ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔

Thayninga Institute for Strategic Studies

အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court) ႏင

လကရျမနမာႏငင၏ အေျခအေနက ေလလာသးသပျခငးစာတမး

ေမ ၂၀၁၈

1

အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court) ႏင

လကရျမနမာႏငင၏ အေျခအေနက ေလလာသးသပျခငးစာတမး

ယေန႔ ျမနမာႏငငသည ရခငအေရးကစၥႏငပတသက၍ ႏငငတကာက အာ႐စကခရသညအထ

ေရာကရခေသာအေျခအေနမား ျဖစေပၚခၿပး ျပညပဖအားဒဏက အေတာပငဆးရြားစြာ ခစားရေနသညဟ

ဆႏငပါသည။ အထးသျဖင လၿခေရးပငးဆငရာ ကစၥရပမားတြင အဓကတာ၀နယခရေသာ

ျမနမာတပမေတာက လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ၊ စစရာဇ၀တမႈစသည ေခါငးစဥမားျဖင တရား႐းတင

အျပစေပးႏငရန ႀကးပမးေနၾကသညကလညး ေတြ႔ျမငရသည။ ျမနမာႏငင၏ အမးသားလၿခေရးႏင

အခပအျခာအာဏာပငဆငမႈက ျပငးျပငးထနထန ထးႏကတကခကခရသည အေျခအေနတစရပ

ဟလညး သးသပရမည အေနအထား ျဖစပါသည။ အဆပါ ျမနမာအေရး အေျခအေနမားႏင ပတသကၿပး

ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔မ သးသပခကစာတမးတစေစာင ျပစထတျပနရန စစဥလပေဆာင

ခပါသည။ ယခစာတမးတြင အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court –

ICC) ၏ ေနာကခသမငးေၾကာငး၊ ျမနမာႏငငအေပၚ ႏငငတကာ၏ သေဘာထားမား၊ အနာဂတ

ျမနမာအေရးအေပၚ သးသပခကမားက ေကာကႏတထညသြငး ျပစထားပါသည။ ေလလာလသမား

အတြက လအပသလ အသးျပႏငရန ျဖန႔ခေပးလကပါသည။

၁။ အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court – ICC)

ကမာၻတစ၀နးမ ျပစမႈထငရားေသာ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ခးေဖာကမႈမား၊ စစရာဇဝတမႈ

ကးလြနမႈမားက တရားစြဆအျပစေပးႏငရန ရညရြယကာ ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ ၁၉၉၃ ခႏစတြင

ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစက ယဂစလားဗးယားႏငင၌ ျဖစပြားခေသာ ရာဇ၀တမႈမားအား စစေဆး

အျပစေပးရနအတြက အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (Ad-hoc Tribunal – International

Criminal Tribunal for the former Yugoslavia – ICTY) က စတငဖြ႔စညးတညေထာငခသည။

ထတရား႐းသည သးသန႔တရား႐း Ad-hoc တစခ ျဖစသည။

တစခနတညးမာပင ရဝမဒါႏငငတြင ျဖစပြားခေသာ ပဋပကၡကာလမားအတြငး ကးလြနခေသာ

2

ရာဇ၀တမႈမား၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက အေရးယႏငရန ၁၉၉၄ ခႏစတြင လၿခေရးေကာငစက

ရဝမဒါႏငငအတြက အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Tribunal of

Rwanda – ICTR) က ထပမဖြ႔စညးခသည။

၁၉၉၈ ခႏစတြင အတလႏငင၊ ေရာမၿမ႕၌ ကလသမဂၢမ ႀကးမးဥးေဆာငၿပး အျပညျပညဆငရာ

ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court – ICC) က ဖြ႔စညးတညေထာငရနအတြက

သေဘာတစာခပမၾကမး ေရးဆြသည ညလာခတစရပက ကငးပခၾကသည။ ထညလာခတြင ႏငငေပါငး

(၁၆ဝ) မ ကယစားလယမား တကေရာကခၾကၿပး တစလေကာၾကာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးကာ

တကေရာကလာသည ႏငငမားထမ ႏငငေပါငး (၁၂၃) ႏငငမ ထစာခပက အတညျပရန

ေထာကခမေပးခသည။

သ႔ေသာလညး အေမရကနႏငငအပါအဝင တ႐တ၊ လစဗား၊ အရတႏင အျခားႏငင (၇) ႏငငက

ထစာခပက ခပဆလကမတေရးထးရန ကန႔ကြကမေပးခၾကၿပး ႏငငေပါငး (၂၁) ႏငငက

ၾကားေနခသည။ ယငးစာခပက ၁၉၉၈ ခႏစ ဇလငလ (၁၇) ရကေန႔တြင အတညျပျပ႒ာနးႏငခသည။

အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court – ICC) က ဖြ႔စညး

တညေထာငရနအတြက လကမတေရးထးခသည ေနရာျဖစေသာ ေရာမၿမ႕က အစြျပ၍ ေရာမစာခပ

(Rome Statute) ဟလညး ေခၚဆသည။

စာခပအရ အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐းက ဖြ႔စညးထေထာငႏငရနအတြက ႏငငေပါငး

(၆ဝ) က အတညျပ လကမတေရးထးရန သတမတထားခသည။ ၂ဝဝ၂ ခႏစ ဧၿပလ (၁၁) ရကေန႔တြင

ႏငငေပါငး (၆၆) ႏငငက အတညျပ လကမတေရးထးခၿပးေနာက ၂ဝဝ၂ ခႏစ ဇလငလ (၁) ရကေန႔တြင

တရား႐းက စတငဖြ႔စညးႏငခၿပး နယသာလနႏငင၊ ဟတၿမ ႔တြင ႐းစကကာ စတငဖြငလစခပါသည။

3

၂။ ICC က လကခကငတြယႏငသည ရာဇဝတျပစမႈ အမးအစားမား

ယခေပၚေပါကလာေသာတရား႐းသည လမးသဥးသတျဖတမႈမား (Genocide)၊ လသားမးႏြယ

တစခလးက ထခကေစသည ရာဇဝတမႈမား (Crimes against Humanity)၊ စစပြဆငရာ ရာဇဝတမႈမား

(War Crimes) တ႔က ကးလြနသညဟ စြပစြခရသည လပဂၢလတစဥးတစေယာက (သ႔)

