34
1 C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx ukxiw j egkuxjikfydsph “kqdz okj fnukad 28@06@2019 jksth ldkGh 10&00 oktrk Jhea r jkts j?kksthjko Hkks lys uxjHkoukr HkjysY;k LFkfxr fo“ks‘k lHksps dk;Zo`Rr- mifLFkr lHkkln vuq - Ø- izHkkx Ø- v@c ek- lnL;kaps uka o in vklu Øekad 1. 20 M fnijkt HkS ¸;kth ikMhZ dj egkikSj¼dk;Zdkjh½ 2. 1 v egs Unz iz lkn jes 'k /kufot; lnL; C18 3. 1 c lq "kek la t; pkS/kjh LknL;k A7 4. 1 d iz feyk fiz re eFkjkuh LknL;k C25 5. 1 M fojs Unz mQZ foDdh ?ku';kenkl dq djs tk lnL; C19 6. 2 v Hkkouk la rks "k yks .kkjs LknL;k D5 7. 2 c fnus 'k cla ryky ;kno lnL; D23 8. 2 d us gk jkds 'k fudks ls LknL;k D11 9. 2 M euks t n'kjFk lka xks Gs lnL; C5 10. 3 v ijljke dk'khukFk ekuoVdj lnL; D22 11. 3 c xks ihpa n d`".kjko dq ejs lnL; B13 12. 3 d HkkX;Jh x.ks 'k dkurks Ms LknL;k A8 13. 3 M [kku ulhe ckuks eks - bcz kfge LknL;k C17 14. 4 v fuja tuk egs 'k ikVhy LknL;k C21 15. 4 c 'ks "kjko 'ka djjko xks rekjs lnL; B19 16. 4 d efu"kk pØ/kj vrdjs LknL;k C22 17. 4 M jktdq ekj iq ukjke lkgq lnL; C13 18. 5 d vfHk:ph vfuy jktfxjs LknL;k C24 19. 5 M la t; v:.kjko pkojs lnL; C14 20. 6 v ftrs Unz HkkLdj ?kks Ms Lokj lnL; D28 21. 6 c oa nuk jktw pka ns dj LknL;k D30 22. 6 d oS 'kkyh vfouk'k ukjuojs LknL;k D31 23. 6 M eks - bcz kfge rkS Qhd vgen lnL; D29 24. 7 v foja dk eq jyh/kj fHkoxMs LknL;k D32 25. 7 c 'ks [k eks gEen teky eksgEen bcz kghe lnL; C2 26. 7 d ea xyk ;ksxhjkt yka ts okj LknL;k D33 27. 7 M la nhi iz Ygkn lgkjs lnL; C6 28. 8 v vk'kk us g: mbZds ¼vk;s 'kk½ LknL;k D8 29. 8 d ft'kkueq erkt eks - bjQku va lkjh LknL;k D10 30. 8 M Hkq V~Vks tq YQs dkj vgen lnL; C7 31. 9 v Lus gk foos d fudks ls LknL;k D7 32. 9 c la t; ';kejko cq js Zokj lnL; D35

Ø- 20 M fnijkt Hk¸;kth ikMhdj egkikSj¼dk;Zdkjh½ · 2020. 2. 10. · 1 C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx ukxij egkuxjikfydsph

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    ukxiwj egkuxjikfydsph “kqdzokj fnukad 28@06@2019 jksth ldkGh 10&00 oktrk Jhear jkts j?kksthjko Hkkslys uxjHkoukr HkjysY;k LFkfxr fo“ks‘k lHksps dk;Zo`Rr-

    mifLFkr lHkkln

    vuq- Ø-

    izHkkx Ø-

    v@c ek- lnL;kaps ukao in vklu Øekad

    1. 20 M fnijkt HkŞ ;kth ikMhZdj egkikSj¼dk;Zdkjh½ 2. 1 v egsUnzizlkn jes'k /kufot; lnL; C18 3. 1 c lq"kek lat; pkS/kjh LknL;k A7 4. 1 d izfeyk fizre eFkjkuh LknL;k C25 5. 1 M fojsUnz mQZ foDdh ?ku';kenkl

    dqdjstk lnL; C19

    6. 2 v Hkkouk larks"k yks.kkjs LknL;k D5 7. 2 c fnus'k claryky ;kno lnL; D23 8. 2 d usgk jkds'k fudksls LknL;k D11 9. 2 M eukst n'kjFk lkaxksGs lnL; C5 10. 3 v ijljke dk'khukFk ekuoVdj lnL; D22 11. 3 c xksihpan d`".kjko dqejs lnL; B13 12. 3 d HkkX;Jh x.ks'k dkurksMs LknL;k A8 13. 3 M [kku ulhe ckuks eks- bczkfge LknL;k C17 14. 4 v fujatuk egs'k ikVhy LknL;k C21 15. 4 c 'ks"kjko 'kadjjko xksrekjs lnL; B19 16. 4 d efu"kk pØ/kj vrdjs LknL;k C22 17. 4 M jktdqekj iqukjke lkgq lnL; C13 18. 5 d vfHk:ph vfuy jktfxjs LknL;k C24 19. 5 M lat; v:.kjko pkojs lnL; C14 20. 6 v ftrsUnz HkkLdj ?kksMsLokj lnL; D28 21. 6 c oanuk jktw pkansdj LknL;k D30 22. 6 d oS'kkyh vfouk'k ukjuojs LknL;k D31 23. 6 M eks- bczkfge rkSQhd vgen lnL; D29 24. 7 v fojadk eqjyh/kj fHkoxMs LknL;k D32 25. 7 c 'ks[k eksgEen teky eksgEen bczkghe lnL; C2 26. 7 d eaxyk ;ksxhjkt ykatsokj LknL;k D33 27. 7 M lanhi izYgkn lgkjs lnL; C6 28. 8 v vk'kk usg: mbZds ¼vk;s'kk½ LknL;k D8 29. 8 d ft'kkueqerkt eks- bjQku valkjh LknL;k D10 30. 8 M HkqV~Vks tqYQsdkj vgen lnL; C7 31. 9 v Lusgk foosd fudksls LknL;k D7 32. 9 c lat; ';kejko cqjsZokj lnL; D35

  • 2

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vuq- Ø-

    izHkkx Ø-

    v@c ek- lnL;kaps ukao in vklu Øekad

    33. 9 d eerk egs'k lgkjs LknL;k D34 34. 9 M ujsUnz uRFkqth okyns lnL; D36 35. 10 v lk{kh foihu jkÅr LknL;k D12 36. 10 c jf'e fuyeuh /kqosZ LknL;k D13 37. 10 d fufr'k xaxkizlkn Xokyca'kh lnL; D21 38. 10 M xkfxZ iz'kkar pksijk LknL;k D14 39. 11 v lafni panzHkku tk/ko lnL; B1 40. 11 c laxhrk fnid fxÚgs LknL;k A6 41. 11 d vpZuk foosd ikBd LknL;k C30 42. 11 M Hkw"k.k d`".kjko f'kax.ks lnL; B9 43. 12 v n'kZuh Lokuan /koM LknL;k D15 44. 12 d gjh'k eksgu Xokyca'kh lnL; D20 45. 13 v vej gjh"k ckxMs lnL; C15 46. 13 c :frdk ;ksxs'k eljke LknL;k C27 47. 13 M o"kkZ t;ar Bkdjs LknL;k A5 48. 14 v f'kYik b'kkar /kksVs LknL;k C29 49. 14 c izeksn rkjkpan dkSjrh lnL; B40 50. 14 d deys'k fnyhi pkS/kjh lnL; D17 51. 14 M izxrh vt; ikVhy LknL;k A1 52. 15 v lqfuy nqyhpan fgj.kokj lnL; B39 53. 15 c mToyk izdk'k 'kekZ LknL;k C26 54. 15 d :ik 'ks[kj jk; LknL;k A18 55. 15 M lat; vuar caxkys lnL; B11 56. 16 v y[ku lqesjk ;sjokj lnL; C20 57. 16 c ofurk lqfuy nkaMsdj LknL;k A21 58. 16 d rkjk ¼y{eh½ vkseizdk'k ;kno LknL;k A20 59. 16 M lanhi fnokdj tks'kh lnL; B4 60. 17 v fot; xksikyjko pqVsys lnL; B20 61. 17 c yrk lqfuy dkMxk;s LknL;k A19 62. 17 d g"kZyk eukst mQZ eksjs'oj lkcGs LknL;k D2 63. 17 M izeksn N=iky fp[kys lnL; B21 64. 18 v izoh.k izHkkdj nVds lnL; B2 65. 18 c lqes/kk Jhdkar ns'kikaMs LknL;k A22 66. 18 d usgk ujsUnz ok?kekjs LknL;k A23 67. 18 M _f"kds'k ¼caVh½ ukjk;.k 'ksGds lnL; D26 68. 19 v lat;dqekj d`".kjko ckyikaMs lnL; B14 69. 19 c fo|k jkts'k dUgsjs LknL;k A9 70. 19 d ljyk deys'k uk;d LknL;k A24

  • 3

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vuq- Ø-

    izHkkx Ø-

    v@c ek- lnL;kaps ukao in vklu Øekad

    71. 19 M n;k'kadj panz'ks[kj frokjh lnL; B3 72. 20 c ;'kJh nsojke uanuokj LknL;k A10 73. 21 c furhu jkeHkkÅ lkBo.ks lnL; D24 74. 21 d vkHkk fot;dqekj ikaMs LknL;k D1 75. 21 M egs'k ds'kojko egktu lnL; B22 76. 22 v jkts'k Jko.kth ?kksMikxs lnL; B15 77. 22 c oanuk olarjko ;axVokj LknL;k A27 78. 22 d J)k fot; ikBd LknL;k A28 79. 22 M eukst ds'kojko pkiys lnL; B23 80. 23 c efu"kk vkf'k"k /kkoMs LknL;k A29 81. 23 d ujsanz ¼ckY;k½ xksfoan cksjdj lnL; B5 82. 23 M nqus'oj lw;ZHkku isBs lnL; C3 83. 24 v vfuy 'kkSdhyky xsaMjs lnL; B24 84. 24 c lfjrk bZ'oj dkojs LknL;k A13 85. 24 d psruk jktw Vkad LknL;k A3 86. 24 M iznhi olarjko iksgk.ks lnL; B16 87. 25 v t;Jh ;ksxs'oj jkjksdj LknL;k A30 88. 25 c iq:"kksRre ukxksjko gtkjs lnL; D19 89. 25 d oS'kkyh nsopan jksg.kdj LknL;k A31 90. 25 M fnid eksrhjketh okMhHkLes lnL; B25 91. 26 v /keZiky uRFkqth esJke lnL; B26 92. 26 c Lkferk jktsUnz pdksys LknL;k A32 93. 26 d efu"kk lqfuy dksBs LknL;k A12 94. 26 M ftrsanz /kujkt dqdMs lnL; B27 95. 27 v rkukth lqdykth ouos lnL; C8 96. 27 c fnO;k fnid /kqjMs LknL;k A2 97. 27 d oanuk jkts'k Hkqjs LknL;k A33 98. 27 M gfj"k flrkjke fndkasMokj lnL; B17 99. 28 v fd'kksj jruyky dqesfj;k lnL; D4 100. 28 c eaxykckbZ iz'kkar xojs LknL;k D3 101. 28 M fot; 'kadjjko >yds lnL; B28 102. 29 v yhyk vt; gkFkhcsM LknL;k A35 103. 29 c fo|k ;ksxs'k eMkoh LknL;k A36 104. 29 d Hkxoku HkkÅjko esa

  • 4

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vuq- Ø-

    izHkkx Ø-

    v@c ek- lnL;kaps ukao in vklu Øekad

    109. 30 M lat; e/kqdj egkdkGdj lnL; C1 110. 31 v m"kk VkWch iWyV LknL;k A38 111. 31 d 'khry iz'kkar dkeMs LknL;k A39 112. 32 v vHk; izYgkn xksVsdj lnL; B31 113. 32 c dYiuk jke dqaHkydj LknL;k C36 114. 32 d :ikyh iz'kkarflag Bkdqj LknL;k C37 115. 32 M fnid ekjksrjko pkS/kjh lnL; B18 116. 33 c Hkkjrh fodkl cqaMs LknL;k C39 117. 33 d fo'kk[kk 'kjn ckUrs LknL;k C40 118. 33 M eukstdqekj /kksaMqth xkoaMs lnL; D25 119. 34 v ukxs'k egknso ekudj lnL; B32 120. 34 c jktsUnz foB~Byjko lksudqljs lnL; B33 121. 34 d ek/kqjh izoh.k Bkdjs LknL;k C31 122. 34 M eaxyk 'k'kkad [ksdjs LknL;k C32 123. 35 v lanhi jes'k xobZ lnL; B34 124. 35 c t;Jh eksgu okMhHkLes LknL;k A16 125. 35 d fo'kk[kk izdk'k eksgksM LknL;k C33 126. 35 M vfouk'k fuydaB Bkdjs lnL; B12 127. 36 v feuk{kh furhu rsyxksVs LknL;k C34 128. 36 c iYyoh v'kksd ';kedqGs LknL;k A17 129. 36 d ygqdwekj nRrqth csgrs lnL; B35 130. 36 M izdk'k flrkjke Hkks;j lnL; B36 131. 37 v izeksn gfjHkkÅ rHkkus lnL; B37 132. 37 c lksukyh 'kkyhd dMq LknL;k C35 133. 37 M fnyhi okeujko fnos lnL; B38 134. 38 v mToyk olarjko cudj LknL;k D6 135. 38 c izQqYy fouksnjko xqM/ks lnL; C4 136. 38 d izf.krk panzizdk'k 'kgk.ks LknL;k D16 137. uk-l- vxzoky lqfuy ftojkt lnL; C9 138. uk-l- oku[ksMs fd'kksj jked`".k lnL; C11 139. uk-l- xka/kh fu'kkar fxjh'k lnL; C12 140. uk-l- fd'kksj nkeksnj ftpdkj lnL; D9

    vuqifLFkr lHkkln

    vuq- Ø-

    izHkkx Ø-

    v@c ek- lnL;kaps ukao in vklu Øekad

    1. 37 d Ukank ‘kjn ftpdkj egkikSj 2. 5 v lnL;

  • 5

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    3. 5 c izfo.k foykljko fHklhdj lnL; B10 4. 8 c valkjh l¸;nk csxe eks-futkeqÌhu LknL;k D27 5. 12 c ek;k fparkeu boukrs LknL;k A4 6. 12 M lnL; B8 7. 13 d ifjf.krk ifj.k; Qqds LknL;k C28 8. 20 v 'kdqaryk okeu ikjos LknL;k A25 9. 20 d jes'k x.kirh iq.ksdj lnL; D18 10. 21 v T;ksrh Jh/kj fHklhdj LknL;k A26 11. 23 v dkark jk/ks';ke jkjksdj LknL;k A11 12. 28 d js[kk jktq lkdksjs LknL;k A34 13. 31 c lrh'k foB~Byjko gksys lnL; B6 14. 31 M jfoanz izHkkdj Hkks;j lnL; B7 15. 33 v oanuk Hkkuqnkl Hkxr LknL;k C38 16. uk-l- iksdqyokj x.ks'k mQZ ¼eqUuk½ jkeUuk lnL; C10

    mifLFkr vf/kdkjh Jh- vfHkthr ckaxj vk;qDr Jh- gjh'k nqcs fuxe lfpo

    ek- egkikSj ;kauh lHksph dk;Zokgh lq# dsyh-

    Bjko Øekad %& 409 & ukxiwj e gkuxjikfydsps lu 2018&2019 ps lq/kkjhr o lu 2019& 2020 ps iz Lrkf or vankti=dkr ^^v ** o ^^d ** LFkk;h lfer h Bjko Ø- 903 fn- 28@02@2019 izLrkfor vFkZladYi ifjogu lferh ^^c** Bjko Ø- 111 fn- 18@06@2019 vUo;s v/;{k] LFkk;h lf erh ;kauk fnysY;k vf/kdkjkuqlkj lu 2018& 2019 ps lq/kkjhr o lu 2019& 2020 ps iz Lrkfo r vFkZladYikrhy vk;qDr }kjk izLrkfor vFkZladYikrhy vko’;d ckch y{kkr ?ksowu vFkZladYikr ;ksX; v’kk QsjQkjkP;k o ;ke/;s djko;kP;k ok

