Holland Branding Group Kijkduin – Een onderzoek naar identiteit 1 Kijkduin Een onderzoek naar identiteit November 2007 Frank Bosboom Robert-Jan Hofhuis Eric Boekel Maarten Königs
Bijdrage aan identiteitsonderzoek (branding) van Holland Branding Group voor Kijkduin, opdracht gemeente Den Haag
Citation preview
1. Kijkduin Een onderzoek naar identiteit November 2007 Frank
Bosboom Robert-Jan Hofhuis Eric Boekel Maarten Knigs Holland
Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 1
2. Vingerafdruk Kijkduin Afstand centrum tot < 3 km Den Haag
119 ha 1.440 Voornamelijk na-oorlogse woningbouw Woonmilieu stijl:
buitencentrum Locatie in Nederland Huidige plattegrond Kijkduin
Stedelijk/landschappelijk Oppervlakte Aantal inwoners 2006 81% Nl
0-14 10% 0,5% Marokkaans 15-24 6% 1,5% Antilliaans 25-44 14% 16%
30.100,00 2,6% 12% Overig westers 45-64 39% 5% Overig niet-westers
65+ 31% Bevolkingsgroepen per 2004 Leeftijd opbouw 2005
Concentratie jongeren (0-24 jaar) 2005 Gemiddeld besteedbaar
inkomen 2004 Niet-werkende werkzoekenden 2006 Aantal delicten 2006:
90 14 x diefstal uit woning 54% koop 1-persoon 28% 31 x diefstal
uit auto 813 32% particulier 2-persoon 18% 420.934,00 19 x diefstal
overig 10% sociale huur 2 met kind 8% 3 x mishandeling 4% eigendom
onbepaald 1 met kind 25% overig 21% Sociale veiligheid 2006 Aantal
woningen 2006 2007 Huishoudensamenstelling WOZ-waarde 2005 Holland
Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 2
3. Inhoud Inleiding 4 Filosofie 5 Vraag 5 Aanpak 5 Orintatie 6
De rondleiding en themagesprekken 8 Identiteitssessie 15 Waarden
Kijkduin 25 Kernwaarden 25 De identiteit van Kijkduin 26 Brandsheet
28 Merken genoemd in de sessies 30 Aanbevelingen 31 Holland
Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 3
4. Inleiding De huidige bebouwing van Kijkduin en de
recreatieve en toeristische functies vertonen te weinig samenhang.
Veel van de bebouwing is bovendien gedateerd geraakt. Zowel de
ondernemers als de bewoners en de gemeente Den Haag werken aan
plannen ter vernieuwing van Kijkduin. De gemeente wil in het kader
van het masterplan Kijkduin tussen de 900 en 1000 woningen
toevoegen aan de badplaats. Hierdoor staat Kijkduin aan de
vooravond van een belangrijke nieuwe ontwikkeling. De geschiedenis
van de badplaats Kijkduin begint in de late negentiende eeuw. Op de
smalste plek van de zogeheten jonge duinen stonden rond 1900 drie
villa's, een hotel en een hospitium van de Sophia-stichting. Tussen
1920 en 1923 werd aan de voet van het duin villapark Meer en Bosch
aangelegd naar ontwerp van B. Bijvoet en J. Duiker. Het park
behelsde 126 tot villa's geschakelde middenstandshuizen. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog is ten gevolge van de aanleg van de Atlantik
Wall ongeveer de helft van de bebouwing van Kijkduin gesloopt,
waaronder een groot deel van 'Meer en Bosch'. Tussen 1954 en 1965
werd een gedeelte van de polder Segbroek ingericht als
kampeerterrein. Een gedeelte van Camping Ockenburgh is in het
midden van de jaren negentig omgevormd tot een bungalowpark. In
1956 presenteerde de gemeente een herbouw- en uitbreidingsplan voor
Kijkduin. Het Rijk wees het door F. van der Sluys gemaakte plan
echter af, omdat men vond dat het Westduinpark tot aan Kijkduin
onbebouwd moest blijven en de bebouwingsdichtheid in de strook
achter de duinen te hoog was. In de loop van de jaren zestig en
zeventig is de bebouwing van Kijkduin alsnog volgens een aangepast
plan van Van der Sluys (1962) tot stand gekomen. De trage
ontwikkeling werd mede veroorzaakt door de gevolgen van de
stormvloed van 1953. De versterking van de kust met puinduinen is
pas in 1968 voltooid. In dat jaar werd de Machiel Vrijenhoeklaan
doorgetrokken tot aan de camping en werden aan weerszijden grote
parkeerterreinen aangelegd. De recreatieve functie van Kijkduin
neemt sinds eind jaren tachtig sterk toe. De kern van Kijkduin
bestaat nu uit een winkelboulevard op de top van het duin. Direct
daarachter ligt het Deltaplein en de verbrede Kijkduinsestraat met
flats in drie tot zeven lagen. Ten oosten van deze straat is een
belangrijk deel van het villapark Meer en Bosch behouden. De als
middenstandswoningen gebouwde huizen zijn voor het merendeel
verbouwd tot luxe landhuisjes. Holland Branding Group Kijkduin Een
onderzoek naar identiteit 4
5. Filosofie In het algemeen wordt de vraag naar het bepalen
van de identiteit gesteld vanuit het uitgangspunt dat een goed
vastgestelde en geborgde identiteit: een vanzelfsprekende
(marketing-)communicatie over een gebied ondersteunt.
aspirant-bewoners en bedrijven die bij deze identiteit passen
aantrekt (externe clustering). professionals sturing en houvast
biedt in wat zij gezamenlijk gaan realiseren (sectorale
clustering). hardware (gebouwen/infrastructuur) en software
(bedrijven, voorzieningen etc.) koppelt (hard/zacht clustering).
