31 ülke arıcılığı için öneriler

LKEMZ ARICILIININ GELMES N NERLERREATTN SANCARETMCBANDIRMA

*Not eklenebilir

lk bulgular 16.000 yl ncesine dayanr.Msrda gezginci arclk 4.000 yldr yaplr. 3.200 yllk Firavun mezarnda bal bulundu.3.000 yl nce Smerler bal ila olarak kulland.Tm dini metinlerde bal ve arya yer verilmitir.

Tarihte ArclkArclk tarihi insanlk tarihi kadar eskidir.

Dnyada Koloni Varl (ad)

lkeler200020012002200320042005in6,814,9706,898,4107,000,0007,000,0007.201.5007.301.500TRKYE4,267,1234,115,3535,000,0004,200,0005.000.0005.000.000SSCB (Rusya)3,458,0003,499,0003,441,0003,441,0003.409,0003.409.000Etiyopya3,220,4303,327,3703,330,0003,330,0004,228.6104,300.000Arjantin2,800,0002,800,0002,900,0002,900,0002.900.0002.900.000ABD2,620,0002,513,0002,574,0002,590,0002.590.0002.590.000Tanzanya2,600,0002,650,0002,650,0002,650,0002.700.0002.700.000Kenya2,490,0002,490,0002,490,0002,490,0002.490.0002.490.000spanya2,100,0002,100,0001,900,0001,900,0002.250.0002.300.000Meksika1,945,0002,000,0001,800,0001,800,0001.800.0001.800.000Dier lkeler25,992,10926,595,80026,925,03226,93861530.845.28727.592.935DNYA58,307,63258,988,99360,010,03259,239,61562,008,80662.383.435

Dnyada Bal Verimi (ton)

lkeler200020012002200320042005in251,839254,358267,830273,300304.987305.000ABD99,94584,33577,89082,14482.00082.000Arjantin93,00080,00085,00085,00080.00080.000TRKYE61,09160,19074,55575,00073.92973.929Meksika58,93559,06958,89055,84056.80856.808Ukrayna52,43960,04351,14452,00057.87860.502Hindistan52,00052,00052,00052,00019.50420.500SSCB (Rusya)53,92252,65949,40050,00052.78253.000Kanada31,85735,38837,07233,56632,75533.000Etiyopya29,00029,00029,00029,00038.10039.000Dier lkeler466,525493,315495,078523,164606.121577.665DNYA1,250,5531,260,3571,277,8591,311,0141.372.1421.381.404

Trkiyede Arclk

Koloni bana bal verimi 16 kg/kolonidir.Koloni says bakmndan en zengin blgeler srasyla Ege, Karadeniz ve Akdeniz Blgeleridir.Koloni says ve bal retiminin en youn olduu iller srasyla Mula, Ordu, Adana ve zmirdir.

Ar hastalk ve zararllar ile savamda yaplan yanl uygulamalarSorun 1

*

Yavru hastalklarna kar antibiyotik kullanm

Varroa savamnda yanl zaman ve dozda, tescilsiz ila kullanm

Petek saklamada uygun olmayan kimyasal ve ila kullanm

Kolonilerin lalanmas

Savam yntemleri lal savamda kullanlan kimyasal maddeler : 1. Sentetik kimyasallar : Coumaphos, Fluvalinate, Flumethrin, Amitraz. 2. Organik asitler : Formik asit ve Oksalik asit. 3. Esansiyel yalar : Thymol, Eucalyptol, Menthol, Camphor. Islah Yntemleri Kar davran gelitirebilen hatlarn oluturulmasBiyolojik kontrol Erkek ar yetitirme ve ayklamaIzgaral ii ar erevesi kullanmDip tahtasnda ayklama

*kg vlu bh

Erkek Ar Yetitiricilii

Dip tahtasnda ayklama

Formik Asit Kullanm15 x 25 cmlik kaln bir bez zerine 20-30 ml Formik asit emdirilir.Formik asit ereveler zerinde % 60 lk, tabanda % 85 lik kullanlr. Hava scaklna gre buharlama 6-10 saatte tamamlanr ve asitli bez alnr. Sre hava scaklna gre ayarlanmal, temastan ve solumadan kanlmal.ilkbahar ve sonbaharda haftada 2 kez uygulama yeterli olmaktadr.

Oksalik asit ise sonbaharda kulukasz dnemde varroa populasyonunu

azaltmak iin uygulanr.

- Uygulamada 1 litre su ierisinde 30 g kuru Oksalik asit veya 1 litre 1:1 eker erbeti ierisinde 35 g kuru Oksalik asit eritilir.

- Hazrlanan bu eriyikten her arl ereve aralna 5 ml damlatlr veya her arl ereve yzeyine 3-4 ml pskrtlr.

- Oksalik asit Formik asit gibi yakc olduundan dikkatle kullanlmaldr.