  • 6

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    egkikSj%& loZ xVusR;kus ppsZdfjrk ek-lnL;kaps uko |kos- vki.k ppsZyk lq:okr djhr vkgs- Jh-izdk”k Hkks;j%&ek-egkikSjth] ek-egkikSjth] ek- lRrki{k usrs] ek-fojks/kh i{k usrs ek-LFkk;h lferh v/;{k] ek- vk;qDr egksn;- vkt eh LFkk;h lferh v/;{k ;kauh ekaMysY;k vankti=dkps leFkZu dj.;kdfjrk mHkk vkgs- ek-egkikSjth] loZizFke eh vkiY;k ns”kkps ea=h vkf.k egkjk’Vªkps eq[;ea=h ;k nksUgh yksdkaps vfHkuanu djrks] R;kauk iz.kke djrks dkj.k egkjk’VªkP;k eq[;ea™;kauh ;k ukxiwj “kgjke/;s vkiY;kyk QDr 60 rs 65 dksVh ,ychVhP;k ek/;ekrwu feGk;ps R;kr Hkj?kks’k ok< d:u 18 dksVhi;Zar gh Hkj?kks’k ok< dsyh R;keqGs ;k ukxiwj “kgjke/;s tks vkfFkZd rqVoMk tk.kor gksrk rks ;kuarj v”khp ok< ;k ukxiwj “kgjkps eq[;ea=h vlY;keqGs dnkfpr iqUgk iqUgk ok< djrhy vkf.k vki.k lq/nk iSls ?ksowu ukxiwj “kgjkpk fodkl dj.;kpk iz;Ru d:- R;kpizek.ks vankti=dkr dkgh xks’Vh ueqn dj.;kr vkY;k vkgsr dh VWDlP;k ckcrhr tj fopkj dsyk rj toGikl 531 dksVhps mRiUu vkiY;kyk ;k o’kZHkjkr feGsy vlk vankt n”kZfoysyk vkgs- eh y{ehuxj >ksupk lHkkirh vkgs- lHkkirh ;k ukR;kus eh frl&;kank lHkkirh >kY;kuarj ;k iq.kZ >ksuph cSBd ?ksryh- ;ke/;s cjsp deZpkjh vls vkgsr dh T;kauk E;qVs”kuP;k dkeke/;s tkLr bUVªsl vkgs vkf.k yksdkadMwu VWDl vk.k.;kl dks.krkgh bUVªsl fnlr ukgh- fLFkrh v”kh vkgs 531 dksVhps VkjxsV gs VWDl foHkkxkrhy loZ deZpk&;kauk x`ghr /kjys rjh gs mRiUu feGow “kdrhy gs “kD; okVr ukgh- vkiY;kyk c&;kp xks’VhlkBh iz;Ru djkok ykxsy- ;klkBh vusd xks’Vh djkO;k ykxrhy] vusd cSBdk ?;kO;k ykxrhy- ek-LFkk;h lferh v/;{kkauk fouarh djrks R;kauh lq/nk izR;sd >ksue/;s tkowu VWDlph cSBd ?;koh- vkiY;kyk ekxP;k o’khZ 250 dksVh VWDl feGkysyk vkgs rksp 531 dksVh Ik;Zar djko;kpk vlsy rj eh loZ vf/kdk&;kauk fouarh djrks R;kauh tkLrhr tkLr ;kdfjrk iz;Ru dj.;kph xjt vkgs- R;kpizek.ks VWDle/;s y{ehuxj >ksupk lHkkirh ;k ukR;kus lkaxw bfPNrks dh izR;sd yksd gs VWDl Hkj.;kl bPNqd vlrkr- vktgh v”kh ifjfLFkrh vkgs] v|kigh yksdkai;Zar chy iksgpysys ukgh- gs chy tksi;Zar yksdkai;Zar tkr ukgh rksi;Zar gs gksow “kdr ukgh- yksd ifgY;k fnolkiklwup VWDl Hkj.;klkBh bPNqd vlrkr] rs uxjlsodkauk fopkjrkr dh chy dka ikBfo.;kr vkys ukghr- VWDl Hkj.;klkBh chy |k] ijarq vkiY;kdMwu cjsp osGk fnjaxkbZ gksrs- ek-egkikSjth] vkiY;kyk fouarh vkgs yodjkr yodj ;k chykpk iqjoBk ;k ukxiwj “kgjkP;k tursi;Zar Ogkok ;k ek/;ekrwu gk iz;Ru dsyk rj dnkfpr tkLrhr tkLr mRiUu okjks MsuflVhps “kgj gksrs- ik.;kph O;oLFkk ulY;keqGs rsFks ihpoj ik.kh ekj.;klkBh lq/nk ik.kh uOgrs- ek-egkikSjth- ;kdfjrk jsuokWVj gkosZfLVaxdMs tkLrhr tkLr y{k ns.;kph xjt vkgs- >ksu Lrjkoj vki.k iaMhr fnun;ky mik/;k; jLrs fodkl egkeaMGkP;k izR;sd izHkkxklkBh 20 y{k fnys R;klkBh ek-LFkk;h lferh v/;{kkaps /kU;okn djrks- izR;sd uxjlsodkauk 5 y{k :- fnysys vkgs- vkrki;Zar uxjlsodkauk jLR;klkBh 27 y{k :- feGk;ps R;kr 5 y{kkph Hkj ;k vankti=dkr Vkdyh vkgs R;kdfjrk LFkk;h lferh v/;{kkaps vfHkuanu djrks vkf.k iqu”p loZ uxjlsodkaekQZr R;kaps vkHkkj ekurks- ek-egkikSjth] [ksMs

  • 7

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    foHkkxkr vki.k 12 dksVh :Ik;kph O;oLFkk dsyh- vkiY;kyk ekghr vlsy ukxiwj egkuxjikfydk tsOgk vfLrRokr ;sr gksrh rsOgk ;k “kgjkrhy yksdLka[;k viwjh iMr gksrh R;ke/;s ukxiwj “kgjkrhy 32 [ksMh ukxiwj egkuxjikfydsr lekfo’V dj.;kr vkyh- lekfo’V dj.;kr vkysY;k [ksMh dMs iq.kZi.ks nqyZ{k dj.;kr vkys vkf.k [ksMh gh ekxs iMyh- eh f”ko.kxko ;sFkhy dk;ZdrkZ vlY;keqGs eyk gs ekghr vkgs- vktgh f”ko.kxko gs “kgjkr ;sr vlsy rjh RksFks dks.kR;kgh izdkjP;k lqfo/kk ukghr- vkt fpapHkou >kys] lksusxkao >kys vkf.k t;rkGk >kys- t;rkGk ;sFks LFkkfud uxjlsod vlY;keqGs R;kpk fodkl dj.;kr vkyk- ckdhph [ksMh r”khp jkfgyh- R;k [ksM;kdMs nqyZ{k dj.;kr vkys- eh ijr ,dnk LFkk;h lferh v/;{kkaps vfHkuanu djrks] LFkk;h lferh v/;{kkauh 12 dksVh :Ik;kph Hkj?kks’k rjrwn dsyh- 12&12 dksVh :- R;k [ksM;kdfjrk jk[kho Bsoys- 12 dksVh gs R;k [ksM;kojrhp [kpZ dj.;kr ;kos v”kh eh vkiY;kyk fouarh djrks- ek-egkikSjth] vki.k egkuxjikfydsP;k can iMysY;k “kkGse/;s cktkj ekWy fuekZ.k dj.;kps Bjfoys vkgs- gs cktkj ekWy dqBdqBs dj.;kps Bjfoys vkgs- eh vkiY;kyk lkaxw bfPNrks] nf{k.k if”pe {ks=kpk eh dk;ZdrkZ vlY;keqGs eh lkaxrks] vkeP;k nf{k.k if”peps fp= lkaxrks] ;sFks ,dgh vkWFksUVhd cktkj ukgh- tj t;izdk”k uxj] fpapHkou ;sFks dqBY;k cktkjkr Hkkthikyk ?ks.;klkBh fdaok QGs ?ks.;klkBh tk;ps vlsy rj tk;ps dqBs gk eksBk iz”u vkgs- nf{k.k if”pe e/;s dqBykgh vWkFksfUVd vlk cktkj ukgh- R;keqGs fLFkrh v”kh vkgs vki.k vusdnk BsY;kojrh fdaok vusd cktkj “kuhokj cktkj] eaxGokj cktkj] cq/kokj cktkj vls vusd cktkj Hkjrkr- xksiky uxj jLR;koj nksUgh cktwyk jkaxkP;k jkaxk ykowu cktkj Hkjrks R;keqGs yksdkauk tk.;k;s.;kl =kl gksrks- [kkeyk jLrk lq/nk vlkp Hk:u jkgrks- egkuxjikfydsP;k ek/;ekrwu vkWFksfUVd cktkj ulY;keqGs yksd Bsys tj ykor vlrhy rj R;kr pqd gh egkuxjikfydsph vkgs- egkuxjikfydsus tj vkWFksfUVd cktkj fnys vlrs rj eyk okVr ukgh R;k jLR;koj dq.kh O;olk; d: “kdrhy- eyk cktkj ?;ko;kpk vlsy rj eh cktkjkr tkow dqBs- eh dkWVu ekdsZVyk tkow “kdr ukgh- eyk ekÖ;k ?kjktoG cktkj vlkok vkf.k rksgh vkWFksfUVd cktkj vlkok- Eg.kwu ek>h ;k lHkkx`gkyk fouarh vkgs- nf{k.k if”pee/;s ekÖ;k izHkkxkr nksu egkuxjikfydsP;k “kkGk can vkgsr- ek-egkikSjth] ,d lkseyokMk ;sFkhy “kkGk can vkgs vkf.k nqljh lksusxko ;sFks “kkGk can vkgs- ekÖ;k ekfgrhizek.ks ,d uohu izkstsDV r;kj gksr vkgs R;ke/;s fof”k’V ekdsZV r;kj gksr vkgs R;kyk Ogk;yk 5&10 o’kZ ykxr vlsy rj vktP;k ifjfLFkrhr vki.k tj ;k lkseyokMk “kkGsr ,d cktkj fuekZ.k d:u fnyk rj rsFks yksdkauk ,d vkWFksfUVd cktkj feGkyk rj yksd rsFks tkrhy- Eg.kwu ;k vankti=dke/;s gh xks’V ueqn dj.;kr vkyh R;kcn~ny lq/nk LFkk;h lferh v/;{k ;kaps vfHkuanu djrks- R;kpizek.ks ek-egkikSjth] lksyj okWVj fgVj ckcr vki.k 50 VDds lcflMh ns.;kps dcqy dsys vkgs gh xks’V vfHkuanuh; vkgs- dkj.k lksyj okWVj fgVj R;ke/;s 1252 yksdkauk lksyj fgVj ns.kkj vkgs ;ke/;s QLVZ de QLVZ lfoZl gh i/nr vkgs R;keqGs dq.khgh vkys vkf.k d/khgh ?ksowu xsys vls gks.kkj ukgh- tkLrhr tkLr 1252 yksdkauk okh fouarh vkgs] ukxiwj “kgjke/;s vusd xkMZu vkgsr- vknj.kh; furhuth vkf.k vknj.kh; QM.kohlth ;kaP;k ek/;ekrwu ukxiwj “kgjkr xkMZu r;kj dj.;kr ;sr vkgsr- ts 11 dksVh :- egkuxjikfydsP;k ek/;ekrwu fnys Rks vfHkuanukl ik= vkgsr- izHkkxkr

  • 8

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    ;ko’khZ >ksu lHkkirhyk vki.k 20 y{k :- osxosxG;k izHkkxkr dkgh izkCyse vlY;kl [kpZ dj.;kdfjrk fnys eh R;krgh LFkk;h lferh v/;{kkaps vfHkuanu djrks- vfHkuanu ;kdfjrk djrks eh ekxP;k nksu osGsl lHkkirh gksrks vkf.k vkrk frl&;kank lHkkirh >kyks vkgs- nksu o’kZ eh >ksue/;s ,dgh dke d: “kdrks ukgh- eh nf{k.k if”pe {ks=krhy dk;ZdrkZ vkf.k uxjlsod vlY;keqGs dke dj.;kpk iz;Ru djhr vlrks- nksu o’kZ tsOgk eh lHkkirh gksrks rsOgk dkghp iSls R;ke/;s uOgrs vkf.k lHkkirh Eg.kwu >ksue/;s vlrkauk eyk usgeh vls okVk;ps dh eh vkslkM xkopk ,d ikVhy vkgs- ;kosGsl ek= 20 y{k fnys ijarq ek-egkikSjth ,dk >ksue/;s toGikl 15 rs 16 uxjlsod vlrkr- 15&16 uxjlsodkalkBh vki.k tj tkLrhr tkLr 20 y{kko:u 50 y{kkpk fu/kh okksu lHkkirh gks.;kph bPNk gksbZy- ;ke/;s Hkjho ok< dj.;kr ;koh- ;kosGsLk iqUgk vfHkuanuh; ckc v”kh vkgs- esVªks okWy gh toGikl 70 VDds gh izHkkx dz- 36 e/kwu tkrs- eh izHkkx dz- 36 pk uxjlsod vkgs- ;k esVªks okWye/;s 60 y{k :- fnys vkgs- esVªks okWy gh nksu&rhu o’kkZr r;kj gksbZy v”kh fLFkrh vkgs- gh vfHkuanuh; ckc vkgs- lgdkj uxj ?kkVkoj vkrk fM>sy okfguh vkf.k lkSn;hZadj.kklkBh ek-eq[;ea=h fo”ks’k fu/khrwu 1 dksVh 60 :- lWX”ku >kys vkgs- vkiY;kgh ek/;ekrwu lq/kkj.kk gksbZy R;keqGs vktwcktwP;k oLrhyk dks.krkgh izdkjpk iznq’k.kkpk =kl gks.kkj ukgh ;kph dkGth vki.k ?;koh- R;kpizek.ks ek-egkikSjth] rykokps iquZthou lacaf/kr vki.k lksusxko ryko] xka/khlkxj rykokdfjrk 29 djksM 52 y{k :- fnys vkgs- lksusxkao rykoklkBh ljdkjps iSls ;sowu iMys vkgs vkf.k rks ryko esVªksyk MsOgYi dj.;kdfjrk fnyk vkgs- esVªks dMs fopkj.kk >kY;koj vls lkaxrs dh rs dkxni=s vkeP;kdMs gLrkarjhr >kys ukgh- ljdkjdMwu vkysys iSls ;sowu iMys vkgs- ek>h ;k lHkkx`gkyk fouarh vkgs ;k lksusxko rykokP;k iquZthou o lkSn;hZadj.kkdfjrk 14-50 dksVh :- ts vkysys vkgs- rks iSlk vkf.k R;kps dkxni=s yodjkr yodj tj esVªksdMs gLrkarjhr dsys rj ;kckcr eh ek-egkikSjth] inkf/kdkjh vkf.k vk;qDrkauk fouarh djrks dh gs iSls vkf.k dkxni=s esVªksyk yodjkr yodj gLrkarjhr >kys rj R;k lksusxko rykokpk fodkl yodjkr yodj gksbZy- ek-egkikSjth] ukxiwj egkuxjikfydsP;k ek/;ekrwu 111 fBdk.kh xzhu the ykxys vkgs- vknj.kh; furhuth vkf.k nsosanzth ;kaP;k ek/;ekrwu izHkkxke/;s vla[; xzhu the ykxysys vkgsr- R;k xzhu thee/;s efgyk O;k;ke djrkauk fnlrkr gh vfHkuanuh; ckc vkgs- ;k “kgjkrhy NksV;k NksV;k xzkÅaMe/;s xzhu the ykxkos ;kpk nksUgh usR;kauh fopkj dsyk vkgs- vkiY;k ek/;ekrwu R;ke/;s dkgh uk dkgh ok< gks.;kph xjt vkgs- jsu okWVj gkosZfLVax dukZVdP;k /krhZojrh ts xzkÅaM vkgsr R;kpk fopkj dsyk vkgs- vkiY;kdMs xzkÅaM fdrh vkgsr- vki.k tkLrhr tkLr 15 VDds tkxk ,[kk|k ysvkÅVe/;s lksMrks- dkgh vksiu Lisl lksM.;kpk iz;Ru djrks- ;k “kgjke/;s fdrh rjh xzkÅaM fxGadr̀ >kys vkgsr- tjh jsu okWVj gkoZsfLVaxdfjrk xzkÅaMpk fopkj dsyk rjh gh vfHkuanuh; ckc vkgs vkf.k R;kdfjrk 5 dksVh :- Bsoys- jsuokWVj gkosZfLVax gh dkGkph xjt vkgs ek-egkikSjth- ukxiwj “kgjke/;s fdrh ?kjs vkgsr rj toGikl 6 y{k izkiVhZ vkgsr- ;k loZ yksdkauk jsuokWVj gkosZfLVaxdfjrk ftrdh tcjnLrh djrk ;sbZy frrdh d:u rs dj.;kph xjt vkgs- vktp vkeps nsosanzth gs fdrh nqjǹ’Vh vl.kkjs usrs vkgsr- rksrykMksg rykokr ik.kh ;s.ks deh >kys gksrs- R;kdfjrk ea=heaMGkr fu.kZ; >kyk- rks fu.kZ; vlk >kyk- oSuxaxk unhps ik.kh vaMjxzkÅfMax d:u rksrykMksg rykokyk ns.;kr ;kos- nqjǹ’Vh vl.kkjs

