บทท�� 2 อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และราค์าดุ�ลยภาพ

รศ. วั�ชร� พฤกษิ�กานนท์�

ราคาเป็�นตั�วัจั�กรสำ�าค�ญในการตั�ดสำ�นป็�ญหาท์างเศรษิฐก�จั

ราคาจัะถู"กก�าหนดโดยอุ&ป็สำงค� (demand) และอุ&ป็ท์าน (supply) ขอุงสำ�นค*าชน�ดน�+น

21. อุ�ปสงค์� (Demand)

2.1.1 ควัามหมาย• อุ&ป็สำงค�ตั-อุสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดใดชน�ดหน01ง

ป็ร�มาณสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดใดชน�ดหน01ง

ท์�1ผู้"*บร�โภคตั*อุงการซื้.+อุ ณ ระด�บราคาตั-างๆ ก�น

ขอุงสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดน�+นๆ

ในระยะเวัลาท์�1ก�าหนด

ควัามตั*อุงการซื้.+อุท์�1ม�อุ�านาจัซื้.+อุ

• WANT DEMAND

Demand หร.อุ Effective Demand

212. . ชน�ดขอุงอุ&ป็สำงค�

• อุ&ป็สำงค�ตั-อุราคา (Price Demand)

• อุ&ป็สำงค�ตั-อุรายได* (Income Demand)

• อุ&ป็สำงค�ตั-อุราคาสำ�นค*าอุ.1นท์�1เก�1ยวัข*อุงก�บสำ�นค*าท์�1ก�าล�งพ�จัารณา หร.อุ อุ&ป็สำงค�ไขวั*

(Cross Demand)

*****

• ราคาสำ�นค*าชน�ดน�+น• รายได*ขอุงผู้"*บร�โภค

• ราคาสำ�นค*าอุ.1นท์�1เก�1ยวัข*อุง• รสำน�ยมขอุงผู้"*บร�โภค• ฤด"กาล• การคาดคะเนราคาและป็ร�มาณสำ�นค*าในอุนาคตั• ป็ร�มาณผู้"*บร�โภคในตัลาด

213 ป็�จัจั�ยก�าหนดอุ&ป็สำงค�ขอุงสำ�นค*า

(Demand Determinants)

1.ราคาสำ�นค*าชน�ดน�+น

ราคาสำ�นค*าตั�1า ควัามตั*อุงการซื้.+อุสำ�นค*ามาก

ราคาสำ"ง ตั*อุงการซื้.+อุสำ�นค*าน*อุย

2. รายได*ขอุงผู้"*บร�โภค

• สำ�นค*าป็กตั� (Normal Goods)

• สำ�นค*าด*อุยค&ณภาพ (Inferior Goods)

• ควัามสำ�มพ�นธ์�ระหวั-างควัามตั*อุงการซื้.+อุสำ�นค*า ชน�ด หน01งก�บรายได*ขอุงผู้"*บร�โภค

สำ�นค*าป็กตั� (NormalGoods)

อุ&ป็สำงค�ตั-อุนม นมเป็�นสำ�นค*าป็กตั�

รายได* Q นม

รายได* Q นมราคานมคงท์�1

ควัามสำ�มพ�นธ์�เป็�นไป็ใน เชิ�งบวก เม.1อุสำ�นค*าน�+นเป็�นสำ�นค*าป็กตั�

สำ�นค*าด*อุยค&ณภาพ (Inferior Goods)

อุ&ป็สำงค�ตั-อุการใช*บร�การรถูเมล�

รายได* Q รถูเมล�

รายได*

ราคาค-าบร�การรถูเมล�คงท์�1Q

รถูเมล� ควัามสำ�มพ�นธ์�เป็�นไป็ใน เชิ�งลบ เม.1อุสำ�นค*าน�+นเป็�น

สำ�นค*าด*อุยค&ณภาพ

• สำ�นค*าท์�1ใช*ท์ดแท์นก�น (Substitution Goods)

• สำ�นค*าท์�1ใช*ป็ระกอุบก�น (Complementary Goods)

• ควัามสำ�มพ�นธ์�ระหวั-างควัามตั*อุงการซื้.+อุสำ�นค*า ชน�ด หน01งก�บราคาสำ�นค*าอุ�กชน�ดหน01งท์�1เก�1ยวัข*อุง

ก�น

3. ราคาสำ�นค*าชน�ดอุ.1นท์�1เก�1ยวัข*อุง

สำ�นค*าท์�1ใช*ท์ดแท์นก�น (Substitution Goods)

