Менежментийн эдийн засгийн онол, үндсэн ухагдахуун

лекц № 1

МУИС-ийн Завхан сургууль ЭЗО-ийн багш Б.Мөнхбүрэн

Судлах зүйл

- МЭЗО, ашигийн ба ашигийн бус пүүс, төрийн байгууллагуудын ялгааа

- Шийдвэр гаргалт түүний үе шат- Ашигийн янз бүрийн онолууд, ашигийг

хамгийн их байлгах, - Хувьцаа эзэмшигчидийн хөрөнгийг

хамгийн их байлгах загвар

Микро экономиксийн салбар шинжлэх ухаан Менежерүүд шийдвэр гаргахдаа ЭЗО-ийг хэрэглэх зайлшгүй

шаардлагатай болсон. Менежерүүд өдөр бүр цогц асуудлуудтай тулгарч

шийдвэрлэх шаардлагатай болдог. Менежерүүд урт ба богино хугацаанд шийдвэр гаргаж

байгууллагын дотоод нөөцийг зөв хувиарлах Менежерүүд ирээдүйн эрэлт буюу зах зээлд анхаарлаа их

хандуулдаг. Зардлын зохистой хэмжээ нь үйлдвэрлэлийн ашигт

ажиллагааг хангахад чухал үүрэгтэй. Урт хугацаанд менежерүүд хөрөнгийн хувиарлалтыг

өргөжүүлэх шинэ бүтээгдэхүүн буй болгох борлуулах гэсэн асуудлуудад анхаарал хандуулж нарийн судлах

Яагаад менежментийн ЭЗО хэрэгтэй?

МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭКОНОМИКС ЮУГ СУДЛАДАГ ВЭ?

Mенежментийн экономикс: Ашгийн болон ашгийн бус, төрийн байгууллагын шийдвэр гаргалтын асуудалд эдийн засгийн онолын ойлголт, арга зүйг хэрэглэх асуудлыг судлана.

Mенежментийн экономикс нь микро экономикс дээр тулгуурлана.

Mенежментийн экономикс нь микро экономиксын зарим ойлголтуудыг хэрэглэн байгууллагын хэмжээнд хүчин зүйлсийг үр ашигтай хуваарилах тухай шийдвэр гаргах үндэс болдог.

Mенежментийн экономикс нь:-Эрэлтийн онол-Үйлдвэрлэл ба зардлын онол-Зах зээлийн өрсөлдөөний хэв шинжүүд, тэдгээрийн ашиг болон үнийн талаарх шийдвэр

- Капитал төлөвлөлт, капиталын зардлыг үнэлэх

- Хөрөнгө оруулалт, түүний талаар шийдвэр гаргах

- Асимметрик мэдээлэл, муу сонголтын тухай

Судалгаандаа статистик, эконометрик- -ийн аргуудыг өргөн хэрэглэнэ. Тухайлбал, хэтийн хандлага тодорхойлох, үнэлгээ хийх гэх мэт.

Шийдвэр гаргах үе шат:1.Зорилгоо тодорхойлох буюу бий болгох2.Асуудлыг тодорхойлох3.Хувилбарт шийдвэрийн боломжийг гаргах4.Хувилбаруудыг үнэлэх ба оновчтойг нь сонгох

a. Нийгмийн хязгарлалтыг авч үзэхb. Байгууллагын ба орцын

хязгаарлалтыг авч үзэх 5. Шийдвэрийн гүйцэтгэл ба хяналт

Эрэлтийн онолЭрэлтийн онол

Бүтэц

ManagerialEconomics

ManagerialEconomics

Эрэлтийн таамаглалЭрэлтийн таамаглал

ТӨЗЗ ба ТБӨЗЗ дээр хэрхэн ажиллах вэ?

ТӨЗЗ ба ТБӨЗЗ дээр хэрхэн ажиллах вэ?