Voor lang lopende herstructureringstrajecten blijkt een verliggend
baken nodig te zijn om de plannen en projecten te kunnen richten en
om de onderlinge samenhang te bewaken. Omdat het een lang traject
betreft moeten tussentijdse ontwikkelingen en ervaringen benut
kunnen worden om een heroverweging toe te staan op onderdelen. Een
masterplan of stedenbouwkundig plan is daarvoor vaak ontoereikend
en te star. Het formuleren en vastleggen in beelden van de
identiteit en de kernwaarden van het gebied waaraan gewerkt wordt,
dat als een merk beschouwd kan worden, kan een dergelijke functie
wel vervullen. Het kan werken als inspiratiebron voor ieder die
werkt aan het nieuwe Kijkduin. Niet alleen bij grote ingrepen maar
ook bij beheer. Niet alleen voor de activiteiten maar ook voor de
wijze waarop dat gebeurt en hoe bewoners en belanghebbenden daarbij
worden betrokken. Niet alleen voor ontwerpers van nieuwbouw of
openbare ruimte, maar ook voor scholen, het welzijnswerk,
ondernemers, openbaar bestuur. Kortom voor alle mensen die sturende
of ontwerpende rollen hebben in de nieuwe activiteiten die
plaatsvinden in het gebied. Vraag opdrachtgever Opdrachtgever
Gemeente Den Haag heeft gevraagd een onderzoek te doen naar de
gewenste identiteit van Kijkduin waarbij: de gewenste identiteit
van Kijkduin als badplaats en als woonplaats in samenhang wordt
bekeken; de verschillende stakeholders (bewoners, ondernemers,
investeerders, beleidsmakers en professionals) in het proces worden
betrokken de resultaten dienen als een duidelijk kompas voor
Kijkduin, waarlangs de verdere planvorming kan worden beoordeeld de
resultaten overdraagbaar zijn naar de interne en externe partners
zodat zij vanuit de gewenste identiteit invulling kunnen geven aan
ontwerpen en plannen De aanpak In dit onderzoek is de basis van de
identiteit geoogst uit de kennismaking met de historische en
recente ontwikkelingen van de wijk, de bestaande plannen met het
gebied en een analyse van de invloeden van buitenaf. De aanpak
heeft de volgende stappen doorlopen: Lezen van beschikbaar
onderzoek en een themabijeenkomst waarin deze onderzoeken met
elkaar zijn verbonden. Op basis van dit vooronderzoek zijn
onderzoeksvragen vastgesteld voor de orintatiedag op 6 september
2007. Deze dag bestond uit: o een wandeling door Kijkduin gemaakt
met een groep deskundige gidsen; o drie orintatiegesprekken met
deelnemers die in Kijkduin actief zijn (bewoners en professionals).
Op basis van deze gesprekken zijn de vragen voor de
identiteitssessies vastgesteld en de groepen deelnemers voor de
sessies geselecteerd. Op 26 september 2007 heeft de
identiteitssessie plaatsgevonden. Tijdens deze sessie hebben de
(ervarings-)deskundigen, professionals, stake-holders en bewoners
hun inbreng gehad in het onderzoek naar de identiteit van Kijkduin.
Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit
5
6. Orintatie (1) 6 september 2007 Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 6
7. Orintatie (2) 6 september 2007 Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 7
8. De rondleiding en themagesprekken 6 september 2007 Aan de
rondleiding werd deelgenomen door: Robbert Aalbers Management
Atlantic Hotel Bas Grotenhuis Bewoner Nelly Spaans Bewoner Rene van
Vlaanderen Bewoner Jorien Burger Hoogheemraadschap Delfland Frans
van der Walle Stichting Beach Resort Sander Hoogrug
Projectontwikkelaar voor Ockenburg Marieke Versloot
Projectontwikkelaar voor Ockenburg Corn Paris Projectleider
gemeente Den Haag Marjolijn Roers Medewerker ROMZ gemeente Den Haag
Rene van Gestel DSO Gemeente Den Haag Tristan Martijn Medewerker
verkeer gemeente Den Haag Frank Bosboom Holland Branding Group
Maarten Knigs Holland Branding Group Robert-Jan Hofhuis Holland
Branding Group Het Deltaplein is een groot open plein. Het grootste
gedeelte van het plein wordt in beslag genomen door een busbaan en
parkeergelegenheid. Het plein ligt heuvel op tegen het duin. Van
onder af is niet te zien dat je vlak bij zee bent. Aan het plein
grenst een winkelcentrum. De ingang van het winkelcentrum ligt van
het plein af. Binnenkort wordt de zeewering aangepast: deze wordt
versterkt waardoor het strand verder weg komt te liggen. Er is een
nieuw busplein gecreerd tegen een woonwijk aan. Bewoners klagen
over geluids- en stankoverlast van de dagelijkse 600 bussen. De
paden van de parkeerplaatsen door de duinen naar het strand zijn
onduidelijk aangegeven en niet erg goed onderhouden. Op
verschillende plekken zijn de duinen verboden toegang om zo de
begroeiing en daarmee het achterland te beschermen. In de jaren 70
is puin uit Bezuidenhout hier achter de duinen gestort. De
begroeiing begint nu volwassen te worden. Deze zogenaamde
puinduinen vormen een glooiend landschap. Dicht tegen de duinen,
verscholen in het bos, liggen nieuwbouw van de internationale
school, een golfterrein en verschillende sportvelden. Op het strand
liggen de fundamenten van het zeehospitium. Een projectontwikkelaar
wil daar een wellness-centrum bouwen. Het hoogheemraadschap heeft
het strand tot beschermd gebied verklaard. Deze kustzone is een van
de kwetsbaarste plekken in de kustverdediging. Het gebied (duinen,
woongebied) maakt een rommelige indruk: veel verschillende bouw,
onduidelijke inrichting van het openbaar gebied. Holland Branding
Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 8
9. Themagesprek 1 Welke vorm van gastvrijheid past bij
Kijkduin? Deelnemers Robbert Aalbers Management Atlantic Hotel John
Roos Strandtenthouder, eigenaar restaurant en bewoner Frederick
Visser Beheerder Kijkduinpark Lucia Visser Bezoeker Kijkduin Pheona
Kuypers Medewerker EZ gemeente Den Haag Tom van Dijk Medewerker
OCW/Sportbeleid Jan Bouter Wijkagent Sander Hoogrug
Projectontwikkelaar voor Ockenburg Marieke Versloot
Projectontwikkelaar voor Ockenburg Gabrille Rijsemus DSO Gemeente
Den Haag Frank Bosboom Holland Branding Group Maarten Knigs Holland
Branding Group Kijkduin mag best wat meer op de kaart. De natuur is
hier prachtig, maar het plein heeft geen uitstraling. De boulevard
mag mooier. Kijkduin is divers, mooie duinen, hoge flats. Het mag
transparanter en met een betere doorgang naar de stad. Om van
Kijkduin iets te maken, hebben commercile partijen elkaar nodig. De
cohesie ontbreekt. Kijkduin mag meer een geheel zijn voor de mensen
die het bezoeken. Mensen komen naar Kijkduin vanwege de
kleinschaligheid en rust en de gemakken in de omgeving. Zowel grote
stad als natuur. Het eerste bezoek is vaak toeval, daarna komen de
herhalingsbezoeken bijna vanzelf. Kijkduin is minder massaal dan
Scheveningen: een goede uitvalsbasis. Ik beleef het strand als
toegankelijk. Ik ben defensief: blijf met je poten van mijn
sportvelden af. Als gemeente en hotel samenwerken, zouden
faciliteiten als het zwembad behouden kunnen blijven. Kijkduin
heeft behoefte aan clustering. Steeds meer wordt prijsgegeven aan
bebouwing, grote claims zijn de doodsteek voor sport. De
sportaccommodaties zouden beter in beeld kunnen zijn, minder
verstopt. Het is 5 voor 12 voor de badplaats. Door alle
aanpassingen door het hoogheemraadschap hebben we straks minder
strand. Kijkduin moet een hoogwaardige badplaats worden met mooie
winkels en goede bereikbaarheid. Het winkelcentrum ligt nu met de
opening naar de verkeerde kant (van het plein af). Iedere wijk in
de stad heeft zijn eigen strandtent op het strand van Kijkduin. In
mijn hotel is 50% zakelijk en 50% priv. Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 9
10. Ik woon hier al 30 jaar, maar ben nog nooit in de
puinduinen geweest. De verhuur van zalen zorgt voor verhuur van
kamers. Voor alleen kamers wordt in Den Haag zelf geboekt, ben ik
te ver weg. Ik wil meer zalen bouwen. We moeten durf hebben. Een
nieuw winkelcentrum kan alleen uit als er ook woningen op kunnen.
