON

TAHILLAR VE TAHIL ÜRÜNLERİ ; 4-6 PORSİYON

YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDİĞİMİZDE

HANGİ SAĞLIK SORUNLARI İLE KARŞILAŞABİLİRİZ?

Vitamin Mineral Yetersizlikleri

KansızlıkDiş ÇürükleriObeziteDiyabetHipertansiyon……………………

• Kalp Hastalıkları• Kemik Erimesi• Uyku Apnesi• Karaciğer

Yağlanması• Bazı Kanser

Türleri• Okul ve İş

Başarısında Azalma

• …………………… 14

15

Obezite Nedir?

16

OBEZİTE (ŞİŞMANLIK ) NEDİR?Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) tarafından Obezite, “Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi“olarak tanımlanmaktadır.

Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının ortalama %15-20’sini, kadınlarda ise %25-30’unu yağdokusu oluşturmaktadır.

Erkeklerde bu oranının %25, kadınlarda ise %30’un üzerine çıkması OBEZİTE

17

OBEZİTE YAŞAM KALİTESİNİDÜŞÜREN

ÇOK FAKTÖRLÜ BİR HASTALIKTIR.

18

OBEZİTENİN NEDENLERİ

Yaş Cinsiyet Medeni durum Doğum sayısı Sosyo–kültürel etmenler Eğitim düzeyi Gelir durumu Hormonal ve metabolik etmenler Genetik etmenler Psikolojik problemler Yetersiz fiziksel aktivite Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama Sigara-alkol kullanma durumu Kullanılan bazı ilaçlar

19

OBEZİTEENERJİ ALIMI ENERJİ HARCAMASI

PROBLEM HANGİ TARAFTA ??20

OBEZİTEENERJİ ALIMI ENERJİ HARCAMASI

HEDEFLER HER İKİ TARAFA YÖNELİK OLMALI !!21

22

Çocuk ve adölesanlarda;

Ayaküstü beslenme,

Tatlandırılmış içeceklerin tüketimi,

Okullarda enerji yoğunluğu fazla olan atıştırmalık besinlerin ve ayaküstü besinlerin varlığı,

Televizyon ve yazılı basında reklamların artışı.

Çocukluk dönemi; yetişkinlik için temel beslenme alışkanlığın

geliştirildiği bir dönemdir

ÇOCUKLUKLARDA VE ERGENLERDE BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR?

23

ERGENLİK DÖNEMİNDE YAPILAN BESLENME HATALARI NELERDİR?

•Ara öğünlerde özellikle okulda enerji yoğunluğu yüksek besin değeri düşük cips, kola, bisküvi, kek vb tüketiminin artması

•Öğün atlama

•Kahvaltı etmeme

•Ayak üstü beslenmedeki (fast-food ) artış

•Zayıflamak için yapılan yanlış beslenme şekilleri

24

•GÜNE SAĞLIKLI BAŞLAMAK İÇİN

•ÖĞRENME VE ÖĞRENDİKLERİMİZİ KOLAY HATIRLAMAK İÇİN

•ÇABUK YORULMAMAK İÇİN

KAHVALTI ETMELİYİZ

25

ÇOCUKLUK ÇAĞI OBEZİTESİ Çocukluk çağında başlayan obezitenin

erişkin dönemde de devam etmesi ve sağlık için risk oluşturması söz konusudur

26

ENERJİ HARCAMASINDA AZALMANIN NEDENLERİ

Hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi,

Yetersiz ve düzensiz fiziksel aktivite,

Televizyon, bilgisayar başında uzun vakit geçirme.

