View
4.497
Download
9
Category
Preview:
Citation preview
Epidemiologjia e semundjeve periodontale
Nderim Shefkiu
Struktura e periodontit• Periodonciumi: eshte nje organ kompleks qe perbehet nga gingiva,
ligamenti periodontal,cementi, kocka alveolare si dhe tufat neurovaskulare.
• Procesi alveolar: perbehet nga tre struktura: lamina dura, kocka trabekulare, dhe kocka kompakte
• Lamina dura mbulohet nga kocka kompakte dhe sherben per fiksimin e fijeve te ligamentit periodontal
• Vaskularizimi: me gjak sigurohet nga arteria alveolaris superior per nofullen e siperme dhe arteria alveolaris inferior per nofullen e poshtme.
• Nofulla e Siperme: nga deget terminale te arteries dentale, arteria alveolare posteriore, arteries infraorbitale dhe asaj palatinale major.
• Nofulla e Poshtme: nga deget e arteries faciale, a. mentale, a.bukale, dhe sublinguale.
Semundjet periodontale• Ndahen ne dy grupe:
1. Gingivitet 2. Periodontitet
• Shkaktohet nga prania e pllakes bakteriale qe lokalizohet vetem ne indin gingivar qe do te thote se eshte nje inflamacion i kthyeshem ( reversibel)
• Perbehet nga mikroorganizmat Gram-pozitive: Actinomycetet, Lactobacillus dhe Streptococcus si dhe nga mikroorganizmat Gram-negative: Porphyromans, Prevotella, Aggregatibacter dhe Bacteroidet
• Ne gingivat e inflamuar konstatohet prania e Triponema• Gjakderdhja e gingivave shkaktohet nga Actinomycetet• Simptomat klinike te inflamacionit gingivar:1. Rubor (ngjyre) 2. Tumor (ejntje)3. Kalor (temperature lokale)4. Dolor (dhimbje)5. Gjakosje spontane
Etiologjia e gingiviteve
Etiologjia e semundjeve periodontale• Semundja periodontale perfshin jo vetem inflamacionin e gingivave por
edhe te ligamentit periodontal dhe te kockes alveolare• Kemi dy faktor kryesore:
• Faktoret Lokale: ndikon ne ecurin e infalmacionit sasia e mases mikrobiale si dhe cilesia e tyre.
• Jane identifikuar 3 lloje bakteriesh qe ndikojn ne semundjet e preiodontitit dhe quhen ndryshe edhe si “Kompleksi i kuq” te tille si :
1. Porphyromonas gingivalis2. Bacteriodes Forsythus3. A.Actinomycetemcomitans ( me pare Agreggati-
bacteractinomycetemcomitans)
• Aggregatibacter-actinomycetemcomitans: shkakton periodontitin Juvenil ( qe shfaqet ne moshat e adoleshences).
• Grumbullimi i pllakes ne nivelin e sulkusit gingivar favorizon produktet bakteriale te shkaktojne inflamacionin e gingivave ku lokalisht verehen ndryshime ne fluidin gingivar krevikula.
• Ky fluid eshte eksudad seroz qe grumbullohet ne nivelin e sulkusit gingivar-ndikon ne formimin e fluidit krevikular qe mund te prodhoje mediatore te inflamacionit.
• Ky mekanizem eshte pergjigje inflamatore me predominimin e neutrofileve makrofageve dhe limfociteve qe migrojne dhe shkaterrojn enzimat dhe mediatoret e inflamacionit.
• Mediatore si : citokina, metaloproteinaza favorizojne shkaterrimin e indeve te periodontit.
• Pergjigja imunitare qe shprehet me prodhimin e proteinave citotoksite do te ndikjon ne ne humbjen e strukturave periodontale.
• Guret e dhembeve: veprojne ne bordin e gingives marginale duke prishur strukturen e atashmentit lidhor.
• Faktoret Ambiental: perdorimi i duhanit eshte nje faktore risku per semundjet periodontale dhe rrite per 4here prevalencen e semundjes periodontale.
• Faktoret e pergjithshem:
• Mosha- me rritjen e moshes rritet prevalenca e semundjes periodontale• Seksi- meshkujt preken me shume se sa femrat• Gjenetika-ne binjaket monozigote prekshmeria eshte e njejte ndersa ne
binjaket heterozigote nuk eshte e njejt prekshmeria ndaj semundjeve periodontale.
• Gingiviti i shtatzanise: – prek 30-100% te femrave ne muajin e dyte te shtatzanise.– Shoqerohet me skuqje dhe gjakderdhje te gingivave– Prania e tumoreve granulare ( enjtje te gingivave)– Verehet rritje flores mikrobiale ne pllaken dhembore subgingivare– Problemet e gingivave normalizohen mbas lindjes
• Gingiviti Gravidar: lokalizohet ne nivelin subgingivar dhe perbehet nga mikoorganizma aerob, anaerob, si dhe Bacteroides melaninogenicus (Prevotella melaninogica) dhe Prevotella intermedia.