အဖြ႔အစညးတစရပက ခ႐းတင အေရးယႏငသည။ ထအမႈ (၃) မးႏင အကးမဝငသည

ကနသညအမႈမားက မတငၾကားႏငေပ၊ အေရးမယႏငေပ။ အထကတြင ေဖာျပထားေသာ အခက (၃)

ခကထမ တငၾကားႏငေသာအမႈမားမာ

(က) လမးသဥးသတျဖတမႈ (Genocide)

လမးသဥးသတျဖတမႈ (Genocide) ဆသညမာ ႏငငသား၊ မးႏြယစ၊ လမးစ (သ႔မဟတ)

ဘာသာေရးဆငရာ အသငးအဖြ႔မားအားလးက ဖကဆးရန ရညရြယခကႏင ကးလြနမႈမား (သ႔မဟတ)

အခ႕အစတအပငးက ဖကဆးရန ရညရြယခကႏင ကးလြနမႈမားကဆလသညဟ

အဓပၸာယဖြငဆထားပါသည။

အပဒ (၇) အရ လမးသဥး သတျဖတမႈႏင သကဆငေသာ ျပစမႈအမးအစား ၅ မးမာ-

(၁) လတစစ၏ အဖြ႔ဝငမားက ပစမတထားေသာ သတျဖတျခငး။

(၂) လတစစ၏ အဖြ႔ဝငမားက ခႏၶာကယ သ႔မဟတ စတပငးဆငရာ ျပငးထနစြာ

အႏရာယျပျခငး။

(၃) အသငးအဖြ႔တစခလး သ႔မဟတ အခ႕က စတပငးဆငရာ ကဆငးပကစးမႈ ျဖစေပၚေစရန

တမငတကာ ရညရြယ၍ ထအပစ၏ အသကအႏရာယက ထပါးျခငး။

(၄) လတစစအတြငး၌ ကေလးေမြးဖြားမႈက တားဆးရနဟေသာ ရညရြယခကျဖင ခမတသည

သတမတခကက လကနာေစျခငး။

(၅) ကေလးသငယမားက လအပစတစစမ အျခားလအပစတစစသ႔ အတငးအဓမၼ

ေရႊ႕ေျပာငးျခငး။

4

(ခ) လသားမးႏြယတစခလးက ထခကေစသည ရာဇ၀တမႈမား (Crimes against Humanity)

လသားမးႏြယတစခလးက ထခကေစသည ရာဇဝတမႈမားဆသညမာ မညသညအရပသား

လထကမဆ ဥးတည၍ စနစတကတကခကေသာ (သ႔မဟတ) ကယကယျပန႔ျပန႔ တကခကေသာ

ကးလြနမႈမားဟ အဓပၸာယ ဖြငဆထားသည။

အပဒ (၇) အရ လသားမးႏြယတစခလးက ထခကေစသည ရာဇဝတမႈမားႏင သကဆငေသာ

ျပစမႈအမးအစား (၁၁) ခမာ -

(၁) လသတမႈ၊

(၂) မးျဖတျခငး၊

(၃) ကၽြနျပျခငး၊

(၄) ျပညႏငဒဏေပးျခငး သ႔မဟတ အတငးအကပ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး၊

(၅) ေထာငသြငးအကဥးချခငး (သ႔မဟတ) အျပညျပညဆငရာ အေျခခစညးမဥးမားက

ခးေဖာက၍ လတစေယာက၏ ကယပငလြတလပခြငက ျပငးထနစြာ ဆး႐ႈးေစျခငး၊

(၆) ညႇဥးပမးႏပစကျခငး၊

(၇) မဒမးကငျခငး၊ လငေကးကၽြနျပျခငး၊ အတငးအကပ ျပညတနဆာအျဖစေစခငးျခငး၊

ကယဝနရေစျခငး၊ ကယဝနမရရေစျခငး၊ အျခားဆးရြားေသာ လငပငးဆငရာ

အၾကမးဖကျခငး၊

(၈) သကေသအေထာကအထားျပႏငေသာ မညသညလစကမဆ ညႇဥးပနးႏပစက

(သ႔မဟတ) ႏငငေရး၊ လမးေရး၊ အမးသားေရး၊ မးႏြယစေရး၊ ယဥေကးမႈ၊ ဘာသာေရး၊

လင စသညအပစမားအား ညႇဥးပနးႏပစကျခငး၊

(၉) လမားအား အတငးအကပ ေပာကဆးေစျခငး၊

5

(၁၀) လမးအသားအေရာင ခြျခားေရးဆငရာဝါဒႏငဆငေသာ ရာဇဝတမႈမားျပလပျခငး၊

(၁၁) တမငတကာရညရြယ၍ ႀကးစြာေသာဆငးရမႈက ျဖစေစျခငး၊ စတပငးဆငရာႏင

ခႏၶာကယပငး ဆငရာအရ ျပငးထနစြာ ထခကအနာတရျဖစေစျခငး စသည

အျခားလမဆနသည လပရပမားက ဆလသည။

(ဂ) စစရာဇဝတမႈ (War Crimes)