Ik snap best dat de duinen mooi zijn, maar als we met iedereen
rekening houden komen we nergens. Wij concurreren met Limburg en de
Veluwe. De sfeer tussen de ondernemers is goed. Er wordt
samengewerkt. Maar er moeten nu grote veranderingen komen. Ik vind
Kijkduin nu kil, weinig gevoel. De ondernemers hebben zelf de bomen
geplant. Het uitzicht vanaf de boulevard naar het strand moet
beter. Je mist de strandbeleving. Er lijkt hier wel een spel van
claims gaande. De bezoeker van de boulevard is veeleisender dan de
bezoeker van het strand. Op de boulevard komen de oudere, chique
mensen. Kijkduin is menselijk en heeft kwaliteit. Hier komen oude,
deftige mensen. Kijkduin heeft geen aantrekkingskracht op
Benoordenhout. Kijkduin is de huiskamer van Den Haag. Eerder was
onze aantrekkingskracht dat de winkels op zondag open waren, maar
dat is nu overal. Je zou bij het stoplicht al blij moeten worden.
Nu moet je eerst parkeren, uitstappen en naar de boulevard lopen.
Wat past bij Kijkduin? - Huiskamer en mondaine 4 sterren - Cannes
of St Tropez - Appartementen die spetteren - Een beach resort,
strandomgeving met laagbouw - New Pat Bay: natuurlijk materiaal
gebruik, uitstraling - Catamaran, kite surfen - Parken, fietsen,
wandelen - Sfeer proeven - Een kleine jachthaven Ik gun Kijkduin
samenhang met behoud van kleinschaligheid. We zijn nu niet gastvrij
door de slechte bereikbaarheid: s avonds geen taxis, bussen i.p.v.
trams, geen aansluiting op Randstadrail. Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 10
11. Themagesprek 2 Wat typeert Kijkduin als woon- en badplaats?
Deelnemers: Bas Grotenhuis Bewoner Nelly Spaans Bewoner Rob van
Egmond Beheerder Staedion Jan Bouter Wijkagent Marius Schoon
Wegbeheerder, gemeente Den Haag Tristan Martin Gebiedplanoloog
gemeente Den Haag Ninette Groenhof HTM De sfeer is die van een
familiebadplaats, netter publiek dan in Scheveningen en vooral voor
de lokale bevolking. De bezoekers van de strandtenten zijn per
Haagse wijk in te delen. Dat gevoel van familiebadplaats moet
behouden blijven. We willen hier geen gajes of groepjes die
rondstekkeren. Ik hoef alleen op te treden voor
verkeersovertredingen. Ik wens Kijkduin een goed en mooi plan toe.
Staedion investeert op dit moment met groot onderhoud fors in de
woningen. De woningen zijn gewild. Als bewoner kies je voor
Kijkduin vanwege rust, recreatie, strand, ruimte, voorzieningen.
Rust met de geneugten van de grote stad. Ik snap dat er gebouwd
moet worden, maar dan geen hoogbouw. Blijf onder de boomgrens. Ik
snap dat er meer parkeerruimte nodig is maar dat kan veel
intelligenter. Bijvoorbeeld gebruiken van crematorium en volkstuin.
De gemeente luistert slecht naar bewoners en houdt zich zelf niet
aan de wet. De bouw is een samenraapsel van een hoop niks. Wat
nodig is, is een visie waar men achter kan staan. Probleem is de
bus, lelijke flats en een zwart Deltaplein. In 1960 is Kijkduin
bedoeld als woonwijk, niet als badplaats. Er was maar n pad naar
het strand. In 1972 is de boulevard gekomen met het Deltaplein. Nu
is de omgeving (infrastructuur) niet gebouwd op grote
ontwikkelingen. Gewenst is een goed en mooi plan voor Kijkduin, dan
accepteren de bewoners het. HTM maakt geen autonoom beleid maar
sluit aan bij wat gemeente wil en de ontwikkeling van
reizigersaantallen. Een tram zou bij de badplaats passen. Heeft een
betere uitstraling maar het aantal reizigers is nu te weinig voor
een tram. Kijkduin is divers: badplaats, ondernemers, woonplaats,
golf, Kijkduinpark, natuur, groen. Kijkduin bestaat uit meerdere
identiteiten die niet bij elkaar passen door verschil in schaal. De
ontwikkelingen de laatste halve eeuw zijn hapsnap. Wat moet
verbeteren: uitstraling, bereikbaarheid, internationaal. Niet
Scheveningen, geen asfalt, massaliteit. Wel: allure, kleinschalig.
De overgang van stad naar stadsrand moet duidelijker. Het moet geen
druk stadskwartier worden, maar geen Torremolinos. Kijkduin is een
dure buurt en wordt daardoor een ouwelullenwijk. Holland Branding
Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 11
12. Kijkduin is moeilijk warm te krijgen voor iets nieuws. De
Kijkduiner maakt weinig gebruik van de voorzieningen. Oude mensen
zoeken rust. Verjonging is wel te zien, maar het is hier gn
starterswijk. We zijn behoudend, maar niet in de zin van we willen
niets veranderen. Wel: zorgzaam, bewaken van de kwaliteit. Ik heb
in Kijkduin steeds het gevoel van vakantie al woon ik er al 20
jaar. Het lijkt hier op het oude gedeelte van Panne, Knokke.
Grandeur; een internationaal milieu. Een stad aan zee is uniek. Bij
het internationale karakter past allure, dure woningen,
bereikbaarheid en in de natuur, wellness-voorzieningen. Ik verwacht
mooie architectuur die landschappelijk is ingepast. Burgemeester De
Monchyplein is een indicatie. 4 lagen appartementen. Het volksdeel
van Kijkduin vinden dat internationale elitair, badplaats is nu al
ok. Duurzame sociale woningbouw kn, maar wel op kritische manier
benaderen. Nette uitstraling nodigt net gedrag uit. Staedion wil
sociale cohesie terugkrijgen in nieuwbouw met aanvullende regels en
duidelijk profiel. Kijkduin is het dorp van Den Haag. Het is hier
gemoedelijker. Het loopt door richting Westland. Sociale woningbouw
kan bijna niet voldoen aan hoge norm. Maar dat moet wel, dat is de
beoogde identiteit namelijk. Na 17 uur is hier niets meer te doen.
