Sport, rekreacja i turystyka osób niepełnosprawnych stan obecny i perspektywy

Dostępność osób Dostępność osób niepełnosprawnych do sportu oraz niepełnosprawnych do sportu oraz

działalność organizacji działalność organizacji pozarządowych w zakresie pozarządowych w zakresie organizacji sportu dla osób organizacji sportu dla osób

niepełnosprawnychniepełnosprawnych

Rafał SkrzypczykRafał SkrzypczykFundacja Aktywnej RehabilitacjiFundacja Aktywnej Rehabilitacji

Sport, rekreacja i turystyka osób Sport, rekreacja i turystyka osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych

stan obecny i perspektywystan obecny i perspektywy

„„sport inwalidów może realizować sport inwalidów może realizować wszystkie cele rehabilitacji, jeżeli wszystkie cele rehabilitacji, jeżeli nic nie straci z wartości nic nie straci z wartości emocjonalnych, widowiskowych i emocjonalnych, widowiskowych i społecznych, których jest społecznych, których jest nosicielem”nosicielem”

Beck, 1977Beck, 1977

Uprawianie sportu może w znacznym Uprawianie sportu może w znacznym stopniu wpływać na rozwój człowieka. Uczy stopniu wpływać na rozwój człowieka. Uczy ono odpowiedzialności, kształtuje charakter ono odpowiedzialności, kształtuje charakter oraz pomaga w określeniu własnej oraz pomaga w określeniu własnej tożsamości.tożsamości.

Aktywność sportowa ma zbawienny wpływ Aktywność sportowa ma zbawienny wpływ na kondycję fizyczną i psychiczną człowieka. na kondycję fizyczną i psychiczną człowieka. Zapominamy jednak często o społecznym Zapominamy jednak często o społecznym wymiarze sportu, który kształtuje postawy wymiarze sportu, który kształtuje postawy ludzkie, uczy solidarności, gotowości do ludzkie, uczy solidarności, gotowości do podejmowania wyzwań i współpracy.podejmowania wyzwań i współpracy.

ROLA SPORTU W PROCESIE REHABILITACJIROLA SPORTU W PROCESIE REHABILITACJI

pomaga odzyskać wiarę we własne siły i pomaga odzyskać wiarę we własne siły i możliwościmożliwości

zwiększa poczucie solidarności i zwiększa poczucie solidarności i przynależności do grupyprzynależności do grupy

umożliwia współzawodnictwoumożliwia współzawodnictwo

uczy wygrywania i przegrywaniauczy wygrywania i przegrywania

budzi optymizm życiowybudzi optymizm życiowy

pomaga przezwyciężyć niedomagania pomaga przezwyciężyć niedomagania fizycznefizyczne

przywraca radość życiaprzywraca radość życia

uczy współżyć z otoczeniemuczy współżyć z otoczeniem

Ogólne tendencje współczesnego sportu osób Ogólne tendencje współczesnego sportu osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych

[Orzech, Sobiecka 1989][Orzech, Sobiecka 1989]

Dyscypliny uprawiane przez inwalidów powinny Dyscypliny uprawiane przez inwalidów powinny być również dyscyplinami sportu uprawianymi być również dyscyplinami sportu uprawianymi przez pełnosprawnych.przez pełnosprawnych.Zmiany w przepisach i regulaminach sportowych Zmiany w przepisach i regulaminach sportowych powinny być dokonywane odpowiednio do powinny być dokonywane odpowiednio do możliwości ruchowych osób niepełnosprawnych.możliwości ruchowych osób niepełnosprawnych.Nowo wprowadzona konkurencja sportowa Nowo wprowadzona konkurencja sportowa powinna charakterem ruchu nawiązywać do powinna charakterem ruchu nawiązywać do konkurencji sportowej powszechnie znanej i konkurencji sportowej powszechnie znanej i popularnej, uprawianej przez zdrowych.popularnej, uprawianej przez zdrowych.Należy wprowadzać dyscypliny sportu znane i Należy wprowadzać dyscypliny sportu znane i popularne w danym kraju.popularne w danym kraju.Każda dyscyplina sportu powinna przynosić Każda dyscyplina sportu powinna przynosić korzyści usprawniające w określonym korzyści usprawniające w określonym schorzeniu.schorzeniu.Żadna konkurencja nie może zagrażać zdrowiu Żadna konkurencja nie może zagrażać zdrowiu inwalidy.inwalidy.