- Dier bir nemli husus ise hazrlanan solsyonun uzun sre bekletilmemesidir. nk eker erbeti ierisinde bekletilen asit ekerin HMF ieriini ykseltir, rengi koyular ve arlara toksik etki yapar.Oksalik Asit Kullanm

Petek gvesi ( 2)

Biyolojik Kontrol :B-401 (Bacillus thuringiensis)Kltrel nlemler :Kolonilerin gl tutulmas ve erevede ar younluunun artrlmas.

Saklama Yntemleri

1. Soukta (7-8 oC n altnda) saklama (Fermantasyon ve kflenmeye kar da etkili). 2. Gaz veya asitle fumigasyon yntemi ile saklama

Fumigasyon : - Kkrt gaz (SO2) :

-1 m3 hacm iin 20-50 g kkrt sac zerinde alevsiz yaklmal, -Yumurta zerinde etkili olmadndan petekler kovandan alndktan 1-2 hafta sonra uygulanmal, -2 hafta sonra tekrar edilmeli, scak havalarda 4 6 haftada bir uygulamaya devam edilmelidir.

- Asetik asit :

-Oda ierisine % 60-80 lik asitten 10 litre hacim iin 20 ml. -Yumurta ve ergin gve zerinde etkili fakat larva ve pup zerinde etkisizdir. - Bu nedenle uygulama petekler alndnda hemen sonra yumurtalar almadan yaplmaldr.

- Formik asit :

-Bunun iin % 85 lik Formik asit 10 litre oda hacm iin 8 ml. -Asit kullanmnda temastan kanlmal, odada metal eya bulunmamal, yukar konulmal, -Yazn 2 hafta arayla 1-2 defa tekrar edildiinde kesin baar salanm olmaktadr.

Kk Kovan Bcei

Doal yaam alan Afrikadr.Ciddi ekonomik kayplar yapmaktadr.Afrika bal arlar mcadele etmektedir.Meyve ile zellikle kavunla beslenir.Meyve ithalat ile ABDye bulam ve 1998 ylnda fark edilmitir. 2 yl ierisinde en az 20.000 koloni lmtr.2002 ylnda Avustralyada grlmtr. u anda resmi olmamakla birlikte Portekiz ve Msrda bulunmaktadr.

Kk Kovan Bcei Yaam Dngs

Ergin bcek yumurtlamak iin kovana girer.Yumurtadan 2-6 gn sonra larva kar.10-14 gn sonra byme tamamlanr.Larva geliimini tamamlamak iin kovan dna kar.Topra kazarak ierisine girer ve pupa dnemi balar.Pupa dneminden 3-4 hafta sonra k olur.ktan 1 hafta sonra yumurtlamak iin kovana girer.Toplam 6-7 haftada geliimini tamamlarlar.4-6 ay yaarlar ve 5 nesil verirler.

Kk Kovan Bceinin BeslenmesiPolen ve yavrulu peteklere yumurtlarlar.Larvalar ar yumurtas ve yavrusu yannda bal ve polen yer.Ergin bcek ve larvalar, petek zerine dklad iin arlar tarafndan terk edilir.

Kk Kovan BceiYumurtas 1.5x0.25 mmdir.Ergini 5-7 mm x 3-4.5 mmdir.Bir dii gnde 200, tm yaam boyunca 2000den fazla yumurta brakr.Larvann ba ksmnda 3 ift bacak bulunur.Bir petekte 6000 larva bulunabilir.Kumlu ve %5-25 nemli topraklar sever.

Kk Kovan Bcei ile Mcadele

Pupa dnemi mcadele dnemidir.Kovan ii ila mcadelesi yoktur.Arlkta topraa pestisit uygulanr.

KKB Larvas

Kk Kovan Bcei

Kovanda KKB

Petek zerinde KKB Larvalar

Arlk yeri seiminde yanl uygulamalar yaplmas, konaklamada ortaya kan anlamazlklarSorun 2

*

Arclk Yaplacak Blge SeimiBlge floras zengin ve uzun sre devam etmelidir.Arlara zarar verecek tarmsal savam ilalar kullanlmamaldr. Arcnn sosyal, salk ve beslenme gereksinimlerini karlayacak yerlere yakn olmaldr

Arlk seimi ve flora kullanmKovanlarn arazideki younluuAraziye dalmn ve iee

yaknln avantajlarieklenme zamannn nemi

Arclk Yaplacak Blge

Arlk SeimiRzgar almayan bir yer olmaldr.lek yollardan uzak olmaldr.Yazn glge, kn gneye bakan gnelik yer seilmelidir.Yamur tutmayan, amur olmayan bir yer seilmeli veya sehpa zerine konulmaldr.Sk sk ilalama yaplan alanlardan uzak yerler seilmelidir.nsan ve hayvanlarn youn olduu yerden uzak olmaldr.Park ve yzme havuzlarndan uzak konaklanmaldr.Arlk yaknnda temiz su olmal veya suluklar yaplmaldr.Kovanlar ot ve allklar arasna koyulmamaldr.Hrszlk olan blgelerden uzak durulmaldr.