Er gebeurt zelden iets op het strand: nette familiesfeer, af en toe
een schoolfeest. Een zichtrelatie van de badplaats met de zee is
belangrijk en die is er nu vaak niet. Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 12
13. Themagesprek 3 Wat kenmerkt de landschappelijke kwaliteiten
van Kijkduin? Deelnemers Loes van Zee AVN John Roos Ondernemer
Irene Mulder Zuid-Hollands Landschap Arjen van de Berg Bewoner,
bewonerscommissie Even de stad uit zijn, goede verbinding met de
stad Dynamiek van een eigentijdse badplaats, met bestaande waarden
van het landschap. Je ervaart een grote ruimte. Kom niet aan de
kern van het gebied: de duinen en het strand. Ik vind het centrum
de kern. Daarvoor is het 5 voor 12. Het voldoet niet aan de tijd
met de autos, het beton en de achterkanten. We moeten de Boulevard
opkrikken, zodat het weer een hoogwaardige badplaats wordt. We
moeten kijkduin naar deze eeuw trekken. Ik ben verliefd op de zee,
leuk soort herrie. Een betere samenhang tussen natuur en badplaats
is nodig. Het is nu vaak het een of het ander. De bestemming van de
ruimte is onduidelijk: mijn paviljoen staat in de natuur. Dit moet
bestemming toerisme zijn, dit is geen natuur. Ik wil permanente
strandpaviljoens. De beschermde status van natuur houdt
ontwikkelingen tegen. Ik ben voorzichtig omdat er niet zorgvuldig
met natuur wordt omgegaan. Als je te veel toegeeft ben je alles
kwijt. Natuur is niet toegankelijk. Beheer en onderhoud is slecht.
Natura2000 is truttig. De puinduinen staan er slecht bij. Ik wil
dat er zorgvuldiger wordt omgegaan met landschap en wetgeving. Er
moet wel een ecologische passage blijven voor de boulevard.
Bescherming is noodzakelijk om prille natuurontwikkeling mogelijk
te maken. Ik vind dat een stedenbouwkundige naar Kijkduin moet
kijken met oog voor landschap. Ontwikkelingen zijn leidend, maar
let op natuurwaarden. Gemeente mist een landschapsmeester (of
stadsecoloog) naast Maarten Schmitt. Weeg verschillende belangen in
dit confrontatiegebied. Landschap kan leidend zijn. Zoek naar
overgang stad en landschap (in tegenstelling tot confrontatie).
Creatief met water omgaan. Badplaats moet opgaan in de natuur. Dit
is ook voor de ondernemers ideaal: een mooie, groene badplaats.
Mooie compositie. Geen nep-landschap als camouflage. Vroeger was
ook de natuur een trekker. Nu is er geen reden te komen als de zon
niet schijnt. Op Kijkduinpark: natuurlijke setting is bewust
gekozen en nagemaakt. Voor natuurlijke samenhang is het belangrijk
dat er geen hoogbouw is en gebruik natuurlijke bouwmaterialen in
openbare ruimte. Er is eerst een (landschappelijk) samenhangende
structuur nodig, dan wordt variatie mogelijk en kunnen details
worden uitgewerkt. Zon raamwerk moet niet te star zijn. Kijk ook
naar verre toekomst. Het Schouwburgplein is een slecht voorbeeld.
Rood voor groen is tot nu toe niet goed gegaan. Holland Branding
Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 13
14. Goede referentie: saunalandschap uit Hoogovens is bijzonder
(afstudeeronderwerp Ronald Rietveld). Landschappelijk kader kan ook
bebouwd zijn. Leg de waarden vast voor de toekomst. Die zijn
namelijk moeilijk te veranderen. Maak een laboratorium met elkaar.
Kijkduin is ruimte, verrassing, ontspannen, leg dit vast. Een klein
beetje hectiek is wel gewenst en ook mogelijk. Kijkduin is de
tweede badplaats en heeft een grote functie. Een mooie combinatie
van landschap, rust, maar ook leven in de brouwerij /vitaliteit.
Maak een zonering waar wel en geen lawaai mag. Er zijn teveel
barrires. Ga naar een (pret)parksetting toe. Stepping Stones
richting Ockenburgh zijn nodig. Procesafspraken en duidelijkheid
zijn belangrijk. Logische aansluitingen en overgangen ontbreken. De
eerste indruk is ellendig. Er is nu geen reden om langer te blijven
of functies te combineren. Neem het landschap als basis, niet
belemmerd door andere gedachten. De golfbaan is een mooi voorbeeld
van landschappelijke inpassing en past bij Kijkduin. Kijkduinpark
is ook goed gelukt, is onzichtbaar. Eigenlijk zijn er twee
gebieden: de badplaats en de rest. Holland Branding Group Kijkduin
Een onderzoek naar identiteit 14
15. Identiteitssessie 26 september 2007 Deelnemers Joris
Quaedvlieg assistent projectleider, gemeente Den Haag, coach
Francine Smissaert bewoner John Roos restaurant en strandtenthouder
(ondernemer) Hans Berger Metterwoon (investeerder) Loes Verhaart
stedenbouwkundige, gemeente Den Haag (instellingen) Richard
Flanderhijn Meavita thuiszorg (instellingen) Gabrille Rijsemus
communicatieadviseur gemeente Den Haag, coach George Laarhoven
voorzitter winkeliersvereniging Loosduinen (ondernemer) Jorien
Burger Hoogheemraadschap Delfland (investeerder) Peter ter Veer
commissie Loosduinen (instelling) Arjen Verburg bewoner, actief in
wijkberaad Cees Kimmel potentieel bewoner Mijke Rousseau
communicatieadviseur gemeente Den Haag, coach Staf Haven Roompot
recreatie (ondernemer) Nelly Spaans bewoner Ruud Stemerdink Hopman
Interheem Vesteda (investeerder) Jan Bouter wijkagent
(instellingen) Irene Mulder projectmedewerker ROMZ, gemeente Den
Haag, coach Casper Duchart projectontwikkelaar van landhuis
Ockenburg (ondernemer) Ron van Egmond Staedion (investeerder)
Hanneke Kloosterman AVN (instellingen) Jan Karremans slager
winkelcentrum Kijkduin (ondernemer) Rene van Gestel gebruiker
Kijkduin (en organisatie namens gemeente Den Haag) Eric Boekel
freelance tekstschrijver Frank Bosboom Holland Branding Group
Robert-Jan Hofhuis Holland Branding Group Maarten Knigs Holland
Branding Group Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar
identiteit 15
16. Ik vind het belangrijk om hier te zijn omdat Ik de ambitie
heb in Kijkduin mijn ultieme woonwens te creren. De gemeente een
goed beeld moet hebben van onze woonwensen. Er meer groen en ruimte
behouden moet blijven. Ik wil meepraten over het masterplan van de
gemeente Den Haag. Ik een beeld wil krijgen van wat er leeft in
Kijkduin. Kijkduin een kleinschalige badplaats moet blijven. We
stapsgewijs verder moeten zien te komen. Het goed is elkaar in de
ogen te kijken. We extra trekkers willen voor ons 4/5 sterrenhotel.
