Χημεία Α' Λυκείου - 2

Μετά το τέλος της μελέτης του 2ου κεφαλαίου, ο μαθητής θα πρέπεινα είναι σε θέση:

Να γνωρίζει τα βασικά σημεία του ατομικού προτύπου του Bohr.

Να κατανέμει σε στιβάδες τα ηλεκτρόνια ατόμων και ιόντων.

Να γνωρίζει τι είναι ο περιοδικός πίνακας των στοιχείων και τι ονομά-ζουμε ομάδα και περίοδο του περιοδικού πίνακα.

Να γνωρίζει ποιες ομάδες του περιοδικού πίνακα ονομάζονται κύριεςκαι ποιες δευτερεύουσες.

Να βρίσκει τη θέση ενός χημικού στοιχείου στον περιοδικό πίνακα.

Να γνωρίζει τη χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα.

Να γνωρίζει τι είναι ο χημικός δεσμός και γιατί δημιουργείται.

Να γνωρίζει από ποιους παράγοντες καθορίζεται η χημική συμπεριφο-ρά ενός ατόμου.

Να γνωρίζει τι είναι τα ηλεκτρόνια σθένους και τον κανόνα των οκτώ (8).

Να διακρίνει αν ένα χημικό στοιχείο είναι ηλεκτροθετικό ή ηλεκτραρνητικό.

Να γράφει τους ηλεκτρονιακούς τύπους των στοιχείων.

Να γνωρίζει πως ορίζεται η ατομική ακτίνα και πως επηρεάζει τη χημι-κή συμπεριφορά των ατόμων.

Να γνωρίζει πως μεταβάλλεται η ατομική ακτίνα σε μία ομάδα και σεμία περίοδο του περιοδικού πίνακα.

Να περιγράφει τον σχηματισμό ιοντικού δεσμού.

Περιοδικός πίνακας - Δεσμοί

34. Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Να γνωρίζει ποιες ενώσεις ονομάζονται ιοντικές και ποια είναι ταβασικά χαρακτηριστικά τους.

Να περιγράφει το σχηματισμό ομοιοπολικού δεσμού και να διακρί-νει αν αυτός είναι πολικός ή μη πολικός.

Να γνωρίζει ποιες ενώσεις ονομάζονται ομοιοπολικές ή μοριακέςκαι ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους.

Να γνωρίζει τους τύπους και την ονοματολογία των κυριότερων μο-νοατομικών και πολυατομικών ιόντων.

Να γνωρίζει πως ορίζεται ο αριθμός οξείδωσης.

Να υπολογίζει τον αριθμό οξείδωσης ενός στοιχείου σε μία ένωση ήένα ιόν με τη βοήθεια των πρακτικών κανόνων.

Να γράφει τους μοριακούς τύπους ανόργανων χημικών ενώσεων.

Να ονομάζει ανόργανες χημικές ενώσεις.

Χημεία Α΄ Λυκείου

35.Βήμα 1ο Επαναλαμβάνουμε τη θεωρία

• Ατομικό πρότυπο του Βohr:Τα ηλεκτρόνια στα άτομα περιορίζονται να κινούνται σε καθορισμένες κυκλικές τροχιές.Ηλεκτρόνια που κινούνται στην ίδια τροχιά λέμε ότι βρίσκονται στην ίδια στι-βάδα ή φλοιό ή ενεργειακή στάθμη.Κάθε στιβάδα χαρακτηρίζεται από τον κύριο κβαντικό αριθμό n ο οποίος παίρνειτιμές n = 1, 2, 3, ... Ο κύριος κβαντικός αριθμός ταυτίζεται με τον αύξοντα αριθ-μό της τροχιάς ξεκινώντας από τη μικρότερη.Οι στιβάδες συμβολίζονται με γράμματα του λατινικού αλφαβήτου K, L, M, N,O, P, Q, ξεκινώντας από τη μικρότερη τροχιά. Δηλαδή:n = 1 → Κ στιβάδα n = 5 → Ο στιβάδαn = 2 → L στιβάδα n = 6 → Ρ στιβάδαn = 3 → M στιβάδα n = 7 → Q στιβάδαn = 4 → Ν στιβάδαΗ τιμή της ενέργειας μιας στιβάδας καθορίζεται από την τιμή του κυρίου κβαντικού αριθ-μού όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του n τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια της στιβάδας.Άρα: ΕK < EL < EM < EN < EO < EP < EQ.