อุ&ป็สำงค�ตั-อุเน.+อุไก- เน.+อุหม"และเน.+อุไก-เป็�นสำ�นค*าท์�1ใช*ท์ดแท์นก�นได*

ถู*าราคาเน.+อุไก-คงท์�1 แตั-ราคาเน.+อุหม"เพ�1มข0+น

Qเน.+อุไก-

เป็�นสำ�นค*าท์ดแท์นก�น

Pเน.+อุหม" Q เน.+อุหม"

ควัามสำ�มพ�นธ์� เชิ�งบวก

สำ�นค*าท์�1ใช*ป็ระกอุบก�น (ComplementaryGoods)

อุ�ปสงค์�ต่�อุไม้ เทนน�ส ไม*เท์นน�สำและล"กเท์นน�สำเป็�นสำ�นค*าท์�1ใช*ป็ระกอุบก�น

ถู*าราคาไม*เท์นน�สำคงท์�1 แตั-ราคาล"กเท์นน�สำเพ�1มข0+น

Qไม*เท์นน�สำ

เป็�นสำ�นค*าป็ระกอุบก�น

Pล"กเท์นน�สำ Qล"กเท์นน�สำ

ควัามสำ�มพ�นธ์� เชิ�งลบ

สำร&ป็

ถู*าเป็�นสำ�นค*าใช*ท์ดแท์นก�น ราคาสำ�นค*าชน�ดอุ.1นเพ�1มข0+น demand สำ�นค*าท์�1ก�าล�ง

พ�จัารณาจัะเพ�1มข0+น

ควัามสำ�มพ�นธ์� เชิ�งลบ

ควัามสำ�มพ�นธ์� เชิ�งบวก

ถู*าเป็�นสำ�นค*าใช*ป็ระกอุบก�น ราคาสำ�นค*าชน�ดอุ.1นเพ�1มข0+น demand ขอุงสำ�นค*าท์�1ก�าล�ง

พ�จัารณาจัะลดลง

4. รสำน�ยม และควัามพอุใจัขอุงผู้"*บร�โภค สำ�นค*าใดก�าล�งเป็�นท์�1น�ยมก�น demand

สำ�าหร�บสำ�นค*าชน�ดน�+นก9จัะม�มากข0+น 5. ฤด"กาล6. การคาดคะเนราคาและป็ร�มาณสำ�นค*าในอุนาคตั

ถู*าคาดวั-าราคาใน อุนาคตัจัะ

ควัามตั*อุงการซื้.+อุ

ถู*าคาดวั-าราคาใน

อุนาคตัจัะควัามตั*อุงการซื้.+อุ

ควัามสำ�มพ�นธ์�เช�งบวัก

6. ป็ร�มาณผู้"*บร�โภคในตัลาด

ป็ระชากรขอุงป็ระเท์ศเพ�1มข0+น ควัาม ตั*อุงการสำ�นค*าก9จัะมากข0+นตัาม

2.1.4 Law of Demand

• ป็ร�มาณสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดใดชน�ดหน01งท์�1ผู้"*บร�โภคตั*อุงการซื้.+อุ จัะม�ควัามสำ�มพ�นธ์�ในเช�งผู้กผู้�นก�บราคาขอุงสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดน�+นเสำมอุ เม.1อุก�าหนดให*สำ�1งอุ.1นๆ คงท์�1

P Q P Q

เม.1อุก�าหนดให*สำ�1งอุ.1นๆ คงท์�1

สำาเหตั&ท์�1ป็ร�มาณซื้.+อุแป็รผู้กผู้�นก�บราคา

• ผู้ลท์างด*านรายได* (Income effect)

• ผู้ลท์างการท์ดแท์น (Substitution effect)

เม.1อุราคาสำ�นค*าลดลง ผู้"*บร�โภคจัะร" *สำ0กเสำม.อุนวั-ารายได*ขอุงเขามากข0+น เพราะ ณ. ระด�บรายได*คงเด�มเขาสำามารถูซื้.+อุสำ�นค*าได*มากข0+น

เม.1อุราคาสำ�นค*าลดลงผู้"*บร�โภคจัะร" *สำ0กวั-าสำ�นค*าชน�ดน�+ถู"กกวั-าเม.1อุเป็ร�ยบเท์�ยบก�บ

สำ�นค*าชน�ดอุ.1น ๆ

ซื้.+อุเพ�1มข0+น

ซื้.+อุเพ�1มข0+น

215. . ฟั�งก�ช�1น , สำมการ,ตัาราง และร"ป็กราฟัขอุงอุ&ป็สำงค�ตั-อุราคา

(Demand Function, Demand Equation, Demand Schedule and Demand Curve)