  • 9

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vkf.k fodklkP;k n`’Vhdksukrwu Hkfo’;kpk fopkj dj.;kps usr`Ro vl.kkjs usrs vlY;keqGs ;k ukxiwj “kgjkyk ik.;kph VapkbZ Hkkl.kkj ukgh- R;kpizek.ks eh LFkk;h lferh v/;{kkaps vfHkuanu ;kfBdk.kh djsy dh R;kauh >ksu Lrjkoj vfrdze.k dkksu Lrjkoj vfrdze.k dkksuP;k varxZr fodkl dkes djko;kph vlsy rj >ksu lHkkirh d: “kdr ukgh vkrk vkiY;k ,dk “kCnkoj dkes gksrhy ;kcn~ny [kqi [kqi vfHkuanu djrs- ;k vankti=dkr ek-LFkk;h lferh v/;{k Jh-iznhi iksgk.ks ;kauh guqekuuxj >ksu dk;kZy;kps uko jk’Vªlar rqdMksth egkjkt v”kkizdkjs cnyowu R;kyk eatwjh fnyh R;kcn~ny eh vkHkkj O;Dr djrs- fn- 8 es 2018 yk ;k fo’k;koj ukxfjdkauk gks.kkjk =kl y{kkr ?ksrk vki.kkal i= fnys vkf.k osGksosGh ikBiqjkok lq/nk dsyk th ekx.kh ek>h izLrkfor >kyh rh iq.kZRokl vkyh- eyk [kqi [kqi vkuan vkgs R;kdfjrk vkHkkj O;Dr djrs- ijarq dkgh =qVh eqGs ek>s ukokpk mYys[k ;k vankti=dkr >kysyk ukgh gh xks’V vkiY;k fun”kZukl vk.kwu ns.ks gh ek>h tckcnkjh letwu vkiY;k leksj izLrqr djrs- ;k vankti=dke/;s ekÖ;k ukokpk mYys[k >kyk ikfgts gh fouarh djrs- /kU;okn Jherh ft”kku eqerkt%&ek-egkikSjth] gekjs tks Hkh eqn~ns gS mls j[ks tk;s vkSj tks Hkh fo’k; vk;s gksxs fo”okl ds varxZr mlij fMLkdl fd;k tk;s ,Slh esjh fouarh gS A vkSj tks Hkh ctsV j[kk x;k gS mles ukys dh lQkbZ dk fo’k; bUokWy fd;k tk;s] mlds varxZr esjk uke ugh vk;k gS] mles esjk uke fy;k tk;s A /kU;okn Jherh oanuk pkansdj%&ek-egkikSjth] ek-lnu] ek-LFkk;h lferh lHkkirh vkius vkfFkZd o’kZ

  • 10

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    2019&20 dk ctsV lnu ds le{k izLrqr fd;k A bl ctsV es fodkl dk;Z ds lanHkZ es ukxiwj dh turk dk vkSj fo”ks’kdj ekxkloxhZ; leqnk;ij vU;k; djus okyk gS A ijeiqT; MkW-ckcklkgsc vkacsMdj tUe”krkCnh Lekjd ds fy, gj lky ctsV es jk”kh dk izko/kku fd;k tkrk gS A 26 o’kZ gks x;s ijarq MkW-ckcklkgsc vkacsMdj tUe”krkCnh Lekjd dk dk;Z vHkh rd :dk gqvk gS A 27 es 2019 es nSfud uoHkkjr es vk;k gS dh ek- eq[;ea=hthus fo/kkuifj’kn es 15 vkWxLV rd ysvkÅV dk;kZfUor djus ds egkuxjikfydk dks funsZ”k fn;s gS A Lekjd fuekZ.k ds dk;Z dks ,d i[kokMs ds varxZr eatwjh nh tk;sxh blrjg dh jkT; “kklu vkSj euik nkok djrh gS A blizdkj MkW- ckcklkgsc vkacsMdj tUe”krkCnh Lekjd ds izfr gj ckj crk;k tkrk gS A ek-ekth LFkk;h lferh v/;{kus mRrj ukxiwj dk fodkl fd;k tk;sxk bl rjg dk ctsV iqfLrdk es cgksr tksjks”kksjks ls ?kks’k.kk dh xbZ Fkh A mlhizdkj ukxunh] ihyhunh lkQlQkbZ vfHk;ku dh ctsV es ?kks’k.kk dh xbZ A ihyh unh dks mRrj ukxiwj dh floj ykbZu tksMh xbZ gS A mlhizdkj mRrj ukxiwj iqjh rjg ls c< x;k gS A iqjs mRrj ukxiwj dh flojst ykbZu cukus dh vko”;drk gS A fiNys 10 lkyks ls dasnz “kklu vkSj jkT; “kklu es vkidh ljdkj gS A vki nl lkyks ls ;gh nksgjk jgs dh mRrj ukxiwj es flojst fVªVesaV IykWUV cuk;k tk;sxk A ijarq tc yksdlHkk vkSj jkT;lHkk ds pquko vkrs gS ml oDr mRrj ukxiwj ds turk dks vk”oklu fn;s tkrs gS dh flojst VªhVesaV IykWUV cuk;k tk;sxk A ijarq vHkh rd LFkk;h lferh v/;{k dh vksj ls bl egRoiq.kZ fo’k; ij /;ku ugh fn;k tk jgk gS A fdzMk fodkl ds ckjs es] fiNys nl lkyks ls fdzMk eSnkuks dk fodkl ugh fd;k x;k gS A [kkl dj mRrj ukxiwj ds fdzMkiszeh;ksa ds fy, fdzMk eSnku dk fodkl ugh fd;k x;k A bl otg ls fdzMk izseh;ksa es jks’k ckdh gS A ;g ,d izdkj ls mRrj ukxiwj ds turk ds lsgr ls [ksyk tk jgk gS A okpuky; es bZ&okpuky; [kksyk tk;sxk ijarq ;gka ij Hkh mRrj ukxiwj ds fo|kF;kZa;ksa ds lkFk /kksdk fd;k tk jgk gS A ctsV es mRrj ukxiwj ds ,d Hkh okpuky; dk lekos”k ugh gS A mRrj ukxiwj ds jkeeuksgj yksbZ;k bl okpuky; es lHkh lekt ds fo|kFkhZ i

  • 11

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    djrks- ek-egkikSjth] gs ctsV okprkauk vls okVr vkgs- eq>s ,d iqjkuh ckr ;kn vk xbZ dgrs gS dh eqjns ls T;knk gkj dk otu gS mlizdkj ;g ctsV ges ns[kus dks feyk gS A olqyh ds ckcr dqN Hkh dgka ugh x;k gSA ;k ctsVe/;s vki.k izR;sd osxosxG;k ;kstuse/;s vki.k izksOghtu dsyh vkgs] izko/kku Bsoysys vkgs- ijarq ;kP;ke/;s dks.kR;kgh izdkjpk gk fopkj dsyk ukgh dh gk [kpZ dlk gks.kkj vkgs- dkj.k ekxP;k th fQDl izk;fjVhph dkes vkgs rh vtwui;Zar [kqi uxjlsodkaph isaMhax jkfgysyh vkgsr- da=kVnkjkus rh dkesp ?ksrysyh ukgh- ek-egkikSjth] rs dke ?ks.;kl dq.kh r;kj ukgh- iaMhr fnun;k; mik/;k; ;kstus varxZr vki.k fu/khph ok< dsysyh vkgs rh vR;ar pkaxyh vkgs- rh rsOgk pkaxyh vkgs rh tsOgk okijrk ;sbZy- ek-egkikSjth] ,d Hkh dkWUVªDVj dke djus eqM es ugh gS] og dke ysus ds eqM es ugh gS blrjQ /;ku nsuk gksxk A fdlizdkj mudks dke es yxk;k tk;s vkSj mudks fo”okl ls dke ij yxk;k tk;s bl vksj fo”ks’k /;ku nsus dh t:jr gS A isM yxkus vkSj lao/kZu djus gsrw 10 dksVh dk izko/kku ctsV varxZr j[kk x;k gS A ek-egkikSjth] egkikSj lkgsckauh vkf.k ek-ikydea=h lkgsckauh 82 gtkj ikS/ks yko.;kpk dehVesaV dsyk gksrk- bldks fMOgkbZM fd;k tk;s rks 12-50 :-,d ikS/ks ds lao/kZu gsrw yxsxsa A bl dk fu;kstu fdlizdkj ls fd;k tk;sxk ;g gekjs le{k j[kk tk;s rks T;knk csgrj gksxk ek-egkikSjth A 200 dksVh pk ?kkVk ;k lnuke/;s LVkj cl vkf.k vkslhMCyw yk 120 dksVh ns.;kps izko/kku ctsV e/;s rjrwn dsyh vkgs gh pkaxyh xks’V vkgs- vkrkp dkekps fnol vkgsr- fi.;kP;k ik.;klkBh ukxfjdkauk fdrh =kl >kyk gs loZ yksdkauk ekghr vkgs- “kgjkr eksBeksBs Lye vkgsr- fojks/kh i{k usrs vkf.k vkEgh lxGs yksdkauh “kgjkr fBdfBdk.kh fOgthV dsY;k- oLrhe/;s nkSjs dsys] dqBs dqBs rj ykbZup ukgh vkgs ek- egkikSjth- ;k ifjfLFkrhe/;s 120 dksVhP;k jk”khe/;s ok< dj.;kph xjt vkgs- dkj.k gk iSlk deh iMwu jkfgyk- Lyee/;s tyokfguh Mkyus ds fy, mudks le; de iMsxk vkSj tks jk”kh nh xbZ gS og Hkh de iMus okyh gS A blrjQ fo”ks’k /;ku nsus dh t:jr gS A bl izdkjdh ijs”kkuh dk lkeuk u djus iMs blfy;s bl jk”kh es c

  • 12

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    ikuh fudyus dh dksbZ IykWfuax ugh dh xbZ gS A geus fiNys lky ns[kk dh ckjh”k dk ikuh fdl rjg ls iqjs “kgj es Hkj x;k FkkA dbZ ,Sls ?kj gS Tkgka ij jkLrks dh otg ls ?kj es ikuh ?kqlus dk ekeyk lkeus vk;k ogka ij dksbZ izdkjph lqfo/kk;sa nh ugh xbZ gS A esjh fo”ks’k ekax bl lnu ls gS dh flesaV jLrs ds tks Hkh dk;Z gq, gS mldh fujis{k desVh ls tkWap dh tk;s A ek-egkikSjth] QqM ekWy lkBh vki.k 15 y{k :Ik;s ctsV e/;s jk[kho Bsoysys vkgs- vkiY;kyk ;kP;ke/;s ok< dj.;kph vko”;drk vkgs ek-egkikSjth- dkj.k vki.k izR;sd osGh gkWdj /kkjdkadMwu yk;laUlP;k ukokoj] egkikfydsP;k pkykuP;k ukokoj R;kaP;kdMwu olqyh djhr vkgs- ;kP;kadMwu fjOgsU;q feGr vkgs- ek>h ekx.kh vkgs ts 15 y{k :- ;kfBdk.kh Bsoys vkgs R;kP;ke/;s ok< dj.;kph xjt vkgs ts.ksd:u vfrdze.k ts fnolsafnol okksuph fuehZrhdfjrk 1 dksVh :- Bsoysys vkgs T;k fBdk.kh vko”;drk vkgs vkf.k tsFks eksBeksBs gkWdjph la[;k tkLr vkgs- v”kk fBdk.kh izk;fjVh nsowu gkWdj >ksu MsOgYi dj.;kr ;kos vls eyk okVrs- gkWdj >ksuP;k ek/;ekrwu ts “kgjkr vfrdze.kkr ok< gksr vkgs rs Fkkacfo.;kps dke djrk ;sbZy- dWVsy QkeZ dfjrk dks.krhgh rjrwn ;k ctsVe/;s dsysyh ukgh- eyk vkBors ;kP;k vxksnj ctsV LkcehV >kyk gksrk rsOgk lRrki{kkrhy ,d uxjlsfodsus lqpfoys gksrs dh “kgjkr ,dk pkSdkyk xks ekrk pkSd vls uko Bsoys ikfgts- rsOgk ek>h ekx.kh gksrh dh “kgjke/;s xks ekrk ukokpk pkSd Bso.;kis{kk Tkj R;kauk Bso.;klkBh uanxzke ;kstuk lq: dsyh vkf.k R;ke/;s izksOghtu dsyh rj pkaxys gksbZy- gk tks fo’k; vkgs gk yksdkaP;k Hkfo’;k”kh tqGysyk fo’k; vkgs- ,d fBdk.kh vki.k R;kph O;oLFkk djhr ukgh rj nqLk&;k fBdk.kh vki.k lekpkjki=kP;k ek/;ekrwu] Vh-Ogh-pWuyP;k ek/;ekrwu] osxosxG;k ek/;ekrwu] ek-eq[;ea=h egksn; ;kaph lq/nk ekx.kh vkgs- xks ekrk izrh vki.k izR;sd osGsl ikfgys vkgs ,d vknjkph Hkkouk vkgs- ek>s Lor%ps Eg.k.ks vkgs g;k “kgjke/;s T;k yksdkauh xkbZcSy ikGysys vkgs vkf.k R;kauk idMwu tsOgk R;kaph eqysiksjs ;kaP;koj ,Qvk;vkj nk[ky djhr vkgs- dehr deh tsOgk Ik;Zar uanxzke ;kstusph lq:okr djhr ukgh rksi;Zar lxG;k xks’Vh Fkkacfo.;kr ;kO;kr- ukgh rj eqag es jke] cxy es Nqjh vls gksow u;s] dehr deh rs Fkkacfo.;kph xjt vkgs- uanxzke ;kstuslkBh izksOghtu Bsoyh vlrh rj vkiY;kyk yksdkauk cksyrk vkys vlrs- ek- egkikSjth] vkiY;kyk ekx.kh vkgs- uanxzke ;kstusdfjrk 2 dksVh :- ;k ctsVe/;s Bso.;kph eh ekx.kh djhr vkgs- ek-egkikSjth] 581 dksVh VWDl olqyhps mfn~n’V vki.k ;k fBdk.kh fnys vkgs eyk vls okVrs dh gs mfn~n’V pqdhps gksowu tkbZy- olqyh d:u vk.k.;kph vkiY;kdMs fLFkrh ukgh ek-egkikSjth] ;kdfjrk IYkkWfuax djkoh ykxsy- ek-egkikSjth] >ksu dk;kZy;kr VWDl foHkkxkr 10&15 ek.kls fnyh vkgs R;kaP;kdMs th yksdla[;k fnysyh vkgs R;kaP;kdMs olqyh eksB;k izek.kkr vkgs- dks.kkdMwu iSls ?ks.ks lksis dke ukgh ek-egkikSjth- ,dnk xsys vkf.k yksdkauk lakfxrys dh VWDl Hkjk vkf.k R;kauh iSls mpywu fnys v”kh fLFkrh ukxiwj “kgjkr ukgh- ek-egkikSjth] ;kph dqBs uk dqBs vkiY;kyk n[ky ?;koh ykxsy- eyk vls okVrs] gs ctsV jktdkj.kh ctsV vkgs- fo/kkulHkk fuoM.kqdhP;k rksaMkoj lknj dsysys gs ctsV yksdkauk yqHkko.kkjs ctsV vkgs eh ;k ctsVpk fojks/k djrks- /kU;okn- Jh-ujsanz mQZ ckY;k cksjdj%& ek- egkikSjth] ek-LFkk;h lferh v/;{k iznhith iksgk.ks ;kauh gk ctsV lknj dsys R;kaps eh vfHkuanu djrks- iqoZ ukxiwjpk vH;kl d:u ts ctsV R;kauh fnys vkgs R;kcn~ny eh R;kaps vfHkuanu djrks- iqoZ ukxiwjke/;s vVyfcgkjh oktis;h ukxjh dsanz vkiys ydMxat ;sFkhy ik.kh Vadh ;kdfjrk 2 dksVh Bsoysys vkgs R;kcn~ny R;kauk /kU;okn nsrks-