De waarden van de natuur en het parkachtige in Kijkduin behouden
moeten blijven. Kijkduin wat meer uitstraling moet krijgen. We de
ontwikkelingen in Kijkduin goed willen volgen. Ik benieuwd ben waar
we naartoe gaan met Kijkduin. De belangen van het groen in en om de
stad overeind moeten blijven. Ik benieuwd ben naar creatieve ideen
voor Kijkduin. Het vakantiepark een park moet blijven. De
strandcultuur bewaakt moet worden: je moet beleven dat je in
Kijkduin op of bij het strand bent. De gemoedelijkheid, frisheid en
ruimtelijkheid bewaard moeten blijven. Kijkduin de enige plek in
Nederland is waar de stad z dicht bij de duinen ligt. Het prettig
is te weten waar Kijkduin naartoe gaat. De kleinschaligheid, de
gemoedelijkheid en het dorpse behouden moet blijven. Ik benieuwd
ben hoe je het dorpse kunt behouden als je toch het internationale
karakter versterkt. Het verschil van Kijkduin en Schevingen een van
dag en nacht is; dat moet zo blijven. Kijkduin een heerlijke plek
is om naartoe te fietsen. Het is alleen soms t rustig. We graag
willen weten wat voor mensen hier komen wonen. Dat mogen zeker ook
ouderen zijn. Kijkduin voor ondernemers rendabeler moet worden. Het
centrum van Kijkduin een hogere kwaliteit moet krijgen. Vraag 1:
Wat betekent een favoriete badplaats voor jou persoonlijk? Liever
schoenen niet uit op het strand, mooi weer, boulevard (denk aan
Albir in Spanje), lekker eten en drinken). Rust, genieten, eeuwig
uitzicht op zee. Rust, vrienden, gezelligheid, eigen picknickmand,
op grens water en land. Vanuit landschap en beweging toe naar
aha-erlebnis, naar de belofte toe. Een kleine badplaats in een
breed duingebied (Domburg /Castricum). Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 16
17. Cinque Terra: verrassend, klein strand, beschutte baai,
niet te groot, goed eten en drinken. Moet er naartoe kunnen
fietsen, verrassing aan de horizon, strandtentje. Wandelen, hond,
gezin, een vuurtoren, goed vis eten. Verstilde plekken,
afgezonderde mensen. Je laat de stad achter je, rijdt badplaats in
(van Sportlaan naar Machiel Vrijenhoeklaan). Kunt de drukte van de
stad van je af laten vallen (verdraagt zich met druk achterland).
Na 17 uur heb je geen badplaats meer nodig, de individuele rust is
heerlijk. Mijn ideaal: Westerschouwen in Zeeland: gemakkelijk te
bereiken met de auto, niet in de file, vlot parkeren. Kunt net
achter het strand rustig in de duinen fietsen, niet hutje mutje.
Mijn favoriete strandtent ligt bij Noordwijk in een duinpan; 300
meter de andere kant op ligt Huis ter Duin waar je kunt wonen; een
stilteplek kun je creren. Een baai, beschutting van de omliggende
bergen, de enscenering is belangrijk. Door een soort duindorp naar
het strand (Huis ter Heide, Monster), is absoluut niet geslaagd:
geen overgang van bewoning naar strand en zee. Kijkduin is drukke
strandbeleving, drukte op het strand, maar liever niet in
combinatie met de flats erachter. Als je alle strandtenten clustert
en bij elkaar zet tot een soort zomerboulevard op het strand -
veroorzaak je elders geen overlast. Andere zones blijven dan
rustig. Maak het centrum van Kijkduin ronder, bouw woningen rond de
zogenaamde sterflats en hef de parkeerterreintjes voor
winkelpersoneel op. De nadruk moet liggen op een goede
infrastructuur naar het strand toe. Het mag druk zijn, maar je moet
je wel veilig voelen. Behoud de natuur, creer een landelijk
strandgevoel: je verblijft tussen een soort landgoed in het groen
op het strand, pas drachter komt de bebouwing. Holland Branding
Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 17
18. De ideale plek: niets om je heen, rustig met een boekje op
het strand, 500 meter ergens vandaan. Moet ook aantrekkelijk zijn
om naar het strand te gaan als het niet mooi weer is. Zwemmen in of
wandelen bij de zee, maar ook andere natuur: de sfeer van het bos
of een landgoed. De badplaats moet in een zekere eenvoud ook
comfort bieden: een strandstoel en een parasol, bijzondere winkels,
een bepaalde luxe, een goede cappuccino in een leuke strandtent.
Het belangrijkst is: alle ellende onder de grond, zoals het auto
parkeren van de strandbezoekers. Kom je boven, dan genieten,
relaxen met gezin: strand, boulevard, terras, loop- en fietsgebied,
rust. Een concentratie van activiteiten maakt een badplaats
bijzonder; lucht, water, strand, duinen en wonen. Zorg voor
clustering; natuurplekken voor passief genieten, wonen compact
houden, geen lintbebouwing. De overgangen van natuur en wonen
moeten spannend zijn. Je gaat naar badplaats om activiteiten te
doen: strand, shoppen, eten en drinken. Kijkduin mag een beetje
mondain zijn, strandcultuur, kleinschaligheid, tegenover actief en
massaal in Scheveningen. Parkeren goed faciliteren in combinatie
met OV. Je moet welkom zijn met groen en natuur. Natuurbeleving en
veiligheid staan boven stadsbeleving. Concentreer hoogwaardige
activiteiten ten dienst van de badplaats. Een beetje dorps, la
Terschelling: op korte afstand van elkaar heel verschillende
gebieden, verspreide dorpen. Mag wat chiquer en mondainer dan
Scheveningen, geen patatcultuur. Holland Branding Group Kijkduin
Een onderzoek naar identiteit 18
19. Een overgangsgebied, natuur moet in de beleving de
boventoon voeren. Kleinschalig, wandelboulevard, laagbouw, kleine
jachthaven. Een Frans badplaatsje; kleine strandtentjes,
monumentale panden op de achtergrond, lekker wandelen over
boulevard, geen autos, rust, kalmte, niet pers stilte. Mondain is
mooie architectuur, ornamenten, natuur, het juiste publiek, moois
straatmeubilair, mooie lantaarns, schoon, verzorgd. Als je nu
Kijkduin binnenrijdt, staat er hoog onkruid in de bermen; een
onverzorgde indruk. De grote gemene deler: zee, strand, boulevard,
een plint (winkels, restaurants, appartementen e.d.), natuur. Het
verblijf is veilig, het jaar rond; ook bij slecht weer, mensen
ontmoeten, het moet schoon zijn. Winkel - boulevard en strand zijn
op elkaar betrokken, je kunt er jaarrond wonen. De sfeer is
kleinschalig en divers. De sterke pluspunten: landschap en
natuurlijkheid; ruimte en licht; kleuren en geuren; ontmoeten van
mensen. Bereikbaar met de auto, OV, fietsen te voet. Aandacht voor
de gevolgen van bereikbaarheid, verkeer geeft sterke dynamiek,
Kijkduin moet wel bereikbaar blijven. Naast de horeca een beetje
mondaine winkelstand die de moeite waard is om naartoe te gaan
(luxe, funshoppen, beleving). Het is mooi als het gebied je kan
omarmen, een beschutte baaigevoel creren. Je moet je welkom en
geborgen voelen. De ene pool is ruimte, natuur, natuurlijkheid,
duinen; het beleven van de bijzondere vegetatie. De andere pool is
terrasjes, lekker eten, de zilte lucht en het licht beleven. Is
ontspannen, tot jezelf komen, reflectie, in gesprek gaan met
mensen. Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar
identiteit 19
20. Vraag 2: Wat voor soort gasten en activiteiten passen bij
de ideale badplaats? Jong (met drankje op het strand), oud (beetje
chique, kopje koffie met slagroom) en gezinnen (spelen op het
strand, hapje eten). Geen gouden kettingen, leggings en scooters
zoals bij Scheveningen. Wel: midden- en hoge inkomens (upper
middle-class). Goed bereikbaarheid, horeca, winkeltjes, watersport.
