Η ΑΥΓΗ • ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΥΠΟΣ 19

Για την παρουσίαση του Διεθνούς Τύπου συνεργάστηκαν:Αναστασία ΓΙΑΜΑΛΗ, Κάκη ΜΠΑΛΗ, Δημήτρης ΣΤΟΥΜΠΟΣ, Μιχάλης ΤΡΙΚΚΑΣΓια παρατηρήσεις, σχόλια επικοινωνήστε στο d.stoumpos@avgi.gr

Διεφθαρμένοι και ανίκανοι πο-λιτικοί, μαζική ανεργία, φτώχεια, κα-κοδιαχείριση, πολιτικό αδιέξοδο.Κόμματα που εκμεταλλεύονται τοκράτος και τους πολίτες του ξεδιά-ντροπα. Μια φουσκωμένη και ανα-ποτελεσματική γραφειοκρατία, νεπο-τισμός στην πιο άσχημη μορφή του.Πολίτες απελπισμένοι, θυμωμένοι, α-πέραντα απογοητευμένοι. Για σχεδόνείκοσι χρόνια, μόνο με αυτά τα λόγιαμπορεί κανείς να περιγράψει την κα-τάσταση στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη.Παρόλα αυτά, ο πληθυσμός της μι-κρής βαλκανικής χώρας, συνέχιζε ναψηφίζει στις εκλογές τα ίδια κόμματα.

Διαίρει και βασίλευεΟι διεφθαρμένοι πολιτικοί, ενα-

ντίον των οποίων διαδηλώνουν οιΒόσνιοι αυτές τις μέρες, πράγματι έ-χουν εκλεγεί με δημοκρατικές διαδι-κασίες. Αυτός ο παραλογισμός δεν ε-ξηγείται μόνο με την έλλειψη δημο-κρατικής κουλτούρας, την αφέλεια,ούτε καν την κλασική πολιτική τρέλατων πολιτών της Βοσνίας - Ερζεγοβί-νης. Οι εθνικιστές πολιτικοί από όλεςτις εθνοτικές ομάδες της χώρας είχανμετά το τέλος του πολέμου, ένα μαγι-κό όπλο στο χέρι για να επιβάλλονταιστους ψηφοφόρους: το λεγόμενο ε-θνικό χαρτί.

Ανατροφοδοτούσαν μονίμως τονφόβο και την προκατάληψη έναντιτων άλλων εθνοτικών ομάδων. Η λο-γική τους ήταν εμείς είμαστε οι περι-θωριοποιημένοι και τα θύματα, οι άλ-λοι οι θύτες. Οπότε ψηφίστε μας, διό-τι μόνο εμείς αγωνιζόμαστε για τησωτηρία του έθνους, μόνο εμείς δί-νουμε τη μάχη για το εθνικό συμφέ-ρον.

Και έτσι, στην καρδιά της μάχης γιατην επιβίωση του δικού τους έθνουςοι ψηφοφόροι της Βοσνίας ξεχνού-σαν να σκεφτούν γιατί πάνε τόσο ά-σχημα τα πράγματα στην οικονομία.Ούτε είχαν τον χρόνο να αναρωτη-θούν τι γίνεται με τη διαφθορά καιτην κοινωνική αδικία. Πώς θα μπο-ρούσε ένας ψηφοφόρος να κάνει κά-τι τέτοιο, όταν παίζονται τόσο σημα-ντικά ζητήματα εθνικού συμφέρο-ντος; Και τα κόμματα κάνουν τα πάνταγια να μην αλλάξει τίποτε. Είναι πολύπιο εύκολο να κρατήσουν υπό τον έ-

λεγχό τους έναν εθνικά διαιρεμένοπληθυσμό.

Εθνικιστική αντεπίθεσηΗ βίαιη κοινωνική αναταραχή των

τελευταίων ημερών έσπασε την ανέ-ντιμη λογική των εθνικιστών. Η μιζέ-ρια και η άθλια οικονομική κατάστα-ση δεν κατεβαίνει από εθνική ταυτό-τητα, γι’ αυτό διαδηλώνουν σε όλη τηΒοσνία - Ερζεγοβίνη. Το γεγονός αυ-τό θορύβησε τα κυβερνώντα εθνικι-στικά κόμματα των Βόσνιων, των Σέρ-βων και των Κροατών στη Βοσνία -Ερζεγοβίνη. Και καταφεύγουν πάλιστο εθνικό χαρτί. Ο Μίλοραντ Ντό-ντικ, ο πρόεδρος της ΡεπούμπλικαΣίρμπσκα, το έκανε καλύτερα από ό-λους. Παριστάνει ότι η οικονομικήκατάσταση της «οντότητάς» του είναιπολύ καλύτερη, και βρίσκει την ευ-καιρία να χρησιμοποιήσει τις διαδη-λώσεις ως απόδειξη ότι η Βοσνία -Ερζεγοβίνη δεν μπορεί να λειτουργή-σει ως κράτος.