• Stresi- ndikon ne c’rregullimin hormonal qe normalisht con ne rritje riskun per semundje periodontale.
• Divorci- problemet financiare dhe depresioni ndikojn ne semundjet periodontale.
• Dieta dhe menyra e ushqyerjes- ndikojne ne zhvillimin e pllakes dhembore. Disa vitamina kane veprim antiimflamator dhe ndikojne pozitivisht ne gjendjen e periodontit.
• Njerezit mbipeshe- jane faktore risku per semundje periodontale• Semundjet imunodeficitare: AIDS – eshte faktore risku per semundjet
periodontale dhe kane nje prevalenc te lart.• Tek paciente me HIV seropozitiv verehet shpesh prania e periodontitit
ulcero-nekrotik.• Ndikimi i semundjeve sistemike: Diabeti Melitus tipi 1 dhe 2 jane faktore
risku per semundjet periodontale.• Faktoret social-ekonomik: eshte nje faktore risk per semundjet periodontale
mirpo kombinohet me shume me faktoret e tjere.
Vleresimi i rrezikut per semundje periodontale
• Bazohet ne rezultatet mikrobiologjike te pllakes subgingivare.• Analiza e Pllakes Subgingivare:
– Ka te beje me ekzaminimin e llojit dhe sasis se pllakes bakteriale– Prania e patogjeneve periodontal hidrolizojne enzimen BANA ( qe ndikon ne
lindjen e periodontopative)– Mikroorganizmat qe jane te afte te kolonizojne pllaken subgingivare jane:
Treptonema denticola, Bacteroides forsythus dhe Porphyromonas gingivalis. • Temperatura e regjionit subgingivare:
– Eshte tregues per gjendjen e inflamacionit te gingivave– Rritja e temperatures eshte pergjigje inflamatore per periodontitet– Temperatura matet ne 6 vende per cdo dhemb.
• Analiza gjenetike per riskun e semundjes periodontale:– Perdoret testi PST, Boston,MA-qe percakton pranin e dy geneve interleukin 1 qe
sipas te dhenave eshte nje faktore risku per semundjet periodontale kronike.– Per te percaktuar polimorfizmin e genit perdoret analiza e gjakut e marre ne gisht.
• Fluidi Gingivar Crevikular (G.C.F):– Eshte djerse e lengshme, qe me nje mekanizem aktiv ndikon ne ruajtjen e homeostazes ne
regjionin e gingivave.– Gjate inflamacionit gingivare shendrohet ne leng duke cliruar qeliza imune dhe citokin.– Ekzaminimi i fluidit gingivar eshte nje element shume i rendesishem per diagnostifikimin e
hereshem te semundjeve periodontale.
• Kanceri i gojes:– Diagnostifikimi i peshtymes eshte metoda kryesore ne zbulimin e hershem te kancerit te
gojes.– Ne kancerin e gojes kemi nje numer te madh proteinash si dhe acik nukleik.
• Semundjet e pergjithshme :– Shume semundje kronike manifestimet e pare i shfaqin ne zgavren e gojes.– Mendohet se flora mikrobiale e pllakes dhembore mund te hyje ne gjake e te paraqes rrezik
per semundjet kardiovaskulare, diabeitit mellitus.– Diabeti Mellitus: rrit riskun per semundje periodontale, eshte theksuar se hemaglobina e
glikolizuar konsiderohet si faktor risku per semundjet periodontale.– Si dhe mjekimi medikamentoz i zgjatur ne vite per keto semundje si diabeti,
hipertensioni,semundjet e zemres,renale,pulmonare ndikojne ne menyre direkte ose indirekte ne zgavren e gojes.
Sistemet matese te semundjes periodontale• Gingiviti diagnostifikohet nga gjakrrejdhja, skuqja, edema, ulceracioni ose
rritja e trashesise se indit gingival.• Indeksi per matjen e prevalences se gingivitit eshte gjakrrjedhja dhe gingivat• -Indeksi Gingival (GI)-
– Vleresohet nga 0-3,– 0 eshte gjendja normale– 3 inflamacion i rende i karakterizuar me edeme,skuqje,zbutje dhe gjakrrjedhje spontane– Bazohet gjate nje sondimi te lehte
• Indeksi i gjakosjes Interdentale Eastman (EIB)-– Gjithashtu perdore gjakosjen gingivare per matjen e inflamacionit te tyre.– Vleresohet me ane te nje kunji interdentar te drejte qe futet ne hapsiren interproksimale
paralele me planin e okluzionit: 1-2mm nen gingive.