Een actief gezin (sportief, beachbal, volleybal) met grootouders.
Wonen, hotel, in- en ontspannen, funshoppen, restaurant en
terrasje. Het moet wel hoogwaardig worden: meer Bijenkorf dan HEMA;
architectuur is heel belangrijk. Liever op natuursteen naar de
parfums dan op linoleum naar de worst. Het moet goed zijn en
uitstraling hebben, maar het hoeft niet per se upper-class te zijn.
V & D is toch ook prima voor iedereen? Er komen van allerlei
mensen uit de Volvo en de Espace. Er zijn activiteiten zoals een
filmfestival, maar het hoeft geen strijkkwartet te zijn. Niet te
elitair. Je moet de seizoenen kunnen overbruggen met slecht weer
voorzieningen. Wat we niet willen: loslopende jongeren die zich
vervelen, of zuipschuiten. De opa/kleinkindcombinatie wordt steeds
populairder. Het dorp in Den Haag is een verkeerd beeld. Het is
niet allemaal onder ons en we kijken alle bezoekers weg. Het gaat
meer om de stijl en de overzichtelijkheid. Het moet toegankelijker,
maar wel kleinschalig en werelds. Het moet een mix zijn: levendig,
ook als het stormt en regent komen strandmensen en
natuurliefhebbers. Wel wat clusteren: de levendigheid voor de
jongeren moet niet bijten met bewoners en natuurgenieters. Holland
Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 20
21. Veel mensen komen met het OV, liefst met de tram. Kijkduin
is niet voor alle doelgroepen, wel voor mensen die wat te besteden
hebben en voor sportieve mensen. Woningen in de duurdere
huursector, sociale huur door deze omgeving niet zo gewenst. Maar
het moet geen mondaine enclave worden, dat is een karikatuur. Wel:
wonen met een zekere kwaliteit; geen solitaire flats. Lager bouwen
in lagere dichtheid is echter wel wat duurder. Een mix van
permanente woonculturen. Een overdekte hal met klimrekken,
speelkasteel e.d. voor de kinderen, ook zwembad, tennisbanen en/of
een overdekt kuuroord. Een multicultureel gebouw, met theater, dans
en muziek. Hoogwaardig en kleinschalig. Kan de aantrekkingskracht
vergroten. Biedt diversiteit: verschillende segmenten en gebieden.
Een hoogwaardige wellness-voorziening; heerlijk tot rust komen in
het duinlandschap. Biedt van jazz tot house; festivals e.d.
Overdekt, het hele jaar rond publiek trekken met een goede
programmering. Iedereen moet zich relaxed kunnen voelen, tot rust
kunnen komen. Van patat eten tot gezond eten, yoga en wellness.
Kiikduin moet je in samenhang met Den Haag bekijken. Je moet het op
de kaart zetten als hoogwaardig verblijfsgebied voor het jaar rond.
Kijk bijvoorbeeld naar de golfclub Kennemerduinen, met een groot
internationaal toernooi met allure. Of naar Noordwijk, wat de
tweede congresstad van Nederland is geworden. Dat was nooit zo
bedacht. Zorg voor een goede winkelstrip die past bij congres en
hotelvoorzieningen. Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek
naar identiteit 21
22. En een zeil-, kite- en surfschool op het strand. Kijk naar
Cascais (bij Lissabon) en naar Valencia: badplaatsen met een
raakvlak van zakelijk en recreatief. De kracht van Kijkduin is de
kleinschaligheid en gemoedelijkheid. Dat moet een oppepper krijgen,
kortom: je moet versterken wat er is. Overdag vooral gezinnen:
kinderen spelen op het strand, aan de boulevard zitten. De
avonduren beter benutten: zorg voor een aantrekkelijke
eetboulevard, goed en gemakkelijk bereikbaar. Een muziektheater zou
erg leuk zijn, maar past dat bij de kleinschaligheid? Als bewoner
zit je niet te wachten op allerlei toevoegingen. Maar wel:
versterken en vernieuwen wat er is, bijvoorbeeld het winkelcentrum
wat vergroten en voor betere winkels zorgen. Je moet mensen een
duidelijk doel geven om naar Kijkduin te gaan. Zo voorkom je dat
mensen met de handen in de zakken gaan rondsjokken. Een golfbaan en
wellness-voorziening passen heel goed Trek de sneltram door vanaf
de Laan van Meerdervoort. Dat is maar 300 meter. Gemiste kans dat
dat nooit is gebeurd. De bewoner van Kijkduin is heel anders dan de
bezoeker. Het openluchttheater in het Zuiderpark is de leukste plek
van Den Haag. Daar is altijd iets leuks te beleven. Kijkduin heeft
ook zon plek als je de muziektent sloopt. De gasten van Kijkduin
zijn jong en oud, van alle talen en van alle milieus. Er moet een
evenwicht blijven tussen wonen en recreatie. Die moeten elkaar
betaalbaar houden. De bezoekers en bewoners moeten alle
vernieuwingen opbrengen. Het evenwicht tussen exclusief en
informeel, tussen rustpunt en activiteiten. Een beachvolleystadion
hebben we in Kijkduin juist niet nodig. Holland Branding Group
Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 22
23. Vraag 3: Wat zijn de kenmerken van het door jullie gewenste
Kijkduin? Kijkduin is ook bereikbaar met de tram, parkeren gebeurt
onder het duin (of onder nieuwe trekpleister). De boulevard maakt
verbinding met het strand, nu zie je alleen de zee. Een
buitenbadplaats met een golfbaan in de natuur/ in de duinen. Een
bescheiden grote trekker erbij, zoals een wellnesscentrum en/of
theater. Kleinschalige festivals voor gevarieerde doelgroepen. Een
open en ruim winkelcentrum met een betere uitstraling (mag twee
keer zo breed en twee keer zo hoog worden). Kijkduin is het
kleinschalige pareltje van de stad; een tikkeltje mondain. Een
bijzondere wijk van Den Haag, de grens is door de natuur bepaald,
met een fantastische duin- en kuststrook. Wonen en recreren met een
glimlach. Kijkduin moet meer als n geheel worden gezien; door een
aanzienlijke verdichting kun je samenhang brengen. Het blik (de
autos) moet weg van de huidige plek. Er zijn veel mensen,
gezelligheid tot in de avond, levendigheid. Een kleinschalige
theaterfunctie. Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar
identiteit 23
24. Mag met bebouwing wel wat stapelen: drie, vier of vijf
lagen. Niet hoger. Niet alleen focussen op het winkelcentrum.