Czynniki wpływające na rozwój Czynniki wpływające na rozwój sportu niepełnosprawnych w XXI wieku.sportu niepełnosprawnych w XXI wieku.

[DePauw, Gavron 1995][DePauw, Gavron 1995]

Sport przez zdolności (nacisk na sport)Sport przez zdolności (nacisk na sport)

Sport przez niepełnosprawność (nacisk Sport przez niepełnosprawność (nacisk na niepełnosprawność)na niepełnosprawność)

Sport dla uczestnictwaSport dla uczestnictwa

Sport dla współzawodnictwaSport dla współzawodnictwa

Sport separujący (sport tylko dla Sport separujący (sport tylko dla niepełnosprawnych, sport przez niepełnosprawnych, sport przez specyficzną niepełnosprawność)specyficzną niepełnosprawność)

Sport integrujący (cross-disability Sport integrujący (cross-disability sport, sport z zawodnikami sport, sport z zawodnikami pełnosprawnymi)pełnosprawnymi)

JAKOŚĆ ŻYCIA OSÓB PO URAZACH JAKOŚĆ ŻYCIA OSÓB PO URAZACH RDZENIA KRĘGOWEGO W POLSCERDZENIA KRĘGOWEGO W POLSCE

Głównym wykonawcą projektu Głównym wykonawcą projektu jest Dr Tomasz Tasiemski jest Dr Tomasz Tasiemski z Akademii Wychowania z Akademii Wychowania Fizycznego w PoznaniuFizycznego w Poznaniu..

w badaniu uczestniczyło 1300 w badaniu uczestniczyło 1300 osób po urazach rdzenia osób po urazach rdzenia kręgowego z całej polski kręgowego z całej polski

15,5

84,5

Kobiety

Mężczyźni

26,5

35,9

Wiek w momencie urazu

Wiek w momenciebadania

MIEJSCE ZAMIESZKANIAMIEJSCE ZAMIESZKANIA

18,6

44,3

37

Miasto wojewódzkie

Miasto

Wieś

22,1

44

32,7 W pełni zaadaptowane do potrzebosoby na wózku inwalidzkim

Dostępne, tzn. umożliwiająceniezależne wyjście z domu i powrótdo domu

Całkowicie niedostosowane dopotrzeb osoby na wózku inwalidzkim

ZAKWATEROWANIEZAKWATEROWANIE

PRZYCZYNA URAZUPRZYCZYNA URAZU

37,2

15,3

27,6

51,6

7,3 7

Wypadek komunikacyjny

Skok do wody „na głowę”

Upadek z wysokości

Wypadek sportowy

Ofiara napadu

Choroba

Inne

CZY UŻYWASZ WÓZKA CZY UŻYWASZ WÓZKA INWALIDZKIEGO?INWALIDZKIEGO?

92,4

6,90,7

Cały czas

Głównie poza domem i/lub na długichdystansach

Tylko do uprawiania sportu

WYKSZTAŁCENIEWYKSZTAŁCENIE

37,8

24,8

51,556,6

3,2

6,25,4

10,9

0,40,9

0

10

20

30

40

50

60

Po

ds

taw

ow

e

Śre

dn

ie

Po

ma

tura

lne

/lic

en

cja

t

Wy

ższe

Stu

dia

po

dy

plo

mo

we

PRZEDurazem

POurazie

ZATRUDNIENIEZATRUDNIENIE

11,9

5,9

52,9

17,6

3,25,9

2,94,1

14,1

39,9

0

10

20

30

40

50

60

Stu

de

nt

Pra

ca

na

pe

łny

me

tac

ie

Pra

ca

na

pó

ł e

tatu

Utr

zym

an

ied

om

u/o

pie

ka

na

dd

zie

ck

iem

Be

zro

bo

tny

(a)

6,7

4,7

17,6Wyższe

Takiesame

Niższe

5,7

8,8

4

¾ dochodów sprzedurazu

½ dochodów sprzedurazu

¼ dochodów sprzedurazu

Porównując ze stanem sprzed urazu, jakie są Twoje AKTUALNE dochody z pracy zawodowej?

