Менежментийн үндэс хичээл А.Гэлэгжамц

2009 он

Менежмент гэж юу вэ?

Менежмент гэж юу вэ?

Менежментийг тодорхойлохын тулд дараах асуудлуудыг авч үзэх хэрэгтэй.

1. Менежмент нь урлаг шинжлэх ухаан

2. Менежмент бол мэргэжил

3. Менежмент гэдэг нь бизнесмен, ажил хэрэгч хүн

гэдгээс ялгаатай утга санааг илтгэдэг

4. Менежмент гэдэг үгийг олон янзаар хэрэглэдэг.

Менежмент гэж юу вэ?

Ер нь хорвоод удирдлагагүй юм гэж үгүй бөгөөдтүүнээс нийгэм, түүний бүлгийн удирдлагын тухайярихын тулд байгууллага, менежмент, менежер гэсэнЗ ойлголтыг харилцан уялдаатай авч үзэх хэрэгтэйболно гэдгийг менежментийн ухаан баталсан юм.Англи хэлний "to manage" "менежмент" гэдэг үгболовсрол олсон болон түүний төлөв тэмцэж буй бүххүнд амьдрал практик дээр дэндүү ойлгомжтойболсоор удлаа. Дэлхийн улс орнуудад менежментийнач тусыг 1930-аад оноос тодорхой мэдэрч эхэлсэнбөгөөд тэр үеэс удирдах урлагийг мэргэжил хэмээнүзэх болсон байна.

9

Чухал суурь ойлголт

Менежмент

Менежер Байгууллага

Менежмент гэж юу вэ?

Дэлхийн улс орнуудад менежментийн ач тусыг1930-аад оноос тодорхой мэдэрч эхэлсэн бөгөөд тэрүеэс удирдах урлагийг мэргэжил хэмээн үээхболсон байна. Хүмүүс хамтарч ажиллах нь ганцнэгээр хүч бололцоогоо дайчилснаас илүүашигтай гэдгийг эртнээс мэдэрч байна. Өрхгэрийн амьдралаас эхлээд байгууллага, төр улсынүйл ажиллагаанд удирдагч, жолоодогч, чиглүүлэнхошуучлагчийн хэрэгцээг бий болгожээ.Менежмент бол аливаа байгууллагын өмнөтавигдсан зорилт хэрэгжүүлэх зарчим, аргабарилыг багтаасан цогц асуудал юм.

Менежмент гэж юу вэ?

Менежмент гэдэг нь байгууллагынзорилгод хүрэхийн тулд нөөцүүдийг үрашигтай, үр дүнтэй арга замаартөлөвлөж шийдвэр гаргах, зохионбайгуулах, манлайлах, хянах үйлажиллагаануудын нэгдэл мөн.

Байгууллага, байгууллагын хэлбэрүүд, байгууллагын нийтлэг хүчин зүйлүүд

Байгууллага нь менежерүүдийнертөнцийн үндсийг бүрдүүлдэг баменежментийн оршин тогтнохшалтгаан болдог. Иймээс байгууллагагэж юу вэ, байгууллагыг яагаадудирдах хэрэгтэй вэ? гэдэг асуудлаасэхэлж менежментийг судалъя.

Байгууллага гэдэг нь нэгэн зорилгод хүрэхийн тулдзохион байгуулагдсан хамтран ажиллаж буй хоёр буюутүүнээс дээш хүмүүсийн нэгдэл мөн.

Байгууллага

Албан ёсны байгууллага

Албан ёсны бус байгууллага

Нийлмэл байгууллага

Байгууллага Хүний нөөц Санхүүгийннөөц

Биет нөөц Мэдээллийн нөөц

Ямар ч байгууллагын зорилгын ерөнхий шинж нь үр дүндхүрэхийн тулд нөөцүүдийг хувиргах юм. Байгууллагынашигладаг үндсэн нөөцийн тоонд хүмүүс, санхүү, биет нөөц болонмэдээлэл ордог. /Байгууллагынхаа онцлогоос хамаарна/