• Kανόνες ηλεκτρονικής δόμησης:• Τα ηλεκτρόνια καταλαμβάνουν στιβάδες με τη μικρότερη ενέργεια. Όταν αυ-

τές δεν είναι διαθέσιμες τότε καταλαμβάνουν στιβάδες μεγαλύτερης ενέργειας.• Ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων που μπορούν να πάρουν οι τέσσερις πρώτες

στιβάδες δίνεται από τη σχέση 2n2.

• Η τελευταία ή εξωτερική στιβάδα ενός ατόμου δεν μπορεί να έχει περισσότερααπό 8 ηλεκτρόνια. Εκτός αν είναι η Κ που συμπληρώνεται με 2 ηλεκτρόνια.

Επαναλαμβάνουμετη θεωρία


36. Επαναλαμβάνουμε τη θεωρία Βήμα 1ο

• Η προτελευταία στιβάδα ενός ατόμου έχει από 8 εώς 18 ηλεκτρόνια εκτός ανείναι η Κ που έχει μέχρι 2.

→→→→→ Στιβάδα που έχει το μέγιστο αριθμό ηλεκτρονίων χαρακτηρίζεται συμπληρωμένη.→→→→→ Για τα στοιχεία των Α ομάδων του περιοδικού πίνακα, τα ηλεκτρόνια της

προτελευταίας στιβάδας είναι 8 ή 18.

• Περιοδικός πίνακας:Στον σύγχρονο περιοδικό πίνακα τα στοιχεία κατατάσσονται κατά αύξοντα ατομικόαριθμό και ο πίνακας που σχηματίζεται αποτελείται από επτά οριζόντιες σειρές (πε-ρίοδοι) και δέκα οκτώ κάθετες στήλες (ομάδες).

• Περίοδοι του περιοδικού πίνακα, είναι οι οριζόντιες σειρές του περιοδικούπίνακα όπου τα στοιχεία είναι ταξινομημένα κατά αύξοντα ατομικό αριθμό.Τα στοιχεία κάθε περιόδου έχουν όλα τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονιακών στιβάδωνπου συμπίπτει με τον αριθμό της περιόδου στην οποία ανήκουν.Οι περίοδοι χαρακτηρίζονται με τους αριθμους 1, 2, ..., 7.

• Ομάδες του περιοδικού πίνακα, είναι οι 18 κατακόρυφες στήλες του περιοδικούπίνακα και αποτελούνται από στοιχεία με ανάλογες ιδιότητες.Η αρίθμηση των ομάδων μεχρί το 1985 γίνοταν με ενα λατινικό αριθμό και τογράμμα Α ή Β όμως από τότε σύμφωνα με πρόταση της ΙUPAC η αρίθμησηγινεται με αριθμούς από το 1 εως το 18.• Κύριες ομάδες: Είναι οι οκτώ ομάδες του περιοδικού πίνακα με το χαρακτηρισμό Α.

Κλασική αρίθμηση: IA, IIA, IIIA, IVA, VA, VIA, VIIA, VIIIA.Σύγχρονη αρίθμηση: 1, 2, 13, 14, 15, 16, 17, 18.Στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κύρια ομάδα έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίωνστην εξωτερική τους στιβάδα ο οποίος ταυτίζεται με τον αριθμό της ομάδαςσύμφωνα με την κλασική αρίθμηση.Οι γνωστότερες κύριες ομάδες είναι:α. τα αλκάλια είναι τα στοιχεία της ΙΑ ομάδας του περιοδικού πίνακα, πλην του Η.β. οι αλκαλικές γαίες είναι τα στοιχεία της ΙΙΑ ομάδας του περιοδικού πίνακα.γ. τα αλογόνα είναι τα στοιχεία της VIIΑ ομάδας.δ. τα ευγενή αέρια είναι τα στοιχεία της VIIIA ομάδας και είναι χημικά αδρανή.

• Δευτερεύουσες ομάδες: Είναι οι δέκα ομάδες του περιοδικού πίνακα με τοχαρακτηρισμό Β.Κλασική αρίθμηση: IIIB, IVB, VB, VIB, VIIB, VIIIB, IB, IIBΣύγχρονη αρίθμηση: 3, 4, 5, 6, 7, 8,9,10, 11, 12Τα στοιχεία των ομάδων αυτών ονομάζονται στοιχεία μετάπτωσης ή μεταβατικάστοιχεία.