Αυτή η απάτη πάντοτε λειτουργού-σε. Κι όποιος τολμούσε να διαμαρτυ-ρηθεί για τις σκανδαλώδεις υποθέ-σεις διαφθοράς και την άθλια οικονο-μική κατάσταση στη ΡεπούμπλικαΣίρμπσκα κατηγορείτο ως προδότης,

ΜΑΖΙΚΕΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΟΣΝΙΑ

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 20

Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ

Εύθραυστες ελπίδες από τη Βοσνιακή άνοιξη

Εξέγερση κατά ανεργίας, διαφθοράςΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΤΟΥΜΠΟΣ

Δύο δεκαετίες μετά τον άγριο «εμφύλιο» πόλεμο στη Βοσνίαείδαμε αυτές τις δέκα ημέρες συγκλονιστικές, μαχητικές δια-

δηλώσεις των πολιτών που αντιμετωπίζουν τα αδιέξοδα μιας κυ-βερνητικής πολιτικής που γιγάντωσε ανεργία και διαφθορά.

Το «φιτίλι» άναψε πρώτα στην Τούζλα, την τρίτη πόλη της Βοσ-νίας, όπου έκλεισαν τέσσερα εργοστάσια αφήνοντας στον δρόμοπερισσότερους από διακόσιους εργαζόμενους.

Οι μαζικές ενωτικές διαδηλώσεις που ξεκίνησαν εκεί γρήγορα«μεταδόθηκαν» σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας και «ξαφνικά»η... Ευρώπη, ο κόσμος «ξαναθυμήθηκε» τη Βοσνία μπροστά στομαχητικό ξέσπασμα των εργαζομένων, των ανέργων.

Το κυβερνητικό μέγαρο στην Τούζλα τυλίχθηκε στις φλόγες αλ-λά και στις άλλες πόλεις (Σαράγιεβο, Μπίχατς, Μόσταρ κ.ά.) οι δια-δηλωτές πολιόρκησαν κυβερνητικά κτήρια, ενώ συγκρούσθηκαν μετις αστυνομικές δυνάμεις.

Διαλυμένοι οι Βόσνιοι (Σέρβοι, Κροάτες, μουσουλμάνοι) από τηδιάλυση της οικονομίας, την ανεργία - ρεκόρ (που ξεπερνάει Ελλάδακαι Ισπανία), που εκτιμήσεις την ανεβάζουν στο 40%, και την καλ-πάζουσα διαφθορά, βγήκαν στους δρόμους αποφασισμένοι να δώ-σουν τη δική τους «απάντηση» στην ανύπαρκτη κυβέρνηση. Δεν εί-ναι καθόλου τυχαίο ότι στην Τούζλα η εξέγερση των εργαζομένων,ανέργων ένωσε τις διάφορες εθνικές ομάδες για πρώτη φορά και ε-πανέφερε στο προσκήνιο τα αιτήματα μιας «ξεχασμένης» εργατι-κής τάξης και των άλλων «μικρών».

Κυβέρνηση και ελεγχόμενα media προσπάθησαν να σερβίρουντη γνωστή προπαγάνδα για «χούλιγκανς» και ακραίους (ακόμη καιγια δράση του... υποκόσμου), όμως το γιγάντωμα των αγώνων καιη εξάπλωσή τους σε όλη σχεδόν τη χώρα καθιστούσαν απόλυτα γε-λοίους τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς.

Σε μια βαθιά τραυματισμένη χώρα, όπου δισεκατομμύρια δολά-ρια βοήθειας και ενισχύσεων «κατέληξαν» σε λίγες τσέπες αξιω-ματούχων και κερδοσκόπων, σε μια χώρα που μπροστά στα μεγάλακοινωνικά αδιέξοδα αφυπνίζεται μοιάζει άστοχος ο χαρακτηρισμόςγια «βοσνιακή άνοιξη». Κατηγορώντας τους διαδηλωτές για «κα-ταστροφές» οι κυβερνητικοί, που έχουν κυριολεκτικά διαλύσει,λεηλατήσει, καταστρέψει τη Βοσνία, «κέρδισαν» μόνο την ειρω-νεία όλων.

Σχετικά σύντομα οι διαδηλωτές συντονίστηκαν μεταξύ τους καιεπεξεργάστηκαν έναν κατάλογο αιτημάτων με στόχο τη ραγδαίααλλαγή της εκρηκτικής κατάστασης, απαιτώντας ριζικές αλλαγέςστον χώρο της εργασίας, της Αυτοδιοίκησης και της «κεντρικής»κυβέρνησης. Ζητούν δουλειά και ασφάλιση, δέσμευση περιουσιώντων μεγαλοαπατεώνων που θησαύρισαν, επιστροφή εργοστασίωνστους εργάτες, καταργήσεις των προκλητικών προνομίων για κυ-βερνητικούς και άλλους αξιωματούχους.

