Puanlama Yönergeleri (Rubrikler)

Puanlama Yönergeleri(Rubrikler)

Doç. Dr. Mustafa DOĞANKonya N. Erbakan Üniversitesi

A. K. Eğitim Fakültesi

Puanlama Yönergeleri

• Puanlama yönergeleri öğrencinin performansının niteliğini değerlendirmek için kullanılan bir dizi uyumlu kurallar olarak tanımlanmaktadır.

• Kurallar karar vermenizi yönlendirir ve karar verme sürecinde kararlılığınızı sağlar.

• Karmaşık performanslarda her bir öğrenme hedefi veya adımı için çeşitli puanlama yönergeleri kullanılabilir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Puanlama Yönergeleri

• Tutarlılığı sağlar ve artırmaya yardım eder.• Nesnelliği artırır.• Kullanılan başarı standartlarının geçerliliklerini

geliştirir. • Öğrencilere, beklentiler konusunda fikir verir.• Değerlendirmede zaman kazandırır.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Akılda Tutulması Gereken Kritik Sorular

• Hangi önemli kriter ve öğrenme hedefleri değerlendirilmelidir?• Her bir kriterin ve öğrenme hedeflerinin gelişim (başarı)

seviyeleri ne olmalıdır?• Bütüncül yada analitik puanlama yönergesi mi kullanılmalıdır?• Derecelendirme ölçeği veya kontrol listesi puanlama şeması

olarak kullanılmalı mıdır?• Öğrenciler kendi performanslarını derecelendirme sürecine

katmalı mıdır?• Puanlamayı etkili veya daha az zaman alacak şekilde nasıl

düzenlemelidir?• Değerlendirme sonucu olarak neler kayıt altına alınmalıdır?

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Puanlama Yönergeleri...

• ...bir veya daha fazla ölçek kullanma durumlarına,

• ...çalışmanın kalite tanımlarının genel veya göreve/performansa özgü oluşlarına

göre kategorilendirilebilir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Bir Araştırma Puanlama Yönergesi Örneği

Kriter 1 2 3

Kaynak Sayısı x1 1-4 5-9 10-12

Tarihsel Doğruluk

x3 Çok fazla tarihsel hata

Birkaç tarihsel hata

Görünen tarihsel hata yok

Organizasyon x1 Bilginin hangi kaynaktan geldiği belli değil

Bilginin nereden geldiğini söylemek zor

Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolyca söylenebilir.

Kaynakça x1 Kaynakça çok az bilgi içeriyor

Kaynakça çoğu ilişkili bilgiyi içeriyor

Bütün gerekli bilgiler var

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Kriter 1 2 3

Kaynak Sayısı x1 1-4 5-9 10-12

Tarihsel Doğruluk

x3 Çok fazla tarihsel hata

Birkaç tarihsel hata

Görünen tarihsel hata yok

Organizasyon x1 Bilginin hangi kaynaktan geldiği belli değil

Bilginin nereden geldiğini söylemek zor

Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolyca söylenebilir.

Kaynakça x1 Kaynakça çok az bilgi içeriyor

Kaynakça çoğu ilişkili bilgiyi içeriyor

Bütün gerekli bilgiler var

Kriter

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Kriter 1 2 3

Kaynak Sayısı x1 1-4 5-9 10-12

Tarihsel Doğruluk

x3 Çok fazla tarihsel hata

Birkaç tarihsel hata

Görünen tarihsel hata yok

Organizasyon x1 Bilginin hangi kaynaktan geldiği belli değil

Bilginin nereden geldiğini söylemek zor

Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolyca söylenebilir.

Kaynakça x1 Kaynakça çok az bilgi içeriyor

Kaynakça çoğu ilişkili bilgiyi içeriyor

Bütün gerekli bilgiler var

Kriter

Performans Seviyesi

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Kriter 1 2 3

Kaynak Sayısı x1 1-4 5-9 10-12

Tarihsel Doğruluk

x3 Çok fazla tarihsel hata

Birkaç tarihsel hata

Görünen tarihsel hata yok

Organizasyon x1 Bilginin hangi kaynaktan geldiği belli değil

Bilginin nereden geldiğini söylemek zor

Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolyca söylenebilir.

Kaynakça x1 Kaynakça çok az bilgi içeriyor

Kaynakça çoğu ilişkili bilgiyi içeriyor

Bütün gerekli bilgiler var

Puanlama Mekanizması

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Kriter 1 2 3

Kaynak Sayısı x1 1-4 5-9 10-12

Tarihsel Doğruluk

x3 Çok fazla tarihsel hata

Birkaç tarihsel hata

Görünen tarihsel hata yok

Organizasyon x1 Bilginin hangi kaynaktan geldiği belli değil

Bilginin nereden geldiğini söylemek zor

Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolyca söylenebilir.

Kaynakça x1 Kaynakça çok az bilgi içeriyor

Kaynakça çoğu ilişkili bilgiyi içeriyor

Bütün gerekli bilgiler var

Puanlama Mekanizması

Ağırlıklar

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Açıklamalar

• Açıklamalar yaygın bir şekilde kullanılsalarda puanlama yönergeleri için şart değillerdir.