Arlk Seimi5 km apl alanda zengin nektar ve polen kayna bulunmaldr.Bal veren bitki younluuna gre kovan koyulmaldr. rnein, korunga, yonca,gl gibi ekili alanlarda 4 dekara 1 kovan; narenciye sahalarnda 2 dekara 1 kovan koyulmaldr.Bir arlkta 50 civarnda kovan bulunmal ve her iki arlk arasnda 1-2 km aralk olmal ya da bir arlkta 150 kovan bulunmal ve iki arlk arasnda 3 km mesafe olmaldr.

Kullanlan kovan materyalinin uygunsuz olmasSorun 3

*

Kovan SeimiHer an alabilir ve kontrol edilebilir olmaldr.Bir kovandan dierine ereve transfer edilebilmelidir.Ana arnn varl ve performans gzlenebilmelidir.Hastalk ve zararllarn gzlem ve tedavisi rahatlkla uygulanabilir olmaldr. Tamas kolay olmaldr.Krk, atlak ve su geiren bir yaps olmamaldr.stenildii an satlabilecek standartta olmaldr.

Kovan Tipleri

Konaklama zniAr yetitiricileri birlikleri bulunduklar ile gelecek olan arclarn konaklama izinlerini arc gitmeden zmleyebileceklerdir.

Blgesel koullara uygun ar rk ve ekotiplerinin belirlenmemi veya retiminin yetersiz olmasSorun 4

*

Ar Irk SeimiMevcut iklim artlarna uyabilmelidir.Florann uygun olduu zamanda fazla bal yapmaldr.Yavru bytme yetenei fazla olmaldr.Oul verme eilimi dk olmaldr.Hastalk ve parazitlere kar dayankl olmaldr.Klama yetenei yksek olmaldr.Uysal olmaldr.

IRKLAR Sar Arlar Esmer arlar

Kolonilerin besleme ileminin arlarn yapsna ve yaam ekline uygun ekilde yaplmamasSorun 5

*

Besleme Sorunlar

C ) Suluk kullanmnn nemi,

D ) Polen keki ile besleme

E ) St tozu, soya unu, tuz ve

antibiyotik kullanmnn

sakncalar. A ) Beslemede kek ve erbetin verilme zaman ve gerekesi,

B ) Bal ve Polen yerine geecek besinlerin ayrlmas,

urup HazrlamaSu iyice kaynatlarak ateten indirilir.lkbaharda 1:1, sonbaharda 2:1 orannda eker katlarak kartrlr.Kristalize olmamas iin ierisine bir adet limon sklr.eker karamelize olacandan dolay tekrar kaynatlmamaldr.

Kek HazrlKek ile besleme yaplacaksa 1 ksm bal 40oCye kadar stlarak 3 ksm pudra ekeri ile iyice kartrlr. Karm 1 kglk poetlere konularak poetin alt ksm kesilerek arl ereveler zerine yerletirilir.

Sonbahar BeslemesiArlarn bal depolamas iin, besleme srekli fakat azar azar yaplmaldr. Aksi halde ar kuluka yapabilirler.Scak havalarda baln srlanmas iin tevik etmelidir. Srsz bal ortamdan nem alarak fermente olabilir.Souk havada kekle beslenmelidirler.

Koloni Besleme

Verimlilii artrc koloni ynetim sistemlerinin uygulanmamasSorun 6

*

80.000 ergin ar=2-3 katl koloniBal Verimi (kg)

20 40 80 120 160Beklenen verim dzeyi

Oluan verim dzeyi

Ergin Ar Miktar ve Bal Verimi

*Not eklenebilir

Populasyon dzeyi Bal verimi retim etkinlii

40.000..............................20 kg...............( 20 kg / 40.000) = 0,50 g 80.000..............................80 kg...............( 80 kg / 80.000) = 1,00 g 160.000............................120 kg...............(120 kg / 160.000) = 0,75 g.Bal Verimi 40.000 80.000 160.000Koloni Populasyon DzeyiPopulasyon dzeyine gre bal verimi ve retim etkinliinin deiimi.

Bal Verimiretim EtkinliiRETM ETKNL

*Bu dzenlemeleri yapmak amacyla yaplacak uygulamalara POPULASYON DZENLEME ALIMALARI diyoruz.Bu almalar sonucunda koloni verimlilii artar, iin zellii tekdze olur ve iilik azalr, oul kontrol, oul retimi ve ana ar yetitirme ileri kontrol altna alnm ve kolaylam olur.

i Arlarn Bal retimi in Yetitirilme Zaman6 Haftalkbahar Destekleme DnemiBal Mevsimi Balangc

Kuluka retim DzeyiTarlac Ar Dzeyi

Polinasyonun neminin bilinmemesi ve servislerin kurulmamasSorun 7

*

nsan Soyunun Devam innsanlarda Dllenme ve Sonu

Bitki Soyunun Devam inBitkilerde Polinasyon ve Sonu

PolenSpermBitkilerdensanlarda

YumurtalkYumurtaBitkilerdensanlarda

Ksaca;Polinasyon, meyve ve tohum retiminin temeli demektir.Polinasyon olmadan meyve ve tohum retimi mmkn deildir.