ฟั�งค�ช�1นอุ&ป็สำงค� (Demand Function)

QX = f (PX, PY, Y, A1,

A2,…)QX = f (PX) เม.1อุอุ�ท์ธ์�พลป็�จัจั�ยอุ.1นๆ คงท์�1

Qx = a – bPx

สำมการอุ&ป็สำงค� (Demand Equation)

ตัารางอุ&ป็สำงค� และร"ป็กราฟัเสำ*นอุ&ป็สำงค�

• ตัารางอุ&ป็สำงค�

–แสำดงป็ร�มาณสำ�นค*าในระด�บตั-างๆ ท์�1ผู้"*บร�โภคตั*อุงการและสำามารถูซื้.+อุได* ณ ระด�บราคาตั-างๆ ในช-วังเวัลาหน01ง โดยป็�จัจั�ยอุ.1นๆ คงท์�1

ตัารางอุ&ป็สำงค�ขอุงผู้"*บร�โภคท์�1ม�ตั-อุล"กช�+น ท์อุดใน 1 สำ�ป็ดาห�

252

204

156

108

510

ป็ร�มาณ (Q)

(ไม*/สำ�ป็ดาห�) ราคา (P)

(บาท์/ไม*)

P Q

ราคา(P)

ป็ร�มาณ (Q)

10 58 106 154 202 25

P(บาท์/ไม*)

Q (ไม*/สำ�ป็ดาห�)0 10

2

5

4

20

15

25

8

25

เสำ*นอุ&ป็สำงค�ม�ค-าควัามช�นเป็�นลบ

15

10

6

D

10

Qd = - 30 25. P

จัากตั�วัเลขในตัารางอุ&ป็สำงค�สำามารถูน�ามาสำร*างสำมการอุ&ป็สำงค�ขอุงล"กช�+นท์อุดในหน01งสำ�ป็ดาห�

ขอุงผู้"*บร�โภครายหน01ง จัะได*ด�งน�+

216. . การเปล��ยนแปลงขอุงอุ�ปสงค์� • การเป็ล�1ยนแป็ลงป็ร�มาณซื้.+อุตัามเสำ*นอุ&ป็สำงค�

(Change in Quantity Demanded)

• การเป็ล�1ยนแป็ลงระด�บขอุงเสำ*นอุ&ป็สำงค�หร.อุการเคล.1อุนท์�1ขอุงเสำ*นอุ&ป็สำงค� (Shifts in the Demand

Curve)

เป็�นการเป็ล�1ยนแป็ลงขอุงป็ร�มาณซื้�+อุอุ�นเน.1อุงมาจัากราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน โดยป็�จัจั�ยชน�ดอุ.1นๆสำมม&ตั�ให*ม�อุ�ท์ธ์�พลคงท์�1

ป็�จัจั�ยชน�ดอุ.1นๆตั�วัใดตั�วัหน01ง หร.อุหลายตั�วัเป็ล�1ยนแป็ลงไป็ ท์�าให*ป็ร�มาณซื้.+อุเป็ล�1ยนแป็ลง ในขณะท์�1ราคาสำ�นค*าน�+นคงเด�ม

0

D

10

C

A

B

0

C A B

D1D3

D2

15 20

10 15 20

8

6

4

6

( )

( )

เป็ร�ยบเท์�ยบการเป็ล�1ยนแป็ลงขอุงอุ&ป็สำงค�ท์�+งสำอุงล�กษิณะ

การเป็ล�1ยนแป็ลงป็ร�มาณซื้.+อุตัามเสำ*นอุ&ป็สำงค�

การเคล.1อุนท์�1ขอุงเสำ*นอุ&ป็สำงค�

สำาเหตั&เน.1อุงมาจัากราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน

สำาเหตั&เน.1อุงมาจัากป็�จัจั�ยอุ.1นๆท์�1ไม-ใช-ราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน

217. . อุ�ปสงค์�ส�วนบ�ค์ค์ลและอุ�ปสงค์�ต่ลาดุ (Individual Demand and Market Demand)

อุ&ป็สำงค�สำ-วันบ&คคล (Individual Demand)

: ป็ร�มาณสำ�นค*าชน�ดใดชน�ดหน01งขอุงผู้"*บร�โภคแตั-ละคน ณ ระด�บราคาตั-างๆ ขอุงสำ�นค*าน�+น