Μάλιστα η εκπρόσωπος Τύπου των διαδηλωτών στην Τούζλα τό-νισε ότι ο αγώνας τους δεν ταυτίζεται με καμιά σημερινή κομματι-κή δύναμη και στόχος του είναι η απελευθέρωση των εξουθενωμένωνπολιτών από τη διαφθορά και τον κυβερνητικό αυταρχισμό.

Ο πρωθυπουργός Ν. Νίκσιτς αναζήτησε «διαφυγή» κάνοντας λό-γο για πρόωρες εκλογές, όμως οι διαδηλωτές απαιτούν άμεσα μέ-τρα και αποτελέσματα.

Το εκρηκτικό υλικό στη Βοσνία δεν αντιμετωπίζεται με «ευχο-λόγια» και αποτυπώνει την αδιέξοδη πορεία μιας βαλκανικής, ευ-ρωπαϊκής χώρας που «θυμίζει» σε όλους μας την ευρύτερη κοινω-νική ισοπέδωση που επιβάλλουν οι νεοφιλελεύθερες «πολιτικές».Οι αγώνες θα έχουν συνέχεια και τα καίρια πολιτικά ζητούμεναχρειάζονται συνολική επαναπροσέγγιση....

ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΥΠΟΣ20

Η ΑΥΓΗ • ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

Οι πιο μαζικές αντικυβερνητικέςδιαδηλώσεις σε σχεδόν δύο δεκαε-τίες έκλεισαν τη Δευτέρα το κέντροτου Σαράγιεβο και επηρέασαν πέντεακόμη πόλεις, καθώς οι διαδηλωτέςέστρεψαν την οργή τους κατά πολι-τικών που θεωρούν ιδιοτελείς καιδιεφθαρμένους.

Η Βοσνία δυσανασχετεί με το πιοδυσκίνητο πολιτικό σύστημα στηνΕυρώπη το οποίο δημιουργήθηκε α-πό τις υπό αμερικανική διαμεσολά-βηση ειρηνευτικές συνθήκες τουΝτέιτον που σταμάτησαν την αιμα-τοχυσία στη χώρα τη δεκαετία του‘90. Από τότε, η κυβέρνηση της χώραςαποδείχτηκε ανίκανη να επιτύχει τηγενική ευημερία ή κάτι περισσότεροαπό μια εύθραυστη ειρήνη.

Οργισμένοι νέοι και πρόσφατα α-πολυθέντες εργαζόμενοι προκάλε-σαν την προηγούμενη εβδομάδα ε-πεισόδια στην Τούζλα, το πρώην βιο-μηχανικό κέντρο της βόρειας Βοσ-νίας. Οι κινητοποιήσεις προκάλεσανδιαδηλώσεις σε όλα τα μήκη και ταπλάτη της χώρας που βρίσκονται υ-πό τη διακυβέρνηση της Μουσουλ-μανο-Κροατικής Ομοσπονδίας. Μι-κρότερες ταραχές αναφέρθηκαν σταμέρη της χώρας που βρίσκονται υπότη διακυβέρνηση της Σερβικής Δη-μοκρατίας, που σε γενικές γραμμέςχαρακτηρίζεται από λιγότερη ελευ-θερίας έκφρασης.

Περίπου 1.000 διαδηλωτές ξεχύ-θηκαν τη Δευτέρα στο κέντρο του Σα-ράγιεβο φωνάζοντας συνθήματα κα-τά των «εγκληματιών» της κυβέρνη-σης και ζητώντας από τις αρχές ναπαραιτηθούν εντός της ημέρας. Ηδιαδήλωση προσέλκυσε άτομα απόκάθε ηλικία, αρκετούς εργάτες καιπολλούς φοιτητές της μεσαίας τάξης,καθώς και άνεργους απόφοιτους. Ηπορεία ολοκληρώθηκε χωρίς συ-γκρούσεις με τις ειδικές δυνάμεις τηςαστυνομίας να φρουρούν τα κυβερ-νητικά κτήρια.

Ορισμένοι από τους νεότερουςδιαδηλωτές δήλωσαν ότι βρίσκοντανεκεί για τους λόγους που εξέφρασε η27χρονη ηθοποιός Σατζίντα Τούλιτς:«Δεν είναι ζωή αυτή. Θέλουμε να πά-ρουμε πίσω την αξιοπρέπεια μας».Άλλη μια διαδηλώτρια, η Λέιλα Κου-στουρίτσα δήλωσε: «Νομίζω ότι ο με-γαλύτερος φόβος των πολιτικών μαςείναι ένας ενωμένος λαός». Μιλώ-

ντας στο πλήθος από ένα μεγάφωνοπου μόλις ακουγόταν, η Κουστουρί-τσα τόνισε ότι δεν πτοείται από τονχαρακτηρισμό «χούλιγκανς» που οιπολιτικοί αποδίδουν στους διαδη-λωτές επειδή, όπως είπε, «δεν έχου-με άλλη ευκαιρία».

