View
229
Download
6
Category
Preview:
DESCRIPTION
Â
Citation preview
Jaarverslag 2015
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.DeNOMinhetkort 4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.VerslagvandeRvC 6
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Verslagvande vanCommissarissenRaad 7
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3.Verslagvandedirectie 11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ontwikkelingenin2015 12
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toekomst 13
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .DuurzameOntwikkeling 15
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.Organisatieprofiel 17
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Algemeen 18
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Organisatiestructuur 20
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Personeel 21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ethiekenintegriteit 24
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.Risicobeheersing 25
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Internebedrijfsvoering 26
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Risico'senbeheersmaatregelen 27
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6.Waardeketen 28
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Waardeketen 29
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOMFinance 30
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOMForeignDirectInvestment 32
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOMBusinessDevelopment 34
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.Onzestakeholders 36
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Wiezijnonzestakeholders 37
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dilemma's 40
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.Realisatie 42
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .FinanciëlepositieNOM 43
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Duurzaamheidsresultaten 46
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOMFinance 52
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOMForeignDirectInvestment 61
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOMBusinessDevelopment 65
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EnergieCluster 67
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Agri&FoodCluster 68
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .WaterCluster 69
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .HighTechCluster 70
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .FlincNXT 71
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Noord-NederlandInnovatiefonds 73
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9.Governance 74
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Governance 75
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10.Toelichtingjaarverslag 78
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Doelverslag 79
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Procesterbepalinginhoud 80
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Materiëleaspecten 83
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Afbakening 86
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Verslaggevingsbeleid 87
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11.Jaarrekening 90
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Jaarrekening 91
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toelichtingbehorendetotdegeconsolideerdejaarrekening2015 94
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toelichtingopgeconsolideerdebalans 102
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Financiëleinstrumenten 112
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nietindebalansopgenomenactivaenverplichtingen 113
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toelichtingopdegeconsolideerdewinst-enverliesrekening 114
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Enkelvoudigebalans 118
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Enkelvoudigewinst-enverliesrekening 119
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toelichtingbehorendetotdeenkelvoudigejaarrekening2015 120
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toelichtingopdeenkelvoudigebalans 121
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nietindebalansopgenomenactivaenverplichtingen 127
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Toelichtingopdevennootschappelijkewinst-enverliesrekening 128
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12.Overigegegevens 129
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Overigegegevens 130
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13.Bijlagen 134
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Bijlage1-Participatiesenleningen 135
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Bijlage2-Profielschetsvandeledenvande vanCommissarissenRaad 149
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Bijlage3-Profielschetsvandedirectie 152
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14.Contact 153
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15.Persinformatie 154
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16.Begrippenlijst 155
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17.BelangrijksteIndicatoren 160
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18. IndexGRI 161
4
DeNOMinhetkort
NOMBusinessDevelopment NOMForeignDirectInvestment
vanCommissarissen
Prof.Dr. .R.Rabbinge,Voorzitter
J.E.deVries
Drs.JKruse
B.P.Woldring
Mr.S.E.Korthuis
Bestuur
Drs.S.Jansen,directeur
Mr.G.Buiter,plv.directeur,manager
.S.Oosterhof,managerForeignDirectInvestmentenBusinessDevelopment
NOMFinance
Raad
Ir
NOMFinance
Ir
5
Medewerkers
Gemiddeldbedroeghetaantalmedewerkers( )in2015:38,8(2014:36,8)FTE
6
VerslagvandeRvC
DonkergroenB.V.
7
Verslagvande vanCommissarissen
2015iseensuccesvoljaargeweestvoordeNOM,meteenpositiefresultaatvan€2,8miljoen.Hetaantaldoor
uitgezettefinancieringensteegwederomtenopzichtevanhetvoorgaandejaar.Ookhet
wasin2015succesvol.EenvoorbeeldisdesamenwerkingbinnenRegionofSmart
Factories(RoSF).Ditconsortiumwordtgeleiddoordebelangrijkenoordelijke'OriginalEquipment
Manufacturer'(OEM)bedrijvenPhilipsDrachten,FokkerHoogeveenenCIGCentraalstaalGroningen.RoSFis
afgelopenjaaruitgegroeidtoteenbreed bestaandeuit35bedrijven,kennis-enonderwijsinstellingen
endraagtbijaandezichtbaarheidvanNoord-Nederlandalshightech-regio.
Ook ,hetprogrammagerichtopAgrifoodenBiobasedEconomy,ontwikkeltzichsindsdestartin
2014goed.Detoegenomenbetrokkenheideninzetvanbedrijvenenkennisinstellingenleiddetotde
identificatieenverdereontwikkelingvaneenaantalicoonprojecten.TevensspeeltdeNOMeenbelangrijkerol
indebusinessdevelopmentrondomhetwatercluster.DeNOMdraagtzoviaprojectondersteuningbijaaneen
groeneen enaandeimplementatievandeNoordelijkeInnovatieAgenda.Dezeactiviteiten
biedenduidelijkperspectiefvoorregionaleontwikkelingenenkansenvoorhet .
NOMForeignDirectInvestmentheefteveneensgoederesultatenbehaald.Werddeafgelopenjareneenaantal
hoogwaardige,groteprojectengerealiseerd,in2015warendatdeelskleinereprojectenmetbanen
aansluitendbijlagereopleidingsniveaus.ZeervermeldenswaardigisderoldiedeNOMheeftgespeeldbijhet
creërenvannieuwekansenvoordePhilipsvestiginginEmmenenhetbehoudvanproductieindevoormalige
vestigingvanHariboinHoogezand.DeBusinessDevelopmentactiviteiteninde indenoordelijke
regio,waaronderdeChemieenHTSM-sector,zullendekomendejarenleidentothetaantrekkenvannieuwe
ondernemingenendragenbijaanverbeteringvandeeconomischestructuur.Ookhetmultipliereffectuitde
activiteitenvanFDIdraagtingrotematebijaanhetrealiserenvaneenpositievesociaaleconomischeimpact.
De isvanmeningdatdedraagwijdtevandezeactiviteitenbrederuitgedragenenonderstreeptmag
worden.
Indebovengemiddelderesultatenzienwijdegroeienderolvanregionaleontwikkelingsmaatschappijenterug.
AlsNOMkennenwijderegioenzijnwijgoedopdehoogtevanwaterspeeltbijondernemers.Dooronze
aansluitingbijnationaleenregionaleoverhedenzijnwijinstaatondernemersdewegtewijzeninderegio,
maarookopnationaalenEuropeesniveau.Tevenszijnwijalsfinancieronderscheidendvancommerciële
partijeninonzebereidheidomgrotererisico’steaccepteren.Zekeraanbedrijvendiekansenvoorgroei
biedenisdeNOMbereideensteentjebijtedragen.Hiermeewordteendeelvandemarktbedienddieanders
nietinaanmerkingzoukomenvoorfinanciering.Desondankshanterenweeenkritischehoudinginieder
financieringstraject,waarbijrisico’saltijdduidelijkinkaartwordengebracht.Ondernemingenzonder
toekomstperspectiefzullennietdoordeNOMgefinancierdworden.Hoeweldergelijkefinancieringsbesluiten
somsonbegripoproepenbijpartijendiehetmaatschappelijkbelangvooropstellen,zetdeNOMdeze
gedragslijnvoort.
Samenmetdedirectieheeftde in2015degesprekkenmetdeaandeelhoudersoverdeversterkingvan
heteigenaarschapvandeProvinciesvoortgezet.Wezijnverheugdmetdeovereenkomstdiebereiktistussen
hetministerievanEconomischeZakenende3noordelijkeProvinciesbetreffendeeennieuwe
aandelenverhouding.DeProvincieszullengezamenlijkvoor50%aandeelhouderworden,waarmeehet
regionaleeigenaarschapendedaarbijbehorendeverantwoordelijkhedenvergrootworden.De
Raad
NOMFinance
ontwikkelingsbedrijf
cluster
Greenlincs
circulaireeconomie
MKB
topsectoren
Raad
Raad
Raad
8
benadrukthetbelanghiervanvoorregionaleeconomischeontwikkeling.Tevensisdebetrokkenheidvande
Provinciesverderversterktmetdetoevoegingvaneenderdeprovinciaalfonds,datvoorbeheerbijdeNOMis
ondergebracht.
Mediodecember2015isdegehelegovernancestructuurvandeNOMbesprokenenisbeslotentotde
instellingvaneenInvesteringscommissie.Daarmeewordteenscheidingaangebrachttussenderolvande
vanCommissarissenalstoezichthouderendeInvesteringscommissiealsadviesorgaan.Opdezewijze
wordtonafhankelijkebeoordelingvanfinancieringenverdergeborgd.Denieuwecommissiezalbestaanuit
drieleden,enkanopadhocbasisaanvullendeledenbetrekkentoteenmaximumvanzeven.
MijneerstevolledigejaaralsVoorzitterhebikmetveelvoldoeningvolbracht.Debelangrijkefunctiediede
NOMvervulttenaanzienvanregionalesociaaleconomischeontwikkelingwilikonderstrepen.Werichtenons
ophetbiedenvancontinuïteitenperspectiefaanondernemersinderegio,methetbehoudvan
arbeidsplaatsenalsuitgangspunt.DooronzepositieindeketensamenwerkingisdeinvloeddiedeNOMheeft
ophetbehoudendecreatievanbanensomsonvoldoendezichtbaar.
Deaandeelhoudershebbenin2015debenoemingengoedgekeurdvandeheerBenWoldringenmevrouw
SandraKorthuistotcommissarisvandevennootschapvooreentermijnvan4jaar.Eerderin2015tradookde
heerJanKrusealscommissarisaan.Indenominatievannieuweledenisexplicietgeletopdiversiteitinleeftijd,
expertiseengender.Dedrienieuweledenzorgenvoorverjongingenhebbengevarieerdeexpertiseophet
gebiedvanondernemerschapenervaringinhetbedrijfslevenmeegebracht.Ookwordtmetdetoetredingvan
deeerstevrouwnaastviermannengewerktaaneenmeerbalanceerdeman-vrouwverhouding.
Meteenoptimistischetoekomstverwachtingvoorogen,kijkikernaaruitomin2016onzerolals
toezichthoudervandeNOMdevervullen.
R.Rabbinge,voorzitter vanCommissarissen
Raad
Raad
9
Afbeelding1: vanCommissarissenNOMRaad
10
Eenkortoverzichtvandeactiviteitenvande vanCommissarissenin2015
De vergaderdeelfmaalindeaanwezigheidvandedirectie,waarvanéénmaalschriftelijk.
ErzijnvijfnieuwefinancieringengoedgekeurduithetGroei&Overnamefonds.
ErzijnzesherfinancieringsvoorstellengoedgekeurduithetGroei&Overnamefonds.
Erwerdkennisgenomenvanzevennieuwefinancieringenuithet ,waarvoorgeen
formeletoestemmingvande isvereist.
Erzijngeenverkopengerealiseerd.
Maandelijkswerdde geïnformeerdovermutatiesenontwikkelingenindeportefeuille.
Tweemaalwerdendegeheleportefeuilleendedaaraanverbondenrisico’sbesproken.
Aandehandvandekwartaalrapportageswerddefinanciëleperformancevandeportefeuille
besproken.
De isgeïnformeerdoverontwikkelingsprojectenendedaaraanverbondenrisico’s.
De heefteenmaalbuitendeaanwezigheidvandedirectiehaareigenfunctionerenenhet
functionerenvandedirectiegeëvalueerd.
Dedirectieheefthetjaarverslagendejaarrekeningoverhetboekjaar2015opgesteld.De van
Commissarissenheeftop27mei2016kennisgenomenvandegoedkeurendeverklaringvan
PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.metbetrekkingtotdejaarrekening.De heeftdejaarrekening
volgensdezerapportagegoedgekeurdenvoorgelegdaandeAlgemeneVergaderingvanAandeelhouders
(AvA).
Preadvies
WijstellendeAvAvoordebalans,winstenverliesrekeningendetoelichtingvasttestellen.Inzakehetresultaat
stellenwijvoordewinstvan€2,8miljoeneurotoetevoegenaandeoverigereserves.
Prof.dr. .R.Rabbinge
J.E.deVries
Drs.J.Kruse
B.P.Woldring
Mr.S.E.Korthuis
Raad
Raad
Aanjaagfonds
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
ir
11
Verslagvandedirectie
NoordleaseB.V.
12
Ontwikkelingenin2015
AlsNOMkijkenweterugopeensuccesvoljaar.Wesloten2015afmeteenpositiefresultaatvan€2,8 miljoen,
hetnettoresultaatvanontvangenrente,dividenden,afboekingen,voorzieningenenoverigeresultatenop
participaties.Tenopzichtevan2014zagenweeentoenemendaantalfinancieringsaanvrageneneen
groeiendeinvesteringsbereidheid.Ditheeftzichvertaaldnaarflinkegroeiinhetaantalfinancieringen.Ookde
resultatenuitonzeacquisitie(FDI)activiteitenwarengoed,meteenbovengemiddeldescorevan455
arbeidsplaatseninderegio.NOMBusinessDevelopmentheeftmet€23,8miljoenaaninvesteringin
innovatieveprojectenhaardoelstellingruimschootsbehaald.Dezeinvesteringvertaaltzichnaar126manjaren
arbeiddatinontwikkelingsprojectenisgerealiseerdafgelopenjaar.
Eenvandehoogtepuntenvan2015isdeovereenkomsttussenPhilipsLightingenChezzPartners.Nahet
besluitvanPhilipsin2014omhaararmaturenfabriekinEmmeneind2016tesluiten,hebbenNOMenChezz
Partnerssamengewerktaaneenoplossingwaarbijzoveelmogelijkwerkgelegenheidbehoudenwordt.Dit
wordtgerealiseerddoordestartvantweenieuwebedrijvenopdefabriekslocatiemeteendeelvanhethuidige
Philips-personeel.
AlsafsluitervanhetjaarwerdeinddecembereenovereenkomstgetroffentussenhetMinisterievan
EconomischeZakenende3noordelijkeProvinciesoverhetaandeelhoudersschapvandeNOM.Het
Ministerie,nunogvoor99,97%aandeelhouder,zalin201649,97%vanhaaraandelenverkopenaandedrie
noordelijkeProvincies.HiermeekrijgendeProvincies,naruim42jaar,meerverantwoordelijkheid.Dit
bevestigtheteigenaarschapvandeNOMenkomtdeinspanningeninhetbiedenvaneengoedperspectief
aandeinwonersenondernemersvanNoord-Nederlandtengoede.
Resultaat Realisatie
2014
Doel2015 Realisatie
2015
FDI:investeringen €831mln €100mln €46mln
BD:innovatieimpuls(gefinancierdeprojecten) €20,5mln €6mln €23,8mln
F:uitzettingen €9,2mln €8-12mln €12,1mln
F:uitzettingenviaDoefonds, FondsenIFG €1,1mln €4,8mln
Flinc:directeenindirecteinvesteringen €4,5mln €3mln €7,4mln
FDI:arbeidsplaatsen(incl.behouden ) 393 200 455
BD:aantalmanjarenarbeidinOntwikkelprojecten 109 - 126
F:aantalarbeidsplaatsenbijNOM-deelnemingen 2.774 - 3.021
Flinc:aantalarbeidsplaatsen 133 36 185
TotaleCO2emissie(kg) 258.868 - 148.509
Tabel1:Resultatenophoofdlijnen
MKB
IR
13
Toekomst
DeNOMisverheugdmethetindecember2015bereikteprincipeakkoordtussenhetMinisterievan
EconomischeZakenendeprovinciesGroningen,FryslânenDrentheoverhetaandeelhouderschap.De
grotereverantwoordelijkheidvoordeProvinciesversterktderolencontinuïteitvandeNOMbijhetuitvoeren
vanhetregionaalbeleidendeimpulsdiewijwillengevenaandeeconomievandedrienoordelijkeprovincies.
Onderdeelvanhetprincipeakkoordvormtdetoekomstigebekostigingvanhet .Deze
bekostigingvindtmomenteelplaatsdoormiddelvaneenkruisfinanciering.Doordeaandeelhoudersis
beslotendezekruisfinancieringper1januari2016testoppen.
Aanvullendopdetweein2014inbeheergenomen ,het -FondsDrentheenhet
DoefondsFryslânB.V.,heeftdeNOMin2015ookhetbeheervanhetInvesteringsfondsGroningen(IFG)op
zichgenomen.Hieruitzijnin2015tweeinvesteringengerealiseerd.Dedriefondsenhebbenafspraken
gemaaktmetdeNOMoverdesectorenwaarinzijinvesteren.AanvragendienietbijdecriteriavandeNOM
passen,maarwelbijde ,kunnenzotochinbehandelingwordengenomen.
DeNOMheeftin2015tevensinhetnieuwopgezetteCardusoCapitalfondsgeïnvesteerd.Ditfonds,opgericht
doordeRijkuniversiteitGroningen,bezitspecialistischekennisoverdesectorenlifesciences,healthyageing,
energyensustainablesociety.Vanuitditfondsis€16miljoenbeschikbaar.
Voor‘vroegefasefinanciering’ishet Noord-Nederlandin2014vanstartgegaan.Hoewelde
financieringvanhetfondsin2015nognietcompleetwasinverbandmetdecontinuerendegesprekkenmet
aandeelhouders,heefthet inheteerstejaareenredelijkresultaatbehaaldenzijnvanuitdit
fondsvierinvesteringengedaan.
Met richtdeNOMzichopbusinessdevelopmentvandeAgrifooden
sectoren.Hetisdeambitiedat zichontwikkelttothétgezichtvandeNoordelijkeAgriFood&
BiobasedEconomyendaarbijfungeertalsNoord-Nederlandsespilinhetnetwerkvanbedrijvenen
kennisinstellingen.
HetprogrammaFlinc,opgezetin2013alsportalomstartersenpre-startersopgangtehelpenop
financieringsgebied,verliepin2015goed.Uitderesultatenenreactiesvanuitdemarktblijkteengrote
behoeftetebestaanaandezedienstverlening.Hoewelweinitieelvooreenvoorzichtigeaanpakkozen,zienwe
nahettweedevollejaardatermeergerealiseerdkanworden.DeNOMzalzichonderandererichtenop
verbetermogelijkhedeninhetorganiserenvanhetinvesteringsnetwerkrondomdefinancieringvanbedrijven.
Metdeopgedaneervaringdenkenwedekomendetijddesnelheidvanfinancieringentekunnenverhogen.
Hetistevensdeambitieomdeactiviteitenuittebreidennaardebredere -markt.Definancieringvoor
Flincisvoordekomendejarenzekergestelddoordezeoptenemenindebasisfinanciering.Dedoelstellingen
wordendaaromafzonderlijkgepresenteerd.
DegeschetsteontwikkelingengevendevraagnaarenhetbelangvandedienstenvandeNOMvanuitde
Noord-Nederlandsemarktweer.Omdepositievelijnvoorttezettenzijndedoelstellingenvoorhetjaar2016
bijgesteld. heeftdeambitietenminste€10miljoenaaninvesteringenterealiseren.VoorFDIis
dedoelstellingvoorhetinvesteringsniveauverhoogdnaar€200miljoenenhetaantalarbeidsplaatsen
verhoogdvan100naarminimaal200.DeafdelingBDheefthaarambitiequainvesteringsniveaubijgesteld
naar€12miljoen,alsgemiddeldevoordekomendejaren,aanfinancieringsgeldengeïnvesteerddoorexterne
ontwikkelingsbedrijf
Provincialefondsen MKB
provincialefondsen
Innovatiefonds
Innovatiefonds
Greenlincs BiobasedEconomy(BBE)
Greenlincs
MKB
NOMFinance
14
partijen.Hetmooieresultaatdatafgelopenjaarbehaaldisinhetrealiserenvanlokaalaandeelhoudersschap
bijdenoordelijkeprovincies,vormteenbelangrijkebasisvoordecontinuïteitvanonzebijdrageaande
economischeontwikkelingvanNoord-Nederland.
15
DuurzameOntwikkeling
DedoelstellingvandeNOMishetstimulerenvaneconomischebedrijvigheidinNoord-Nederland.Vanuit
duurzaamheidsperspectiefheeftdeNOMdanookmetnameimpactopsociaal-economischeaspecten.In
brederecontexthebbenwijhetonderwerp alsbelangrijketrendgesignaleerden
geadopteerd.Zoweldeenergiesectoralsdelandbouw-envoedingsmiddelenindustriehebbensterkewortels
inNoord-Nederland.Ditmaakthetvoorzienineigenenergieenvoedsel,naastproductievoorde
wereldmarkt,toteenbelangrijkontwikkel-eninnovatiethemainonzeregio.
Circulairemodellenbiedenookkansenomindemaakindustriemeerregionaleproductieterealiseren.
Daardoorkandemaakindustrie,eenbelangrijkekurkwaaroponzeeconomiedrijft,instandblijven.Dezetrend
pastbijdeRegionaleInnovatieStrategie( )vanNoord-Nederland.Inde ,waaronderChemieen
Watertechnologie,ontstaanveelprojectendiehieropaansluiten.Ookzienwe,vanuitonzeacquisitieafdeling
FDI,datmetnamebuitenlandsebedrijveninketensdenkenenalsonderdeelvaneenregionaalecosysteem
vanbedrijvenwillenfunctioneren.Daarominvesterenwijindeaantrekkelijkheidvandenoordelijkeregioenin
hetcreërenvandezeketens.Dekortelijnen,degoedearbeidsmoraaleneenaansluitendeonderwijsstructuur
inonzeregiodragenhierzekeraanbij.
Ookzienwekanseninverdercommercialiserenvanduurzaamheidsaspectenvanproductenendiensten.Met
meercommunicatieoverdezeaspectenkunnenbedrijvenhuncompetitieveenonderscheidendepositie
vergroten.Dezoektochtnaarnieuweverbindingenenoplossingenleverthiermeejuistwaardeopinplaatsvan
datzijeenbelemmeringvormt.Nieuwetechnologischeontwikkelingenenhieraangerelateerde
duurzaamheidsaspectenbiedenookkansenopregionaalniveau.Eengoedvoorbeeldis3D-printing.De
flexibiliteitvankleinereproductieseriesdiehiermeegepaardgaat,zorgtdatproductieterugkanworden
gehaaldvanuitlagelonenlandennaardenoordelijkeregio.Ookdelagerelogistiekekostenende
mogelijkhedentenaanzienvancombinatiestussenmassaproductieendesign,betekenenveelvooronze
regio.
Hetcontinuïteitsperspectiefvanondernemingenisvantoepassingoponzeeigenorganisatieenopbedrijven
inderegio.Hetcreërenvannieuwewerkgelegenheidenhetbehoudenvanbestaandewerkgelegenheid
isverankerdinonzekerntaak.Groeiinwerkgelegenheidishetresultaatvaneentoenemendaantalbedrijven
enstartupsdiezich,metinzetvanForeignDirectInvestment,inonzeregiovestigen.Daarnaastisdezegroei
toeteschrijvenaanbestaandebedrijveninderegiodiegroeiendoordeintroductievannieuweproductenen
dienstenenhetverbeterenvankostenefficiënties.Ookwillenveelondernemersinspelenopdevraagnaar
duurzamereproductenendiensten.MetnameonzemedewerkersvanBusinessDevelopmentzijnactiefop
zoeknaarantwoordenopdiemarktvraag.Indeprojectendiezijdelaatstejarenontwikkelenvoeren
‘vergroenen’enverduurzamendeboventoon.
Alsontwikkelingsmaatschappijbevindenweonsaandevoorkantvanhetinnovatieproces.DeBusiness
Developerswerkensamenmetondernemersaanhetbedenkenenuitwerkenvanideeën.Onzerolisafgerond
wanneerideeënzijnontwikkeldtotconcreteprojectplannenenfinancieringisgeregeld.Mededoordat
resultatenvandezeprojectenvaakveellaterzichtbaarworden,wordtdeimpactervannietaltijdgerelateerd
aandeNOM,ondanksdatwijaandebasishebbengestaan.Ookclusterorganisatieslopenertegenaandathun
impactindeketensamenwerkingnietaltijdzichtbaaris.
CirculaireEconomie
RIS topsectoren
16
Ookzienwijbepaaldeuitdagingen.MetnameindesectorendieFDIenBDbedienenisdebeschikbaarheid
vanarbeidskrachteneenthema.Voorveeltechniekbedrijvenishetlastigomgeschiktengoedopgeleid
personeeltevinden.DearbeidsmarktvanIT’erswordtsteedskrapper.DeNOMvraagtbijoverheiden
kennisinstellingenactiefaandachthiervoor.Rondomhetvestigenvanbuitenlandsebedrijveninderegiobiedt
deNOM door,insamenwerkingmetgemeenten,arrangemententeontwikkelenwaar
opleidingstrajectentijdensdetransitieperiodedeelvanuitmaken.Hiermeezijnbedrijvenverzekerdvangoed
opgeleidpersoneelophetmomentvanvestigen.Dezearrangementenstimulerenbedrijvenomzichinde
noordelijkeregiotevestigen.Vanuitcommercieeloogpuntbiedtbovenstaandedynamiekdaaromnaasteen
uitdagingookeenkans.
DatduurzaamondernemenindeNOMverankerdligt,brengenwetotuitdrukkinginonzeverslaglegging.Indit
jaarverslagisgeenapartduurzaamheidsverslagopgenomen.Destrategie,activiteitenenresultatenmet
betrekkingtotduurzaamheidzijnvollediggeïntegreerdinhetjaarverslagvandeNOM.Doormiddelvan
voorbeeldenvanprojectenenactiviteitendiewijontwikkelengevenweinditjaarverslageengezichtaanhet
duurzamekaraktervanonzewerkzaamheden.OminzichttegevenindeinterneresultatenvandeNOMwordt
voorprestatieindicatorenaansluitinggezochtbijdeindicatorengedefinieerddoorhetGlobalReporting
Initiative( ).Deresultatenmetbetrekkingtotdeexterneeninterneprestatieindicatorenworden
inDuurzaamheidsresultatenuiteengezet.
In2015isde vanCommissarissenvernieuwdmetdebenoemingvandrienieuwecommissarissen.De
verhoudingman–vrouwwijzigtdaardoorinpositievezin,maarisnognietinevenwicht.Ditblijfteen
aandachtspuntvoordekomendejaren.De isdaarmeenaeenkorteonderbrekingweervoltallig.Vanuit
hetmanagementzijnwedaarcontentmeeomdatersprakeisvaneenbreedsamengestelde dienieuwe
impulsengeeftaandeonderneming.
S.Jansen,directeur
toegevoegdewaarde
GRI
Raad
Raad
Raad
17
Organisatieprofiel
VanSpijkerInfrabouwB.V.
18
Algemeen
DeNOMiseenvandevijfregionaleontwikkelingsmaatschappijeninNederland.Deaandelenzijninbezitvan
hetministerievanEconomischeZakenendeprovinciesGroningen,FryslânenDrenthe.
DeNOMhoudtzichbezigmetdriekerntaken:
:HetverstrekkenvanfinancieringaankansrijkeondernemingeninNoord-Nederland;
:Hetacquirerenvan(buitenlandse)bedrijvenvoorNoord-
NederlandenaccountmanagementvoorhetbestaandebedrijfsleveninNoord-Nederland;
:Hetomzettenvaneenconcreetideenaareenproject(vanideenaar
eenrenderendproduct).
WijgelovenindekrachtvanNoord-NederlandenwillenbijdragenaaneengezondenduurzaamNoord-
Nederlandvooronsenonzekinderen.VoordeNOMbetekentdithetopdejuistewijzestimulerenvande
Noord-Nederlandseeconomiewaarbijwerekeninghoudenmettrendsenontwikkelingenindeomgeving(zie
Verslagvandedirectie).Opbasishiervanhebbenwijonzevisie,missieenstrategiegeformuleerd.
Visie
EeneconomischtoekomstbestendigNoord-Nederland
Missie
DeN.V.NOM,Investerings-enOntwikkelingsmaatschappijvoorNoord-Nederland(NOM)heeftals
missieomdepermanentekatalysatorvaneconomischeontwikkelinginNoord-Nederlandtezijn.
Strategie
DeNOMwilhaardoel,dewerkgelegenheidinNoord-Nederlandbestendigenenontwikkelendoorhet
stimulerenvanduurzaamwinstgevendeeconomischeactiviteiten,bereikendoorhettijdelijk
verstrekkenvanrisicodragendkapitaal,acquisitieenretentievanbedrijveneninnovatie.
Daarbijrealiserenweonsdatinvesteringensteedsmindereendirecteffecthebbenop
werkgelegenheid.Doortoeleveringenoutsourcingwordtbuitenhetinvesterendebedrijfsomsmeer
werkgelegenheidgecreëerddanerbinnen.
DeNOMisgeorganiseerdnaardeaardvanhaaractiviteitenenbestaatuitdeafdelingen
,NOMForeignDirectInvestmentenNOMBusinessDevelopment.Destrategiewordtjaarlijks
doorhetManagementteamherijkt.Daarinwordtdeinputvanuitdeverschillendeafdelingen
meegenomen.In2016zaldestrategiewordenherzienineeninteractiefprocesmetmedewerkers,
enaandeelhouders.
NOMFinance
NOMForeignDirectInvestment(FDI)
NOMBusinessDevelopment(BD)
NOM
Finance
stakeholders
19
Afbeelding2:BedrijfsmodelvandeNOM
Uitdezestrategievolgteenprocesvanwaardecreatie.In wordtperafdelinghetbedrijfsmodelen
de toegelicht.Bijdeinvullingvanhetbedrijfsmodelzijndetrendsenontwikkelingenuitde
omgeving,zoalsbeschreveninhetVerslagvandedirectieinachtgenomen.Eenbrederinzichtinde
productenendienstenvandeafdelingen,endemarktenwaarindeNOMopereert,wordtbeschreveninhet
hoofdstukRealisatie.
Metdeaandeelhoudersisindeloopvan2012hetbeeldmetbetrekkingtotdelangetermijnontwikkeling
binnenNoord-Nederlandgedeeld.Dedoordeprovinciesvastgesteldespeerpuntendaarinvallenten
delesamenmetdedoorhetministerievanEconomischeZakengepresenteerde .Alsafgeleide
daarvanheeftdeNOMhaarmaatschappelijkedoelenuitgezettotenmet2016.
In2014isblijvendafstemminggezochtmetdeaandeelhoudersalsfinanciersvanonzewerkzaamheden.De
uitvoeringvanprojectendoordeNOM,zoalsbijvoorbeeldindevormvandeclusters enFlinc,valt
daarookonder.Delangetermijndoelstellingenwordenjaarlijksinhetwerkplanvertaaldnaarconcrete
doelen.Naafloopvanhetjaarwordtderealisatiegeëvalueerdmetdeaandeelhoudersopbasiswaarvande
doelenvoorhetvolgendejaareventueelwordenbijgesteld.In2015was,naasthetverderontwikkelenvanhet
voorsmartindustries,hetbijdragenaandeontwikkelingvan ,eenbelangrijkthema.
Waardeketen
waardeketen
Topsectoren
Greenlincs
cluster circulaireeconomie
20
Organisatiestructuur
Afzetmarktenvestiging
DewerkzaamhedenvandeNOMzijngerichtopdeversterkingvandeprivatesectorvanNoord-Nederland.
VanuitNOMFDIzijnerintensievecontactenmetondernemingeninonderanderedeVS,Japan,enNoord-
Europa.DepubliekeenprivatesectorinNoord-Nederlandwordenalsafzetmarktaangemerkt.DeNOMheeft
haarhoofdkantoorinGroningeneneendependanceinLeeuwarden.
Eigendomsstructuur
Deorganisatieiseennaamlozevennootschap.Deaandelenzijnvoor99,97%inhetbezitvanhetministerie
vanEconomischeZakenenvoor0,03%inhetgelijkebezitvandeprovinciesGroningen,FryslânenDrenthe.
Naaraanleidingvanhetin2015metdeProvinciesenhetministerievanEconomischeZakenbereikte
principeakkoordwordtditin2016gewijzigd.DeProvincieswordenvoor50%aandeelhouder.Dit
zalbekrachtigdwordentijdensdeaandeelhoudersvergaderingop30juni2016.
Devennootschapwordtaangestuurddoordedirectieenheefteen vanCommissarissendietoezicht
houdt.
Operationelestructuur
DeNOMheeftvier100%dochterondernemingen,tewetenVentureKapitaalfondsIIIB.V.,B.V.Drentse
ParticipatieMaatschappijenParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V.die,evenalsdeNOM,
voorzieninrisicodragendkapitaal.Devierdedochteronderneming,VentureKapitaalfondsIIB.V.,isin2014
omgezetinhet Noord-NederlandB.V.
HetVentureKapitaalfondsIIIB.V.ismedegefinancierdmetEuropesegeldenendaarmeegebondenaan
Europeseregelgeving.DeinvesteringenvanB.V.DrentseParticipatieMaatschappijenParticipatiemaatschappij
OndernemendGroningenB.V.zijnprovinciegebonden.Dedochterondernemingenhebbengeenpersoneelin
dienst.
Devolgendekengetallengevendeomvangvandeorganisatieweer:
2015 2014
Opbrengstenfinancieringsbedrijf(in€x1.000) 7.252 18.383
Opbrengstenontwikkelbedrijf(in€x1.000) 2.932 3.026
Totaleopbrengsten(in€x1.000) 10.184 21.409
Omvangportefeuille(in€x1.000) 30.805 21.913
Omvangoverigeactiva(in€x1.000) 42.879 60.766
Omvangtotaleactiva(in€x1.000) 73.807 82.825
Gemiddeldaantal 38,8 36,8
Tabel2:Omvangvandeorganisatie
Raad
Innovatiefonds
FTE
21
Afbeelding4:Organisatieschema
Personeel
Afbeelding3:medewerkersNOM
DeNOMbestaatuitdeafdelingen ,NOMForeignDirectInvestmentenNOMBusiness
Development,dieondersteundwordendooreenstafafdelingbestaandeuitdefunctiesAlgemeneZaken,
Administratie&FinanciënenCommunicatie.Deorganisatiekanschematischalsvolgtwordenweergegeven:
NOMFinance
22
2015 2014
Gemiddeldaantalmedewerkers 40 43,5
Aantalmedewerkersultimo2015 42 44
Aantal 'sultimo2015 37,0 39,1
Gemiddeldaantalmedewerkersmeteenvastcontract 35 38
Gemiddeldaantal 's 38,8 36,8
Gemiddeldaantal 'sFinance* 12,7 11,3
Gemiddeldaantal 'sFDI/BD 10,9 10,1
Gemiddeldaantal 'sgecoördineerdeprojecten** 6,2 6,5
Gemiddeldaantal 'sStaf*** 9,0 8,8
%vrouwen(in 's) 35% 35%
%Management(in 's) 8% 10%
%Parttime(minderdan36uur) 35% 21%
%indirect(in 's) 27% 30%
%gedetacheerdbijanderebedrijven 5% 7%
AantalmensengedetacheerdbijdeNOM 0 0,8
AantalzelfstandigenaanhetwerkbijdeNOM - -
Tabel3:Personeelsbestand
*inclusiefmedewerkersvanDoefonds, FondsenInvesteringsfondsGroningen
**inclusiefmedewerkersFlincen
***inclusiefmedewerkersadministratie,communicatie,algemenezakenendirectie
Personeelsbestand
In2015werktengemiddeld40(38,8 )medewerkersbijdeNOM.Hetaantalwerknemersisdaarmeeiets
gedaaldtenopzichtevan2014.Inaantal zijnweechterietstoegenomen.Organisatie-breedstrevenwe
naareenoptimaalevenwichtindeverhoudingman/vrouw.Hettotaalaantalvrouwenismet35%gelijk
gebleven.Intotaalzijnerin20152 mannenuitdienstgetredenen3,39 vrouwen.Daarzijn1,75
mannenen2,75 vrouwenvoorteruggekomenalsnieuwecollega's.
AllemedewerkerswerkenvanuithetkantoorinGroningenenkunnengebruikmakenvandedependancein
Leeuwarden.
fte
fte
fte
fte
fte
fte
fte
fte
fte
MKB
Greenlincs
FTE
FTE
FTE FTE FTE
FTE
23
Organisatorischewijzigingen
IneenextraVergaderingvanAandeelhoudersmediodecember2015isdegehelegovernancestructuurvan
deNOMbesproken.Tijdensdezevergaderingzijndestatutengeactualiseerdenisbeslotentotdeinstelling
vaneenInvesteringscommissie.Daarmeewordteenscheidingaangebrachtinderoltussentoezicht,de
vanCommissarissen,enadvies,deInvesteringscommissie.Opdezewijzeisersprakevanscheidingvan
verantwoordelijkheidm.b.t.debesluitenrondominvesteringen
Erhebbenzichgeenwijzigingenvoorgedaaninbeleidendoelstellingen.Significantewijzigingenin
zijnopgenomeninde tabel.
