View
58
Download
2
Category
Preview:
Citation preview
Cinsel Fonksiyon Bozukluğunda Tanı ve Değerlendirme
Dr. Ege Can Şerefoğlu
ICSM 3. Uluslar Arası Seksüel Tıp Konsültasyon Raporu
Cinsel Fonksiyon Bozukluğunda Tanı ve Değerlendirme
SD klinik değerlendirme ve tedavisi için 3 prensip ICSM-5 tanı ve tedavi algoritması
SD klinik değerlendirme ve tedavi için 3 prensip
SD’li hasta değerlendirilirken:1) “Hasta merkezli yaklaşım” benimsenmelidir
Hastalık bir bütün olarak değerlendirilmeli (biolojik+psikolojik+sosyal) SD ‘self-reported’ bir durumdur (bazen biolojik bulgu olmaz) Tedavi sonucunu değerlendirirken yalnız sıkıntının azalması veya bazı
semptomların giderilmesi değil, genel cinsel iyilik haline odaklanılmalıdır
Kültür ve lisan açısından uygun sağlık hizmeti sunulmalıdır (Doktor-hasta arasında cinsiyet, ırk, etnisite, ülke, sosyal statü ve cinsel davranış paternleri açısından fark varsa ZOR)
Klinik değerlendirme ve tedavi için 3 prensip
SD’li hasta değerlendirilirken:1) “Hasta merkezli yaklaşım” benimsenmelidir2) “Kanıta dayalı tıp”a başvurulmalıdır
Spesifik diagnostik prosedürler, faydaları kanıtlanmışsa kullanılmalı (pahalı-invazif)
Diagnostik prosedürlerin amacı1. Hastalığın varlığı/yokluğu hakkında emin olmak2. Hastalık ciddiyetini tanımlamak3. Klinik gidişatı izlemek4. Prognoz-risk/evre değerlendirmesi yapmak5. Tedaviyi planlamak
Tedavi seçiminde de bilimsel kanıt aranmalıdır.
Klinik değerlendirme ve tedavi için 3 prensip
SD’li hasta değerlendirilirken:1) “Hasta merkezli yaklaşım” benimsenmelidir2) “Kanıta dayalı tıp”a başvurulmalıdır3) Hem kadında, hem erkekte cinsel problemleri
değerlendirme ve tedavide ortak yaklaşım kullanılmalıdır
Cinsiyet eşitsizliği kadınların cinsel problemleri için uygun sağlık hizmeti almasına engeldi.
Son yıllarda seksüel tıbbın cinsiyet eşitliği konusundaki hassasiyeti ile bu değişti.
Kadın ve erkek için ortak tanı ve tedavi algoritması geliştirildi.
SD’li Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye2. Tıbbi hikaye3. Psikososyal hikaye
Önerilen:1.Odaklanmış FM2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel olmayan bulgular
İleri spesifik değerlendirme gerektiren bulgular
Özel testler ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)•Cerrrahi
Cinsel sağlığın değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)•Hasta/partnert/ilişki tatmini•Yaşam tatmini/kalitesi
SD’li Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye2. Tıbbi hikaye3. Psikososyal hikaye
Önerilen:1.Odaklanmış FM2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel bulgular?
İleri spesifik değerlendirme gerektiren bulgular?
Özel testler ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)•Cerrrahi
Cinsel sağlığın değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)•Hasta/partnert/ilişki tatmini•Yaşam tatmini/kalitesi
Hastaların çoğunda gerekmez
SD’li Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye2. Tıbbi hikaye3. Psikososyal hikaye
Önerilen:1.Odaklanmış FM2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel olmayan bulgular
İleri spesifik değerlendirme gerektiren bulgular
Özel testler ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)•Cerrrahi
Cinsel sağlığın değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)•Hasta/partnert/ilişki tatmini•Yaşam tatmini/kalitesi
SD’li Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye2. Tıbbi hikaye3. Psikososyal hikaye
Önerilen:1.Odaklanmış FM2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel olmayan bulgular
İleri spesifik değerlendirme gerektiren bulgular
Özel testler ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)•Cerrrahi
Cinsel sağlığın değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)•Hasta/partnert/ilişki tatmini•Yaşam tatmini/kalitesi
SD’li Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye2. Tıbbi hikaye3. Psikososyal hikaye
Önerilen:1.Odaklanmış FM2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel olmayan bulgular
İleri spesifik değerlendirme gerektiren bulgular
Özel testler ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)•Cerrrahi
Cinsel sağlığın değerlendirilmesi
•Tedavi sonucu (cinsel fonksyon/uyum)•Hasta/partner/ilişki tatmini•Yaşam tatmini/kalitesi
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel problem sorgulaması, genel sağlık hizmetinin bir
parçası olmalıdır. Cinsel problemin ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmada iki
tarama anketi1. Brief Sexual Symptom Checkist (BSSC) 1.basamak sağlık
kuruluşlarında kullanmak veya tarama yapmak için uygun
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel problem sorgulaması genel sağlık hizmetinin bir
parçası olmalıdır. Cinsel problemin ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmada iki
tarama anketi: BSSC ve SCS1. Brief Sexual Symptom Checkist (BSSC) 1.basamak sağlık
kuruluşlarında kullanmak veya tarama yapmak için uygun2. Sexual Complaint Screener (SCS) son 6 aya ilişkin bir dizi soru içerir
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel problem sorgulaması genel sağlık hizmetinin bir
parçası olmalıdır. Cinsel problemin ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmada iki
tarama anketi: BSSC ve SCS BSSC 1.basamak sağlık kuruluşları için veya tarama yapmak
için uygun SCS son 6 aya ilişkin bir dizi soru içerir Her ne kadar taramada faydalı olsalar da, bu anketler dikkatli
bir cinsel/medikal/psikososyal hikayenin yerini tutmaz
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel hikaye
Kişisel, sosyal, kültürel hassasiyetlere özen gösterilmeli Hastalar cinsellikleri sorgulandığında rahatsız olur. Hekimler de sorgulama yaparken tedirgin olabilir. En azından kısa bir cinsel değerlendirme yapılarak, sorunun
varlığı saptanabilir. Sorun varsa daha detaylı cinsel hikaye alınmalıdır.