Η αστυνομική βία κατά διαδηλω-τών στην Τούζλα την προηγούμενη ε-βδομάδα προκάλεσε διαδηλώσειςστο Σαράγιεβο κατά τις οποίες νέοιμε κουκούλες εισέβαλαν σε δύο κυ-βερνητικά κτήρια βάζοντας φωτιέςκαι σπάζοντας παράθυρα. Ταραχέςαναφέρθηκαν και σε δεκάδες άλλεςπόλεις παρότι σε ορισμένα μέρη ταπλήθη ήταν μικρά. «Το καλύτερο εί-ναι ότι δεν είναι μόνο το Σεράγεβο»δήλωσε ο 21χρονος φοιτητής, Τζα-σμίν Τελάλιτς. Τοπικά ΜΜΕ ανέφε-ραν ταραχές και στο Μόσταρ, μια πό-λη με κροατική πλειοψηφία στον νό-το όπως και στην Τούζλα και άλλεςπόλεις.

Τα κρατικά ΜΜΕ και πολλοί κυ-

βερνητικοί αξιωματούχοι χαρακτή-ρισαν τις τελευταίες ημέρες τους δια-δηλωτές ως «οργανωμένους χούλι-γκανς» ή υπαινίχθηκαν ότι ανάμεσατους βρίσκονταν και έμποροι ναρ-κωτικών. Παρόλα αυτά οι διαδηλώ-σεις είχαν αυτοσχέδιο χαρακτήρα. Ο-ρισμένοι διαδηλωτές κρατούσανπλακάτ που είχαν γράψει οι ίδιοι δια-μαρτυρόμενοι για το κλείσιμο εργο-στασίων ή για ορισμένους πολιτι-κούς: ζητούσαν μια νέα κυβέρνησηπου θα απαρτίζεται από ειδικούς, νέ-ους και, πάνω από όλα, από άφθαρ-τους.

Το πολιτικό σύστημα της Βοσνίαςεπιτρέπει σε πολλά πολιτικά κόμμα-τα να αποσπούν κρατικά κονδύλια

και η επέκταση της γραφειοκρατίας-εκτός από τη Μουσουλμανο-κροα-τική και τη σερβική οντότητα, υπάρ-χει μια τριμελής προεδρία, διοική-σεις 10 καντονίων και πολλοί δήμοι-έχει μετατρέψει την κυβέρνηση στονμεγαλύτερο εργοδότη της χώρας.

Οι συμφωνίες του Ντέιτον ανάμε-σα στις ηγεσίες των Σέρβων, τωνΚροατών και των Μουσουλμάνων έ-φεραν το τέλος του εμφυλίου του1992-95 με τη δημιουργία ενός απο-κεντρωμένου κράτους που έδινε σεόλους ένα μερίδιο εξουσίας και σεκανένα την κυριαρχία. Ο κορυφαίοςΑμερικανός διαπραγματευτής, ο Ρί-τσαρντ Χόλμπρουκ που πέθανε το2010, χαιρετίστηκε ευρέως για τις δι-πλωματικές ικανότητες του στον τερ-ματισμό της σφαγής. Ωστόσο, οιΒόσνιοι πρόσθεσαν από τότε στρώ-ματα περιπλοκότητας στο αρχικόσχέδιο με αποτέλεσμα η πολιτική ε-λίτ να περιχαρακωθεί και η οικονο-μική ανάπτυξη να συναντά εμπόδια.

Η ανεργία κυμαίνεται μεταξύ 27%και 40% και σχεδόν το 70% των νέ-ων είναι χωρίς δουλειά. Οι παρα-σκηνιακές συμφωνίες μεταξύ επι-χειρηματιών και πολιτικών ήταντρόπος ζωής εδώ τουλάχιστον απότις μέρες της κομμουνιστικής Γιου-γκοσλαβίας του Γιόζιπ Μπροζ Τίτο,ο οποίος παρόλα αυτά είναι σεβα-στός επειδή κράτησε υπό έλεγχοτους εθνοτικούς ανταγωνισμούς πουοι μεταγενέστεροι εθνικιστές πολιτι-κοί εκμεταλλεύτηκαν τη δεκαετία του‘90. Οι πόλεμοι που ακολούθησανπροκάλεσαν περισσότερους από100.000 νεκρούς και εκατομμύρια ε-κτοπισμένους.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -ιδίως το Facebook και το Twitter-διοχέτευσαν πρόσφατα την απογοή-τευση και οργή που σιγόβραζε κατάτης κρατικής διαφθοράς. Αυτό οδή-γησε σε διαδηλώσεις που αποκάλυ-ψαν το χάσμα μεταξύ των διαδηλω-τών και της πολιτικής ελίτ, ενώ θύ-μισαν κάπως τις πρόσφατες αν καιπολύ μεγαλύτερες αντικυβερνητικέςδιαδηλώσεις στην Ουκρανία.