Raad
waardeketen GRI
Figuur1:verhoudingman-vrouw( )fte
man 65,00%
vrouw 35,00%
24
Ethiekenintegriteit
Gedragscode
IndearbeidsvoorwaardenregelingvandeNOMzijngedragscodesopgenomentenaanzienvan
omgangsvormen,hetgebruikvansocialmediaenvanPC’s,laptopsentelefoons.Daarnaastiseen
klokkenluidersregelingopgenomeneneenklachtenregeling,voorklachtenbinnendehiërarchischelijn.Bij
indiensttredingontvangenwerknemersdearbeidsvoorwaardenregeling.Dezeisookbeschikbaarophet
intranet.Decodeisin2015nietaangepast.
Welisin2015eenmedewerkersonderzoekgestartaandehandvanvrijwilligegesprekkenmetmedewerkers.
UitditonderzoekblijkteenhogematevanbetrokkenheidbijdemaatschappelijkeopdrachtvandeNOM.De
vrijheidenvariëteitm.b.t.dewerkzaamhedenwordthooggewaardeerd.Eenaandachtspuntisdeonderlinge
uitwisselingvankenniseninformatie.Decollegialesamenwerkingwordtalsbelangrijksteverbeterpuntgezien.
In2016zaldaargerichtaandachtaanwordenbesteed.
Externeklachtenregeling
DeNOMkentalsprivateserviceverlenerineenB2Bomgevinggeenexterneklachtenregeling.
Klantvriendelijkheiddientwelalsuitgangspuntvooronshandelen.Wanneer klachtenhebben
overhetfunctionerenvandeNOM,wordtperindividueelgevalgereageerd.
Inhetafgelopenjaarhebbenwijéénklachtontvangen.Dezeklachtontvingenweeinddecemberenisbegin
2016metdebetreffendepartijbesprokenenafgehandeld.
stakeholders
25
Risicobeheersing
KampenIndustrialCareB.V.
26
Interneorganisatie
ITbeheer
archivering
integriteit
calamiteiten
Financieel
waarderingparticipaties
liquiditeit
fiscalerisico's
Strategisch
politiekerisico’s
wet-enregelgeving
concurrentie
imago
Operationeel
operationeledoelstellingen
interneprocedures
personeel
financieringvandeactiviteiten
Internebedrijfsvoering
Omderealisatievanonzedoelstellingentewaarborgen,heeftdeNOMeenmanagementbeheerssysteem
ingerichtgerichtopdekernprocessen.Daardemaatschappelijkeaspectenvanondernemenintegraaldeel
uitmakenvandezeprocessen,wordendedoelstellingenhieropgemonitordviahetalgemene
managementbeheerssysteem.
DitsysteemisingerichtopbasisvandedoordeNOMuitgevoerderisico-analyse.Wevolgenrisico'sdoorhet
jaarheenennemenwaarnodigmaatregelen.Debelangrijksterisico'skunnenwordenonderscheidenmet
betrekkingtotdevolgendeaspecten:
27
Risico'senbeheersmaatregelen
Degeïnventariseerderisico'smetbetrekkingtotdezeaspectenzijnin2015geëvalueerd.Hierbijis
geconstateerddatdekansdatderisico'szichvoordoen,endeimpactindienditgebeurt,nogactueelzijn.
Wanneerzoweldekansdathetrisicozichvoordoet,alsdeimpactwanneerditgebeurt,laagis,danaccepteert
deNOMhetrisico.Wanneerdekanslaagis,maardeimpacthoog,wordthetrisicoverzekerd.Bijeenhoge
kansdateenrisicozichvoordoet,onafhankelijkvandeimpact,zijnbeheersmaatregelengedefinieerdwelke
onderdeeluitmakenvandebedrijfsprocessen.
Zozijnonderanderebeheersmaatregelengetroffenvoordevolgendegeïdentificeerderisico's:
Risico Beheersmaatregel
IT-beheer/cybercrime InhetIT-beleidisvastgelegdhoeommoetwordengegaanmetIT-middelenensystemenwaarmee
wordtgewerktzodatveiligheidencontinuiteitkanwordengegarandeerd.Periodiekvindtereen
inventarisatieplaatsm.b.t.deinformatieencontinuïteitrisico’svoordeNOM.
Veranderingenwet-en
regelgeving
Screenenenaanpassenarbeidsovereenkomstennaaraanleidingvanveranderdewet-en
regelgeving(zieookEthiekenintegriteit).
Interneprocedures Geletopdeomvangvandeorganisatieisnietoveralfunctiescheidingmogelijk.Inoverlegmetde
externeaccountantwordtjaarlijksgetoetstofderisico’svoldoendebeheersbaarzijn.
Participaties/imago Screenenenbeoordelenvanactiviteitenvanparticipatiesopschendingmensenrechten,naleving
wet-enregelgevingengrotemilieurisico’s.
Waarderingparticipaties Iederhalfjaarwordenparticipatiesgewaardeerdenopbasisdaarvanhetvoorzieningenniveau
bepaald.
Imago Doorproactievecommunicatiesturenweophetbeelddatdebuitenwereldvanonsheeft.Ditdoen
wedoorveelvuldigcontactmetdeaandeelhoudersenviarelatiemanagementenperscontacten.
Daarnaastzijnwein2015gestartmetinternesocialmediatrainingen,waarmeeweonsimagozo
goedmogelijkproberenneertezetten.
Tabel4:Geïdentificeerderisico’senbeheersmaatregelen
Daarnaastzijnmaatregelengetroffentenaanzienvanrisico’smetbetrekkingtothetaspectfinanciering.Eind
2015iseenakkoordtotstandgekomentussenaandeelhouders.Indegemaakteafsprakenisde
basisfinancieringvoordekomendejarenveiliggesteld.DecontinuïteitvandeNOMophaarkerntakenis
daarmeegeborgd.
Desystemen,dietotdoelhebbendegeïnventariseerdesignificanterisico’swaaraandeondernemingis
blootgesteldoptimaaltebeheersen,zijnoporde.Zijkunnenechtergeenabsolutezekerheidbiedentegenhet
nietrealiserenvanondernemingsdoelstellingen,nochkunnenzijalleonjuistheden,verlies,fraudeen
overtredingenvanwettenofregelsgeheelvoorkomen.
Metde vanCommissarissenisafgesprokenomdewerkzaamhedeninzakederisicobeheersinginzijn
geheelteevalueren.In2015zijnwedaarmeegestart,inhetvoorjaarvan2016zalditmetde van
Commissarissenwordenbesproken.
Raad
Raad
28
Waardeketen
VCNMassTurningB.V.
29
DeketenverantwoordelijkheidvandeNOMligtvanuithaarstrategischedoelstellingenenkernactiviteiten,het
tijdelijkverstrekkenvanrisicodragendkapitaal,acquisitieenretentievanbedrijveneninnovatie,voornamelijk
inderegio.Onzeactiviteitendragenbijaaneconomische,socialeenmilieu-aspectenvanduurzame
ontwikkeling.
Deafdelingen ,NOMForeignDirectInvestmentenNOMBusinessDevelopmenthebbenieder
eenandere ,vanwaaruitzeelkaaroptalvanmanierenversterkenenzeactiefkansenvoorelkaar
genereren.Indevolgendeparagrafenwordtde perafdelingbeschreven.
DeketenwaardeNOMonderdeelvanuitmaakt,looptvanafhet waardeNOMinkoopt,totenmethet
waarindeNOMinvesteert,aanadviseertenmeesamenwerktinacquisitie-eninnovatieprojecten.De
NOMkooptdienstenenkantoorartikelenenmaaktgebruikvanleaseauto’s.Indiezinhebbenweeenbeperkte
impactopeconomische-,sociale-enmilieuaspectenindeinkoopketen.OmdatdeNOMbinnende
inkoopketengeenactieverolals speelt,wordtditonderdeelvandeketenalsnietmaterieel
beschouwdennietbeschreven.DeNOMisnietbetrokkenbijexternecontroleopketenbeheer.
Waardeketen
NOMFinance
waardeketen
waardeketen
MKB
MKB
ketenpartner
30
verstrektrisicodragendkapitaalaankansrijke -ondernemingeninNoord-Nederlandinde
vormvanaandelenkapitaalen/ofachtergesteldeleningen.Hiermeekunnenondernemingenstartenof
groeien.Eenaanzienlijkdeelvandedoelgroepwordtgevormddoorstarters,technologie-gedrevenen
innovatieveondernemingen.Ookhetbestaandebedrijfsleven,groeiendebedrijvenenbedrijvenwaar
overnameofbedrijfsopvolgingaandeordeis,zijneenbelangrijkdeelvandedoelgroep.Departicipatiesen
leningenliggenineensegmentmethogererisico’s.Hetgaatechterwelomindekerngezondebedrijvenen
businesscasesmetgoederendementsperspectieven.Zowordthetfondsrevolverendgehoudenenkanaan
derendementseisenvandeaandeelhouderswordenvoldaan.
DeaandeelhoudersvandeNOMhebbenbijdeoprichtingvandeNOMkapitaalingebracht.Metde
opbrengstenvandefinancieringsactiviteitenfinanciert haareigenactiviteiten,inclusief
personeelskosten.Daarnaastmoetdekoopkrachtvanhetbeschikbaargesteldevermogeninstandgehouden
wordenzodatweindetoekomstrisicodragendkapitaalkunnenblijvenverstrekken.Datwilzeggendathet
financieringsbedrijfnaaftrekvankosten,invijfjarigperspectiefeenrendementboektdattenminstegelijkis
aanhetinflatiepercentage.
werktbijdetotstandkomingvaneenfinancieringsamenmetdeonderneming,adviseurs,
banken,privateinvesteerdersen/ofparticipatiemaatschappijen.Ookwordtdesamenwerkinggezochtmet
partijendienieuwevormenvanfinancieringaanbieden,zoalskredietuniesencrowdfundingplatforms.De
financiëlebetrokkenheidvan isaltijdvooreenbepaaldeperiode.Daarnawordendeaandelen
(terug)verkocht,wordtdeeventueleleningafgelostenwordtdeopbrengstweereldersgeïnvesteerd.
onderscheidtzichvanandere(private)participatiemaatschappijendooreenlangeretermijn
focus.Wezijneenactieveaandeelhouderendenkenmeemetdeondernemerbijhetrealiserenvanplannen.
Onsuitgangspuntishetaangaanvaneenduurzamesamenwerkingmetdebedrijvenwaarmeewijeen
financieringsrelatiehebben.Snellewinstisgeendoel: richtzichopactieveparticipatieeneen
bedrijfsspecifiekeaanpakwaarmeepositiefrendementoptermijnwordtgecreëerd.Datiseenduurzamebasis
voorcontinuïteitvandeonderneming.
biedtnaastkapitaalingeldookmenselijkkapitaalindevormvandenkkracht,adviesen
begeleiding.Hetdoel:groeivanomzet,winstenduurzamewerkgelegenheid.Daarvoorwordtnaastdeeigen
deskundigheidgebruikgemaaktvandedeskundigheidvandeandereafdelingenvandeNOMen,waarnodig,
vanexternespecifiekedeskundigheid.DeNOMvoerthetbeheervandezelfstandigeprovinciale
investeringsfondsenDoefondsFryslânen -FondsDrentheenInvesteringsfondsGroningen(IFG)uit.De
Provincieshebbendezefondseninzelfstandigebv’sondergebracht.Hiermeewordtdemogelijkheidgecreëerd
om,inaanvullingopinvesteringenuithet ,bedrijveninderegiotefinancieren.
NOMFinance
NOMFinance MKB
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
MKB
NOMfonds
31
Afbeelding5: Waardeketen NOMFinance
32
NOMForeignDirectInvestment
Het teamrichtzichophetacquirerenenbegeleidenvannieuwe
(buitenlandse)investeerdersinNoord-Nederland.Wegevenadviesovervestigingslocaties,zijnopdehoogte
vanaanwezigebedrijventerreinen,enhebbendejuistecontactenmetvergunningverstrekkers,
energieleveranciersenwerkgelegenheidsinstanties.
OokneemtNOMFDIzelfinitiatiefomondernemersteinteresserenvoorinvesteringeninhetNoorden.Inde
afgelopenvijfjaarhebbenzichmededaardoorbijna50bedrijveninhetNoordengevestigdofuitgebreid.Ditis
goedvoormeerdan1600nieuwebanen.DeNOMwerktnauwsamenmethetNetherlandsForeign
InvestmentAgency( ),eenagentschapdatonderhetMinisterievanEconomischeZakenvalt.NOMFDI
richtzichoptweesub-taken:acquisitieenretentie.
Acquisitie
Hetacquirerenvanbedrijveniszoveelmogelijkgeorganiseerdlangsdelijnenvande .Omnieuwe
investeerdersaantetrekkenishetvanbelangeengoedbeeldvanhetvestigingsklimaatteschetsen.Voor
NOMFDIzijnkennisvanderegioenhetnetwerkdebelangrijksteassets.Daarinziteenbelangrijkdeelvan
onze .Viaonsnetwerkdoenwekennisopdienoodzakelijkisomgoedepropositiesper
sectorteontwikkelen.Ditdoenwealtijdinsamenwerkingmetéénofmeerdereregio'sinhetNoorden.
OokdenauwesamenwerkingmetdeafdelingBusinessDevelopmentisvanbelang.Eenomvangrijkdeelvan
onsnetwerkwordtookdoordieafdelingbediend.VoordeuitvoeringvandeactiviteitenontvangtNOMFDI
subsidiesenbijdragenvandedrienoordelijkeprovincies,hetministerievanEconomischeZakenen
verschillendegemeentenuitderegio.
LeadsvoornieuwebuitenlandseinvesteringenwordengegenereerddoormedewerkersvandeNOM,
doorhet ofviaondermeerlocatieadviesbureaus,accountants,advocaten,makelaars,gemeentenen
provincies.NOMFDIbegeleidtvanafdatmomentdeinvesteerderbijhetgeheleprocesomtekomentoteen
besluittotvestiging.Wanneerwordtbeslotentotvestiging,draagtNOMFDIderegieoveraandebetrokken
gemeente.DeNOMneemtdeklantopinhetInvestorRelationsprogrammaenblijftopafstandbetrokken.
Retentie
Naastacquisitieishetbelangrijkomdecontactenmetgevestigdebedrijventeversterkenenverderte
ontwikkelen.Samenmethet ishiervoorhetInvestorRelations( )programmaontwikkeld.Indit
programmawordenjaarlijksdereedsgevestigde(buitenlandse)bedrijvenbezocht.Methetlokale
managementwordtgesprokenoverdestrategievandeondernemingenderesultatenhiervan.
Het heeftwaardevollecontactenmethetinternationalebedrijfsleven.ZelevertleadswaarNOMFDIactief
werkvanmaakt.Doormeetedenkenmetbedrijven,slimmeoplossingentebiedenensamentewerkenmet
gemeenten,zorgtdeNOMervoordatgevestigdebedrijvendietegenvestigingsmoeilijkhedenof-uitdagingen
aanlopeninNoord-Nederland,tochinderegio(kunnen)blijven.DeNOMtreedthierbijopalsadviseurof
bemiddelaartenbehoevevande vandevestigingen.
NOMForeignDirectInvestment(FDI)
NFIA
topsectoren
toegevoegdewaarde
NFIA
NFIA IR
NFIA
verankering
33
VoorzowelacquisitiealsretentieisdeNOMonderdeelvanhet netwerk.Ditnetwerkbestaat
uithet enalleregionaleacquisitiepartijen,waaronderderegionaleontwikkelingsmaatschappijen(ROM's)
enstedelijkeenprovincialeorganisaties.
Afbeelding6: NOMForeignDirectInvestment
NFIA
Waardeketen
34
NOMBusinessDevelopment
NOMBusinessDevelopment(NOMBD)ontwikkeltsamenmetbedrijveninderegioinnovatieveprojectendie
depotentiehebbenoptermijnteleidentot voordenoordelijkeeconomieenvoorde
deelnemendebedrijven.Doorhunomvangeninnovatievekarakterdragendeprojectenbijaandeversterking
vandestructuurendeconcurrentiekrachtvandeeconomievanNoord-Nederland.EigenlijkisNOMBDde
kraamkamervannieuweideeën,meteenslagvaardigteamdatkansenentrendsprobeertomtezettenin
vernieuwingvoorhetNoord-Nederlandsebedrijfsleven.VoordeuitvoeringvandezeactiviteitenontvangtNOM
BusinessDevelopmentsubsidievandedrienoordelijkeprovinciesenhetMinisterievanEconomischeZaken.
Vanuiteenprojectideewordteenprojectgroepgeformeerdmetdaarinondernemersenkennisinstellingen.BD
begeleidthetprocesenondersteuntmetkennisenexpertise.Omdezeroltekunnenvervullenzijnonze
medewerkersvoortdurendingesprekmetondernemingen,kennisinstellingenenoverheden.Zoblijvenzeop
dehoogtevannieuwetechnologischeontwikkelingenzodatzedevertaalslagkunnenmakennaarideeënvoor
innovatie.Deinbrengvanonzemensenvormthierde .
Veelprojectenbetreffeninitiatievenwaarbedrijvenuitverschillendesectorenbijbetrokkenzijn.Zokomen
verschillendeimpulsenenopvattingenbijelkaarenontstaateenkruisbestuivingwaaruitnieuweproductenen
dienstenkunnenvoortkomen.Wijfaciliterenhetsamenwerkentussendeverschillendepartijenomeenidee
naareenproductofmarktrijpetechnologieteontwikkelen.
OokhelptNOMBDmetdetotstandkomingvandefinanciering.Vaakwordteengrootdeeldoordebetrokken
partijenzelfgefinancierd,aangevuldmetkapitaalvanbijvoorbeeldkennisinstellingenensubsidies.Tenslotte
dragenwijbijdoorconstantdevraagteblijvenstellenofdeontwikkelingnogsteedsrelevantis.Waarnodig
sturenwebij.
toegevoegdewaarde
toegevoegdewaarde
35
Afbeelding7: NOMBusinessDevelopmentWaardeketen
36
Onzestakeholders
NedmagIndustriesMining&ManufacturingB.V.
37
Wiezijnonze
Voorhetidentificerenenselecterenvan gaatdeNOMuitvandewaardeketensvande
afdelingen.Dezeketensbeschrijvenhoede vandeNOMtotstandkomtenwelke
middelenenpartijendaarbijbetrokkenzijn.DeNOMisafhankelijkvanhaaraandeelhouders,
subsidieverstrekkersenopdrachtgevers.DebelangrijkstetaakvandeNOMishetaanelkaarverbindenvande
partijen.ZowelfinanciersalsdebetrokkenpartijenmerktdeNOMaanalsstakeholder.
In2015is beheerdergewordenvaneenderdeprovinciaalinvesteringsfonds,hetprovinciaal
InvesteringsfondsGroningen(IFG),opgerichtdoordeprovincieGroningen.Ditinaanvullingopdealinbeheer
zijndefondsenvandeprovinciesFryslân(Doefonds)enDrenthe( -fonds).Metdrieprovinciesals
opdrachtgevervan voorfondsbeheer,onderscheidtdeNOM“overhedenalsopdrachtgever”als
noemenswaardige .HierondervallenookdegemeentenalsopdrachtgevervanNOMFDIvoorhet
genererenvanleadsvooracquisitie.
Dedirecteurenhetmanagementzijninwisselendesamenstellinggesprekspartnerindeformeleeninformele
overleggenmetaandeelhouders,subsidieverstrekkersenlokaleoverheden.Daarnaastzijnzijregelmatigin
gesprekmetwerknemers,ondernemingeninderegioendekennisinstellingen.Deuitkomstenvandedialogen
zijnbelangrijkeinputvoorhetaanscherpenvanonsbeleidenonzestrategie.Onderstaandetabelgeeftinzicht
indebelangrijkstestakeholdergroepenenhunverwachtingentenaanzienvandeNOM.
Stakeholder Contactmomenten Verwachtingen
stakeholder
AmbitieNOM
Ondernemingenin
deregio
-Bijeenkomsten(>10xper
jaar)
-Eénopéénafspraken
(>1000xperjaar)
-DeNOMalsfinancier
-DeNOMalskennispartner
-DeNOMalsschakeltussen
instellingen
-Financierenstuwende
bedrijven
-Kennisbankzijnvoor
ondernemingen
-Schakeltussenbedrijven
-Schakeltussenderegioenhet
buitenland
Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
-AvA(1xperjaar)
-Tussentijdseformeleen
informeleoverleggen(>100
xperjaar)
-Periodiekeverslaglegging
(4xperjaar)
-Bijeenkomsten
aandeelhouders(3)
-
-Uitvoeringregionaalbeleid
-Aansluitingrijksbeleid
-InformatieverstrekkingrolNOM
-Hetfondsinstandhouden
-DoelenNOMbehalen,
gemetenin
prestatieindicatoren
-Draagvlakenbetrokkenheid
vanProvincialeStatenleden
Lokaleoverheden -Individueleen
gezamenlijkeoverleggen
metGedeputeerdenen/of
wethouders(>50xperjaar)
-Overleggenmet
ambtenaren(>100xper
jaar)
-Financierenvanstuwende
bedrijven
-Uitvoeringregionaalbeleid
-Bedrijvenbegeleidenbij
vestiginginderegio
-Financierenstuwende
bedrijven
-Werkgelegenheid
creëren/behoudeninderegio
-Bedrijvennaarderegiohalen
stakeholders
stakeholders
toegevoegdewaarde
NOMFinance
MKB
NOMFinance
stakeholders
Revolverendheidfonds
38
Overheidals
opdrachtgever
ProvinciesvanuitFinance:
Bijtotstandkomingvande
:
-Overleggenambtelijk
apparaatenbestuurders
(GedeputeerdenEZ).
Natotstandkomingvande
:
-Contactmet
accountmanagervanuit
provincies.
-Overlegmetgedeputeerde
tijdens
aandeelhoudersvergadering
(1x)
-Verslagleggingmiddels
kwartaaleneindejaar
rapportages
ProvinciesvanuitFinance:
-Adequaatenprofessioneel
beheervan
-Volgensdoelstellingvanhet
specifiekefondsinvesteringen
realiseren.
-Zorgenvoorbekendheidvan
hetfondsindeprovinciebij
ondernemersenfinanciers.
ProvinciesvanuitFinance:
-Financieringvooreenzobreed
mogelijkedoelgroep
beschikbaarmakenopeen
professioneleen
bedrijfseconomische
verantwoordewijze.
-Succesmakenvanhetfonds
d.m.v.maximalebenuttingmet
eenmaximaalrevolverend
effect.
GemeentenvanuitFDI:
-4keerperjaarinformeel
informerenovervoortgang
GemeentenvanuitFDI:
-Leadsgenererenvoor
acquisitievanbuitenlandse
bedrijven
GemeentenvanuitFDI:
-Actiefleadsgenererenvoor
acquisitiet.b.v.vestiginginde
regio
Werknemers -Bijeenkomstengehele
organisatie(10xperjaar)
-Afdelingsoverleggen
(1xper1-2weken)
-Bilateraleoverleggen
(1xper1-2weken)
-Beoordelingscyclus
(jaarlijks)
-Directeonderlinge
contacten(dagelijks)
-Gezondeinspirerende
werkomgeving
-AlsNOMenalswerknemereen
bijdrageleverenaanNoord-
Nederland
-Eengoedewerkgeverzijn
-Bijdragenaandepersoonlijke
ontwikkelingvanwerknemers
Burgersinderegio -Geenformeel
georganiseerdecontacten
-Werkgelegenheid -Creërenenbehoudenvan
directeenindirecte
werkgelegenheid
Leveranciers -Eénopééncontacten
(>100xperjaar)
-DeNOMalsklant -Inkopenvoorgoede
prijs/kwaliteitverhouding
-Duurzaaminkopen
Kennisinstellingen -Overleggeninzake
ontwikkelenofuitvoerenvan
projecten(wekelijks)
-Gezamenlijkprojecten
ontwikkelenen/ofuitvoeren
-Realiserenvaninnovatiedoor
verbindenvankennisen
bedrijfsleven
Niet-
Gouvernementele
Organisaties
-Bijeenkomstenmet
belanghebbendenin
projecten(>12xperjaar)
-Aandachtvoorduurzaamheid
enandereonderdelenvan
-Optimaleafwegingvande
belangenvanverschillende
Tabel5:
Inonderstaandetabelzijndespecifiekein2015besprokenvraagstukkenweergegevenindetweedekolom.In
dederdekolomispervraagstukdereactievandeNOMzichtbaar.
provincialefondsen
provincialefondsen
provincialefondsen
MVO
stakeholders
Stakeholders
39
Stakeholder Vraagstukken ReactieNOM
Ondernemingenin
deregio
Financieringzonderdeelnamein
aandelenkapitaal
Introductieaanvullendeproductvariant:de
Waaromnietinvesteren Overwegingentoelichten
Financieringbijontwikkelingvaninnovatieve
ideeëntotvermarktbaarproduct
Oprichting
Inpassingvanondernemingenindesupplychain Onderzoekuitvoereneninvesterenin
aantrekkelijkheidNoordelijkeregio
Beschikbaretechnologieën Incontactbrengenmetkennisinstellingenen/of
bedrijvenmetdezetechnologieën
Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
Waaromnietinvesteren Overwegingentoelichten
Staatssteunvoorkomen Toetsennieuweproductenaanstaatssteunregels
entoetsenrentepercentages
Terugdringenalgemenesubsidie Projectgefinancierdwerken(bijv.BBE, )
Beëindigingkruisfinanciering
Financieringbrederedoelgroepdanopbasisvan
aandeelhoudersinstructie
Beheer
Dividenduitkering DividenduitkeringaanhetRijkregionaalinte
zettenvoorontwikkelingindeNoordelijke
provincies
Toekomstbestendigeuitvoeringsorganisatievoor
regionaalbeleid
AkkoordoprolNOMbijuitvoeringregionaal
economischbeleid
Lokaleoverheden Waaromnietinvesteren Toelichtenoverwegingen
OnduidelijkeacquisitiestructuurinNoord-
Nederland
Acquisitieafsprakenmetgemeenten
Overhedenals
opdrachtgever
Geenspecifiekevraagstukkenandersdan
voortgangenstrategie
Informerenviavoortgangsrapportagesper
kwartaaleneindejaar
Werknemers Zekerheidoverwerkgelegenheid -Ingesprekblijvenmetaandeelhouders/
subsidieverstrekkersenlokaleoverhedenover
uitvoeringregionaaleconomischbeleid
-Werknemersbetrekkeneninformerenoverde
ontwikkelingen
Leveranciers LeverancierwordenvandeNOM Bijaflopendecontractenbeoordelenvan
alternatieven
Niet-
Gouvernementele
Organisaties
Geenspecifiekevraagstukken Informatieopverzoekmetinachtnamevan
vertrouwelijkheid
Burgersinderegio Waaromnietinvesteren Gegevendevertrouwelijkheidreagerenwijniet
publiekelijk
Hoewewaardecreëren Voortdurendrechtstreeksofviapersensocial
mediatoelichtinggeven
Tabel6:Stakeholderdialoogin2015
Ingesprekmetonzemedewerkers
Vooronzemedewerkerszijnin2015tweepersoneelsbijeenkomstengeorganiseerd.Daarinisindeeerste
plaatsdealgemenegangvanzakenbesproken.Specifiekeagendapuntenbetroffenonderanderehet
EigenRisicodragerschapvoordeZiektewet,degewijzigdeaandeelhoudersverhoudingenen
governancestructuur,deloonafspraken2015en2016,denieuweArbodienstenhetExpertiseCentrum
Finance.
mezzaninelening
Innovatiefonds
FlincNXT
provincialefondsen
40
Dilemma's
Meerderebelangensamenbrengen
Alsprivateondernemingmetpubliekeaandeelhoudersisereenvoortdurendspanningsveldtussenhetals
privateondernemingopererenendemaatschappelijkewensenenopgavenvandeaandeelhouders.Bijhet
financierenvanbedrijvenisdebeoordelinggebaseerdophetlangetermijnperspectiefvancontinuïteitvande
onderneming.Ookinhetjaar2015speeldebijhetbeoordelenvaneenaantalaanvragenhetspanningsveld
tussendiebeoordelingendewensomopkortetermijnarbeidsplaatsentecreërenoftebehoudeneenrol.
Hetmaatschappelijkebelangvanuitdeoverhedenisdaarbijevident.Alsorganisatiehebbenwijonsdaarook
voortdurendrekenschapvangegevenbijdebeoordelingen,maartochheeftdatnietinallegevallengeleidtot
eenfinancieringdoordeNOM.Hierbijistelkensdezorgvuldigheidvanhetprocesdoorslaggevendgeweest.
Ditdilemmaiswelmetdepubliekeaandeelhoudersbesprokenomelkaarspositiegoedvoorogentehebben.
Vanwegevertrouwelijkheidbrengenwijdezevoorbeeldennietnaarbuiten.
Eenanderdilemmabetreftdediscussiesdiewevoerenoveronzetaakmetbetrekkingtothetvergrotenvan
groeienhetstimulerenvandeontwikkelinginderegioNoord-Nederland.Ditdoetzichvoorwanneerwe
besluiteneendoorstartofherstructureringvaneenlokaalofregionaalverzorgendeondernemingniette
financieren.Bijnaaltijdkunnenandereregionalepartijenhetwegvallenvandebedrijvigheidbinnenderegio
Noord-NederlandopvangenofcompenserenenisditredenvoordeNOMomnietovertegaanop
financiering.Ditheefterin2015toegeleiddatweinenkelegevallendekeuzehebbenmoetenmakenom
bedrijvenniettefinancieren.Hetbesefdatonzedoelstellingennietaltijdteverenigenzijnmetde
doelstellingenvandeindividuelebedrijveninderegioisaanwezigenheeftvanzelfsprekenddeaandachtvan
dedirectie.
Wanneerwijdeafwegingmakenbedrijvenaldanniettefinancieren,doetzichinhetkadervanduurzaamheid
en hetdilemmavoorwaarbijverschillendeaspectenvanduurzaamheidomvoorrang
streven.Duurzaamheidbeschouwenwijindebredezinvanhetwoordwaarbijhetwaarborgenvan
economischecontinuïteitinderegio,gezienonzetaak,eenbelangrijkepijleris.
Perspectiefvoormensen
Bijdegenoemdedilemma’sstaathetkortetermijnperspectiefsomsopgespannenvoetmethetlangere
termijnperspectief.Ookhethebbenvanregionaledoelstellingenmaaktdatwenietaltijdtegemoetkunnen
komenaandebelangenvanlokaleondernemersenbedrijven.TochbenadrukkenwijvanuitdeNOMindit
jaarverslagjuistdekansendiewijvoordetoekomstvanNoord-Nederlandzien.Nieuweproductenendiensten
geveneenantwoordopdehedendaagseuitdagingenenvragenvoordetoekomst.Dezeontwikkelingen
brengenkansenmetzichmeedieresultereninstructurelewerkgelegenheidinderegio.Zowordener
BusinessDevelopmentprojectenontwikkeldmethetoogopdelangeretermijn.
EenvoorbeeldishetprojectWorldClassCompositeSolutions(WCCS)datenkelejarengeledenvanstartis
gegaan.Naeenintensievevoorbereiding,waarinderolvandeNOMbestonduithetmedebedenkenvande
opzet,anderepartijenvoorhetprojectinteresserenendefinancieringrealiseren,ishetprojectmeteengroot
aantalondernemingenvanstartgegaan.Deeersteresultatenzijninfebruari2016gepresenteerd.Hetdoelis
samensliminnoveren.AanjagerenspininhetWCCS-webisFokkerAerostructuresinHoogeveen.Partnerszijn
circulaireeconomie
41
innovatieve -entoeleveringsbedrijven,hogescholenenuniversiteitendeoverheid.Deze‘handson’-
samenwerkingiseenbelangrijkestapopdewegnaareenregionaalkennissysteemrondomdeontwikkeling
endeproductievancomposietmaterialen.
WCCSzetinopmateriaalinnovatieenprocesoptimalisatie(kwaliteitenkosten).Datdoenweaandehandvan
concreteprojecten.Deproductieenwerkgelegenheiddieditoplevert,willenwevasthoudeninderegio.Dat
kanalleenalsweslimenefficiënt(betaalbaar)produceren.Ookmoetenweinvestereninspecialistischekennis
enkundevanwerknemersentoeleveranciers.Eenhoogwaardigkennissysteeminderegioisdanook
voorwaardevoorsucces.
EenandervoorbeeldishetopinitiatiefvandeNOMin2014gevormdeconsortiumvanbedrijvenen
kennisinstellingenonderdenaamRegionofSmartFactories.Ditconsortiumisopgezetrondomeen
aantalbelangrijkeOEM-bedrijveninderegio(waaronderPhilipsenFokker)enisinmiddelsuitgegroeidtoteen
groepvan35partners,bestaandeuitgroteenkleinebedrijven,kennisinstellingenenhetcomplete
onderwijsveld.DefocusvanRoSFligtophetontwikkelenvan‘SmartFactories’enverwachtwordtdatmetdit
projectmeerdan600nieuwearbeidsplaatsengecreëerdzullenworden.Inmiddelsisdefinancieringvoordit
projectvanruim20miljoeneuroveiliggesteldendeuitrolbegonnen.
Wijmenendatonzebelangrijkstedoelenwordenbereiktmetinachtnemingvanprincipesvoorduurzame
ontwikkelingoplangetermijn.Wesprekendanookoverwerkgelegenheidvoordetoekomst.Hetrealiseren
hiervangaatechternietovereennachtijs.
MKB
42
Realisatie
FrisianMotorsB.V.
43
FinanciëlepositieNOM
Resultaatontwikkeling
Derenteopbrengsten,dividendenenoverigeresultatenopparticipatiesvanhetFinancieringsbedrijfhebben
geleidtoteenpositiefresultaatvoorhetboekjaar2015.Het vandeNOMheefthaar
activiteitenmetverliesuitgevoerd.
DeweergegeventendensweerspiegelthetkaraktervandeNOM,datgekenmerktwordtdoor
onvoorspelbaarheidvandedividendenvanparticipaties.Gegevenhettypebedrijvenwaarin
investeert,laathetrendementopinvesteringenzichvaakpasnaeenaantaljaarzien.Onzeprestaties
zijnhierdoorbeterzichtbaarvanuitmeerjarigperspectief.
Resultaat 2011 2012 2013 2014 2015
Finance 0,1 5,2 2,5 9,5 3,2
‑1,4 ‑1 ‑0,1 ‑0,5 ‑0,4
NOM ‑1,3 4,2 2,4 9 2,8
Tabel7:ResultaatontwikkelingNOM(in€miljoen)
Vermogensontwikkeling
Omrisicodragendkapitaaltekunnenverstrekkenisdoordeaandeelhouderskapitaalingebracht.De
aandeelhoudersstellenalseisaan datdekoopkrachtvanhetdoorhenbeschikbaargestelde
vermogeninstandblijft.Datwilzeggendat naaftrekvanhaarkosteninvijfjarigperspectiefeen
rendementboektdattenminstegelijkisaanhetinflatiepercentage.
Ontwikkelingsbedrijf
NOM
Finance
Ontwikkelingsbedrijf
NOMFinance
NOMFinance
Figuur2:ResultaatontwikkelingNOM(in€miljoen)
2011 2012 2013 2014 2015-5
5
15
in€miljoen
Finance Ontwikkelingsbedrijf
NOM
44
Hetbeschikbaargesteldevermogenverhoogdmetdeinflatiecorrectiewordtaangemerktalsdoelvermogen.
De5-jaarsperiodeliepvan1januari2011totenmetdecember2015.Hetkapitaalwasbijaanvangvande
periode€85,2miljoen.Ultimo2012ishetdoelvermogengecorrigeerdvoordekostenvandereorganisatieen
ultimo2013en2015vooreendividenduitkering.DoorhetpositieveresultaatishetvermogenvandeNOM
desondanksultimo2015groterdanhetdoelvermogen,waarmeeaandedoelstellingvandeaandeelhouders
wordtvoldaan.
2011 2012 2013 2014 2015
vermogen 85,4 88,0 70,5 79,5 72,3
doelvermogen 87,2 88,1 70,3 71,1 61,5
Tabel8:Vermogensontwikkeling(in€miljoen)
Figuur3:Vermogensontwikkeling(in€miljoen)
2011 2012 2013 2014 201560
80
vermogen doelvermogen
45
Liquiditeitsontwikkeling
Deliquiditeitspositieisin2015afgenomenalsgevolgvandegerealiseerde€12,1miljoenaanuitzettingen
enhetuitblijvenvanopbrengstenuitdeverkoopvanparticipaties.Daarnaastisaanheteindvan2015
dividenduitgekeerdaandeaandeelhouders.