စစရာဇဝတမႈဆသညမာ ျပညတြငးစစျဖစေစ၊ ႏငငတကာစစပြျဖစေစ၊ လကနကကင

ပဋပကၡကာလအတြငး စမကနးတစခ၊ မဝါဒတစခ၏ အစတအပငးအေနျဖင ကးလြနျခငး (သ႔မဟတ)

ထျပစမႈမးက ကယျပန႔ေသာ ပမာဏတစခ ကးလြနျခငးဟ အဓပၸာယဖြငဆထားသည။

စစရာဇဝတမႈအတြက ေရးဆြထားေသာ ဥပေဒအပဒ (၈) အရ စစရာဇဝတမႈႏငပတသက၍

အဓကကေသာ ေအာကပါ အခက (၄) ခကက ကးလြနပါက စစရာဇဝတမႈ ေျမာကသညဟ

ဆႏငသည။

(၁) ၁၉၄၉ ခႏစ၊ ဩဂတလ (၁၂) ရက၊ ဂနဗာသေဘာတညခကမား၏ ျပ႒ာနးခကမားက

လအမား (သ႔မဟတ) အရာဝတမားအေပၚ ျပငးထနစြာ ခးေဖာကမႈမား၊

(၂) စစပြအတြငးႏင လကနကကငပဋပကၡအတြငး ကငသးရမည စစဥပေဒက ျပငးထနစြာ

ခးေဖာကမႈမား၊

(၃) အျပညျပညဆငရာ လကၡဏာေဆာငသည လကနကကငပဋပကၡျဖစရာတြင ၁၉၄၉ ခႏစ၊

ဩဂတလ (၁၂) ရကပါ ဂနဗာသေဘာတညခက (၄) ရပႏင သကဆငသည ပဒမ (၃) က

ျပငးထနစြာ ခးေဖာကမႈမားျဖစေသာ ဖားနာေနေသာ၊ ထခကဒဏရာရေနေသာ၊ ဖမးဆး

ခပေႏာငျခငးခရေသာ (သ႔မဟတ) အျခားအေၾကာငးေၾကာင စစမတကႏငေသာ

လကနကခၿပးျဖစသည လကနကကင တပဖြ႔ဝငမားတြင တကကြစြာ ပါဝငတကခကျခငး

မရေတာသညသမားက ဆန႔ကငတကခက ကးလြနမႈမား၊

(၄) အျပညျပညဆငရာ လကၡဏာမေဆာငသည လကနကကငပဋပကၡ (ျပညတြငးစစ) မား

အတြက ကငသးေသာ စစဥပေဒက ျပငးထနစြာ ခးေဖာကမႈတ႔ ျဖစသည။

6

အျပညျပညဆငရာ စစရာဇဝတမႈ ေျမာကႏငေသာ အမႈမားမာ -

(၁) လမားက သတျဖတျခငး၊ မးသဥးေစျခငး၊ ႏပစကညႇဥးပနးျခငးႏင ရကရကစကစက

ဆကဆျခငး၊

(၂) လတစေယာက၏ ဂဏသကၡာက ထခကညႇးႏြမးေအာင ဆကဆျခငး၊ ဓားစာခအျဖစ

ေခၚေဆာငျခငး၊

(၃) ရညရြယခကရရျဖင အရပသားမားက ပစမတထား တကခကျခငး၊

(၄) ဂနဗာသေဘာတစာခပက သတမတထားသည သေကၤတမားပါရသည

အေဆာကအဥမား၊ ပစၥညးမား၊ ေဆးဝါးဌာနမားႏင ယာဥမားက ပစမတထား

တကခကဖကဆးျခငး၊

(၅) လသားခငးဆငရာ စာနာမႈဝနထမးမားႏင ၿငမးခမးေရးတပဖြ႔မားက ပစမတထား

တကခကျခငး၊

(၆) ဘာသာေရး၊ ယဥေကးမႈ၊ အထမးအမတမား၊ ေဆး႐မားႏင

လနာမားထားရသညေနရာမားက ပစမတထား တကခကျခငး၊

(၇) လငေစာကားျခငး၊ အတငးအကပ ျပညတနဆာအျဖစ ေစခငးျခငး၊ ကယဝနရေစျခငး၊

သားေၾကာျဖတျခငးႏင အျခားပစမားျဖင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမား၊

(၈) အသက (၁၅) ႏစေအာက ကေလးမားက စစပြမားတြင ပါဝငေစခငးျခငး၊

(၉) ရပရြာလထမားက လၿခေရးအေၾကာငးေၾကာင မဟတဘ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး၊

(၁၀) ဒဏရာရသည တစဖကတပသားမားက ရကရကစကစက သတျဖတျခငး၊

(၁၁) စစသ႔ပနးမားက တစေယာကမကန သတျဖတျခငး၊ ၎တ႔၏ကယခႏၶာ

အစတအပငးမားက ျဖတေတာကျခငး၊ ေဆး (သ႔မဟတ) သပၸပညာ စမးသပမႈမားက

လပေဆာငျခငး၊

7

(၁၂) လအပခကအရမဟတဘ လထ၏ ကယပငပစၥညးမားက ဖကဆးျခငး၊ သမးပကျခငး

သညလညး စစရာဇဝတမႈေျမာကသညဟ အေသးစတ ထပမဖြငဆထားသည။

၃။ နယသာလနႏငင၊ ဟတၿမ႕မ ICC ရးခပ

အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐းအား စတငဖြ႔စညးၿပးေနာကပငးတြင

