Τέχνη και Επιμόρφωση Ενηλίκων με στόχο τον Ενεργό Πολίτη

  -  Ενέργειες Δυνατότητες τοπικών φορέων και ομάδων ΤηςΜαρίας Παπαδοπούλου

2013Χειμώνας

Οι σκέψεις που στη συνέχεια, θα ξετυλιχτούν και αναφέρονται στις σχέσεις τέχνης και εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία ενηλίκων,

δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπες.

Πρόθεσή μου είναι να σας εκθέσω όσο γίνεται πιο απλά και τις προσωπικές μου θέσεις, που απορρέουν από την εμπειρία μου πάνω στο τόσο ευρύ αυτό θέμα.

Αρκετοί είναι σήμερα αυτοί που πιστεύουν ότι μόνο μέσω της πολιτιστικής ανάπτυξης μπορούμε να πετύχουμε την αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης (Oskala, 1996, κ.ά.).

Η τέχνη όλο και περισσότερο προωθείται ως περιβαλλοντικό εργαλείο εκπαίδευσης για την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των ανθρώπων κάθε ηλικίας (παιδιών-εφήβων-ενηλίκων).

Η εκπαίδευση ενηλίκων από την πρωτοεμφάνισή της ως κοινωνικού θεσμού μέχρι τα μέσα της δεκαετίας 1980 δεν ήταν κυρίως προσανατολισμένη σε επαγγελματικούς σκοπούς. Υπήρχαν στο πλαίσιό της μορφές κατάρτισης εργαζομένων και ανέργων, όμως ο κύριος όγκος των δραστηριοτήτων απέβλεπε στη διάδοση της γενικής παιδείας, στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην κοινωνική αλλαγή. (UNESCO, 1997· Rogers, 2002· Jarvis, 2004).

Μία από τις βασικές προτεραιότητες των ευρωπαϊκών στρατηγικών της δια βίου μάθησης είναι η διάσταση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών με στόχο τη δράση.

Κύριος στόχος ήταν να δίνονται στους εκπαιδευόμενους εφόδια ώστε να μπορούν να κατανοούν κριτικά τις συνθήκες της ζωής τους, να χειραφετούνται και να συμμετέχουν στο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτισμικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Έτσι, η εκπαίδευση ενηλίκων έγινε θεσμός που συνέβαλε σε πολλές χώρες – σε ορισμένες μάλιστα αποφασιστικά – στη δημιουργία ενεργών πολιτών. (Κόκκος, Α. 2008)

Στο πλαίσιο αυτό η μάθηση προσλαμβάνεται ως κοινωνική διαδικασία, όπου η σχέση μεταξύ της «μάθησης» και της «δράσης» είναι αμφίδρομη. Ο πολίτης μαθαίνει με σκοπό να δράσει και δρα με σκοπό να μάθει.

Ενεργός πολίτης

Η έννοια του ενεργού πολίτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία

Η έννοια του ενεργού πολίτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Τέχνη

Η σύμπραξη Τέχνης & Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία δια της δημιουργικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας, λειτουργεί ως μέσο συνειδητοποίησης, καλλιέργειας, υποστήριξης και διάδοσης περιβαλλοντικών αξιών, ανάληψης πρωτοβουλιών και δράσεων για το περιβάλλον με σκοπό την ενεργοποίηση των πολιτών.

Όλο και περισσότερο βλέπουμε τελευταία προσπάθειες οργανισμών, μεμονωμένων ατόμων, καθώς και ομάδων, που κατορθώνουν να λειτουργούν δημιουργικά μέσα σε αντίξοες συνθήκες.

Όπως παρατηρεί ο Αλ. Κόκκος (2005) «όλο και περισσότερα άτομα - και μάλιστα αρκετά άτομα τρίτης ηλικίας - αναζητούν δημιουργικές και συστηματικές ενασχολήσεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα, με στόχο την προσωπική ανάπτυξη, την καλλιέργεια των ενδιαφερόντων, την πληρέστερη επαφή με την τέχνη, με τους πολιτισμούς άλλων χωρών, με το οικολογικό σύστημα που μας περιβάλλει».

ΥΠΕΠΘ, ΓΕΕΕ, ΙΔΕΚΕ, 2006, σ.8

Την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Τέχνης με σκοπό τον περιβαλλοντικό εγγραμματισμό ενηλίκων την βλέπουμε συχνά ως ατομική έκφρασή ή ως συμπόρευση ανθρώπων (καλλιτεχνών ή μη) σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο (αυτόνομα ή υπό την αιγίδα κάποιου φορέα, οργάνωσης (κρατικού ή μη).