Эрэлтийн үнэлгээЭрэлтийн үнэлгээ

Үйлдвэрлэл ба зардалҮйлдвэрлэл ба зардал

Зардлын онолын шинжилгээЗардлын онолын шинжилгээ

Үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт,

Үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт,

Урт хугацааны хөрөнгө оруулалтын шинжилгээ

Урт хугацааны хөрөнгө оруулалтын шинжилгээ

Managerial Economics Managerial Economics

Macroeconomics

Economics

Microeconomics

International Economics

Regional Economics

Money, finance, banking “Sector” economics

Labor economics

Economics of IT

Managerial economics

Economic Development

Менежерийн шийдвэр гаргалтанд Менежментийн эдийн засгийн үүрэг оролцоо

Менежерийн шийдвэр гаргалтанд Менежментийн эдийн засгийн үүрэг оролцоо

Менежерүүдийн тулгамдах асуудлууд

Бүтээгдэхүүний үнэ ба гарц

Үйлдвэрлэх ба зарах

Үйлдвэрлэлийн технологи

Онлайн боруулалт

Зар суртачилгаа, идэвхижүүлэлт

Хөрөнгө оруулалт санхүүгийн чадавхи

Менежерүүдийн тулгамдах асуудлууд

Бүтээгдэхүүний үнэ ба гарц

Үйлдвэрлэх ба зарах

Үйлдвэрлэлийн технологи

Онлайн боруулалт

Зар суртачилгаа, идэвхижүүлэлт

Хөрөнгө оруулалт санхүүгийн чадавхи

ЭЗ-ийн ойлголт

Хэрэглэгчийн онол

Пүүсийн онол

Зах зээлийн бүтэц ба үнэ тогтох бүтцийн онол

ЭЗ-ийн ойлголт

Хэрэглэгчийн онол

Пүүсийн онол

Зах зээлийн бүтэц ба үнэ тогтох бүтцийн онол

Асуудлыг тодорхойлох аргууд

Судалгаа хийх

Мэдээлэл анализ хийх

Ирээдүйг таамаглах

Тоглоомын онолд суурилах

Оновчтой сонголт хийх

Асуудлыг тодорхойлох аргууд

Судалгаа хийх

Мэдээлэл анализ хийх

Ирээдүйг таамаглах

Тоглоомын онолд суурилах

Оновчтой сонголт хийх

Менежментийн экономикс

Эдийн засгийн үндсэн ойлголт, онолуудад ашиглаж менежерт

тулгардаг асуудлуудыг тодорхойлж

Менежментийн экономикс

Эдийн засгийн үндсэн ойлголт, онолуудад ашиглаж менежерт

тулгардаг асуудлуудыг тодорхойлж

Оновчтой шийдвэр гаргахОновчтой шийдвэр гаргах

Менежментийн экономиксМенежментийн экономикс

Эдийн засгийн үр ашигЭдийн засгийн үр ашиг

Пүүсийн үнэ цэнэПүүсийн үнэ цэнэ

Эдийн засгийн зайлшгүй байдал

Эдийн засгийн зайлшгүй байдал

Эдийн засгийн үндсэн ухагдахуунуудад суурилах

Эдийн засгийн үндсэн ухагдахуунуудад суурилах

DemandDemand

SupplySupply

CostsCosts

RevenueRevenue

ProfitProfit

Эрэлтийн шинжилгээ ба үнэлгээ

Эрэлтийн шинжилгээ ба үнэлгээ

Эрэлтийн үнэ, мэдрэмж, таамаглалууд

Эрэлтийн үнэ, мэдрэмж, таамаглалууд

Хэвийн бараа ба дорд барааг харьцуулах

Хэвийн бараа ба дорд барааг харьцуулах

Үнийн бодлогын оновчтой байдал

Үнийн бодлогын оновчтой байдал

Зар суртачилгааны зохимжтой байдлыг тодорхойлох

Зар суртачилгааны зохимжтой байдлыг тодорхойлох

Зах зээлийн эрэлтЗах зээлийн эрэлт

Зах Зээлийн нийлүүлэлт

Зах Зээлийн нийлүүлэлт

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн тэнцвэр

Үйлдвэрлэл ба зардалҮйлдвэрлэл ба зардал

Үйлдвэрлэлийн функцҮйлдвэрлэлийн функц

Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлБүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл

Нийт, ахиу, дундаж бүтээгдэхүүн, орлого зардлуудыг тооцоолох

Нийт, ахиу, дундаж бүтээгдэхүүн, орлого зардлуудыг тооцоолох

Үйлдвэрлэлийн хувиарыг хянаж нягтлах

Үйлдвэрлэлийн хувиарыг хянаж нягтлах

Пүүсийн хэмжээг тодорхойлохПүүсийн хэмжээг тодорхойлох

Эдийн засгийн ба эдийн засгийн бус хүчин зүйлсүүд

Эдийн засгийн ба эдийн засгийн бус хүчин зүйлсүүд

Нэгж орц ба хосолсон орцуудын зохимжит түвшинг тодорхойлох

Нэгж орц ба хосолсон орцуудын зохимжит түвшинг тодорхойлох

Тогтмол ба хувьсах зардлуудТогтмол ба хувьсах зардлууд

Тодорхой ба тодорхой бус зардлуудТодорхой ба тодорхой бус зардлууд

Урт ба богино хугацааны зардлыын харьцуулалт

Урт ба богино хугацааны зардлыын харьцуулалт

Өрсөлдөөн, зах зээлийн стратеги, шийдвэр гаргалт

Өрсөлдөөн, зах зээлийн стратеги, шийдвэр гаргалт

Шийдвэр гаргалт нь бусад зах зээлд хэрхэн нөлөө үзүүлэх вэ?

Шийдвэр гаргалт нь бусад зах зээлд хэрхэн нөлөө үзүүлэх вэ?

Competitive; monopoly; oligopoly; monopolistic competition,

Monopoly/monopsony confrontation

Competitive; monopoly; oligopoly; monopolistic competition,

Monopoly/monopsony confrontation

Өрсөлдөөний стратегиӨрсөлдөөний стратеги

Зах зээлийн өрсөлдөөнийг хэмжих

Зах зээлийн өрсөлдөөнийг хэмжих

Зах зээлийн стратеги ба бусад зах зээлийн

стратегиыг харьцуулах

Зах зээлийн стратеги ба бусад зах зээлийн

стратегиыг харьцуулах

Үнийн бус өрсөлдөөнҮнийн бус өрсөлдөөн Олон пүүсүүдийн хэвтээ ба босоо хамтын ажиллагаа

Олон пүүсүүдийн хэвтээ ба босоо хамтын ажиллагаа

Үнийн стратеги ба туршлагаҮнийн стратеги ба туршлага

Үнийг хэрхэн тогтоох вэ? Үнийг хэрхэн тогтоох вэ?

Жижиглэнгийн үнэЖижиглэнгийн үнэ

Өрсөлдөөнд тулгуурлахӨрсөлдөөнд тулгуурлах

Үнийн ялгаврлалҮнийн ялгаврлал

Үнийн иж бүрдэлҮнийн иж бүрдэл

Тусгайлсан болон нэгдсэн үнийн бодлого

Тусгайлсан болон нэгдсэн үнийн бодлого

Үнийн шилжүүлэгҮнийн шилжүүлэг

Business and GovernmentBusiness and Government

Дүрэм журам, дүрмийн бус татварын бодлого, Зах

зээлийн хэлэцээр, Өрсөлдөөний зохицуулал.

Дүрэм журам, дүрмийн бус татварын бодлого, Зах

зээлийн хэлэцээр, Өрсөлдөөний зохицуулал.

Татвар ногдуулалт ба багасгах

Татвар ногдуулалт ба багасгах

Итгэлцлийн эсрэг бодлого. Итгэлцлийн эсрэг бодлого.

Дүрэм журмаас үүдэлтэй асуудлыг зохицуулах

Дүрэм журмаас үүдэлтэй асуудлыг зохицуулах

КапиталжуулалтКапиталжуулалт

Шийдвэр гаргах дүрэм, журам

Шийдвэр гаргах дүрэм, журам

Капиталжуулах үйл явцКапиталжуулах үйл явц

Бэлэн мөнгөний урсгалын тооцоо

Бэлэн мөнгөний урсгалын тооцоо

Олон сонголтод төслүүдОлон сонголтод төслүүд

Оновчтой капиталын сонголтыг хийх

Оновчтой капиталын сонголтыг хийх

Капиталын зардалКапиталын зардал

ПҮҮСИЙНАШИГИЙГ ХАМГИЙН ИХ БАЙЛГАХ

А

А

В

Е

Е

ЕВ

ЕЕ

Ашигийн эрсдэлийн онол:Ашиг нь хэвийн орлогын түвшингээс дээгүүр байх хэрэгтэй гэж

үздэг учир нь хөрөнгө оруулалтыг урьдчилан сайн таамаглах үед ашигийн эрдсэлийг тусгадаг бөгөөд өндөр орлоготой байсан ч ашигийн эрсдэл хүлээж болох юм. \Казино ба ус сувгийн компани\Ашигийн динамик тэнцвэрийн онол:

Пүүс урт хугацаанд\эрсдлийг тооцсон\ ашигийн дундаж тэнцвэрт хувийг эзэмших хандлагатай байдгыг илэрхийлнэ. Хугацааны ямар ч түвшинд салбарын тухайн нэг пүүс урт хугацааны хэвийн орлогын түвшингээс доогуур ба дээгүүр орлоготой байж болно. \Нефтийн хомсдол\Ашигийн монополь онол:

Зарим салбарт нэг пүүс нь зах зээлийг илүү хошуучилж, урт хуагцаанд хэвийн түвшнээс илүү орлогыг эзэмших явдал байна. Нэг том пүүс нэмэлт бүтээгдэхүүнийг жижиг пүүсийг бодвол бага зардлаар үйлдвэрлэх боломжтой. \Патент, лиценз, зүй ёсны монополиуд\ Ашигийн шинэчлэлийн онол:

Хэвийн түвшингээс дээш байх явдлыг урамшуулна. Тодруулбал пүүс өндөр чанартай бүтээгдэхүүнийг шинээр буй болгож зах зээлийн боломжийг сайтар ашигласан явдал юм. \Микрософт\

Ашигийн удирдлагын үр ашигтай байх онол:Ашигийн шинэчлэлийн онолтой ойролцоо буюу сайн

зохион байгуулалттай ур чадвартай менежер бүхий пүүс хэвийн түвшингээс дээгүүр ашигтай байж болно.

Ашигийн эдгээр онолууд нь тусдаа тайлбартай боловч эцэстээ бүгд холбоотой байдаг бөгөөд ашигтай байх ба ашигийг хэвийн түвшингээс илүү их хуримтлуулна гэдэг нь эрсдэл, шинэчлэл, менежерийн ур чадвар, монопольт хүч, өөрчлөлт байгаагын үр дүн юм.

ХУВЬЦАА ЭЗЭМШИГЧДИЙН ХӨРӨНГИЙГ ХАМГИЙН ИХ БАЙЛГАХ

А

А

В

Е

Е

ЕВ

ЕЕ

Пүүсийн хувьцааны өртөг: Хүлээгдэж буй ирээдүйн бүх ашигийн өнөөгийн өртөгтэй тэнцүү буюу хувьцаа эзэмшигчдэд шаардлагатай орлогын хувиар тооцсонтой тэнцүү байна.

Пүүсийн үнэ цэнийг тодорхойлох: Пүүсийн үнэ цэнэ гэдэг нь ашигийн эрсдэл, цаг хугацааны хүчин зүйл, тодорхойхэмжээний мөнгө зэргээр тодорхойлогдох юм. Ерөнхийд нь авч үзвэл пүүсийн үнэ цэнэ нь пүүсийн ирээдүйд хүлээгдэх буй цэвэр мөнгөн хөрөнгийн өнөөгийн өртөг байдаг.

Пүүсийн үнэ цэнэ Дотоод нөөц ба гадаад хязгаарлалт

Хязгаарлагдана

Дискаунт хүү ke нь:1. Пүүсэд мэдрэгдэж

буй эрсдлээс2. Капиталын зах

зээлийн нөхцөл байдлаас хамаарна.

Ашигийн ирээдүйн хэмжээ Пt нь:1. Орлогоос

- Эрэлтийн үнэлгээ ба таамаглал- Үнэ бүрдэлт

2. Зардлаас- Хэрэглэгдэж буй үйлдвэрлэлийн арга- Зардлын функцийн хэлбэрээс хамаарна

Pt *Qt – Vt*Qt-Ft

Ашигийн бус байгууллага

1. Ашигийн бус пүүсэд ашиг хожоог хүлээн авах эрхийг хэн ч эзэмшдэггүй. Ашигийг урамшуулах байдал үгүй байгаа нь үр ашигтай байдлыг өдөөж өгөхөд нөлөөлж болох юм.

2. Ашигийн бус пүүс, компани орлогыг татвараас чөлөөлөгдөнө.

3. Ашигийн бус пүүс татварын хөнгөлөлттэй хандивуудаас хожоо олж байдаг.

Ашигийн бус байгууллагын зорилго: - Төсвийн хязгаарт багтаан бүтээгдэхүүний тоо ба чанарыг

хамгийн их болгох- Захиргааны ажилтнуудын үүрэг хариуцлагыг дээшлүүлэх- Мөнгөний эрэлтийг хамгийн их байлгах- Хандивлагчдын үүрэг хариуцлагыг сайжруулах явдал

Гэрийн даалгавар:

МЭЗО-ийн номноос 15-р хуудас 1.3-р хүснэгтийг бичих