Kijkduin ligt uniek op een kruispunt van groenstructuren, met een
golfterrein en landgoed. In de duinkommen is beschutting en
geborgenheid. Je ziet conferentiegangers, sporters, studenten van
de Internationale Hogeschool; mensen uit Zuid-West en Wapenveld
(?). Het is een soort stedelijk recreatielandgoed. Er moet goede
ruimtelijke samenhang komen, er is een duidelijke inrichtingsvisie
nodig. Goed kijken hoe de bereikbaarheid wordt georganiseerd:
parkeren voor autos, een tram, ondersteuning door een website.
Korte reactie van wethouder Marnix Norder: We willen als
gemeentebestuur een integraal verhaal voor Kijkduin en de
kwaliteiten duidelijk benoemen. Het moet niet roggebroderig worden,
d.w.z. te verkruimeld, dat is het nu wel. Kijkduin en Scheveningen
zijn pareltjes. In Kijkduin moeten we een goede balans vinden
tussen het creren van trekkers zonder in het niet-mondaine van
Scheveningen terecht te komen. In Kijkduin kan in redelijk hoge
dichtheden worden gebouwd. Holland Branding Group Kijkduin Een
onderzoek naar identiteit 24
25. Waarden Kijkduin kernwaarde landgoed actief toegankelijk
beschut allure lucht eenvoudig comfort bescheiden omarmen
internationaal duinen all season evenwicht aantrekkelijk bijzonder
verrassend gezinnen in orde genieten geen patatwalm water levendig
kleinschalig kalmte goede leven recreatielandgoed duidelijk niet
hutje mutje beleving chique parksetting faciliterend niet te
elitair belofte cultureel strand familiebadplaats niet verkruimeld
compact deftig uitzicht op zee gemakkelijk overgang gemoedelijk
exclusief informeel verstild goed eten wandelboulevard gezelligheid
hoogwaardig zoneringen festival natuurlijke grenzen mondain
landelijk ontmoeten omarming selectief landelijk strandgevoel
spannend welkom voelen shoppen organisch ontspannen sfeer
uitstraling landschap ruimtelijk ontwerp wat te besteden
natuurbeleving oppepper rust zakelijk compositie sportief
enscenering strandcultuur samenhang vriendschap Kernwaarden
kernwaarde landgoed actief toegankelijk beschut allure emotie
verrassend fit welkom belofte selectief functie wonen en ontspannen
faciliterend in orde compact duurzaam streven compositie levendig
evenwicht thuis mondain Holland Branding Group Kijkduin Een
onderzoek naar identiteit 25
26. De identiteit van Kijkduin Kijkduin bestond rond 1900
voornamelijk uit enkele hotels voor badgasten. De stad Den Haag lag
nog ver weg. In 1923 werd villapark Meer en Bosch opgeleverd,
ontworpen door de architecten Bijvoet en Duiker. De als
middenstandswoningen gebouwde huizen hadden kleine tuinen met lage
hekjes en hagen. Zo hadden de woningen een open verbinding met het
omringende natuurlijke duinlandschap. In de Tweede Wereldoorlog
werd een fors deel van het villapark gesloopt voor de aanleg van de
Atlantik Wall, de Duitse verdedigingslinie langs de Atlantische
kust. Na de zware stormvloed van 1953 werden de duinen jarenlang
versterkt met puin en ontstonden de zogeheten puinduinen. Veel van
de huidige bebouwing van Kijkduin, de sterflats, het Deltaplein en
de winkelboulevard, is gebouwd in de jaren zestig en vroege jaren
zeventig. In 1968 werd de Machiel Vrijenhoeklaan doorgetrokken tot
aan de camping en werden aan weerszijden van de laan grote
parkeerterreinen aangelegd. Sindsdien heeft Kijkduin de
karakteristiek van een gebied met verrassende overgangen, een
confrontatiegebied ook, dat zoekt naar een nieuwe integratie van
landschap en stedelijkheid; badplaats en woonplaats; behoud en
durf; en publieke en private interventies. Daarvoor is een
vertrouwenwekkend en goed te communiceren kader nodig waarop alle
belanghebbenden kunnen koersen, anders worden er fragmenten
beschermd. De gemeente Den Haag wil in Kijkduin uitbreiden met 1000
woningen, er staan benodigde ingrepen ter versterking van de duinen
op stapel en de ondernemers zien het groeiend aantal inwoners en
recreanten als een uitgelezen kans om tot noodzakelijke vernieuwing
en uitbreiding van hun winkels en andere voorzieningen te komen. De
bewoners kiezen voor Kijkduin vanwege de rustige ligging vlak aan
zee, met de geneugten van de stad onder handbereik. Hoge
woningprijzen werken selectief: in de badplaats wonen vooral mensen
uit de betere middenklasse, Hagenaars die passen bij een stad die
werkt binnen een internationaal profiel van openbaar bestuur,
recht, vrede en veiligheid. Kijkduin zoekt daarin naar een
stedenbouw vanuit het perspectief van een wandelaar, een stedenbouw
die de landschappelijke kwaliteit liefdevol als vertrekpunt neemt
en actualiseert, integreert en intensiveert. Als badplaats heeft
Kijkduin vooral een rol voor mensen uit Den Haag en omstreken. Den
Haag heeft een bijzondere traditie in het verbinden van de Hagenaar
en de Hagenees, de elite en het volk, de bewoners van het zand en
die van het veen. Kenmerkend voor deze verbinding is dat beide
partijen gewend zijn om te wonen in en om te gaan met een deftige
stad met allure. De scheiding van zand en veen vinden we in
Kijkduin als badplaats tussen de boulevard en het strand. Zonder
elkaar uit te sluiten of willen sluiten is de boulevard primair van
de Hagenaar en het strand primair van de Hagenees. De sferen
verschillen en vullen elkaar aan, op de grensvlakken combineert een
volks soort chique met een chique soort volks. Bij elkaar is het
een Haags milieu, anders dan Scheveningen primair een plek voor
mensen en gezinnen uit Den Haag zelf en een heel aangenaam milieu
voor alle andere mensen die deze sfeer makkelijk aanvoelen. Dit
Kijkduin heeft alles in zich om uit te groeien tot een dynamische
eigentijdse badplaats, met een belangrijk ander profiel dan
Scheveningen, dat zich meer richt op een breed nationaal publiek.