อุ&ป็สำงค�ตัลาด (Market Demand) : ป็ร�มาณสำ�นค*าชน�ดใดชน�ดหน01งท์�1ผู้"*บร�โภคท์&ก

คนในตัลาดเตั9มใจัท์�1จัะซื้.+อุ ณ ระด�บราคาสำ�นค*าตั-างๆ

25 + 19 = 44

20 + 15 = 35

15 + 11 = 26

10 + 7 = 17

5 + 3 = 8

19

15

11

7

3

25

20

15

10

5

2

4

6

8

10

ขก

ป็ร�มาณซื้.+อุ (ไม*/สำ�ป็ดาห�)ล"กช�+นท์อุด(บาท์/ไม*) Individual Demand

Market Demand

2

6

8

10

10

PPP

QQQDก Dข

20

15

35อุ&ป็สำงค�

ตัลาด อุ&ป็สำงค�สำ-วันบ&คคลขอุง ก และ

ข

4

7 17

DM

market demand

ม�ใช-สำ�1งเด�ยวัก�นก�บ

aggregate demand

22. อุ&ป็ท์าน (Supply)

221. . อุ&ป็ท์านตั-อุสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดใดชน�ดหน01ง หมายถู0ง ป็ร�มาณสำ�นค*าหร.อุบร�การ“

ชน�ดใดชน�ดหน01งท์�1ผู้"*ขายตั*อุงการขาย ณ ระด�บราคาตั-างๆ ก�นขอุงสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดน�+นๆ ณ ระยะเวัลาใดเวัลาหน01ง ”

222. . ป็�จัจั�ยท์�1ก�าหนดอุ&ป็ท์าน (Determinants of Supply)

• ราคาขอุงสำ�นค*าชน�ดน�+น• ราคาขอุงป็�จัจั�ยการผู้ล�ตั• เท์คน�คการผู้ล�ตัหร.อุกรรมวั�ธ์�การผู้ล�ตั• จั�านวันผู้"*ผู้ล�ตัหร.อุผู้"*ขาย• สำภาพด�นฟั<าอุากาศ• นโยบายขอุงร�ฐ

1. ราคาสำ�นค*าน�+น ถู*าราคาสำ"ง อุ&ป็ท์านสำ�นค*ามาก ถู*าราคาตั�1า อุ&ป็ท์านสำ�นค*าน*อุย

2. ราคาขอุงป็�จัจั�ยการผู้ล�ตั• ถู*าราคาป็�จัจั�ยการผู้ล�ตัเพ�1ม ตั*นท์&นการผู้ล�ตัเพ�1มข0+นท์�าให*ก�าไรท์�1ได*ร�บลดการ

เสำนอุขายก9จัะลดลง ป็�จัจั�ยการผู้ล�ตัม�ราคาลดลง ตั*นท์&น

การผู้ล�ตัลดลง ท์�าให*ม�ก�าไรมากข0+นอุ&ป็ท์านขอุงสำ�นค*ามากข0+น

3. เท์คน�คการผู้ล�ตั

• ใช*เท์คน�คการผู้ล�ตัท์�1เป็ล�1ยนแป็ลงไป็ในท์างท์�1ด�ข0+น หร.อุม�ป็ระสำ�ท์ธ์�ภาพการผู้ล�ตัเพ�1มข0+น ก9จัะท์�าให*

ป็ร�มาณขอุงสำ�นค*าเพ�1มข0+น

4. สำภาพด�นฟั<าอุากาศ•โดยเฉพาะสำ�นค*าท์างเกษิตัรกรรมย-อุมข0+นอุย"-

ก�บสำภาพด�นฟั<าอุากาศเป็�นสำ�าค�ญ

5. จั�านวันขอุงผู้"*ผู้ล�ตัในตัลาด สำ�นค*าใดม�ผู้"*ผู้ล�ตัเข*ามาแข-งข�นก�นมาก

ท์�าให*ป็ร�มาณสำ�นค*าท์�1เสำนอุขายม�มาก

6. นโยบายขอุงร�ฐ- นโยบายเก�1ยวัก�บภาษิ�

- การให*เง�นอุ&ดหน&น

- การสำ-งเสำร�มการผู้ล�ตัสำ�นค*าชน�ดใดชน�ดหน01งโดย เฉพาะ

223 กฎขอุงอุ�ปทาน (Law of Supply)• ป็ร�มาณสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดใดชน�ดหน01งท์�1ผู้"*ขาย