Нэхий ХК Удирдлагынбаг, ажилчид

Ашиг, хөрөнгөоруулалт

Үйлдвэрийнтоног

төхөөрөмж барилга

байгууламж

Борлуулалтын таамаглал, зах зээлийн судалгаа

Энх-ОрчлонДС

Багш нар,захиргааны ажилтангууд

Хандив, оюутны төлбөр

Компьютер, сургалтын хэрэгсэл

Судалгааны илтгэл,

хичээлийнхөтөлбөр

АймгийнЗДТГ

Төрийн албан хаагчид

Татварын орлого, тасаас

Барилга байшин, техник

ЭЗ-ийнүзүүлэлтүүд,

статистик мэдээ

Хүсний дэлгүүр Худалдагч

Ашиг, өөрийнхөрөнгө оруулалт

Байшин, бараа

материал

Үнийн жагсаалт, бэлтгэн

нийлүүлэгч

Менежментийн үйл явц

Зохион байгуулалт

Манлайлал Хяналт

Төлөвлөлт ба шийдвэр гаргалт

Менежментийн үүрэг

Аливаа байгууллагын менежмент тодорхой үүрэгтэй. Энэ үүргийгменежер хүн хариуцаж мэргэжил мэдлэгийнхээ ур чадварын дагуухэрэгжүүлнэ. Францын эрдэмтэн А.Файоль менежмент нь төлөвлөх,зохион байгуулах, захирах, зохицуулах, хянах гэсэн таван үүрэгтэй гэжүзжээ. Эдгээр үүрэг нь менежерийн үүрэгтэй давхцан менежментийнфункциональ тодорхойлолтонд орж байдаг. Дараагийн хичээлүүдэд дээрхүүргүүдийг тодорхой авч үзэх болно.

Төлөвлөлт

Хяналт

Зохицуулалт

Захирах

Зохион байгуулалт

Удирдлагад нөлөөлөх олонхүчин зүйлсийг харгалзан үзэхзарчмуудыг А.Файоль,У.Тейлор, М.Вебер нарынзэрэг судлаачид боловсруулсаннь өнөө хүртэл удирдлагын янзбүрийн түвшинд тэдгээрийгхэрэгжүүлэх онолын үндэслэлболж байна.

Менежерүүд, тэдний гүйцэтгэх үүргүүд,

удирдлагын үе шатууд

Менежмент-менежер

Ганц нэгээрээ хэрэгжүүлэх боломжгүй зорилгодхүрэхийн тулд хүмүүс хамтран ажиллаж эхэлсэнтэр үеэс менежмент үүссэн түүхтэй.

Менежмент, менежер гэсэн ойлголт ньудирдах, жолоодох, манлайлах гэсэнутга бүхий англи үгнээс гаралтай,менежментийг үйл ажиллагаа болохталаас нь хялбаршуулан авч үзвэл энэ ньхүмүүсээр ашигтай үйл бүтээлгэх, ажилхэрэг өрнүүлэх урлаг юм.

Удирдагч, менежер, манлайлагч...

Удирдагч- шинэ жанжин шугам, алсын хараа, зорилго,зарчим, үнэт зүйлс, чиглэлийг тодорхойлогч, түүндээбусдыг зоригжуулан удирддаг хүн.

Менежер- Байгууллага, группын хүний болон бусаднөөцийг тогтсон журам, дүрэм, зарчмын дагуу захирдаг,зохицуулдаг хүн.

Манлайлагч- Ажил үйлс, үг яриа, үйл хөдлөлөөрөө бусдыг үлгэрлэн манлайлагч.

Менежер юмыг зөв хийдэг хүн.

Удирдагч бол зөв юм хийдэг хүн.

Удирдлага

Удирдлага бол баигууллагын зорилтуудыг томъёолж түүнд хүрэхийн тулд зайлшгүй төлөвлөх, зохионбайгуулах, идэвхижүүлэх, хянах үйл явц мөн.

Зохион байгуулалт болон удирдлагын салбарын тэргүүнийонолч Питер Ф. Друкер удирдлагыг дараах байдлаартодорхойлжээ.

"Удирдлага гэдэг нь зохион байгуулалтгүйбөөгнөрсөн хүмүүсийг үр ашигтай, бүтээмжтэйбүлэг болгон өөрчлөх үйл ажиллагааны онцгойхэлбэр юм"

Үргэлжлэл... (Удирдлагын үе шатууд)

Генерал

Хурандаа

Хошууч

Ахмад

Захирал

Дэд захирал

Сургалтын алба

Тэнхимийн эрхлэгч

Цэргийн байгууллагад

Их дээд сургуульд

Хөдөлмөрийн хуваарилалт

Босоо Хөндлөн

Санхүү Үйлдвэрлэл Маркетинг

Захирал

Удирдлагын зарчим гэдэг нь аливаа үйлдэл хийх, шийдвэр гаргах ажилдзайлшгүй мөрдөх чиг баримтлал, зүй тогтол юм. Хүн төрөлхтний хөгжлийн үеэсүед амьдарч байсан олон эрдэмтэд удирдлагын зарчмуудыг янз бүрээр тодорхойлжбайжээ. Үүнд:

Үргэлжлэл...