ဒတယကမာၻစစအတြငး စစေဘးဒဏေၾကာင အျပစမျပညသမား၏ လ႔အခြငေရးဆငရာ

ဆး႐ႈးနစနာမႈမားက ျပနလညကစားႏငရနအတြက အေရးယအျပစေပးမႈမားက လပေဆာငခသည။

ဒတယကမာၻစစအတြငး ဟစတလာ ေခါငးေဆာငေသာ နာဇပါတသည ဂးလမး (၆) သနးေကာ

အပါအဝင အျခားလမားအား လသားခငးမတရားမႈမားျဖင ရကစကျခငး၊ ႏပစကညႇဥးပနးကာ

သတျဖတျခငးမား ျပမခၾကသည။ အစြနးေရာကအမးသားေရးဝါဒက ကငသးေသာ နာဇပါတသည

ဂးလမးမား၊ ဂစပစမား၊ ကယအဂၤါ ခ႕တသမား၊ လငတခစသမားကပါ မးျဖတသတရန

အစအစဥခမတခကာ အျပစမျပညသမားစြာတ႔က အဆပေငြ႔မားလႊတ၍ အစလကအၿပလက

သတျဖတခသည။

ထ႔ေၾကာင စစအၿပးတြင နာဇစစေခါငးေဆာငမားသာမက အရပသားတာဝနရသမား အပါအဝင

စစေပါငး လအေယာက (၂ဝဝ) ေကာက ႏရငဘတၿမ႕တြင စစခ႐းတင စစေဆးကာ ထကတနေသာ

အျပစ အသးသးေပးခသည။ ဒတယကမာၻစစအတြငး ႏရငဘတခ႐းတြင ဥေရာပ၌ စစရာဇ၀တမႈ

ကးလြနခေသာ ထပတနးေခါငးေဆာငမား၊ သတမနမားႏင စစဘကအရာရႀကးမားက ၁၉၄၅ ခႏစမ

၁၉၄၆ ခႏစအတြငး စရငခကမားခကာ အျပစေပးႏငခသည။ ထ႔အတ အေရ႕အာရတြငလညး

ဂပနမား၏ ဖကဆစစနစေၾကာင တာဝနရသမားက ဂပနႏငင၊ တကၿမ႕တြင ခ႐းတငစစေဆး

အျပစေပးခသည။ တကခ႐း၌ အေရ႕အာရတြင စစရာဇ၀တမႈကးလြနခေသာ

ဂပနထပတနးေခါငးေဆာငမား၊ သတမနမားႏင စစဗလခပမားက အျပစေပးႏငခသည။

ယခလကရအခနတြငပင ဒတယကမာၻစစအတြငးမ စစရာဇဝတမႈႏင လမးသဥး သတျဖတသမားက

ဆကလကရာေဖြကာ အျပစေပးစရငျခငးကလညး လပေဆာငေနဆ ျဖစသည။

စစအတြငးကးလြနသမားက ခ႐းတငစစေဆး အေရးယမႈမားသာမက အလားတ လသားခငး

မတရားသျဖင ရကစကမႈ၊ ႏပစကညႇဥးပနးသတျဖတမႈမား ထပမမေပၚေပါကေစရနအတြက အေလးထား

8

ေဆာငရြကလာခသည ခ႐းတစခလညး ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အဆပါ အျပညျပညဆငရာ

ရာဇ၀တမႈတရား႐းတြင ကမာၻစစအတြငး စစ႐ႈးသမားကသာ စရငခၿပး စစႏငသညႏငငမားမ ကးလြနသ

တစဥးကမ အေရးယချခငးမရဟ ေထာကျပၾကသည။

၁၉၄၆ ခႏစ၊ ႏရငဘတေနာကပငး အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International

Criminal Court – ICC) ႏင လသားျဖစမႈ ဆန႔ကငေသာျပစမႈမားက ကာကြယရန

ႏငငတကာျပစမႈဆငရာ ဥပေဒတစခ လကခေစရနအတြက (International Criminal Code Prohibiting

Crimes against Humanity) က ပရစၿမ႕တြင ႏငငတကာ ညလာခတစရပ ကငးပၿပး

ေဆြးေႏြးခၾကသည။

၁၉၄၈ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၉) ရကေန႔တြင လမးသဥးသတျဖတမႈက ျပစမႈတစခခအေပၚ

ျပစဒဏေပးျခငးႏင ကာကြယျခငး သေဘာတစာခပ (Convention on the Prevention and

Punishment of the Crime of Genocide) က ICC ဆငရာ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခက

အတညျပလကခခၿပး၊ ယငးစာခပက အေျခခ၍ တရား႐း တညေထာငရန သငေလာေသာ

ျပ႒ာနးခကမားက ေလလာရနအတြက ႏငငတကာဥပေဒေကာမရင (International Law Commission

– ILC) က ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခက တာဝနအပႏငးခသည။

၁၉၄၉ – ၁၉၅၄ ခႏစတြင အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း၏ Draft Statute for an ICC

တစရပက ေရးဆြခရာ အငအားႀကးႏငငမားက ဆန႔ကငခၾကသည။ ၁၉၅၄ ခႏစတြင အျပညျပညဆငရာ

ရာဇ၀တမႈတရား႐းဖြ႔ရန အစအစဥမား ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနခၾကၿပး တစခနထမာပင အစးရမားက

မမတ႔ျပညသမားအေပၚ လ႔အခြငအေရး အႀကးအကယခးေဖာကမႈ၊ လကနကကငစစပြမားအတြငး

အျပစမျပညသမားအေပၚ ရကရကစကစက သတျဖတမႈမားက ကးလြနလာခၾကသည။ (ဥပမာ -

ကေမ႓ာဒယား၊ ကဆဗ၊ ယဂဆလားဗးယား၊ ရ၀မဒါ၊ ဆယာလယြန၊ ကငညာ၊ အေရ႕တေမာႏငငမား

စသညတ႔ ျဖစသည။)

အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐းအျပင ေကာငးမြနေသာ တရားဥပေဒ၏ ကငးလြတခြငမား