  • 13

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    dGeuk Qk;j LVs”ku VWUddfjrk 20 dksVh Bsoysys vkgs R;kdfjrk vfHkuanu djrks- MsI;qVh flaXuy “kkGk fMthVy dj.kkj vkgs- HkkaMsokMh MaEihax ;kMZ pk jLrk [kqi [kjkc vkgs R;kdfjrk iksgk.ksthus iSls Bsoys R;kcn~ny R;kaps vfHkuanu djrks- iksgk.ks lkgsckauk fouarh djrks] vkt ;k lnukr loZ uxjlsod clysys vkgsr ;kfBdk.kh dqyj ykxysys vkgsr R;k dqyjP;k tkxh vR;k/kqfud O;oLFksP;k lanHkkZr ;k ctsVe/;s lekos”k djkok- ik.;kcn~ny deys”k pkS/kjh cksyr gksrs] pkS/kjh lkgsc vkiY;k ;sFks ik.;klkBh ,os yXu >kysys ukgh vkg-s nknk] rq ,d ofguh vk.k- vkEgh ekx.kh dsyh vkf.k nknkuh vkeph ekx.kh ekU; dsyh- eyk vls okVrs dh T;kaps yXu >kys vkgs rs pkaxY;k i/nrhus ctsV cuow “kdrkr- R;kauk lxGs ekghr vlrs ?kjh dk; dk; ykxrs- ctsV ts izk:Ik vkgs rs R;kauk dGk;yk ikfgts- vkeP;k ygku Hkkokus ts ctsV ;sFks izLrqr dsys rsFks dqBsrjh dkghrjh derjrk Hkklr vkgs- yXukyk tkLr fnol >kysys ukgh] vuqHko tkLr vkysyk ukgh vkf.k Eg.kwu dkgh xks’Vh jkgwugh xsY;k vlrhy- ek-egkikSjth] ;g tks ctsV gS ;g ,sfrgkfld ctsV gS A eS bl ctsV dks ,sfrgkfld ctsV blfy, dg jgh gWw dh blds ihNs esjk ekul D;k gS vkSj blds ihNs esjk n`’Vhdksu D;k gS ;g eS lcdks crkuk pkgrh gWw A vkt bl lnu es 12 o’kZ iq.kZ gq,] ;g 13 ok ctsV gS A blfy, ge ;gka ij mifLFkr gS vkSj eS ppkZ dj jgh gwW A ;g igyk ,Slk ctsV gS ftl ppkZl= es ek-egkikSjth mifLFkr ugh gS A blfy, ;g ctsV tks gS og ,sfrgkfld ctsV gS A gks ldrk ek-egkikSjth QzkUl dks ikuh ysus xbZ gks] ;g gekjs fy, [kq”kh dh ckr gS A ikuh yk;s dgh ls yk;s] rksrykMksg ls yk;s] dgh ls Hkh yk;sa A ek-egkikSjth] ;g 3197 djksM dk ctsV ek- LFkk;h lferh v/;{k egksn; us ;gka izLrqr fd;k A ftles djhc djhc 28 djksM dh vk; visf{kr gS A lu 2018 es gekjs HkkbZ vknj.kh; dqdjstkthus 2800 djksM dk ctsV is”k fd;k Fkk ftles 2017 bruh vk; visf{kr dh Fkh A tks VkjxsV ek-LFkk;h lferh v/;{k us fn;k Fkk og VkjxsV dks ge ugh ik ik;s A ek-egkikSjth] 1288 djksM dk ljdkjh vuqnku gedks feyus okyk gS A blfy, eS ljdkj es cSBs lHkh tuksa dk vfHkuanu djrh gWw A ysfdu ;g ckr Hkh dguk pkgwWxh dh ;g ljdkjh vuqnku bl egkuxjikfydk dks feYkuk vkSj mlds Hkjksls bl egkuxjikfydk dk pyuk bldk eryc gekjh ukxiwj egkuxjikfydk dgh uk dgh ljdkj ij fuHkZj gS A ek-egkikSjth] ge ukxiwj egkuxjikfydsds eq[; vk; L=ksrks ds mij ns[ks rks eq[; L=ksr tks gS vk; dk og gS ekyeRrk dj A bl ekyeRrk dj ij gekjs cgksr ls lnu es cgksr

  • 14

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    lkjh ppkZ, gqbZ gS A lk;cjVsd us dSlk dSlk ?kksVkyk fd;k A esjk ;g vkjksi gS dh lk;cjVsd ds ukdkeh ds otg ls ge viuk mfnn~’V iq.kZ u dj lds A esjk ;g ekuuk gS dh vkius ukxiwj egkuxjikfydk es fMlsaVªykbZt fd;k nl >ksu cuk;s ijarq D;k ml 10 >ksues ekyeRrk dj lacaf/kr tks deZpkjh oxZ gS] lgk-vk;qDr gS og ogka cSBrs gS D;k\ og ekyeRrk dj ds olqyh ds ckjs es XkaHkhj gS] drbZ xaHkhj ugh gS A ek-egkikSjth] NksVh NksVh D;qjht gedks esJke lkgc ds ikl es flOghy ykbZu es ysds tkus iMrh gS A dSls gekjs mn~ns”k iq.kZ gksxk ek-egkikSjth A ges mn~ns”k iq.kZ djuk gS rks gekjh O;oLFkk etcqr djuh gksxh A 443 djksM dk mfn~n’V vfpOg djus dk mn~ns”k j[kk gS rks ge dj ugh ik;saxs A blhizdkj dh dj iz.kkyh cuh jgh rks A mn~ns”k iq.kZ djuk gS rks mlh n`’Vh ls ges ns[kuk gksxk ek-egkikSjth A eSus tc ctsV is cgksr bUVªsl vk;k ckn es yxk dh bl es dqN Hkh u;k ugh gS A tc bles yxk dh dqN u;k ugh fn[kk rks eq>s bl ckr dk Hkkl gqvk dh ukxiwj egkuxjikfydk vkfFkZd ladV es gS A dsoG vkdMks dk [ksy] vkdMks dh tknqxjh HkkbZ iznhithus dh A iznhi dk eryc gksrk gS izdk”k] ijarq og izdk”k bl ctsV es fn[kkbZ ugh fn;k] cgksr

  • 15

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    ogk ij vkius fMthVyk;ts”ku vkf.k vaxzth ek/;e dh Ldqy “kq: dh gS A vki tgka Hkkth ekdsZV vkSj QqM ekWy cuokus tk jgs gks eS mldk fu’ks/k djrh gWw A D;ksafd vkxs vkus okyh gekjh uLys ges dHkh ekQ ugh djsaxh A ek-egkikSjth] egkiq:’kksa ds iqryks dk fo’k; gj ctsV iqfLrdk es n”kkZ;k tkrk gS A eS vkB&nl lky ls ns[k gh gwW] geus dbZ iqryks dk fuekZ.k fd;k gS A eS ,dgh iqrys dh ckr djuk pkgrh gwW] Kku;ksxh MkW- Jhdkarth ftpdkj] eq>s ,Slk yxrk gS dh ckjckj muds uke dk mYys[k bl ctsV iqfLrdk es gksuk dgh mudk vieku rks ugh A ge tc egkiq:’kks ds iqrys dk mYys[k j[krs gS rks ml fn”kk es iz;Ru gksuk pkfg, A 7 ok osru vk;ksx yxkus dh ckr vknj.kh; HkkbZ iksgk.ksth us j[kh gS eS mudks c/kkbZ nsrh gwwW ysfdu 7 os osru vk;ksx dk ,fj;lZ ugh ns ik jgs gS A ek-egkikSjth] 2010 ls NVok osru vk;ksx yxk gS vkSj vkt djhc uÅ o’kZ gq;s gS mudk ,fj;lZ mudks ugh feyk gS A ,fj;lZ /khjs /khjs nsus dh ckr gqbZ jgrh rks vkt rd mudks fey x;k gksrk A vf/kdkjh] deZpkjh dks ekyqe gS mudk fdlrjg dk mudk uqdlku gqvk gSA vHkh rd FkksMk FkksMk fn;k gksrk rks mudks dqN uk dqN Qk;nk gqvk jgrk ek-egkikSjth A geus mudk lkSxkr ugh nh gS rks geus mudks dksVZ dk njoktk [kV[kVkus ds fy, izsfjr fd;k gS ftl ckr dk eS fu’ks/k djrh gWw A bl ctsV es >kM yxkds Ik;kZoj.k cpkus dk ladYi HkkbZ iznhithus fd;k gS bldk eS vfHkuanu djrh gWWw vkSj blds lkFk iqNus dk iz;kl djrh gwW dh HkqriqoZ egkikSj vknj.kh; vkenkjth vfuyth lksys bUgksus gtkjks] yk[kks >kM bl “kgj es yxk;s Fks A ijarq ek-egkikSjth] vack>jh es 5 gtkj >kM yxk;s Fks mues ls fdrus ftohr gS A bl lnu es cSBs gq, lHkh tkurs gS dh >kM yxkuk cgksr NksVk dk;Z gS ijarq mudk lao/kZu djuk] mudks ftohr j[kuk cgksr dBhu dk;Z gS A >kM yxkus dk TkSlk ladYi fd;k gS mlh izdkj bl ctsV dks eatwjh nsrs oDr mudk ftohr j[kus dk ladYi Hkh djuk pkfg, ,Slk esjk fuosnu gS A ek-egkikSjth] lqerhrkbZ lqdGhdj ;g fu/kh efgykvks ds fy, vfrfjDr fu/kh j[kk Fkk A oks fu/kh LFkk;h lferh v/;{k ds Hkk’k.k es dgh Hkh ueqn ugh gS dh lqerhrkbZ lqdGhdj es vfrfjDr fu/kh ge nsus okys gS A vfrfjDr fu/kh tks yksdksi;ksxh dke gS ml dke dks djus ds fy, efgykvks dks vfrfjDr fu/kh fn;k djrs Fks A eSus iqfLrdk es ist dz- 135 ikM yxkuk gS A eS LFkk;h lferh v/;{k egksn; dks fuosnu djrh gWw dh lqerhrkbZ lqdGhdj tks fu/kh gS og ge efgyk uxjlsfodk;s dks vius fglkc ls vius izHkkx es [kpZ djus dh eatqjh nsrs oDr lqpuk djs A >kM yxkus ds fy, lsaVªykbZt tks ctsV es izko/kku fn;k gS mles mldks lEesfyr djs A lqerhrkbZ lqdGhdj fu/kh dk mYys[k vkius vius ctsV ds Hkk’k.k es ugh fd;k blfy, eS pkj iaDrh;ka fuosnu djuk pkgrh gWqA D;q ge efgykvks dks de vkadrs gks rqeA ge efgykvks us fgeoku Nqvk gS A xhrk] iqjk.k] dqjku Nqvk gS A rhj deku] d̀iky Nqik gS A dksbZ crk;s dgka u Nqvk gS] geus ;g fo”o egku Nqvk gS A ek-egkikSjth] ctsV dk Hkk’k.k lekIr djus ds iqoZ pan iafDr;k HkkbZ iznhith ds fy, dguk pkgrh gWw A e; gS] I;kyk Hkh gS vkSj lkxj Hkh gS A e; ;kuk iSlk I;kyk ;kus ctsV vkSj lkxj ;kus [ktkuk iSlk] frtksjh vkSj [ktkuk lc dqN gS A ij esjh ea”kk ugh gS A

  • 16

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    gjsd fgan I;klk gh fudyk] iznhi rsjs e;[kkus ls A eq>s cksyus dk volj fn;k blfy, ek-egkikSjth] cgksr cgksr /kU;okn- Jherh Lokrh vk[krdj%& oanuh; Hkkjrekrk] ek-egkikSjth] ek-miegkikSjth] ek-LFkk;h lferh v/;{k] ek-vk;qDr egksn;] ek-lRrki{k usrs] ek-fojks/kh i{k usrk] loZ uxjlsod vkf.k lUekuuh; lnu] ek-egkikSjth] ukxiwj “kgj fgjosxkj >kys ikfgts ;klkBh o`{kkjksi.k vlks] ukxunh iquZthou vlks] rykokps lkSn;hZdj.k vlks] uohu xkMZuph fufeZrhdj.k vlks] jsuokWVj gkosZfLVax vlks LFkk;h lferh v/;{kkauh fu/kh Bsoysyk vkgs- gk ctsV laiq.kZ Ik;kZoj.kkyk lefiZr vlk ctsV vkgs- ;k ctsVps eh leFkZu djrs- m|kuklkBh LFkk;h lferh v/;{kkauh fu/kh Bsoysyk vkgs R;klkBh eh R;kaps eukiklwu [kqi [kqi vfHkuanu djrs ijarq ,d fouarh djrs ekÖ;k izek.ks LFkk;h lferh v/;{k ns[khy ,d vkÅVj izHkkxkps usr`Ro djrkr vkf.k vkÅVj izHkkxke/;s loZp lq[klqfo/kk vlkO;kr- ijarq ,d fgjosxkj xkMZu vlkos vkf.k R;kr loZ lq[klqfo/kk vlkO;kr v”kh vkeph vkf.k ukxfjdkaph vis{kk vlrs- R;k vis{ksuqlkj vkeph ekx.kh ns[khy vlrs- ek-LFkk;h lferh v/;{kkauk brdh fouarh djrs ts xkMZudfjrk vki.k fu/kh Bsoysyk vkgs rks vkÅVj izHkkxkP;k xkMZulkBh tkLrhr tkLr [kpZ dj.;kr ;kok v”kh eh vkiY;kyk fouarh djrs- ek-egkikSjth] gqMds”oj] ujlkGk ;k HkkxkP;k fodkl vkjk[kM;klkBh ;k ctsVe/;s fu/khph rjrwn dsyh vkgs R;kcn~ny ek-LFkk;h lferh v/;{k iznhith iksgk.ks ;kaps eukiklwu [kqi [kqi /kU;okn nsrs vkf.k vfHkuanu djrs- ek-egkikSjth] iaMhr fnun;ky mik/;k; jLrs ;kstus varxZr njo’khZ izfr izHkkxklkBh 60 y{k :Ik;s Bsoys tk;ps ijarq LFkk;h lferh v/;{k ;kauh ;k o’khZ R;ke/;s 20 y{k :Ik;kph Hkj Vkdwu rs izfr izHkkx 80 y{k :-dsys R;kcn~ny R;kaps eukiklwu [kqi [kqi vfHkuanu djrs] R;kaps vkHkkj ekurs- lqerhrkbZ lqdGhdj efgykalkBh tks jk[kho QaM vkgs rks usgehizek.ks ;k o’khZ ns[khy Bsoysyk vkgs R;kcn~ny loZ efgyk uxjlsfodkadMwu R;kauk /kU;okn nsrs] R;kps [kqi [kqi vkHkkj ekurs- gs ctsV uDdhp tursph lsok dj.kkjs ctsV vkgs- tursyk lq[klqfo/kk ns.kkjs vls mRre ctsV R;kauh ;k lHkkx`gkr lknj dsys R;kcn~ny eh ek-LFkk;h lferh v/;{k Jh- iznhi iksgk.ks ;kaps eukiklwu vfHkuanu djrs R;kauk “kqHksPNk nsrs] /kU;okn- t;fgan] t;Hkkjr- Jh-iq:’kksRre gtkjs%& ek-egkikSjth] lu 2019&20 ps vankti=d ek-LFkk;h lferh v/;{k Jh-iznhith iksgk.ks ;kauh ukxiwj “kgjkpk fopkj d:u ukxiwj “kgjkrhy tursyk lq[klqfo/kk d”kk miyC/k d:u nsrk ;sbZy ;kpk fopkj d:u lnukr vankti=d ekaMys vkf.k R;koj ppkZ lq: vkgs- eh iznhiHkkÅ LFkk;h lferh v/;{kkps vk/khp vfHkuanu djrs- LFkk;h lferh v/;{kkauh iqoZ ukxiwjpk losZ dsyk vlsy vkf.k losZ d:u ts R;kauk derjrk vk

  • 17

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    ukgh- ek-egkikSj lkgsc] eh LFkk;h lferh v/;{k ;kauk fouarh vkgs] izHkkx dz- 25 e/;s fouksck Hkkos m|kukdfjrk nksu rs rhu ,dj tkxk Lyee/;s miyC/k vkgs- R;k tkxsojrh cxhpk r;kj dj.;kr ;kok vkf.k R;klkBh LFkk;h lferh v/;{kkauh ;k vankti=dke/;s ;k m|kukdfjrk fu/kh miyC/k d:u n;kok v”kh fouarh djrks- egkiq:’kkaP;k iqrG;kP;k fuekZ.klkBh ;k ctsVe/;s izko/kku fnysys vkgs- ek-egkikSj lkgsc] ikjMh izHkkxke/;s lar txukMs egkjkt ;kauk eku.kkjs [kqi yksd vkgsr vkf.k R;kaph izsj.kk ?ksowu eh lq/nk leksj okh vki.kkal fouarh vkgs] ikjMh cktkj pkSdke/;s lar txukMs egkjktkpk iqrGk clfo.;kr ;kok- ek-v/;{kkauk ekghr vkgs dh R;k ifjljkrhy fdrh yksd lar txukMs egkjktkauk eku.kkjs yksd vkgs- R;kauh Lor% R;kph ikg.kh djkoh vkf.k ikjMh cktkj pkSdke/;s lar txukMs egkjktkpk iqrGk clfo.;kdfjrk vankti=dke/;s lekos”k d:u ?;kok- vkrk eh eq[; eqn~n;koj ;srks- ikjMhe/;s ,dgh vkBoMh cktkj ukgh fdaok egkuxjikfydsph tkxk ukgh dh tsFks ikjMhpk vkBoMk cktkj Hk: “kdsy- ikjMh vkBoMh cktkj uW”kuy gk;os HkaMkjk jksM rs ukxiwj ;k gk;os jLR;koj Hkjrks- ;k cktkjke/;s yksdkauk tk.;k;s.;kdfjrk uW”kuy gk;os ikj d:u tkos ykxrks- ek>s fdrh rjh HkkÅ] cfg.k] ifjokjkrhy yksd ;k cktkjkr tkr vlrkauk e`R;qeq[kh ikoys vkgsr] fdrh rjh vi?kkr >kysys vkgsr- eh iksgk.ks HkkÅyk ekx.kh dsyh vkgs dh cktwykp vkiY;k egkuxjikfydsus vkj{k.k dsysyh rh tkxk Mhihe/;s Bsoyh vkgs- ek- ljLorhckbZ ryeys ;kaph 18 ,dj tkxk egkuxjikfydsus gLrkarjhr d:u Bsoyh vkgs- ek>h vki.kkal fouarh vkgs R;k tkxsoj uohu Mhih r;kj d:u vkBoMh cktkj Hkjfo.;klkBh r;kj d:u ikjMhP;k yksdkauk U;k; |kok v”kh eh LFkk;h lferh v/;{k vkf.k ek-egkikSjth ;kauk fouarh djrks- ikjMh izHkkxkrhy ,d uk ,d ek.klkpk rsFks vi?kkr gksrks vkf.k fdrh rjh e`R;qeq[kh ikoys vkgsr R;kauk tho vkEgh okpow “kdr ukgh gh Qkj nq%[kkph xks’V vkgs- rqEgh R;k izHkkxkpk nkSjk djk vkf.k R;k vkBoMh cktkjkr Lor% ;k] R;k tkxsph ikg.kh d:u R;kph “kgkfu”kk d:u egkuxjikfydsph rsFks tkxk vlsy R;k tkxsoj vkBoMh cktkjkps gLrkarjhr dsys ikfgts- dkj.k yksdkapk tho tk.kkj ukgh yksdkauk vkBoMh cktkjkdfjrk tkxk feGsy ,o