• Indeksi Gingival i Modifikuar (MGI):– Vleresimi bazohet ne ngjyren, edemen dhe gjakosjen spontane te gingivave ne 4 shkalle(nga
0-4)
• Indeksi i pllakes (Pll):– Vleresohet pllaka subgingivare ne trashesine e saj gjate buzes se gingives– Perdoren sonda periodontale– Vleresohet nga 0-3 shkalle
• Indeksi peridontal (PI):– Percakton shtrirjen dhe shkallen e avancimit te semundjes periodontale– Realizohet me ane te nje sonde periodontale ne dhembe te vecante te tille si:
1. Incizivi Central maxilar majtas ICSM2. Incizivi Central maxilar djathtas ICSD3. Molar I maxilar djathtas M1SD
4. Molari I mandibular majtas M1PM
5. Premolari I maxilar majtas P1MS
6. Premolari I mandibular djathtas P1DP
• Niveli Klinik i Fiksimit (CAL-Clinical Atachment Level):– Vleresohet duke matur thellesin e xhepit dhe terheqjen gingivare ne nivelin
smalt-cement me sonde periodontale.– Thellesia e sondimit behet per cdo dhemb ne 6pika : Mezio-bukal, disdo-bukal,
mezio-lingual, disto-lingual, lingual dhe buko-facial
Strategjite parandaluese per semundjet periodontale• Pllaka dhembore: eshte faktori kryesor etiologjik i semundjeve periodontale
qe perbehet nga flora bakeriale komplekse e vendosur ne siperfaqen e dhembeve.– Fillimisht formohet pelikula e cila mundeson adezionin e bakterieve te kavitetit
te gojes ku me von pllaka maturohet gradualisht , shtohen baktieriet formohen kolonit bakteriale, vendosen mikrobet Gram-negative dhe aerobet te cilat jane pergjegjes per fillimin e periodontopative.
– Per te menaxhuar periodontitet eshte e domosdoshme eleminimi i pllakes subgingivare, qe eshte objekti primar per parandalimin e semundjes periodontale.
– Si dhe lajra e dhembeve,shplaresat e gojes si dhe perdorimi i flloseve dentare kane nje rendesi te madhe ne parandalimin e semundjeve periodontale.
– Nje rendesi te vecant ka edhe koha e larjes se dhembeve e cila nuk duhet te jete me pak se 1minute per cdo cerek nofulle.
• ADA ( Shoqata e Dentistrise Amerikane) ka aprovuar dy antiseptike per shpelarjen e gojes: chlorexsidine (CHX) dhe vajrat esencial (EO)– Chlorexidina:
• Vepron kunder fungeve dhe viruseve• Ndikon ne uljen e pllakes dhemborene mase 50-60% per 12-14ore, duke
ndikuar ne uljen e inflamacionit te gingivave ne mase 45%• Perdoret ne perqendrim 0.12% dy here ne dite para gjumit per 30sec per
14dite rrjesht • Duhet te perdoret 30min para dhe mbas “larjes se dhembeve”• Ul nivelin e Streptococcut Mutans ne peshtymen e njeriut.• Chlorexidina(CHX) 0.05% me fluorur natriumin(NaF) 0.05% ndikon ne
permisimin e gjakderdhjes se gingivave dhe inflamacionit te tyre.• Efektet anesore:1. Irritim i mukozes dhe gojes2. Deskuamimi siperfaqesore i ketyre indeve3. Hipersensibilitet i dhembeve4. Formim i njollave ne siperaqen e dhembeve
– Vajrat esencial (EO):• Ndikon ne eleminimin e flores mikrobike te pllakes subgingivare dhe ne
inflamacionin e gingivave.
• Listerina:– Parandalon formimin e pllakes dhembore supra dhe subgingivare qe ndikojne ne
inflamacionin e gingivave– Perdoret dy here ne dite me nje sasi 20ml per 30sec.– Permban fluoride qe parandalojne prishjen e dhembeve.
• Pastat e dhembeve duhet te permbajne:– Triklosan – Fluorur Staniumi
• Triklosani:– Konsiderohet si agjent antipllake– Pastat e dhembeve qe permbajne 0.3% triklosan dhe 2% kopolimer konsiderohen pastat me
veprim te lart antibakterial qe ndikojn ne inflamacionin e gingivave.
• Fluorur Staniumi:– Ka veprim te lart antibakterial– Pasta qe permbajne pirofosfate frenojne formimin e gureve te dhembeve
• Vlene te theksohet fakti qe strategjite parandaluese duhen te bazohen edhe ne faktoret riskant te semundjeve periodontale te tille si :faktoret gjenik,menyra e te ushqyerit,diabeti dhe perdorimi i duhanit.
Recommended