ตั*อุงการจัะขายจัะม�ควัามสำ�มพ�นธ์�ในท์�ศท์างเด�ยวัก�นก�บระด�บราคาสำ�นค*าหร.อุบร�การชน�ดน�+นเสำมอุ

โดยม�ข*อุสำมมตั�วั-าสำ�1งอุ.1นๆ คงท์�1

P Q P Q

เม.1อุก�าหนดให*สำ�1งอุ.1นๆ คงท์�1

ฟั�งค�ช�1นอุ&ป็ท์าน (Supply Function)

Qx = f ( Px, B1, B2, … )

Qx = f ( Px )

224. . ฟั$งก�ชิ%�น สม้การ ต่าราง และร&ปกราฟัขอุงอุ�ปทาน

(Supply Function, Supply Equation, Supply Schedule and Supply Curve)

สำมการอุ&ป็ท์าน (Supply Function)

Qx = c + dPx

ตัารางอุ&ป็ท์านขอุงผู้"*บร�โภคท์�1ม�ตั-อุล"กช�+นท์อุด ใน 1 สำ�ป็ดาห�

102

154

206

258

3010

ป็ร�มาณ (Q)

(ไม*/สำ�ป็ดาห�) ราคา (P)

(บาท์/ไม*)

P Q

ราคา(P)

ป็ร�มาณ (Q)

10 30

8 25

6 20

4 15

2 10

P(บาท์/ไม*)

Q (ไม*/สำ�ป็ดาห�)0 10

2

5

4

20

15

25

8

25

เส นอุ�ปทาน ม้�ค์�าค์วาม้ชิ%นเป'นบวก

15

10

6

S

10 30

225. . การเป็ล�1ยนแป็ลงขอุงอุ&ป็ท์าน

• การเป็ล�1ยนแป็ลงป็ร�มาณขายตัามเสำ*นอุ&ป็ท์าน

(Change in Quantity Supplied)

• การเป็ล�1ยนแป็ลงระด�บขอุงเสำ*นอุ&ป็ท์าน

หร.อุการเคล.1อุนท์�1ขอุงเสำ*นอุ&ป็ท์าน (Shifts in

the Supply Curve)

เก�ดจัากราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน

เก�ดจัากป็�จัจั�ยอุ.1นๆท์�1ไม-ใช-ราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน

0

C

A

B8

6

4

15 20 25

( )

0

C A B

S1

S3

S2

15 20 25

6( )

เป็ร�ยบเท์�ยบการเป็ล�1ยนแป็ลงขอุงอุ&ป็ท์านท์�+งสำอุงล�กษิณะ

S การเป็ล�1ยนแป็ลงป็ร�มาณขายตัามเสำ*นอุ&ป็ท์าน

การเคล.1อุนท์�1ขอุงเสำ*นอุ&ป็ท์าน

สำาเหตั&เน.1อุงมาจัากราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน

สำาเหตั&เน.1อุงมาจัากป็�จัจั�ยอุ.1นๆท์�1ไม-ใช-ราคาสำ�นค*าน�+นเป็ล�1ยน

226 อุ&ป็ท์านสำ-วันบ&คคลและอุ&ป็ท์านตัลาด (Individual Supply and Market Supply)

• อุ&ป็ท์านสำ-วันบ&คคล (Individual Supply)

: ป็ร�มาณสำ�นค*าชน�ดใดชน�ดหน01งขอุงผู้"*ขายแตั-ละราย ณ ระด�บราคาตั-างๆ ขอุงสำ�นค*าน�+น

อุ&ป็ท์านตัลาด (Market Supply) : อุ&ป็ท์านรวัมสำ�าหร�บสำ�นค*าน�+นขอุงผู้"*ขายท์&กคน

รวัมก�น

ราค์าล&กชิ�(นทอุดุ(บาท/ไม้ )

ปร�ม้าณขาย A

(ไม้ /ส%ปดุาห์�)

ปร�ม้าณขาย B

(ไม้ /ส%ปดุาห์�)

ปร�ม้าณขายท%(งต่ลาดุ

(ไม้ /ส%ปดุาห์�)

10 30 8

8 25 7

6 20 6

4 15 5

2 10 4

30 + 8 = 38

25 + 7 = 32

20 + 6 = 26

15 + 5 = 20

10 + 4 = 14

Individual Supply Market Supply

2

6

8

10

25

PPP

QQQ

SA SB

15

5 20อุ&ป็สำงค�

ตัลาดอุ&ป็ท์านสำ-วันบ&คคลขอุง A และ B

4

7 32

SM

2.3.1 ควัามหมายขอุงภาวัะด&ลยภาพ• เป็�นภาวัะท์�1จั�านวันสำ�นค*าท์�1ผู้"*บร�โภคตั*อุงการ