Niin Bal Ars

Modern tarm teknikleriyle topraklarn ilenmesi ve insektisit uygulamalar sonucu bcek polinatrlerde byk azalma vardr.Yetitiricilii insan eliyle yaplabilen bal arlarnn polinasyonda kullanlmas zorunlu hale gelmitir.

Tam ieklenme

Polen Toplamaya Hazrlk

Anterlerin Patlamas

Bal Arsnda Polen

Bal Ars Kllarnda Polen

Polinasyon

Polinasyon Sonunda

Daha fazlaretilir.

Yeterli Polinasyon

Yetersiz Polinasyon

Bal Arlarnn Kullanm

rn Adrn Art (%)Yonca65Pamuk28Hyar11Kabak25Keten35zm29Kolza30

Basit Bir Hesaplama

Kays polinasyonunun %80i bcekler tarafndan yaplmaktadr. Bu oran ierisinde bal arlarnn miktar ise %70dir. Dolaysyla kaysdaki polinasyonun %56s bal arlar tarafndan gerekletirilmektedir.Sonuta 50 kg meyve veren bir aacn, 22 kg meyvesi dier etkenlerin, 28 kg meyvesi bal arlarnn polinasyonu ile olumaktadr.

Yurtdnda Polinasyon

Polinasyonun nemi ve yarar konusunda tm iftiler ve arclar bilinlidir.Arclarn yesi olduu polinasyon servisleri bulunmaktadr.Bitki yetitiricisi, polinasyon dneminde bitkilerde etkin bir tozlama iin kovan bana cret deyip koloni kiralamaktadr.

Polinasyon Servisleri

ABDde 1.1 milyon koloni her yl polinasyon iin kiralanmaktadr. Bu koloniler en az iki rn iin kullanlmaktadr.Arclar, kovan bana ylda 35-60 $ ek kazan salamaktadrlar.

lkemizde Polinasyon

lkemizde polinasyonun bitkisel retimdeki yarar ile bal arlarnn bu olaydaki rol henz bilinmemektedir.Ar yetitiricileri konakladklar yerde bahe sahibine, ar kolonisi bana 1 kg baln fiyatnn %10unu gemeyen cret demektedirler.

Kolonilerin oul verme ileminin koloni oaltma ynteminden biri olarak grlmesiSorun 8

*

Oul Nedir

Bal ars kolonilerinin oalma igds ile yeni bir koloni oluturmak zere, ana arnn bir ksm ii ar ile birlikte kovann terk etmesidir.

*

Oul eitleri

Bal ars kolonileri oalma igds ile oul verme olayn yapacaklar gibi kontroll koullarda arc da oul retimi yapabilmektedir.

*

Oul VermeOul gz denilen ana ar ykskleri yaplr.Bu gzlere yumurta braklr ve larva geliir.Ana ar gznn srland 9. gnde eski ana ar bir miktar ergin ar ile birlikte kar.Yeni ana gzden kar ve iftleerek kovana hakim olur.

Kapal gz bulunan kovandan oul kmtr.

*

Oul

*

Oul Verme NedenleriArlarn oalma igds.Kovan havalandrmasnn yetersizlii.Kovan ierisinde yer darl.Ana ar feromonunun dengesiz dalm.Kovann ar gne altnda kalmas.Ana arnn yumurtlayaca alan kalmamas.

*

Oula Engel Olmak in ...Yal ana ar deitirilmelidir.Oul veren koloniden ana ar yetitirilmemelidir.Koloniler sk sk kontrol edilmelidir.Kolonilerin genetik yaps iyiletirilmelidir.Gelien kolonilerden yapay oul alnmaldr.Kulukala ilenmi bo petek verilmelidir.Ana ar belirli bir sre kafese alnmaldr.Kovanlar zerinde glgelik oluturulmaldr.Kapal ereveler zayf kolonilere verilmelidir.

*

Oulu nlemenin nemi

A ) Oul populasyonu ve dolaysiyle verimi drrB ) Kire hastal, Adi rklk, Mays hastal ve daha birok hastaln nedenidir, Uygulamada uyar-Bir kovanda oul kontrol amac ile meme veya yksklerin kesimi yalnzca 2 kez uygulanmaldr. Israr ana deitirme isteini gsterir. Supersedur a gider. Kanat kesme

*

Kaliteli ana ar yetitiriciliinin bilinmemesi, ana arnn neminin yeterince kavranmamas Sorun 9

*

Ana Arnn nemiAna ar iftleme srasnda erkek arlardan ald kaltsal zellikleri, kendi kaltsal zellikleri ile kombine ederek koloniye aktarr. Verim = Genotip + evre

Ksaca Ana ArKolonininSakinlikGelime HzKlama YeteneiOul Eilimimr UzunluuHastalklara DirenPropolis Toplama...zelliklerini belirler

Niin Ana Ar YetitiriciliiAna ar ylda 300.000 yumurta atar.Bir yumurta iin 5-30 sperm harcanr.Ana ar 5-8.000.000 sperm depolar.Erkek arda 7.000.000 sperm bulunur.Ana ar ylda yaklak 3.000.000 sperm harcar.