Г.Эмерсоны (1853-1931) удирдлагын зарчим1. Тодорхой зорилго2. Эдийн засгийн чиг хандлага3. Мэргэжилтний сонирхол татах4. Хяналт5. Үйл ажиллагааг зохицуулах6. Оновчтой норматив хэрэглэх7. Ажиллах нөхцөл бололцоогоор хангах8. Үйл ажиллагаа (үйлдэл)-г стандартчилах9. Урамшуулах

А.Файоль (1841-1925) -ын удирдлагын зарчим1. Хөдөлмөрийн хуваарь2. Эрх хариуцлага3. Сахилга бат4. Захирах, захирагдах ёс5. Удирдлагын нэгдсэн чиглэл6. Байгууллагын сонирхолыг хувь хүнийхээс илүү үзэх

7. Цалин урамшил 8. Төвлөрсөн шийдвэр9. Шатлан захирамжлах10. Дэг журам 11. Шударга журам12. Боловсон хүчний тогтвор суурьшил13. Санаачлага 14. Нэр хүнд

3. Федрик, Ц.Тейлор (1815-1915)-ын удирдлагын зарчим

1. Ажилчдыг ШУ-ы үндэслэлээр сонгох2. Ажилчдыг шинжлэх ухааны үндэстэй сургах3. Ажлыг мэргэшүүлэх4. Цалинг ажилдаа шинэ зүйл сэдсэнээр нь урамшуулах

5. Удирдлага, ажиллагсдын хооронд хариуцлагын тогтолцоог зөв хуваарилах

М.Вебер (1864-1920)-ийн удирдлагын зарчим1.Нарийн мэргэшсэн мэргэжилтэн2.3ахирах, захирагдах ёс, удирдлагын хяналт3. Ажил үүргийн функциональ хуваарь, стандарт4. Субъектив алдаа гарахаас сэргийлэх5. Ажлын хөлс төлөлт

Менежерийн үүрэг

Менежерийн ажил байгууллагын өмнө тавигдсанзорилтыг хэрэгжүүлэхэд бүх хүмүүсийн хүчийг нэгтгэнзохион байгуулах чадвараас нь хамаардаг. Менежерүүдийнажлын агуулга ойролцоо боловч, чиг үүрэг, арга нь өөр өөрбайна. Менежерийн ерөнхий үүрэг юу болох нь тухайнбайгууллагын үйл ажиллагаатай хэрхэн холбогдож чадахвэ гэдгээр тодорхойлогдоно. Менежерийн үүрэг. Үүнд:

•Төлөвлөлт•Зохион байгуулалт•Хүн хүчний сонголт, хуваарилалт•Идэвхжүүлэлт •Хяналт •Шийдвэр гэх мэт...

Менежментийн түвшин

Менежерүүд нь дээд, дунд, анхан шатны гэсэн үндсэн 3 түвшинд хуваагдаж болно.

Дээд

Дунд

Анхан шатны

Менежерийн бус

Хамрах хүрээ

Менежерийн ур чадвар

Менежерүүд амжилттай ажиллахад хэд хэдэн онцлог бүхий дордурьдсан ур чадвартай байх хэрэгтэй. Үүнд: техникийн, харилцааны,шийдвэр гаргах, сэтгэн бодох, оношлогоо шинжилгээний гэх мэт...

Техникийн Оношлогоо сэтгэлгээнийХарилцааны Сэтгэн бодох

Дээд шат

Дунд шат

Анхан шат

Техникийн Оношлогоо сэтгэлгээнийХарилцааны Сэтгэн

бодох

Үргэлжлэл...

Менежментийн ур чадварыг хэрхэн эзэмших вэ? гэдэг асуулт зүйёсоор гарч ирж байна. Тухайн ур чадваруудыг өөр хоорондооуялдаатай байж болох үндсэн хоёр эх үүсвэрээс эзэмшиж болно.Үүнд:

Боловсрол Туршлага

Заавал судлах ном:•Н.Цэнд ба бус

Менежмент. УБ.: 2005., 497 хууд.•Т.Дорж, Ү.Чимэд

Менежемент. УБ.: 2000., 325 хууд.•Д.Болормаа

Менежмент. УБ.: 2001, 2008., 247 хууд•Б.Мөнхжаргал, Б.Амаржаргал

Менемент. УБ.: 2002., 323 хууд.•Ю.Адъяа

Менежментийн ухаан. УБ.: 2002., 291 хууд.•Н.Отгонбаяр

Менежмент. УБ.: 2006., 123 хууд.•П.Наранцэцэг

Монгол менежмент. уб.: 2003., 98 хууд.•Ч. Пүрэвдорж

Менежментийн удиртгал. УБ.: 2002., 291 хууд.•К.Боуман, М.Жаррет

Менежмент практикт. уб.: 2002., 271 хууд.•Менежментийн шинэ парадигма. уб.: 2005., 262 хууд.•Х.Пүрэвдагва

Менежерийн арга барил. УБ.: 1994., 147 хууд.•П. Мөнх, Б.Норжваанчиг

Менежмент. УБ.: 1997., 239 хууд.•Х.Лутчимэг

Менежмент менежерийн арга барил. УБ.: 2005., 217 хууд.

Менежментийн үндэс хичээл 1-р курсАшигласан ном

ДАРААГИЙН ЛЕКЦ-2 Менежментийн онолын үүсэл хөгжил ...