Jeżeli niższe, to szacunkowo o ile?

13,6 13,2

62,3

Wyższe

Takie same

Niższe

18,6

28,3

15

¾ dochodów sprzedurazu

½ dochodów sprzedurazu

¼ dochodów sprzedurazu

W porównaniu ze stanem sprzed urazu, czy Twoje łączne dochody w gospodarstwie domowym są TERAZ (włączając wszystkie rodzaje dochodów)?

Jeżeli niższe, to szacunkowo o ile?

KWESTIONARIUSZ SATYSFAKCJI KWESTIONARIUSZ SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJŻYCIOWEJ

Bardzo niesatysfakcjonująca 1

Niesatysfakcjonująca 2

Raczej niesatysfakcjonująca 3

Raczej satysfakcjonująca 4

Satysfakcjonująca 5

Bardzo satysfakcjonująca 6

1 - Bardzo niesatysfakcjonująca, 2 – Niesatysfakcjonująca,1 - Bardzo niesatysfakcjonująca, 2 – Niesatysfakcjonująca, 3 - Raczej niesatysfakcjonująca, 4 - Raczej satysfakcjonująca, 3 - Raczej niesatysfakcjonująca, 4 - Raczej satysfakcjonująca,

5 – Satysfakcjonująca, 6 - Bardzo satysfakcjonująca5 – Satysfakcjonująca, 6 - Bardzo satysfakcjonująca

Paraplegia Tetraplegia Razem

Moja sytuacja finansowa 2,52 2,67 2,6

Moje życie seksualne 2,56 2,78 2,67

Moje relacje z partnerem 3,58 3,89 3,73

Moje życie rodzinne 4,37 4,42 4,39

Moje kontakty z przyjaciółmi i znajomymi

4,31 4,44 4,37

Paraplegia Tetraplegia Razem

Moje życie jako całość 3,68 3,76 3,72

Moje możliwości samoobsługowe (ubieranie,higiena, przesiadanie

się itp.) 3,29 4,61 3,96

Sposób spędzania przeze mnie czasu wolnego

3,64 3,82 3,73

Moja sytuacja zawodowa 2,24 2,62 2,43

1 - Bardzo niesatysfakcjonująca, 2 – Niesatysfakcjonująca,1 - Bardzo niesatysfakcjonująca, 2 – Niesatysfakcjonująca, 3 - Raczej niesatysfakcjonująca, 4 - Raczej satysfakcjonująca, 3 - Raczej niesatysfakcjonująca, 4 - Raczej satysfakcjonująca,

5 – Satysfakcjonująca, 6 - Bardzo satysfakcjonująca5 – Satysfakcjonująca, 6 - Bardzo satysfakcjonująca

AKTYWNOŚĆ SPORTOWAAKTYWNOŚĆ SPORTOWA

WŁĄCZAJĄC tzw. WŁĄCZAJĄC tzw. UTRZYMYWANIE “DOBREJ UTRZYMYWANIE “DOBREJ

FORMY”FORMY”

Ile godzin przeciętnie tygodniowo uprawiałeś(aś) Ile godzin przeciętnie tygodniowo uprawiałeś(aś) sport PRZED urazem – PO urazie?sport PRZED urazem – PO urazie?