ရရခစားေရးအတြက လပေဆာငခေသာ လပေဆာငမႈမားအေနျဖင အမနတရားေကာမရင (Truth

Commission)၊ ေတာငအာဖရကႏင ယဂဆလားဗးယားတ႔တြင အထးတရားခ႐း (ad Hoc Tribunal)၊

9

ရဝမဒါတြင ႏငငတကာ တရားစရငမႈမားျဖင လပေဆာငေသာ အထးတရား႐း (Hybrid Court applying

International Criminal Law) တ႔က ဖြ႔စညးကာ ကေမ႓ာဒးယား၊ အေရ႕တေမာ၊ ကဆဗ၊ ဆယားလယြန

၁၉၉၁ - ၁၉၉၂ ခႏစ ေဘာစနးယား - ဟာဇဂးဗးနားႏင ခ႐ေအးရား စစပြတ႔အတြငး ရာဇဝတမႈ

ကးလြနသမားက အျပစေပးအေရးယႏငရနအတြက လပေဆာငခၾကသည။

၄။ ICC ႏင ျမနမာႏငင

ယေန႔အခနတြင ျမနမာႏငငအတြငး လတတေလာျဖစပြားေနသည ရခငျပညနယရ

ပဋပကၡမားႏင ပတသကၿပး R2P (Responsibility to Protect) အရ အကာအကြယေပးရန

တာ၀နရသညဆကာ ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ႏငငတကာမ လၿခေရးအဖြ႔မား ဝငေရာကၿပး

ရခငအေရးတညၿငမေစရနအတြက လပေဆာငရမညဟ ကလသမဂၢတြင ဖအားေပး

တငျပေတာငးဆေနၾကသည။ ထ႔အျပင ျမနမာတပမေတာမ တာဝနရသအခ႕ကလညး ရခငျပညနယ

ပဋပကၡမားအတြငး ႏငငတကာဥပေဒမားက ခးေဖာကကးလြနခသညဟ စြပစြကာ အျပညျပညဆငရာ

ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal Court – ICC) တြင အေရးယမႈမား

လပေဆာငႏငရနအတြက ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစတြင အေနာကအငအားႀကး ႏငငမားမ

ေလာေဆာမႈမားက လပေဆာငေနၾကသည။

ျမနမာအေရးႏငပတသကၿပး အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐း (International Criminal

Court – ICC) တြင ခ႐းတငစစေဆးႏငရနအတြက ရာဇဝတမႈအေျခခေသာ သကေသအေထာကအထား

ေကာကယျခငးက နညးအမးမးျဖင လပေဆာငလကရရာ ျမနမာတပမေတာ၏ နယေျမရငးလငးေရး

လပေဆာငမႈမားအေပၚ ၿဂလတဓာတပမားျဖင ေထာကလမးျခငး၊ ရာဇဝတမႈ ကးလြနေနသညဟ

စြပစြျပသထတျပနေသာ ဓာတပမားသည မနကနမႈ ရ၊မရ စစေဆးျခငး၊ ဗြဒယမား၊ အသဖမးထားေသာ

အေခြမား၊ အျခားအဖြ႔အစညးမား၏ တငျပမႈမားႏင မကျမငသကေသ မတတမးမား၊ ေဆးမတတမးမား၊

သတမနမား၊ သတငးဌာနမား၊ အစးရမဟတေသာအဖြ႔မားႏင ကလသမဂၢဆငရာ ဝနထမးမား၏

အစရငခစာမား၊ လေသမတတမး၊ သခႋငးမားက စစေဆးျခငးစသညျဖင နညးမးစက အသးျပကာ

လပေဆာငေနေပသည။ သ႔ရာတြင ျပနလညသးသပရနမာ ေကာကယစစတမးျပစခေသာ

10

အခကအလကမားသည မနကနတကမႈ ရ၊ မရႏင ယၾကညရန ခငမာျခငး ရ၊ မရတ႔က တကေသခာစြာ

စစေဆးဆးျဖတရန လအပမညျဖစသည။

ျမနမာႏငင၏ ရခငအေရးကစၥႏငပတသကၿပး တပမေတာထပပငးေခါငးေဆာငႏင

တာဝနရသမားအား အေရးယႏငလမမညဟလညး ႏငငတကာေရးရာေလလာသမားက ခန႔မနး

ေျပာဆမႈမား ရေနသည။ သ႔ေသာလညး ICC သ႔ တငသြငးႏငရနအတြက ကလသမဂၢ

လၿခေရးေကာငစ၏ အတညျပမႈက ရယရနလအပမည ျဖစသည။ ျမနမာႏငငအား ICC တြင

ပါဝငလကမတေရးထးသည ႏငငမားမ အေရးယႏငရန တငျပေတာငးဆထားေသာလညး

ကလသမဂၢအဖြ႔ဝငႏငင (၁၂၃) ႏငငမ လကခသေဘာတ ထားရသညထတြင ျမနမာႏငငအေနႏင ICC

(Rome Statute) ၏ ဥပေဒမားက နားလညသေဘာေပါကကာ လကနာေဆာငရြကပါမညျဖစေၾကာငး

လကမတေရးထးထားျခငး မရေပ။ ထ႔အတြက အေရးယရနကစၥမာ လၿခေရးေကာငစ၏

ဆးျဖတခကသည မားစြာအေရးႀကးသညဟ သးသပရမည ျဖစသည။

ရခငအေရးႏငပတသကၿပး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ကးလြနမႈမားရသညအတြက

ျမနမာတပမေတာ ေခါငးေဆာငပငးမ တာဝနရသညဆကာ ICC သ႔ တရားစြဆ အျပစေပးႏငေရးသည

အေရးႀကးသညဆသညအျမငမား ရေနၾကသည ႏငငမားကလညး ေတြ႔ရသည။ သ႔ေသာလညး

ထကစၥမား၏ သေဘာသဘာဝႏင အမနတကယျဖစလာႏငသည အလားအလာ မညမရသညဆသညမာ

ခန႔မနးရန ခကခေနဆပငျဖစသည။ အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈတရား႐းႏင အဖြ႔ဝငႏငငမားအေနျဖင