Baarl Arcln lk Koulu : Ana DeitirmeMmknse her yl, deilse en fazla 2 ylda bir ana ar deitirilmelidir.

Ana Ar Yetitirmede Sorunlar A) Alama yntemindeki sorunlar -Her birey ana ar olmaya zorlanyor (seleksiyon yok), -Kapal populasyon nedeniyle akrabalk artyor; (Dk verim, sakatlk ve diploid erkekler ortaya kyor). B) Oul gz ile retimde sorunlar : - Oul eilimi sadece genetik olarak ortaya kmsa oul ynnde seleksiyon yaplm olur. - Oul dirensizlik veya alk nedeniyle olmusa hasta veya verimsiz ynnde seleksiyon yaplm olur.

Birden fazla erkek aryla iftleme ve genetik varyasyonAna ar 10-20 erkekle iftleirOlas binlerce gen kombinasyonundan bazlar

Ana Ar Kalitesini Etkileyen FaktrlerAna ar yetitirilen damzlk koloninin zellikleriAlanan larvann yaAna arnn yetitirilme yntemiBalatc ve bitirici kolonilerin populasyonuBir koloniye transfer edilen larva saysAna ar yetitirme mevsimiErkek ar populasyon varlKolonilerin beslenmesi

Ana Ar Kalitesi

YaYumurta1gnlk2gnlk3gnlk4gnlkCanl Arl (mg)209189172147119Ovariol Says (ad)317308292272224Spermateka ap (mm)1.311.271.211.151.03Spermateka Hacmi (mm3)1.181.090.930.820.58

Apis mellifera caucasica

SakindirDili uzundurSoua adapte olmuturGe uyanr, ge geliirGl populasyona ularBaz hastalklara duyarldrFazla propolis toplarKafkas Ars

Apis mellifera carnica

SakindirGelime hz ok iyidirErken ilkbaharda hzl geliirBal verimi yksektirOul eilimi yksektirKlama yetenei iyidirYaygn bir rktrKarniyol Ars

Apis mellifera ligusticaSakindirGelime hz ok iyidirErken ilkbaharda hzl geliirBal verimi yksektirAr st verimi yksektirKlama yetenei iyidirYaama gc yksektir Dnyada en yaygn rktrtalyan Ars

2.bin

Ana Ar Yetitirme Mevsimi

Ana Arda Verimlilik Kontrol Ana gen ve verimli Ana yal veya verimsiz (oul verdi veya ld, kalsayd supersedure olurdu)

*

Bal dndaki ar rnlerinin retimine ynelik ciddi alma eksiklii, szlemeli retim yaplmamasSorun 10

*

Polen retimi

Bal arlar polen yklerini arka bacaklarnda toplayarak kovana getirmektedir.Polen tuza ancak bir arnn geebilecei byklkte delik bulunan plastik plaka ile polenlerin biriktii kutudan olumaktadr.Kovan nne takl olan polen tuza arlarn arka ayaklarnda bulunan polenin tuzan altnda bulunan blme dmesini salar.

*

Polenin Kurutulmas

Kurutulan polenler ierisindeki yabanc maddelerden temizlenmesi iin elekten geirilmelidir. Havalandrma sistemi alan bir elektrikli frnda 30-35C de 5-6 saat tutularak kurutma yaplabilmektedir.Polen nem oran % 5-10 dzeyinde olacak ekilde kurutulmaldr.

*

Polenin Tketimi

ocuklarda 2 ay ka/gnYetikinlerde 20 g/gn

*

Bal Arlarnn Poleni Tamas

*

Polen Tuza Kullanm

*

Polenin Kurutulmas

*

Polenin Pazara Sunumu

*

Ar Ekmei

*

Ar St retimiAr st retiminin temeli; kalplarla hazrlanan ykskler ierisine 1 gnlk larvalar transfer etme esasna dayaldr.Transfer edilen larvalar tayan alama erevesi anasz koloninin ortasna konur.Anasz kolonide 72 saat duran alama erevesi alnarak ar st hasat edilir.

*

Ar St retim Miktar

Ar st retim miktar i ve d etkenlere bal olarak nemli oranda deimektedir.Her bir ykskten yetitirme ve besleme yntemine gre 213-328 mg st elde edilir.Bir koloniden bir transfer dneminde 6.5-10.5 g arasnda ar st elde edilebilmektedir. Etkin bir ynetimle bir sezonda 1-1.5 kg ar st elde edilebilir.

*

Larva Transferi

*

Ar St zerinde Larvalar

*

Ar St Hasad

*

Ar Stnn Pazara Sunumu

*

i Arnn Balmumu Salglamas

*

i Arnn ve Balmumu Plakalar

*

Erimi Balmumunun Kalplanmas

*

Temel Petek

*

Balmumunun Pazara Sunumu

*

Propolis

Dokular onarc, damar bzc, kan phtlatrc, yaralar iyiletirici, sedef, hemoroid, egzama, gibi cilt rahatszlklarnda, az yaralar, di ars, mide lseri, nefrit, idrar yollar enfeksiyonu, influenza ve dier birok hastaln tedavisinde ve kozmetik sektrnde kullanlmaktadr.