29,8

22,1

19,1

7,6

18,921

18,3

14,7

9,1

34,9

PRZED urazem PO urazie

6 godzin lub więcejtygodniowo

3 – 5 godzin w tygodniu

1 – 2 godziny w tygodniu

Mniej niż jedną godzinętygodniowo

W ogóle

Jaką dyscyplinę sportu Jaką dyscyplinę sportu uprawiałeś(aś) - uprawiasz ?uprawiałeś(aś) - uprawiasz ?

41,845,2

38,3

11,6

Indywidualną Drużynową/gry zespołowe

PRZED urazem PO urazie

Czy miałeś(aś) możliwość uprawiania Czy miałeś(aś) możliwość uprawiania ulubionego sportu PO urazie?ulubionego sportu PO urazie?

23

45,5

24,6

Tak

Nie – z powoduniepełnej sprawności

Nie – z powodu brakuokazji

Jakbyś ocenił(a) dostęp do informacji na Jakbyś ocenił(a) dostęp do informacji na temat możliwości uprawiania sportu przez temat możliwości uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne PO urazie?osoby niepełnosprawne PO urazie?

7,5

66,3

23

Pełne i regularne informacje wmediach

Trudny dostęp do informacji,wymaga wysiłku od osobyzainteresowanej

Brak dostępu do jakichkolwiekinformacji na powyższy temat

Trudności w uprawianiu sportu po URK

0 10 20 30 40 50 60 70

Inne

Brak czasu ze względu na obowiązki zawodowe

Niechęć do uprawiania dyscyplin "typowych"

Zbyt duże uzależnienie na co dzień od innych

Brak możliwości uprawiania dyscypliny ulubionej

Brak przystosowanych obiektów sportowych

Brak przystosowanych środków transportu

Brak środków finansowych

Powody podejmowania aktywności fizycznej po URK

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Inne

Radość ze współzawodnictwa

Możliwość podróżowania

Lepsza kontrola ciężaru ciała

Radość z uprawiania sportu

Poprawa poczucia własnej wartości

Możliwość spotkań towarzyskich

Utrzymanie dobrej kondycji fizycznej

Poprawa siły mięśni tułowia i ramion

„„SPORT DLA TYCH, SPORT DLA TYCH, KTÓRZY GO NAJBARDZIEJ KTÓRZY GO NAJBARDZIEJ

POTRZEBUJĄ”POTRZEBUJĄ”

STRUKTÓRA SPORTUSTRUKTÓRA SPORTU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

SPORT WYCZYNOWY

SPORT ZORGANIZOWANY

SPORTMASOWY

SPORT W PROGRAMIE FARSPORT W PROGRAMIE FAR

SPORT MASOWY

SPORT ZORGANIZOWANY

SPORTWYCZYNOWY

„„Mając dobrą formę fizyczną i psychiczną Mając dobrą formę fizyczną i psychiczną możesz funkcjonować i uczestniczyć możesz funkcjonować i uczestniczyć intensywnie w życiu społecznym tak jak intensywnie w życiu społecznym tak jak każdy inny człowiek. Drogą do tego jest każdy inny człowiek. Drogą do tego jest trening. Sport jest najlepszym trening. Sport jest najlepszym sposobem podniesienia sprawności sposobem podniesienia sprawności Twojego ciała. Nie trenujesz po to, aby Twojego ciała. Nie trenujesz po to, aby stać się mistrzem, jeżeli jednak uda Ci stać się mistrzem, jeżeli jednak uda Ci się osiągnąć mistrzostwo, tym lepiej się osiągnąć mistrzostwo, tym lepiej dla Ciebie„dla Ciebie„

(Fundacja Aktywnej Rehabilitacji FAR)(Fundacja Aktywnej Rehabilitacji FAR)

Fundacja Aktywnej RehabilitacjiFundacja Aktywnej RehabilitacjiUl. Inspektowa 1, 02 – 711 WarszawaUl. Inspektowa 1, 02 – 711 Warszawa

Tel/fax /22/ 651 88 02 e-mail Tel/fax /22/ 651 88 02 e-mail info@far.org.plinfo@far.org.pl

www.far.org.plwww.far.org.pl