ဒတယဆယစႏစအတြငး တရား႐းမားအတြက ေမာလငခကမားထက စနေခၚမႈမားစြာတ႔ကသာ

ရငဆငေနဆ ျဖစပါသည။

ICC အေနျဖင ၎၏ သေဘာတညခကစာခပအရ ပါ၀ငလကမတေရးထးထားသည ႏငငသည

၎၏ အခပအျခာအာဏာ နယနမတအတြငး ရာဇတ၀တမႈ ကးလြနလငေသာလညးေကာငး၊

ႏငငအတြငးမ ျပညသမားမ တရားစြဆလငေသာလညးေကာငး၊ ကလသမဂၢမ လႊေျပာငးေပးအပသည

တရားစရငေရးအမႈမားတြငလညးေကာငး အလအေလာက တရားစရငပငခြငရသည။ အျပညျပညဆငရာ

ရာဇတ၀တမႈခ႐းတြင တရားခအား ဖမးဆးႏငသည ရတပဖြ႔အငအား မရေသာေၾကာင

11

သကဆငရာႏငငအတြငးရ ရတပဖြ႔မားမ တရားခအားဖမးဆးကာ တ႐ား႐းသ႔ လႊေျပာငး

ေပးအပမသာလင တရားစရငပငခြငက ဆကလကလပေဆာငႏငသည။

ျမနမာႏငငအေနာကပငးတြင ျဖစေပၚေနေသာ ရခငအေရး ပဋပကၡႏင ပတသက၍

ျမနမာတပမေတာ ေခါငးေဆာငပငးတာ၀နရသမားအား ဘဂၤါလမားအေပၚတြင ကးလြနခေသာ

ရာဇ၀တမႈမားအတြက ႏငငတကာ ခ႐းသ႔တင၍ တရားစြဆသြားရန ၿဗတနပါလမနအမတ (၁၀၂)

ေယာကမ လကမတေရးထး ေတာငးဆမႈမား ရခသည။ ပဋပကၡမား စတငျဖစပြားသည အခနမစ၍

ျမနမာတပမေတာအား ႏငငတကာမ ဖအားေပးမႈမားရလာခကာ ကလသမဂၢ အစရငခစာတြင

ျမနမာတပမေတာ၏ နယေျမရငးလငးေရး လပေဆာငခကမားေၾကာင ဘဂၤါလလမးအမားအျပား

ဘဂၤလားေဒရႏငငဘကသ႔ ထြကေျပး တမးေရာငလာေၾကာငး ထညသြငးေရးသားထားသည။ ထ႔အျပင

ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကး႐းမလညး ရခငျပညနယအတြငး

မြတဆလငလနညးစအေပၚ လမးသဥး သတျဖတမႈမား ရေနေၾကာငး စြပစြေျပာၾကားမႈမားလညး

ေပၚထြကခသည။ ယငးအေျခအေနမားအေပၚ အေျချပ၍ ျမနမာတပမေတာအေပၚတြင ႏငငတကာမ

ဘဂၤါလအေရးကစၥႏငပတသက၍ ဖအားေပးမႈမား ပမ မားျပားလာခသည။ သ႔ေသာ ICC ဆငရာ

သေဘာတစာခပတြင ပါ၀ငလကမတေရးထးထားျခငး မရသည ျမနမာႏငငအေပၚ အေရးယမည

လပေဆာငခကမာ အကန႔အသတမား ရေနႏငေၾကာငး ခန႔မနးရသည။

၅။ အေထြေထြ သးသပခကမား

ျမနမာႏငင၏ ရခငအေရးကစၥတြင အဓကဖအားမားက ၿဗတနႏငငမ အဓကဥးေဆာငေနေၾကာငး

ေလလာေတြ႔ရရသည။ ၿဗတနသည ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစတြင (၆) ႀကမတငတင ျမနမာႏငငအား

အေရးယႏငေရး ႀကးပမးခသည။ ၿဗတနလႊတေတာရ ႏငငျခားေရးရာေကာမတ (Foreign Affairs

Committee – FAC) ႏင အျပညျပညဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာမတ (International Development

Committee – IDC) တ႔က ရခငျပညနယအေရးႏင ပတသကၿပး ေဆြးေႏြးၾကားနာမႈမား ျပလပကာ

ဖအားေပးႏငရန လပေဆာငေနပါသည။ ၎တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမားသည အခကအလကအမားမားေပၚ

အေျခခထားၿပး ရခငေဒသျဖစစဥမားအျပင ျမနမာႏငငအေရ႕ေျမာကေဒသရ ပဋပကၡမားကလညး

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ေခါငးစဥေအာကတြင ဖအားေပး အေရးယႏငရန ႀကးစားေနၾကသည။

12

ၿဗတနႏငငအေနျဖင ရခငျပညနယအေရးႏငပတသကၿပး လသားခငးစာနာမႈ အကအညေပးေရး

အဖြ႔အစညးမား ၀ငေရာကခြငရရရန၊ UN Fact Finding Mission အား ျမနမာမ လကခေစရန၊ ကဖအာနန

ေကာမရင၏ အႀကျပခကမားက အျမနဆး အျပညအ၀ အေကာငအထညေဖာရနစသည ကစၥရပမားက

ဆကလကဖအားေပး လပေဆာငလာမညဟ ခန႔မနးရပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာတပမေတာက လမးသဥး

သတျဖတျခငး၊ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကျခငးစသည ေခါငးစဥမားေအာကမ ICC သ႔ တငပ႔တရားစြဆရန