• Açıklamalar, her bir kriterin her performans seviyesinde öğrenciden beklentileri açık bir şekilde ifade eder.

• Açıklamalar, öğretmenlere performansları birbirlerinden ayırt etmede yardımcı olur.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Açıklamasız Puanlama YönergesiKriter Zayıf (1) İyi (2) Mükemmel (3)

Kaynak Sayısı x1

Tarihsel Doğruluk

x3

Organizasyon x1

Kaynakça x1

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Açıklamalar

• İyi ve tanımlayıcı açıklamalar yazmak kolay değildir.

• Puanlama yönergeleri gelişen, değişen bir değerlendirme aracıdır.

• Başlangıçta açıklama yazmayabilirsiniz. • Zamanla açıklamaları daha iyi tanımlarsınız.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Neden Performans Seviyesi?

• Açık ve net beklentiler (öğrenci ve öğretmen için)

• Daha tutarlı ve objektif bir değerlendirme

• Daha iyi dönüt

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Puanlama Yönerge Türleri

• Analitik puanlama yönergeleri (APY)

• Bütüncül puanlama yönergeleri (BPY)

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Analitik Puanlama Yönergesi

• Öğrencinin cevabına ilişkin belirli boyutların, özelliklerin veya bir unsurun değerlendirilmesini gerektirir.

Örneğin, öğrencinin tarihsel doğruluk kriterinde ve organizasyon kriterinde ne kadar başarılı olduğu ayrı ayrı görülebilir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Analitik Puanlama Yönergesi ÖrneğiKriter 1 2 3

Kaynak Sayısı x1 1-4 5-9 10-12

Tarihsel Doğruluk

x3 Çok fazla tarihsel hata

Birkaç tarihsel hata

Görünen tarihsel hata yok

Organizasyon x1 Bilginin hangi kaynaktan geldiği belli değil

Bilginin nereden geldiğini söylemek zor

Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolyca söylenebilir.

Kaynakça x1 Kaynakça çok az bilgi içeriyor

Kaynakça çoğu ilişkili bilgiyi içeriyor

Bütün gerekli bilgiler var

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Bütüncül Puanlama Yönergesi (BTY)

• Her öğrencinin cevaplarının niteliğini genel olarak değerlendirmeyi gerektirir.

• APY den farklı olarak her kriter için ayrı performans düzeyi içermez.

• Bütüncül PYlerde performansın düzeyleri bütün kriterlerle beraber dikkate alınır.

• Öğrencinin çalışmasına en uygun açıklama verilecek puanı belirlemektedir

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Bütüncül Puanlama Yönergesi Örneği

3 – Mükemmel Araştırmacı• 10-12 kaynak kullanmış• Görünen tarihsel bir hata yok• Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı kolayca söylenebilir• Kaynakçada gerekli bütün bilgiler var.

2 – İyi Araştırmacı• 5-9 kaynak kullanmış• Birkaç tarihsel bir hata var• Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığını söylemek zor• Kaynakçada çoğu gerekli bilgi var.

1 – Kötü Araştırmacı• 1-4 kaynak kullanmış• Çok tarihsel bir hata var• Hangi bilginin hangi kaynaktan alındığını söylemek imkansız• Kaynakçada çok az bilgi var.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ne Zaman Analitik PY Kullanmalıyız?

• Çok fazla kriterin olduğu durumlarda• Genel bir bakış açısıyla performans düzeyinin

belirlenmesinin zor olduğu durumlarda• Kriterlerin farklı ağırlıklarda olması tercih

edildiği durumlarda

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ne Zaman Bütüncül PY Kullanmalıyız?

• Hızlı ve toplama dayalı bir değerlendirme gerektiğinde

• Küçük, kısa bir ödev/görev değerlendirmesinde– Daha kapsamlı ödevlerde de kullanılabilir

• Performansın tek bir kritere bağlı olmadığı durumlarda – Örneğin, birçok kompozisyon puanlama

yönergelerinde organizasyonu veya içeriği sunumdan ayırmak kolay değildir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ne Kadar Performans Seviyesi Kullanmalıyım?

• Böyle özel bir sayı yok • Fakat en az 2 performans seviyesi olmalı. • Tek ya da çift sayı olma şartı da yoktur. • En çok sayı size ve performansa göre değişiklik

gösterecektir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ne Kadar Performans Seviyesi Kullanmalıyım?

• Genel olarak her kriter için az sayıda performans seviyesi ile başlamak, sonra gerekirse genişletmek daha iyidir.

• Sayı arttıkça muhakeme daha iyi hale gelirken hata payı da artar.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

ÖrnekDinleyicilerle göz teması

Hiçbir zaman Bazen Her zaman

Dinleyicilerle göz teması

Hiçbir zaman

Nadiren Bazen Genellikle Her zaman

Dinleyicilerle göz teması

Hiçbir zaman Nadiren Bazen Genellikle

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Performans Seviyesi Sayısı...