2011 2012 2013 2014 2015
7,3 5,1 4,3 6,3 10,9
Beschikbaarvoorfinanciering 43,8 63,8 46,9 52,6 30,3
Tabel9:Liquiditeitsontwikkeling(in€miljoen)
Aangeganeverplichtingen
Figuur4:Liquiditeitsontwikkeling
2011 2012 2013 2014 20150
40
80
in€miljoen
Aangeganeverplichtingen Beschikbaarvoorfinanciering
46
Duurzaamheidsresultaten
Onzeduurzaamheidsverslaglegginggaatinopde3categorieënaspectenvanduurzaamondernemen:
ditzijneconomische,socialeenmilieuaspecten.Vooralledriedeaspectengeldtdatdeinterneorganisatie
vanbelangis,maardatwehetgrootsteeffecthebbeninderegio.Denadrukzalbijderesultaten
daaromwordengelegdopdeexterneindicatoren.
Economisch
HetbeleidvandeNOMmetbetrekkingtotdeeconomischeeffectenisgebaseerdophetnationale
enhetregionaaleconomischbeleidzoalsbepaalddoordeprovincies.
Effecteninderegio
DeeffecteninderegiovanhetbeleidvandeNOMwordeninonderstaandetabelweergegeven.Inde
hoofdstukken ,NOMForeignDirectInvestmentenNOMBusinessDevelopmentgaanwehier
naderopin.
Realisatie2014 Doel2015 Realisatie2015
FDI:Investeringen €831mln €100mln €46,1mln
FDI:Arbeidsplaatsen(incl.behouden ) 393 200 455
BD:Innovatieimpuls(financierbareprojecten) €20,5mln €6mln €23,8mln
F:Uitzettingen 9,2 €8-12mln €12,1mln
F:UitzettingenviaDoefonds, FondsenIFG €1,1mln - €4,8mln
Flinc:Directeenindirecteinvesteringen(doelvoor2jaar) €4,5mln €3mln €7,4mln
Flinc:Aantalarbeidsplaatsen(doelvoor2jaar) 133 36 185
Tabel10:Effecteninderegio
Eigeneconomischeprestaties
Onzefinanciëleprestatiesin2015endeeconomischewaardediehiermeegegenereerdwordt,waaronder
inkomsten,operationelekosten,personeelsvergoedingen,overigemaatschappelijkeinvesteringen,
ingehoudenwinstenbetalingenaankapitaalverstrekkersenoverhedenzijnweergegevenindejaarrekening.
DeinvesteringendiedeNOMdoetdienendemaatschappelijkedoelstellingendiesamenhangenmetdemissie
vandeNOM.DemateriëlebelastingendiedeNOMmoetbetalen,beperkenzichtotdeloonbelastingenOZB
inNederland.
Sociaal
Desocialeaspectenvanduurzaamondernemengaanoverwerkgelegenheid.Wemakenonderscheidtussen
heteffectvanonzeactiviteiteninderegioendearbeidsomstandighedenineigenhuis.DeNOMhechtbelang
aaneenoptimaleinrichtingvandeorganisatievoordeeigenwerknemers.Hunwelzijnisvaninvloedopde
uitvoeringvanhunwerk:tevredenwerknemerszullenhunwerkzoeffectiefenoptimaalmogelijkuitvoeren.
Datvertaaltzichdoornaarpositieveeffectenopderegio.
topsectorenbeleid
NOMFinance
IR
MKB
47
Voordeexterneaspectenzijndoelengeformuleerd.Voordeinternesocialeaspectenwaarovergerapporteerd
wordtisdatniethetgeval.
Werkgelegenheidinderegio
DoormiddelvanFDIcreëertenbehoudtdeNOMarbeidsplaatseninNoord-Nederland.Daarnaastzijn
weactiefbetrokkenbijeengrootaantalbedrijveninderegiodoormiddelvanfinancieringen( )en
ontwikkelprojecten(NOMBusinessDevelopment).
Dezefinancieringenenprojectenleidennietalleentotbehoudvanwerkgelegenheid,maarooktotgroei.De
doelstellingvoor2015tenaanzienvannieuwearbeidsplaatsendoormiddelvanFDIwas150.Opdeindicator
arbeidsplaatsenbijgefinancierdebedrijvenenontwikkelprojectenzijngeendoelengesteld.
Heteffectvanhetversterkenvandepositievanstuwendebedrijvenopdeomgeving,ofdegroeiin
arbeidsplaatsennafinancieringdoor ,kunnenwenietinzichtelijkmaken.Ditindirecteeffect
rapporterenwedaaromniet.Onderstaandetabelbevatalleendedirectearbeidsplaatsen.Datzijnde
arbeidsplaatsenbijdebedrijvenwaarsprakeisvaneensamenwerkingsverband.
2014 2015
AantalgecreëerdeenbehoudenarbeidsplaatsendoorFDI 388 455
AantalarbeidsplaatsenbijNOM-deelnemingen 2.774 3.021
AantalmanjarenarbeidinOntwikkelprojecten(BD) 109 126
AantalgecreëerdeenbehoudenarbeidsplaatsendoorFlinc 133 185
Tabel11:WerkgelegenheidinregiouitNOMactiviteiten
Werkgelegenheidineigenhuis
BijdeNOMhechtenweveelbelangaanpersoonlijkeontwikkeling.Hetopleidingsbudgetenanderefaciliteiten
dieditmogelijkmakenzijndeafgelopenjarendanookophetzelfdeniveaubehouden.In2015iseen
medewerkersonderzoekuitgevoerdwaaruitblijktdatNOMmedewerkersderuimemogelijkhedenqua
loopbaanontwikkelingenscholingwaarderen.Ookderuimteomwerknaareigeninzichtinterichtenenals
onafhankelijkeprofessionaltefunctionerenwordtpositiefbeoordeeld.DewaarderingvandeNOMals
werkgeverblijktuitderelatieflangedienstverbanden.
Leeftijdscategorie Aantalm Aantalv
Instroom 20-35 0 2
36-45 1 0
46-60 1 1
Totaalinstroom 2 3
Uitstroom 20-35 0 0
36-45 0 2
46-60 2 2
>60 0 1
Totaaluitstroom 2 5
Tabel12:Personeelsverloop
NOMFinance
NOMFinance
48
Opleidingenscholing
Hetbudgetvooropleidingwasdeafgelopentweejaar4%vandeloonsom.In2015hebbenbijnadubbel
zoveelwerknemerseenopleidinggevolgddanin2014.Zoweldetotaleopleidingskostenalsdekostenper
medewerkerwarenin2015gemiddeldhogerdanin2014.
Detoenameistendelehetgevolgvansinds2014nieuwbinnengekomenmedewerkers.Dezegroeprichtzich
metnadrukopdeeigenontwikkeling,enheeftbijdestarteenassessmentgehadmeteendaaraangekoppeld
ontwikkeltraject.ZokunnenzijzogoedmogelijkbegeleidwordeninhunloopbaanbijdeNOM.
Daarnaasthebben20medewerkerseenAED-cursusgevolgdvan3uurperpersoon.Dezedatazijngeen
onderdeelvanbovenstaandegegevens,daarditeenverplichtecursusis.
2011 2012 2013 2014 2015
Uitgavenin€x1.000 93 57 47 55 96
Opleidingskosten(gemiddeldper ) 855 1.140 2.022 1.495 2.474
Tabel13:Opleiding-enscholingsuitgaven
Degerealiseerdeopleidingskostenbedroegen3,50%vandeloonsom(2014:2,04%).Deopleidingskosten
warenin2015gemiddeldpermedewerker€2.474(2014:€1.495).Hierbijwordtgeenonderscheidgemaakt
tussendewerknemerscategorieën.
Detijdsbestedingaanopleidingenscholingwordtalsvolgtingeschat:
2014 2015
Aantalmedewerkers 13 28
Aantaluren 27 20
Totaaluren 351 560
Tabel14:Tijdsbestedingopleidingenscholing(inuren)
Loopbaanontwikkeling
DevastegesprekscyclusvandeNOMbestaatuiteenjaarlijksecyclusvandeonderdelenontwikkeling,
functioneringenbeoordeling.Optweeformelegespreksmomentenperjaarkomendezeaandeorde.De
hoofddoelstellingishetoptimaliserenvanhetfunctionerenvandeindividuelewerknemerenvande
organisatie.Dankzijdezegesprekkenwordtdekwaliteitvanhetwerkgehandhaafdenverbeterd.Ookdragen
zebijaandemotivatieenontplooiingskansenvanonzewerknemers.
Halverwegehetjaarwordthetfunctioneringsgesprekgevoerd.Hiermeekunnenwevaststellenhoehetgaaten
waareventueelbijgestuurdmoetworden.Inditgesprekkomtookhetpersoonlijkeontwikkelingsplanaande
orde.Erwordenafsprakengemaaktoverteontwikkelencompetenties,televerenprestatiesen
randvoorwaardenzoalsbegeleiding‘onthejob’,ofhetvolgenvantrainingen,cursussenofopleidingen.
Totslotwordtdemedewerkeraanheteindevanhetjaarbeoordeeld.Debeloningisopeenvoorde
medewerkerinzichtelijkemanieraandezebeoordelinggekoppeld.Ookwordendeindividuele
resultaatafsprakenvoorhetkomendejaarvastgelegdtijdensditgesprek.Debeoordelingscyclusisvooralle
medewerkersvantoepassing.
fte
49
Levensfasebewustpersoneelsbeleid
Inhetkadervanhetlevensfasebewustpersoneelsbeleidmaakteniemandgebruikvandegeboden
mogelijkheidomindeperiodevandriejaarvoorafgaandaanhetpensioenindeeltijdtegaanwerkenmet
behoudvanpensioenopbouw.
Ziekteverzuim
Dooreentoegenomenaantalverzuimmeldingenishetziekteverzuimpercentagemet0,4%gestegen.Ookde
meldingsfrequentiepermedewerkersteeg,van0,71in2014naar1,17.Degemiddeldeverzuimduurnam
echterafmet53%.Dezetrendismetnamehetgevolgvanveelalkortdurendverzuim.
2012 2013 2014 2015
Ziekteverzuim% 3,9 4,6 1,9 2,3
CBSlandelijkgemiddelde* 4 3,9 3,7 3,9
Tabel15:Ziekteverzuim
Figuur5:Ziekteverzuim
2012 2013 2014 20150
2
4
ZiekteverzuimNOM% CBSlandelijkgemiddelde%*
50
Milieu
DeNOMdraagtoppositievemanierbijaanverschillendemilieu-gerelateerdeaspectenviadeontwikkeling
vaninnovatieprojecten.Ditwordtgemetenmetdeindicatorinnovatie-impuls.Hetdoelvoor2015waseen
innovatie-impulsvan€20miljoen,watruimschootsbehaaldis.DeinnovatieprojectenwaarindeNOM
deelneemtwordenbeschreveninNOMBusinessDevelopment.
Deinternemilieu-impactvandeNOMalsdienstverlenerisbeperkt.Daarommetenwijeenaantalaspecten,
maarhebbenwijnoggeendoelengesteldmetbetrekkingtotinternemilieuaspecten.
Voorinternverbruikzijndevolgendeindicatorenvastgesteld:
Indicatoren Eenheid 2013 2014 2015
Drukwerk aantalpagina's 209.600 208.100 234.000
Papierverbruik aantalzwart-witkopieën 131.176 154.402 129.063
aantalkleurkopieën 112.189 131.461 119.255
Tonerverbruik gramzwart 3.766 4.329 3.095
gramkleur 10.397 3.470 2.472
Elektriciteit kWh 182.434 182.989 25.477*
Gasverbruik m3 28.719 27.219 11.446**
Energieverbruikper GJ/ 39,84 41,31 2,33
Geredendoorwagenpark km 538.950 575.653 357.211
Zakelijkeritteneigenvervoer km 92.348 175.831***
CO2uitstoot(inCO2kg)
Scope1:Gasverbruik 51.356 48.674 20.465
Scope2:Elektriciteit 89.435 89.707 12.489
Scope3:Wagenparkenzakelijkeigenvervoer 89.169 120.487 115.555
TotaalCO2 229.960 258.868 148.509
Tabel16:Internverbruik
FTE fte
51
Toelichtingopdemilieu-data
Dehoeveelheiddrukwerklagin2015hogerdaninvoorgaandejaren.Ditkomtdoorhet
toegenomenaantalabonneesopdeNOMmer,onskwartaalmagazine.In2016wordtmeergestuurd
opdigitaleabonnees.
*Hetenergiecontractlooptsinds2013viadeverhuurdervanhetbedrijfspandwaarindeNOM
gevestigdis.Dehuidigeleverancier,MAINEnergie,levertgroenestroom.In2015isereenslimme
meterinhetpandgeïnstalleerdwaarmeewijhetverbruikvandeNOMkunnenuitgelezeninplaats
vanhethelepand.Ditisterugtezienindeelektriciteitsverbruikgegevens.Ookvaninvloedhieropis
dezuinigereLEDverlichtingdieweeind2014indoordeNOMgehuurderuimteshebbenlaten
installeren.
**Ditjaarishetgasverbruikandersgerapporteerddanin2014.Voorheenwerdhetvolledige
gasverbruikvanhetbedrijfspandopgegeven.DaardeNOMvan47%vanhetpandgebruikmaakt,is
over201547%vanhettotaalverbruikvan24.414m3gerapporteerd.Dedatavanvoorgaandejaren
hebbenbetrekkingophetgehelepand.
***Voorhetzakelijkvervoerisin2015eennieuwemobiliteitsregelinggeëffectueerdalsvervanging
vandeleaseregelingdiewordtafgebouwd.Per2016zalhetwagenparkgeenleaseauto’smeer
bevatten.Omdezeredenzijnwevanaf2014begonnenallezakelijkerittenmeteigenvervoerte
registrerenenterapporteren.Omdatdezepost(zakelijkerittenmeteigenvervoer)alletransportzal
vervangen,zaldezepostkomendejarenhogerworden,watzichtbaarisinbovenstaandedata.De
post'geredendoorwagenpark'zalafnemen,watblijktuitde2015gegevens.Deverwachtingisdat
dezeregelingookzalleidentothetmakenvanbewusterevervoerkeuzes.
Figuur6:CO2emissiesnaarscope
Gasverbruik 14,00%
Electriciteit 8,00%
Zakelijkvervoer 78,00%
52
heeftin2015eenpositiefbedrijfsresultaatvan€3,2miljoenbehaald.Ditresultaatisopgebouwd
uitrentebaten,ontvangendividenden,afboekingen,voorzieningenenresultatenuitdeverkoopvan
participaties.
Ookin2015mochtenwijonsverheugenineengrootaantalaanvragenvoorfinancieringdoordeNOM.Het
aantalaanvragenbleefopniveaumet343leadsen43onderzoeken,endekwaliteitvandeontvangen
businessplannennamtoe.Met€12,1miljoenaanuitgezettefinancieringenheeft een
investeringsresultaatbovenverwachtingbehaald.Daarnaastkunnenweover2015vaststellendateen
aanzienlijkaantalvanonzeportefeuillebedrijvengoedtotuitstekendheeftgepresteerd.
Detotalewerkgelegenheidvanonzeportefeuillegroeidein2015naar3.021 (2014:2.774 ).
Inkomsten 2011 2012 2013 2014 2015
Dividend,rente,provisies,commissariaten 10,1 9,2 7,6 13,5 6,4
Resultaatbijverkoopparticipaties 1,3 3,8 0,5 5,2 0,3
BijdrageProvincieDrenthe 0,1 - - - -
ResultaatOntwikkelingsfinanciering* ‑0,6 0,2 0,0 0,0 -
ResultaatPSC* ‑0,3 0,5 0,0 0,0 -
Beheerfondsen - - - 0,3 0,6
10,6 13,7 8,1 19,0 7,3
Kosten 3,0 2,6 2,2 2,6 2,8
Voorzieningen 7,5 6,0 3,4 6,9 1,3
10,5 8,6 5,6 9,5 4,1
Resultaat 0,1 5,1 2,5 9,5 3,2
Tabel17:Hetfinanciëleresultaatvanhet (in€miljoen)
Investeringsniveau
In2015hebbenweonzeinvesteringsambitiemet€12,1miljoenbovenverwachtingkunnenrealiseren.
Aangevuldmetdeinvesteringenviade (DoefondsFryslân, FondsDrentheen
InvesteringsfondsGroningenIFG)diesindsmedio2014en2015inbeheerzijngenomen,komthettotale
investeringsniveaudoorenvia uitopruim€16,8miljoen.Weverwachtendatdezeontwikkeling
zichin2016zalvoortzetten.Hetaantalaanvragenwasvergelijkbaarmet2014met343leadsintotaal.Het
aantalinhoudelijkeonderzoekenenfinancieringennamechtertoemet14daadwerkelijke
investeringenbijnieuweportefeuillebedrijvenen14additionele-ofherfinancieringenbijbestaanderelaties.
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
fte fte
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
Provincialefondsen MKB
NOMFinance
53
Simplicate:innovatieveonlinebedrijfssoftware
DeGroningsestart-upSimplicateheeftgroteplannenmethaarinnovatieveonlinebedrijfssoftware.
‘Hetmoetdebesteoplossingzijn,eenvoudigenlogischingebruikenklantenmoetenerblijvan
worden.’zegtPeterHager.SamenmetzijncompagnonGerardLooderichttehijSimplicateop,een
start-updiecloud-basedsoftwareontwikkeltwaarmeebedrijvenhunkernprocesvanuitéénsysteem
kunnenorganiseren.Vandeeerstekennismakingmetdepotentiëleklanttotaandefactuur.
‘Alsconsumentkunjetegenwoordigallesonlineenzonderalteveelgedoeinstalleren,maarvoorde
zakelijkemarktiseenvoudenplezierhelaasnooithetuitgangspunt’,betoogtPeter.’Natuurlijk,allesis
mogelijk,maareigenlijkwiljehelemaalnietdatalleskan.Alsbedrijfzoekjeeenoplossingdiezichécht
richtopjeprimaireprocesenwaarjedirectmeeaandeslagkunt.Bovenalmoethetjeookveel
plezierbrengen.VanuitdiegedachtehebbenweSimplicateontwikkeld.Hetmoetdebesteoplossing
zijn,eenvoudigenlogischingebruikenklantenmoetenerblijvanworden.Daarwordtbijonsalles
aangetoetst.’
Omdeverderegroeitefinanciereneneeninternationaalnetwerkoptebouwenwerdcontact
gezochtmetdeNOM.Erwerdondermeergekekennaardemarktbehoefte,afnemersen
concurrentenvanhetbedrijf.EnuiteraardwerddesoftwaredoordeNOMuitgebreidgetest.Na
positieveafrondingvandeduediligencewerdbeslotenSimplicateeenfinancieringteverstrekken.
SimplicateheeftindeogenvandeNOMeenindrukwekkendeontwikkelingdoorgemaaktenisin
staatommetdezeinvesteringsrondeeenvolgendegrotestaptezetten.’
54
Ontwikkelingeninhetfinancieringslandschap
2015wasnietalleenininvesteringsbedragenmaarookinhetaantalgerealiseerdefinancieringeneen
aanzienlijkbeterjaardan2014.Ditwasmedehetgevolgvaneentoegenomenkwaliteitvande
ontvangenbusinessplannen.Inbredezinblijftditweleenaandachtspunt.Verschillendepartijenin
definancieringsmarkthebbeneigenbeleidsuitgangspuntenenvereisten,waardoor
ondernemersuitgebreideinformatiedienenteverstrekken.Daarnaastblijftdefinancieringsmarktin
hetalgemeeneenbeperkendefactorinhetrealiserenvaninvesteringendoor .Bijalle
propositieszijnwij,onafhankelijkvanonzeeigenbeoordelingvanhetplan,afhankelijkvan
cofinancieringdooranderepartijen.Conventionelepartijenbehoudenechtereenrisicomijdende
positie,dienietgoedaansluitmethetrisicoprofielwaarbinnen opereert.
Daartegenoverstaatdeopkomstvanalternatievefinanciers,zoalskredietuniesencrowdfunding
platforms.Zijkunnenfinancieringsaanvragenvaakgrotendeelsinvullen.Ditzienwijalseengoede
ontwikkeling.Ondernemerswordeninstaatgestelddetotalefinancieringsvraagvanuitmeerdere
bronnenterealiseren,hetzogenaamde'gestapeldfinancieren’.
Tegelijkertijdmaaktdezeontwikkelinghetfinancieringslandschapcomplexer.Alternatievefinanciers
hanterenverschillendevoorwaardenenuitgangspunten.Ditmaaktdatermeervandeondernemer
wordtgevraagdindezinvanhetgoedvoorbereidenenonderbouwenvanzijnofhaar
financieringsvraag.Inveelgevallenleidtdittotlangedoorlooptijdenvanhetfinancieringsprocesofhet
uiteindelijknietkunnenrealiserenvandefinanciering.
OndersteuningvanuitinitiatievenzoalsFlincisdaarmeesteedsnoodzakelijker,ookvoorhetallanger
bestaandebedrijfsleven.MetFlincbeogenwijjongeondernemerstebegeleideninditproces.Wij
helpenhenommeteengoedbusinessplantoteenpassendevormvanfinancieringtekomen.Ook
werkt actiefmeeaaninitiatievenvoorondernemers,waaronderde‘Financieringswijzer
voorNoord-Nederland’,eendigitaletoolomondernemersgerichtopwegtehelpenindezoektocht
naarfinanciering.
aantalbedrijven01-01-2015:84-aantalbedrijven31-12-2015:87
Bij: 7>€200.000
7≤€200.000
Af: 4>€200.000
7≤€200.000
Tabel18:Verloopvandeportefeuille(excl.persoonlijkeleningen)
In2015werdenintotaal14ondernemingenaandeportefeuilletoegevoegd.Daarnaastwerdaan11
ondernemingenbinnendebestaandeportefeuilleaanvullendefinancieringenverstrekt.Van11bedrijvenisin
2015afscheidgenomen.Voor5vandezebedrijvenwasdeaanleidinghiervooreenfaillissement,liquidatieof
oninbaarheid.Vandeoverige6bedrijvenisafscheidgenomenvanwegedevolledigeaflossingvandelening.
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
55
Nieuwebedrijven 2014 2015 2014 2015
NOM 11 14 7.797 5.767
POG - - - -
DPM - - - -
11 14 7.797 5.767
Uitbreidingen - - - -
NOM 5 11 1.426 6.313
DPM - - - -
5 11 1.426 6.313
PSCfaciliteit - - - -
Totaal 16 25 9.223 12.080
Tabel19:Uitzettingen2014en2015(bedragenx€1.000)
NOMtiltActive4Carenaarnieuwefase
Eentillift,voorzienvanwieltjesendusverrijdbaar,helptmensenmetlichamelijkebeperkingenom
zicheenvoudigenveiligtekunnenverplaatsen.Hetduwenoftrekkenhiervanvraagtvan
verzorgendendoorgaansveelkracht.Ditleidtnogaleenstotnek-,rug-enschouderklachten.
HetDrentsebedrijfActive4Care,opgerichtdoorJosHuizingaenHenkJanssen,bedachteenoplossing
omhetgebruiksgemakteverbeteren:eenelektrischaangedreventillift.Eenliftmeteenzelfrijdend
onderstel,grotendeelsgebaseerdopdeprincipesvaneenelektrischefiets.Eeninnovatiedieinspeelt
opeengroeiendebehoeftevanpatiënten,verzorgendenenzorginstanties.
DetilliftvanActive4Carekanmetminimalefysiekeinspanningbediendworden.Ookdepatiëntwordt
meercomfortgeboden.Bovendienwordtdeliftopafstandgemonitord.Bijeenstoringofeendefect
kanrazendsneleendiagnosewordengesteldwaarnahetprobleemmeteenkanwordenverholpen.
Voordevermarktingwasaanvullendkapitaalnodig.SamenmetdeRabobankwerdhierinvoorzien
doormiddelvaneenachtergesteldeleninguithet vandeNOM.Dezerisicodragende
financieringwasvoordebankvoorwaardeomooktotfinancieringtebesluiten.Doordeze
gezamenlijkefinancieringkanActive4Caregroeienenhaarmarktambitiesverderuitrollen.
Nieuweuitzettingenenuitbreidingenwordeninaansluitingbijhet ingedeeldnaarde9
gedefinieerde .Investeringeninnieuwebedrijvenenuitbreidingenzijnalsvolgtingedeeld:
Aanjaagfonds
Topsectoren
topsectorenbeleid
topsectoren
56
Nieuw
2015
Uitbreiding
2015
Totaalv.a.
2012
Aantal €x1000,- Aantal €x1000,- Aantal €x1000,-
HighTech 5 1.937 2 3.050 19 7.590
Energie 1 175 2 115 6 1.063
Water 1 150 0 0 3 1.065
LifeSciences&Health 4 1.405 2 1.288 10 4.958
Chemie 0 0 1 650 3 800
Agri&Food 1 800 1 250 8 4.100
Tuinbouw-en
uitgangsmaterialen
0 0 0 0 2 725
Logistiek 0 0 0 0 1 65
Creatieveindustrie 1 500 1 10 2 510
Overig 1 800 2 950 17 4.809
Totaal 14 5.767 11 6.313 71 25.685
Tabel20:Aantalnieuweuitzettingenenuitbreidingeninde in2015
Vandetotaleuitzettingenin2015is86%uitgezetinde .Vandenieuweuitzettingenisdit
eveneens86%envandeuitbreidingen85%.Vandetotaleuitzettingenvanaf2012is81%uitgezetinde
.
topsectoren
topsectoren
topsectoren
Figuur7:Uitgezettebedragenin2010t/m2015
2010 2011 2012 2013 2014 20150
10
20
Uitgezetbedrag Streefwaarde
57
Degemiddeldeduurvanparticipatiesenleningenisruim8,2jaar(2014:7,4jaar).Hetgemiddeldevan2015is
hogerdanhetjaarervoor.Dezestijgingishetgevolgvanhettoenemenvanhetaantalparticipatiesmeteen
investeringsduurvan9tot11jaar.Deexitsdiehebbenplaatsgevonden,betreffenmetnameparticipaties
waarbijNOMnietlangbetrokkenisgeweest.
Hetstrevenblijftomdeduurvanparticipatiesindetijdtebeperkenzonderdatdaarbijeenopvoorhand(en
daarmeevaakgeforceerd)exitmomentvanuitdeNOMwordtvastgelegd.Desondanksdientookvastgesteldte
wordendat,behoudensdedeelnemingendieeengoeddividendrendementopleveren,hetveelalnietinhet
Figuur8:Omvangvandeverstrekkingenin2015
100.000tot300.000 300.000tot1mln. >1mln.
OmvanginEUR
0
4
8
Aantal
Figuur9:Duurvanparticipatiesenleningenboven€200.000
<1 1tot3 3tot5 5tot7 7tot9 9tot11 11tot13 13tot17 17tot19 >20
jaar
0
4
8
aantal
58
belangvanhetrendementvoor is,endusvoorhetrevolverendkaraktervanhetfonds,ommeer
dan8jaarbetrokkentezijnbijeenparticipatie.Eventueleexitmogelijkhedenwordendaaromgedurendede
looptijdvandeinvesteringactiefgevolgd.Daarwaareenreëlemogelijkheidzichvoordoetwordtdezeactief
opgevolgdenbespreekbaargemaaktmetdeandereaandeelhoudersenbestuurder(s)vandeonderneming.
Doelgroep Nieuw2015 % Totaal2015 %
(Door)starter 4 29 37 42,5
Expansie 8 57 37 43
MBO/MBI 1 7 8 9,2
Turnaround 1 7 5 5,7
Totaal 14 100 87 100
Tabel21:Participatiesnaardoelgroep
OrganAssistklaarvoorinternationaleuitrol
Donororganenbeterbewaren,dekwaliteitervanverbeterenenwachtlijstenvoortransplantaties
verkorten.HetwordtmogelijkgemaaktdoordeorgaanperfusiesystemenvanOrganAssist.Het
Groningsebedrijfheeftapparatuurontwikkeldvoorhetbeterbewarenenhetverbeterenvande
kwaliteitvandonororganen.Indezezogehetenperfusiesystemenwordendonororganencontinu
gespoeldmetzuurstofrijkevloeistofenvoedingsstoffen.Hierdoorkunnenmeerorganenvoor
transplantatiegeschiktwordengemaaktenwordendewachtlijstenverkort.Ookwordtde
slagingskansvaneentransplantatieaanzienlijkvergroot.Denieuwetechnologiebetekenteen
doorbraakvoororgaantransplantaties.
DankzijontwikkelingenindemarktendedoorontwikkelingvandeperfusiesystemenisOrganAssist
klaarvooreeninternationaleuitrol.HetUMCGroningenTransplantatieCentrumheeftonlangseen
orgaanperfusiekamergeopend,uitgerustmetdeapparatuurvanOrganAssist.Hetisdaarmeehet
eerstetransplantatiecentruminNederlandenéénvandeeersteindewereldmetdezevoorziening.
Wereldwijdziensteedsmeertransplantatiecentrademeerwaardevandeperfusiesystemenvan
OrganAssist.DoordekapitaalinvesteringvandeNOM,samenmetdebestaandeaandeelhouders
vanOrganAssistiseenrobuustfundamentgelegdvoordesuccesvolletoekomstvanOrganAssist.
ManagementBuy-Out/Buy-Inenbedrijfsovernames
Naasteenactievemarktbenaderingvanbedrijvendieactiefzijninéénvande ,isookin
2015ingezetopManagementBuy-OutenManagementBuy-In(MBOenMBI)trajectenenbedrijfsovernames
binnenhetbestaande inNoord-Nederland.DeNOMishiervoorinhetnoordendeaangewezenpartner,
voorzowelkopendealsverkopendepartijen.EénvandedoelstellingenvandeNOMisgezondebedrijven
binnenderegioeencontinuïteitsbasistegevenendaarmeedeondernemingendewerkgelegenheidvoorde
regiotebehouden.Ingevalvanovernametrajectenneemt eenactieverolinzowelde
financiering,MBIalshetbenaderenvanovernamekandidaten.Dezetrajectenkrijgenextraaandacht,omdat
hiermeeonzerendementsdoelstellingingevuldkanworden.
NOMFinance
topsectoren
MKB
NOMFinance
59
Bijinnovatievebedrijven(inde )zijndetechnologieën,endaarmeedeondernemingalsgeheel,
noginontwikkeling.Deinvesteringendrageneenhoogrisicoprofielmetzichmee,waardoorhetreëelisook
rekeningtehoudenmeteenminimaalrendementofzelfsafboekingenopdeinvesteringen.Metde
(toekomstige)rendementenvanMBO’senMBI’senbedrijfsovernameskandatgecompenseerdworden.
Opbasisvandezestrategiecreëertenhoudt eenuitgebalanceerdeportefeuillevanstartende,
jongeenbestaande(groeiende)bedrijven.
Marktpositieeninvesteringsdilemma’s
Ookin2015isactiefgestuurdophetvergrotenvandenaamsbekendheidvan .Wewerken
continueaancommunicatieviaonzewebsitewww.nom.nl.OokhebbenweNOM-breedstappengemaaktop
hetgebiedvansocialmedia,onderanderedoorhetvanuitdeNOMenvanuitdeindividuelemedewerkers
delenvanberichtenoverdeNOM.Ditisgerichtopdedoelstellingomviasocialmedialeadstegenereren.
Wehebbenweereigenbijeenkomstengeorganiseerd,waaronderhetjaarlijkseNOMMidzomerfeest,NOMon
Tour,hetNOMBankingEventenmasterclassesbinnenhet .Vanuit wordtveelaan
voorlichtinggedaanbijbankenenandere ,waarmeewehetfinancieringsonderwerpopdekaart
blijvenzetten.Ookzorgenwijvooraanwezigheidopverschillendenetwerkbijeenkomsten.
bevestigthiermeehaarpositieindemarktalslaagdrempelige,betrouwbareengedegeninvesteerderen
financier.
In2015hebbenopnieuwveelbedrijvenzichbijdeNOMgemeldmeteenverzoekomfinanciering.Gegevende
stijgendelijnzichtbaarindeafgelopenjaren,verwachtenwedatdezetrendzichvoortzalzetten.Nude
financierbaarheidvanstartendeengroeiendebedrijvengecompliceerdisenzalblijven,blijfternadrukkelijk
eenrolvoordeNOMalsrisicofinancier.
Wezijneenpartijdiebereidisstevigerisico’stenemen,inveelgevallenmeerdandecommerciële
marktpartijen.Erzijnechteraanvullendepartijenalsbankenenanderemedefinanciersnodigomdetotale
financieringsvraagvaneenondernemingterealiseren.Hetaantalalternatievefinancieringsvormenblijft
hierdoorgroeien.Hoeweldecomplexiteitvanhetfinancieringslandschapenerzijds,enhetaantalaanbieders
vangeldanderzijds,toeneemt,is blijmetdezeontwikkeling.DeNOMkaneenstukjemarkt
invullenwatdoorconcurrentenonbediendblijft.Onsuniquesellingpoint;hetverstrekkenvanrisicodragend
kapitaalondergoedebegeleiding,passendbijdesociaal-economischedoelstelling,wordtdaarmeezichtbaar.
Depositiefkritischeopstellingtenopzichtevanfinancieringsaanvragenvandeondernemingenhaar
ondernemerleverenechterafentoespanningenendilemma’sop. kiestvoordezekritische
houdingindebeoordelingvanfinancieringspropositiesvanuitdeovertuigingdatditvanuithetlange
termijnperspectiefdebestebenaderingis.Wijvindenhetnietalleenonverstandigmaarookonjuistommet
publiekemiddelenondernemingentelatenstartenofinstandtehoudenzonderlangetermijn
toekomstperspectief.
topsectoren
NOMFinance
NOMFinance
Aanjaagfonds NOMFinance
stakeholders
NOMFinance
NOMFinance
NOMFinance
60
Prestarters
BijdestartvanhetFlincprojectwerdtot1april2011ookgeïnvesteerdvanuitdePSCfaciliteit.Hetverloopvan
ditfondswordtinonderstaandetabelweergegeven.Wegenshetbeëindigenvandeprojectperiodeper1april
2011zijnenwordenergeeninvesteringenmeergedaanvanuitditfonds.
2015 2014
AantalFinancieringenPSC-Flinc1/1 16 23
Af:Aandelenverkoop 0 0
Af:Aflossing-beëindiging 3 2
Af:Faillissement-oninbaar 0 5
AantalFinancieringenPSC-Flinc31/12 13 16
Tabel22:VerloopportefeuilleFlinc-PSCin2015
Toekomst
Deinvesteringsfondsen FondsDrenthe,DoefondsFryslânenIFGzijngerichtophetgevenvaneen
economischeimpulsaanderegiodoormiddelvanrisicodragendefinanciering.In2015ontvingendefondsen
veelaanvragenenwerden20investeringengedaan.
HetDoefondsen Fondsrichtenzich,binnenhet vandebeideprovincies,gedeeltelijkopeen
brederedoelgroepeneenanderelevensfasevanondernemingendan .Zowordtrisicodragende
financieringbereikbaarvooreengroteregroep -ondernemingen.Datiseengoedeontwikkeling.De
positievestartin2015geeftdedaadwerkelijkebehoefteindemarktweervoordezefondsen.
OokhetInvesteringsfondsGroningen,datwerktvanuiteenfund-in-fundprincipe,issuccesvolopgestart.
Afgelopenjaarkondenervanuitditfonds2investeringenwordengedaan.
MKB
MKB MKB
NOMFinance
MKB
61
NOMForeignDirectInvestment
In2015wasNOMFDIbij10succesvolleprojectenbetrokkenwaarinvoorruim46miljoeneuroinNoord-
Nederlandwordtgeinvesteerd.Hiermeeworden185nieuwearbeidsplaatsengecreëerden270banen
behouden.
Hetaantalgerealiseerdearbeidsplaatsenlagin2015opeengoedniveau.Deinvesteringsdoelstellingen
werdenechternietbehaald.Ditismedetoeteschrijvenaantweegroteprojectenwaarbijuiteindelijkdekeuze
isgevallenopeenandereregio.Daarnaastisin2015metde partnersafgesproken
alleenmeetetellendieinhetzelfdeboekjaarzijnbinnengekomen.Invoorgaandejaren
werdenookprojectenmeegeteldwaarvandezetoezeggingpasindeeerstemaandenvanheteropvolgende
jaarwerdenontvangen.Alsgevolghiervanisin2015gewerktaanvierprojectendiemeegeteldwordeninde
investeringsdoelstellingvan2016.Inhetalgemeenwarendein2015afgerondeprojectengemiddeldkleiner
vanomvangdaninvoorgaandejaren.