Όλες οι μορφές τέχνης κατέχουν σημαντική θέση στην Εκπαίδευση Ενηλίκων για το Περιβάλλον μέσα από την Τέχνη

( , , και μπορούν να χρησιμοποιηθούν εξίσου λογοτεχνία θέατρο, , . .) σινεμά μουσική κ ά

Μορφές τέχνης & Περιβάλλον…Ζωγραφική

Φιλικά στο περιβάλλον υλικά

Φιλικές στο περιβάλλον πρακτικές

Δημιουργία έργων, αφισών, με θεματολογία σε σχέση με το περιβάλλον και σύγχρονα προβλήματα, π.χ. φτώχεια, κ.ά.

Γνωριμία, προβληματισμός μέσω της επαφής με σχετικά έργα τέχνης

Διοργάνωση σχετικών εκθέσεων, παζάρι ανταλλαγής, κ.ά.

Αξιοποίηση της τέχνης στην επικοινωνία μηνυμάτων, εκδηλώσεων, κ.ά.

Μορφές τέχνης & Περιβάλλον…γλυπτική (πηλός)

Γνωριμία με τον πηλό και τις χρήσεις στο χρόνο

Μηνύματα για το περιβάλλον

Δημιουργία έργων με θεματολογία σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον

Διοργάνωση έκθεσης, παζάρι ανταλλαγής, κ.ά.

Κατασκευές με επαναχρησιμοποιούμενα υλικά

Μορφές τέχνης & Περιβάλλον…Θέατρο, Κουκλοθέατρο

Συνεργασία περιβαλλοντικών φορέων, δομών, οργανώσεων με φορείς τέχνης…

Συμμετοχή, συνδιοργανώσεις εκδηλώσεων, δράσεων με άλλους φορείς, σε προγράμματα ευρωπαϊκά, κ.ά.

Ερωτήματα…

Τι είναι αυτό που οδηγεί τον πολίτη να επιζητά την δια βίου εκπαίδευση, επιμόρφωσή του σε θέματα περιβαλλοντικά μέσω τέχνης

Υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων που ακολουθούν «τη μόδα»

Υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων που θέλει να αλλάξει προσωπικές του συμπεριφορές ώστε να γίνουν πιο φιλικές στο περιβάλλον…

Η συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης με πολίτες ενεργούς σε περιβαλλοντικά ζητήματα αποτελεί μία παγιωμένη διεθνή πρακτική με έμπρακτα αποτελέσματα στην κοινωνική αλληλεγγύη, την καινοτομία, τη βελτίωση της εικόνας, τη βιώσιμη ανάπτυξη της πόλης.

Το πως αντιλαμβανόμαστε, το νόημα που δίνουμε σε βασικές έννοιες που αφορούν στην εκπαίδευση, στο περιβάλλον, στην αειφορία, στην τέχνη, διαφέρει και καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε, οργανώνουμε, υλο-ποιούμε/αξιολογούμε κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ενηλίκων, κάποια δράση τους.

Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι , έχουν γνώσεις, …βιώματα εμπειρίες και αναπαραστάσεις

Η μεθοδολογία της επιμόρφωσης τους σε περιβαλλοντικά ζητήματα/προβλήματα μέσο της τέχνης θα πρέπει να στηρίζεται αφενός στις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων, με σεβασμό στις ανάγκες τους, στην εμπειρία τους και στόχο να μάθει από αυτήν και, αφετέρου, να τους δίνει όλα εκείνα τα εργαλεία προκειμένου να είναι σε θέση οι ίδιοι να αυτενεργήσουν ατομικά ή συλλογικά σε σχέση με το αντικείμενο επιμόρφωσής τους.

Οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, οι διάφοροι σύλλογοι, οι διάφορες οργανώσεις, οι δομές εκπαίδευσης ενηλίκων (τυπικές

και άτυπες), τα πρόσωπα μπορούμε να κάνουμε πολλά…. χρειάζεται όμως σχεδιασμός, συντονισμός,

αλληλοσυμπληρωματικότητα , όραμα και όχι αποσπασματικότητα και ασυνέχεια.

Ο κάθε δημιουργός «ευαίσθητος δέκτης ζωής» είναι φυσικό να τοποθετεί μέσα στο έργο του , όλα, όσα συμβαίνουν γύρω του κατά συνέπεια και το περιβαλλοντικό ζήτημα.Η τέχνη «παρέμενε πάντα» μια απείθαρχη δύναμη που κατά καιρούς επιδιώχθηκε από ορισμένους να τη «δαμάσουν» και να τη θέσουν στην υπηρεσία σκοπιμοτήτων…

Σας ευχαριστώ Καλές γιορτές