Λήμνος, 19ος αι.: Ιδιοκτησία γης

• Μεγάλα κτήματα νοικιάζονταν σε κεχαγιάδες.

• Κεχαγιάς (τουρκική λέξη): Οικονόμος, επιστάτης γης. Μισακάρικο σύστημα εκμετάλλευσης. Ο ιδιοκτήτης έβαζε τη γη και τα μισά πρόβατα, ο κεχαγιάς τα άλλα μισά και την εργασία. Υποχρεώσεις προς ιδιοκτήτη: ετήσια σοδειά, εβδομαδιαίος εφοδιασμός (γάλα, αυγά, λαχανικά) και χειρωνακτικές εργασίες.

Μεγαλοκτηματίες

(κυρίως μουσουλμάνοι)

μικροκτηματίες (χριστιανοί)

μονές Αγίου Όρους,

Μητρόπολη Λήμνου

Οικονομία, α΄μισό 20ου αι.• 1922: Παραχώρηση γης σε πρόσφυγες

• Μοναστικά μετόχια περιορίστηκαν (απαλλοτριώσεις).

• Αιγυπτιώτες αγόρασαν γη μουσουλμάνων.

• Αρκετοί πρόσφυγες ασχολήθηκαν με το εμπόριο.

Οικονομία, α΄μισό 20ου αι.

• Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος: Χιλιάδες στρατιωτικοί Εμπορικά καταστήματα στο Μούδρο.

• Τεχνίτες, αλιείς, λίγοι βιοτέχνες κι έμποροι, λίγοι δημόσιοι υπάλληλοι

• Μετανάστευση στην Αίγυπτο, στις ΗΠΑ

Λημνιοί μετανάστες στην Αίγυπτο

• Κρίση στη βρετανική αγορά βάμβακος

Αρκετοί Λημνιοί ασχολήθηκαν με καλλιέργεια-επεξεργασία-εμπόριο βάμβακος σε Αίγυπτο και Λήμνο.

• Εργάστηκαν σε έργα διώρυγας Σουέζ (1859-69).

Καλλιεργήσιμη γη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο

• 1946: Το 80-85% του πληθυσμού ήταν αγρότες.

• Μόνο το 10% διέθετε γη άνω των 100 στρεμμάτων. Οι περισσότεροι: ιδιοκτήτες διασκορπισμένων αγροτεμαχίων συνολικής έκτασης 15-25 στρεμμάτων.

• Αποξήρανση Χορταρόλιμνης αύξηση καλλιεργήσιμης γης

Ίδρυση συνεταιρισμών, Μεσοπόλεμος• Δεκαετία 1920: Πρώτοι συνεταιρισμοί, διανομή μοναστηριακών

μετοχιών και αποκατάσταση ακτημόνων

• Δεκαετία 1930: Γεωργικός συνεταιρισμός σε κάθε χωριό (σε αρκετά χωριά και κτηνοτροφικός). 1939: γαλακτοκομικός συνεταιρισμός στο Μούδρο.

• Τέλη δεκαετίας ’30: Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λήμνου (ΕΑΣΛ). Συντόνιζε παραγωγή και εξαγωγή.

Οι συνεταιρισμοί μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο

• αρχές δεκαετίας ‘50: Εκκοκιστήριο Μύρινας (η μεγάλη επένδυσή της ΕΑΣΛ). Και μικρά ιδιόκτητα εκκοκκιστήρια στα μεγάλα χωριά.

• Υπερδραστηριότητα ΕΑΣΛ (δάνεια από ΑΤΕ): Αποθήκες, απολυμαντήρια σιτηρών, πρατήριο με γεωργικά φάρμακα κι εργαλεία. 1957: Ανέγερση κτηρίου Ένωσης στη Μύρινα.

• Παραγωγή βαμβακιού διοχετευόταν σε εσωτερικό κι εξωτερικό (ΒΕΛΚΑ, Ι.Γ. ΓΑΒΡΙΗΛ, εργοστάσια Μασσαλίας).

• 1960: 37 συνεταιρισμοί στο νησί

Δεκαετία ’50: μαζική εκμηχάνιση

• Δάνεια ΑΤΕ για: αρδευτικές βελτιώσεις, προμήθεια πτηνών κι εργαλείων, κατασκευή ποιμνιοστασίων. Μεγάλη ανταπόκριση αγροτικού κόσμου.

• ΕΑΣΛ διέθετε δύο αλωνιστικά συγκροτήματα, δύο τρακτέρ, δύο φορτηγά αυτοκίνητα, ένα τζιπ. Κάποιοι ιδιώτες αγόρασαν δικά τους.

Καλλιέργειες 20ου αι.: Ίδιες με 19ου, αλλά κάποιες ενισχύθηκαν

• σιτηρά, ζωοτροφές, αμπέλια, σουσάμι

• βαμβάκι, καπνός (Μεγάλη αύξηση καπνοκαλλιέργειας με έλευση προσφύγων)

• Μελισσοκομία. Αρκετά αναπτυγμένη κτηνοτροφία, πτηνοτροφία.

Βαμβακοκαλλιέργεια• Δεκαετία ’30: αυξημένη παραγωγή σε πεδινά χωριά κεντρικής κι

ανατολικής Λήμνου

• Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο: Πολλά αρδευτικά έργα για μετατροπή ξηρικών σε ποτιστικές καλλιέργειες.

• Ασθένειες που πρόσβαλαν το βαμβάκι: 1953 αράχνη τετράνυχος, 1954 ρόδινος σκώληκας

• Πηγάδια, μηχανές, δάνεια, χρεωκοπία.

Μύλοι• Ανεμόμυλοι, νερόμυλοι, σουσαμόμυλοι

• Οικογενειακές ή συνεταιριστικές επιχειρήσεις

• Αρχές του ’50 σταμάτησαν. Νερόμυλοι ως ’60.

• 1920: Καθιερώθηκαν οι αλευρομηχανές με πετρέλαιο.

• Οι παλιοί μύλοι χρησιμοποιήθηκαν στην Κατοχή (έλλειψη πετρελαίου).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μπακάλης, Χ. Β., 2007. Λήμνος: Οργάνωση του αστικού χώρου (19ος-20ος αιώνας). Κοινωνικός μετασχηματισμός, μεταναστευτικά δίκτυα και αστικοί «αντικατοπτρισμοί». Διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη (δημοσίευση στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/14483#page/1/mode/2up).