ซื้.+อุจัะเท์-าก�บจั�านวันสำ�นค*าท์�1ผู้"*ผู้ล�ตัน�าอุอุกขาย และ ณ. ระด�บราคาท์�1ก-อุให*เก�ดควัาม

พอุใจัท์�+งผู้"*ซื้.+อุและผู้"*ขาย• จั&ดด&ลยภาพเป็�นจั&ดท์�1เสำ*นอุ&ป็สำงค�ตั�ดก�บเสำ*นอุ&ป็ท์าน

23. .ภาวะดุ�ลยภาพขอุงต่ลาดุ (Market Equilibrium)

P

Q0

DM

P1

Q1

จั&ดด&ลยภาพ

ราคาด&ลยภาพ

ป็ร�มาณด&ลยภาพ

SMอุ&ป็ท์านสำ-วันเก�น(สำ�นค*าล*นตัลาด)

อุ&ป็สำงค�สำ-วันเก�น( สำ�นค*าขาด

ตัลาด )

• จุ�ดุดุ�ลยภาพเป'นจุ�ดุท��เส นอุ�ปสงค์�ต่%ดุก%บเส นอุ�ปทาน

ราคาล"กช�+นท์อุด(บาท์/ไม*)

ปร�ม้าณซื้-(อุ (D) ท์�+งตัลาด(ไม*/สำ�ป็ดาห�)(ก + ข)

ป็ร�มาณขาย(S) ท์�+งตัลาด(ไม*/สำ�ป็ดาห�)

( A + B)

สำถูานะ

10 8 38

8 17 32

6 26 26

4 35 20

2 44 14

อุ&ป็ท์านสำ-วันเก�น

= 30

ด&ลยภาพ

อุ&ป็สำงค�สำ-วันเก�น

= 30

พ�จัารณาจัากตัาราง

ตั�วัเลขอุ&ป็สำงค�-อุ&ป็ท์านล"กช�+นท์อุดในตัาราง

สำมการอุ&ป็สำงค� Qd = 53 - 4.5P

สำมการอุ&ป็ท์าน QS = 8 + 3P

จั&ดด&ลยภาพ Qd = QS

53- 4.5P = 8 + 3P

Qd = QS = 8 + 3(6)

7.5 P = 45

P = 6

Qd = QS = 26 ไม*

พ�จัารณาจัากสำมการ

“ด&ลยภาพถูาวัร” (Stable Equilibrium) ถู*าม�เหตั&การณ�ใด ๆ ท์�าให*

ภาวัะด&ลยภาพเสำ�ยไป็ ก9จัะม�แรงผู้ล�กด�นให*กล�บเข*าสำ"-ด&ลยภาพเด�มในท์�1สำ&ด

“ด&ลยภาพไม-ถูาวัร” (Unstable Equilibrium) เป็�นภาวัะด&ลยภาพท์�1เก�ดข0+น

แล*วัหากม�เหตั&การณ�อุย-างใดอุย-างหน01งมากระท์บกระเท์.อุนท์�าให*ภาวัะด&ลยภาพเสำ�ยไป็ การ

ป็ร�บตั�วัจัะไม-เข*าสำ"-สำภาพเด�มแตั-จัะย�1งห-างอุอุกไป็

232. . การเป็ล�1ยนแป็ลงภาวัะด&ลยภาพขอุงตัลาด (Change in Equilibrium)

• เก�ดจัากการเป็ล�1ยนแป็ลงขอุงป็�จัจั�ยอุ.1นๆท์�1ม�ใช-ราคาท์�าให*เสำ*นอุ&ป็สำงค�และ/หร.อุเสำ*นอุ&ป็ท์านเป็ล�1ยน