Η Βοσνία έχει λάβει δισεκατομμύ-ρια δολάρια σε βοήθεια και ξένοι α-ξιωματούχοι και δυνάμεις έχουν α-ποσταλεί για να βοηθήσουν στην α-ποκατάσταση της ειρηνικής ζωήςστη ρημαγμένη χώρα. Σε σύγκρισημε το πώς ήταν τα πράγματα πριν α-πό 18 χρόνια, υπάρχουν και επι-τεύγματα. Όμως ακόμη και αυτά α-πέχουν πολύ από τις προσδοκίες τωνδυτικών δωρητών και ηγετών. Σύμ-φωνα με τον Βρετανό υπουργό Εξω-τερικών, Ουίλιαμ Χέιγκ η αναταραχήθα πρέπει να αφυπνίσει τη διεθνήκοινότητα.

Αρκετοί από τους μεγαλύτερους σεηλικία διαδηλωτές στο Σαράγιεβοδήλωσαν ότι κατεβαίνουν στους δρό-μους για τα παιδιά ή τα εγγόνια τους.«Θέλω να στηρίξω τους νέους τηςχώρας» δήλωσε η 44χρονη ΜπέλμαΡιτζάλ που μοιράζει τον χρόνο της α-νάμεσα στο Σαράγιεβο και το Άμ-στερνταμ. Τα παιδιά της χτίζουν τομέλλον τους στο εξωτερικό και την ί-δια ευκαιρία θα έπρεπε να έχουν καιτα παιδιά που παραμένουν στη χώ-ρα, είπε. «Είναι πολύ απλό» πρόσθε-σε «Είναι η δική τους εποχή».

ως αντίπαλος της σερβικής αυτονο-μίας στη Βοσνία Ερζεγοβίνη. Κι αςείναι ακόμη πιο εξαθλιωμένος απότους συνανθρώπους του στην υπό-λοιπη Βοσνία Ερζεγοβίνη. Με τον ί-διο τρόπο αντέδρασαν οι πολιτικοίτων κυβερνώντων εθνικιστικών κομ-μάτων των Κροατών της Βοσνίας . Ε-

πί μέρες προσπαθούν να δώσουν ε-θνικό χρώμα στις διαδηλώσεις, ναπουν ότι πίσω από τις διαμαρτυρίεςτων Βόσνιων μουσουλμάνων ενά-ντια στην ανεργία και τη διαφθοράκρύβεται μια συνωμοσία ώστε να πε-ριοριστούν τα δικαιώματα των Κρο-ατών. Όσο για τα κυβερνώντα βοσ-νιακά κόμματα, διεφθαρμένα μέχρι

το μεδούλι, οι διαδηλωτές δεν είναιπαρά κουκουλοφόροι χούλιγκαν καιπλιατσικολόγοι. Κανένα κόμμα δενθέλει να ασχοληθεί με τα πραγματικάαίτια της οργής των πολιτών.

Δυστυχώς, οι πολίτες της ΒοσνίαςΕρζεγοβίνης, σχεδόν 20 χρόνια μετάτο τέλος του πολέμου, δεν έχουν α-νοσία σε τέτοιου είδους εθνικιστικά,

λαϊκιστικά συνθήματα. Γι’ αυτό καιείναι εύθραυστη η ελπίδα ότι θα αν-θίσει η βοσνιακή άνοιξη. Η μικρήχώρα στη Νοτιοανατολική Ευρώπηείναι εγκλωβισμένη στον ζουρλο-μανδύα που δημιουργήθηκε από τηνειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον,ο οποίος κάνει σχεδόν αδύνατη τηνανάπτυξη μιας δημοκρατικής κοι-

νωνίας των πολιτών. Μόνο μια συ-νολική συνταγματική μεταρρύθμισηθα καταστήσει δυνατή μια βοσνιακήάνοιξη. Αυτή τη μεταρρύθμιση θέ-λουν πάση θυσία να εμποδίσουν τακυρίαρχα εθνικιστικά κόμματα- καιείναι βέβαιο ότι θα το πετύχουν άλλημια φορά, εάν δεν επέμβει ενεργά ηδιεθνής κοινότητα.

Εύθραυστες ελπίδες από τη Βοσνιακή άνοιξηΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 19

Τα σχέδιαειρήνευσης στηΒοσνία και τη Συρία

Σκίτσο του PareshNath από την ινδικήNational Herald

Οι νέοι της Βοσνίαςδιαδηλώνουν

κατά της διαφθοράς

21ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΥΠΟΣ

Η ΑΥΓΗ • ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

Οι διαδηλώσεις κατά των διεφθαρμένωνπολιτικών και των πουλημένων ελίτ στη Βοσ-νία - Ερζεγοβίνη παίρνουν όλο και μεγαλύτερεςδιαστάσεις. Ακόμη και σε μικρές πόλεις, όπωςστο Γκόρατζε στη Νότια Βοσνία, έγιναν τις τε-λευταίες ημέρες εντυπωσιακές σε μέγεθος καιπαλμό συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.

Οι διαδηλωτές δεν είναι πλέον διατεθειμέ-νοι να ανεχθούν τη διαφθορά των τοπικών αρ-χών και απαιτούν, όπως και αλλού, να παραι-τηθούν οι «κλέφτες» και οι υπεύθυνοι πολιτικοί.