Afbeelding8:AantalgevestigdebedrijveninNoord-Nederland
Realisatie2014 Realisatie2015 Doel2015 Verschil
Aantalexterneleads 78 79 80 ‑1Aantalprojecten 10 10 8 2
Investeringen(in€miljoen) 831 46,1 100 ‑53,9Aantalarbeidsplaatsen 393 455 150 305
Tabel23:OverzichtprojectenNOMFDI
ConfirmationLetters
62
DeproactievemanierwaaropNOMFDIdeacquisitievoornieuweprojectenin2015heeftopgezet,heeftgeleid
tot79nieuweleads.Hiermeewordthetniveauvandeafgelopenjarenvastgehouden.Onderstaande
tabelgeefteenuitsplitsingvanderesultatenvannieuweprojectennaar weer.
Arbeidsplaatsennieuw Arbeidsplaatsenbehoud Investering(€x1000)
ICT 30 0 2.500
Water 20 0 3.600
Lifesciences 65 250 22.000
Agrofood 35 20 6.000
Overig 35 0 12.000
Totaal 185 270 46.100
Tabel24:Resultatennaar
NOMFDIgeeftnieuweinvesteerdersadviesovervestigingslocaties,legtcontactenmetanderedienstverleners
enleveranciersenbiedthulpbijhetaanvragenenverkrijgenvanvergunningen.Ditzijnessentiëleonderdelen
vaneenacquisitietraject.
DemetacquisitievergaardekennisiszeerwaardevolvoorNOMFDI,omdatditwordtgebruiktomde
propositiesvoortdurendaantescherpen.Ookisditeenbelangrijkebronvanleadsvoor ende
programma’svanNOMBusinessDevelopment.
Arbeidsplaatsennieuw Arbeidsplaatsenbehoud Investering(€x1000)
Nieuw 125 0 27.100
Behoud 50 270 17.000
Jointventure 0 0 0
Uitbreiding 10 0 2.000
Totaal 185 270 46.100
Tabel25:Resultatennaarsoortproject
ActieveAcquisitie
In2015isdeNOMdoorgegaanmetdesectorspecifiekeacquisitievaninternationalebedrijven.Naasthet
verdereuitbouwenvande Water,Energie,Chemie,AgriFoodenLifeScience,hebbenwijons
afgelopenjaargerichtophetsterkprofilerenvanNoord-Nederlandalsvestigingsplaatsvoordatacenters.
DemedewerkersvanNOMFDIontwikkeleneennetwerkvanbedrijvenenkennisinstellingenenvoeren
gesprekkenmetbedrijvenopstrategischniveau.Omdezebedrijvengoedtekunnenbegeleidenanalyseertde
NOMcontinudeontwikkelingeninde(top)sectoren.Wekijkennaardecombinatievanfactoren,de
,diederegioaantrekkelijkmaaktenaanleidingvormtvooraanwezigheidvansectoreninde
regio.Tevensonderzoekenwemogelijkhedenvoorsupplychainoptimalisatie.
topsectoren
Topsectoren
NOMFinance
topsectoren
63
Samenwerking
Sinds2013werktdeNOMsamenmetdeNetherlandsForeignInvestmentAgency( ).Dezeorganisatie
ondersteuntbuitenlandsebedrijvendievestigingofuitbreidinginNederlandoverwegen.De promoot
Nederlandalslandmeteengoedenaantrekkelijkinvesterings-envestigingsklimaat.Sinds2014doetzijdit
samenmethaarpartnersonderhetlabel .
NaasteensteedsintensieveresamenwerkingtenbehoevevanhetvermarktenvandeHollandpropositie,is
hetdoelgesteldombinneneenaantaljaardewerkwijzebinnenhet teprofessionaliseren.Onderdeel
hiervanishetontwikkelenvaneengezamenlijkopleidingsprogrammavoorwerknemersvandeNOMen
collega-bedrijvenophetvlakvan .
DeNoord-NederlandsepropositieswordenopgenomenindeHolland-proposities.NationaleAcquisitieTeams,
gevormddoorpartnersuitdeverschillenderegio'sengecoördineerddoorde ,zijnverantwoordelijkvoor
dezeproposities.Ookstellenzijlonglistsvanbedrijvensamen.De heeftruim20kantoreninhet
buitenlandvanwaaruitcontactenwordengelegdmetdezebedrijven.
ParallelhieraanleggenmedewerkersvandeNOMopcongressenenbeurzen,veelalinhetbuitenland,
gerichtcontactmetondernemingendiepassenbijdepropositie.Depropositieswordendaarnaastverspreid
viaonderanderewhitepapers,socialmediaenwebsites.Viabeidewegenbeogenweeenrelatieoptebouwen
metbeslissers,zodatdeNOMophetmomentvaneenmogelijkeuitbreidingnaarEuropaalseerste
contactpuntwordtgezien.
EColoROmaaktwatercirculair
Indetextielindustriewordengigantischehoeveelhedenwatergebruikt.Ditzwaarvervuildewateris
moeilijkschoontekrijgenenwordtdaaromvaakgeloosd.InTurkijeishetprobleemextragroot.De
bedrijvendaarverbruikendusdanigveelgrondwaterdathetsteedsdieperuitdebodemmoet
wordengehaald,metstijgendekostenalsgevolg.
HetbedrijfEColoROkreeghetvoorelkaaromhetafvalwaterzogoedtereinigendattextielfabrieken
hetnogmaalskunnengebruiken.Metdedoorhenontwikkeldeinstallatie,dieindriezeecontainers
past,kunnengrotehoeveelhedenafvalwatersnelgezuiverdworden.Daarnawordthetopnieuw
gebruiktinhetproductieproces.ZopakthetFriesebedrijfnietalleendevervuilingaan,maarlosthet
tevenshetwatertekortop.HeteersteprojectinTurkijeleverdedetextielproducenteenbesparing
van60procentopdewaterrekeningop.
DeondernemersachterEcolorozochtenvoorhetbedrijfeengoedelocatievoordeverdere
ontwikkeling,productinnovatieensamenwerkingmetanderepartijen.NOMFDIheefthetbedrijf
begeleidnaareeneigenvestigingopdewatercampusinLeeuwarden.Dezelocatiebleekideaal
vanwegehetoptimaleklimaatvoorinnovatievewatertechnologiebedrijven.Ookhebbenwij
ondersteuninggebodenophetgebiedvanHR,enkondenverbindingenwordengelegdbinnenhet
watertechnologienetwerk.Voordenoodzakelijkegroeiwasookadditionelefinancieringvereist.In
samenwerkingmethetDoefonds, engemeenteLeeuwardenwerddaarvoorinvulling
gevonden.InmiddelsishetbedrijfvanuitLeeuwardenvolopenmetsuccesactiefopdemarkt.
NFIA
NFIA
NFIA
NFIA
investeringsbevordering
NFIA
NFIA
Aanjaagfonds
64
Retentie
NaastacquisitierichtNOMFDIzichophetblijvenversterkenenontwikkelenvandecontactenmetgevestigde
bedrijven.Doorhenactieftebetrekkeninregionaleprogramma’seneengoedebandoptebouwen,wordtde
NOMvaakineenvroegstadiumbetrokkenbijobstakelswaarzijtegenaanlopen.Ookhierinishet een
belangrijkepartner.MethetInvestorRelationsprogramma,ontwikkeldvanuithet ,zorgtdeNOMdat
bedrijvendieplannenhebbenomeenvestigingtesluitenofteverplaatsennaareenandereregio,tochin
NoordNederlandblijven.
HetafgelopenjaarheeftdeNOMinsamenwerkingmethet 59buitenlandsebedrijveninverschillende
bezocht.Methetlokalemanagementhebbenwijgesprokenoverissuesdiedezebedrijveninde
wegstonden.Ditvariëertvanproblemenmetwerkvergunningen,hetvindenvandejuistemensen,of
obstakelsmetoverheidsinstanties.WanneerdithetvestigingsklimaatinNederlandinbrederezinraakt,is
de betrokken.Daarnaastzijnvijfnieuweprojectengestartnaaraanleidingvan bezoeken.
DeNOMheeftalsmediatorofadviseurobstakelsvoorondernemeninderegioweggenomen.Ineenaantal
gevallenishetgeluktommethulpvangemeenteenprovincieeenvoorgenomensluitingaftewenden.In
anderegevallenwashetmogelijkdevestigingopentehoudendooreenovernameofdooreennieuwe
productfocus.Ookhebbenwijgevestigdebedrijvensuccesvolbijgestaaninhetrealiserenvanuitbreidingdoor
hulptebiedenbijhetopstellenvandiversebusinesscases.
BuitenlandsebedrijvenwordenregelmatiguitgenodigdvoordeelnameaandoordeNOMgeorganiseerde
evenementen,zoalshetMidzomerfeest.
Soort Omschrijving Aantal
Strategischeplanvorming Deondernemingberaadtzichoverdetoekomst.Gedachtkanworden
aaneenexitdoordemoeder,herpositionering,mogelijkesluitingen
nieuweproductmarktcombinaties
28
Netwerkprogramma DeondernemingwilgraagdeelnemenaandoordeNOMontwikkelde
netwerkprogramma’s,bijvoorbeeldophetgebiedvanlean
manufacturing
4
Uitbreiding Deondernemingplantofisbezigmetuitbreidingof
uitbreidingsinvesteringen
9
Behoud Deondernemingwordtdoordemoedergeslotenofgaatfailliet 1
Geen ErspelengeenissueswaarindeNOMeenrolkanspelen 17
Totaal 59
Tabel26:InvestorRelations2015
Bovenstaandoverzichtvanuitgevoerde bezoekenlaatziendatdeNOM levertinveel
issueswaarbedrijventegenaanlopen.
NFIA
NFIA
NFIA
topsectoren
NFIA IR
IR toegevoegdewaarde
65
NOMBusinessDevelopment
NOMBusinessDevelopmenthelptondernemersmetdeontwikkelingvanhunplannenenideeën.Wijbrengen
bedrijvenenkennisinstellingenmetdejuistecompetentiesbijelkaar,zijnbetrokkenbijhetmakenvanhet
projectplanenhetrealiserenvandefinanciering.Zowordenideeënontwikkeldtotinnovatieveproducten,
dienstenenmethodiekendieopdemarktgebrachtkunnenworden.
MetdezeactiviteitenheeftNOMBusinessDevelopmentin2015haardoelstellingvoordeinnovatieimpulsvan
€6miljoenruimschootsgerealiseerd.Inveelgevallenspelenprojectenzichafophetsnijvlakvanmeerdere
.Dezewordeninonderstaandetabelgerapporteerdonderdesectordieinhetprojectleidend
was.
2015 2014
Energie 0,0 0,0
Agri&Food 3,1 8,8
Water 0,0 0,0
HighTech 20,7 11,7
Totaal 23,8 20,5
Tabel27:Realisatieinnovatieimpuls(in€miljoen)
RegionofSmartFactories
Eenhighlightin2015wasdetotstandkomingvanhet
(RoSF)project.Eenprojectmeteenomvangvan
€20,7miljoen,grotendeelsdoordebetrokkenbedrijven
opgebracht.OokdeNoordelijkeoverhedenenhetMinisterie
vanEZhebbenhiereenbelangrijkebijdrageaangeleverd.Het
consortiumisinmiddelsuitgegroeidtoteengroepvan35
partners,bestaandeuitgroteenkleinebedrijven,kennisinstellingenenhetcompleteonderwijsveld.
DefocusvanRoSFligtophetontwikkelenvan'SmartFactories'.Deindustriestaataandevooravond
vaneeningrijpendprocesvandigitalisering.InDuitslandwordtdezeontwikkelingaangeduidalsde
vierdeindustriëlerevolutie.Productenwordenintelligentenproductieprocessenwordenzelf-lerend,
waardoorfoutloosproducerenmogelijkwordt.Allespelersuitdemaakindustrie,inclusief
consumenten,wordenviahet'InternetofThings'metelkaarverbonden.Ditmaaktnieuwe
verdienmodellenmogelijk.
Deopkomstvandedigitalemaakindustriekomtopeeninteressantmomentvoordenoordelijke
regio.Hetnoordenheefteenaantalbelangrijketroeveninhandenomvolopteprofiteren:kennisvan
BigData,ICTensensorsystemen,opvallendveelkennisovermateriaaltechnologie(essentieelvoorde
overstapnaarintelligentefabrieken)énderegioheeftnogeenechtemaakindustrie.
HetRoSFconsortiumwilNoord-NederlanduitbouwentoteeninternationalehotspotvoorSmart
Factories,endaarmeeeenbijdrageleverenaanvernieuwingvandenoordelijkemaakindustrieen
uitbreidingvanwerkgelegenheidopallescholingsniveaus.SmartFactorybiedtdekansomweerte
topsectoren
66
gaanproducereninregio’smethogereloonkosten,hetzogenaamde'reshoring'.Noord-Nederlandis
alhardopwegomeenechteRegionofSmartFactoriesteworden:
RoSFishetgrootste'Fieldlab'opdelandelijkeActieagendaSmartIndustryvanhetTeamSmart
IndustryonderleidingvanInekeDezentjé-Hamming(www.smartindustry.nl).
Inapril2015presenteerdehetRoSFzichmetveelsuccesopdeHannoverMesse(april2015)
waarministerKamphetconsortiumformeelheeftgelanceerd.
RoSFstaatprominentopdeNoordelijkeInnovatieAgenda(deNIA)enisdoordeSERNoord-
NederlandéndenieuweTaskforceHTSMNoord-NederlanderkendalsIkoonprojectvoorhet
Noorden.
67
Energie
NorthernNetherlandsOffshoreWind
EenbelangrijkprojectindesectorEnergieisNorthernNetherlands
OffshoreWind(NNOW)datsamenmetEnergyValleyendeKamervan
Koophandelwordtuitgevoerd.InditprojectwordenNoord-Nederlandse
enNoord-Hollandsebedrijvenbetrokkenbijdeaanlegvanwindparken
opzee.
NNOWspeeltdekomendejareninopdeaanlegvanwindparkeninhetNederlandseenDuitsedeelvande
Noordzee.Zoweldeinstallatiefasealsdedaaropvolgendelangjarigefasevanonderhouden
reparatiewerkzaamhedenaandewindparkenzalleidentotadditioneleomzetbijNoord-Nederlandse
bedrijven.Daarnaastwordenbinnenhetprojectinnovatieensamenwerkingnagestreefd,waarmeeeen
verlagingvandekostprijsvanwindenergieopzeemoetwordengerealiseerd.Het wordtookgebruiktin
deregioprofileringtenbehoevevanhetaantrekkenvannieuwebedrijven.
MededoordesuccesvolleNNOWsupplychainmeetingsengezamenlijkedeelnameaaninternationale
beurzengeorganiseerddoordeNOMishetaantalbetalendeledenin2015gegroeidvan75naar87.In2016
zalalleseropgerichtNNOWteontwikkelentoteenonafhankelijkeorganisatiezonderoverheidsfinanciering.
Cluster
cluster
68
Agri&Food
Noord-NederlandiskansrijkvoordeAgriFooden
sectoren.Deaanwezigheidvangoedezeehavens,eenchemie-en
kunststoffenclusterenveelgrondstoffenzorgenervoordathetNoorden
eengrootschaligeproducentenleverancierkanwordenvan
hernieuwbaregrondstoffenvoorderegionaleproductievan‘groene’
chemicaliën,kunststoffenenveevoeder-eiwit.
Ookteltdenoordelijkeregioveellandbouwbedrijvenenondernemingendieland-entuinbouwproducten
verwerken.Omzowelnationaalalsinternationaldezepositieteversterkenisin2013declusterorganisatie
opgestart. isdespilinhetnetwerkvanbedrijvenenkennisinstellingeninNoord-
Nederland.
Deambitieisom teontwikkelentothétgezichtvandeNoordelijkeAgriFoodenBiobasedEconomy.
Binnen wordtlangseenaantallijnengewerkt:
Interregprojectenrichtenzichdirectophet .In2015zijntweeprojectenafgerond:Food
FutureenAgrobiopolymeren.Bijbeideprojectenzijndedoelstellingenruimschootsgehaald.
Ookiseentweetalnieuweprojecteninmiddelsvoorbereidengoedgekeurd.Food2020isdaarin
deopvolgervanFoodFuture.Eenbelangrijkdeelvanhetprogrammabestaatuithet
verstrekkenvanprojectsubsidiesaanondernemingenindefood-sectordiedaarmeeR&D
kunnenuitvoeren.Eenanderprogrammarichtzichopbio-economienon-food.Eendeelhiervan
isgerichtophetuitvoerenvanhaalbaarheidsstudies.
MetNorth4Biowerkt aanBiobasedEconomy.Inditprogrammawerkteenaantal
grotereenmiddelgroteondernemingennauwsamenomtekomentoteenvergroeningvande
grondstofstromenvandechemie.Ditmoetindekomendejarenleidentotinvesteringendoor
debetrokkenbedrijven,zowelmiddelsR&Dalsuitbreidingen.
Eenderdeaandachtsgebiedrichtzichophetverbeterenvandeefficiëntievanlandbouwen
veeteeltdoordetoepassingvan‘preciesproduceren’enSmartDairyFarming.
AgroAgendaNoord-Nederland
Ookis sterkbetrokkenbijdeAgroAgenda,eeninitiatiefwaarinhetagro-bedrijfsleven,LTO-Noord,
natuur-enmilieuorganisaties,kennisinstellingenendedrienoordelijkeprovinciessamenwerkenaan
vernieuwendeenaansprekendeprojectenenhetprofilerenvandesectoralsgeheel.Erwordtgewerktaan
Noord-NederlandseicoonprojectenzoalshetprogrammaInnovatieLandbouwVeenkoloniën;de
versnellingsagendavoordemelkveehouderijendeinvesteringinduurzamepootaardappelrassen.
Cluster
Greenlincs
BiobasedEconomy
(BBE)
Greenlincs Greenlincs
Greenlincs
Greenlincs
MKB
Greenlincs
Greenlincs
69
Water
Water
Hetwatertechnologieclusterontwikkeltzichsteedsverderenwordt
belangrijkervoorderegio.BusinessDevelopmentbinnendit
bestaatvooreenbelangrijkdeeluithetbijelkaarbrengenvanbedrijven
omgezamenlijkinnovatiesteontwikkelen.Ookrichtenwijonsophet
oplossenvanwatertechnologievraagstukkenvanklanten.
Hiervoorwordtde“Waterplein”benaderinggebruikt,waarineenondernemingofoverheideencasus
presenteert.Deelnemendebedrijvenontwikkelenvervolgensgezamenlijkofalleeneenoplossing.Opdeze
wijzekunnenideeëndoorontwikkeldwordenomtoteenvermarktbaarproducttekomen.
NaastdeWaterpleinendieinNederlandplaatsvinden,werdafgelopenjaareenbijeenkomstrondomeencasus
uitAkron,Ohio,georganiseerd.Hierinstonddeuitdagingvanalgengroeiineenlokaalmeercentraal.Als
resultaatiseenaantalNederlandsebedrijvenhuntechnologieëngaancombinerenomeenoplossingte
bieden.
Cluster
cluster
70
HighTech
HTSMNoord-Nederland
OpinitiatiefenonderregievandeNOMisin2014deTaskforceHigh
TechSystemenenMaterialen(HTSM)vanstartgegaan.Ditishet
resultaatvandekrachtenbundelingvandeNOMeneenaantalgrote
bedrijven,waaronderPhilipsenFokker.Hetdoelisomnaastde
traditioneleNoordelijke meeraandachttebestedenaande
Hightechsector.HTSM,feitelijkde‘maakindustrie’,iszowelregionaalals
nationaaldegrootstetopsectordiewerkgelegenheidopalleopleidingsniveausbiedt.
DeTaskforceHTSMheeftvierspeerpuntenvastgesteld:EmbeddedIntelligence,AdvancedMaterials,Adaptive
Manufacturingen‘BigScience'.Hetplatformheeftdeambitieomdekomendejarendoorbraakprojectente
organiserengerichtophetontwikkelenvanHTSM-bedrijvigheidennieuwewerkgelegenheid.DeNOMvoert
hetsecretariaatvandeTaskforceHTSMenneemteenbelangrijketaakindeuitvoeringvanwerkzaamheden
opzich.
DoordeactiviteitenrondomdeTaskforceheeftNoord-Nederlandzichsterkgeprofileerdalskansrijkehightech
regio.DitheeftertoegeleiddatHTSMistoegevoegdaandeNoordelijkeInnovatieAgenda(NIA).Ookismeer
landelijkeaandachtvoormogelijkhedenindezesectorgerealiseerd.
WorldClassCompositesSolutions
AfgelopenjaarisgewerktaanhetprogrammaWorldClassComposites
Solutions(WCCS),gerichtopdeontwikkelingvaninnovatieve
composietoplossingen.Dekomendejareninvesterendertienpartijen
€12miljoeneuro.HetWCCS-programmaisgestartrondomFokker
AerostructuresinHoogeveenenheeftalsambitieNoord-Nederlandeen
internationalekoploperindeproductieenbewerkingvanlichtgewicht
composietmaterialentemaken.Daarnaaststaatdeoptimalisatievanproductieprocessencentraal.De
initiatiefnemerswillenopdiemaniereenstructurelebijdrageleverenaandegroeivande(groene)economie
eneengezondearbeidsmarktinderegio.
NOMBusinessDevelopmentrichtzichbinnenditprojectophetopbouwenvaneennetwerkvan -
bedrijvendiebetrokkenkunnenworden.Ookwordtgezochtnaarondernemingendiedeinhetproject
ontwikkeldetechnologiekunnentoepasseninhunproductenenprocessen.
Cluster
topsectoren
MKB
71
Flincishetportaalvoorinnovatieveondernemersdievastlopeninhun
wegnaarfinanciering,startengroei.Innovatieenondernemerschap
zijnnogaltijdbelangrijkvoorderegionaleeconomie.Veel,metname
startende,bedrijvenstrandenechterindezoektochtnaarkapitaal.
DaaromheeftFlincookin2015veelondernemersgoedopwegkunnen
helpen.
Tochwas2015voorFlincookeenbewogenjaar.Hetproject liepformeelvanmaart2013totenmet
maart2015waardoordevoortzettingvanhetprojectnietzekerwas.Doorfinanciëlemeevallersenminder
bestedingenaanPR,CommunicatieenEventskon verlengdwordentot1augustus2015.Hieronder
staanderesultatenvan overdeperiode1maart2013t/m31juni2015.
Doel Realisatie
Contactenmetondernemers(leads) 200 379
Adviestrajecten 40 117
Financieringen 30 50
Gefinancierdebedrijven 0 29
Uitgelokteinvesteringen(in€mln.) 3 7.4
Arbeidsplaatsen(potentieel) 36 185
Tabel28:ResultatenFlinc2013-2015
In2015heeftFlinccontactgehadmet196ondernemingen.Hiervanzijn48ondernemingendoorFlincals
innovatief,kansrijkenschaalbaarbestempeld.Dezebedrijvenhebbengebruikkunnenmakenvanadvies,een
netwerkeninvesteerdersvanFlinc.Samenmetdeondernemerwordtgekekenwelkinstrumentenwelke
financieringsbronhetbestepastbijhettypeendefasevandeonderneming.Intotaalzijn25financieringen
verstrektaan15ondernemingenmeteentotaalgeïnvesteerdkapitaalvan€6miljoeneneen
arbeidspotentieelvan70arbeidsplaatsen.
Flincisdirectvanafhetbegininstaatgeweestomaansluitingtevindenbijregionaleinitiatievenenpartijenuit
haarnetwerk.BinnenditnetwerkheeftFlincdetaakompartijenteverbindenenondernemersnaarhetjuiste
‘loket’teverwijzen.DesamenwerkingmethetNoord-Nederlandsenetwerkheeftmooieresultatenopgeleverd.
Ditisterugtezienindoorverwijzingen,waardevolleconnecties,gezamenlijkeorganisatievanevenementenen
deoptimalisatievanhetecosysteemrondomondernemerschapeninnovatie.Hetiszaakomditdoortezetten
enwaarnodigteverbeteren.
Realisatie
Contactenmetondernemers(leads) 196
Adviestrajecten 48
Financieringen 25
Gefinancierdebedrijven 15
Uitgelokteinvesteringen(in€mln.) 6
Arbeidsplaatsen(potentieel) 70
Tabel29:ResultatenFlinc2015
FlincNXT
FlincNXT
FlincNXT
FlincNXT
72
Toekomst
DecontinuïteitvanFlincisinmiddelsgewaarborgd,daarhetprojectvastonderdeelvandeNOMwordt.De
afgelopenmaandenheefthetteamvanFlincdepropositiegeanalyseerd.Ditheeftgeresulteerdineenaantal
veranderingen:
Wevrageneenvastebijdragevan€250aanondernemersdieeenadviestrajectvolgen.
Ookisgewerktaaneennieuwewebsiteeniseeninvesteerdersplatformgelanceerdwaarondernemers
eninvesteerderselkaarmakkelijkkunnenvinden,gerichtopinteractieenkennisdeling.Hiermeerichten
weonsopeentoenemendaantalfinancieringen.
Voorondernemerszullentevensworkshopsgeorganiseerdwordeninsamenwerkingmetandere
partijen.Daarwordtingegaanopthema'sdiespelenbijdedoelgroep.
DaarnaastwordendecriteriavoordeelnameaanFlincaangescherpt.Zowelstartersalsbestaande -
bedrijvenkunnendeelnemen.Hierbijwordtkritischergekekennaarhaalbaarheid,innovativiteiten
schaalbaarheid.OpdezemanierwilFlincinvesteerdersbetereinvesteringskansenbiedenenhetaantal
succesvollebedrijveninNoord-Nederlandverhogen.
DoordeRijksdienstvoorOndernemendNederland(RVO)isFlincaangewezenalsderegionalecoördinatorvan
deregelingVroegeFaseFinanciering(VFF).DitmoetenerzijdsleidentotmeerenbetereaanvragenvoorRVO
enanderzijdstotmeerfinancieringenvanuitVFFaanNoord-Nederlandseondernemers.Eenanderewensis
omvouchersbeschikbaartestellenaanondernemersomexpertisescherpintekopenbijmarktpartijen.In
2016zalditverderbekekenwordenmetanderepartners.
Flinczalin2016ambitieusenvooruitstrevendzijnmetdevolgendedoelstellingen:
Doel
Leads 100
Adviestrajecten 40
Gefinancierdebedrijven(Indirect/Direct) 15(5/10)
Aantalfinancieringen 22
Totaalgeïnvesteerdkapitaal(in€mln.) 2
Arbeidsplaatsen(in ) 80
Tabel30:DoelstellingenFlinc2016
MKB
FTE
73
Noord-Nederland
Kenniseninnovatiezijnbelangrijkvooreconomischeontwikkelingenhet
concurrentievermogenvanNoord-Nederland.Daaromstimulerendedrie
Provincies,insamenwerkingmetdeNOMenhetministerievan
EconomischeZaken,kennisontwikkelingeninnovatiemethet
.Ditfondssteltondernemersinstaatomvaninnovatief
ideenaarvermarktbaarproducttekomen.Hetvindenvanfinanciering
blijfteenuitdaging,eenmarktbehoeftediehet invult.
Hetfondsis1,5jaaroperationeelenbegintzijnvruchtenaftewerpen.Afgelopenjaarisveeltijdgestokenin
hetstructurerenvanhetfondsenhetgenererenvanbekendheid.Ookisaandachtbesteedaandeaansluiting
metbestaandeinstrumentenenfondsengerichtopinnovatieenkennisontwikkeling.Hierdoorkunnen
organisatiesenondernemersdewegnaarhetInnovatiefondssteedsbetervinden.
Doordathet zichrichtop‘vroegefase’financieringzijndedoorlooptijdenlang.Deideeënzijn
er,maardebusinessplannenzijnnietcompleetuitgewerkt.Tochzijnerin2015drienieuweparticipaties
geworven,waarmeehetfondseind2015vierparticipatiesinportefeuilleheeft,goedvooreentoegezegd
kapitaalvan€550.000.Voorhet isditeengoedbegin.Meteengoedgevuldepijplijnzijnde
verwachtingenvoor2016positief.Naarverwachtingzullenvijfnieuweparticipatiesgerealiseerdwordenmet
eentotaleinvesteringvan€1miljoen.
Innovatiefonds
Innovatiefonds
Innovatiefonds
Innovatiefonds
Innovatiefonds
74
Governance
SmitKwekerijenB.V.
75
Governance
Dedirectieen vanCommissarissenvandeNOMlatenzich,hoeweldeNOMinformelezingeen
structuurvennootschapis,inhetalgemeenindeverhoudingentussenbestuur, vanCommissarissenen
(algemenevergaderingvan)aandeelhoudersleidendoordeNederlandse codezoals
diein2009isherziendoordecommissieFrijns.
Hetbestuur
HetbestuurvandeNOMwordtstatutairuitgeoefenddoordedirecteurdiedevennootschapinrechte
vertegenwoordigt.Dedirecteurconformeertzichvolledigaanhetprincipeterzakevanzijn
verantwoordelijkheidenzijnverantwoordingsplichtvoorhetnalevenvanwetenregelgeving,hetbeheersen
vanrisico’sendegeïdentificeerdemateriëleonderwerpen.Aandedaaropbetrekkinghebbendebestpractice
bepalingenwordtvoldaan.Voordewijzevanrisicobeheersingwordtverwezennaarhoofdstuk3,
onderAlgemeen.
Denevenfunctiesvandedirecteurenvandiensplaatsvervangerwordenvermeldinbijlage3
Remuneratie
Debeloningwordtvastgesteldopvoorstelvanderemuneratiecommissiedoorde vanCommissarissen.
DerolvanvoorzitterisnahetterugtredenvandeheerBosmain2015overgenomendoordeheerKruse.De
remuneratiecommissiebestaattevensuitProf.Dr. .R.Rabbinge.
Hetremuneratieprocesisgerichtophetaantrekken,motiverenenvasthoudenvaneenbestuurmetdejuiste
kwaliteitenervaring.Ditbestuurlijketalentisnoodzakelijkvoorhetrealiserenvandeessentiëledoelstellingen
vandestrategievandeNOM.Debezoldigingvandedirecteurisvermeldindejaarrekening.Debezoldiging
pastbinnendegrenzendiedeaandeelhoudershebbengesteld.Dedirecteurontvangtgeenbeloninginde
vormvanaandelenofopties.Erzijngeenaspectenvanmaatschappelijkverantwoordondernemen
opgenomenindebeloningsstructuur.Daarnaastzijnergeendoelstellingengestelddiebepalendzijnvoorde
toekenningvanprestatietoeslagen.Debeloningvandedirectiebestaatuiteenvastinkomenmetsecundaire
arbeidsvoorwaarden(onkostenvergoeding,pensioen).
vanCommissarissen
Deprincipesophetgebiedvantoezicht, ,belangvandevennootschap,maatschappelijkeaspectenen
kwaliteitvaneigenfunctionerenwordendoorde onderschreven.
DeCommissarissenzijnenhandelenvolledigonafhankelijk;tenopzichtevandebestuurder,alsookten
opzichtevanelkaar.DeCommissarissenontvangenrechtstreeksnochindirectpersoonlijkefinanciële
vergoedingenvoorverrichtewerkzaamhedenvoordeNOM,andersdandevastevergoedinginhunrolvan
commissarisendeaandiewerkzaamhedenverbondenreis-enverblijfskosten.Devergoedingisvastgesteld
doordeAlgemenevergaderingvanAandeelhouders.Devergoedingisnietafhankelijkvandebehaalde
resultaten.
Raad
Raad
CorporateGovernance
Raad
Ir
Raad
Raad
Raad
76
De iszodanigsamengestelddatopalleterreinendiedeNOMbestrijktvoldoendedeskundigheid
aanwezigisomdetakenvande tekunnenvervullen.Erisechtergeensprakevaneenevenwichtige
verdelingvandezetelstussenmannenenvrouwen.Hetprofielvandeledenvande isvermeldinbijlage
4.
Bijmutatiesindesamenstellingenbijherbenoemingenwordtaanhetaspectdeskundigheidende
evenwichtigeverdelingtussenmannenenvrouwenaandachtbesteed.Tervervangingvandevoorzitter,nahet
aftredenvandeheerR.P.Prinsinapril2014,isexplicietnaareenvrouwelijkekandidaatgezocht.Erwaren
echtergeenkandidatenmetdegewenstedeskundigheidbeschikbaar.Tervervangingvantweeafgetreden
commissarissenin2015isopnieuwexplicietgezochtnaareenvrouwelijkekandidaat.Aande
benoemingstermijnenwordtdehandgehouden.
Decodeschrijftvoordatde driekerncommissiesinhetlevenroept.De heeftdezebepalingals
volgtingevuld:
Erisééngecombineerdeselectie-enbenoemingscommissieeneenremuneratiecommissie.Devoorzittervan
dezecommissieiseenanderliddandevoorzittervande vanCommissarissen.De achtde
betrokkenheidvanalleCommissarissenbijdetakenvaneenauditcommissiezoessentieeldat,medegezien
debetrekkelijkgeringeomvangvande ,alleledengeachtwordendeeluittemakenvande
auditcommissie.Deinstellingvandezecommissieisdaardooroverbodig.Ditbetekentdatnietwordtvoldaan
aandebepalingdatdevoorzittervandeauditcommissieniettevensvoorzitterisvande van
Commissarissen.Debepalingenmetbetrekkingtoteen zijnnietvantoepassing
aangeziendeNOMgeen kent.Dedirecteurende vanCommissarissenachten
datooknietwenselijk.
AlgemenevergaderingvanAandeelhouders
DeAlgemenevergaderingvanAandeelhouders(AvA)maaktvollediggebruikvanhaarbevoegdheden,zoalsdie
indecodewordtomschreven.Destatutenvandevennootschapzijninlijnmetdecode.DeAvAwordtqua
informatievoorzieningvanuitdedirectienaarbesteweteninstaatgesteldomvanhaarbevoegdhedengebruik
temaken.DestelregelisdaarbijdatdeAvAgeeninformatieontvangtdiedoorindividueleondernemingen
vertrouwelijkaandeNOMterhandisgesteld.
Dedirectieen vanCommissarissenstreveneenoptimaaloverlegmetdeaandeelhoudersna.Overleg
metdedirectievindtzeerregelmatigplaats,ookbuitendeformeleAvA.
Raad
Raad
Raad
Raad Raad
Raad Raad
Raad
Raad
one-tierbestuursstructuur
one-tierbestuursstructuur Raad
Raad
77
Audit
Hetjaarverslagendejaarrekeningwordenopgesteldonderdedirecteverantwoordelijkheidvandedirecteur.
De vanCommissarissenzieteroptoedatdedirecteurdezeverantwoordelijkheidnaarbehorenvervult.
DedoordeAvAbenoemdeonafhankelijkeaccountantbrengtverslaguitaande vanCommissarissen.Dit
verslagwordtinaanwezigheidvandeaccountantbesprokenmetdevoltallige vanCommissarissen.De
externeaccountantisaanwezigbijdejaarlijkseAvAzodatdezedoordeaandeelhoudersrechtstreekskan
wordenbevraagd.
Erisgeeninterneauditor.Decontrollerendeexterneaccountanthebbenrechtstreekstoegangtotelkaar,
evenalsdecontrollerendeledenvandeRvC.
Derollenenverantwoordelijkhedenvoorduurzaamheid
OmdatdeNOMhetgoeduitvoerenvandekerntakenbeschouwtalsduurzaamondernemen,ligtdeze
verantwoordelijkheidbijmanagersvandedrieafdelingen.Iedereafdelingheeftcoördinatorenaangewezen
voorhetverzamelen,consoliderenenvaliderenvandevoordeduurzaamheidsaspectenrelevantedata.Het
validerenvandatagebeurtopbasisvanvergelijkingmetdatavanvoorgaandejarenentoetsingaande
definities.
DeeindverantwoordelijkheidvoordevoordeNOMrelevanteduurzaamheidsaspectenvanondernemenligtbij
dedirecteur.Dedirecteurlegthieroververantwoordingafaande vanCommissarissenendeAvA.De
vanCommissarissenhoudttoezichtenstaatdedirectiemet terzijde.
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad raad
78
Toelichtingjaarverslag
KaloogaB.V.
79
Doelverslag
HetjaarverslagvandeNOMwordtopgesteldom teinformerenoveronzeprestatiesinhet
afgelopenjaar.DeNOMdefinieerthaar alsdepartijendiedeeluitmakenvandewaardeketens
(zie )endepartijenwaarvoorde vandeNOMvanbelangis.