27

OBEZİTE BİR ÇOK HASTALIĞA NEDEN OLUYOR

28

Psikolojik bozukluklar

Toplumsal uyumsuzluk

Diyabet

Kalp-d

amar

has

talık

ları

Kas-İskelet sistemi

hastalıkları

Solunum sistemi

hastalıkları

Endokrin ve metabolik

hastalıklar

29

ÜLKEMİZDE ÇOCUKLARDA DİYABET VE OBEZİTE GÖRÜLME SIKLIĞI ARTIYOR

Ülkemizde en az 2 milyon obez çocuk var

Okul çağındaki çocuklarda obezite görülme oranı git gide atıyor

Obez çocukların en az 1/3’ü erişkin dönemde obezite ya da diyabet olma

riski taşıyor

Erişkin dönemdeki obezitenin önlenmesi çocukluk ve ergenlik dönemindeki

önlemlere bağlı

30

Şekerli, yağlı, tuzlu hazır besinlerin

(fast -food besinler, cipsler, kızartmalar, bol soslu yağlı

sandviçler, kek, pasta, bisküvi gibi) fazla tüketimi

obezite dolayısıyla da diyabet riskini arttırır

Diyabetin önlenmesinde en önemli adım çocukluk

çağından itibaren sağlıklı beslenmedir

31

Obezitenin Tedavi Yöntemleri

32

OBEZİTENİN TEDAVİSİ1. DİYET

2. EGZERSİZ

3. DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ

4. İLAÇ TEDAVİSİ

5. CERRAHİ TEDAVİ

33

Hatalı Zayıflama Programları

Nelerdir?

34

1. Bireye özgü olmayan beslenme programları,1. Dergi, gazete…

2. Kısa sürede hızlı kilo kaybını sağlayan çok düşük enerjili diyetler,

1. Beverly Hills Diyeti2. Atkinson Diyeti3. …

3. Tek tip besine dayalı diyetler,4. Karbonhidratları ve proteinleri ayırma diyetleri,5. Akupunktur ile birlikte yapılan açlık diyetleri,6. Diüretik etki yapan ilaçlar, otlar, çaylar ve

saunalar.35

Doğru beslenme alışkanlığı edinilmez ise ve bir uzman

kontrolünde diyet yapılmazsa! YA BÖYLE!

36

YA DA BÖYLE BİR GÖRÜNÜMEYA DA BÖYLE BİR GÖRÜNÜME

SAHİP OLUNULUR!SAHİP OLUNULUR!

37

Egzersiz Tedavisi

38

39

Niçin?Aktif olmakKalp hastalığı, felç, kanser gibi ölümü hızlandıran

hastalıkların riskini azaltmakHastalıkların gelişimini önlemekEntelektüel fonksiyon,hafıza ve yaratıcılığı artırmakStres ve depresyondan uzaklaşmakEnerji harcaması&kilo kontrolüKendine güven geliştirdiği için…

ACSM Guidelines, 5th edt 2005.

EgzersizEgzersiz

40

BASİT KURALLAR 1

5 + 2 + 1 Kuralı

5 meyve& sebze2 saatten fazla inaktif kalmamalı1 saat yapılandırılmış fiziksel

aktivite

41

BASİT KURALLAR 2Her gün 10.000 adım 5000 adım=4km, 10.000 adım=7.5kmHer gün fazladan 2000 adım 100 kalori yakar!

Cole K, etal. An integrative research review: effective school-based childhood overweight interventions. J Spec Pediatr Nurs. 2006 Jul;11(3):166-77.

Çocuklar ve adolesanlara haftanın en az 60dk/gün orta şiddetli fiziksel aktiviteye katılım önerilmektedir. MacKelvie, KJ etal, BJSM, 2002

42

BASİT KURALLAR 3 Buzdolabında sağlıklı ürünler

bulundurulmalıdır

TV, bilgisayar başındaki zamanı azaltılmalıdır

Her gün egzersize zaman ayrılmalıdır.

Asansör yerine merdivenler kullanılmalıdır.

Doktor daha fazla aktivite yapması gerektiğini söyledi. Bende haftada 3 kez TV kumandasını saklıyorum.

43

DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

HAREKETLİYAŞAM

YAŞAMTARZI

44

MUCİZE DİYET YOKTURHER DİYET KİŞİYE

ÖZELDİR

ŞİŞMANLIKLA MÜCADELE‘GELİN SİZİ 15 GÜNDE TIĞ GİBİ YAPALIM’

MERKEZLERİYLEBAŞARILABİLECEK BİR İŞ DEĞİLDİR

UNUTULMAMALIDIR Kİ;

45

Sofra Tuzu (sodyum klorür)

% 40 sodyum

% 60 klordan oluşur

Etiketlerdeki Sodyum Miktarını2.5 İle Çarparak

Tuz Miktarını Kolayca Hesaplamak Mümkündür

TUZ VE SODYUM

SODYUM VÜCUT İÇİN GEREKLİDİR. ANCAK FAZLASI!!!!!!!!!!!!!