ႀကးပမးျခငး၊ တပမေတာႏင ဆကစပမႈရသည စးပြားေရးလပငနးမားက ပတဆ႔ျခငး၊ တပမေတာ၏

လကနက၀ယယမႈ ပတပငထားသညက သကတမးတးျခငးမား ဆကလကလပေဆာငေနမညဟ

သးသပႏငပါသည။

ျမနမာႏငင၏ အနးကပဆးမတဖကဟ သးသပရမည တ႐တႏငငအေနျဖငလညး

ရခငအေရးကစၥတြင ေဘာငတစခအတြငးမသာ ထနးထနးသမးသမး လပေဆာငေနေၾကာငး ေတြ႔ျမင

ရမညျဖစသည။ တ႐တႏငငအေနျဖင မဟာဗဟာကသည ျမနမာႏငငအေပၚ အကအညေပးျခငးအျပင

ႏငငတကာမကႏာစာတြင ၎၏ပရပအား တးတကလာေစေရးကစၥရပမားအၾကား လအပသလ လႈပရား

ကစားေနမညဟ ခန႔မနးရပါသည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင တ႐တတ႔၏ အကအညအား အခနအတငးအတာ

တစခထ လအပေနမညျဖစၿပး ယငးအကအညက မညသညတနဖးျဖင ဖလယရယမညနညးဆသညမာ

ေလးေလးနကနက စဥးစားရမည ကစၥျဖစသည။ တ႐တႏငငႏင ျမနမာႏငငအၾကား

သမငးေၾကာငးမားအရ တ႐တတ႔၏ အကအညက မညမအထ ရယမညဆသညႏင မညမအထ

ယၾကညစြာ ပးေပါငးေဆာငရြကမည ဆသညမာ အေရးႀကးေသာအခကျဖစေၾကာငး သးသပရပါသည။

ဥေရာပသမဂၢအေနျဖင ျမနမာႏငငအတြက ဖအားမားကသာ ေပးေနမည အေနအထားဟ

သးသပ ရပါသည။ ဥေရာပသမဂၢသည ျမနမာႏငငအေပၚ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆးျဖတခကမား

ခမတရာတြင အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမား၊ ျပညပသတငးမဒယာမားႏင ျပညပရ ဘဂၤါလအေရး

လႈပရားသမားထမသာ သတငးမားရယ ေဆာငရြကခသညက ေလလာေတြ႔ရရသည။ ထ႔အျပင (၇၂)

ႀကမေျမာက ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ တတယေကာမတ အစညးအေ၀းတြင OIC မ

တငသြငးသည ျမနမာႏငငဆငရာ Country Specific Resolution အဆမၾကမးက OIC ႏင

အနးကပညႇႏႈငးခၿပး အဆမၾကမးကလညး ေထာကခခေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ဥေရာပသမဂၢအေနျဖင

13

ျမနမာႏငငအေပၚ ရခငအေရးႏငပတသကၿပး ဖအားေပးမႈမား ဆကလကလပေဆာငဖြယရၿပး OIC

ႏငငမား၏ သေဘာထားႏင တညစြာပင ဖအားေပးလာႏငသညဟ သးသပရပါသည။

အေမရကနႏငငအေနျဖငမ ယခငက ျမနမာႏငငအေပၚ အထးတလည စတ၀ငစားျခငးမး

ျပသချခငးမရဘ ယခအခါရပတညခကမား ေျပာငးလလာသညဟ သးသပရပါသည။ ကလသမဂၢဆငရာ

အၿမတမးကယစားလယ နစကဟာေလသည ျမနမာႏငငအေပၚ ဖအားေပး၍ ပတဆ႔အေရးယမႈမား

ျပလပရန လလားသျဖစေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ ယခအခါ အေမရကနႏငငသည ႐ကတာသတငးေထာက

ႏစဥး ဖမးဆးခထားရသညက အေၾကာငးျပၿပး ျမနမာအေရးတြင ပမပါ၀ငစြကဖကလာသညက

ေတြ႔ျမငရပါသည။ ထ႔အျပင အငအားႀကးထြားလာေသာ တ႐တႏငငက ထနးခပေရးအတြကလညး

ျမနမာႏငငေရး ျဖစစဥမားအေပၚ ၀ငေရာကစြကဖကေနမညဟ ယဆရပါသည။

ရခငပဋပကၡမားႏင အဓကဆကစပေနေသာ ဘဂၤလားေဒရႏငငကမ ႏငငတကာ

အဖြ႔အစညးမားႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ ခတဆကေနၿပး အာဆယႏငငမားသ႔လညး ခဥးကပကာ

ဘဂၤလားေဒရအတြက အသာစးရရမည အခြငအေရးမားက ေဖာေဆာငေနေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။

ဘဂၤလားေဒရ၀နႀကးခပ ရတဟာဆနာသည ကလသမဂၢ အေထြေထြအတြငးေရးမႈးခပ အနတနယ

ဂတားရကစထသ႔ ဘဂၤါလအေရးကစၥက လၿခေရးေကာငစသ႔ တငျပေပးမႈအတြက

ေကးဇးတငရပါေၾကာငးႏင ဘဂၤလားေဒရသ႔ လာေရာကလညပတၿပး ဘဂၤါလမားႏင ေတြ႔ဆႏငရန

ဖတၾကားခေၾကာငး ေျပာဆခသညဟ သရရသည။ ဘဂၤလားေဒရ ႏငငျခားေရး၀နႀကးသညလညး

႐ရားႏငငသ႔ သြားေရာကစဥ ဘဂၤါလအေရးႏင ပတသကၿပး ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊ အကအညေပးရန၊