• ... ne kadar az olursa, puanlama yönergesi– O kadar kolay ve çabuk uygulanır– Öğrencilere daha kolay açıklanır– Geniş puanlama yönergesini daraltmaktan daha

kolay genişletilir. • Amaca uygun olması gerektiği için kişiye

bağlılığı çoktur.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

PUANLAMA YÖNERGESİ GELİŞTİRMEK

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Analitik Puanlama Yönergesi Geliştirmek

• Her kriter için farklı sayılarda performans seviyesi belirleyebilirsiniz.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Analitik Puanlama Yönergesi Geliştirmek

• Her kriter için farklı sayılarda performans seviyesi belirleyebilirsiniz.

• Her performans seviyesi için açıklama yazmak zorunda değilsiniz fakat ...

• Her performans seviyesine puan atamak (puan atamak istemediğiniz durumlar olabilir).

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ses Sınavı Puanlama Yönergesi0 1 2 3 4 5 Ağırlık

Vokal tonu

Vokal tekniği x2

Ritim

Diksiyon

Müzikalite x3

YOK Kötü Fena Değil İyi Çok iyi Mükemmel

Vokal tonu 0 1 2 3 4 5

Vokal tekniği 0 2 4 6 8 10

Ritim 0 1 2 3 4 5

Diksiyon 0 1 2 3 4 5

Müzikalite 0 3 6 9 12 15

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Analitik Puanlama Yönergesi Geliştirmek

• Her kriter için farklı sayılarda performans seviyesi belirleyebilirsiniz.

• Her performans seviyesi için açıklama yazmak zorunda değilsiniz fakat ...

• Her performans seviyesine puan atamak (puan atamak istemediğiniz durumlar olabilir).

• Puanlamalar eşit aralıklı olmak zorunda değildir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Sunum Puanlama Yönergesi

Hiç yok Bazen Sıklıkla Her zaman

Göz teması 0 2 3

Sesin kullanımı 0 1 2 3

İçerik 3 6 10

Sunum şevki 0 1 2 3

Özet 0 2 3 5

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Bütüncül Puanlama Yönergesi Geliştirmek

• Her performans seviyesi için gerekli kriterlerin belirlemek.

• Gerektiği taktirde bir performans seviyesi birden fazla performans seviyesine ayrılabilir veya birleştirilebilir.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Sunum Puanlama YönergesiKonusuna Hakim Olma

• Genellikle göz teması kurar• Sesini her zaman uygun seviyede kullanır• Sunum boyunca şevkini koruru• Özet tamamen doğru

Yeterlilik• Genellikle göz teması kurar• Sesinin genelde iyi kullanır. • Sunumun çoğunda şevkini korur• Özette sadece bir veya iki hata vardır

Gelişmekte• Bazen göz teması kurar• Sesini bazen iyi ayarlar• Şevkini sunumun bazı kısımlarında korur• Özetti bazı hatalar vardır

Yetersiz• Neredeyse hiç göz teması yapmaz• Ses kullanımı uygun seviyede değildir.• Sunum şevkini nadiren gösterir.• Özette çok hata vardır.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ev Ödevi Puanlama Yönergesi

• ++ (3 puan)– Soruların çoğu veya hepsi doğru– Soruların çoğu veya hepsi için işlemler gösterilmiş

• ++ (1 puan)– Bazı cevaplar doğru– Bazı cevaplar için işlemler gösterilmiş

• - (0 puan)– Birkaç cevap doğru– Çok az cevap için işlem yapılmış veya hiç işlem

yapılmamış.

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Ev Ödevi Puanlama Yönergesi

• ++++ (5 puan)– Soruların çoğu veya hepsi doğru– Soruların çoğu veya hepsi için

işlemler gösterilmiş

• +++ (4 puan)– Soruların çoğu veya hepsi doğru– Bazı cevaplar için işlemler

gösterilmiş

• ++ (3 puan)– Soruların çoğu veya hepsi doğru– Çok az sayıda cevap için işlem

yapılmış veya hiç işlem yapılmamış.

• ++ (2 puan)

– Bazı cevaplar doğru– Bazı cevaplar için işlemler

gösterilmiş

• + (1 puan)– Birkaç cevap doğru– Çok az sayıda cevap için işlem

yapılmış veya hiç işlem yapılmamış.

• - (0 puan)– Ödevi teslim etmedi

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Puanlama Yönergenizi Kontrol Edin!

• Bir arkadaşınızdan gözden geçirmesini isteyin• Öğrencilerinizin gözden geçirmesini isteyin• Hedeflerinizle örtüşüp örtüşmediğini kontrol

edin• Uygulanabilir olup olmadığına eleştirel bir

gözle bakın• Farazi bir öğrenci için yönergenizi kullanmayı

deneyin

MDogan-Ölçme-Erzurum2013

Puanlama Yönergenizi Kontrol Edin!

• «bazen» göz teması yaptı (3 puan)• «her zaman» sesini iyi kullandı (4 puan)• «her zaman» şevkini korudu (4 puan)• Özetin «bazı» kısımları doğru (4 puan)• Öğrenci 15/20 yani %75 puan aldı. Bu öğrenci

için bu puan uygun mu? Değil ise puanlama yönergenizi gözden geçirmeniz gerekir.