Sodyum vücutta damarlarda sıvının hareketi ve sinir sistemi için gerekli bir bileşendir. Sodyum eksikliği hiç rastlanmayan bir durumdur. Ancak kusma ve ishal durumlarında aşırı sıvı kaybı olan durumlarda sodyum kaybı oluşur. Aşırı tuz tüketimi çok yaygındır ve yüksek tansiyona neden olur.Bu da yüksek kalp rahatsızlığı riskine neden olur.

Sodyumdan Zengin Besinler

Sofra TuzuKarbonatKabartma TuzuEt suyu tabletleriHazır çorbalarKonservelerSalamura besinlerSoya sosuHardalKetçapSoslarSalam,sucuk, sosisKurutulmuş domatesPeynirKrakerlerFast-food besinlerTuzlu kuruyemişler

Sodyum İçeriği Düşük Besinler

Sebze ve meyveler genel olarak tuz içeriği düşükbesinlerdir. Aynı zamanda potasyumdan zengindirler

Süt-yoğurt ve kuru baklagillerde düşük sodyumlubeslenmenin önemli parçasıdırlar Ancak dikkatedilmelidir.

ANCAK ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ TÜKETİLİYOR

SAĞLIKLI OLMAK İÇİN

GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (YAKLAŞIK 1 ÇAY KAŞIĞI)

TUZ YETERLİDİR

50

AŞIRI TUZ TÜKETİMİ SADECE YETİŞKİNLİKTE DEĞİL

DAHA ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN SAĞLIĞIMIZI OLUMSUZ ETKİLİYOR

51

Aşırı Tuz Tüketiminin Yol

Açtığı Sağlık Problemleri

HİPERTANSİYON

HİPERTANSİYON NEDEN ÖNEMLİ

• Ülkemizde her 4 ölümden 1’nin nedenidir

• Hipertansiyon ve bunlara bağlı problemler artık çocukluk çağında bile gözleniyor

FELÇEn önemli nedenlerinden biri :

Hipertansiyon

55

KALP YETERSİZLİĞİEn önemli nedenlerinden biri :

Hipertansiyon

56

BÖBREK YETERSİZLİĞİEn önemli nedenlerinden biri :

Hipertansiyon

57

DAMAR SERTLİĞİEn önemli nedenlerinden biri :

Hipertansiyon

58

BİR ETİKET İÇİNDE AŞAĞIDAKİ İFADELERDEN BİRİSİ VARSA O BESİN TUZ YA DA SODYUM İÇERİYOR DEMEKTİR

59

SAĞLIĞINIZ İÇİN AZ FAKAT İYOTLU TUZ

TÜKETİN

İyot Kaybını Önlemek İçin Tuzu;* Yemeklerinizi pişirdikten sonra ekleyin* Serin, kuru ve ışıksız ortamda ve koyu renkli cam kaplarda saklayın

İyotlu tuz; zeka geriliğini ve beyin hasarını önler, okul başarısını arttırır

60

İyot yetersiz beyin

İyot yeterli beyin

Beyin gelişimi

Aşırı tuzdan kaçınmak için neler yapabiliriz?

Taze ve tuz eklenmemiş besinleri tercih edin Yemeklerin tadına bakmadan tuz eklemeyinTuz içeriği yüksek olan salamura besinleri (zeytin, peynir,

turşu gibi) ve konserve besinleri daha az tüketinDaha fazla taze sebze ve meyve tüketinSatın aldığınız hazır besinlerin etiketlerini mutlaka okuyun

ve daha az tuzlu olanları tercih edinYemeğinizin lezzetini arttırmak için tuz yerine maydanoz,

nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen, limon gibi besinler ile baharatları kullanın

Ev dışında yemek yiyorsanız az tuzlu besinleri tercih edinMaden suları kaynağına göre farklı miktarda sodyum içerir,

sodyum içeriğini etiketinden kontrol edin

62

.

TUZLU BESİNLERİ TERCİH ETMEK TUZLU BESİNLERİ TERCİH ETMEK SONRADAN SONRADAN

KAZANILAN BİR ÖZELLİKTİRKAZANILAN BİR ÖZELLİKTİR

63

SAĞLIĞINIZ İÇİN DAHA AZTUZ TÜKETİN

64

teşekkürler65