De zijninvoorgaandhoofdstuknadergedefinieerd.Hierondervallenaandeelhoudersen
subsidieverstrekkers,lokaleoverheden,ondernemingeninderegio,werknemers,leveranciers,
kennisinstellingen,nietgouvernementeleorganisatiesenburgersinderegio.
stakeholders
stakeholders
Waardeketen toegevoegdewaarde
stakeholders
80
Procesterbepalinginhoud
DeNOMlegtverslagoverhaarprestatiesaandehandvandemateriëleduurzaamheidsaspecten.Dezezijn
ingedeeldnaareconomische,socialeenmilieu-aspecten,dedriecategorieëndieinde richtlijnen
onderscheidenworden.DemateriëleonderwerpenzijnbepaaldaandehandvanhunbelangvoordeNOM
alsorganisatie,enaandehandvandematevanbelangdie hieraanhechten.
Gebruikmakendvandedriewaardeketensiseen gemaakt.Ditiseenvisuelerepresentatie
vanhetrelatievebelangvandemateriëleonderwerpen.
Managementbenadering
Hetmanagementbenadertdecategorieënvandemateriëleduurzaamheidsaspectenalsvolgt:
Economisch
DeNOMheeftalsprimairefunctiehetversterkenvandeeconomischegroei-eninnovatiekrachtvan
Noord-Nederland.Namensdeaandeelhouders(hetMinisterievanEconomischeZakenende
provinciesGroningen,DrentheenFryslân)heeftdeNOMdeafgelopendecenniadezetaak
uitgevoerd.Doorintezettenopfinancieringen,acquisitie,retentieeninnovatievoertdeNOMhaar
functiezoeffectiefmogelijkuit.ZieookVerslagvandedirectieen .
Arbeidsomstandigheden
DeimpactdiedeNOMheeftoparbeidsomstandighedenenwerkgelegenheidismetnameterugte
voerenopdeuitvoeringvandekernprocessen.ZoiséénvandeprimairetakenvandeNOMom
arbeidsplaatsentecreërenentebehoudeninderegiodoorhetbevorderenvan(buitenlandse)
investeringen.Zieookde endebehaalderesultatenvanNOMForeignDirect
Investment.DewerknemersvandeNOMzijndebelangrijkste inrelatietotdeinterne
organisatievandeNOM,waardoordeinternearbeidsomstandighedenalsbelangrijkworden
aangemerkt.ZiehiervoordeparagrafenPersoneelenDuurzaamheidsresultaten.
GRI
stakeholders
materialiteitsmatrix
Waardeketen
waardeketen
stakeholders
81
Mensenrechten
AlswesterseondernemingactiefinNoord-NederlandisbijdeNOMhetaspectmensenrechtenin
bredezinminderrelevant.Activiteitenomdiscriminatietegentegaanenduurzaamintekopenzijn
welgeïmplementeerd.ZiehiervoorhetonderdeelEthiekenintegriteit,de Index,enAfbakening.
Maatschappij
DebijdragediedeNOMlevertaandemaatschappijhangtsamenmetonzesociaal-economische
doelstelling.Viahetuitvoerenvandekernprocessenfinanciering,acquisitieenretentie,en
innovatie,wordteenpositievemaatschappelijkeontwikkelingnagestreefdvoorderegio.Ditkomttot
uitdrukkingindeindicatorengecreëerde/behoudenarbeidsplaatsen,investeringeneninnovatie
impulsinderegio.
ZieVerslagvandedirectie, enRealisatie.
Productverantwoordelijkheid
DeNOMheeftalsprimairefunctiehetversterkenvandeeconomischegroei-eninnovatiekrachtvan
Noord-Nederland.Namensdeaandeelhouders(hetMinisterievanEconomischeZakenende
provinciesGroningen,DrentheenFryslân)heeftdeNOMdeafgelopendecenniadezetaak
uitgevoerd.Doorintezettenopfinancieringen,acquisitie,retentieeninnovatieprobeertdeNOM
haarfunctiezoeffectiefmogelijkuittevoeren.
DeproductverantwoordelijkheidvandeNOMismetnameterugtevoerenopdeuitvoeringvandeze
kernprocessen.ZiehiervoorVerslagvandedirectieen .
GRI
Waardeketen
Waardeketen
82
Milieu
Dedirectemilieu-effectenalsgevolgvandebedrijfsvoeringvandeNOMzijnminimaal.Alsregionale
ontwikkelingsmaatschappijhebbenwijindirecteenpositieveinvloedopmilieu-aspectenviabedrijven
enanderepartijenwaarwemeesamenwerkenvanuitmetnamedeafdelingenFDIenBusiness
Development.
Omdezeredenisbeslotenomintezettenopeenaantalduurzamethema’swaaronder
ende‘BiobasedEconomy’.Daarnaastiserookeenaantalmaatregelengenomendie
gerichtzijnopdeinternebedrijfsvoering.
ZieookDuurzameOntwikkelinginhetVerslagvandeDirectieenonzeDuurzaamheidsresultaten,
Circulaire
Economie
83
Opbasisvandemanagementbenaderingzijndevolgendemateriëleaspectenendeindicatorendiehierbij
horenbepaald,alsmedevoorwiedezevanbelangzijn.Voordeaspectenisaangegevenwaarindeorganisatie
detakenenverantwoordelijkhedenprimairzijnbelegdtenbehoevevandesturing.Deprimaire
verantwoordelijkheidisbelegdbijdemanagersvandeafdelingenofbijAlgemeneZaken(stafafdeling).
DedirectievandeNOMdraagtdeeindverantwoordelijkheidvooralleaspecten.
Aspect Indicator Primaire
verantwoordelijkheid
Economischeperformance •Economischewaarde
creatie(opbrengsten,
kosten,resultaat)
•Hetfondsinstandhouden
•Financierenstuwende
bedrijven
•Risico’senkansenals
gevolgvan
klimaatverandering
•Dekking
pensioenverplichting
•Significantefinanciële
steunvanoverheid
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Werknemers
•Ondernemingen
inderegio
•Lokaleoverheden
ManagerFinance
Indirecteeconomischeimpact •Economischewaarde
creatievandebedrijven
waaraandeNOMkapitaal
verstrekt(omzet,winst)
•InvesteringeninNoord-
Nederland
•Innovatie-impuls
•Ondernemingen
inderegio
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Lokaleoverheden
•Werknemers
•Burgersinde
regio
ManagerFinance
Personeel/Arbeidsomstandigheden
Werkgelegenheidinderegio •Creërenenbehoudenvan
directeenindirectewerk-
gelegenheidinderegio
•Burgersinde
regio
•Ondernemingen
inderegio
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Lokaleoverheden
•Werknemers
ManagerFinance/manager
FDI/BD
WerkgelegenheiduitNOMactiviteiten •Personeelsbestandenhet
verloophierin
•Samenstelling
bestuurslichamenen
onderverdeling
medewerkers
•Arbeidsvoorwaarden
•Werknemers
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
Staf/AlgemeneZaken
Trainingenopleidingeigenpersoneel •Loopbaanontwikkeling
•Opleiding&
scholingsuitgaven
•Tijdsbestedingaanscholing
•Werknemers Staf/AlgemeneZaken
Materiëleaspecten
Stakeholders
84
Gezondheidenveiligheideigen
personeel
•Levensfasebewust
personeelsbeleid
•Ziekteverzuim
•Werknemers Staf/AlgemeneZaken
Mensenrechten
Discriminatieineigenorganisatie •Voorkomenvan
discriminatie
•Werknemers Staf/AlgemeneZaken
Maatschappij
Bijdragenaanpolitiek •Bijdragenaanpolitieke
partijen,politicien
gerelateerdeinstellingenper
land
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Gemeenten
ManagerFinance/Manager
FDI/BD
Voldoenaanwet-enregelgeving •Gevolgennietnalevenwet-
enregelgeving
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Gemeenten
Staf/AlgemeneZaken
Productverantwoordelijkheid
Klanttevredenheid •Onderzoeknaar
klanttevredenheid
•Gevolgennietnalevenwet-
enregelgevingbetreffende
leveringvan
producten/diensten
•Ondernemingen
inderegio
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Gemeenten
•Werknemers
Staf/AlgemeneZaken
Compliance
Voldoenaanwet-enregelgeving •Boetesvoornietnaleven
wet-enregelgeving
•Aandeelhouder/
subsidieverstrekker
•Gemeenten
Staf/AlgemeneZaken
Energieenmaterialen
Verbruik •Energieverbruikin
organisatie
•Materiaalverbruikin
organisatie
•Werknemers
•Aandeelhouders
Staf/AlgemeneZaken
Emissies
CO2uitstoot •CO2uitstootScope1,2en
3
•Werknemers
•Aandeelhouders
Staf/AlgemeneZaken
Tabel31:
Demateriëleonderwerpenwordenaandehandvandeinterneenexterneprioriteringbepaald.Deexterne
prioriteringvindtplaatsaandehandvandeStakeholderdialoog(zieooktabelMateriëleaspecten).Ommeer
inzichttegeveninhetrelatievebelangvandegeïdentificeerdemateriëleaspectenwordtdeimpactopde
belanghebbendenenorganisatieinonderstaandematrixweergegeven:
Materiëleaspecten
85
Afbeelding9:
OverdemateriëleaspectenrapporterenweinOrganisatieprofielenRealisatie.Opdemateriëleaspectenmet
eenhogeimpactopzoweldeorganisatiealsdebelanghebbenden(werkgelegenheidinderegioenindirecte
economischeimpact)hebbenwedoelstellingengeformuleerd(zietabel1-Resultatenop
hoofdlijnen)waaroverweookrapporteren.
Hetinzichtinmaterialiteitwordtookgebruiktomhetbeleidendedoelstellingentetoetsenenindiennodig
aantescherpen,endeafbakeninginreikwijdtevanonderwerpenzotekiezendatdezeaansluitopde
informatiebehoeftenonze .
Materialiteitsmatrix
stakeholders
86
Afbakening
Extern
DeNOMheeftsamenmethaaraandeelhoudersensubsidiegeversde vastgesteld,
waaruitderealisatievandedoelenkanwordenafgeleid.Afgesprokenishoedezeindicatorenmeetbaar
kunnenwordengemaakt.Dezeindicatorenkomennietuitdedoorde vastgesteldelijst.Deexterne
zijn:
Uitzettingen
Gecreëerdeenbehoudenarbeidsplaatsen
Investeringeninderegio
Innovatie-impuls(investeringenininnovatieveprojecten)
DeNOMneemthaarverantwoordelijkheidals metbetrekkingtotinvesteringeninbedrijvenen
deelnameaanacquisitie-eninnovatieprojectenvoorzoverzijzelfinvloedheeftophetbeleid.Ditbetekentdat
deNOMkeuzesmaaktofzijwelofnietinvesteertineenbedrijfofdeelneemtineenproject,maardatzijgeen
verantwoordelijkheidneemtvoorhetduurzaamheidsbeleidvandeparticipatiesofdeelnemersineenproject.
DeNOMstelthierdoorslechtsbeperktevoorwaardenaanhetduurzaamheidsbeleidvanpartnersbij
investeringenenontwikkelingsprojecten.
IndienhetdeNOMbekendisdatbijpotentiëledeelnemingenofpartnersinprojectensprakeisvan
bijvoorbeeldschendingvandemensenrechten,omkopingencorruptie,nietnalevenvanwet-enregelgeving
ofgrotemilieurisico’s,heeftdattotgevolgdatdeNOMnietzalinvestereninhetbedrijfofnietzal
samenwerkenineenproject.
Deimpactvandeinkopenhebbenbeperkteinvloedopeconomische,milieuensocialeaspecten.Uiteraard
probeertdeNOMbijdeinkoopvanproductenendienstendeprincipesvanduurzaaminkopenmaximaaltoe
tepassen.Geziendebeperkterolals inhetgevalvaninkopenheeftdeNOMnoggeen
duurzaamheidsbeleidgeformuleerdmetbetrekkingtottoeleveranciers.Inhetinkoopproceszijngeen
waarborgeningebouwdomtoeleveranciersmeteenverhoogdrisicoprofielteidentificerenenerisniet
vastgesteldhoetehandelenindientoeleverancierszichniethoudenaaninterneofexternecodes.
Intern
Voordeinterneorganisatieisvastgestelddathetaspectarbeidsomstandighedendemeesteimpactheeft.Aan
dehandvandedoorde vastgesteldelijstvanindicatorenisvastgesteldwelkeindicatorenhetmeest
relevantzijnenoverwelkeonderwerpenmeetbaarencontroleerbaarkanwordengerapporteerddoorde
NOM.DedaaruitvoortgekomenselectieisdoorhetManagementteambeoordeeldenvervolgensvastgesteld.
Inhetkadervandedialoogmetde isdekeuzevoorgelegdaandeaandeelhoudersen
subsidiegevers,diemetdekeuzekondeninstemmen.
prestatie-indicatoren
GRI
prestatie-indicatoren
ketenpartner
ketenpartner
GRI
stakeholders
87
Verslaggevingsbeleid
Verslaggevingsperiode
Hetjaarverslag,inclusiefduurzaamheidsverslaggevingwordtjaarlijksopgestelduitgaandevaneen
verslaggevingsperiodevaneenkalenderjaar.Ditverslagbeslaatdeperiode1januari2015t/m31december
2015.Depublicatiedatumis30juni2016.Hetvorigeverslagd.d.19juni2015hadbetrekkingophet
kalenderjaar2014.Voornadereinformatieoverhetjaarverslagkuntucontactopnemenviainfo@nom.nl.De
NOMsteltfeedbackophetjaarverslagopprijs.
Toegepastestandaarden
Deduurzaamheidsverslaggeving,dieonderdeeluitmaaktvanhetjaarverslagvandeNOM,isopgesteldaande
handvande G4-richtlijnenopcoreniveau.Derichtlijnenvanhet zijnwereldwijddemeest
geaccepteerderichtlijnenvoorhetopstellenvan(maatschappelijke)verslaggeving.DeG4-richtlijnenzijnde
nieuwstegeneratierapportagerichtlijnenenvolgenhiermeedeG3-richtlijnenop.Derichtlijnenzijntevinden
opde website(www.globalreporting.org).Bijlage2vanhetjaarverslaggeeftde tabelweer,waarin
staatwaarinhetverslagdestandaardonderdelenvandeinformatievoorzieningtevindenzijn.
Afbakening
HetjaarverslagheeftevenalsdejaarrekeningbetrekkingopdeNOMenhaar100%dochterondernemingen
(zieParticipatiesenleningen)alsgeheel.Hetverslagheeftgeenbetrekkingop(deduurzaamheidsaspecten
van)haarparticipaties,omdatditminderheidsbelangenbetreffenendeNOMbeperktinvloedheeftophun
(duurzaamheids)beleid.
Bijhetbepalenvandeinhoudendeafbakeningvanhetverslagisrekeninggehoudenmetdeonderwerpen
diedoorbelanghebbendenzijnaangedragen.Ditkomttotuitinginde endeaanvullende
toelichtingdaarop.OpdezewijzekomtdeNOMdeinformatiewensenvanbelanghebbendenzoveelmogelijk
tegemoet.Hetverslaggaatinopderesultateninde metbetrekkingtotuitzettingen,
arbeidsplaatsen,investeringeneninnovatieimpulsinderegio,voorzoverdeNOMheeftbijgedragenaande
realisatiehiervan.
Reikwijdte
DeNOMlegtverslagoverdeonderwerpendiezijalsmaterieelheeftaangemerktopbasisvande
.DezesluitenaanophetdoelvandeNOM.Hetverslaggaatdaaromvooralinop
economischeensocialeonderwerpenenindicatorenbinnendeorganisatieenmetbetrekkingtotNoord-
Nederland.Milieugerelateerdeonderwerpenkomenvooraltotuitingindeinnovatieprojecten.Het
toepassingsniveauvande G4richtlijneniscore,watbetekentdatinformatieopbasisvanderichtlijnenG2,
G35-G55enG57-58nietisopgenomen.
DeNOMstreeftnaarhetverbeterenvanhaarverslaggeving,passendbijdeaard,risico’s,enkansenvande
organisatie.Hetisonzeambitieomdekomendejarenonzeverslaggevingverderteprofessionaliserenende
integratievanonzefinanciëleenniet-financiëleprestatiesteverfijnen.
GRI GRI
GRI GRI
materialiteitsmatrix
waardeketen
materialiteitsmatrix
GRI
88
HetMinisterievanEconomischeZakenbeoordeeltdetransparantieovermaatschappelijkeprestatiesvan
ondernemingendoormiddelvandetransparantiebenchmark.Methetjaarverslagover2014heeftdeNOM
171vande200puntenbehaald.
Vergelijkingmetvoorgaandjaar
Detoegepastestandaardenzijnnietgewijzigd.DeNOMrapporteertsinds2013aandehandvande G4
richtlijnenopcoreniveau.Deafbakeningisnietgewijzigdtenopzichtevanvoorgaandjaar.Erhebbenzich
geenherformuleringenvaneerderverstrekteinformatieofwijzigingenindefinitiesenmeetmethodes
voorgedaan.
Effectwijzigingenindeorganisatie
Erzijngeenwijzigingeninbeleiden/ofdoelstellingentenaanzienvanmaatschappelijkeaspectenvan
ondernementenopzichtevanvorigjaar.Deorganisatorischewijzigingenendewijzigingeninde
welkebeschrevenzijninOrganisatieprofielen hebbengeeneffectophetverslaggevingsbeleid.
Consolidatiegrondslagen
Voorhetjaarverslag,inclusiefduurzaamheidsverslagleggingenjaarrekening,geldendezelfde
consolidatiegrondslagenalsvoorgaandejaren.VoordegrondslagenwordtderhalveverwezennaarToelichting
opgeconsolideerdebalans.Degegevensvoorhetverslagwordencentraalverzameldengeconsolideerd.
TechniekenenBerekeningsgrondslagen
Dehoogtevandeprestatie-indicatoruitzettingenwordtbepaaldopbasisvandefeitelijkeuitstroomvan
middelen.MaandelijkswordtoverhetuitzettingenniveaugerapporteerddoordeafdelingFinanceenper
kwartaalwordtditafgestemdmetdeadministratie.
De investeringenengecreëerde/behoudenarbeidsplaatseninderegiowordenbepaald
aandehandvan vandebetreffendeondernemingen.Daarmeeverklarendebedrijvendat
zijonderanderedoorsamenwerkingmetdeNOMinderegiohebbengeïnvesteerd,arbeidsplaatsenhebben
gecreëerdofbehouden.Bijdeverantwoordingvandegecreëerdearbeidsplaatsenwordtuitgegaanvaneen
tijdspannevan3jaar.Dedatawordengedurendehetboekjaarverzameld.Prestatieswaarvangeen
zijnontvangenwordennietmeegenomeninderesultaten.
Deprestatie-indicatorinnovatie-impulsgeeftinzichtindetotaleprojectkostenvangefinancierdeprojectenen
isgebaseerdopprojectvoorstellen,subsidiebeschikkingenen/of vanbetrokkenpartijen.
Dedatawordennaafloopvanhetboekjaarverzameld.Prestatiesdienietverifieerbaarzijn,wordenniet
meegenomeninderesultaten.
Dedataverzamelingmetbetrekkingtotdeoverigeaspectenwaaroververslaggelegdwordt,vindtjaarlijksna
afloopvanhetboekjaarplaats.
Schattingen
Voorzoversprakeisvanschattingendoordedirectieisdittoegelichtbijhetgeschatteresultaat.
GRI
waardeketen
Waardeketen
prestatie-indicatoren
confirmationletters
confirmationletters
confirmationletters
89
Assurance
Demaatschappelijkeresultatenwordengedurendehetjaardoordedaarvoorinternaangewezen
functionarissengemonitordenbijgehouden.Voorafgaandaandemaatschappelijkeverslagleggingwordende
jaargegevensdooreenexterneadviseurgeverifieerd.Deaccountantkeurtdejaarrekeninggoedensteltvast
ofhetdirectieverslagnietintegenspraakismetdejaarrekening.Demaatschappelijkeresultatenzijn
vooralsnoggeenonderdeelvanexterneverificatie.DeNOMheeftzichnoggeendoelgesteldomhet
duurzaamheidsverslagtelatenbeoordelendooreenexternedeskundige.
90
Jaarrekening
Catawiki
91
Jaarrekening
Geconsolideerdebalans
Voorverwerkingresultaat(bedragenx€1.000)
2015 2014
Activa
Materiëlevasteactiva
Inventaris1 123 146
123 146
Financiëlevasteactiva
Participaties2 19.552 11.063
Vorderingenopparticipaties3 9.388 8.073
Overigeleningenu/g4 304 1.069
5 1.432 1.438
Faciliteit6 129 270
30.805 21.913
Vlottendeactiva
Vorderingenenoverlopendeactiva7 1.931 1.925
Liquidemiddelen8 40.948 58.841
42.879 60.766
73.807 82.825
Passiva
Groepsvermogen9 72.279 79.466
Voorzieningen10 81 82
Kortlopendeschulden11 1.447 3.277
73.807 82.825
Aanjaagfonds
PreSeedCapital
92
Geconsolideerdewinst-enverliesrekening
2015 2014
Financieringsbedrijf
Opbrengsten
Rente-enprovisiebaten12 2.401 3.376
Ontvangendividenden13 3.904 10.106
Opbrengstcommissariaten14 56 40
Resultaatverkopen
participaties15 274 5.251
Beheerfondsen16 617 264
7.252 19.037
Kosten
Personeelskosten22 1.810 1.537
Overigekosten23 944 1.044
Saldovandotatiesaande
voorzieningvoorfinanciëlevasteactiva24 1.294 6.962
4.048 9.543
ResultaatFinancieringsbedrijf 3.204 9.494
Opbrengsten/vergoedingen
MinisterievanEconomische
Zaken17 1.004 1.004
BijdrageProvincies18 568 556
BijdrageacquisitieProvincies18 180 116
BijdrageacquisitieGemeenten18 234 160
Projectfinanciering19 702 751
OpbrengstDetachering20 238 433
Dienstenaanderden21 6 6
2.932 3.026
Kosten
Personeelskosten22 2.161 2.082
Overigekosten23 1.160 1.428
3.321 3.510
Resultaat ‑389 ‑484
Resultaatvoorennabelasting 2.815 9.010
Ontwikkelingsbedrijf
Ontwikkelingsbedrijf
93
Geconsolideerdkasstroomoverzicht
2015 2014
Kasstroomuitoperationeleactiviteiten
Bedrijfsresultaat 2.815 9.010
Aanpassingenvoor:
Afschrijvingenmateriëlevasteactiva 23 -
Mutatievoorzieningen ‑1 7
Mutatievoorzieningen
waarderingfinanciëlevasteactiva 1.504 1.389
Veranderinginwerkkapitaal:
Mutatievorderingen ‑6 260
Mutatiekortlopendeschulden ‑1.830 1.544
‑310 3.200
Kasstroomuitbedrijfsoperaties 2.505 12.210
Kasstroomuitinvesteringsactiviteiten
Investeringeninparticipaties ‑14.763 ‑11.086
Investeringeninduurzameactiva - ‑146
Ontvangsteninzakedeverkoopvan
participatiesenaflossingleningen 4.367 7.991
‑10.396 ‑3.241
‑10.396 ‑3.241Kasstroomuitfinancieringsactiviteiten
DividenduitkeringNOM ‑10.002 -
MutatieleningTAFF - ‑1.500
‑10.002 ‑1.500
Nettokasstroom ‑17.893 7.469
Saldoliquidemiddelenbeginboekjaar 58.841 51.372
Saldoliquidemiddeleneindeboekjaar 40.948 58.841
Mutatieliquidemiddelen ‑17.893 7.469
94
Toelichtingbehorendetotdegeconsolideerdejaarrekening2015
Algemeen
Deonderneming,gevestigdteGroningenaandePaterswoldseweg810,iseennaamlozevennootschap,
waarvandeaandelenvoor99,97%inhetbezitzijnvandeStaatderNederlanden.Deresterende0,03%isin
hetbezitvandeprovinciesGroningen,FryslânenDrenthe.
UitgangspuntbijparticipatiedoordeN.V.NOMInvesterings-enOntwikkelingsmaatschappijvoorNoord-
Nederland(statutairgevestigdteGroningen)inondernemingen,ishetinprincipetijdelijkverstrekkenvan
risicodragendkapitaalmetalsdoelnieuweactiviteitenoptestartenofbestaandeactiviteitenteversterken.
Behoudensbijzondereomstandighedenwordtdaarbijgestreefdnaarminderheidsbelangen.
Verslagleggingsperiode
Dezejaarrekeningisopgestelduitgaandevaneenverslaggevingsperiodevaneenkalenderjaar.
Toegepastestandaarden
DegeconsolideerdejaarrekeningisopgesteldinovereenstemmingmetdewettelijkebepalingenvanTitel9
Boek2BWendestelligeuitsprakenvandeRichtlijnenvoordejaarverslaggeving,dieuitgegevenzijndoorde
voordeJaarverslaggeving.Devennootschappelijkewinst-enverliesrekeningisopgesteldmet
inachtnemingvanart.2:402BW.
Degrondslagendiewordentoegepastvoordewaarderingvanactivaenpassivaenderesultaatbepalingzijn
gebaseerdophistorischekosten.
Vergelijkingmetvoorgaandjaar
Degehanteerdegrondslagenvanwaarderingenvanresultaatbepalingzijnongewijzigdtenopzichtevanhet
voorgaandejaar.
Stelselwijziging
In2015isbeslotenhetresultaatvanPSCen anderstepresenteren.DerentebatenvanPSCen
wordenvanaf2015verantwoordalsrente-enprovisiebatenendegetroffenvoorzieningen
wordenverantwoordonderdedotatiesaandevoorzieningvoorfinanciëlevasteactiva.Decijfers2014zijn
conformaangepast.Dewijzigingheeftgeengevolgenvoorheteigenvermogenenresultaatin2015en2014.
Voorhetoverigehebbenzichin2015geenstelselwijzigingenvoorgedaan.
Schattingswijziging
In2014isdetotstandkomingvandemarktwaardeopdefinanciëlevasteactivagewijzigd.Hetimplementeren
vaneen,ineigenbeheerontwikkeld,portefeuillebeheermodel(Fista)heeftgeleidtoteen
professionaliseringsslag.Waarvoorheendeindelinginrisicocategorieënplaatsvondopbasisvanvastgestelde
percentages,wordtermetFistaeencijfermatigebenaderingvandemarktwaardegevolgd.Doormiddel
vanhetmodelisersprakevaninzichtinmeerderefinanciëlewaarderingsmethodieken,waardoordekwaliteit
Raad
aanjaagfonds
aanjaagfonds
95
vandewaardeinschatting(voorziening)verbeterd.Dezenieuwemethodiekisin2015ook(voorhet
eerst)toegepastophet .HetGroei-enOvernamefondsisreedsin2014overgestaptopdeze
methodiek.
Continuïteit
Dezejaarrekeningisopgestelduitgaandevandecontinuïteitsveronderstelling.
Grondslagenvoorwaardering
Activaenverplichtingenwordeninhetalgemeengewaardeerdtegendeverkrijgings-ofvervaardigingsprijsof
deactuelewaarde.Indiengeenspecifiekewaarderingsgrondslagisvermeldvindtwaarderingplaatstegende
verkrijgingsprijs.Indebalans,dewinst-enverliesrekeningenhetkasstroomoverzichtzijnreferenties
opgenomen.Metdezereferentieswordtverwezennaardetoelichting.
Eenactiefwordtindebalansopgenomenwanneerhetwaarschijnlijkisdatdetoekomstigeeconomische
voordelennaardeondernemingzullentoevloeienendewaardedaarvanbetrouwbaarkanworden
vastgesteld.Eenverplichtingwordtindebalansopgenomenwanneerhetwaarschijnlijkisdatdeafwikkeling
daarvangepaardzalgaanmeteenuitstroomvanmiddelendieeconomischevoordeleninzichbergenende
omvangvanhetbedragdaarvanbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.
Batenwordenindewinst-enverliesrekeningopgenomenwanneereenvermeerderingvanheteconomisch
potentieel,samenhangendmeteenvermeerderingvaneenactiefofeenverminderingvaneenverplichting,
heeftplaatsgevonden,waarvandeomvangbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.Lastenwordenverwerkt
wanneereenverminderingvanheteconomischpotentieel,samenhangendmeteenverminderingvaneen
actiefofeenvermeerderingvaneenverplichting,heeftplaatsgevonden,waarvandeomvangbetrouwbaarkan
wordenvastgesteld.
Indieneentransactieertoeleidtdatnagenoegalleofalletoekomstigeeconomischevoordelenenalleof
nagenoegallerisico’smetbetrekkingtoteenactiefofverplichtingaaneenderdezijnovergedragen,wordthet
actiefofdeverplichtingnietlangerindebalansopgenomen.Verderwordenactivaenverplichtingennietmeer
indebalansopgenomenvanafhettijdstipwaaropnietmeerwordtvoldaanaandevoorwaardenvan
waarschijnlijkheidvandetoekomstigeeconomischevoordelenenbetrouwbaarheidvandebepalingvande
waarde.
Deopbrengstenenkostenwordentoegerekendaandeperiodewaaropzijbetrekkinghebben.Opbrengsten
uitverkoopvanparticipatieswordenverantwoordindienallebelangrijkerisico’smetbetrekkingtotde
participatieszijnovergedragenaandekoper.
Dejaarrekeningwordtgepresenteerdineuro’s,defunctionelevalutavandeonderneming.Allefinanciële
informatieineuro’sisafgerondophetdichtstbijzijndeduizendtal.
Deopstellingvandejaarrekeningvereistdathetmanagementoordelenvormtenschattingenen
veronderstellingenmaaktdievaninvloedzijnopdetoepassingvandegrondslagenendegerapporteerde
waardevanactivaenverplichtingen,envanbatenenlasten.Dedaadwerkelijkeuitkomstenkunnenafwijken
vandezeschattingen.
Aanjaagfonds
96
Deschattingenenonderliggendeveronderstellingenwordenvoortdurendbeoordeeld.Herzieningenvan
schattingenwordenopgenomenindeperiodewaarindeschattingwordtherzienenindetoekomstige
periodenwaarvoordeherzieninggevolgenheeft.
Voorzieningenwordenopgenomentegencontantewaarde.
Grondslagenvoorconsolidatie
Degeconsolideerdejaarrekeningomvatdefinanciëlegegevensvandeondernemingenhaar
groepsmaatschappijenenandererechtspersonenwaaropoverheersendezeggenschapkanworden
uitgeoefend,danwelwaaroverdecentraleleidingbestaat.Groepsmaatschappijenzijndeelnemingenwaarin
deondernemingeenmeerderheidsbelangheeft,ofwaarinop
eenanderewijzeeenbeleidsbepalendeinvloedkanwordenuitgeoefend.Bijdebepalingofbeleidsbepalende
invloedkanwordenuitgeoefend,wordenfinanciëleinstrumentendiepotentiëlestemrechtenbevattenen
directkunnenwordenuitgeoefend,betrokken.Participatiesdiewordenaangehoudenomtevervreemden
wordennietgeconsolideerd.
Nieuwverworvendeelnemingenwordenindeconsolidatiebetrokkenvanafhettijdstipwaarop
beleidsbepalendeinvloedkanwordenuitgeoefend.Afgestotendeelnemingenwordenindeconsolidatie
betrokkentothettijdstipvanbeëindigingvandezeinvloed.
Indegeconsolideerdejaarrekeningzijndeonderlingeschulden,vorderingenentransactiesgeëlimineerd,
evenalsdebinnendeGroepgemaaktewinsten.Degroepsmaatschappijenzijnintegraalgeconsolideerd,
waarbijhetminderheidsbelangvanderdenafzonderlijktotuitdrukkingisgebracht.
Geconsolideerdedeelnemingen % Plaats
VentureKapitaalFondsIIIB.V. 100% Groningen
B.V.DrentseParticipatieMaatschappij 100% Groningen
ParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. 100% Groningen
InnovatieFondsNoord-Nederland 100% Groningen
Tabel33:Geconsolideerdedeelnemingen
Hetvolgendemeerderheidsbelangwordt,omdatergeensprakeisvaneenduurzaamkarakter,niet
geconsolideerd:
PrinsHoldingB.V. 79,2% Dokkum
isstatutairdirecteurvanhetDoefondsFryslânB.V.,DrentseHoldingB.V.enhetInvesteringsfonds
GroningenB.V.AangeziendeNOMgeenbeleidsbepalendeinvloedheeftopdezefondsen,wordendezeniet
meegeconsolideerd.
NVNOM
97
Grondslagenvooromrekeningvreemdevaluta
Transactiesinvreemdevaluta
Transactiesluidendinvreemdevalutawordenindebetreffendefunctionelevalutavande
groepsmaatschappijenomgerekendtegendegeldendewisselkoersopdetransactiedatum.Invreemdevaluta
luidendemonetaireactivaenverplichtingenwordenperbalansdatumindefunctionelevalutaomgerekend
tegendeopdiedatumgeldendewisselkoers.Niet-monetaireactivaenpassivainvreemdevaluta’sdietegen
historischekostprijswordenopgenomen,wordennaareuro’somgerekendtegendegeldendewisselkoersen
pertransactiedatum.Debijomrekeningoptredendevalutakoersverschillenwordenalslastindewinst-en
verliesrekeningopgenomen.
Materiëlevasteactiva
Overigemateriëlevasteactivawordengewaardeerdtegenverkrijgings-ofvervaardigingsprijsinclusiefdirect
toerekenbarekosten,onderaftrekvanlineaireafschrijvingengedurendedeverwachtetoekomstige
gebruiksduurenbijzonderewaardeverminderingen.
Subsidiesopinvesteringenwordeninminderinggebrachtopdeverkrijgings-ofvervaardingsprijsvandeactiva
waaropdesubsidiesbetrekkinghebben.
Grondslagenvoorwaardering
Financiëlevasteactiva
Aandelenparticipatieswordengewaardeerdtegenkostprijs,onderaftrekvanvoorzieningendieworden
gevormdalsdesituatiebijdebetrokkenondernemingendaartoeaanleidinggeeft.
Dezewaarderingtegenkostprijsheefttotgevolgdatwaardestijgingenvanparticipatiesnietindecijferstot
uitdrukkingkomen.Omeennaderinzichttegevenindeveranderingvandewaardevande
participatieportefeuillewordtindetoelichtingopdebalansdebenaderdeactuelewaardevermeld.
Deinschattingvandemarktwaardevandeaandelenparticipatiesisopgenomenindetoelichtingvande
jaarrekening.Debenaderdemarktwaardevandeaandelenparticipatieskomttotstandmiddelshet
portefeuillebeheermodel(Fista).MiddelsFistawordteencijfermatigebenaderingvandemarktwaardegevolgd
enissprakevanmeerderefinanciëlewaarderingsmethodieken.HetmodelgaatuitvandeEVCA(European
privateequityandVentureCapitalAssociation)uitgangspunten.Dewaarderingvindtplaatsopbasisvande
meestobjectiefmogelijkeinschatting(zoalsrecentetransacties).Indiendeinformatienietvoorhandenis,vindt
dewaarderingplaatsopbasisvaneenmultiple-benadering,danwelopbasisvanintrinsiekewaardevande
participaties.Dewaarderingkomtgestandaardiseerdenconsistenttotstand.
DeleningenbetreffenzowelleningenaanparticipatiesalsleningenaanondernemingenwaarindeNOMniet
participeert.Hetbetrefthier,behoudensuitzonderingsgevallen,(converteerbare)achtergesteldeleningen.De
leningenzijnopgenomentegennominalewaardeonderaftrekvaneventueelnoodzakelijkgeachte
voorzieningenvooroninbaarheid.
Deelnemingenwaarininvloedvanbetekenisophetzakelijkeenfinanciëlebeleidkanwordenuitgeoefend,
wordengewaardeerdvolgensdevermogensmutatiemethodeopbasisvan
denettovermogenswaarde.Bijdebepalingvandenettovermogenswaardewordende
waarderingsgrondslagenvandeonderneminggehanteerd.Deelnemingenmeteennegatieve
nettovermogenswaardewordenopnihilgewaardeerd.Wanneerdeonderneminggarantstaatvoorde
schuldenvandebetreffendedeelnemingwordteenvoorzieninggevormd.