  • 18

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    R;ke/;s vls vkksu varxZr VWDl foHkkxkr 23 deZpkjh vlwu R;kaP;kdMs ,d rs nhM y{kkP;koj izkiVhZ vkgsr- ?kjkaph la[;k y{kkr ?ksrk vklhuxj >ksu varxZr dj foHkkxkrhy deZpk&;kaPkh la[;k okksu varxZr olqyh okkY;k vkgsr- ifgyh lHkk ikÅu oktrk lq: >kyh- nqljh lHkk 12-30 oktrk lq: >kyh vkf.k vkt lq/nk mf”kjk lq: >kyh vkgs- fu;e gs rqVr pkyys vkgs- vki.k usedh lHkk d/kh lq: dj.kkj vkgs rls ifji=d ikBokos vkf.k R;k osGsl lHkk lq: djkoh gh ;k lnukl fouarh djrs- ;k o’khZps vankti=d mRiUukPkh fLFkrh y{kkr u ?ksrk vankti=d lknj dsysys vkgs- 3197-60 dksVhps gs vankti=d fopkjiqoZd r;kj dsysys ukgh vls y{kkr ;sr vkgs ;kdfjrk eh dBksjrsus fojks/k djhr vkgs- ek-egkikSjth ekth lHkkirh is{kk ;k o’khZps LFkk;h lferh v/;{k izkekf.kd vkgs vls Eg.k.;kl dkgh gjdr ukgh- ekth v/;{k LFkk;h lferh ;kauh mRrj ukxiwjpk fodkl gks.kkj Eg.kwu eksBh izfl/nh fnyh gksrh ijarq mRrj ukxiwjpk fodkl dkgh dsyk xsyk ukgh- eh lkaxw bfPNrs dh pkaHkkj ukyk gk [kqi [kpysyk vkf.k rqVysY;k fLFkrhr vkgs- R;k fBdk.kkgwu gtkjks yksd ;s tk djrkr- “kkGk] dkWyste/;s tk.kkjk fo|kFkhZ oxZ vlrks] vkWVkspkyd vlrks] dkgh izkSksu e/;s turk njckj ?ks.;kr vkyk gksrk- R;kosGh ek- ikydea=h mifLFkr gksrs ijarq fu’d”kZ fu?kkyk ukgh- brdk eksBk turk njckj ?ks.;kr vkyk ijarq dqBysgh dke >kysys ukgh- pkaHkkj ukyk ;k fBdk.kh ,[kk|k osGsl xaHkhj nq?kZVuk gksow “kdrs R;klkBh QDr egkuxjikfydkp tckcnkj jkg.kkj vkgs- pkaHkkj ukY;kyk lqj{kkfHkarhph vR;ar vko”;drk vkgs- pkaHkkjukY;kph lqj{kkfHkar gh VII;kVII;kus dkslGyh vkgs- ifgY;k pkSdkr [kpyh vkgs ex nql&;k pkSdkr [kpysyh vkgs v”kh oLrhr f”kjr vlrkauk vR;ar n;fu; fLFkrh >kyh vkgs- ek>h v”kh fouarh vkgs ;k o’khZ ;k l=kr gh lqj{kkfHkar r;kj Ogk;yk Ikkfgts vU;Fkk ;ko’khZ lkBh ek>k dBksj fojks/k ;k vankti=dkyk n”kZfor vkgs- ek-egkikSjth] LFkk;h lferh v/;{kkauk eh lkaxw bfPNrs ijarq vkEgh lkaxr vkf.k LFkk;h lferh v/;{k tkxsoj clysys ukgh rj vkEgh dq.kkyk lkaxk;ps- eh LFkk;h lferh v/;{kkauk lkaxw bfPNrs dh

  • 19

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    >ksu dz-9 e/;s efgyk “kkSpky;kph fLFkrh vR;ar ?kk.kjMs o [kjkc vkgs- njoktk rqVysyk vkgs] uGkph O;oLFkk cjkscj ukgh- “kkSpky;kph lhV] VkbZYl~ [kjkc >kysyh vkgs- eh [kksVs cksyr ukgh] ;kcn~ny ek-egkikSjth ;kauk T;kosGsl turk njckj Hkjyk gksrk R;kosGsl y{kkr vkys vkgs- gk fo’k; efgyk “kkSpky;k”kh lacaf/kr vkgs- ;kph xaHkhjrk ek-v/;{k ;kauh ?ksowu ;k >ksuyk fo”ks’k fu/kh miyC/k d:u |kok gh fouarh vkgs vU;Fkk ;kdfjrk lq/nk vankti=dkpk fojks/k djhr vkgs- ek-egkikSjth] ;k vankti=dkr tjhiVdk ;k fBdk.kh lekt Hkou fuekZ.k djkos ;k fBdk.kh tjhiVdk oLrhyk nqcZy ?kVd vls EgVys vkgs- tjhiVdk ;k fBdk.kh O;kikjh oxZ vlrks] Jhear oxZ vlrks eyk vls okVrs iksgk.ks lkgsckauh tjhiVdk ;sFks dqBs QsjQVdk ekjyk tsFks R;kauk nqcZy ?kVd fnlyk vkgs- tjhiVdk ;k Hkkxkr O;kikjh oxZ] Jhear oxZ vlrkauk vki.k R;kyk nqcZy ?kVd vlk vankti=dkr dka mYys[k dsyk vkgs R;kyk ek>k fojks/k vkgs- R;k fBdk.kh tsOgk R;k oLrhyk nqcZy ?kVd Eg.kr vkgs rj fjifCyd uxj] [kksczkxMs uxj] vkn”kZ uxj] iap”khy uxj] ckck cq/n uxj] lqtkrk uxj] iapdqvk] v”kksd uxj] oS”kkyh uxj oxSjs oxSjs bRkD;k oLR;k vkgsr- R;k oLR;kauk dqBY;k ?kVdkr eksM.kkj vkgs- R;k fBdk.kh lekt Hkou cufo.;kph vko”;drk vkgs R;kpk tjkgh mYys[k ;k fBdk.kh dsyk ukgh- tks Hkkx nqcZy ?kVdkr eksMr ukgh R;kpk vankti=dkr mYys[k dsyk vkgs rks mYys[k dks Hkk’k.k ,Sdqu ?ksrys rs uqlrs ,Sdqu u ?ksrk ek- vk;qDr egksn;kauk fouarh djrs dh eh ts dkgh vk”khuxj >ksu dfjrk vkf.k brj fo’k;koj cksyys R;k fo’k;koj xaHkhjrsus fopkj d:u dkgh rjh fu.kZ; ?;ky v”kh fouarh djrs vkf.k vkiY;k “kCnkauk fojke nsrs- /kU;okn] egkikSj%&ek- fojks/kh i{k usrs ;kauk fouarh vkgs- fuxe lfpokauh th dkgh osG fnyh gksrh R;kiSdh 1 rkl 33 feuhVs R;kiSdh 45 fefuVs >kysys vkgs- Jh-rkukth ouos%& ek-egkikSjth] rqEgh Eg.kr vlky rj vkEgh fu’ks/k d:u fu?kwu tkow- gh ijaijk cjkscj ukgh- ,d lnL; 15 feuhVs cksyrks] nqljk lnL; 5 feuhVs cksyrks- T;kaps uko fnys gksrs R;kaps uko iqdkjys ukgh- ts vkys R;kaps uko ijr iqdkjkos-

  • 20

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    Jh- lanhi tks”kh%& ikbZaV vkWQ bUQksZes”ku] lHkkx`gkph ijaijk vkgs gh xks’V lR; vkgs- fu;ekr lHkkx`g pkyok;ps rj ijokP;k fno”kh T;k osGsl lHkkx`g can dsys R;k osGsl vki.k iz”kklukyk vkns”k fnys- iz”kklukus lkafxrys] izR;sd i{kkyk osG fnyk] izR;sd i{kkyk tks dkgh osG fnyk R;k osGsizek.ks fuf”pri.ks pkyfo.;kr ;kos- Jh-rkukth ouos%& ek-egkikSjth] ikbZaV vkWQ bUQksZes”ku] lHkkx`g 10 oktrk lq: gksbZy vls vki.k lkafxrys gksrs- ijarq lHkkx`g 10 oktrk lq: u gksrk 11 oktrk mf”kjk lq: >kys- vusd lnL; mf”kjk vkys- vk;qDr lksMwu cjsp vf/kdkjh mifLFkr uOgrs- eh 10 oktrk vkyks vkf.k jftLVjoj lgh dsyh- Jh-lqfuy vxzoky%& ikbZaV vkWQ vkMZj] iz”kklu us le; fuf”pr fd;k Fkk mles dksbZ deh dh D;k\ lHkkx`g ,d ?kaVk nsjh ls lq: gqvk gks ijarq ml fnu crk;s x;s le; es deh gqbZ D;k\ Jh- tqYQsdkj HkqV~Vks%& ek-egkikSjth] LFkk;h lferh v/;{k] ek-lRrki{k usrk] ek- fojks/kh i{k usrk] ek-vk;qDr lkgc] lHkh i{k usrk] ek-lnL;x.k] i=dkjca/kw] vf/kdkjh oxZ- vkt ;gka ij cgksr egRoiq.kZ ppkZ ctsV ij fiNys Ms< ?kaVs ls py jgh gS A ek-egkikSjth] gekjh ijaijk dks vkxs cksu es ek- ikydea=h lkgc us ,d turk njckj fy;k FkkA eSus mUgs Mhihvkj ds ckjs es ,d i= Hkh fn;k A mUgksus ml ckj ij funsZ”k Hkh fn;k Fkk dh Mhihvkj r;kj fd;k tk;s A eq>s ,Sls irk pyk gS dh fMihvkj vktrd rS;kj ugh gqvk gS A tSls dh ;g flojykbZu xksyhckj pkSd] nknjs dk iqy] rhu[kack] Hkku[ksMk] eksehuiqjk] valkj uxj] Mkschuxj] Hkxok?kj pkSd] rdh;k fnok.k”kgk] yky Ldqy bu {ks=ks dk Mhihvkj cukuk cgksr t:jh Fkk A og ugh gqvk Fkk] esjh bl lnu ls ek- egkikSjth dks fouarh gS] Mhihvkj cukus ds vkns”k mUgksus ogka ij nsuk pkfg, A D;ksfd gekjk ns”k cgksr rjDdh dj jgk gS vkSj ukxiwj “kgj LekVZ flVh cuus tk jgk gS A gekjs ukxiwj “kgj es egkuxjikfydk ds nl >ksu gS A tks dke xjhCk fo|kF;kZads fy, gj >ksu es ,d gk;Vsd Ldqy cuuk pkfg, A ,d vk/kqfud Ldqy cukus dk bl ctsV lekos”k djuk pkfg, esjh ;g ek-egkikSjth ls xqtkfj”k gS A ds”kojko CkGhjke gsMxsokj buds uke ls bZ& yk;czsjh tks egky {ks= es “kq: fd;k xbZ A eSus fiNyh ckj iksgks.ksth dks ,d ysVj fn;k dh ,d bZ&okpuky; gekjs izHkkx dz- 8 es eksehuiqjk {ks= es MkW- vYekuk bdcky v/;;u d{k gS og “kq: fd;k tk;s A bZ&yk;czsjh vk/kqfud ;qx ds bl nkSj es xjhc cPpks dks] t:jrean yksxks ds cPpks ds fy, ml Ldqy es cjkcj ls lkehy gksus ds fy, vius egkuxjikfydk us mudks iqjk volj nsuk pkfg, A eksehuiqjk {ks= ds xksyhckj pkSd vkSj ikpikoyh {ks= es nqf’kr ik.kh dh leL;k gS A ge vius vkidks crk jgs gS dh ge cgksr gk;Vsd yksx gS ijarq tc 1000 djksM dk ctsV gksrk Fkk] gj ctsV es 200 djksM] 300 djksM c

  • 21

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vHkh rd gq, ugh A ;g cgksr nq%[k dh ckr gS] mldk dke vHkh rd iq.kZ gqvk ugh A vkSj mldh lqn ysuk okyk Hkh dksbZ ugh gS A bl ukxiwj egkuxjikfydk dk ctsV cukuk cgksr cMh ckr ugh ijarq mldk bEIyhesaV gksrk gS D;k\ okMZ QaM es tks jk”kh nh tkrh gS og jk”kh [kpZ gqbZ gS D;k\ ge ckjckj Bsdsnkjks dks dke djus ds fy, cksyrs gS ijarq Bsdsnkj dk dguk gS dh tks NksVs dke djus okys Bsdsnkj gS muds chy dk Hkqxrku fiNys nks&rhu lky ls gqvk ugh gS A cgksr ls ,Sls Bsdsnkj gS ftUgksus dke rks ys fy;k gS ijarq iSlk ugh gksus ds otg ls ogka ij Lye es] nfyr oLrh;ksa es] xjhc {ks=ks es os dke ugh jgs gS bl dh lqn Hkh ek-vk;qDr lkgc us vkSj ek-egkikSjthus ;gka ij ysuh pkfg, A flQZ jksM gh bl “kgj ds MsOyiesaV dks vkxs ugh c

  • 22

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    129 :Ik;koj vk.kys- v”kk lqfo/kk tursyk ns.kkj ulky rj ctsVe/kwu tursyk U;k; ns.kkj ukgh- vkiY;k ek/;ekrwu vk;qDrkauk ek-egkikSjth vkiY;k ek/;ekrwu ek-vk;qDr lkgsckaP;k ek/;ekrwu ek-LFkk;h lferh v/;{kkauk fouarh vkgs- dkgh pqdys vlsy fu/khe/;s deh iMys vlsy rj vkiY;kdMs vkrkgh osG vkgs- jksM VªkUliksVZdfjrk fu/kh okkysyh vkgs v”kk ifjfLFkrhe/;s osxosxGs [kpZ vki.k cjsp djhr vlrks- 1200 dksVhpk fu/kh unh ukY;kps lkSn;hZadj.kkdfjrk [kpZ djhr vlrks- ijarq [kjks[kjp ;k eqykaoj ts ;k ns”kkps Hkfo’; vkgsr- R;k eqykalkBh dksBysgh fu;kstu djhr ukgh- f”k{k.kkP;k n`’Vhus dks.krkgh [kpZ djhr ukgh- ek>h vki.kkal fouarh vkgs] ,d [kpZ tj deh dsyk vkf.k R;kpk mi;ksx ;k eqykaP;k f”k{k.kklkBh tj R;kpk mi;ksx gksr vlsy rs okkY;k vkgsr- xVkjkP;k jkst rdzkjh ;sr vlrkr- ;sFks uxjlsod clysys vkgsr- lxG;kr tkLr tj dqBY;k rdzkjh ;sr vlrhy rj R;k QDr xVkjkP;k rdzkjh ;sr vlrkr- vkiY;kdMs lD”ku e”khu ukgh] tsV e”khu ukgh] T;k dkgh vlrhy R;k can iMysY;k vkf.k rqVysY;k vkgsr- ,[kknh e”khu vlsy R;kaps ikVZ fnYyho:u ekxokos ykxrkr- R;k vf/kdk&;kyk brdk vf/kdkj ukgh dh rks iSls nsowu rks ikVZ ekxow “kdsy- ,[kk|kP;k xVkj pksd >kyh vlsy rj R;kP;k ?kjke/;s Lo;aikd rsFksp djr vlsy] rsFksp [kkr vlsy rsFksp ihr vlsy rj nksu&pkj vkB fnol R;kps vkiY;k ;k nqyZ{ki.kkeqGs [kqi =klkps tkrs- ;klkBh laiq.kZ “kgjklkBh 6 dksVhph rjrwn dsyh vkgs gh 6 dksVhph rjrwn laiq.kZ “kgjklkBh rh rjrwn dkgh cjkscj ukgh- R;klkBh okkY;k vkgsr- [kqi eksBh izek.kkr tula[;k ok