*

i Arnn Propolis Toplamas

*

Propolis Toplam i Ar

*

Propolis Elde Etme Levhas

*

Propolis Tuza

*

Ham Propolis

*

Propolisin Pazara Sunumu

*

Ar Zehiri

Ar zehiri romatizma rahatszlklar bata olmak zere kanserin baz tiplerinde, adale arlarnda, eklem ve sinirsel iltihaplarda, boaz ars, migren, astm, kolesteroln drlmesinde, genel baklk uyarc, adet ncesi sendromunda kullanlmaktadr.

*

Ar Zehirinin Elde Edilmesi

*

Topluine ve Ar nesi

*

Larva

Bal ars larvalar youn besin maddesi ve hormon iermektedir.Damak tadna uygun olan uluslar mutfaklarnda bal ars larvalarna yer vermektedir.

*

Larvalarn Petekten karlmas

*

Larvann Hazrlan ve Piirilmesi

*

Ar Larvas le Yaplm Yemek

*

Larvalarn i Olarak Yenilmesi

*

Paket Ar

Mevsimi erken balayan yerlerde retilen bal arlarnn, mevsimi ge balayan yerlere, bir ana ar ve yeteri kadar ii ar ile birlikte zel kutular ierisinde sata hazrlanmasdr.

*

Paket Arcln Yaplmas

Bal mevsimine kuvvetli kolonilerle girmek isteyen ve istedikleri zellikte paket ars alan ABDnin kuzey blgeleri ile Kanadadaki reticiler 3-4 aylk nektar akm dneminde her koloniden 70-120 kg bal elde etmektedirler.

*

Paket Arcln Yararlar

Bu sistem ar kolonilerinin sekiz aylk klatlma dneminde bakm ve beslenme girdilerini ortadan kaldrmakta, ar kolonilerine klk yiyecek olarak braklmas gereken 15-20 kg baln alnmas ile bal retiminde daha fazla bir art salanmaktadr.

*

Paket Arclnn Yapl

Paket ars sipari eden arclar, paket arlarnn geli tarihlerini youn nektar akmndan 2-3 ay nce ellerinde olacak ekilde ayarlamaktadrlar. Bu durum paket arlarn kovanlara yerletirilmesi ve kolonilerin gelierek bal mevsimine iyi bir ekilde girebilmesi iin nemlidir.

*

Paket Arnn Hazrlanmas

*

Sata Hazr Bir Paket Ar

*

Paket Arlarn Datlmas

*

Ana Ar Kafesinin karlmas

*

Paket Arlarn Boaltlmas

*

Ana Arnn Verilmesi

*

uruplama Yaplmas

*

Ekonomik ve ticari anlamda retim iin yeterli koloni bulundurmama ve teknik anlamda gezginci arclk yapmamaSorun 11

*

Kovanlarn Tanmaya Hazrlanmas

*

Aracn Hazrlanmas

*

Kovanlarn Yklenmesi

*

Kovanlarn Tanmas

*

Yklemenin Bitirilmesi

*

Kovanlarn Tanmas

*

Malzemelerin Tanmas

*

Kovan Yanl Yerletirmenin SonucuKenarlara yaklaldka kovanlarda armaya vs bal olarak gllk artar

U Tipi Arlk Dzenlenmesi

S eklinde Arlk Dzenlenmesi

Yanl Kovan Ykleme

*

Gezginci Arcnn Arl

*

Kolonilerin klatma ncesi ve klatma esnasnda nemli hatalar yaplmasSorun 12

*

Klatma Nedir

Bal ars kolonilerinin aktif sezon sonrasnda dinlenecekleri dnem olup hava scaklnn +140Cnin altna dmesiyle balar.Bu dnemde bal arlar k salkm olutururlar ve sadece bal yerler.

Klatma Esnasnda ...

Kolonilere k yiyecei olarak bal ve polenli petekler braklr.Petekler tamamen balla dolu olmayp alt yarlarndaki gzler bo olmaldr.Arlar bal dolu gzler zerinde deil, balla dolu ksmn hemen altndaki bo gzler zerinde salkm kurarlar.

Klatma Esnasnda ...

Kovan ierisinde yeterli besin stou olmal.Varroaya kar ilalama yaplm olmal.Su basmasna kar sehpalara alnmal.atlak, krk ve delik kovan kullanlmamal.Kovanlar hafif ne eik yerletirilmeli.Kovan kapaklar altna hava geiren ve nem tutan maddeler konulmal.

Klatma Esnasnda ...

Uma delikleri daraltlmal. Kovan ierisinde bo petek braklmamal.Blme tahtas ile petekler sktrlmal.Kovanlar, varsa sundurma altna alnmal.Kovanlar hibir ekilde rahatsz edilmemeli.Bo petekler depolanmal ve mum gvesine kar ilalama yaplmal.