98
Voorzieningenfinanciëlevasteactiva
Vasteactivameteenlangelevensduurdienentewordenbeoordeeldopbijzonderewaardeverminderingen
wanneerwijzigingenofomstandighedenzichvoordoendiedoenvermoedendatdeboekwaardevaneen
actiefnietterugverdiendzalworden.Deterugverdienmogelijkheidvanactivadieingebruikzijn,wordtbepaald
opbasisvaneenbeoordelingvanderesultateninhetverleden,deteverwachtentoekomstigeresultaten,het
management,deorganisatie,deuniekheidvanhetproducten/ofdeproductontwikkeling,demarktpositieen
deontwikkelingenindeze.
Wanneerdeboekwaardevaneenactiefnaarverwachtingnietterugverdiendkanworden,zalereen
voorzieningwordengevormdvoorhetverschiltussendeboekwaardeendeteverwachtenrealiseerbare
waarde.
Voorzieningdeelnemingen
Devoorzieningdeelnemingenwordtprimairtenlastevandevorderingenopdezedeelneminggevormden
voorhetoverigeonderdevoorzieningentergroottevanhetaandeelindedoordedeelneminggeleden
verliezen,danwelvoordeverwachtebetalingendoordeondernemingtenbehoevevandezedeelneming.
Vorderingen
Vorderingenwordenbijeersteverwerkinggewaardeerdtegendereëlewaardevandetegenprestatie.
Vorderingenwordennaeersteverwerkinggewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs.Alsdeontvangst
vandevorderingisuitgesteldopgrondvaneenverlengdeovereengekomenbetalingstermijnwordtdereële
waardebepaaldaandehandvandecontantewaardevandeverwachteontvangstenenwordeneropbasis
vandeeffectieverenterente-inkomstentengunstevandewinst-enverliesrekeninggebracht.Voorzieningen
wegensoninbaarheidwordeninminderinggebrachtopdeboekwaardevandevordering.
Projecten
Projectenmetmeerderedeelnemers,diedeNOMalssubsidieaanvragercoördineert,wordenindebalans
verantwoord.Debalanspostishetsaldovandegemaakteprojectkostenendeontvangenbijdragen.Personele
kostendiesubsidiabelzijnwordenaanhetprojecttoegerekendeninminderinggebrachtopdepersonele
kostenvandeNOM.EeneventueleeigenbijdragevandeNOMwordttenlastevanhetresultaatgebracht.
Indienultimohetboekjaardeprojectkostenhogerzijndandeontvangenbijdragen,wordthetsaldo
gepresenteerdonderoverigevorderingen.Indiendeontvangenbijdragenhogerzijndeprojectkosten,wordt
hetsaldoonderkortlopendeschuldengepresenteerd.
KostenenopbrengstenmetbetrekkingtotopprojectbasisgefinancierdewerkzaamhedenvandeNOM,dieop
verzoekvanderdenwordenuitgevoerd,wordenindewinst-enverliesrekeningverantwoord.
Liquidemiddelen
Liquidemiddelenbestaanuitkas,banktegoedenen(directopeisbare)deposito’smeteenlooptijdkorterdan
éénjaar.Rekening-courantschuldenbijbankenzijnopgenomenonderschuldenaankredietinstellingenonder
kortlopendeschulden.Liquidemiddelenwordengewaardeerdtegendenominalewaarde.
Voorzieningen
Voorzieningenwordengewaardeerdtegen,hetzijdenominalewaardevandeuitgavendienaarverwachting
noodzakelijkzijnomdeverplichtingenenverliezenaftewikkelen,hetzijdecontantewaardevandieuitgaven.
99
Eenvoorzieningwordtindebalansopgenomen,wanneerersprakeisvan:
•eeninrechteafdwingbareoffeitelijkeverplichtingdiehetgevolgisvaneengebeurtenisinhetverleden;en
•waarvaneenbetrouwbareschattingkanwordengemaakt;en
•hetwaarschijnlijkisdatvoorafwikkelingvandieverplichtingeenuitstroomvanmiddelennodigis.
Schulden
Schuldenwordenbijdeeersteverwerkinggewaardeerdtegenreëlewaarde.Transactiekostendiedirectzijn
toeterekenenaandeverwervingvandeschuldenwordenindewaarderingbijeersteverwerkingopgenomen.
Schuldenwordennaeersteverwerkinggewaardeerdtegengeamortiseerdekostprijs,zijndehetontvangen
bedragrekeninghoudendmetagioofdisagioenonderaftrekvantransactiekosten.
Hetverschiltussendebepaaldeboekwaardeendeuiteindelijkeaflossingswaardewordtopbasisvande
effectieverentegedurendedegeschattelooptijdvandeschuldenindewinst-enverliesrekeningals
interestlastverwerkt.
Personeelsbeloningen
Periodiekbetaalbarebeloningen
Lonen,salarissenensocialelastenwordenopgrondvandearbeidsvoorwaardenverwerktindewinst-en-
verliesrekeningvoorzoverzeverschuldigdzijnaanwerknemers.
Pensioenen
Toegekendepensioenaansprakenzijngebaseerdophetsalarisvandewerknemer,onderaftrekvaneenAOW-
franchise,rekeninghoudendmetdeleeftijdvaneenwerknemer.Jaarlijkswordtgeïndexeerdopbasisvande
consumentenprijsindex,meteenmaximumvan1,5%.
Toegekendepensioenaansprakenwordendoormiddelvanperiodiekepremiebetalingaande
pensioenverzekeraarafgefinancierd.Uitgangspuntisdatdeindeverslagperiodeteverwerkenpensioenlast
gelijkisaandeoverdieperiodeaanhetpensioenverzekeraarverschuldigdepensioenpremies.Voorzoverde
verschuldigdepremiesopbalansdatumnognietzijnvoldaan,wordthiervooreenverplichtingopgenomen.Als
deopbalansdatumreedsbetaaldepremiesdeverschuldigdepremiesovertreffen,wordteenoverlopende
actiefpostopgenomenvoorzoversprakezalzijnvanterugbetalingdoordeverzekeraarofvanverrekeningmet
indetoekomstverschuldigdepremies.
OperationeleLeasing
Bijdevennootschapkunnenerleasecontractenbestaanwaarbijeengrootdeelvandevoor-ennadelendie
aanheteigendomverbondenzijn,nietbijdevennootschapligt.Dezeleasecontractenwordenverantwoordals
operationeleleasing.Verplichtingenuithoofdevanoperationeleleasingworden,rekeninghoudendmet
ontvangenvergoedingenvandelessor,oplineairebasisverwerktindewinst-enverliesrekeningoverde
looptijdvanhetcontract.
Grondslagenvoorresultaatbepaling
Opbrengstverantwoording
Opbrengstenwordenalleenverantwoordalsereenredelijkezekerheidbestaatdattoekomstigevoordelen
naardeondernemingzullentoevloeienendatdezevoordelenbetrouwbaarkunnenwordengeschat.
Rente-enprovisiebaten
Rentebatenwordentijdsevenredigverwerkt,rekeninghoudendmetdeeffectieverentevoetvande
betreffendeactiva.Derentebatenwordenalleenverantwoordindienhetwaarschijnlijkisdatdeeconomische
voordelenmetbetrekkingtotdetransactienaardeondernemingzullentoevloeien.
100
Dividenden
Dividendenvannietopnettovermogenswaardegewaardeerdedeelnemingen,wordenverantwoordinhetjaar
vanontvangst.
Verkoopvanparticipaties
Opbrengstenuitdeverkoopvanparticipatieswordenopgenomenindeopbrengstentegendereëlewaarde
vandeontvangenofteontvangenvergoeding,naaftrekvandeboekwaardevandeparticipatie.Opbrengsten
uitdeverkoopvanparticipatieswordenindewinst-enverliesrekeningverwerktwanneerdebelangrijkste
risico’senvoordelenvaneigendomaandekoperzijnovergedragen,deinningvandeverschuldigde
vergoedingwaarschijnlijkis,dehiermeeverbandhoudendekostenbetrouwbaarkunnenwordeningeschaten
ergeensprakeisvanaanhoudendemanagementbetrokkenheidbijdeparticipaties.
Deoverdrachtvanrisico’senvoordelenvarieertnaargelangdevoorwaardenvandebetreffende
verkoopovereenkomst.
Diensten
Opbrengstenvanverleendedienstenwordenindewinst-enverliesrekeningalsnetto-omzetopgenomennaar
ratovanhetstadiumvanvoltooiingvandetransactieopverslagdatum.
Hetstadiumvanvoltooiingwordtbepaaldaandehandvanbeoordelingenvandeverrichtewerkzaamheden.
Deopbrengstenvandienstenwordenverantwoordinhetjaarwaarinzijzijnverricht.
Overheidssubsidies
Overheidssubsidieswordenaanvankelijkindebalansopgenomenalsvooruitontvangenbatenzodraer
redelijkezekerheidbestaatdatzijzullenwordenontvangenendatzalwordenvoldaanaandedaaraan
verbondenvoorwaarden.Subsidiestercompensatievangemaaktekostenwordensystematischals
opbrengstenindewinst-enverliesrekeningopgenomenindezelfdeperiodealsdiewaarindekostenworden
gemaakt.
Projectfinanciering
Deopbrengstenvanopprojectbasisgefinancierdeprojectenwordenindewinst-enverliesrekening
opgenomenindeperiodewaardeopbrengstenbetrekkingophebben.
Opbrengstdetachering
Detacheringsopbrengstenwordensystematischalsnetto-omzetindewinst-enverliesrekeningopgenomenin
dezelfdeperiode,alsdiewaarindekostenwordengemaakt.
Resultaatdeelneming
Deresultatenvandeelnemingendiegedurendehetboekjaarzijnverworvenofafgestoten,wordenvanafhet
verwervingsmomentrespectievelijktothetmomentvanafstotingverwerktinhetresultaat.
Kosten
Dekostenwordenverantwoordinhetjaarwaaropzijbetrekkinghebben.Dekostenwordenverantwoordin
hetjaarwaaropzijbetrekkinghebbendanwelwanneerdeexterneverplichtingisaangegaan.
Saldodotatiesaandevoorzieningvoorfinanciëlevasteactiva
Verliezenbijafstotingvanparticipatiesofbijoninbaarheidvanleningenwordenafgeboektopdedaarvoor
gevormdevoorziening.Toevoegingenaandezevoorzieningkomentenlastevanhetresultaatvanhet
Financieringsbedrijf.
101
Rentelasten
Rentelastenwordentijdsevenredigverwerkt,rekeninghoudendmetdeeffectieverentevoetvande
betreffendepassiva.Bijdeverwerkingvanderentelastenwordtrekeninggehoudenmetdeverantwoorde
transactiekostenopdeontvangenleningendiealsonderdeelvandeberekeningvandeeffectieverente
wordenmeegenomen.
Grondslagenvoorhetkasstroomoverzicht
Belastingen
OmdatalleenpubliekrechtelijkeorganisatiesaandeelhoudervandeN.V.NOMkunnenzijnendeN.V.NOM
geenbedrijfuitoefentalsbedoeldinhet3elidvanartikel2vandeWetopdeVennootschapsbelasting1969is
deN.V.NOM,evenalsVentureKapitaalFondsIIIB.V.,B.V.DrentseParticipatieMaatschappijen
ParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V.nietbelastingplichtigvoordevennootschapsbelasting.
Hetkasstroomoverzichtisopgesteldvolgensdeindirectemethode.Degeldmiddeleninhet
kasstroomoverzichtbestaanuitdeliquidemiddelen.Ontvangstenenuitgavenuithoofdevaninteresten
ontvangendividendenzijnopgenomenonderdekasstroomuitoperationeleactiviteiten.Betaaldedividenden
wordenopgenomenonderdekasstroomuitfinancierings-activiteiten.
Bepalingactuelewaarde
Eenaantalgrondslagenendetoelichtingenindejaarrekeningvereisendebepalingvandeactuelewaardevan
zowelfinanciëlealsniet-financiëleactivaenverplichtingen.Tenbehoevevanwaarderingen
informatieverschaffingisdeactuelewaardeopbasisvandiversemethodenbepaald.Indienvantoepassing
wordtnadereinformatieoverdeuitgangspuntenvoordebepalingvandeactuelewaardevermeldbijhet
onderdeelvandezetoelichtingdatspecifiekophetbetreffendeactiefofdebetreffendeverplichtingvan
toepassingis.
102
Toelichtingopgeconsolideerdebalans
Voorverwerkingresultaat
Bedragenx€1.000
Materiëlevasteactiva
1.Materiëlevasteactiva
Demutatiesindemateriëlevasteactivawordenalsvolgtweergegeven:
Activa 2015 2014
Standper1januari 146 -
146 -
Investeringen - 146
Desinvesteringen - -
Afschrijvingenmateriëlevasteactiva ‑23 -
Afschrijvingendesinvesteringen - -
‑23 146
Standper31december 123 146
103
Financiëlevasteactiva
2.Participaties
Hetverloopvandeparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Verkrijgingswaarde
per1januari 42.864 40.993
Bij: Nieuweparticipaties 2.954 4.301
Uitbreidingen/conversies 3.538 624
6.492 4.925
Af: Faillissementen/
liquidaties 819 1.801
Afgestotenparticipaties 200 1.253
1.019 3.054
5.473 1.871
Nominaalbedrag
per31december 48.337 42.864
Af: Voorziening 28.785 31.801
19.552 11.063
Debenaderdemarktwaardevandeparticipatiesbedroegultimo2015circa€96miljoen(2014:€47miljoen).
Hetverloopvandevoorzieningopdeparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 31.801 29.312
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen ‑2.197 5.336
‑2.197 5.336
Af: Vrijvaldoordesinvestering/
afboekingen/faillissementen 819 2.847
819 2.847
‑3.016 2.489
Voorzieningper31december 28.785 31.801
3.Vorderingenopparticipaties
104
3.Vorderingenopparticipaties
Ditbetreffenconverteerbareachtergesteldeleningenverstrektincombinatiemeteenparticipatieinhet
aandelenkapitaal.
2015 2014
Nominaalbedrag
per1januari 16.891 15.352
Bij: Nieuweleningen 2.363 2.896
Uitbreidingleningen 2.998 776
Bijgeschrevenrente 601 725
5.962 4.397
Af: Aflossingen 2.711 1.282
Herrubriceringlening - -
Conversie - -
Afboekingen/
faillissementen - 1.576
2.711 2.858
3.251 1.539
Nominaalbedrag
per31december 20.142 16.891
Af: Voorziening 10.754 8.818
9.388 8.073
Hetverloopvandevoorzieningopdevorderingenopparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 8.818 9.344
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
1.936 1.050
1.936 1.050
Af: Vrijvaldoordesinvestering/afboekingen
/
faillissementen - 1.576
- 1.576
1.936 ‑526
Voorziening
per31december 10.754 8.818
4.Overigenleningenu/g
105
4.Overigenleningenu/g
Ditbetreft(achtergestelde)leningenaanbedrijvenwaarindeNOMnietparticipeertinhetaandelenkapitaal.
2015 2014
Nominaalbedragper
1januari 6.918 6.728
Bij: Nieuweleningen - -
Uitbreidingleningen - 10
Bijgeschrevenrente 72 1.080
72 1.090
Af: Aflossingen 220 508
Conversie
Afboekingen/
faillissementen 28 392
248 900
‑176 190
Saldoper31december 6.742 6.918
Af: Voorziening 6.438 5.849
304 1.069
Hetverloopvandevoorzieningopdeoverigeleningenu/gwasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 5.849 6.056
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
617 186
617 186
Af: Vrijvaldoor
desinvesteringen/
afboekingen/
faillissementen 28 393
28 393
589 ‑207
Saldoper31december 6.438 5.849
5.
Ditbetreffenachtergesteldeleningenaanbedrijvenmeteenmaximumvan€200.000
2015 2014
Nominaalbedragper1januari 1.912 2.027
Bij: Nieuweleningen 800 600
Uitbreidingleningen 165 25
Bijgeschrevenrente 39 35
1.004 660
Af: Aflossingen 175 267
Afboekingen/
faillissementen 158 508
333 775
671 ‑115
Saldoper31december 2.583 1.912
Af: Voorziening 1.151 474
1.432 1.438
Aanjaagfonds
106
Hetverloopvandevoorzieningophet wasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 474 672
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
835 310
835 310
Af: Vrijvaldoor
desinvesteringen/
afboekingen/
faillissementen 158 508
158 508
677 ‑198
Saldoper31december 1.151 474
Aanjaagfonds
107
6. Faciliteit(PSC)
Ditbetreffenfinancieringenaaninnovatievestartersmiddelsparticipaties,leningenaanbedrijvenen
persoonlijkeleningen
2015 2014
PSCParticipaties 1 67
PSCLeningen 128 203
TotaalPreSeedFaciliteit 129 270
PSCParticipaties
Hetverloopvandezepostwasinhetverslagjaaralsvolgt:
2015 2014
Nominaalbedragper1januari 121 121
Bij: Uitbreidingparticipaties - -
- -
Af: Afboekingen/
Faillissementen - -
- -
- -
Saldoper31december 121 121
Af: Voorziening 120 54
1 67
HetverloopvandezevoorzieningopdePSCparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 54 21
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
66 33
66 33
Af: Vrijvaldoordesinvesteringen/
afboekingen/faillissementen
- -
- -
66 33
Saldoper31december 120 54
PSCLeningen
PreSeedCapital
108
PSCLeningen
Hetverloopvandezepostwasinhetverslagjaaralsvolgt:
2015 2014
Nominaalbedragper1januari 432 822
Bij: Nieuweleningen - -
Bijgeschrevenrente 21 13
21 13
Af: Aflossingen 58 154
Afboekingen/
faillissementen - 249
58 403
‑37 ‑390
Saldoper31december 395 432
Af: Voorziening 267 229
128 203
HetverloopvandevoorzieningopdePSCleningwasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 229 431
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
38 47
38 47
Af: Vrijvaldoordesinvesteringen/
afboekingen/faillissementen
- 249
- 249
38 ‑202
Saldoper31december 267 229
Eenoverzichtvandeparticipatiesenleningenu/gper31december2015isvermeldindebijlagen.
109
Vlottendeactiva
7.Vorderingenenoverlopendeactiva
2015 2014
Tevorderensubsidieinzake
apparaatskosten 138 120
Debiteuren 466 456
Projecten 506 793
Pensioenen 45 1
Teontvangeninterestopliquidemiddelen 400 441
Overigevorderingen 376 114
1.931 1.925
Debiteuren
2015 2014
Nominalewaarde
uitstaandevorderingen 466 456
Voorzieningoninbaarheid - -
Standper31december 466 456
Projecten
2015 2014
FoodFuture - 138
AOP 447 447
EuropeanRegionsfor
InnovativeProductivity - 144
NSSC - 54
Food2020 26
Agrobiopolymeren 20
Biobasednon-food 13
Overigeprojecten - 10
Standper31december 506 793
8.Liquidemiddelen
110
8.Liquidemiddelen
Vooreenverklaringvandemutatievanhetsaldoliquidemiddelenwordtverwezennaarhetgeconsolideerd
kasstroomoverzicht.Indeliquidemiddelenzijndevolgendedeposito’sbegrepen:
Looptijdtot 2015 2014
31december2015 €2,3miljoen €9,2miljoen
31december2015 - €10,0miljoen
31december2015 €2,5miljoen €2,5miljoen
31december2015 - €1,6miljoen
31december2015 - €2,5miljoen
31december2015 €4,2miljoen
31december2015 - €5,1miljoen
31december2015 - €5,0miljoen
31december2015 - €5,1miljoen
31december2015 €15,2miljoen
17januari2017 €4,8miljoen €4,8miljoen
17februari2017 €4,3miljoen €4,3miljoen
11september2017 €5,2miljoen €5,2miljoen
€38,5miljoen €55,3miljoen
Dedeposito’szijndirectopeisbaar,evenalsdeliquidemiddelen.
Hetgemiddelderendementopdeliquidemiddelenbedraagt1,0%(2014:1,2%).
9.Groepsvermogen
Vooreentoelichtingwordtverwezennaardetoelichtingopdevennootschappelijkebalans.
10.Voorzieningen
Hetverloopvandevoorzieningdienstjubileainhetverslagjaarwasalsvolgt:
2015 2014
Standper1januari 82 75
Dotatietenlastevanwinst-enverliesrekening 3 7
Correctiedotatie2014 ‑3
Jubileumuitkeringen 1 -
‑1 7
Standper31december 81 82
Devoorzieningdienstjubileaisgevormdtenbehoevevantoekomstigeuitkeringeninzake10-en20-jarige
dienstjubilea.Devoorzieningisopgenomenvoordepersoneelsleden,welkevoordepensioendatumhet
jubileumkunnenhalen.Daarbijisopbasisvandeleeftijdvandewerknemersrekeninggehoudenmetdekans
dathetdienstverbandvoorhetbereikenvan10-en20jarigejubileumwordtbeëindigd.Devoorzieningis
opgenomenvoorhetaandeverstrekendienstjarentoeterekenenverplichting.Vandevoorzieningiseen
bedragvan€5.768alskortlopend(korterdan1jaar)aantemerken.
11.Kortlopendeschulden
111
11.Kortlopendeschulden
2015 2014
Belastingenensociale
verzekeringen 346 336
Reserveringvakantietoeslag 103 102
Reserveringvakantiedagen 99 100
Nogtebetalenkosten 85 282
Projecten 357 376
Crediteuren 149 288
Pensioenen - 1
Vooruitontvangensubsidie
ProvincieDrenthe 170 170
Overigeschulden 138 122
TAFFleningProvincieDrenthe - 1.500
1.447 3.277
Indekortlopendeschuldeniseenbedragvan€356.895(2014:€376.000)begrepen,zijndedeprojecten,die,
indemeestegevallen,eenlooptijdvanlangerdan1jaarhebben.
112
Financiëleinstrumenten
Algemeen
DeNOMmaaktindenormalebedrijfsuitoefeninggebruikvanfinanciëleinstrumentendieindebalanszijn
opgenomen.DeNOMhandeltnietindezefinanciëleinstrumentenenheeftproceduresengedragslijnenom
deomvangvanhetkredietrisicobijelketegenpartijofmarkttebeperken.Bijhetniet-nakomendooreen
tegenpartijvanaandeNOMverschuldigdebetalingenblijveneventueledaaruitvoortvloeiendeverliezen
beperkttotdewaardevandedesbetreffendeposten.
Kredietrisico
Devorderingenuithoofdevanleningenzijnnietinoverwegendemategeconcentreerdbijéénofenkele
participatiesenoverigeondernemingen.Bijdezeleningenissprakevaneenvastrentepercentageoverde
gehelelooptijd.Deleningenwordenaangehoudentotheteindevandelooptijd.Deondernemingheeft
derhalvealsbeleidomgeenafgeleidefinanciëleinstrumententegebruikenom(tussentijdse)rentefluctuaties
tebeheersen.
Renterisico
Hetrenterisicoisbeperkttoteventueleveranderingenindemarktwaardevanopgenomenenuitgegeven
leningen.
Marktwaarde
Demarktwaardevandeindebalansverantwoordefinanciëleinstrumenten,waaronderleningen,liquide
middelenenkortlopendeschulden,benadertdeboekwaardeervan.
113
Nietindebalansopgenomenactivaenverplichtingen
Claims
Tegendeondernemingen/ofgroepsmaatschappijeniseenclaimingedienddiedoorhaar/henwordenbetwist.
Hoeweldeafloopvandezegeschillennietmetzekerheidkanwordenvoorspeld,wordt–medeopgrondvan
ingewonnenjuridischadvies–aangenomendatdezegeennadeligeinvloedvanbetekeniszalhebbenopde
geconsolideerdefinanciëlepositie,andersdanwaarvooreenvoorzieningisgevormd.
Optierechten
BijeenaantalparticipatiesheeftdeNOMaanmedeaandeelhoudershetrechtvanaankoopopdedoorde
NOMgehoudenaandelenverleend(calloptie).TevensheeftdeNOMinsommigegeval-lenhetrecht
bedongenhaaraandelenaanmedeaandeelhouderstekunnenverkopen(putoptie).Hettotaalbedragvan
dezeoptiesbedraagtca.€3,3miljoen(2014:€3,1miljoen).DeNOMheeftin2015geenverplichtingenbij
verkoopvanaandelen(2014:geenverplichtingen).
Garanties
Erzijnultimo2015geenopenstaandegaranties.
Lease
Ultimo2015zijnergeenleasecontracten.
Huur
VoorhetkantoorpandaandePaterswoldseweg810teGroningenisper1november2014een
huurovereenkomstaangegaanvoordeduurvan5jaar.Derestantverplichtingopbalansdatumbedraagtca.€
0,8miljoen,waarvanca.€0,2miljoenbetrekkingheeftophetvolgendeboekjaar.
Stortingsverplichtingen
Ultimo2015staatereenbedragvan€10,9miljoenaanstortingsverplichtingengereserveerd
114
Toelichtingopdegeconsolideerdewinst-enverliesrekening
Voorverwerkingresultaat
Bedragenx€1.000
12.Rente-enprovisiebaten
2015 2014
Renteleningenu/g 1.563 2.441
Renteleningen 172 167
Renteleningen 35 50
Renteopliquidemiddelen 513 648
Provisies 102 58
Provisies 16 12
Provisies - -
2.401 3.376
13.Ontvangendividenden
Gedurendehetverslagjaaris€3.903.826aandividenduitkeringenontvangen(2014:€10.106.336).
14.Opbrengstcommissariaten
In2015haddeNOMbij9participatieseenzetelinde vanCommissarissenwaarvooreenvergoedingin
rekeningisgebracht(2014:9).
15.Resultaatverkopenparticipaties
2015 2014
Gerealiseerdeopbrengst
verkopenparticipaties 274 5.458
Af: Aanschafwaarde
participaties - 1.253
274 4.205
Bij: Vrijvalvoorziening 1.046
274 5.251
Aanjaagfonds
PreSeedCapital
Aanjaagfonds
PreSeedCapital
Raad
115
16.Beheerfondsen
DeNOMontvangteenvergoedingvoorhetbeheervanhetDoefonds,Fryslân, FondsDrentheenhet
InvesteringsfondsGroningen.Sinds2015wordtdeontvangenbeheervergoedingseparaatopgenomeninde
geconsolideerdewinst-enverliesrekening.Debeheervergoedingisin2015uitgekomenop€617.066(2014:€
263.750).
17.MinisterievanEconomischeZaken
DebijdragevanhetMinisterievanEconomischeZakeniseenbijdrageindeexploitatievanhet
enbedraagtmaximaal€1.004.000in2015.
18.BijdrageProvinciesenGemeenten
DeprovinciesGroningen,FryslânenDrenthedragenintotaal€568.000bijindeexploitatievanhet
.Daarnaastdragendeprovinciesengemeenten€414.000bijindekostendieworden
gemaaktvooracquisitie.
19.Projectfinanciering
Deprojectfinancieringbestaatuitdebijdrage(incl.afrekeningover2014)vandeprovinciesGroningen,Fryslân
enDrentheinhetproject (€600.201)en (€46.017).Daarnaastisereenbijdragevande
provicieDrentheinhet -actieprogramma(€55.991)ontvangen.
20.OpbrengstDetachering
In2015zijntweewerknemersvollediggedetacheerdaanrespectievelijkTCNNenhetMinisterievan
EconomischeZaken(t/m15november2015).Deopbrengstvandezedetacheringbedraagtintotaal
€238.171.
21.Dienstenaanderden
Dedienstenaanderdenbestaanvoornamelijkuitverrichtprojectmanagementvoorderden.
22.Personeelskosten
In2015warengemiddeld38,8 indienstvandeNOM,in2014warendatgemiddeld36,8 .Alle
personeelsledenwarenwerkzaaminNederland.Depersoneelsomvangisalsvolgtteverdelenoverde
afdelingen:
2015 2014
Finance 12,7 11,3
Ontwikkelbedrijf 10,9 10,1
Projecten 6,2 6,6
Overhead(incl.administratieencommunicatie) 9,0 8,8
38,8 36,8
MKB
Ontwikkelingsbedrijf
Ontwikkelingsbedrijf
Greenlincs FlincNXT
MKB
FTE FTE
116
Depersoneelskostenzijnalsvolgttespecificeren:
2015 2014
Salarissen 3.067 2.792
Doorbelaste
personeelskosten ‑450 ‑369
Socialelasten 474 427
Pensioenlasten 459 438
Uitzendkrachten 50 101
Vergoedingwoon-werk 26 30
Overigepersoneelskosten 345 200
3.971 3.619
Vanhettotaalaanpersoneelskostenheeft€598.393betrekkingopdegesubsidieerdeprojecten
en .
Bezoldigingbestuurderen vanCommissarissen
Bezoldigingbestuurder
Inonderstaandetabelisdebezoldiging(in€)vandebestuurderweergegeven:
2015 2014
Belastbaarloon,
incl.socialepremies* 174.658 170.113
Pensioenbijdrage** 29.679 42.430
Totaal 204.337 212.543
*Inclusief100+compensatieregeling.
**Depensioenregelingbetrefteenmiddelloonregeling,uitgaandevanpensioneringopdeAOW-
gerechtigdeleeftijd.Erisgeensysteemvanprestatiebonussenvankracht.
Bezoldigingcommissarissen
Debezoldigingvandecommissarissenbedroegin2015€72.728(2014:€69.087).
Ultimo2015waren5commissarissenaandevennootschapverbonden(2014:4).
23.Overigekosten
2015 2014
Algemenekosten 932 1.349
Projectkosten 1.153 1.110
Overigekosten 19 13
2.104 2.472
Greenlincs
FlincNXT
Raad
117
Onderdealgemenekostenwordenondermeerdekostenvanhuisvesting,automatiseringenpublicrelations
verantwoord.Deprojectkostenbestaanuitdeonderzoeks-enbeheerkostenvanhetFinancieringsbedrijf,de
acquisitiekostenvanForeignDirectInvestmentendekostenvanBusinessDevelopment.Deoverigekosten
bestaanvoornamelijkuitkostenvoorVKFIIIenDPM.Vanhettotaalaanoverigekostenheeft€299.837
betrekkingopdegesubsidieerdeprojecten en .
24.Saldovandotatiesaandevoorzieningvoorfinanciëlevasteactiva
2015 2014
Dotatieaanvoorzieningvoorparticipaties ‑2.197 5.336
Dotatieaanvoorzieningvoorvorderingenop
participaties 1.936 1.050
Dotatieaanvoorzieningvooroverige
vorderingen 617 186
Dotatieaanvoorziening 835 310
Dotatieaanvoorziening 104 80
Dotatievoorzieningdubieuzedebiteuren
m.b.t.participaties - -
1.295 6.962
Transactiesmetverbondenpartijen
Vantransactiesmetverbondenpartijenissprakewanneereenrelatiebestaattussendeonderneming,haar
deelnemingenenhunbestuurdersenleidinggevendefunctionarissen.
Erhebbenzichgeentransactiesmetverbondenpartijenvoorgedaanopnietzakelijkegrondslag.
Toelichtingophetgeconsolideerdkasstroomoverzicht
Toelichtingopdekasstromen
HetsaldoliquidemiddelenvandeNOMisgedurendehetboekjaar2015met€17,9miljoengedaald,tot€40,9
miljoen,metnamealsgevolgvaneendividenduitkeringaandeaandeelhouderseneengestegen
uitzettingenniveau.Deoperationeleactiviteitenlateneenpositievekasstroomzienvan€2,7miljoen.
Greenlincs FlincNXT
Aanjaagfonds
PreSeedCapital
118
Enkelvoudigebalans
2015 2014
Activa
Materiëlevasteactiva
Inventaris26 123 146
123 146
Financiëlevasteactiva
Participaties27 18.689 10.496
Vorderingenopparticipaties28 9.373 8.037
Overigeleningenu/g29 - 640
30 1.432 1.438
Faciliteit31 129 270
Deelnemingen32 19.682 19.624
49.305 40.505
Vlottendeactiva
Vorderingenenoverlopendeactiva33 2.257 1.883
Liquidemiddelen34 36.642 43.299
38.899 45.182
88.327 85.833
Passiva
EigenVermogen
Gestortenopgevraagdkapitaal35 51.899 51.899
Overigereserves36 17.565 18.557
Onverdeeldewinst37 2.815 9.010
72.279 79.466
Voorzieningen
Personeelsvoorzieningen38 81 81
Kortlopendeschulden39 15.967 6.286
88.327 85.833
Aanjaagfonds
PreSeedCapital
119
Enkelvoudigewinst-enverliesrekening
2015 2014
Resultaatuitdeelnemingen 58 628
Overigebatenenlasten 2.757 8.382
Resultaatvoorennabelasting 2.815 9.010
120
Toelichtingbehorendetotdeenkelvoudigejaarrekening2015
Deenkelvoudigejaarrekeningmaaktdeeluitvandejaarrekening2015vandeonderneming.Tenaanzienvan
deenkelvoudigewinst-enverliesrekeningvandeondernemingisgebruikgemaaktvandevrijstellingingevolge
artikel2:402BW.
Voorzoverpostenuitdeenkelvoudigebalansenenkelvoudigewinst-enverliesrekeninghiernanietnaderzijn
toegelicht,wordtverwezennaardetoelichtingopdegeconsolideerdebalansenwinst-enverliesrekening.
Vergelijkingmetvoorgaandjaar
Degehanteerdegrondslagenvanwaardering,vanresultaatbepalingenvanpresentatiezijnongewijzigdten
opzichtevanvorigjaar,zoalsopgenomenindetoelichtingbehorendetotdegeconsolideerdejaarrekening.
Grondslagenvoordewaardering
Grondslagenvoordewaarderingvanactivaenpassivaenderesultaatbepaling
Degrondslagenvoordewaarderingvanactivaenpassivaenderesultaatbepalingzijngelijkaandievoorde
geconsolideerdebalansenwinst-enverliesrekening,metuitzonderingvanhetvolgende:
Grondslagenvoordewaardering
Resultaatdeelnemingen
Hetaandeelinhetresultaatvanondernemingenwaarinwordtdeelgenomenomvathetaandeelvande
onderneminginderesultatenvandezedeelnemingen.
121
Toelichtingopdeenkelvoudigebalans
26.Inventaris
Vooreentoelichtingwordtverwezennaardetoelichtingopdegeconsolideerdebalans.
27.Participaties
Hetverloopvandeparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Verkrijgingswaardeper
1januari 40.907 39.036
Bij: Nieuweparticipaties 2.993 4.301
Uitbreidingen/conversies 3.150 625
6.143 4.926
Af: Faillissementen/
afboekingen 819 1.802
Vervreemdeparticipaties 200 1.253
1.019 3.055
5.124 1.871
Nominaalbedrag
per31december 46.031 40.907
Af: Voorziening 27.342 30.411
18.689 10.496
Hetverloopvandevoorzieningopdeparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 30.411 27.718
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
‑2.250 5.540
‑2.250 5.540
Af: Vrijvaldoor
desinvesteringen/
afboekingen/
faillissementen 819 2.847
819 2.847
‑3.069 2.693
Voorziening
per31december 27.342 30.411
28.Vorderingenopparticipaties
122
28.Vorderingenopparticipaties
Ditbetreffenconverteerbareachtergesteldeleningenverstrektincombinatiemeteenparticipatieinhet
aandelenkapitaal.Hetverloopvandezepostwasinhetverslagjaaralsvolgt:
2015 2014
Nominaalbedrag
per1januari 16.856 15.302
Bij: Nieuweleningen 2.363 2.896
Uitbreidingleningen 2.998 776
Bijgeschrevenrente 776 724
6.137 4.396
Af: Aflossingen 2.303 1.266
Herrubriceringlening - -
Doorplaatsing/conversie - -
Afboekingen/
faillissementen 388 1.576
2.691 2.842
3.446 1.554
Nominaalbedrag
per31december 20.302 16.856
Af: Voorziening 10.929 8.819
9.373 8.037
Hetverloopvandevoorzieningopdevorderingenwasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 8.819 9.328
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
2.110 1.056
2.110 1.056
Af: Vrijvaldoor
desinvesteringen/
afboekingen/
faillissementen - 1.565
- 1.565
2.110 ‑509
Voorziening
per31december 10.929 8.819
29.Overigeleningenu/g
123
29.Overigeleningenu/g
Hetverloopvandeparticipatieswasalsvolgt:
2015 2014
Nominaalbedragper
1januari 6.188 5.179
Bij: Nieuweleningen - -
Uitbreidingleningen - 10
Bijgeschrevenrente 1.261 1.024
1.261 1.034
Af: Aflossingen 75 25
Afboekingen/
faillisementen - -
75 25
1.186 1.009
Saldoper31december 7.374 6.188
Af: Voorziening 7.374 5.548
- 640
DitbetreftachtergesteldeleningenaanbedrijvenwaarindeNOMnietparticipeertinhetaandelenkapitaal.