1 .กรณ�เก�ดการเป็ล�1ยนแป็ลงเสำ*นอุ&ป็สำงค�ในขณะท์�1เสำ*นอุ&ป็ท์านอุย"-คงท์�1

2. กรณ�เก�ดการเป็ล�1ยนแป็ลงเสำ*นอุ&ป็ท์านในขณะท์�1เสำ*นอุ&ป็สำงค�อุย"-คงท์�1

3. กรณ�ท์�+งเสำ*นอุ&ป็สำงค�และอุ&ป็ท์านม�การเป็ล�1ยนแป็ลง

P

QD1

S1

E1

P1

Q1

D2

E2

P2

Q2

1.เส นอุ�ปทานค์งท��และเส นอุ�ปสงค์�เปล��ยนแปลงในทางเพ��ม้ข/(น

P

QD1

S1

E1

P1

Q1

S2

P2

Q2

E2

2.เส นอุ�ปสงค์�ค์งท��และเส นอุ�ปทานเปล��ยนแปลงในทางเพ��ม้ข/(น

• กรณ�อุ&ป็สำงค�เพ�1ม > อุ&ป็ท์านเพ�1ม

• กรณ�อุ&ป็สำงค�เพ�1ม < อุ&ป็ท์านเพ�1ม

• กรณ�อุ&ป็สำงค�เพ�1ม = อุ&ป็ท์านเพ�1ม

3 . กรณ�ท์�+งเสำ*นอุ&ป็สำงค�และอุ&ป็ท์านม�การเป็ล�1ยนแป็ลง

32. อุ&ป็สำงค�เพ�1ม > อุ&ป็ท์านลด

D1

D2

S2

S1

E1E2

P

P2

P1

0 Q1 Q2Q

3 . กรณ�ท์�+งเสำ*นอุ&ป็สำงค�และอุ&ป็ท์านม�การเป็ล�1ยนแป็ลง•กรณ�อุ&ป็สำงค�เพ�1ม > อุ&ป็ท์าน

เพ�1ม

D2

P1

Q1

S1

E1

•กรณ�อุ&ป็สำงค�เพ�1ม < อุ&ป็ท์านเพ�1ม

S2

D1

Q2 Q0

P2

E2

P

•กรณ�อุ&ป็สำงค�เพ�1ม = อุ&ป็ท์านเพ�1ม

D1

D2

S1

S2

P

P1

Q1 Q2

E1 E2

Q

0

E1

Q1Q2

E2

1D

1S2S

P1

2D

P2

0

E1

Q1Q2

E2

1D

1S2S

P1

2D

P2

0

E1

Q1

E2

1D

1S2S

P1

2D

P2

( )

( )

( )

0

E1

Q1Q2

E21D

1S2S

P1

2D

P2

0

E1

Q1Q2

E2

1D

1S2S

P1

2D

P2

0

E1

Q1

E2

1D

1S2S

P1

2D

P2

( )

( )

( )

ราคาล"กช�+นท์อุด(บาท์/ไม*)

ปร�ม้าณซื้-(อุ (D) ท์�+งตัลาด(ไม*/สำ�ป็ดาห�)(ก + ข)

ป็ร�มาณขาย(S) ท์�+งตัลาด

(ไม*/สำ�ป็ดาห�) ( A + B)

10 8 38

8 17 32

6 26 26

4 35 20

2 44 14

ตั�วัอุย-าง

อุ&ป็สำงค�เพ�1ม

หากเฉพาะอุ&ป็สำงค�เพ�1ม 15 ไม*/ สำ�ป็ดาห� ท์&กๆระด�บราคา

หากเฉพาะอุ&ป็ท์านเพ�1ม 15 ไม*/ สำ�ป็ดาห� ท์&กๆระด�บราคา

23

32

41

50

59

อุ�ปทานเพ��ม้

53

47

41

35

29

ระบบราคาท์�าให*สำ�นค*าม�ราคาสำ"งมากเก�นไป็

ราคาควับค&ม

ราคาข�+นสำ"งหร.อุราคาควับค&มตั*อุงตั�1ากวั-าราคาด&ลยภาพเสำมอุ

บรรเท์าควัามเด.อุดร*อุนขอุงผู้"*บร�โภค

2.4 นโยบายภาค์ร%ฐท��เข าแทรกแซื้งการท2างานขอุงกลไกต่ลาดุ1 .นโยบายการก2าห์นดุราค์าข%(นส&งห์ร-อุการค์วบค์�ม้ราค์า

(Price Ceiling, Maximum price or Price control Policy)

การก�าหนดราคาข�+นสำ"ง (Price Ceiling)P (บาท์/หน-วัย)

Q (ล*านหน-วัย)0 100

DS

2015

ราคาข�+นสำ"งราคาควับค&ม

Excess demand

ราคาในตัลาดม.ด

15075

25

เพ.1อุท์�1จัะให*ระด�บราคาเป็�นไป็ตัามท์�1 ควับค&ม ร�ฐบาลจัะม�มาตัรการ 2 ด*านอุอุกมาร

อุงร�บด*วัยก�นค.อุก.มาตัรการท์างด*านอุ&ป็สำงค�

ข.มาตัรการท์างด*านอุ&ป็ท์าน

P (บาท์/หน-วัย)