Klatmada Baar Kriteri

Klatma sonunda lm oran; %0-5 ok iyi %10 normal >%11 zarar

Klatlan Koloniler

Kovan inde Dzenleme

Arcla destek olacak ball bitkilerin ekim ve dikiminin yaygnlatrlmamasSorun 13

*

Genel BilgiDoal bitki alanlarnn bozulmasEk beslemenin maliyetiGezginci arcln zorluklarDoal rn elde edilmesine ynelik sistemlerAr meras ve bitki deseninin oluturulmasAlternatif/Destek bitkisi : ARIOTU

Arotunun zellikleriKaliforniya orijinlidir.Phacelia cinsine ait tek yllk bir bitkidir.Arlar iin olduka ekici bir bitkidir.Dnyada 13 tr bulunmakta, ancak 4 tr bal arlar iin deerlidir.60-100 cm boylanmaktadr.

ieklenme Sresi ve ZamanEkim ilemi ekim-aralk aylarnda yaplmaktadr.Ekim zamanna bal olarak mart-mays aylarnda ieklenmektedir.ieklenme sresi ekim yer ve zamanna bal olarak 4-7 hafta arasnda deimektedir.

Ar yetitiricilerimizin teknik arcln temel koullarn bilmemesiSorun 14

*

Dikkat Edilmesi Gerekenler...Arlarn uuta olduu lk gneli gnde koloni almaldr.Temiz ve ak renkli giyecekler giyilmelidir.Maskesiz olarak arlara yaklamamaldr. Kovana yaklamadan nce krk yaklm olmaldr.

Dikkat Edilmesi Gerekenler...Tezek, temiz paavra, kuru al, tala gibi malzemeler yakt olarak kullanlmaldr. En ideali oluklu ambalaj kartonudur.Krn alrken alev veya kvlcm karmamasna dikkat edilmelidir. Arlarla alrken kenarda durulmal ve giri deliinin n kapatlmamal, gne arkaya alnmaldr.

Dikkat Edilmesi Gerekenler...Kovan almadan giri deliinden duman verilerek arlarn sakinletirilmesi salanmaldr.Ana arnn ikinci erevede olma ihtimali az olduu iin nce ikinci ereveyi karmal sonra dier ereveler alnp incelenmelidir.Hzl hareketler arlarn saldrma ve sokmasna neden olacandan yava allmaldr.

Dikkat Edilmesi Gerekenler...Arlk ierisinde el kol hareketleri yaplmamaldr.Parfm gibi kokular dklerek arlk ierisine girilmemeli ve kovan kontrol yaplmamaldr.Yamacla meydan vermemek iin ball petekler darda braklmamal veya unutulmamaldr.uruplama yaplrken urubun etrafa dklmemesine dikkat edilmelidir.

Balda kaliteye ve kalnt oluturacak uygulamalara yeterince dikkat edilmemesiSorun 15

*

Bal Hasat Zaman

Peteklerin en az 2/3 bal arlar tarafndan srland zaman petekler hasat edilebilir demektir.Daha nce hasat yapld takdirde balda su oran yksek olduu iin baln kalitesi dmektedir.

*

Baln Saklanmas

Baln en ideal saklama scakl 110Cdir.Bal 450Cden yksek scaklklarda stlmamaldr. Aksi durumda balda HMF dzeyi ykselecektir. Bal bu scakln zerinde stld takdirde tketilmeyerek imha edilmelidir.

*

Baln ekerlenmesi

Baln ekerlenmesi fiziksel yaps ile ilgili olup ierisinde bulunan fruktoz ve glikoz oranna baldr. Eer balda glikoz miktar fruktoz miktarndan fazla ise balda ekerlenme daha abuk olmaktadr.

Baln ekerlenmesi, gerek bal olduunu gsterir.

*

Baln Ekimesi

Balda bozulma ve ekime olay olgunlamadan hasat edilmi olan bal ierisinde bulunan bakteri ve mayalarn faaliyeti sonucu olumaktadr. Bu nedenle bal olgunlamadan ve srlanmadan hasat edilmemelidir. ekerlenen ballar ise daha abuk bozulur.

*

Bal Tketiminde Dikkat!

Bir yann altndaki ocuklarn mamalarna kesinlikle bal kartrmaynz. Her ne amala olursa olsun bal vermeyiniz.Bal Clostridium botulinum sporlar ierebilmektedir. Bu sporlar bebeklerin sinir sistemini etkileyerek ciddi hastalklara neden olabilir.