ျမနမာႏငငအေပၚ ဖအားေပးရနတ႔က ႐ရားႏငငျခားေရး၀နႀကးအား ေျပာၾကားခသညဟ သရရသည။

ထ႔အျပင ျမနမာ - ဘဂၤလားေဒရ ႏစႏငငနယစပတြင Safe Zone ေပၚေပါကလာေရး၊ ျမနမာဘကမ

လၿခေရးတာ၀နရသမားအား ICC သ႔ တငပ႔တရားစြဆႏငေရး၊ ကလသမဂၢ ၿငမးခမးေရး

ထနးသမးမႈတပမား ၀ငေရာကႏငေစေရးတ႔က ဥးတညလႈပရားေနသညဟ သးသပရပါသည။

ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစ (United Nations Security Council – UNSC) မ ျမနမာႏငငသ႔

လာေရာကခသည ခရးစဥက သးသပရပါမ ရခငအေရးႏငပတသကၿပး ႀကတငဆးျဖတထားသညမားက

အတညျပရနသာ ဥးစားေပးခသညဟ ယဆႏငပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငင အေရ႕ေျမာကပငးေဒသမ

14

ပဋပကၡမားကလညး ထညသြငးေျပာဆလာျခငးကလညး ေတြ႔ရရသည။ ခရးစဥအၿပးတြင နယးေယာက၌

ေဆြးေႏြးပြတစရပ ကငးပျပလပခရာ ဘဂၤါလမားအတြက Safe Zone ရရေရး၊ ႏငငသားျပခြငႏင

လြတလပစြာ သြားလာခြငရရေရး၊ ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးတြင လငအၾကမးဖကမႈမား

ကးလြနျခငးက စးရမမျခငး အစရသည အခကမားအေပၚ ေဆြးေႏြးခသညဟ သရသည။ ထ႔ေၾကာင

ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစႏင ၿဗတနႏငငတ႔ ပးေပါငးၿပး ျမနမာတပမေတာအေပၚ ဖအားေပးျခငးမား

ပမလပေဆာငလာမညဟ သးသပႏငပါသည။

ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖငမ ဖအားေပးမႈမားအေပၚ အတတႏငဆး ခခကာကြယရနမတစပါး

အျခားနညးလမးက လပေဆာငႏငဖြယမရပါ။ လႈပရားတ႔ျပနႏငစြမး အလြနနညးပါးေနသည မဒယာပငး၊

ျပနၾကားေရးပငးတ႔က ပမအားေကာငးေစရန ျပငဆငၿပး မမဘကမ အေျခအေနမနမားက ႏငငတကာသ႔

တငျပႏငရနမာ အေရးႀကးကစၥ ျဖစပါသည။ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာနအေနျဖငလညး သတမနပငးဆငရာ

လႈပရားေဆာငရြကသငသညမားက မနမနကနကနႏင ျမနျမနဆနဆန ေဆာငရြကရန လအပပါမည။

အကယ၍ ႏငငတကာမ ျမနမာႏငငအေပၚ ေတာငးဆခကမၾကမးမား ထတျပနခပါက မမႏငင၏

အခပအျခာအာဏာက ထပါးေစမည အခကအလကမား၊ ကာကြယေရးဆငရာ အားနညးခန႔ေစမည

အခကအလကမားက ထတႏတကန႔ကြကရနကသာ အဓကဥးတည ေဆာငရြကရမညဟ

သးသပရပါသည။

ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငတကာဖအားႏင စြပစြအေရးယမႈမားက ခခကာကြယရနမာ -

၁။ ျမနမာႏငငအစးရႏင တပမေတာတ႔သည အတေဆြးေႏြး၍ ပးေပါငးလကတြၿပး

တြနးလနႏငရန လအပပါမည။

၂။ ႏငငတကာမ ထငေၾကးေပးစြပစြေနသည စြပစြခကမား ဟတမနျခငးမရေၾကာငး

သကေသ အေထာကအထားမားႏင ျပနလညေခပႏငရန ျပငဆငထားသငပါသည။

၃။ ICC ၏ ႀကးပမးေနမႈမားသည UN Security Council ၏ Resolution လမးေၾကာငးေပၚ

ေရာကရမသြားေအာင ကာကြယရန လအပပါမည။

15

၄။ ျမနမာႏငငအေနျဖင မမ၏မတဖကႏငငအေနျဖင တ႐တႏင႐ရားအေပၚ

မခအားထားေနရမႈသညလညး အခနအတငးအတာတစခအထသာ ရရႏငမညက

ႀကတငသျမငထားၿပး အျခားနညးလမးမားကလညး စဥးစားျပငဆငထားသငပါသည။

၅။ ျမနမာႏငငက အေရးယျခငးမ ကာကြယႏငရန လပသငလပထက၊ ျဖစသငျဖစထကေသာ

လပငနးေဆာငတာမနသမက အဆငသငအေနအထား ျပငဆငလပေဆာငထားရန

လအပပါမည။

အခပအားျဖငဆပါက ျမနမာႏငငအေပၚ ႏငငတကာမ ဖအားသကေရာကမႈမားသည

ယခငအစးရမား လကထကကထက ပမတးပြားလာဖြယရၿပး ဘကစေထာငစမ ႏငငေရးဆငရာ

ထးႏကခကမားလညး သကေရာကလာမညဟ ခန႔မနးရပါသည။ မမႏငငေတာ၏ တညရမႈႏင

အခပအျခာအာဏာက ကာကြယရနမာ လကရအစးရ၊ ျမနမာတပမေတာႏင တငးရငးသားျပညသလထ

တစရပလးက လကတြပးေပါငး ပါ၀ငေဆာငရြကရမည အေနအထားသ႔ ေရာကရေနၿပျဖစပါေၾကာငး

တငျပရငး ဤေကာကႏတခကစာတမးက နဂးခပအပပါသည။

ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔

TISS - Myanmar