De primair landschappelijke aandacht typeert Kijkduin als een
landgoed, ook de dichter bebouwde woongebieden behoren daartoe. Er
worden zones en sferen onderscheiden die ieder voor zich tot
verschillende expressies mogen komen (bonding). Daarbij is aandacht
voor het scheiden van functies die elkaar kunnen hinderen.
Overgangen kunnen onverwacht en spannend zijn maar worden steeds
met zorg gemaakt (bridging). Daarbij hoort een integraal en boven
de partijen staand ontwerp en compositie, als de kamers in een
huis. De verschillende sferen bieden daarin ieder een eigen
beleving. Actieve ontspanning, spelen, verstilling, natuurbeleving,
winkels, voorzieningen, horeca en woongebieden vinden hierin hun
plaatsen. In het ontwerp van Kijkduin heeft toegankelijkheid een
bijzondere positie. Kijkduin nodigt uit tot stijlvol gedrag, zowel
van bezoekers als van bewoners. Daarin passen vervolgens actieve,
sportieve en ongedwongen activiteiten en ook bezoeken van
staatshoofden en chique bijeenkomsten. Binnen de code is iedereen
welkom. De Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar
identiteit 26
27. tweede vorm van toegankelijkheid is de manier waarop je er
fysiek kan komen. Daarin passen hoogwaardige vormen van openbaar
vervoer (zoals de tram) en ondergrondse oplossingen voor parkeren.
Kijkduin ondersteunt haar stijlvol karakter met een eigen
handschrift, dat je terugvindt in allerlei details van
architectuur, woonvormen, groen en openbare ruimte. Het doorvoeren
van deze stijlelementen is een van de manieren waarop
compositorische samenhang tussen de onderdelen, zones en sferen
wordt gemaakt. Deze is meteen bij binnenkomst herkenbaar. Kijkduin
is een belofte, een plek die vanaf de aankomst spannend en
verrassend is. Het bepalen van deze visuele stijl vraagt, net als
een huisstijl van een organisatie, veel aandacht en behoeft de
instemming van de stakeholders die verantwoordelijk zijn voor
deelontwerpen. Dit ondersteunt het ontstaan van een internationaal
wervend mondain milieu dat aan hoge standaards voldoet en streeft
naar een nieuwe (toekomstige) monumentaliteit. Net als de bezoekers
moeten ook de nieuwe bewoners van Kijkduin passen in de huidige
sociale structuur. Het zijn daarmee vooral mensen uit de betere
middenklasse: gezinnen, maar ook vijftigplussers die wat te
besteden hebben, die hechten aan een verzorgde omgeving met goede
voorzieningen. Er is ook ruimte voor sociale woningbouw voor mensen
met een lager of modaal inkomen. Daar tekent de zand-veen of
boulevard-strand scheiding zich af binnen de woongebieden en vraagt
ook daar om de typisch Haagse verbinding. Een badplaats met deze
kwaliteiten is een natuurlijke plek voor cultuur, festivals, sport,
exposities, muziek, hoogwaardige winkels en horeca. Deze
activiteiten verlengen het seizoen, en zorgen dat er het hele jaar
rond wat te beleven is in Kijkduin, all weather, all season.
Overdekte speelvoorzieningen voor kinderen en een hoogwaardig
welnesscentrum in de duinen passen hierin. Ook hier geldt dat
samenhang tussen de onderdelen leidt tot werkelijke allure. Dat
veronderstelt een zorgvuldige compositie van het gehele aanbod, een
programmering waarin private partijen intens samenwerken met
culturele voorzieningen en bijvoorbeeld sport- en
festivalorganisaties. Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek
naar identiteit 27
28. Brandsheet Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek
naar identiteit 28
29. Brandsheet (achterzijde) Holland Branding Group Kijkduin
Een onderzoek naar identiteit 29
30. Aanbevelingen Formeer een publiek-private kerngroep van
ondernemende betrokkenen die op basis van de gewenste identiteit
aan de slag gaan met de implementatie. Deze kerngroep stelt een
ruimtelijk supervisor aan, die namens de kerngroep en vanuit de
kernwaarden de ruimtelijke (landschappelijke en stedelijke)
compositie van Kijkduin aanstuurt. Deze kerngroep stelt een
programmerend supervisor aan, die namens de kerngroep en vanuit de
kernwaarden de programmatische samenhang van Kijkduin aanstuurt:
activiteiten, branchering, acties. De supervisoren ontwikkelen een
integraal kwaliteitsplan voor Kijkduin dat dient als onderlegger
voor het proces, hiermee wordt het opdrachtgeverschap voor
ontwerpen en beleid vormgegeven. Werk op korte termijn een aantal
projecten, minimaal 3, zover uit dat ze de nieuwe koers van
Kijkduin zichtbaar maken en vergrendelen, zodat dit proces
onomkeerbaar wordt. Holland Branding Group Kijkduin Een onderzoek
naar identiteit 30
31. Merken genoemd tijdens de orintatie Bijenkorf: luxe en
volume. Volvo: grote doelgroep, rustiger publiek, degelijk, veilig,
zeker, ruig. Saab: goed, degelijk, enerverend. MG: mix van nieuw en
oldtimers. NRC: goed leesbaar, degelijk, informatief. NRC Next
Volkskrant: jonger, daar moeten we heen, intellectueel, serieuzer.
FC Twente: goede uitstraling, net publiek, niet te. Brand bier:
gemoedelijk, iets duurder, maar kwaliteit. Miele: exclusief en
degelijk. Evian: toegankelijk product. Lancme. Vichy: natuurlijk.
Ralph Lauren. St. Tropez. Oude deel van Panne, Knokke: grandeur,
een internationaal milieu. Lange Voorhout: multifunctioneel, deftig
maar niet te, open en besloten tegelijk. Nike: snel maar toch
bereikbaar. Rituals: jong, van deze tijd, wellness. Holland
Branding Group Kijkduin Een onderzoek naar identiteit 31