Τώρα ενώνουν τις φωνές τους με τη γενικήκατακραυγή και πολλές επαγγελματικές ομά-δες στη Βοσνία. Την Τρίτη το απόγευμα οργά-νωσαν τη δική τους διαδήλωση οι εργαζόμε-νοι στις δημόσιες συγκοινωνίες και στις μετα-φορές στο Σαράγιεβο. Μια μέρα νωρίτερα εί-χαν κατέβει στον δρόμο οι πυροσβέστες τηςπρωτεύουσας, με τα δικά τους αιτήματα. Ζη-τάνε να εκσυγχρονιστεί επιτέλους ο εντελώς α-παρχαιωμένος εξοπλισμός της πυροσβεστικήςκαι ο σαραβαλιασμένος στόλος, και επιμένουνότι χρειάζονται τουλάχιστον άλλους 80 συνα-δέλφους για να τα βγάλουν πέρα με τη δουλειά.

Από το περασμένο φθινόπωρο οι εργαζόμε-νοι στις δημόσιες συγκοινωνίες είχαν ξεκινή-σει με προειδοποιητικές απεργίες. Όπως καιοι περισσότεροι εργαζόμενοι στο Δημόσιο ήταν

ήδη δυο μήνες απλήρωτοι- και εξαγριωμένοι.

«Είμαστε όλοι χούλιγκαν»Μετά τις βίαιες διαδηλώσεις της προηγού-

μενης εβδομάδας, το κλίμα άλλαξε στο Σαρά-γιεβο. Από το Σαββατοκύριακο οι διαδηλώσεις

έγιναν μαζικότερες και ειρηνικές, τον τόνο τονδίνει τώρα η μεσαία τάξη της πόλης. Πολλοίμάλιστα ξεκαρδίζονταν στα γέλια, στο θέαματων γηραιών κυριών στη διαδήλωση που κρα-τούσαν πανό με το σύνθημα «Είμαστε όλοιχούλιγκαν».

Όπως και το προηγούμενο διάστημα, δεν ή-ταν ορατή κάποια κομματική οργάνωση πίσωαπό τους διαδηλωτές. Στο Σαράγιεβο η τοπικήκυβέρνηση ετοιμάζεται να παραχωρήσει τη θέ-ση της σε ένα μεταβατικό υπουργικό συμβού-λιο, που θα αποτελείται από τεχνοκράτες χωρίςκομματικό βιβλιάριο. Επιπλέον, οι μισθοί τωντοπικών βουλευτών και υπουργών μειώθηκανήδη κατά 50%, όπως απαιτούσαν οι διαδηλω-τές. Γι’ αυτό ακόμη και η αντιπολίτευση πι-στεύει ότι στο Σαράγιεβο δεν θα στηθεί απότους διαδηλωτές μια παράλληλη δομή, όπωςσυνέβη στην Τούζλα.

Το δικό τους υπουργικό συμβούλιοΣτην Τούζλα έχει στηθεί από το Σαββατοκύ-

ριακο ένα είδος κοινοβουλίου από τους διαδη-λωτές, το οποίο απαρτίζεται από αρκετές εκα-τοντάδες γυναίκες και άνδρες - εργάτες, φοι-τητές, μηχανικοί, καθηγητές και βετεράνοι του

πολέμου - και το οποίο θα αναλύσει την κατά-σταση και θα επεξεργαστεί ιδέες και προτάσειςγια τη μεταρρύθμιση της τοπικής διοίκησης.Στόχος του είναι να συγκροτήσει και ένα υ-πουργικό συμβούλιο από ανεξάρτητους τε-χνοκράτες.

Ο δημοφιλής σοσιαλδημοκράτης δήμαρχοςτης Τούζλα, Γιασμίν Ιμάμοβιτς, καθώς και οπρύτανης του πανεπιστημίου της πόλης υπο-στηρίζουν αυτή την πρωτοβουλία. Αντίθετα οιδιανοούμενοι από το Σαράγιεβο μέχρι στιγμήςεμφανίζονται εντυπωσιακά συγκρατημένοι.Μόνο ο φιλόσοφος και πολιτικός αναλυτής Ε-σάντ Μπαϊτάλ και η σκηνοθέτης ΓιασμίλαΖμπάνιτς τόλμησαν το Σαββατοκύριακο νασπάσουν τη σιωπή τους και να ενεργήσουν ωςεκπρόσωποι του κινήματος διαμαρτυρίας.

«Έζησα τη γερμανική κατοχή, ήμουν παρτι-ζάνος, συμμετείχα τόσο στη μπολσεβίκικη ό-σο και στη φιλελεύθερη περίοδο του Τίτο, βίω-σα τον τελευταίο πόλεμο, και τον άγριο καπι-ταλισμό που ακολούθησε, τη διαφθορά και τηνκυριαρχία των εθνικιστών», έλεγε ο 80χρονοςιστορικός Μέχο Αλισέχαγιτς. «Τα τελευταίαχρόνια είχα βυθιστεί στην κατάθλιψη, λόγω τηςαπελπιστικής κατάστασης στη χώρα μας, αλ-λά εδώ και λίγες ημέρες, είμαι ευτυχισμένοςκαι πάλι».