Hetverloopvandevoorzieningopdeoverigeleningenu/gwasalsvolgt:
2015 2014
Voorzieningper1januari 5.548 5.145
Bij: Dotatiet.l.v.resultaati.v.m.
waardeveranderingen
1.826 403
1.826 403
Af: Vrijvaldoor
desinvesteringen/
afboekingen/
faillissementen - -
- -
1.826 403
Saldoper31december 7.374 5.548
Eenoverzichtvandeparticipatiesenleningenu/gper31december2015isvermeldindebijlagen.
30.
Vooreentoelichtingwordtverwezennaardetoelichtingopdegeconsolideerdebalans.
31. Faciliteit
Vooreentoelichtingwordtverwezennaardetoelichtingopdegeconsolideerdebalans.
32.Deelnemingen
Aanjaagfonds
PreSeedCapital
124
32.Deelnemingen
DedeelnemingeninVKFIIIB.V.,DPMB.V.,POGB.V.enhetIFNNB.V.wordengewaardeerdtegennetto
vermogenswaarde.Hetverloopgedurendehetboekjaarwasalsvolgt:
2015 2014
Standper1januari 19.624 22.477
Bij: Resultaatdeelnemingen 58 628
LiquidatieVKFII - ‑3.481
Saldoper31december 19.682 19.624
33.Vorderingenenoverlopendeactiva
2015 2014
Tevorderenvan
subsidiënteninzake
apparaatskosten 138 120
Debiteuren 459 456
Projecten 507 794
Pensioenen 45 -
Teontvangeninterestopliquidemiddelen 379 399
VorderingopIFNN 354
Overigevorderingen 375 114
2.257 1.883
34.Liquidemiddelen
Vooreenverklaringvandemutatievanhetsaldoliquidemiddelenwordtverwezennaarhetgeconsolideerd
kasstroomoverzicht.Indeliquidemiddelenzijndevolgendedeposito’sbegrepen:
Looptijdtot 2015 2014
31december2015 €2,3miljoen €9,2miljoen
31december2015 €2,5miljoen
31december2015 €1,6miljoen
31december2015 €4,2miljoen
31december2015 - €5,1miljoen
31december2015 - €5,0miljoen
31december2015 - €5,1miljoen
31december2015 €15,2miljoen
17januari2017 €4,8miljoen €4,8miljoen
17februari2017 €4,3miljoen €4,3miljoen
11september2017 €5,2miljoen €5,2miljoen
€36,0miljoen €42,8miljoen
Dedeposito’szijndirectopeisbaarevenalsdeoverigeliquidemiddelen.
Hetgemiddelderendementopdeliquidemiddelenbedraagt1,0%(2014:1,2%).
125
Passiva
35.Gestortenopgevraagdkapitaal
AandelenAnominaal€453,78 39.941
PreferenteaandelenBnominaal€453,78 11.958
51.899
Deverdelingvanhetaandelenkapitaalper31december2015isalsvolgt:StaatderNederlanden 99,97%
ProvincieGroningen 0,01%
ProvincieFryslân 0,01%
ProvincieDrenthe 0,01%
100,00%
36.Overigereserves
2015 2014
Saldobeginboekjaar 18.557 16.161
Bij: Winstbestemming:resultaat
voorgaandjaar 9.010 2.396
9.010 2.396
Af: Dividenduitkering 10.002 -
10.002 -
Saldoper31december 17.565 18.557
37.Onverdeeldewinst
Hetverloopinhetverslagjaarisalsvolgt:
2015 2014
Standper1januari 9.010 2.396
Af: Winstbestemming 9.010 2.396
Bij: Resultaatboekjaar 3.129 9.010
‑5.881 6.614
Saldoper31december 3.129 9.010
38.Personeelsvoorzieningen
Vooreentoelichtingwordtverwezennaardetoelichtingopdegeconsolideerdebalans.
39.Kortlopendeschulden
126
39.Kortlopendeschulden
2015 2014
Belastingenensociale
verzekeringen 346 336
Reserveringvakantietoeslag 103 102
Reserveringvakantiedagen 99 100
Nogtebetalenkosten 85 282
Projecten 357 376
Crediteuren 149 253
Overigeschulden 5 12
Pensioenen - 1
RekeningcourantVKFIII 14.823 4.824
15.967 6.286
127
Nietindebalansopgenomenactivaenverplichtingen
Claims
Tegendeondernemingen/ofgroepsmaatschappijeniseenclaimingedienddiedoorhaar/henwordenbetwist.
Hoeweldeafloopvandezegeschillennietmetzekerheidkanwordenvoorspeld,wordt–medeopgrondvan
ingewonnenjuridischadvies–aangenomendatdezegeennadeligeinvloedvanbetekeniszalhebbenopde
geconsolideerdefinanciëlepositie,andersdanwaarvooreenvoorzieningisgevormd.
Optierechten
BijeenaantalparticipatiesheeftdeNOMaanmedeaandeelhoudershetrechtvanaankoopopdedoorde
NOMgehoudenaandelenverleend(calloptie).TevensheeftdeNOMinsommigegevallenhetrechtbedongen
haaraandelenaanmedeaandeelhouderstekunnenverkopen(putoptie).Hettotaalbedragvandezeopties
bedraagtca.€3,2miljoen(2014:€3,0miljoen).DeNOMheeftin2015geenverplichtingenbijverkoopvan
aandelen(2014:geenverplichtingen).
Garanties
Erzijnultimo2015geenopenstaandegaranties.
Lease
Ultimo2015zijnergeenleasecontracten.
Huur
VoorhetkantoorpandaandePaterswoldseweg810teGroningenisper1november2014een
huurovereenkomstaangegaanvoordeduurvan5jaar.Derestantverplichtingopbalansdatumbedraagtca.€
0,8miljoen,waarvanca.€0,2miljoenbetrekkingheeftophetvolgendeboekjaar.
403-verklaring
Inzakealle100%geconsolideerdedeelnemingeniseen403-verklaringafgegeven.
Stortingsverplichtingen
Ultimo2015staatereenbedragvan€10,9miljoenaanstortingsverplichtingengereserveerd.
128
Directie
Drs.S.Jansen
vanCommissarissen
Prof.dr. .R.Rabbinge(voorzitter)
J.E.deVries
Drs.J.Kruse
B.P.Woldring
Mr.S.E.Korthuis
Toelichtingopdevennootschappelijkewinst-enverliesrekening
Gemiddeldaantalwerknemers
Gedurendehetjaar2015warenergemiddeld40medewerkersindienst(2014:43,5).
HetresultaatuitdeelnemingenbetrefthetsaldovanderesultatenvanVentureKapitaal
FondsIIIB.V.,B.V.DrentseParticipatiemaatschappij,ParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V.
en Noord-NederlandB.V.
InnovatieFonds
Raad
ir
129
Overigegegevens
AutotrustEuropeB.V.
130
Overigegegevens
Aan:deAlgemeneVergaderingvanAandeelhoudersvanN.V.NOM,Investerings-en
OntwikkelingsmaatschappijvoorNoord-Nederland
Controleverklaringvandeonafhankelijkeaccountant
Naaronsoordeelgeeftdeinditjaarrapportopgenomenjaarrekeningeengetrouwbeeldvandegrootteende
samenstellingvanhetvermogenvanN.V.NOM,Investerings-enOntwikkelingsmaatschappijvoorNederland
(hierna:N.V.NOM)op31december2015envanhetresultaatover2015inovereenstemmingmetTitel9Boek
2vanhetinNederlandgeldendeBurgerlijkWetboek(BW).
Wijhebbendeinditjaarrapportopgenomenjaarrekening2015vanN.V.NOMteGroningen(‘de
vennootschap’)gecontroleerd.DejaarrekeningomvatdegeconsolideerdejaarrekeningvanN.V.NOMen
dochtermaatschappijen(samen:‘degroep’)endeenkelvoudigejaarrekening.Dejaarrekeningbestaatuit:
degeconsolideerdeenenkelvoudigebalansper31december2015;
degeconsolideerdeenenkelvoudigewinst-en-verliesrekeningover2015;en
detoelichtingmeteenoverzichtvandegehanteerdegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingen
overigetoelichtingen.
HetstelselvoorfinanciëleverslaggevingdatisgebruiktvoorhetopmakenvandejaarrekeningisTitel9Boek2
vanhetinNederlandgeldendeBurgerlijkWetboek(BW).
WijhebbenonzecontroleuitgevoerdvolgenshetNederlandsrecht,waaronderookdeNederlandse
controlestandaardenvallen.Onzeverantwoordelijkhedenopgrondhiervanzijnbeschrevenindesectie‘Onze
verantwoordelijkhedenvoordecontrolevandejaarrekening’.
WijzijnonafhankelijkvanN.V.NOMzoalsvereistindeVerordeninginzakedeonafhankelijkheidvan
accountantsbijassuranceopdrachten(ViO)enanderevoordeopdrachtrelevanteonafhankelijkheidsregelsin
Nederland.VerderhebbenwijvoldaanaandeVerordeninggedrags-enberoepsregelsaccountants(VGBA).
Wijvindendatdedooronsverkregencontrole-informatievoldoendeengeschiktisalsbasisvooronsoordeel.
Dedirectieisverantwoordelijkvoor:
hetopmakenenhetgetrouwweergevenvandejaarrekeningenvoorhetopstellenvanhetjaarverslag,
beideinovereenstemmingmetTitel9Boek2BW,envoor
eenzodanigeinternebeheersingdiededirectienoodzakelijkachtomhetopmakenvandejaarrekening
mogelijktemakenzonderafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfoutenoffraude.
131
Bijhetopmakenvandejaarrekeningmoetdedirectieafwegenofdevennootschapinstaatisomhaar
werkzaamhedenincontinuïteitvoorttezetten.Opgrondvanhetgenoemdeverslaggevingsstelselmoetde
directiedejaarrekeningopmakenopbasisvandecontinuïteitsveronderstelling,tenzijdedirectiehet
voornemenheeftomdevennootschapteliquiderenofdebedrijfsactiviteitentebeëindigenofalsbeëindiging
hetenigerealistischealternatiefis.Dedirectiemoetgebeurtenissenenomstandighedenwaardoorgerede
twijfelzoukunnenbestaanofdevennootschaphaarbedrijfsactiviteitenkanvoortzetten,toelichteninde
jaarrekening.
De vancommissarissenisverantwoordelijkvoorhetuitoefenenvantoezichtophetprocesvanfinanciële
verslaggevingvandevennootschap.
Onzeverantwoordelijkheidishetzodanigplannenenuitvoerenvaneencontroleopdrachtdatwijdaarmee
voldoendeengeschiktecontrole-informatieverkrijgenvoorhetdooronsaftegevenoordeel.Ons
controleoordeelbeoogteenredelijkematevanzekerheidtegevendatdejaarrekeninggeenafwijkingenvan
materieelbelangbevat.Eenredelijkematevanzekerheidiseenhogematemaargeenabsolutematevan
zekerheidwaardoorhetmogelijkisdatwijtijdensonzecontrolenietalleafwijkingenontdekken.Afwijkingen
kunnenontstaanalsgevolgvanfraudeoffoutenenzijnmaterieelindienredelijkerwijskanwordenverwacht
datdeze,afzonderlijkofgezamenlijk,vaninvloedkunnenzijnopdeeconomischebeslissingendiegebruikers
opbasisvandezejaarrekeningnemen.
Eenmeergedetailleerdebeschrijvingvanonzeverantwoordelijkhedenisopgenomenindebijlagebijonze
controleverklaring.
WijvermeldenopbasisvandewettelijkeverplichtingenonderTitel9Boek2BW(betreffendeonze
verantwoordelijkheidomterapporterenoverhetjaarverslagendeoverigegegevens):
datwijgeentekortkomingenhebbengeconstateerdnaaraanleidingvanhetonderzoekofhetjaarverslag,
voorzoverwijdatkunnenbeoordelen,overeenkomstigTitel9Boek2BWisopgesteld,enofdedoorTitel
9Boek2BWvereisteoverigegegevenszijntoegevoegd.
dathetjaarverslag,voorzoverwijdatkunnenbeoordelen,verenigbaarismetdejaarrekening.
Groningen,27mei2016
PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.
A.L.Koops-AukesRA
Bijlagebijonzecontroleverklaringoverdejaarrekening2015vanN.V.NOM
Inaanvullingopwatisvermeldinonzecontroleverklaringhebbenwijindezebijlageonze
verantwoordelijkhedenvoordecontrolevandejaarrekeningnaderuiteengezetentoegelichtwateencontrole
inhoudt.
raad
132
Wijhebbendezeaccountantscontroleprofessioneelkritischuitgevoerdenhebbenwaarrelevantprofessionele
oordeelsvormingtoegepastinovereenstemmingmetdeNederlandsecontrolestandaarden,ethische
voorschriftenendeonafhankelijkheidseisen.Onzedoelstellingisomeenredelijkematevanzekerheidte
verkrijgendatdejaarrekeningvrijvanmateriëleafwijkingenalsgevolgvanfoutenoffraudeis.Onzecontrole
bestondonderandereuit:
hetidentificereneninschattenvanderisico’sdatdejaarrekeningafwijkingenvanmaterieelbelangbevat
alsgevolgvanfoutenoffraude,hetinreactieopdezerisico’sbepalenenuitvoerenvan
controlewerkzaamhedenenhetverkrijgenvancontrole-informatiedievoldoendeengeschiktisalsbasis
vooronsoordeel.Bijfraudeishetrisicodateenafwijkingvanmaterieelbelangnietontdektwordtgroter
danbijfouten.Bijfraudekansprakezijnvansamenspanning,valsheidingeschrifte,hetopzettelijk
nalatentransactiesvastteleggen,hetopzettelijkverkeerdvoorstellenvanzakenofhetdoorbrekenvan
deinternebeheersing;
hetverkrijgenvaninzichtindeinternebeheersingdierelevantisvoordecontrolemetalsdoel
controlewerkzaamhedenteselecterendiepassendzijnindeomstandigheden.Dezewerkzaamheden
hebbennietalsdoelomeenoordeeluittesprekenoverdeeffectiviteitvandeinternebeheersingvande
entiteit;
hetevaluerenvandegeschiktheidvandegebruiktegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenhet
evaluerenvanderedelijkheidvanschattingendoordedirectieendetoelichtingendiedaaroverinde
jaarrekeningstaan;
hetevaluerenvandepresentatie,structuureninhoudvandejaarrekeningendedaarinopgenomen
toelichtingenenhetevaluerenofdejaarrekeningeengetrouwbeeldgeeftvandeonderliggende
transactiesengebeurtenissen.
hetvaststellendatdedoordedirectiegehanteerdecontinuïteitsveronderstellingaanvaardbaaris.Tevens
opbasisvandeverkregencontrole-informatievaststellenofergebeurtenissenenomstandighedenzijn
waardoorgeredetwijfelzoukunnenbestaanofdeentiteitzijnbedrijfsactiviteitenincontinuïteitkan
voortzetten.Alswijconcluderendatereenonzekerheidvanmaterieelbelangbestaat,zijnwijverplicht
omaandachtinonzecontroleverklaringtevestigenopderelevantegerelateerdetoelichtingeninde
jaarrekening.Alsdetoelichtingeninadequaatzijn,moetenwijonzeverklaringaanpassen.Onze
conclusieszijngebaseerdopdecontrole-informatiedieverkregenistotdedatumvanonze
controleverklaring.Toekomstigegebeurtenissenofomstandighedenkunnenerechtertoeleidendateen
onderneminghaarcontinuïteitnietlangerkanhandhaven;
Gegevenonzeeindverantwoordelijkheidvoorhetoordeelzijnwijverantwoordelijkvoordeaansturingvan,het
toezichtopendeuitvoeringvandegroepscontrole.Inditkaderhebbenwijdeaardenomvangvandeuitte
voerenwerkzaamhedenvoordegroepsonderdelenbepaaldomtewaarborgendatwevoldoende
controlewerkzaamhedenverrichtenominstaattezijneenoordeeltegevenoverdejaarrekeningalsgeheel.
Bepalendhierbijzijndeomvangen/ofhetrisicoprofielvandegroepsonderdelenofdeactiviteiten,de
bedrijfsprocesseneninternebeheersingsmaatregelenendebedrijfstakwaarindevennootschapopereert.Op
grondhiervanhebbenwijdegroepsonderdelengeselecteerdwaarbijeencontroleofbeoordelingvande
financiëleinformatieofspecifiekepostennoodzakelijkwas.
Wijcommunicerenmetde vancommissarissenonderandereoverdegeplandereikwijdteentimingvan
decontroleenoverdesignificantebevindingendieuitonzecontrolenaarvorenzijngekomen,waaronder
eventuelesignificantetekortkomingenindeinternebeheersing.
raad
133
Statutairewinst-bestemmingsregelingenwinstbestemming2015
Dedirectiesteltvoorom,inovereenstemmingmetdewinstbestemmingsregelingopgenomeninartikel24van
destatuten,dewinstvan2015ad€2.814.872toetevoegenaandeoverigereserves.
134
Bijlagen
StabiAlert
135
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Bijlage1-Participatiesenleningen
Participatiesenleningentabel
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2009 1 &TalentB.V.,GroningenAchtergesteldelening
Hetaanbiedenvanproductenendienstenvoortalentontwikkelingwww.entalent.nl
8
2015 2 Active4CareB.V.,DrachtenAchtergesteldelening
Ontwikkeling,productieenverkoopvaninnovatievezorgproductenwww.active4care.com
5
2015 3 AgrilinqHoldingB.V.,LeeuwardenAandelen
Onlineplatformvoormelkveehouders,handelarenenslachterijenwww.cowlinq.com
25,0% 7
2007 4 Alu-BouwHoldingB.V.,FranekerAchtergesteldelening
Productieenverkoopvanaluminiumdelenvoorgroteluxepleziervaartuigenwww.alubouwfryslan.nl
12
2009 5 AnomeB.V.,NoordlarenAandelen
Hetvaloriserenvanhetoctrooidatgebruiktwordtbijelementenvoorbijvoorbeelddijkaanlegen-verzwaringwww.anome.nl
6,0% 1
2009 6 AnomeProjectsB.V.,NoordlarenAandelenAchtergesteldelening
Hetengineerenvan,endehandelinelementendiegebruiktwordenbijdijkaanlegen-verzwaring.DezezogenaamdeGroundConsolidatorelementenwordeningezetbijhetuitvoerenvaninnovatieveprojectenindezesectorwww.anomeprojects.nl
6,0% 3
PreSeedCapital
InnovatieFonds
136
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2008 7 ASPolB.V.,BruntingeAchtergesteldelening
Ontwikkeling,productieenverkoopvaneenportaalrotatiesysteemwww.polbv.nl
1
2014 8 AttachingITHoldingB.V.,GroningenAchtergesteldelening
Ontwikkelenenverkopenvansystemenendienstenophetgebiedvanbeveiligdversturenvangrotehoeveelhedendatawww.attachingit.com
6
2009 9 AutotrustEuropeB.V.,AssenAandelenAchtergesteldelening
Verstrekkervangarantiesopgebruikteauto’swww.autotrust.nl
30,0% 23
2008 10 Baron-deBoerBeheerB.V.,MarumAandelenAchtergesteldelening
Teeltenverkoopvanchampignonswww.baronchampignons.nl
35,0% 1
2010 11 BenaulimB.V.,AssenAandelen
Onlineveilingplatformvooruniekeobjecten.Tevensonlinetoolsvoorverzamelaarswww.catawiki.com
11,7% 318
2004 12 BioclearHoldingB.V.,GroningenAchtergesteldelening
Adviesbureauophetgebiedvanmilieuenduurzamebiotechno-logiedattechnologischadviescombineertmetimplementatiewww.bioclear.nl
32
2006 13 BioMethanolChemieHoldingB.V.,FarmsumAandelenAchtergesteldelening
Productievanenhandelin(bio)methanolwww.biomcn.eu
24,9% 99
PreSeedCapital
InnovatieFonds
137
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2013 14 BosmaTransport&OpslagB.V.,HeerenveenAchtergesteldelening
Specialistophetgebiedvantransport,op-enoverslagvangevaarlijkestoffenwww.bosma-logistiek.nl
21
2015 15 BronboringenNoordB.V.,WolvegaAchtergesteldelening
Machinaleboringenvoorhetaanleggenvanbodemenergiesystemenvoorwoningbouwenutiliteitwww.bronboringennoord.nl
6
2015 16 CardusoCapitalB.V.,GroningenAandelen
FondsdatzichrichtoptechnologiebedrijvendiegebaseerdzijnopkennisaanwezigofafkomstiguithetwetenschapsclusterinenrondomUMCGenRUGwww.cardusocapital.com
30,9% 3
2009 17 ConoshipInternationalB.V.,GroningenAandelen
Ingenieursbureauvoorscheeps-ontwerpenen-aanpassingen.Brokervoorredersenwervenwww.conoship.com
1,0% 16
2014 18 CorvusHollandB.V.,EmmenAchtergesteldelening
Ontwikkelingenverkoopvanhightechsystemenaandeinternationalegeld-enverpakkingsindustriewww.pro-vision-engineering.nl
5
2010 19 DairyTunerB.V.,WeerseloAchtergesteldelening
Hetleverenvanmeetsystement.b.v.hetmetenenverwerkenvandatavanaan-enafvoervanvoerenanderestromenindedierhouderijwww.dairytuner.com
3
2004 20 DataB.MailserviceHoldingB.V.,LeekAandelen
Printen,couverterenenver-zendenvanmailingeni.c.m.dienstverleningophetgebiedvandigitaledatabewerkingen-beheerwww.datab.nl
31,0% 54
PreSeedCapital
InnovatieFonds
138
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2015 21 DatabankKennis=MarktB.V.,MeppelAchtergesteldelening
Hetadviseren,ontwerpen,realiserenenonderhoudenvaninfrastructurelebouwwerken(bruggen,viaducten,tunnelsensluizen)www.vanspijkerinfrabouw.nl
91
2015 22 DetactDiagnosticsB.V.,DelfzijlAchtergesteldelening
Hetverstrekkenvanadviezen,metnameophetgebiedvandiagnostische,analytischeentherapeutischeonderzoekeninde(geprotocolleerde)geneeskundewww.detactdiagnostics.com
5
2004 23 DewulfNetherlandsB.V.,Winsum(FR)Achtergesteldelening
Hetontwikkelen,producerenenverkopenvanmachinesgerichtophetplanten,hettransportenhetinschurenvanaardappelswww.miedema.com
110
2013 24 DonkerHoldingB.V.,SneekAchtergesteldelening
Landelijkopererendhoveniersbedrijfwww.donkergroen.nl
559
2011 25 DrentheToursHoldingB.V.,AssenAchtergesteldelening
(Bemiddelingbij)verhuurvanautobussenentouringcarsengeorganiseerdereizenwww.drenthetours.nl
46
2009 26 DutchTheatreSystems&ServicesB.V.,GroningenAandelenAchtergesteldelening
Hetontwikkelen,leveren,installeren,inspecterenenonderhoudenvanmachines,constructiesenbesturings-systemenvoorpodiaentheatertoepassingenwww.dts-2.com
45,0% 23
2011 27 DynaplakAdhesiveandStarchesB.V.,VeendamAchtergesteldelening
Ontwikkelingenproductievankleefstoffenenzetmeelderivatenvoorindustriëletoepassingenwww.dynaplak.nl
10
PreSeedCapital
InnovatieFonds
139
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2011 28 EmbraceSBSB.V.,GroningenAchtergesteldelening
OntwikkelenenleverenvanSocialBusinessSoftwareenhetbegeleidenvanbedrijvendiem.b.v.dezesoftwaredetransitiewillenmakennaareeneigen-tijdsevormvansamenwerkingwww.embracesbs.com
13
2010 29 EnergyDevelopmentsHoldingB.V.,GroningenAchtergesteldelening
EnerGQiseensysteemdatinstaatisom,opbasisvanrealtimeanalyse,hetenergieverbruikindebedrijfsvoeringtesignalerenentecommunicerenwww.energq.com
5
2015 30 FlexhydroWinschotenB.V.,WinschotenAchtergesteldelening
Ontwerpen,fabriceren,verkopenenreviserenvanhydraulischecilinderswww.flexhydro.com
20
2014 31 FrisianMotorsB.V.,BakkeveenAchtergesteldelening
Ontwikkelingenassemblagevanelektrischaangedrevenvoertuigenwww.frisianmotors.nl
7
2010 32 G.H.WellesHoldingB.V.,AppelschaAchtergesteldelening
Deproductieenverkoopvanhoutenhoutproductenwww.welleshout.nl
1
2011 33 GeoPlusHoldingB.V.,ScheemdaAandelen
Bureauvoorhydrografieenverhuurvansurveyschepen(zeebodemonderzoek)www.geoplus.nl
37,5% 30
2002 34 GVZEuroparkCoevorden-EmlichheimGmbH,CoevordenAandelen
OntwikkelingenexploitatievanhetgrensoverschrijdendbedrijventerreinEuroparkCoevorden-Emlichheimwww.gvz-europark.eu
41,3% 1
PreSeedCapital
InnovatieFonds
140
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2005 35 GlobalEnvironmentalSolutionsB.V.,JoureAandelenAchtergesteldelening
Ingenieursbureauenprojectrealisatievanbiogas-,water-enluchtreinigingssystemenwww.dirkse-milieutechniek.com
13,3% 55
2010 36 HanggoB.V.,TynaarloAchtergesteldelening
Productontwikkeling,productieenvermarktingvaneeninnovatiefophangsysteemwww.hanggo.eu
1
2015 37 Heeren-3BeheerB.V.,LeeuwardenAchtergesteldelening
Hetontwikkelenenverkopenvanprojectmanagementsoftwarewww.process2view.nl
3
2013 38 Hei-TechB.V.,EmmenAchtergesteldelening
Ontwikkeling,productie,assemblageenverkoopvansystemenwaarbijwarmafvalwaterwordtgebruiktomversaantevoerenwatervoorteverwarmenwww.hei-tech.nl
9
2008 39 HennepverwerkingsbedrijfDunAgroB.V.,OudePekelaAandelen
Verwerkingvanhennepstrototnatuurvezelsenhennephoutwaarbijgebruikwordtgemaaktvaneennieuwegeneratiescheidingstechniekenwww.dunagro.nl
9,0% 20
2013 40 HoitsemaBeheerB.V.,GroningenAandelenAchtergesteldelening
Etikettendrukkerijwww.hoitsema.nl
49,0% 94
2005 41 InterwellHoldingB.V.,EmmenAandelenAchtergesteldelening
Beheermaatschappij
45,9% 1
PreSeedCapital
InnovatieFonds
141
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2007 42 KaloogaB.V.,GroningenAandelenAchtergesteldelening
Technologieleveranciervoorhetontsluitenvandatabasesmetafbeeldingenvoornieuwswebsites,enhetdoorzoekenvaninternetvoorspecifiekedoeleindenwww.kalooga.nl
35,2% 9
2013 43 KampenMechanicalGroupB.V.,HoogezandAandelenAchtergesteldelening
Specialistophetgebiedvanleidingsystemenenalletoebe-horenrondomleidingsystemenzoalspompenenandereinstal-latieswww.kampencare.com
45,0% 93
2015 44 KastielGroepB.V.,DrachtenAchtergesteldelening
Ontwikkeling,assemblageenverkoopvanlockers,garderobesystemenenuitgiftesystemenwww.sonesto.nl
17
2004 45 KiadisPharmaB.V.,GroningenAandelen
Eenpharmaceutischproduct-meteen
focusopkankerdieeenbredeproductportfolioheeftmetproducteninverschillendefasenvanklinischeontwikkeling.HethoofdproductvanKiadisPharmaisinontwikkelingomhetuitvoerenvan‘mismatched’beenmergtransplantatiesmoge-lijktemakenvoorbloedkanker-patiëntenwww.kiadis.com
3,0% 27
2010 46 Km-Engineering/LiquidFiltrationSystemsV.o.F.,KlazienaveenAchtergesteldelening
Ontwikkeling,productieenverkoopvanfiltersenfilter-apparatuurvoorindustriëletoepassingenwww.lfs-kme.com
15
2010 47 KWICHoldingB.V.,ZuidbroekAchtergesteldelening
Verbeterenkwaliteitvandezorgm.b.v.ICT,gerichtoppatiënt-veiligheidgecombineerdmetsensortechnologiewww.kwic.nl
2
2013 48 LedLightEuropeB.V.,SneekAchtergesteldelening
HandelinenontwikkelingenverkoopvanLedproductenwww.ledlighteurope.com
1
PreSeedCapital
InnovatieFonds
ontwikkelingsbedrijf
142
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2012 49 LongbloomB.V.,ZuidlarenAchtergesteldelening
Ontwikkelingenproductievanboekettenvangestabiliseerdebloemenwww.longbloom.com
1
2007 50 MucosisB.V.,GroningenAandelenAchtergesteldelening
Ontwikkelingvaninnovatievevaccinsdiemucosaal(viadeneusofdemond)toegediendkunnenwordenwww.mucosis.com
17,0% 17
2012 51 MXRPodoblockB.V.,MidlarenAchtergesteldelening
Ontwikkeling,productieenverkoopvanvernieuwdeengeavanceerdelijnröntgen-accessoiresvoorpaardendieren-artsenwww.mxr.nl
4
1994 52 NedmagIndustriesMiningandManufacturingHoldingB.V.,VeendamAandelen
Productievandeadburnedmagnesiaenandereproductenopbasisvanmagnesiumhoudendzoutwww.nedmag.nl
50,0% 145
2007 53 NoNoisesHoldingB.V.,SneekAandelenAchtergesteldelening
Producentvanakoestischematerialenwww.cellisolatie.nl
20,0% 1
2014 54 NoordleaseHoldingB.V.,GroningenAandelen
Autolease,zakelijkenparticulierwww.noordlease.nl
25,1% 49
2010 55 NovaTradeB.V.,GroningenAchtergesteldelening
Inkoop,productieenverkoopvaninsectenweringwww.novatrade.nl
10
PreSeedCapital
InnovatieFonds
143
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2015 56 OrganAssistB.V.,GroningenAandelen
Verkoopvanapparatenwaarmeeorganenovereenlangereperiodevantijdbehoudenblijvenenwaardoordeslaagkansvaneentransplantatieprocedurewordtverhoogdwww.organ-assist.nl
10,0% 11
2008 57 OrteqLtd.,LondenAandelen
Ontwikkeling,productieenvermarktingvanbioafbreekbaarmeniscusmateriaal,datzowelstevigalsporeusiswww.orteq.com
4,2% 6
2011 58 ParagonProductsHoldingB.V.,VeendamAandelenAchtergesteldelening
Productieenverkoopvanhondensnackswww.paragondogchews.com
25,0% 42
2014 59 PendraCareHoldingB.V.,LeekAchtergesteldelening
Ontwikkelen,producerenenverkopenvanhoogkwalita-tievediagnostische-enguidingkathetersenspecialistischekathetersmetmeetsystemenwww.pendracare.com
125
2011 60 PipeProteqB.V.,EmmenAchtergesteldelening
OntwikkelingenproductievanThreadprotector,waarmeedeschroefdraadvanboorpijpenwordtbeschermd.MetdeThread-protectorkanhetbevestigenenontkoppelensneller,milieu-vriendelijkerenveiligergebeurenwww.pipeproteq.nl
2
2011 61 PolyganicsHoldingB.V.,GroningenAandelen
Ontwikkelingvanmedischeproductenopbasisvaneigenpolymeerpatentpositiewww.polyganics.nl
37
1976 62 PrinsHoldingN.V.,DokkumAandelenAchtergesteldelening
Beheermaatschappij 79,2% 1
PreSeedCapital
InnovatieFonds
144
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2008 63 ProfessioneleDistributiegroepB.V.,LeeuwardenAchtergesteldelening
Hetontwikkelenenleverenvancomputersoftwarewww.prodist.nl
19
2009 64 ProflexContainermetenB.V.,GroningenAchtergesteldelening
Hetgasmetenengasvrijmakenvanimportzeecontainerswww.containermeten.nl
3
2014 65 ProStairHoldingB.V.,HeerenveenAandelenAchtergesteldelening
Productie,verkoopenmontagevantrappenwww.devriestrappen.nl
40,0% 76
2015 66 SievecorpEuropeB.V.,LeekAchtergesteldelening
Filtratietechnologie,waarmeebacteriënensporenvanbacteriënuitvloeistoffenkunnenwordenontdaanwww.sievecorp.com
10
2015 67 SimplicateHoldingB.V.,GroningenAandelen
Onlinebedrijfssoftwarewaarmeedekernprocessenbinneneenorganisatiekunnenwordenbeheerdwww.simplicate.nl
25,0% 9
2002 68 SmitSappemeerBeheerB.V.,SappemeerAandelenAchtergesteldelening
Hetkweken,veredelenenver-handelenvansierteelt-productenwww.smitkwekerijen.nl
37,7% 185
2006 69 SolenneB.V.,GroningenAandelen
Eenchemie-gebaseerdbedrijf,datzichrichtopdeontwikkeling,productieenverkoopvaneenfamiliemoleculendiehuntoepassingvindenalssemi-conductorinplasticzonnecellenenandereplasticelektronicatoepassingenenalsantioxidantinhuidverzorgingsproductenwww.solennebv.com
9,7% 7
PreSeedCapital
InnovatieFonds
145
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2009 70 StabiAlertB.V.,GroningenAchtergesteldelening
Ontwikkelenenvermarktenvanhoekmetingentrilllingsapparatuurwww.stabialert.nl
8
2014 71 StoreContrlInternationalB.V.,AssenAchtergesteldelening
Ontwikkelingenvermarktenvangeïntegreerdekassasystemenwww.storecontrl.nl
5
1995 72 StratingBeheerB.V.,OudePekelaAchtergesteldelening
Producentvangebakkenstreng-perssteenindiversematenenkleurnuanceringenwww.strating.nl
18
2009 73 SupermailserviceV.o.F.,HoogeveenAchtergesteldelening
Verzorgenvanpost-enpak-ketbezorging,aangevuldmetoptimaledienstverleningwww.supermailservice.nl
4
2010 74 SyntriB.V.,HoogeveenAchtergesteldelening
Leveranciervan -bedrijfssoftwarewww.syntri.nl
7
2007 75 TCNSIGTelehousingB.V.,GroningenAchtergesteldelening
DatacentersEemshavenenZernikewww.tcndatahotels.com
8
2008 76 ThazzaB.V.,HaulerwijkAandelen
Hetaanbiedenvanoplossingenvoordeverkrijgingvanticketsenandereproductenendienstenvoormobieletelefoonswww.thazza.mobi
45,0% 1
PreSeedCapital
InnovatieFonds
MKB
146
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
1994 77 TjaardaOranjewoudB.V.,OranjewoudAandelen
4-sterrenhotel/restaurantmetvergader-encongresfaciliteitwww.tjaarda.nl
39,1% 82
2011 78 VCNB.V.,LeekAchtergesteldelening
Hetverspanenvansoortenstaal,roestvaststaal,aluminium,koperenmessing,gespecialiseerdincomplexeredelenmetnauwetolerantieswww.vcnbv.nl
58
2015 79 VIADrupsteenHoldingB.V.,SneekAchtergesteldelening
Omgevingsvisualisatiewww.viadrupsteen.nl
18
2014 80 VitaSquareB.V.,WolvegaAandelenAchtergesteldelening
Exploitatievaneenkleinschaligedrooginstallatievoordeproductievanpoedersvoordevoedingsmiddelenindustriewww.vitasquare.eu
33,3% 2
2010 81 VleemsHoldingB.V.,EmmenAchtergesteldelening
Exploitatievaneenbakkerijendeproductieenhandelvangemaksvoedingsproductenwww.vleemsfood.nl
72
2010 82 Web-BasedEntertainmentMediaB.V.,GroningenAandelen
DewebsiteSongamaaktgebruikvaneentechniekdiehetmogelijkmaaktombepaaldeonderdelenbinnendewebpaginavancontentteveranderen,terwijlanderedelenactiefblijvenwww.songa.nl
7,5% 3
2015 83 Web-IQB.V.,GroningenAandelenAchtergesteldelening
ITbedrijfdatinopdrachtspecialezoekopdrachtenophetinternetuitvoert.HetbetrefthieropdrachtenwaarbijdevastleggingendeinformatiefilteringzoalszoekmachinesalsGoogledatdoet,nietgewenstzijn.www.web-iq.eu
36,4% 12
PreSeedCapital
InnovatieFonds
147
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2005 84 WirelessValueBeheerB.V.,EmmenAandelen
HetontwikkelenenproducerenvandraadlozesensorsystemeninRFnetwerkenmetcentraledatabewerkingenontsluitingopafstandwww.wirelessvalue.nl
7,9% 8
2012 85 WSKalsbeekHoldingB.V.,TynaarloAandelenAchtergesteldelening
Dienstverlenerophetgebiedvanwaterenlucht,onderteverdelenindriekernactiviteiten:Waterbehandeling,LegionellaenVGM(Veiligheid,GezondheidenMilieu).www.kalsbeek.net
49,1% 50
2014 86 ZonderlandHoldingB.V.,JoureAchtergesteldelening
Ontwikkeling,productieenverkoopvanlandbouwwerktuigenalsmedehandelinlandbouwwerktuigenwww.zonderland-machinehandel.nl
13
2011 87 ZorgOfficeNederlandB.V.,StadskanaalAchtergesteldelening
Ondersteuningbijadministra-tieveprocessenindezorgsectorwww.zorgofficenederland.nl
5
2015 88 BrainAssistB.V.,BedumAandelen
OntwikkelingenverkoopvanMindMate.Ditiseenhulpmiddelvoordementerendemensen.www.mindmate-app.com
25,1% 1
2015 89 Catch-UpB.V.,GroningenAandelen
Ontwikkeling,productieenuitgavevaninternetzoekapplicatiesvoormediacontent.