Q (ล*านหน-วัย)0 100

DS

20

15

15075

25

D1

ลดอุ&ป็สำงค�ลดอุ&ป็สำงค�

Excess demand

: พยายามลดอุ&ป็สำงค�ขอุงสำ�นค*าให*เป็�นเสำ*น D

1โดยการป็�นสำ-วันจั-าย

ค"ป็อุง เช-นซื้.+อุป็"นซื้�เมนตั�ได*วั�นละ 3ถู&ง

ก.มาตัรการท์างด*านอุ&ป็สำงค�

P (บาท์/หน-วัย)

Q (ล*านหน-วัย)0 100

D

S

20

15

15075

25

S1เพ�1มอุ&ป็ท์าน

Excess demand

ข.มาตัรการท์างด*านอุ&ป็ท์านพยายามเพ�1มอุ&ป็ท์านขอุงสำ�นค*า ให*สำ"งข0+นเป็�นเสำ*น S1โดยให*เง�นอุ&ดหน&น (subsidy) แก-ผู้"*ผู้ล�ตั, ร�ฐบาลน�าสำ�นค*าอุอุกมาขายเอุง

มาตัรการท์างด*านอุ&ป็สำงค�และอุ&ป็ท์านพร*อุมๆก�น

P (บาท์)

Q (ล*านหน-วัย)0 100

DS

20

S1

D1

15

Excess demand

ระบบราคาท์�าให*สำ�นค*าม�ราคาตั�1ามากเก�นไป็

ป็ระก�นราคา

ราคาพย&งราคาหร.อุป็ระก�นราคาข�+นตั�1าตั*อุงสำ"งกวั-าราคาด&ลยภาพเสำมอุ

ช-วัยเหล.อุผู้"*ผู้ล�ตั

2. การพย&งราคาหร.อุการป็ระก�นราคาข�+นตั�1า

(Price s upport or Minimum Price )

การป็ระก�นราคาข�+นตั�1าP (บาท์/หน-วัย)

Q (หน-วัย)0 100

DS

30

40

ราคาข�+นตั�1าราคาป็ระก�นExcess

supply

ร�ฐบาลอุาจัใช*มาตัรการตั-อุไป็น�+

ก ) ร�บซื้.+อุสำ-วันเก�นท์�+งหมดตัามราคาป็ระก�นท์�1ได*ก�าหนดไวั* งบป็ระมาณในการร�บซื้.+อุสำ-วัน

เก�นท์�+งหมด เท์-าก�บพ.+นท์�1 ABQ2 Q1

P

Q0 100

D

S

30

40

15050

Excess supply

ร�ฐใช*งบป็ระมาณ = 40 x (150 -

50) = 4,000

A

Q1

Q2

B

สำ-วันเก�น

ข) จั-ายเง�นอุ&ดหน&นให*แก-เกษิตัรกร ร�ฐบาลจัะป็ล-อุยให*ม�การซื้.+อุขายก�นในราคาตัลาดแล*วัจั-ายเง�นชดเชยแก-เกษิตัรกรเท์-าก�บสำ-วันตั-าง

ระหวั-างราคาป็ระก�นก�บราคาตัลาด

P

Q0 100

D

S

30

40

ร�ฐใช*งบป็ระมาณ จั-ายเง�นอุ&ดหน&น

150

20

ราคาป็ระก�น

ราคาท์�1ผู้"*บร�โภค ยอุมซื้.+อุ

= (40 - 20) x 150

= 3,000

ค) มาตัรการในระยะยาวั ให*ลดป็ร�มาณการผู้ล�ตัลง แล*วัห�นไป็เพาะป็ล"กหร.อุผู้ล�ตัสำ�นค*า

ชน�ดอุ.1นแท์น เป็�นการลดอุ&ป็ท์านและเพ�1มควัามตั*อุงการซื้.+อุโดยพยายามหาตัลาดใหม-ๆ

การแก*ไขในระยะยาวั : กรณ�การป็ระก�นราคาข�+นตั�1าP

Q0 100

DS

30

40

S1

D1

ลดุอุ�ปทานอุย�างเดุ�ยว

เพ��ม้อุ�ปสงค์�อุย�างเดุ�ยว

การแก*ไขในระยะยาวั : กรณ�การป็ระก�นราคาข�+นตั�1าP

Q0 100

DS

30

40

S1

D1

เพ��ม้อุ�ปสงค์�และลดุอุ�ปทานพร อุม้ๆก%น