ΤΟΥ ΣΛΑΒΟΪ ΖΙΖΕΚ

Την περασμένη εβδομάδα, και-γόταν η Βοσνία. Όλα ξεκίνησαν στηνΤούζλα, πόλη στην οποία ζουν κυ-ρίως μουσουλμάνοι. (...) Χιλιάδες ε-ξαγριωμένοι διαδηλωτές κατέλαβανκαι έκαψαν κυβερνητικά κτήρια. Ανκαι η κατάσταση ηρέμησε, η ατμό-σφαιρα παραμένει τεταμένη. (...)

Γιατί; Επειδή τα αιτήματα των δια-δηλωτών ήταν τα απλούστερα δυνα-τά -δουλειές, αξιοπρεπής ζωή, τέλοςστη διαφθορά- κινητοποίησαν τονκόσμο στη Βοσνία, μια χώρα που τιςτελευταίες δεκαετίες, είναι συνώνυ-μη με τις άγριες εθνικές εκκαθαρί-σεις.

Οι μόνες μαζικές διαδηλώσεις στηΒοσνία και άλλες πρώην γιουγκο-σλαβικές χώρες είχαν να κάνουν με ε-θνικά ή θρησκευτικά πάθη. (...)

Η Κροατία δεν αποτελεί εξαίρεση:από τα Βαλκάνια στη Σκανδιναβία,από τις ΗΠΑ στο Ισραήλ, από την Κε-ντρική Αφρική μέχρι την Ινδία έναςνέος Μεσαίωνας καραδοκεί με εθνι-κά και θρησκευτικά πάθη να εκρή-γνυνται και τις αξίες του Διαφωτι-σμού να υποχωρούν. Τα πάθη παρα-μόνευαν, το καινούργιο στοιχείο είναιόμως ο ξεδιάντροπος τρόπος πουπαρουσιάζονται πια τα πάθη αυτά.

Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Οιmainstream φιλελεύθεροι μάς λένεότι όταν οι βασικές δημοκρατικές α-ξίες απειλούνται από θρησκευτικούςφονταμενταλιστες διαφόρων εθνο-τήτων, πρέπει όλοι να ενωθούμε πί-

σω από τη φιλελεύθερη - δημοκρατι-κή ατζέντα της πολιτισμικής ανοχής,σώζοντας ό,τι μπορεί να σωθεί καιβάζοντας στην άκρη τα όνειρα ενόςπιο ριζοσπαστικού κοινωνικού με-τασχηματισμού. Το έργο μας, λένε,είναι σαφές: να επιλέξουμε ανάμεσαστη φιλελεύθερη ελευθερία και στηφονταμενταλιστική καταπίεση.

Ωστόσο όταν μας ρωτούν «Θέλετεοι γυναίκες να αποκλείονται από τηδημόσια ζωή;» (...) κ.ά. θα πρέπει ναμας υποψιάζει το προφανές της ε-ρώτησης. Το πρόβλημα είναι πως μιατέτοια απλοϊκή φιλελεύθερη καθολι-κότητα έχει χάσει από καιρό την α-θωότητά της. Η σύγκρουση ανάμεσαστη φιλελεύθερη ανεκτικότητα καιτον φονταμενταλισμό είναι, τελικά,μια πλαστή σύγκρουση - ένας φαύ-λος κύκλος ενός διπόλου που προϋ-ποθέτει την ύπαρξη του άλλου.

Αυτό που ο Μαξ Χόρκχαϊμερ έλεγεγια τον φασισμό και τον καπιταλισμότη δεκαετία του 1930 (πως εκείνοιπου δεν θέλουν να επικρίνουν τονκαπιταλισμό πρέπει να το βουλώ-νουν και για τον φασισμό) πρέπει ναεφαρμόζεται και στον φονταμεντα-λισμό του σήμερα: εκείνοι που δενθέλουν να επικρίνουν τη φιλελεύθε-ρη δημοκρατία πρέπει να το βουλώ-νουν και για τον θρησκευτικό φο-νταμενταλισμό.