10% 1
2013 90 CO2DryB.V.,LeeuwardenAandelen
CO2Drybiedttechnologieenapparatuuraanomgedroogdeingrediëntenvoorlevensmiddelentecreërenwww.co2dry.com
14,1% 3
PreSeedCapital
InnovatieFonds
148
ParticipatiesNOM ParticipatiesVentureKapitaalFondsIIIB.V.
ParticipatiesParticipatiemaatschappijOndernemendGroningenB.V. ParticipatiesB.V.DrentseParticipatieMaatschappij
Noord-NederlandB.V.
Sinds # Naamenvestigingsplaats
Aardvanhetbedrijf % Aantalwerknemers
Meerinfo
2015 91 MedwearB.V.,GroningenAandelen
OntwikkelingvaneenSmartCareShirtvoorCOPD-patiëntendatzeernauwkeurigdynamischehyperinflatiekanmeten.www.lavoisier.nl/medwear
15% 1
Hetaantalpersoonlijkeleningenper31december2015bedraagt:3.
PreSeedCapital
InnovatieFonds
149
Bijlage2-Profielschetsvandeledenvande vanCommissarissen
Samenstelling vanCommissarissen
Indesamenstellingvande vanCommissarissenwordtaansluitinggezochtbijhetpubliek-private
werkterreinvandeNOM.Deledendienentebezittenoverspecifiekeervaring,kennisencompetentieszodat
zijdekwaliteitvandedirectieinalleopzichtenkunnenbeoordelen.De werktalsteamwaarbijalleleden
zichlatenleidendoordebelangenvandeonderneming.Ookdientde tebestaanuitpersonenmet
waarderingvoordisciplinesandersdanhuneigen.
Erwordtgestreefdnaareenevenwichtigeverdelingvandezetelstussenmannenenvrouweninde
(minimaal30%vandezetelsbezetdoormannenenminimaal30%bezetdoorvrouwen).Voorde
samenstellingiseenprofielschetsopgesteld,welketijdensdeAvAinjuni2015herzienis.Ledenvande
wordenbenoemdopbasisvandehierinuiteengezettecriteria.Desamenstellingvande wordtineerste
instantiebepaaldopbasisvanbenodigdeexpertiseenervaring.Devolgendeprofielenenbijbehorende
competenties,kennisenervaringzijngeformuleerd:
ProfielPresident-Commissaris(voorzitter)
DePresident-CommissarisisverantwoordelijkvoorhetcollegiaalfunctionerenvandeRvC.Hijvervulteen
proactieverolinzijnadviserendeenondersteundetaakrichtingdeDirectieengeeftleidingaande
vergaderingenvandeRvCendeAvA.Tevensvervulthij–indiengewenst–eenintermediaireroltussendeNOM
enhaaraandeelhoudersensubsidiënten/participanten.HijinitieertdejaarlijkseevaluatievandeRvCende
Directie.
Depresident-commissarisiseenvooraanstaand(ex)ondernemerdiemetcharismaenvanuitnatuurlijkgezag
partijenenpubliekebelangenweetteverbinden.Hijbeschiktovereenalgemeenmanagementen
bedrijfsmatigprofielmetnadrukopfinancieel-economischedisciplines.Inzijnervaringsprofielkomen
meerdereveldensamen:ondernemerschap,(internationale)ervaringmeteconomischeontwikkelingen,
ervaringmetbedrijfsfinanciering,innovatie,marketing,commercie,maarookbekendheidmetgemeentenen
provincieenpubliek-privatesamenwerkingen.
ProfielInnovatie&BusinessDevelopment
Ditprofielvraagtvandekandidaatkennisvanregionale,nationaleeninternationaleeconomische
ontwikkelingen,meerspecifiekrondom(cross-sectorale)innovatiesinhetbedrijfsleven,clustervormingen
valorisatievankennisenonderzoeksresultaten(vankennisnaarkundenaarkassa).
ProfielBedrijfsfinancieringen&VentureCapital
Ditprofielvraagtvandekandidaatkennisenervaringophetgebiedvanfinanciëninhetalgemeenenvan
bedrijfsfinancieringenenhetfunctionerenvandeprivatekapitaalmarkt(w.o.venturecapital,fondsen)inhet
bijzonder.
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
150
ProfielOpenbaarbestuur
Ditprofielvraagtvandekandidaatkennisenervaringophetgebiedvanopenbaarbestuurinhetbijzonderop
hetgebiedvanregionaleennationaleoverheden.Bijvoorkeurisdebetreffendekandidaatactiefgeweestin
hetopenbaarbestuurd.m.v.eenvertegenwoordigendefunctie.
Samenvattenddientde ,gespreidoverzijnleden,tebeschikkenoverkennis,vaardighedenen
(internationale)ervaringbetreffende:
hetfunctionerenvandeprivatekapitaalmarkt(w.o.venturecapital,fondsen)envan(complexe)financiële
processeninhetalgemeen;
regionale,nationaleenEuropeseeconomischeontwikkelingen,meerspecifiekrondom(cross-sectorale)
innovatiesinhetbedrijfsleven,valorisatievankennisenhetontwikkelenvanbusinesskansen,alsmede
vanmarketing&acquisitie(inclusief vanbuitenlandseondernemingen);
alleaspectenvanmodernebedrijfsvoeringvannot-for-profit-organisatiesophetgrens-vlakvanoverheid
enbedrijfsleven(w.o.strategievorming,leidinggeven,businesscontrol,ICT,HRM,medezeggenschap);en
goedbekendtezijnmet:
hetfunctionerenvanregionale,rijks-enEuropeseoverheidsorganisaties,alsmedevanonderwijs-en
kennisinstellingen.
DaarnaastisbelangrijkdatCommissarissenovereenrelevantnetwerkbeschikkenenvertrouwdzijnmetde
kerntakenvanNOMN.V.enhetbedrijfsleveninNoord-Nederland.Tevensisvanbelangdatde beschikt
overinzichtindepositievanoverheidsdeelnemingeninbredezinenindaaraangerelateerdejuridische
aangelegenheden.
Hieronderzijndeindividueleprofielschetsenweergegeven:
Leden
Prof.dr. .R.Rabbinge(1946)
VoorzitterRvCenlidbenoemings-enremuneratiecommissie.
Benoemdtotlidin2011opaanbevelingvandeprovincieDrenthe,benoemdtotVoorzittervandeRvCin
2014;Eindetermijn:2016
Overige(bestuurs)functies:PlaatsvervangendvoorzittercommissievoordeMilieuEffect
Rapportage,EmeritushoogleraarDuurzameOntwikkelingenVoedselzekerheidenadviseurRvB,
AdviseurSamenwerkendeNoord-NederlandseprovinciesvoorAgribusiness,SpecialEnvoyFoodSecurity
MinisterievanEZ,LidCvTSamenwerkingsverbandNoord-Nederland,LidKoninklijkeNederlandse
AkademievanWetenschappen,LidvanRvAPlanbureauvoordeLeefomgeving,VoorzitterBestuur
CarbohydrateCompetenceCenter,directeurKoninklijkeHollandscheMaatschappijderWetenschappen,
LidvanCvTRijksinstituutvoorVolksgezondheidenMilieu,LidvanBestuurSERNoordNederland,LidRvB
AllianceforaGreenRevolutioninAfrica,VicePresidentInternationalSoilFertilityDevelopmentCentre,
VoorzitterStichtingOnderzoekWereldvoedselvoorziening,PresidentVirtualFertilizerResearchCentre,
VoorzitterInternationalAdvisoryBoardChineseAcademyofAgriculturalSciences,ErelidBoard
BibliothecaAlexandriaEgypte,VoorzitterGlobalResearchAllianceonAgriculturalGreenhouseGases
Raad
verankering
Raad
ir
151
J.E.deVries(1956)
LidRvC:PrimairverantwoordelijkvoorvraagstukkenomtrentBedrijfsfinancieringenenVentureCapital
Benoemdin2007opaanbevelingvandeprovincieFryslân,herbenoemdinapril2012.Einde
termijn:2016
Overige(bestuurs)functies:DirecteurInvesteringsmaatschappijSchansborgB.V,Lid van
CommissarissenKoninklijkeOosterhofHolmanBeheerB.V.,Lid vanCommissarissenenLidvande
strategischecommissieTBIHoldings
Drs.J.Kruse(1955)
LidRvC:PrimairverantwoordelijkvoorInnovatie&BusinessDevelopment,enBedrijfsfinancieringen&
VentureCapitalininternationaalverband
VoorzitterBenoemings-enRemuneratiecommisse;
Benoemdin2015.Eindetermijn:2019
Overige(bestuurs)functies:GlobalM&AMexichemSABdeCV,CorporateDirectorStrategy/M&AWavin
BVteZwolle,VoorzitterRvCStorkPlasticsMachineryBV
B.PWoldring(1985)
LidRvC:PrimairverantwoordelijkvoordeprofielenInnovatie&BusinessDevelopment,en
Bedrijfsfinancieringen&VentureCapital
Benoemdin2015.Eindetermijn:2019
Overige(bestuurs)functies:CEOenoprichtervanBencomBV,CEOenoprichterBENERGYBV;CEOen
oprichterLOOKINGFORBOOKINGBV,CEOenoprichterBENSUREBV,bestuurslidStichting
Koningsspelen,commissielidTopteamICTInnovatieMinisterievanEZ,lid vanAdviesECP
S.E.Korthuis(1959)
LidRvC:Primairverantwoordelijkvoorvraagstukkenrondomopenbaarbestuur
Benoemdin2015.Eindetermijn2019
Overige(bestuurs)functies:Directeur-bestuurderStichtingWoonconcept(t/m15april2015),DGA
KorthuisConsultancyBV,Vice-voorzitter vanToezichtStichtingAveleijn,voorzitter
remuneratiecommissie,Lid vanCommissarissenNVROVAHolding,lidauditcommissie,lidvanhet
bestuurvanAedes(t/m15april2015)
AlleCommissarissenhebbendeNederlandsenationaliteit.
Raad
Raad
Raad
Raad
Raad
152
Bijlage3-Profielschetsvandedirectie
Drs.S.Jansen(1957)
Functie:AlgemeenDirecteur(per1maart2007).Herbenoemingper1maart2015;isverantwoordelijkvoorhet
algemeenmanagementvandeorganisatie.
Bestuursfuncties:VoorzitterStichtingStadsschouwburgdeHarmonie,VoorzitterRVTLIMIS,VoorzitterRVT
Zienn.
Mr.G.Buiter(1962)
Functie:PlaatsvervangenddirecteurenManagerFinancieringen(per1september2009);geeftleidingaande
afdelingFinance.Bijafwezigheidvandedirecteurzijndeverantwoordelijkheden/bevoegdhedengedelegeerd.
Bestuursfuncties:Lid vanToezichtStichtingBMDAdviesNoord-NederlandLeek,Voorzitterstichting
AssagioliHaren,voorzitterstichtingVriendenvanhetBehoudenHuys.
BeidedirectieledenhebbendeNederlandsenationaliteit.
Raad
153
Contact
Heeftunaaraanleidingvanditjaarverslagvragenofopmerkingen?Dezeontvangenwijgraagopinfo@nom.nl.
Ukuntooktelefonischcontactopnemendoortebellennaar(050)5214444.
154
Persinformatie
VoorinhoudelijkevragenoverditjaarverslagkuntucontactopnemenmetAnnemarieAtema,
communicatiemanager.Ditkanviaatema@nom.nlof0646430954.
HetlogovandeNOMistedownloadenviadedezelink.
155
Begrippenlijst
AangeganeverplichtingenVoorstellentotfinancieringdiezijngoedgekeurd,maarwaarvanhetaandelenkapitaalen/ofdeleningnognietisuitgezet.
AanjaagfondsFondswaaruitzakelijkeachtergesteldeleningentussende€50.000en€200.000wordenverstrektaankansrijke,jonge
bedrijvenopererendbinnendetopsectorenofprovincialespeerpunten(chemie,creatieveindustrie,energie,hightech
systems,logistiek,lifesciences,tuinbouw,agrifood,water,biobasedeconomy,sensortechnologieenhealthyageing).
Agrifood/BBEClusterorganisatieAgrifoodennetwerkorganisatieBiobasedEconomy.InmiddelswordtdaarvoordenaamGreenlincs
gebruikt.
BiobasedEconomy(BBE)Deovergangvaneeneconomiediedraaitopfossielegrondstoffennaareeneconomiediedraaitopbiomassaalsgrondstof;
hetgebruikvanbiomassavoorniet-voedseltoepassingen.
CirculaireEconomieEeneconomischsysteemdatbedoeldisomherbruikbaarheidvanproductenengrondstoffentemaximaliserenenverlies
vanwaardeteminimaliseren.
ClusterEenclusteriseennieuwe,niet–traditionelestructuurbenadering,waarbijclusterseengroteverwantschaphebbenmet
projectgroepen.
ConfirmationlettersVerklaringenvanondernemingendatdeNOMheeftbijgedragenaanhetrealiserenvanarbeidsplaatsen,investeringenen/of
innovatieveprojecten.
CorporateGovernanceAanduidingvanhoeeenonderneminggoed,efficiëntenverantwoordgeleidmoetwordenenhoeverantwoordingwordt
afgelegdoverhetgevoerdebeleidrichtingstakeholders,waaronderaandeelhouders,werknemers,afnemersende
samenlevingalsgeheel.
Cross-overDesamenwerkingenraakvlakkentussenverschillendeclustersentopsectoren.
ECSPPEuropeanChemicalSitePromotionPlatform.
Financieringsketen
156
FinancieringsketenFinancieringvanafvroegefasefinancieringenaanjaagfinancieringtotgroei-enovernamefinanciering.
FlincNXTEenprojectmetalsdoelhetactiefspeurennaarinnovatievestartupsinhunvroegefaseomhentehelpenbijhet
vervolmakenvanhunondernemingsplanenhetleggenvandejuistecontacten,waarondermetpotentiëleinvesteerders.
FTEFull-timeequivalent.
GreenlincsDeclusterorganisatieAgri&Food/BBE.GreenlincsheeftalsdoelomalleketenpartijenuitNoord-Nederlandindeagro&
foodsectortehelpeninnoveren,tenbehoevevandeontwikkelingvaneensterkebiobasedregio.
GRIGlobalReportingInitiative.
Groei&OvernamefondsFondswaaruiteenfinancieringwordtverstrektvooreenbedragvantussende€200.000,-en€2.500.000,-.Dezebestaatuit
eencombinatievanaandelenkapitaalenachtergesteldelening.
InnovatiefondsFondsvoordefinancieringvaninnovatieveideeënleidendtoteenvermarktbaarproduct.
InvesteringsbevorderingHetacquirerenvan(buitenlandse)bedrijventervestiginginNoord-Nederland,enhetvoorderegiobehoudenvan
gevestigdebedrijven.
IRHetInvestorRelations(IR)-programmarichtzichopbuitenlandsebedrijvendiealinNoord-Nederlandgevestigdzijn.
KetenpartnerEenorganisatiedieonderdeeluitmaaktvaneenaaneenschakelingvanopeenvolgendeactiviteitenvanverschillende
organisaties,vanaf‘grondstof’tot‘eindproduct’,waarbijdealleorganisatieswaardetoevoegen.
ManagementBuy-In(MBI)Eenvormvanbedrijfsovernamewaarbijeenbedrijfofunitwordtgekochtdoormanagersvanbuitendeonderneming,die
vervolgenszelfdeleidingoverdeondernemingnemen.
ManagementBuy-Out(MBO)Eenvormvanbedrijfsovernamewaarbijeenbedrijfofunitwordtuitgekochtdoorhetzittendemanagement.
Materialiteitsmatrix
157
MaterialiteitsmatrixDe‘materialiteitsmatrix’geeftdevoordeNOMmateriëleonderwerpenvisueelweer.Indematrixwordthetbelangdat
externestakeholdersaandezeaspectenhechtenafgezettegendeimpactvandezeonderwerpenopdeorganisatie.Zo
wordthetrelatievebelangvooriedermaterieelaspectinzichtelijk.
MateriëleaspectenDeaspectendiedeeconomische,socialeenmilieuimpactvandeorganisatiebetreffen,danweldiedebeoordelingen
beslissingvanstakeholdersbeïnvloeden.
MezzanineleningEenachtergesteldeleningvanmaximaal€1,5miljoen,dieverstrektkanwordenvoornieuweinvesteringenofgroei,in
samenwerkingmetanderefinanciersenbanken.
MKBMidden-enKleinbedrijf.
MVOMaatschappelijkVerantwoordOndernemen.
NFIANetherlandsForeignInvestmentAgency.
Nietgouvernementeleorganisaties(NGOs)Eenorganisatiedieonafhankelijkisvandeoverheidenzichrichtopeenverondersteldmaatschappelijkbelang.Overhet
algemeengaathetomorganisatiesdiewerkenaanhetbevorderenvanmilieubescherming,gezondheid,ontwikkelingswerk
ofhetbevorderenvanmensenrechten.
NOMBusinessDevelopment(BD)DeNOMafdelingdiebedrijvenenkennisinstellingenmetdejuistecompetentiesbijelkaarbrengtomprojectenuittevoeren
metalsdoelhetomzettenvanplannenofideeënininnovatieveproducten,dienstenofIP.
NOMFinanceDeNOMafdelingdiefinancieringverstrektaankansrijkebedrijveninNoord-Nederlandindevormvanaandelenkapitaal
en/ofachtergesteldeleningen.
NOMfondsTotalefondsvandeNOM,bestaandeuithetaanjaagfondsenhetgroei-enovernamefonds.
NOMForeignDirectInvestment(FDI)DeNOMafdelingdiezichrichtopinvesteringsbevordering.DekerntaakvanNOMFDIbestaatuithetacquirerenen
begeleidenvannieuweenbestaande(buitenlandse)investeerdersinNoord-Nederland.
NVNOM
158
NVNOMInvesterings-enOntwikkelingsmaatschappijvoorNoord-Nederland.
NVPNederlandseVerenigingenvanParticipatiemaatschappijen.
One-tierbestuursstructuurEenbestuursstructuurwaarindeleidingvandeorganisatie,inhandenvanuitvoerendebestuurders,enhettoezichthierop
doornietuitvoerendebestuurders,verenigdzijninéénorgaan.
OntwikkelingsbedrijfHetontwikkelingsbedrijfbestaatuitdeafdelingenForeignDirectInvestmentenBusinessDevelopment.
PreSeedCapitalPreSeedCapital(PSC)iskapitaalgerichtopdefinancieringvandeidee-enplanfasevanstarters,dezogenaamde
vroegefasefinanciering(VFF).
Prestatie-indicatorenEenprestatie-indicatoriseenmeetlatwaarmeedeprestatiesvanondernemingengeanalyseerdkunnenworden.
ProvincialefondsenFondsen,gefinancierddoordeprovincies,waaruitfinancieringenwordenverstrektaanbedrijvenindebetreffende
provincie.
RaadRaadvanCommissarissen.
RevolverendheidfondsHetinstandhoudenvandekoopkrachtvanhetfonds.
RISResearchandInnovationStrategy.
StakeholdersFinanciers,medewerkersenanderepartijenbetrokkeninhetbedrijfsmodel,enpartijenwaarvooronzetoegevoegdewaarde
vanbelangis.
ToegevoegdewaardeDeuiteindelijkedoelstellingvaneeninvesteringofeenprojectindevormvanbijvoorbeeldadditioneleomzetvande
betrokkenondernemingen.
Topsectoren
159
TopsectorenDetopsectorenzijnde9sectorenwaarNederlandopwilexcellerenendienogsterkergemaaktkunnenworden.Ditzijnde
sectorenwater,agrifood,tuinbouw,hightechsystems,lifesciences,chemie,energie,logistiekencreatieveindustrie.
TopsectorenbeleidHetbeleidvandeoverheiddateropgerichtisomdenegentopsectorenwaarinNederlandwereldwijdwiluitblinken,nog
sterkertemaken.Omdattebereikenwerkenoverheid,bedrijfsleven,universiteitenenonderzoekscentrasamenaan
kennisontwikkelingeninnovatie.
UitbreidingsvoorstellenVoorstelvooraanvullendefinancieringvaneenbedrijfwaaraandeNOMalfinancieringheeftverstrekt.
VerankeringRetentie-activiteitenvandeNOM,dieer,insamenwerkingmetgemeenten,voorzorgendatbedrijvendieplannenhebben
omeenvestigingtesluitenofactiviteitenteverplaatstennaarvestigingenbuitenderegio,tochinderegioblijven.
VNO-NCWVerbondvanNederlandseOndernemingen-NederlandsChristelijkWerkgeversverbond.
VroegefasefinancieringVFFfinancieringvandeidee-enplanfasevanstarters.
WaardeketenEenaaneenschakelingvanopeenvolgendeactiviteitenvanverschillendeorganisaties,vanaf‘grondstof’tot‘eindproduct’,
waarbijdealleorganisatieswaardetoevoegen.
Werkgelegenheid-directWerkgelegenheidbijbedrijvendiezichmededankzijdeNOMinNoordNederlandhebbengevestigd.
160
BelangrijksteIndicatoren
Arbeidsplaatsen,
nieuw/gecreëerd
Arbeidsplaatsendiezijngecreëerddoordatbedrijveninderegiozijnuitgebreid,danweldoordatbedrijven
zichinderegiohebbengevestigd,doorsamenwerkingmetonderanderedeNOM.Ditwordtvastgesteldop
basisvanconfirmationlettersvandebetreffendeondernemingenwaarinzijditverklaren.Bijdegecreëerde
arbeidsplaatsenwordtuitgegaanvaneentijdspannevan3jaar.
Arbeidsplaatsen,
behouden
Arbeidsplaatsendiezijnbehoudenbijbedrijveninderegio,doorsamenwerkingmetonderanderedeNOM.
Ditwordtvastgesteldopbasisvanconfirmationlettersvandebetreffendeondernemingenwaarinzijdit
verklaren.
Innovatieimpuls Detotaleprojectkostenvangefinancierdeprojecten,gebaseerdopprojectvoorstellen,
subsidiebeschikkingenen/ofconfirmationlettersvanbetrokkenpartijen.
Investeringen,
direct
Investeringendoorbedrijventerhoogtevanhetgefinancierdebedrag,waarbijFlincheeftmeegewerktaan
detotstandkomingvandefinanciering.
Investeringen,
indirect
Investeringenterhoogtevandeaanvullendefinanciering,dieindezelfdefinancieringsrondeisgerealiseerd
alsdedirecteinvesteringen.
Manjarenarbeidin
ontwikkelprojecten
Eeninschattingdiegebaseerdisopuitgangspuntendatdeprojectkostenuit80%personelekostenbestaan
endekosten(incl.opslagen)vaneenFTE€150.000perjaarbedragen.(Berekening:80%vandetotale
projectkosten/€150.000=aantalmanjaren).
Uitzettingen Uitstroomvankasmiddelenalsgevolgvanverstrekkenleningen/ofdeelnameinaandelenkapitaal.
161
Index
GeneralDisclosures
Code Strategieenanalyse Onderdeel DirecteToelichting
G4-1 Verklaringdirectieoverde
relevantievanduurzame
ontwikkelingvoordeorganisatieen
haarstrategie
Verslagvandedirectie
Organisatieprofiel
G4-3 Naamorganisatie -Investerings-en
Ontwikkelingsmaatschappij
voorNoord-Nederland
G4-4 Productenendiensten Organisatieprofiel-
Algemeen-
G4-5 Locatiehoofdkantoor Paterswoldseweg810,9728BMGroningen
G4-6 Landenwaarinactief Algemeen
G4-7 Eigendomsstructuurenrechtsvorm Organisatieprofiel-
Organisatiestructuur
G4-8 Afzetmarkten Organisatieprofiel-
Organisatiestructuur
G4-9 Omvangorganisatie Organisatieprofiel-
Jaarrekening
G4-10 Samenstellingpersoneelsbestand Organisatieprofiel-
Personeel
G4-11 Percentagemedewerkersdatonder
CAOvalt
100%
G4-12
G4-13 Significanteorganisatorische
wijzigingen
De vanvan isin
2015gewijzigdmetdetoevoegingvaneen
derdeprovinciaalfonds(Groningen)aan
taakdiedeNOMalsfondsenbeheerderin
opdrachtvanoverhedenuitvoert,ende
inkomstendiehieruitwordenontvangen.Dit
heeftechtergeensignificanteinvloedopde
alszodanig.Detrendsten
aanzienvande ende
terugkerendeinvesteringsbereidheidvan
bedrijvenhebbengeeninvloedoponze
.Welwordterspecifiekekennis
gevraagdom te
kunnenrealiseren.
G4-14 ToepassingVoorzorgsprincipe DeNOMiszichbewustvanhetfeitdat
bepaaldebeslissingeneenmogelijknegatief
effecthebbenopmensen/ofhetmilieu.Bij
twijfelofwetenschappelijkeonduidelijkheid
kiestdeNOMuitvoorzorgvooreen
beproefdemethode.
GRI
NVNOM
Waardeketen
Waardeketen Waardeketen
waardeketen NOMFinance
waardeketen
circulaireeconomie
waardeketen
toegevoegdewaarde
162
G4-15 Externgeformuleerde
duurzaamheidsprincipesen
initiatievendiedeorganisatie
onderschrijft/toepast
Hetthemaduurzaamheidheeftinvloedop
investeringsbeslissingen.HoeweldeNOM
noggeenexplicieteeisenheeftgesteldaan
hetduurzaamheidsbeleidvanparticipaties
waarinwordtgeïnvesteerd,beoordeeltzij
weldeactiviteitenvandeparticipaties.De
NOMneemtbijvoorbeeldgeendeelin
bedrijvenwaarvanbekendisdatzij
mensenrechtenschenden,wet-en
regelgevingnietnalevenofgrote
milieurisico’saangaan.DeNOM
onderschrijftdeILOenOESOrichtlijnen
voor .
G4-16 Lidmaatschapvanverenigingen
(zoalsbrancheverenigingenof
(inter)nationale
belangenorganisaties
DeNOMwasin2015lidvandevolgende
brancheverenigingenen/of
belangenorganisaties:Eurada,Noorderlink,
, ,AmericanChamberof
Commerce,BIOFarmind,AWVN, ,
DuurzaamNoord,Clubdiplomatique
Fryslân,AmbassadeursvanGroningenDe
NOMheeftgeenbelanginhetbestuuren
draagtnietbijaandefundingvande
organisaties,behalvecontributiebetaling
gekoppeldaanregulierlidmaatschap.Ook
zijnindividuelemanagementleden
betrokkenbijdevolgendeverenigingen
ofnetwerken:VereenigingvanHandelaren,
DeVerbinding,Ambassadeursvan
Groningen,EcologieenEconomieinbalans,
Nederlandseverenigingvoor
CommissarissenenDirecteuren(NCD),
RotaryGroningenCentrum.Voordeze
betrokkenheidgeldtdaterdoorde
managementledengeenspecifieke
activiteitenwordenverricht,andersdanhet
bijwonenvanbijeenkomsten.
MaterialiteitenAfbakening
G4-17 Basisverslaggeving
dochters/samenwerkingsverbanden
Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-18 Procesbepalinginhouden
afbakeningverslag
Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-19 Identificatiematerieleaspecten
vanuitprocesbepalinginhoudvan
hetverslag
Toelichtingjaarverslag-
G4-20 Materieleaspectenvoorde
organisatie
Toelichtingjaarverslag-
G4-21 Materieleaspectenvoorde
omgeving
Toelichtingjaarverslag-
G4-22 Gevolgenherformuleringen Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-23 Significantewijzigingent.a.v.
reikwijdteenafbakeningt.o.v.vorige
verslagperiodes
Erhebbenzichgeenwijzigingen
voorgedaan.
Betrokkenheid
belanghebbenden
G4-24 Lijstvanbetrokken
belanghebbenden
Wiezijnonze
MVO
NVP ECSPP
VNO-NCW
Materiëleaspecten
Materiëleaspecten
Materiëleaspecten
stakeholders
163
G4-25 Selectievanbelanghebbenden Wiezijnonze
G4-26 Benaderingvanbelanghebbenden Wiezijnonze
G4-27 Reactieorganisatieop
onderwerpen/vraagstukkendienaar
vorenzijngekomendoor
betrokkenheidbelanghebbenden
Wiezijnonze
Grondslagenvoorverslaggeving
G4-28 Verslagleggingsperiode Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-29 Datumvoorgaandeverslag Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-30 Verslaggevingscyclus Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-31 Contactgegevens Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
G4-32 tabel -tabel
G4-33 Beleidenhuidigepraktijkm.b.t.
externeAssurance
Toelichtingjaarverslag-
Verslaggevingsbeleid
Governance
G4-34 Governancestructuur Governance
EthiekenIntegriteit
G4-56 Waardenennormenvande
organisatie
EthiekenIntegriteit
SpecificStandardDisclosures
Onderdeel DirecteToelichting
Economisch
DMA Managementbenadering Toelichtingjaarverslag-
Procesterbepalinginhoud
EC-1 Economischewaardedie
gegenereerdengedistribueerd
is
NOMAlgemeen-Financiële
positieNOM
DaardeNOMeenexploitatiesubsidieontvangt,
achtzijhetnietopportuunomdonatiestedoen.
EC-2 Risico'senkansenalsgevolgvan
klimaatverandering
Verslagvandedirectie-
Duurzaamheid
EC-3 Dekkingpensioenverplichting DepensioenverplichtingenvandeNOMzijn
vollediggedektdoorhetafsluitenvaneen
verzekeringbijAvero/Achmea.De
wetswijzigingenmetbetrekkingtotde
pensioenenzijndoorgevoerdinderegeling.
EC-4 Significantefinanciëlesteunvan
eenoverheid
DeaandeelhoudersvandeNOMzijnhet
MinisterievanEconomischeZakenendedrie
noordelijkeprovincies.Deaandeelhouders
hebbentenbehoevevande
financieringsactiviteitenkapitaalingebracht.Dit
moetdoormiddelvanderesultatenvande
NOMquakoopkrachtinstandgehouden
worden.DaarnaastontvangtdeNOMjaarlijks
eenexploitatiesubsidietenbehoevevande
uitvoeringvandekerntakenForeignDirect
InvestmentenBusinessDevelopment.
EC-8 Significanteindirecte
economischeimpact
Duurzaamheidsresultaten-
Werkgelegenheidinde
regio
Sociaal:
Arbeidsomstandigheden
stakeholders
stakeholders
stakeholders
GRI GRI
164
DMA Managementbenadering Toelichtingjaarverslag-
Procesterbepalinginhoud
LA-1 Totalepersoneelsbestanden
verloop
Organisatieprofiel-
Personeel-
Duurzaamheidsresultaten
LA-4 Arbeidsvoorwaarden Metdemedewerkerszijnindividuele
arbeidsovereenkomstenaangegaan.Opalle
medewerkers,inclusiefdedirecteur,zijn
algemenearbeidsvoorwaardenvantoepassing.
Erisgeensprakevaneencollectieve
arbeidsovereenkomst.Degehanteerde
opzegtermijnenzijnovereenkomstigde
geldendewetgeving.Bijcontractenvan
bepaaldetijdgeldteenopzegtermijn,die
conformwetgevingvoordewerkgeverhet
dubbelebedraagtvandievandewerknemer.
Deminimaleopzegtermijnvoordewerkgeverbij
eenvastcontractbedraagtbijeenarbeidsduur
vankorterdan5jaar1maand,5-10jaar2
maanden,10-15jaar3maanden,enbijmeer
dan15jaar4maanden.Dezeopzegtermijnen
zijnookvantoepassingbijbeëindigingvan
arbeidscontractenalsgevolgvan
organisatiewijzigingen.Aande
contractbeëindigingzaleenperiodevan
onderlingoverlegvoorafgaan.Dezeperiodeis
nietaaneentermijngebonden.
LA-6 Letsel,beroepsziekten,
uitvaldagenenverzuimcijfers
Duurzaamheidsresultaten Dekostenvanonzeziekteverzuimcijferskunnen
wordenberekendmetbehulpvanerkende
rekenmodellen.Dezezijngebaseerdop
kerncijfersvanTNOenhetCBS.Voor2015is
hebbenwijdekostenberekendop€82.268.Dit
bedragiseenweergavevandekostendie
kunnenwordengeassocieerdmet
productieverliesalsgevolgvanhetverzuim.De
belangrijkstekostenpostenzijnhierbijdekosten
vanvervangingenomzetverlies.Hierbijworden
zoweleigenkostenmeegenomen,alsde
brederemaatschappelijkekosten.
LA-9 Gemiddeldaantalurendateen
medewerkerbesteedaan
opleidingen
Duurzaamheidsresultaten
LA-11 Percentagemedewerkersdat
wordtingelichtomtrent
prestatie-en
loopbaanontwikkeling
Duurzaamheidsresultaten
LA-12 Samenstellingvan
bestuurslichamenen
onderverdelingmedewerkers
percategorie,geslacht,
leeftijdsgroep,hetbehorentot
eenbepaaldeminderheidsgroep
Organisatieprofiel-
Personeel
Sociaal:Mensenrechten
DMA Managementbenadering Toelichtingjaarverslag-
Procesterbepalinginhoud
165
HR-3 Totaalaantalgevallenvan
discriminatiebinnende
organisatieengetroffen
maatregelen
Erzijnin2015geengevallenvandiscriminatie
gemeld.
Sociaal:Maatschappij
DMA Managementbenadering Toelichtingjaarverslag-
Procesterbepalinginhoud
SO-6 Totalewaardevanfinancieleen
in-naturabijdragenaanpolitieke
partijen,politiciengerelateerde
instellingenperland
Geen
SO-8 Monetairewaardevan
significanteboetesentotaal
aantalniet-monetairesancties
wegenshetnietnalevenvanwet-
enregelgeving
Geen
Sociaal:
productverantwoordelijkheid
DMA Managementbenadering Toelichtingjaarverslag-
Procesterbepalinginhoud
PR-3 Beleidtenaanzienvan
klanttevredenheid,metinbegrip
vanresultatenvanonderzoeken
naarklanttevredenheid
DeNOMstreefternaaréénkeerindedriejaar
eenklanttevredenheidsonderzoektehouden.
Hetlaatsteonderzoekheeftplaatsgevondenin
2010.
PR-9 Monetairewaardevan
significanteboeteswegenshet
nietnalevenvanwet-en
regelgevingbetreffendede
leveringenhetgebruikvan
productenendiensten
Milieu
DMA Managementbenadering Toelichtingjaarverslag-
Procesterbepalinginhoud
EN-1 Gebruikmaterialen Duurzaamheidsresultaten
EN-3 Energieverbruikindeorganisatie Duurzaamheidsresultaten
EN-15 Indirecteemissies(Scope2)van
broeikasgassennaargewicht
Duurzaamheidsresultaten OmdeeffectenvanCO2emissieste
ondervangen,wordenkostengemaaktdie
wordengedragendoordemaatschappij.Deze
maatschappelijkekostenvanCO2uitstoot
kunnenwordenberekendaandehandvan
factorendiezijnbepaalddoorCEDelft.DeCO2
uitstootalsgevolgvanonzeactiviteitenheeftin
2015€3712,73aanschaduwkostenveroorzaakt
voordemaatschappij.
EN-16 Indirecteemissievan
broeikasgassennaargewicht
Duurzaamheidsresultaten
EN-17 Andereindirecteemissievan
broeikasgassennaargewicht
(CO2wagenpark)
Duurzaamheidsresultaten
EN-29 Monetairewaardevan
significanteboetes;enniet-
monetairesanctieswegenshet
nietnalevenvanmilieuweten-
regelgeving
Geen
Recommended