Cinsel sağlığı sorgulama1. Cinsel aktivite
Cinsel partnerlerin sayısı ve cinsiyeti
İlişkinin süresi2. Fertilite durumu/kontrasepsiyon
Çocuk/düşük sayısı Gebelik önleme stratejileri İnfertilite
problemleri/tedavileri3.Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
HIV HPV Enfeksiyonlar (gonore,
klamidya vb)
4. Cinsel pratik Hasta ve aile tutmları Cinsel inançlar/sosyokültürel
etkiler self-stimülasyon/mastürbasyon Cinsel pratikler/varyasyonlar
5. Cinsel tecrübeler Cinsel gelişim/vücut imajı Cinsel istismar/travma
6. Cinsel problemler ve tatmin Geçmişte nasıldı (problemden
önce)? Şimdi nasıl?
Bitirme sorusu: Cinsel hayatın hakkında bilmem gereken başka bir şey var mı?
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel hikaye Tıbbi hikaye
Hastalığa neden olan veya komorbid tıbbi durum var mı? (Atheroskleroz, DM, depresyon vb)
Birlikte kullanılan ilaçlar ne?
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel hikaye Tıbbi hikaye Psikoseksüel hikaye
Detaylı psikoseksüel değerlendirme her hastada gerekli Psikolojik veya kişilerarası faktörler etiolojide rol oynayabilir
(anksiyete, depresyon, ilişki sıkıntısı) SD kişinin özgüvenini, sorunlarla başetme yeteneğini, sosyal
ilişkilerini ve iş performansını etkiler İlişkinin geçmişi ve bugünü dikkatle değerlendirmeli
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel hikaye Tıbbi hikaye Psikoseksüel hikaye Fizik Muayene
Tam genital muayene (erkekte DRE dahil) / sekonder cinsel karakterler
Kan basıncı / Kalp ritmi / Perifer nabızlar / Ödem Alt vücut vibrasyon hissi / Alt ekstremite mukavemeti ve
koordinasyonu
Temel Değerlendirme (Step 1) Cinsel hikaye Tıbbi hikaye Psikoseksüel hikaye Fizik Muayene Laboratuar testleri
AKŞ Lipid profili Hormon profili
SD sınıflamasıTür KriterI-Psikojenik Biolojik bulgu yokII-OrganikAnatomik (cerrahiye bağlı)VaskülerNörojenikHormonalİlaca bağlı
Biolojik bulgu varBelirgin olmayan mental (kognitif) veya duygusal sıkıntı
III-Mixed Biolojik bulgu varBelirgin mental (kognitif) veya duygusal sıkıntı
Organik ve psikojenik SD özellikleriÖzellik Organik Psikojenik
Oluş Aşamalı (travma veya cerrahi hariç)
Akut
Semptom seyri Progresif İntermitan veya selektif
Organik risk Var Yok
Partner problemi Sekonder Başlangıçta var
Anksiyete Sekonder Primer
Özel testler ve sevk (Step 2)Endikasyonlar
1 Hasta isteği2 Yaşam-boyu veya primer SD3 Anatomik deformiteler (konjenital / edinilmiş)4 Travma (pelvik / perineal / genital)5 Endokrinopatiler6 Komplike psikiyatrik veya psikoseksüel problem7 İlişki problemleri8 Kompleks medikal problemler (komorbiditeler)9 Medikolegal vakalar10 İlk tedavi başarısızlığı
Özel testler ve sevk (Step 2) Kadın için özel testler
Erkeklere nazaran daha az gelişmiş Çoğunun faydası sınırlı ve metodolojik zorluk
mevcut Valide değiller, ölçüler belirsiz
Özel testler ve sevk (Step 2) Kadın için özel testler Erkek için özel testler
Özellikle ED için geliştirilen birçok test mevcut Psikojenik – organik ayırımı yapmakta faydalı Arteriyel-venöz yetmezlik hastalarını spesifik
vasküler cerahiye hazırlarken kullanılabilir. Tedaviyi belirlemedeki etkinlikleri sınırlı
Hasta/partner eğitimi (Step 3)
Eğitim cinsel problemin iyileşmesine katkıda bulunur, ilişkiyi düzeltir.
Yazılı veya elektronik materyal sağlamak zaman kazanmaya yol açar.
Her hasta cinsel sağlık durumu, kanıta dayalı tedavi seçenekleri hakında bilgilendirilmelidir ve karar verme sürecine aktif katılımı sağlanmalıdır.
SD’li Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye2. Tıbbi hikaye3. Psikososyal hikaye
Önerilen:1.Odaklanmış FM2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel olmayan bulgular
İleri spesifik değerlendirme gerektiren bulgular
Özel testler ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)•Cerrrahi
Cinsel sağlığın değerlendirilmesi
•Tedavi sonucu (cinsel fonksyon/uyum)•Hasta/partner/ilişki tatmini•Yaşam tatmini/kalitesi
Recommended