*

Balda Kalnt KaynaklarTarmsal mcadele ilalarGenetik olarak deitirilmi bitkilerAr hastalk ve parazit ilalareitli sebeplerle kirlenmi su kaynaklarBalmumuna katlan katk maddeleriSalksz hasat ve depolamaHava kirlilii

lkemiz Ballarnda Kalntlkemizde arcln youn olarak yapld ukurova Blgesinden toplanan bal rneklerinde yaplan kalnt belirleme almasnda 135 adet bal rneinde yaplan kimyasal analiz sonucunda blgede retilen szme iek bal rneklerinde tespit edilen organik fosforlu insektisidlerin rastlanma skl %15.54 orannda olmu ve bu ballar tketebilecek insanlarda kronik nitelikte de olsa zehirlenme belirtileri grlebilecei saptanmtr (Filazi ve ark., 1999).

hra Ballarnda Durumhra edilen ballarn yaklak %90n am bal oluturmakta, ancak ihra ballar ierisinde naftalin, niasta ve antibiyotik kalnts ile eker bulunmasndan dolay Avrupa lkelerinden geri dnmektedirler. Bu sebeplerden Kasm 1998den itibaren iek bal ihracatnda durma sz konusudur. Ayrca bal ihra eden firma says 41den 10a dm ve 1997-1998 sezonunda 7000 ton ihra edilen bala karlk 2000 ylnda sadece 3350 ton bal ihra edilebilmitir (Kalpaklolu, 2000).

lkemizde Bal TketimiBal youn olarak besleyici ve tedavi edici amala kullanlmakta, ancak gerek kalnt sorunu gerekse eker katkl hileli bal olma endiesinden dolay tketiciler tarafndan alnrken market yerine dorudan reticiden alma ynnde aba sarf edilmekte ve marketten yaplan almlarda baln kalitesine byk bir gvensizlik duyulmaktadr (Kumova ve Korkmaz, 2000).

Kalntdan Korunma YollarOrganik bal retimini gelitirmekBitki yetitiricilerinin bilinlendirilmesiUlusal Ar Sal Birliinin kurulmasRuhsatl ila kullanlmasTketicinin bilinlendirilmesi ve rgtlenmesiArclarn bilinlendirilmesi ve rgtlenmesi

Kalntdan Korunma rnekleriOrganik bal retimine katk salamak amacyla ila kullanmna rnek olarak mum gvesine kar naftalin yerine sofra tuzu kullanm (Kumova ve Korkmaz, 2000),Balda doal olarak bulunan bir organik asit olmas, verilen dozun balda kalnt brakmamas ve uygulamadan ksa bir sre sonra doal snrlara inmesi nedeniyle insan saln olumsuz dzeyde etkilemediinden Formik Asit varroa ve kirece kar nerilmektedir (Kaftanolu ve ark, 1992).

Modern arclk alet ve ekipmannn kullanlmamas ve finansmanSorun 16

*

MODERN EKPMAN

Ana ar zgaras ve ar karan

ereve telleme

Sr ba ve Sr tara

Modern Ekstraktrler

Baln tortusunu alma

Otomatik sr alma (2)

Kattan ereve karma

Plastik petek

SMS gnderen kovan

Ana Ar Yakalama Aleti

Polen Tuza

Ar Zehiri Toplama Cihaz

urup Tankeri

Tayclar

Ana Ar Izgaras

Polen Kurutucu

Polen Temizleyici

Paket Ar

Yresel zelliklere ve ne sahip ballarn yeterli dzeyde tantlmamas, pazarlanamamasSorun 17

*

Anzer Yaylas

emdinli BalKars BalYksekova BalKestane BalToros BalOkaliptus BalvsAnzer Balndan Farklar Var m

*

Ar rnlerinde markalama ve ambalajlama konusunda almalarn yetersiz oluuSorun 18

*

Etiketli Ballar

Flora haritas ve flora kullanm ile ilgili almann yetersiz olmasSorun 19

*

Trkiye Ball Bitkiler Flora Haritas

FLORA HARTASI KULLANIMIHarita zerinde drt ayr renk bulunmaktadr. Bu renkler;Sar:Flora durumu zayf olan kyleri (Koloni bana 0-12 kg)Mavi:Flora durumu orta seviyede olan kyleri (Koloni bana 13-25 kg)Yeil:Flora durumu iyi olan kyleri (Koloni Bana 26-35 kg)Krmz:Flora durumu ok iyi olan kyleri (Koloni bana 35 kg ve st)

Erken ilkbaharda arlar iin uygun yrelerde ise;Bulunulan corafyada ieklenmenin dier yrelere gre daha erken balad yerleri ifade eder.Harita ile ilgili saysal deerler ise; le ad, Ky ad, ieklenmenin balang tarihi,ieklenmenin biti tarihi, kydeki mevcut kovan says, kyn mevcut mera kapasitesi,kovan olarak, yerli arclarn ortalama bal verimi, Kyde mevcut ball bitkilerin isimleri bulunmaktadr.

Ar Yetitiricileri Birliklerinin almalarnn lke genelinde yeterli boyutta olmamasSorun 20

*

Ar yetitiricilii ile ilgili aratrma almalar bata olmak zere eitim ve yaym almalarnn yetersiz olmasSorun 21

*

T e e k k r l e r

*Not eklenebilir*

*kg vlu bh*

*

*

*

*

*Not eklenebilir*Bu dzenlemeleri yapmak amacyla yaplacak uygulamalara POPULASYON DZENLEME ALIMALARI diyoruz.Bu almalar sonucunda koloni verimlilii artar, iin zellii tekdze olur ve iilik azalr, oul kontrol, oul retimi ve ana ar yetitirme ileri kontrol altna alnm ve kolaylam olur.*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

Art & Photos

31 ülke arıcılığı için öneriler