  • 23

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    ikfgts- R;klkBh rjrwn Bsoyh tkr ulY;keqGs 5 o’kkZiklwu >kys ukgh- v”kh izdkjs tj rjrwn Bsoyh tkr ulsy rj iqkysyh vkgs- 24 ck; 7 ;kstuk dk;kZfUor dj.;kdfjrk vkslhMCyw yk fnysyh vkgs- 7 o’kZ >kys ijarq ,d fdaok nksu oLrhe/;s 24 ck; 7 uqlkj ik.kh ns.ks lq: vkgs- vkt tj 24 ck; 7 uqlkj ik.kh nsow “kdr ulssy rj ,okys gksrs 940 dksVhps gksrs- th rQkor vkyh gksrh tks Qjd vkyk gksrk rks 180 dksVhpk gksrk- 2013&14 e/;s ts vankti=d lknj dj.;kr vkys gksrs Rks vk.k[kh okkys gksrs rs 2017-75 dksVhps vkf.k 958-25 dksVhph rQkor ;kP;ke/;s gksrh- ;ko:u vls fl/n gksrs vkEgh ts ukxiwj “kgjkP;k fodklklkBh vankti=d lknj djrks rj rs yksdkauk ?kks’k.kk nsowu vkEgh dkgh rjh djr vkgks gk R;kekxpk mn~ns”k gksrk gs ;ko:u fl/n gksrs- ekxhy o’khZ LFkk;h lferh v/;{kkauh ts vFkZladYi lknj dsyk rs vFkZladYi iq.kZi.ks

  • 24

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    [kkÅxYyhdfjrk dkghgh izko/kku dsys ukgh- caMw HkkÅ gs LFkk;h lferh v/;{k gksrs rsOgk R;kauh nhM djksM :- [kpZ d:u >ksuyk [kkÅxYyh r;kj dj.;kpk iz;Ru dsyk gksrk- rh [kkÅxYyh rh viq.kZ jkfgyh vkgs rh iq.kZ dj.;kdfjrk dkghp fu/kh Bsoyk ukgh ;ko:u tsFks [kk.;kps inkFkZ feG.kkj gksrs rsFks vkrk yksdkauk nxM foVk ikgk;yk feG.kkj vkgs- ek-egkikSjth] lu 2015&16 iklwu izR;sd vFkZladYikP;k ckcrhr cf?krys rj ;ko’khZ ts ctsV ek- LFkk;h lferh v/;{kkauh lknj dsyk R;ko:u vls y{kkr ;srs R;kauh 2051 djksMps vf/kdps ctsV lknj dsysys vkgs- R;kP;ke/;s 60 VDds ekxhy ?kks’k.kk gksR;k R;k deh dsY;k vkgsr- ;k ?kks’k.kse/;s vls gksrs] dqBs xsyh rh ykMyh y{eh ;kstuk] ;kpk dqBsgh mYys[k ukgh- R;keqGs ;k ;kstusP;k ek/;ekrwu ts dkgh vki.k vkiY;k eqyhauk nsow “kdr gksrks rs vki.k nsow “kd.kkj ukgh- R;kpizek.ks VkÅu gkWyP;k fufeZrhdfjrk lu 2015&16 e/;s LFkk;h lferh v/;{k f”kaxkjs ;kauh izko/kku Bsoys gksrs- lu 2016&17 e/;s LFkk;h lferh v/;{k caMw jkÅr ;kauh 5 dksVhps izko/kku dsys gksrs- lu 2017&18 vkf.k 2018&19 e/;s 10&10 dksVhps izko/kku VkÅu gkWy fufeZrhdfjrk dj.;kr vkys gksrs- ,d y{kkr vkys dh vkEgh lkrR;kus lu 2015 iklwu VkWÅu gkWy fuehZrhdfjrk fu/kh Bsorks- gk VkÅu gkWy lq/kkj.;kdfjrk fu/kh Bsowu lq/nk ;k VkÅu gkWy ps dke dsysp ukgh- ;k o’khZ ek-LFkk;h lferh v/;{k iksgk.ks ;kauh 10 dksVh :- Bsoys vkgs ;k VkÅu gkWyph lq/kkj.kk dj.;kr ;koh- vkf.k ;k gkWye/;s ts ,DLVªk dqyj ykxys vkf.k xehZeqGs ;sFks clysY;k uxjlsodkauk =kl lkslkok ykxrks- ek-egkikSjth] MkW-ckcklkgsc vkacsMdj tUe”krkCnh Lekjdkpk fo’k; vkgs- tsOgk MkW-ckcklkgsckaP;k tUe o’kkZyk 100 o’kZ 1991 yk >kys gksrs rsOgkiklwu ekx.kh gksr vkgs- izR;sd osGsl ctsVe/;s izko/kku dj.;kr ;srs- ijarq ekxP;k osGsl ;k LkHkkx`gke/;s opu ns.;kr vkys gksrs- ;kpo’khZ ;kps Hkqfeiwtu gksowu dke lq: gksbZy ts vkti;Zar >kysys ukgh- ;kdfjrk eh ;k ctsVpk fu’ks/k djrks- MkW-ckcklkgsc vkacsMdjkaps tUe”krkCnh foljys] gksow “kdrs ijarq f”kolsus”kh rqeph ;qrh vkgs] rqeph eS=h vkgs- T;kaP;klkscr feGwu rqEgh lRrk LFkkiu dsyh- dsanzke/;s lRrk LFkkiu dsyh] ns”kkr lRrsoj vkgkr R;k f”kolsusps LkaLFkkid ckGklkgsc Bkdjs ;kaps lkaLd`frd] dyk o fdzMk o LkkaLd`frd LekjdklkBh 2 djksMps izko/kku ;kgh osGsl izko/kku dsys vkgs 2015 iklwu izko/kku dj.ks lq: vkgs rs vkrki;Zar izko/kkup lq: vkgs R;koj dkghgh >kysys ukgh- gh fuf”prp ?kks’k.kkp Bj.kkj vkgs ;kosGsl vls Eg.kk;yk dkgh gjdr ukgh- ek-egkikSjth] ,uvk;VhPks 572 vkf.k 1900 ysvkÅV egkuxjikfydsyk gLrkarjhr >kyss- egkuxjikfydsyk 572 vkf.k 1900 ysvkÅV gLrkarjhr >kY;kuarj R;k ,fj;ke/;s jkg.kk&;k ukxfjdkaPkh eukiklwu bPNk gksrh R;kaP;ke/;s pkaxyk vkuan fuekZ.k >kyk dh vkeP;k oLR;ke/;s pkaxyh fodkl dkes gksrhy- 572] 1900 ysvkÅVP;k fodklklkBh vkrki;Zar 100 dksVhps izko/kku Bsoys- 100 dksVhps izko/kku BsoY;kuarjgh ;k Hkkxke/;s vkti;Zar O;ofLFkr jLrs ukghr] xMjykbZu ukghr rj ik.;kph leL;k dk;e vkgs- vkrk ckY;kth cksjdj cksyys] R;kauh okMhps mnkgj.k fnys- ukxiwj “kgjkr Hkjiwj ik.kh vkgs- okMh {ks=ke/;s 24&24 rkl yksd xaqM] Mªe ?ksowu mHks jkgrkr- ts,u,u;qvkj,e varxZr vkslhMCyw varxZr gtkjks] djksM :Ik;s nsowu ukxiwj “kgjkyk ik.kh iqjoBk dj.;kps opu fnys gksrs- rqeP;kp uxjlsodkauh ik.;kP;k VkD;koj >xMs dsys- rqEghp ;k lHkkx`gkr lkaxrkr dh ukxiwj “kgjkr Hkjiwj ik.kh vkgs rj ex ekspsZ d”kkyk fu?krkr gs R;kauh lkaxk;yk ikfgts gksrs- ek-egkikSjth] 572 o 1900 ysvkÅVdfjrk 2015&16 e/;s 30 dksVhps izko/kku dsys gksrs- 2016&17 e/;s 25 dksVhps izko/kku dsys gksrs- 2017&18 e/;s 20 dksVhps izko/kku dsys gksrs- rj 2018&19 e/;s 20 dksVhps izko/kku dsys gksrs- ;kgh o’khZ vFkZladYikr 25 dksVhps izko/kku dsys vkgs- brds

  • 25

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    izko/kku izR;sd o’khZ >kY;kuarjgh bFkY;k eqyHkwr leL;k Tk”kkP;k r”kk vkgsr- rsFks xMjykbZu ikfgts] jLrs ikfgts] oht ikfgts ijarq vkti;Zar >kysys ukgh- R;keqGs vFkZladYikr dsysys ts dkgh izko/kku vkgs gh ?kks’k.kkp Bj.kkj vkgs gs ;k vFkZladYikP;k vuq’kaxkus lkaxko;kps vkgs- vkt ukxiwj “kgjkr flesaV jLRks r;kj gksr vkgsr vkf.k ts jLrs VIik 1] VIik 2 vkf.k VIik 3 ps okpysys vkgs- flesaV jLrs djhr vkgkr pkaxyh xks’V vkgs- ijarq vkrkp HkqV~Vks ;kauh mYys[k dsyk dh flesaV jLrs r;kj djrkauk xMjph O;oLFkk] ik.;kP;k fudklklkBh O;oLFkk ;ksX; fjR;k gksr vkgs dk; \ ekxP;kosGsl fo/kku Hkouke/;s ikolkps ik.kh f”kjys gksrs- ;kgh osGsl O;oLFkk dsyh ukgh rj laiq.kZ ukxiwj “kgjkr yksdkaP;k ?kjkr ik.kh f”kjsy- flesaV jLR;kaph xks’V djrkauk R;kP;k xq.koRrsph xks’V djhr ukgh- ;kdfjrk fdrh vf/kdk&;koj dk;Zokgh dsyh ts flesaV jLrs dsys R;k jLR;koj Hksxk iMysY;k vkgsr- vusd orZekui=kr flesaV jLR;kP;k xq.koRrsP;k lanHkkZr fyfgys xsys- ;klkBh vusd laLFkkuh ekspsZ dkkyk rj R;kP;k tkxh uohu ykbZV feGrks- vkiY;k foHkkxkus rks ,y,Mh ykbZV rj egkxkr ?ksryk rj ?ksryk vkf.k esaVsUl~dfjrk ,DLVªk iSlk ns.;kpk iz;Ru dsyk- Bk.ks egkuxjikfydsus ,y,Mh ykbZV yko.;kpk midze dsyk R;k varxZr Bk.ks egkuxjikfydsus 90 okWYVps ykbZV Bk.ks “kgjkr ykoys- R;k ,dk ykbZVph fdaer 9500 :- vkgs- vkeP;k foHkkxkus 36 OkkWYVpk ,y,Mh ykbZV 9900 :Ik;kr ?ksrys- R;kauh fQYkhIl daiuhps ykbZV ?ksrys vkf.k vkeP;k foHkkxkus lq/nk fQyhIl daiuhps ykbZV ?ksrys ijarq nksUghP;k fdaerhr fdrh eksBh rQkor vkgs- ,dp daiuh dls dk; d: “kdrs Eg.kwu ;kP;k e/;s Qkj eksBk Hkz’Vkpkj >kyk vkgs- ;kph fuf”prp pkSd”kh >kyh ikfgts- eh ekxhy dkgh fnolke/;s foHkkxkyk ,d Ik= fnys gksrs- ukxiwj “kgjke/;s fdrh ,y,Mh ykbZV ykxys R;kP;k e/;s vk/kh fdrh mtsZph cpr >kyh vkf.k fdrh [kpkZph derjrk >kyh- eh lk/kkj.k i= fnY;keqGs R;kauh mRrj fnys ukgh- ek-egkikSjth] ek- vk;qDr egksn; vkiY;kyk fouarh djrks] tj ,[kk|k uxjlsodkus lk/kkj.k i= nsowu ekfgrh ekfxryh rj rh ekfgrh miyC/k d:u ns.;kr ;koh vls vki.k funsZ”k n;kos- ekÖ;k lkscr ,d Qkj eksBh ?kVuk ?kMyh ek-egkikSjth] eh i=ke/;s vk/kh ykxysys lksfM;e OgsijP;k ykbZVeqGs fdrh mtsZph [kir gksr gksrh vkf.k vkrk ykoysY;k ,y,MheqGs fdrh mtsZph cpr gksr vkgs- vk/kh ykoysY;k lksfM;e Ogsij ykbZVeqGs fdrh [kpZ ;sr gksrk vkf.k vkrk ,y,Mh ykbZV ykoY;keqGs fdrh [kpkZph cpr gksr vkgs v”kh ekfgrh ekfxryh gksrh- R;kauh eyk ekfgrh ns.;klkBh 1]05596 Yk{kkph fMekaM dsyh vkgs vkf.k 1]05596 brdh fMekaM Hkj.ks ekÖ;k

  • 26

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vkokD;kP;k ckgsj vkgs- eh ekÖ;k ?kjklkBh ekfgrh ekfxryh ukgh rj ukxiwj “kgjkrhy tursP;k iS”;kpk nq:Ik;ksx gksr vkgs rks nq:Ik;ksx gksow u;s ;kdfjrk ekfgrh ekfxryh gksrh- rh ekfgrh eyk feGkyh ukgh Eg.kwu ;k ctsVP;k ppkZ l=kr vk;qDrkauk fouarh djrks- uxjlsodkauh th dkgh ekfgrh ekxrhy R;kauk rh ekfgrh fnysY;k vo/khr fu”kqYd miyC/k d:u ns.;kr ;koh v”kh R;kauk fouarh djrks- ek-egkikSjth] jksVjh ukokph la?kVuk vkiY;k egkuxjikfydsyk tkWbZau >kyh gksrh- la?kVuk tkWbZau >kY;kuarj R;kauh ,d iziksty fnys dh 50 fBdk.kh efgykalkBh “kkSpky; cka/kwu nsow- vkt v”kh fLFkrh vkgs- xnhZP;k fBdk.kh] cktkjkP;k fBdk.kh efgykauk Qkj vMp.khps tkrs- R;kP;keqGs vusd efgykaps vkjksX; fc?kMr vkgs- R;kdfjrk vki.k efgykaP;k lks;hdjrk “kkSpky; cka/k.;kpk izLrko fnyk- ekxhy 5 o’kkZiklwu gk izLrko vkgs vkf.k “kkSpky; QDr 13 >kys- rs “kkSpky; r;kj >kys ijarq R;kph fLFkrh iq.kZ [kjkc vkgs- vkrk iqUgk LFkk;h lferh v/;{k egksn;kauh ?kks’k.kk dsyh] vkEgh efgykalkBh “kkSpky; cka/kw- ;k o’khZ fuf”pr gksrhy dh vk.k[kh 5 o’kZ dh 15 o’kZ okV c?kkoh ykxsy ;kcn~ny “kadk vkgs- ek-egkikSjth] ik.;kph VapkbZckcr eh vkrkp cksyyks] ukxiwj “kgjke/;s 13 ryko vkgsr- gjh”k Xokyca”kh ;kauh ekxP;k lHkkx`gke/;s rks iz”u mifLFkr dsyk gksrk- ;ko’khZ ukxiwj “kgjkr ikÅl iMyk ukgh] ik.;kph VapkbZ fuekZ.k gksbZy gs fuf”pr vkgs- vki.k izR;sd o’khZ ukbZd rykokph lkQ djrks] lksusxko ryko] QqVkGk] vack>jh rykokph lQkbZ djrks- jkT; ljdkjdMwu R;kdfjrk 29-32 dksVhpk fu/kh miyC/k >kyk dqBs xsyk ekghr ukgh- gs ryko lkQ >kys vlrs rj ;kps ik.kh fi.;kdfjrk mi;ksxkr vkys vlrs- th ty leL;k fuekZ.k >kyh vkgs rh laiyh vlrh- gh ?kks’k.kk vkrkph ukgh rj ekxhy 5 o’kkZiwohZph gh ?kks’k.kk vkgs- ukbZd ryko 15 o’kkZiklwu ukbZd ryko lkQlQkbZ dfjrk ?ksr vkgs- vkEgh QDr ctsVe/;s ?kks’k.kkp djk;ps vkf.k yksdkauk ykWYkhikWi |ko;kps vkf.k ijarq djko;kps dkghp ukgh v”kk i/nrhus lRrki{kkpk dkjHkkj lq: vkgs- ek-egkikSjth] ukxiwj “kgjke/;s vkt f”k{k.kkph Qkj xjt vkgs- ukxiwj “kgjkr vusd Lye oLR;k vkgsr- R;k Lye oLR;k e/;s ukxiwj egkuxjikfydsrQsZ vusd okpuky; lq: vkgsr R;kaph dk; n”kk vkgs gs vkiY;kyk ekghr vkgs- vR;k/kqfud vls gsMxsokj okpuky; egky ;sFks r;kj >kysys vkgs- 8 dksVhps izko/kku d:u Bsoysys vkgs fuf”prp vfHkuanuuh; ckc vkgs- ek>s gs ikpos ctsV vkgs- mRrj ukxiwje/;s MkW-furhu jkÅr ;kauh egkjk’Vª ljdkjP;k ek/;ekrwu ,d bZ&yk;czsjh vR;k/kqfud v”kh v|kor yk;czjh r;kj dsyh vkf.k ;k yk;czjhe/;s fo|kF;kZauk cl.;kdfjrk v”kk izdkjps vkjkenk;h psvj vkgsr- fo|qr iqjoBk [kaMhr >kyk rj fo|kF;kZauk vH;klkr O;R;; ;sow u;s Eg.kwu tujsVjph O;oLFkk vkgs- rsFks ,lhph O;oLFkk vkgs- LVWUMMZ izdkjps QfuZpj vkgs] okWVj e”khu vkgs lxGs dkgh dsysys vkgs- ekxhy 5 o’kkZiklwu eh lHkkx`gkr ;koj Hkk’k.k djrks] i=O;ogkj djrks- ijarq izko/kku ukgh] ;ko’khZ 50 y{k fnys- ijarq R;k 50 y{kke/;s bZ okpuky; r;kj gks.kkj ukgh- bekjr r;kj vkgs ijarq R;kr iqLrds vkf.k bZ&yk;czjhdjrk nhM dksVhpk [kpZ ;s.kkj vkgs- 3 yk;czjh lq: gks.;kP;k ekxkZoj vkgsr rs ekxZ lq: gks.;klkBh vk/kh LFkk;h lferh v/;{kkauk fouarh djrks ts 50 y{k :- Bsoys vkgs Rks ;k vFkZladYikr nhM dksVh djkos- rs okpuky; ;kp o’khZ lq: >kys rj mRrj ukxiwjkrhy Lye Hkkxkrhy xksjxjhc fo|kF;kZauk R;kpk ykHk gksbZy- vkWjsUt LVªhV izdYi ;kpk mYys[k dsysyk vkgs- vk/kh yaMu LVªhV gksrs vkrk yaMuP;k tkxh vkWjsat LVªhV dj.;kr vkys- ek-lRrki{k usrs lanhith tks”kh ;kaP;k dkGkiklwu ,sdr vkyks vkgs- R;kauh ifgY;kank vFkZladYikr gk izdYi lknj dsyk- ifgY;kank Vkdys] nql&;kauk yaMu LVªhV Vkdys R;kuarj vkWjsUt LVªhV Vkdys- tks ;srks rks vkWjsaUt LVªhV Vkdrks- vkrk Eg.ks Hkqehiwtu >kys] gchc

