Η μουσική στην Αρχαία Ελλάδα

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΤΑΞΗΣ

ΤΟΥ 1ου & 2ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ

ΛΥΡΑ

Το πιο σημαντικό και ευρύτερα γνωστό μουσικό όργανο της αρχαίας Ελλάδας. Στην αρχική της μορφή στηριζόταν πάνω σε όστρακο μιας χελώνας, που χρησίμευε για ηχείο της. Στο υλικό αυτό οφείλεται το ποιητικό όνομα χέλυς που είχε η παλαιά λύρα.

ΜΑΘΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΕ ΛΥΡΑ

ΜΟΥΣΑ ΜΕ ΛΥΡΑ

ΒΑΡΒΙΤΟΣ

Η βάρβιτος ήταν πολύ παλιό μουσικό όργανο της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν πιο στενή από τη λύρα και μακρύτερη. Επομένως οι χορδές της ήταν μακρύτερες και η έκταση

χαμηλότερη.

ΒΑΡΒΙΤΟΣ

ΚΙΘΑΡΑ

Μουσικό όργανο, πιο τελειοποιημένο και πιο επεξεργασμένο από τη λύρα. Ενώ η λύρα ενέπνεε μεγάλο σεβασμό ως εθνικό κυρίως όργανο και χρησιμοποιούνταν για την εκπαίδευση των νέων, η κιθάρα ήταν σε μεγάλη τιμή στους εθνικούς αγώνες (Ολύμπια, Πύθια κτλ.)

ΚΙΘΑΡΑ

Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΜΕ ΚΙΘΑΡΑ

ΑΥΛΗΤΡΙΔΑ ΠΟΥ ΠΑΙΖΕΙ ΤΟ ΔΙΑΥΛΟ

Στη συγκεκριμένη παράσταση εικονίζεται μια αυλητρίδα που παίζει το δίαυλο (διπλό αυλό).

Στο δίαυλο μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά τουλάχιστον 3 μέρη από τις κάθετες διαχωριστικές γραμμές επάνω στους αυλούς.

Τα δάκτυλα της αυλητρίδας τοποθετούνται στο 3ο τμήμα των αυλών. Τέλος, τα φουσκωμένα μάγουλα της αυλητρίδας δείχνουν τη δύναμη που χρειάζεται για το παίξιμο αυτού του οργάνου.

ΔΙΠΛΟΣ ΑΥΛΟΣ

Σ΄ αυτές τις δύο παραστάσεις, το πιάσιμο των δύο αυλών με τα χέρια είναι πολύ παραστατικό και κατατοπιστικό.

Το όργανο εμφανίζεται σε γιορτή για ιδιωτική διασκέδαση και συνοδεύει το τραγούδι παρακινώντας σε κίνηση και χορό.

ΣΑΤΥΡΟΣ ΠΟΥ ΠΑΙΖΕΙ ΔΙΠΛΟ ΑΥΛΟ

ΣΥΜΠΟΣΙΟ

ΔΙΠΛΟΣ ΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΚΡΟΤΑΛΑ

Τα κρόταλα ήταν κρουστό όργανο, από δύο κοίλα κομμάτια όστρακου, ξύλου ή μετάλλου σε διαφορετικά σχήματα

ΣΚΗΝΗ ΧΟΡΟΥ

Αυλητής που παίζει διπλό αυλό σε χορευτικό δρώμενο και ακολουθείται συνοδευόμενος ρυθμικά από έναν χορευτή που παίζει κρόταλα.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Στην παράσταση αυτή έχουμε ένα μουσικό – χορευτικό σύνολο, που αποτελείται από:

•1 πνευστό

•2 έγχορδα

•1 κρουστό

•1 τραγουδιστή ή χορευτή

Μ΄ αυτό τον συνδυασμό των οργάνων παρατηρούμε μια πληρότητα όσον αφορά διάφορα ηχοχρώματα, περιοχές τονικού ύψους αλλά και ρυθμού.

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ

(επιλογή)(επιλογή)

«στο νου τους έβαλαν χορό ν΄ αρχίσουν και τραγούδι, που είναι στολίδια του γλεντιού» (Ραψωδία α΄, στ. 158 – 159)

«τη γλυκιά κιθάρα ο κράχτης πήγε κι έβαλε στα χέρια του Φημίου» (Ραψωδία α΄, στ. 159 – 160)

«... την ταίριαζε όμορφο ν΄ αρχίσει ένα τραγούδι» (Ραψωδία α΄,στ. 162)

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ

(επιλογή)(επιλογή)

…γιατί έχουν δόξα και τιμή στη γη οι τραγουδιστές (Ραψωδία θ΄, Στ. 497)

τους έμαθε να τραγουδούν η Μούσα κι αγάπησε το γένος τους ξέχωρα απ΄ όλα τ΄ άλλα (Ραψωδία θ΄, Στ. 498)

… που η Μούσα κόρη του Διός σ΄ έμαθε και ο Απόλλος των Αχαιών τα βάσανα να τραγουδάς με χάρη (Ραψωδία θ΄, στ. 506 – 507)

«... γιατί του χάρισε ο θεός του τραγουδιού τη χάρη..» (Ραψωδία θ΄,στ. 45)

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΗΣΙΟΔΟΣΤΟΝ ΗΣΙΟΔΟ

«…από τις Μούσες και τον μακροσαϊτευτή Απόλλωνα προέρχονται οι τραγουδιστές στη γη και οι κιθαριστές, ενώ από το Δία οι άρχοντες. Και είναι ευτυχής εκείνος που τον αγαπούν οι μούσες. από το στόμα του ρέει φωνή γλυκιά. Γιατί κι αν κανείς στα στήθη έχει καημό από λύπη πρόσφατη, μόλις ο τραγουδιστής, ο υπηρέτης των Μουσών, υμνήσει τις δόξες των παλαιών ανθρώπων, αυτός ευθύς ξεχνά τη θλίψη του και δεν θυμάται πια τις έγνοιές του» (απόσπασμα από τη «Θεογονία» του Ησίοδου στ. 95 – 103).

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΠΥΘΑΓΟΡΑΣΤΟΝ ΠΥΘΑΓΟΡΑ

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Ιάμβλιχος (γεννήθηκε στη Χαλκίδα της Κοίλης Συρίας, στα μέσα του β΄ μέρους του 3ου μ.Χ. αιώνα) μας δίνει πολλές και σημαντικές πληροφορίες για το έργο και τον τρόπο που εργάστηκε ο Πυθαγόρας σε ότι αφορά στη μουσική.

…ην δε η μεν δώδεκα τινών ολκών, η δε εξ, εν διπλασίω δη λόγω απέφαινε τη δια πασών…