(...) Οι πρόσφατες περιπέτειες τουμουσουλμανικού φονταμενταλισμούεπιβεβαιώνουν θα μπορούσαμε ναπούμε τη ρήση του Βάλτερ Μπέν-γιαμιν πως «κάθε άνοδος του φασι-

σμού μαρτυρεί μια αποτυχημένη ε-πανάσταση». Η άνοδος του φασι-σμού είναι, με άλλα λόγια, τόσο απο-τυχία της Αριστεράς, όσο και από-δειξη ότι υπήρχε επαναστατική δυ-

ναμική, μια δυσαρέσκεια, που η Α-ριστερά δεν ήταν σε θέση να κινητο-ποιήσει. Δεν συμβαίνει το ίδιο καιγια τον σημερινό λεγόμενο «ισλαμο-φασισμό»; Η άνοδος του ριζοσπα-στικού ισλαμισμού δεν είναι ευθέωςανάλογη με την εξαφάνιση της κο-σμικής Αριστεράς στις μουσουλμα-νικές χώρες;

Όταν μιλούν για το Αφγανιστάν ωςτην πιο φονταμενταλιστική ισλαμι-κή χώρα, ποιος θυμάται πως 40 χρό-νια πριν είχε δυνατή κοσμική παρά-δοση και ένα ισχυρό ΚομμουνιστικόΚόμμα που πήρε την εξουσία ανε-ξαρτητοποιημένο από τη ΣοβιετικήΈνωση;

Με αυτό το σκεπτικό κανείς πρέ-πει να επιχειρήσει να κατανοήσει τιςεξελίξεις στη Βοσνία. Σε μία φωτο-γραφία από τις διαδηλώσεις, βλέ-πουμε τους διαδηλωτές να κυματί-ζουν τρεις σημαίες τη μια δίπλα στηνάλλη, τη βοσνιακή, τη σέρβικη καιτην κροάτικη εκφράζοντας πως θα α-γνοήσουν τις εθνοτικές διαφορές. Ενολίγοις, έχουμε να κάνουμε με μια ε-ξέγερση ενάντια στις εθνικιστικές ε-λίτ: οι πολίτες της Βοσνίας επιτέλουςκατάλαβαν είναι ο πραγματικός ε-χθρός: όχι οι άλλες εθνοτικές ομάδες,αλλά οι ηγέτες τους που προσποιού-νται πως τους προστατεύουν. Είναισαν το παλιό και πολύ - κακοποιη-μένο σύνθημα του Τίτο για «αδελφο-σύνη και ενότητα» των γιουγκοσλα-βικών λαών έγινε ξανά επίκαιρο.

Ένας εκ των στόχων των διαδη-λωτών ήταν η διοίκηση της Ε.Ε. που

επιτηρεί τη χώρα, επιβάλλοντας τηνειρήνη μεταξύ των τριών εθνών καιπαρέχοντας οικονομική βοήθεια γιατη λειτουργία του κράτους. Ίσως αυ-τό να προκαλεί έκπληξη, από τη στιγ-μή που οι στόχοι των διαδηλωτών ή-ταν ονομαστικά ίδιοι με τους στό-χους των Βρυξελλών: ευημερία, τέ-λος στις εθνικές εντάσεις και στη δια-φθορά. Ωστόσο, ο τρόπος που η Ε.Ε.κυβερνά τη Βοσνία παγιώνει τουςδιαχωρισμούς: αντιμετωπίζει τις ε-θνικιστικές ελίτ ως προνομιούχουςεταίρους δρώντας μέσω αυτών.

Αυτό που επιβεβαιώνει το βοσνια-κό ξέσπασμα είναι ότι δεν μπορεί κα-νείς να ξεπεράσει πραγματικά τα ε-θνοτικά πάθη ακολουθώντας μια φι-λελεύθερη ατζέντα: αυτό που ένωσετου διαδηλωτές είναι μια ριζοσπα-στική απαίτηση για δικαιοσύνη. Το ε-πόμενο και δυσκολότερο βήμα είναινα οργανωθούν οι διαδηλώσεις σε έ-να νέο κοινωνικό κίνημα που αγνο-εί εθνικούς διχασμούς και με περαι-τέρω διαδηλώσεις να φτάσουμε -ί-σως- σε μια εικόνα εξαγριωμένωνΒοσνίων και Σέρβων που διαδηλώ-νουν μαζί στο Σαράγιεβο.

Ακόμη κι αν σταδιακά οι διαδη-λώσεις ατονίσουν θα παραμείνουνσπίθα ελπίδας, κάτι αντίστοιχο μετους στρατιώτες αντίπαλων στρα-τευμάτων που συναδελφώνοντανστα χαρακώματα κατά τον πρώτο πα-γκόσμιο πόλεμο. Τα αυθεντικά γεγο-νότα χειραφέτησης πάντα περιλαμ-βάνουν αυτή την παράβλεψη συγκε-κριμένων ταυτοτήτων. (...)

Oργή στη Βοσνία, αλλά αυτή τη φορά ο κόσμοςαναγνωρίζει τα εθνικά ψέματα των ηγετών

Οι διαδηλωτέςκρατούσαν τη

βοσνιακή, τη σερβική καιτην κροάτικη σημαία μεένα ριζοσπαστικό αίτημαγια Δικαιοσύνη

Η επανάσταση παίρνει μορφή

Οι διαδηλωτές δεν είναιπλέον διατεθειμένοι να

ανεχθούν τη διαφθορά τωντοπικών αρχών και απαιτούν,όπως και αλλού, ναπαραιτηθούν οι «κλέφτες» και οιυπεύθυνοι πολιτικοί