  • 27

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    dkWUVªDVjyk fM>kbZu cuok;yk fnyh vkgs- vkrk cufoys dh yksdkauk miyC/k d:u ns.kkj vkgs- ?kks’k.kk ns.;kpk dk;Zdze ;k ctsVe/;s lq: vkgs- ukxunh lQkbZ] gs vusd o’kkZiklwu izdYi ikgwu jkfgyks- ukxunhP;k lQkbZdfjrk djksMks :Ik;kpk [kpZ gksr vkgs- ukxunhpk xkG dkkyh] d”kh >kyh R;kps eksBeksBs orZekui=kr QksVks Nkiwu vkys- ukxunhph lQkbZ d”kh >kyh rj xkG dkkysyk djkjukE;kph rlsp bfro`Rrkph izr vki.kkal iqjfo.;kr ;srs rlsp d`rh lferhus lkrO;k osru vk;ksXkkph Fkdckdh ekx.kkj ukgh vls ys[kh i= fnys ulY;keqGs lnj i=kph lR; izfrfyih miyC/k d:u nsrk ;s.kkj ukgh- ;kpk vFkZ dk; gksrks rj egkuxjikfydsP;k dks.kR;kgh ;qfu;uus fdaok dks.kR;kgh la?kVusus v”kh fMekaM dsysyh ukgh dh vkEgkayk Fkdckdh nsow udk- ek-egkikSjth] ekÖ;kdMs dkgh MkD;qesaV miyC/k vkgsr] egkuxjikfydsph fn- 03-09-2018 yk ,d vk;qDrkaP;k d{kse/;s cSBd >kyh gksrh- R;k cSBdhe/;s dkgh fo’k; ppsZyk vkys gksrs- eyk vkBors] ek-n;k”kadj frokjh rs tsOgk LFkk;h lferhps v/;{k gksrs R;kosGsl Fkdckdh ns.;klkBh R;kauh 2 djksMps izko/kku dsys gksrs- R;kuarj vfouk”k Bkdjs gs LFkk;h lferhps v/;{k vlrkauk 5 djksM :Ik;kps izko/kku dsys gksrs- ns.;kph bPNk gksrh ijarq uarj dqBs bPNk xk;c >kyh rj vkrk dGsy- rj vk;qDrkaP;k d{ksr cSBd >kyh gksrh- R;kr lgkos osru vk;ksxkph Fkdckdh Rofjr ns.;kr ;kos v”kh ppkZ >kyh- R;k cSBdhrhy ppsZr vk;qDrkauh vls funsZ”k fnys gksrs] vkfFkZd miyC/krsuqlkj ns; jDde vnk dsyh tkbZy R;kyk iz”kkldh; eatwjh vkgs- nqljs] ,d cSBd fn- 30-10-2018 yk vk;qDr fojsanzflax vlrkauk flOghy dk;kZy;kr >kyh- R;k cSBdhr fuxe vk;qDr fojsanzflax ;kaP;k mifLFkrhr mik;qDr furhu dkiM.khl] izeq[k ys[kk o for vf/kdkjh eksuk Bkdqj] ;qfu;ups faVax.ks] v”kksd pgkans vls mifLFkr gksrs- R;kaps dkgh fo’k; ppsZyk xsys- egkjk’Vª “kklukus egkxkbZ HkRR;kP;k njkr ok< dsY;kuarj egkuxjikfydk egkxkbZ HkRR;kr ok< djhr

  • 28

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    vlrs- ijarq ekxhy ikp&lgk o’kkZiklwu egkuxjikfydsus R;kph Fkdckdh fnysyh ukgh- deZpkjh o f”k{kd ;koj fu.kZ; ?ksowu okVi dj.;kr ;kos- v”kkizdkjs gk fo’k; gksrk- ex R;k fo’k;koj ppkZ >kyh vkf.k ex rks fu.kZ; >kyk- R;k fu.kZ;kojrh fuxe vk;qDrkauh vkiyk fu.kZ; fnyk- R;kauh vls lqfpr dsys- deZpk&;kapk egxkbZ HkRrk ns.;kP;k lanHkkZr VII;kVII;kus vnk dj.;kr ;sbZy v”kk izdkjps funsZ”k R;kosGh R;kauh fnys gksrs- fnukad 22-12-09 jksth vlhe xqIrk vk;qDr vlrkauk ;kauh ifji=d dkkysY;k ppsZP;k vuq’kaxkus ek- egkikSjth ;kauh fnysY;k vkns”kkuqlkj rlsp euikP;k loZlk/kkj.k lHkspk Bjko dz- 107 fn- 3-12-1972 uqlkj lgkO;k osru vk;ksx euik f”k{kd o f”k{kdRrksj deZpk&;kauk ykxw dj.;kckcr] rlsp lsokfuo`Rr deZpkjh ;kauk fuo`Rrh osrukr ekgs fMlsacj 2009 rs IksM tkusokjh 2010 yk ykxw dj.;kph dk;Zokgh djkoh v”kkizdkjps ifji=d dkkyk gksrk- rks Bjko dk; gksrk- rj ek-lnL;kauh lknj dsysyk Bjkokl lHkkx̀gkus eatwj eatwjP;k vkoktkus ,derkus eatwjh iznku dsyh- Eg.kts R;k Bjkokyk eatwjh iznku dsyh vkgs- ex Bjko dk; vkgs- rj euik Bjko dz- 105 fnukad 30-12-72 vUo;s egkjk’Vª “kklukP;k /krhZoj ukxiwj egkuxjikfydsr deZpkjh] f”k{kd o brj f”k{kdksRrj deZpkjh oxZ ;kauk “kklukdMwu ykxw gks.kkjs osrueku] egkxkbZ HkRrs o brj lqfo/kk ykxw dj.;kl eatwjh iznku dsyh vlwu rs egkuxjikfydsl ca/kudkjd vlY;keqGs R;kp /krhZoj lgkos osru vk;ksx ykxw dj.;kl gh egkikfydsph gh lHkk ,derkus ekU;rk iznku djrs- lqpd gksrs izoh.k nVds vkf.k vuqeksnd lanhi tks”kh gksrs- R;kuarj 8 tqyS 2010 yk ,d vkns”k fu?kkyk- ek-egkikSjth ;kaP;k d{ksr ek-egkikSjth] LFkk;h lferh v/;{k vkf.k deZpkjh o f”k{kd la?kVuk ;kaph ,d la;qDr cSBdhr laiq.kZ ppkZ >kyh- R;k ppsZr lgkos osru vk;ksx 3 efgU;kP;k vkar foRrh; cktw riklwu ykxw djkos vlk fu.kZ; >kyk vkf.k R;kosGh egkikSj vfuyth lksys] LFkk;h lferh v/;{k Jh- lanhith tks”kh vkf.k fuxe vk;qDr tSLoky lkgsc gksrs- gk iz”u deZpk&;kapk vkgs R;kapk Hkfo’;kpk vkgs Eg.kwu eyk cksy.;klkBh vk.k[kh nksu fefuVkaph osG |koh- Jh-izoh.k nVds%&ek-egkikSjth] ek>h fouarh vkgs dkWxzslpk lxGkpk lxGk osG lanhi lgkjs ;kauk ns.;kr ;kok- Jh- lanhi lgkjs%& rqeP;kdMs ikp rkl vkgsr R;ke/kwu ikp fefuVkaph osG ns.;kr ;koh- Jh-izoh.k nVds%&ek-egkikSjth] Eg.kwu ek>h fouarh vkgs- dkWxzslpk lxGkpk lxGk osG deZpk&;kaP;k iz”uklkBh lanhi lgkjs ;kauk ns.;kr ;kok- Jh-lanhi lgkjs%& ek-egkikSjth] R;kuarj ,d vgoky vkyk- ukxiwj egkuxjikfydsrhy loZ fu;fer deZpkjh] f”k{kdkauk o lsokfuo`Rr deZpkjh ;kauk lgkok osru vk;ksx ykxw dj.;kP;k lanHkkZr ek- vk;qDr ;kapk vkns”k dz- 72@vks vWUM ,e fnukad 15-07-2010 uqlkj loZ foRrh; ckchapk vkf.k vkLFkkiuk fo’k;d ckchapk vk

  • 29

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    osru fuf”prhd:u gh ok< osru vk;ksx ns.;kph f”kQkjl djhr vkgs- gh Fkdckdh ns.;kpk vlk vgoky R;kosGsl vkyk- rs vij vk;qDr ;kauk ekghr gksrs- R;kaph Lok{kjh gksrh] R;kaps uko ekghr ukgh- R;kuarj fnukad 25-10-2010 yk ifji=d fu?kkys eh gs dka lkaxr vkgs rj iz”kklu lgkos osru vk;ksx vkf.k lkros osru vk;ksxkph Fkdckdh ns.;klkBh r;kj vkgs- ,d ifji=d fu?kkys] izeq[k ys[kk o foRr vf/kdkjh ;kaP;k ekQZr loZ foHkkx izeq[k vkf.k lgk-vk;qDr >ksu dk;kZy;] ;k ifji=dkpk vlk fo’k; gksrk- ukxiwj egkuxjikfydsr dk;Zjr loZ fu;fer deZpkjh vkf.k f”k{kdkauk ;kauk lgkos osru vk;ksxkps osrueku fMlsacj 2010 rs isM bu tkusokjh 2011 yk ykxw dj.;kr ;kos R;kr R;kauh Li’V mYys[k dsyk gksrk- v”kk izdkjps ifji=d R;kauh dkkyh gksrh- v”kk izdkjpk fu.kZ; gksr vlsy rj R;kpk [kqyklk dks.kR;kgh f”k{kd la?kVusus dsyk ukgh- f”k{k.k la?kVusus v”kk izdkjps i= fnys vls tkghj dsys gksrs- n;kHkS¸;kauh R;kpk fojks/k dsyk v”kk izdkjps laHkk’k.k ;k lHkkx`gke/;s dsys vkgs R;kps fefuV~lps okpu eh ;k fBdk.kh dsys vkgs- ek-egkikSjth] vkEgh tjh ukxiwj egkuxjikfydsP;k deZpk&;kaP;k ckcrhr fopkj djrks- mRiUu deh gksr vkgs- vkt vkeP;k egkuxjikfydse/;s ,dq.k 13]000 P;k toGikl deZpkjh vkgs- ;k 13]000 deZpk&;kaiSdh 5006 deZpkjh dk;Zjr vkgsr vkf.k 60 VDds in fjDr vkgsr- gs in fjDr vlY;keqGs ts mRiUu egkuxjikfydsyk fEkGk;yk ikfgts rs feGr ukgh- ekxP;k osGsl eh lHkkx`gkP;k ;k lHkkx`gkP;k funZ”kukl vk.kwu fnys gksrs- vkeph tsOgk ekyeRrk djkph th i/nr gksrhs- tsOgk vkeps 75 okMZ gksrs vkf.k 75 okMkZps 150 okMZ >kys- okMkZph la[;k ok

  • 30

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    dsysyk vkgs ijarq ;kpk lq/nk fodkl dj.ks vR;ar xjtsps vkgs- vki.k flesaV jLrs eksBeksBs cka/kys ijarq tsOgk “kgjkr ikÅl ;srks rj ik.kh tk;yk tkxp jkgr ukgh- laiq.kZ “kgjkr ik.kh lkpysys vlrs- laiq.kZ “kgjkr yksdkaP;k ?kjh ik.kh tkrs rj ;kyk fodkl Eg.krk ;s.kkj ukgh- ek-egkikSjth] lRrki{k usrk vkf.k rRdkyhu LFkk;h lferh v/;{k lanhi tks”kh ;kaP;k dk;ZdkGkr ek>s irh lq/nk uxjlsod gksrs- dkWVu ekdsZV rs eks{k/kke pkSd vkf.k ekWMsy ehy pkSdi;Zar flesaV jLR;kps dke >kys gksrs ijarq R;ke/;s ekWMsy pkSd rs ,l-Vh-LVWUM pkSdki;Zarps dke >kys ulY;keqGs moZfjr dke ckdh vkgs- ;k jLR;koj eksB;k izek.kkr onZG vlY;keqGs gk jLrk yodjkr yodj iq.kZ dj.;kr ;kok- laiq.kZ “kgjkP;k e/;Hkkxh vlysyk xka/kh ryko R;kyk ykxwu vlysyh [kkÅ xYyh iq.kZ [kjkc >kysyh vkgs- R;kdMs iz”kklukps y{k ukgh- eh iz”kklukyk fouarh djrs dh rh [kkÅxYyh /kqG [kkr iMysyh vkgs rh yodjkr yodj pkyw dsyh rj yksdkauk jkstxkj feGsy- eh lHkkx`gkyk fouarh djrs dh vf/kdk&;kauh R;kdMs y{k ?kkywu rkrMhus [kkÅxYyh pkyw djkoh vkf.k jkstxkj miyC/k d:u n;kok v”kh fouarh djrs- Jherh eaxyk xojs%&ek-egkikSjth] ek-miegkikSjth] ek-LFkk;h lferh v/;{k] ek-vk;qDr] loZ lnu- ek- egkikSjth] uohu o’kkZyk 2019&20 ps vFkZladYi ek-LFkk;h lferh v/;{k ;kauh nksu fnolkiwohZ ;k lHkkx`gke/;s lknj dsys vkgs- ;k vFkZladYikps leFkZu dj.;kdfjrk egkuxjikfydsP;k lnukr eh mHkh vkgs- egkuxjikfydsP;k ksue/;s vfrdze.k iFkd g;k pkaxY;k ;kstuk vFkZladYikr vkgsr- ek-egkikSjth] vFkZladYike/;s n”kZfoysyk iSlk [kpZ gksrks ijarq dke O;ofLFkr gksr ukgh vlk vkEgh vkjksi djhr vlrks- eh vkiys y{k ,d osxG;k eqn~n;kdMs os/kw bfPNrs] egkuxjikfydse/;s 12-04-76 izek.ks eatwj inkiSdh fdrh deZpkjh dk;Zjr vkgsr vkf.k fdrh in fjDr vkgsr- ;kph vkdMsokjh vFkZladYikP;k ek/;ekrwu ?ks.ks vko”;d vkgs- vkiY;kyk vk”p;Z okVsy vkiY;kdMs Dykl ouph 214 ins eatwj vkgsr R;kiSdh 111 deZpkjh dk;Zjr vkgsr vkf.k 103 ins fjDr vkgsr- DykWl Vw P;k deZpk&;kapk fopkj tj dsyk rj 61 ins eatwj vkgsr vkf.k dsoG 11 yksd dk;Zjr vkgsr vkf.k 50 tkxk fjDr vkgsr- ek-egkikSjth] DykWl Fkzh deZpk&;kapk fopkj dsyk rj ,dq.k 3800 eatwj ins vkgsr vkf.k dsoG 1800 yksd dk;Zjr vlwu 2000 ins fjDr vkgsr- Dykl QksjP;k deZpk&;kaph ifjfLFkrh ;kis{kk osxGh ukgh- ;kaph ,dq.k 2800 ins eatwj vlwu 1800 ins fjDr vkgsr- vkiY;k ek/;ekrwu vk;qDrkauk fopk: bfPNrs ;k 30 y{k yksdla[;k vlysY;k “kgjkpk xkMk vki.k dlk pkyfor vkgkr- dsoG 4 mik;qDr vkf.k 4 vfr- mik;qDr gh ins Hkjysyh vkEgkayk fnlrkr ijarq [kkyh loZ lkoGkxksa/kG vkgs- VWDl olqyhpk eqn~nk tsOgk vkEgh mifLFkr djrks rsOgk mjysY;k deZpk&;kauk izs”kjkbZt d:u olqyh dj.;kl lkafxrys tkrs- dfe”uj vWfM”kuy dfe”ujyk lkaxrkr] vWfM”kuy dfe”uj MsI;qVh dfe”ujyk lkaxrkr] MsI;qVh dfe”uj okMZ vkWfQljyk lkaxrkr] okMZ vkWfQlj deZpk&;kaP;k cSBdh ?ksowu R;kauh ,SlhrSlh djhr vlrkr- gs vls fdrh fnol pky.kkj vkgs- izR;sd efgU;kP;k 30 rkj[ksyk lsokfuo`Rr deZpkjh cjsp vlrkr- gs iz”kklu lqjGhr pkyok;ps vlsy vkf.k tursyk lsok

  • 31

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    |ko;kph vlsy rj fjDr vlysY;k tkxk rkrMhus Hkj.;kph vko”;drk vkgs- ek- egkikSjth] ek-vk;qDrkauk fouarh vkgs] vki.k iz”kklu l”kDr dj.;klkBh ;koj mfpr dk;Zokgh djkoh- ;k fjDr inkeqGs iz”kklu dls dkslGrs ;kps mnkgj.k eh nsrs- usg:uxj >ksue/;s ,dk pijk”kh ek.klkyk R;kph ik=rk ulrkauk R;kps ns;dkps dke vls egRoiq.kZ dke fnys- R;kus dk; dsys vlsy ;kph tk.kho vkiY;kyk ulsy Eg.kwu eh vkiY;kyk lkaxr vkgs- Bsdsnkj yksd ts izksOghtu Hkjrkr R;k iS”;kP;k [kksV;k jflnk R;kauh fnY;k- rs iSls cWdsr u Hkjrk Rks iSls Lo%r toG Bsowu ?ksrys- gs vusd fnol pkyr jkfgys- dks.kR;kgh vf/kdk&;kP;k rs y{kkr vkys ukgh- vkrkp MsI;qVh baftfuvj Eg.kwu fu;qDr >kysY;k vf/kdk&;kyk gs izdj.k y{kkr vkys- R;kauh ojP;k vf/kdk&;kyk loZ xks’Vh lkafxrY;k vlsy- ;kpk ifj.kke vlk >kyk MsI;qVh baftfuvjuh ;k xksa/kGkeqGs loZ odZvkMZj Fkkacfoys R;keqGs ekÖ;k izHkkxkrhy dkekps odZvkMZj >kys ukgh- eyk gs dGr ukgh lgk-vk;qDrkaP;k utjsr gs vkY;kuarjgh ;k pijk”;kph dqBs rdzkj dsyh ukgh- myV gs izdj.k nMi.;kpk iz;Ru dj.;kr vkyk- ;kr R;k pijk”;kpk dkgh nks’k ukgh- R;kyk DydZyk R;k dkekph tckcnkjh ekghr ukgh R;keqGs vkysyk iSlk R;kus cWdsr u Hkjrk Lo%rP;k f[k”kkr Bsowu ?ksrys dh ;k lxG;k iS”;koj ek>k vf/kdkj vkgs- ;k pijk”;kyk vusd yksd “kks/kwu jkfgys- gk pijk”kh dk;kZy;kr Lor%P;k ck;dks iksjkauk ?ksowu ;sr vkgs dh R;kyk dq.kh ek: u;s- ek>k eqn~nk ,oksue/;s gksr jkghy vkf.k loZ feGwu ,desdkaps nks’k yifor jkgrhy- ek-egkikSjth] ek>h fouarh vkgs] usg:uxj >ksue/;s l[kksy pkSd”kh djkoh vkf.k ;k pijk”;kyk gs ts dke fnys vkgs rs dkkys vkf.k 781 dksVh deh izkIr >kys gksrs- R;kpizek.ks lu 2015&16 e/;s lq/nk 1964 dksVhpk vFkZladYi lknj dj.;kr vkyk gksrk vkf.k R;k osGsyk ns[khy 1250 dksVhi;Zar iksgpys gksrs vkf.k 714 us deh jkfgyks- lu 2016&17 e/;s 2048 dksVhpk vFkZladYi lknj dsyk 1596 Ik;Zar vkf.k 472 us deh jkfgyks- lu 2017&18 e/;s 2272 dksVhpk vFkZladYi lknj dsyk mRiUu QDr 1689-781 dksVhus deh jkfgyks- lu 2018&19 e/;s 2946 dksVhpk vFkZladYi lknj dsyk 1700 dksVhps mRiUu vkys vkf.k 918 dksVhus deh jkfgyks- gs o’kZ ts vkgs gs fuoM.kqdhps o’kZ vkgs ;ke/;s nksu eksB;k fuoM.kqdk gksr vlrkauk 3197 dksVhps ekxP;k o’khZP;k is{kk 257 dksVhus tkLr jDdesps ;k ukxiwj “kgjkP;k tursph fn”kkHkwy dj.kkjs vFkZladYi lknj dsysyk vkgs- ek-egkikSjth ;k ctsVe/;s tj mRiUukps Lrks= cf?krys rj uohu izdkjps dks.krsgh mRiUukps Lrks= ;k ctsVe/;s fnlwu ;sr ukgh- eq[;r% ctsVe/;s jLrs nq:Lrh] Mkacjhdj.kkdfjrk 204 dksVhph rjrwn vkgs- flesaV jLRkk VIik 2&VIik 3 dfjrk 200 dksVhph rjrwn vkgs- oLrhrhy [kM~Ms cqtfo.;klkBh 25-25 dksVhph rjrwn vkgs- ;k flesaV jLR;kP;k dkekeqGs ;k jLR;kP;k vktwcktwyk MsªsustP;k T;k ukY;k rqVysY;k vkgsr

  • 32

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    R;kph lq/nk nq:Lrh dj.;kph rkrMhus xjt vkgs- R;k dkekdfjrk ikolkGh ukY;k cka/kdke o foLrkjhdj.kkdfjrk 9 dksVhps izko/kku vkf.k ukyk cka/kdkeklkBh 9 dksVhps vkf.k Hkqfexr ukYkhlkBh 10 dksVhph rjrwn vkgs- ;k fu/khe/;s fuf”pr ok< dj.;kph xjt vkgs- ;k laiq.kZ “kgjke/;s flesaV jLR;kaPks eksBs izek.kkr dke lq: vkgs- VIIkk&1 e/;s >kysY;k flesaV jLR;kP;k dkeke/;s jLR;koj c&;kp fBdk.kh Hksxk vkkyh gksrh- flesaV jLR;kps dke lq: >kys] ;k dkekyk vkepk fojks/k ukgh- ijarq T;k T;k Hkkxke/;s ,d lkbZMus jLrk >kysyk vkgs vkf.k nqljk Hkkx gks.ks f”kYyd vkgs- ;k flesaV jLR;kyk izk/kkU; nsowu rks jLrk iq.kZ dj.;kr ;kok ts.ksd:u ;s.;k tk.kk&;k yksdkauk jgnkjhdfjrk lks;hLdj gksbZy- ,d rqdMksth iqrGk pkSd rs esMhdy pkSdkdMs tk.;k&;k flesaV jLR;kP;k dkekph lq:okr dsysyh vkgs- rqdMksth iqrGk pkSd rs fdzMk pkSdki;Zar iq.kZr% jLrk ,d lkbZMyk iq.kZ [kksnwu Bsoysyk vkgs- rlsp rqdMksth iqrGk rs esMhdy pkSdkdMs tk.kkjk jLRkk lq/nk ikp&lgk fnolkiwohZ [kksndkekyk lq:okr >kysyh vkgs- rqdMksth iqrGk rs oatkjh VkdhdMs tk.kkjk jLrk ,d lkbZMyk viq.kZ fLFkrhr vkgs- ;k laiq.kZ nf{k.k Hkkxke/;s ukxfjd jkgrkr- ;k ifjljkrhy ukxfjdkauk tj cMhZ fdaok esfMdyyk tk.;klkBh gs eq[; ekxZ vkgsr R;keqGs vki.k fdrh izek.kkr eq[; jLrs [kksnwu Bsoysys vkgs- ukxfjdkauk tk.;k;s.;klkBh eksB;k izek.kkr vMFkGk fuekZ.k gksr vkgs- ;k ctsVP;k ek/;ekrwu ,d rjh jLrk iq.kZ d:u jgnkjhlkBh ukxfjdkauk eksdGk d:u n;kok ek-egkikSjth vkiY;k ek/;ekrwu eh fouarh djrks- ek-egkikSjth] ;k ctsVe/;s uxjlsodkauk feG.kkjk tks fu/kh vkgs 32-76 dksVh ;sFks izko/kku dsysys vkgs- izR;sdh uxjlsod 21 y{k QDr] gk fu/kh deh vkgs- dkj.k 4 okMZ feGwu ,d izHkkx >kyk vkgs- R;k izHkkxke/;s jkg.kk&;k izR;sd yksdkauk izR;sd uxjlsodkdMwu dkekph vis{kk vlrs- dke djhr vlrkauk 21 y{kkpk fu/kh deh iM.kkj vkgs- ;k fu/khe/;s ek-LFkk;h lferh v/;{kkauh ok< dsyh ikfgts v”kh fouarh vkgs- ek- egkikSjth] ;k ctsVe/;s ryko lao/kZukdfjrk 35-32 dksVhps izko/kku dsys vkgs- iqoZ ukxiwje/;s yrk eaxs”kdj m|ku vkgs- gs m|ku ,uvk;Vhus r;kj dsys vkgs- R;kps esaVsaUl gksr ulwu R;kph n;uh; voLFkk vkgs- rs m|ku egkuxjikfydsus Lor%dMs ?;kos- R;k m|kukph ns[kHkky nq:Lrh vkf.k tckcnkjh Lor%dMs ?;koh- ;k ctsVe/;s mYys[k dsY;kizek.ks ;k lDdjnjk Hkkxkr nf{k.k ukxiwje/;s ,deso lDdjnjk ryko gk ,uvk;VhP;k v[kR;kfjr ;sr vlwu rks lq/nk ryko egkuxjikfydsus vkiY;kdMs ?;kok- rks Hkkslysdkyhu ryko vlY;keqGs R;kdfjrk fo”ks’k fu/kh ;k ctsVe/;s izko/kku d:u R;kph lq/nk ns[kHkky] nq:Lrhps dke ;k ctsVP;k ek/;ekrwu dsys ikfgts- ,d pkaxyh ckc ctsVP;k ek/;ekrwu LFkk;h lferh v/;{kkauh fuf”pri.kkus dsyh vkgs- >ksu Lrjkoj Lora= vfrdze.k foHkkx R;klkBh 60 y{kkps izko/kku dsysys vkgs- vki.k ,dhdMs LekVZ flVh Eg.kwu laiq.kZ “kgjkpk fodkl djhr vkgs- ;k “kgjkpk fodkl >ikV;kus gksr vkgs ek= R;kp izek.kkr ;k “kgjke/;s QqVikFkoj vfrdze.k ok

  • 33

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx

    iq.kZi.ks ?ksryh ikfgts- ek-egkikSjth] ctsVe/;s ts egkikfydsps mRiUukps L=ksr nk[kfoys vkgs- eglqyh mRiUu] HkkaMoyh vuqnku ;k O;frfjDr tj cf?krys rj ,d eksBh jDde ekyeRrk djkP;k Lo:ikr gs ctsV iq.kZ dj.;kdfjrk feG.kkj vkgs- ekyeRrk djkpk vki.k fopkj dsyk rj T;k T;k ,tUlh ;k “kgjke/;s ekyeRrk dj riklwu T;k fMekaM ukxfjdkauk ikBfo.;kph tckcnkjh ;kauk fnyh vkgs- pqdhP;k fMekaM R;k ,tUlhekQZr ikBfoY;k tkr vkgs- R;kaps cka/kdke letk 10 QqVkps vlsy rj R;kps udk”kke/;s 15&20 QqVkps cka/kdke nk[kowu Qkj eksB;k izek.kkr fMekaM ikBfo.;kr vkY;k vkgsr- ts ukxfjd ekyeRrk dj Hkj.;kl bPNqd vlwu lq/nk R;kps djsD”ku vkiY;krQsZ gksr ulY;keqGs ekyeRrk djkps mfn~n’V iq.kZ gks.;kl Qkj eksBh vMp.k fuekZ.k gks.kkj vkgs- uxj jpuk foHkkx] uxj jpuk foHkkxkekQZr lq/nk egkuxjikfydsP;k mRiUukr Qkj eksBk gkrHkkj ykxw “kdrks- egkuxjikfydsP;k {ks=ke/;s cka/kdke O;kolkf;d vkgsr rlsp T;kauk ?kjkps cka/kdke djko;kps vlsy tsOgk rks egkuxjikfydsr udk”kk eatwj dj.;klkBh tkrks- vki.k ,d ,d udk”kk riklkok rj vki.kkl y{kkr ;sbZy dh udk”kk eatwj djrkauk brdk foyac gks.;kekxps dkj.k dk;\ uxjjpuk foHkkxkus ukxfjdkaps udk”ks tj rkRdkG eatwj d:u fnys rj fuf”pr:ikus R;k fMekaMP;k Lo:ikr ;k ctsV}kjs ts mfn~n’V Bsoysys vkgs rs mRiUu feG.;kps dke gksbZy- ek-egkikSjth] eh ekxP;k ctsVe/;s lq/nk ,d lqpuk dsyh gksrh- vkiY;k egkuxjikfydsr ujlkGk vkf.k gqMds”oj ukfo.;kus vkys vkgs- eh /kU;okn djhy ;k lqpusP;k vuq’kaxkus ukxiwj {ks=kr ujlkGk vkf.k gqMds”oj ukos lekfo’V dj.;kr vkyh vlwu egkjk’Vª izknsf”kd fu;kstu o uxjjpuk vf/kfu;e 1966 uqlkj ;k {ks=kdfjrk fodkl ;kstuk r;kj dj.;kr vkysyh vkgs vkf.k rh “kklukl lknj vkgs- ijarq “kklukdMwu vafre eatwjh u feGkY;keqGs ;krwu feG.kkjs mRiUu Fkkacys vkgs- ek-egkikSjth] “kklu vkiys] lRrk vkiyh- loZ vkiys vlrkauk T;k ;kstusiklwu egkuxjikfydsyk eksB;k izek.kkr fu/kh feGw “kdrs rj v”kk ;kstuk “kklukle{k dk vMwu vkgs- R;k ekxps dkj.k “kks/kwu gh ;kstuk rkRdkG eatwj dj.ks gh vki.k tckcnkjh ?ksryh ikfgts- ek-egkikSjth] ujlkGk] gqMds”oj ;k Hkkxke/;s 63-61 dksVhph ik.kh iqjoBk ;kstuk vk.kyh vkgs gh pkaxyh ckc vkgs- ijarq QDr ik.kh iqjoBk ;kstuk vk.kwu gks.kkj ukgh rj floj ykbZu vkf.k Mªsust ykbZuph lq/nk R;k Hkkxkr xjt vkgs R;k dfjrk lq/nk ctsV e/;s fu/kh miYkC/k d:u fnyk ikfgts- ;k ctsVe/;s ukfo.;iq.kZ ;kstuk ukghr- ;k ctsVe/;s mRiUukps uohu L=ksr lq/nk ukgh R;keqGs g;k ctsVpk vkdMk frFki;Zar iksgp.ks gs eqf”dy vkgs- gs ctsV gs “kgjkrhy ukxfjdkaps fn”kkHkwy dj.kkjs ctsV vkgs- eh ;k ctsVpk fojks/k n”kZforks vkf.k vkiys Hkk’k.k laiforks- /kU;okn- egkikSj%&ek-lnL; x.k] tso.kkdfjrk lHkk LFkfxr dj.;kr ;sr vkgs- v/;kZ rklkph osG ns.;kr ;sr vkgs- 2-30 oktrk loZ lnL;kauh iqUgk ;k fBdk.kh mifLFkr jkgkos- ek-fojks/kh i{k usrs] dzkWxsl i{kkyk th osG ns.;kr vkyh gksrh R;kiSdh 90 fefuVs >kysyh vkgsr- lRrki{kkps 55 fefuVs >kyh vkgsr- cgqtu lekt ikVhZps 24 fefuVs >kyh vkgsr vkf.k f”kolsusps 7 fefuVs >kyh vkgs- rj vkrk tso.kkdfjrk gh LkHkk LFkfxr dj.;kr ;srs-

    fuxe lfpo egkikSj¼dk;Zdkjh½ ukxiwj egkuxjikfydk]ukxiwj ukxiwj egkuxjikfydk]ukxiwj

  • 34

    C:\Users\Ankush\Desktop\pdf\8]House 28-06-2019 buget\kryavruth 28-06-2019 part 1.docx