• Χημικός δεσμός, είναι η δύναμη που συγκρατεί τις δομικές μονάδες (άτομα,ιόντα, κ.τ.λ.) ενωμένες μεταξύ τους όταν σχηματίζουν χημικές ενώσεις.Κατά τη δημιουργία του χημικού δεσμού το σύστημα αποκτά μια σταθερότερηενεργειακά δομή δηλαδή δομή με μικρότερη ενέργεια.

• Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά των ατόμων:Είναι τα ηλεκτρόνια σθένους και η ατομική ακτίνα.

• Ηλεκτρόνια σθένους: Είναι τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας ενός ατόμου.α. Στους δεσμούς συμμετέχουν μόνο τα ηλεκτρόνια σθένους.β. Κανόνας των οκτώ: Τα άτομα έχουν την τάση να συμπληρώσουν τη στιβάδα

σθένους τους με οκτώ ηλεκτρόνια (εκτός αν είναι η στιβάδα Κ που συμπληρώνε-ται με δύο) ώστε να αποκτήσουν τη δομή ευγενούς αερίου.

Τα άτομα αποκτούν δομή ευγενούς αερίου αποβάλλοντας ή προσλαμβάνοντας ήσυνεισφέροντας ηλεκτρόνια.Στοιχεία που έχουν μέχρι τρία ηλεκτρόνια στην εξωτερική στιβάδα δηλαδή στοιχείατων ΙΑ, ΙΙΑ και ΙΙΙΑ ομάδων του περιοδικού πίνακα έχουν την τάση να αποβάλουνηλεκτρόνια ώστε να αποκτήσουν δομή ευγενούς αερίου. Με τον τρόπο αυτόμετατρέπονται σε θετικά ιόντα για αυτό και χαρακτηρίζονται ηλεκτροθετικά στοιχεία.Στοιχεία που έχουν από πέντε μέχρι επτά ηλεκτρόνια στην εξωτερική στιβάδαδηλαδή στοιχεία των VA, VIA, VIIA ομάδων του περιοδικού πίνακα έχουν τηντάση να προσλαμβάνουν ηλεκτρόνια ώστε να αποκτήσουν δομή ευγενούς αερίου.Με τον τρόπο αυτό μετατρέπονται σε αρνητικά ιόντα γι’αυτό και χαρακτηρίζονταιηλεκτροαρνητικά στοιχεία.Όταν τα ηλεκτρόνια σθένους είναι μέχρι τέσσερα είναι μονήρη (μοναχικά), ενώόταν είναι από πέντε εως οκτώ τα ηλεκτρόνια από το πέμπτο και μετά σχηματίζουνζεύγη ηλεκτρονίων.Ηλεκτρονιακοί τύποι Lewis είναι τα σύμβολα των στοιχείων με τα ηλεκτρόνιασθένους να συμβολίζονται με τελείες.

• Ατομική ακτίνα: Είναι το μισό της απόστασης μεταξύ των πυρήνων δύο γειτο-νικών ατόμων του στοιχείου που βρίσκονται σε στερεή κρυσταλλική κατάσταση.Η ατομική ακτίνα ελαττώνεται κατά μήκος μιας περιόδου του περιοδικού πίνακα.Η ατομική ακτίνα αυξάνεται από πάνω προς τα κάτω σε μια ομάδα του περιοδι-κού πίνακα.Συνεπώς η ατομική ακτίνα αυξάνεται από δεξιά προς τα αριστερά και από πάνωπρος τα κάτω στον περιοδικό πίνακα όπως φαίνεται και στο σχήμα.

• Ιοντικός ή ετεροπολικός δεσμός: Είναι ο δεσμός που σχηματίζεται με μεταφο-ρά ηλεκτρονίων μεταξύ των ατόμων που οδηγεί στο σχηματισμό ιόντων με αντί-θετο φορτίο τα οποία έλκονται και συγκρατούνται σε ορισμένη μεταξύ τουςαπόσταση με ηλεκτροστατικές δυνάμεις Coulomb.



• Κύρια χαρακτηριστικά του ιοντικού δεσμού:1. Σχηματίζεται μεταξύ ενός μετάλλουκαι ενός αμετάλλου.2. Το μέταλλο συνήθως ανήκει στις ομάδες ΙΑ, ΙΙΑ, ΙΙΙΑ και αποβάλει από 1 εως

3 ηλεκτρόνια, ενώ το αμέταλλο ανήκει συνήθως στις ομάδες VA, VIA, VΙΙΑκαι προσλαμβάνει από 1 εως 3 ηλεκτρόνια. Το Η αν και ανήκει ατην ΙΑ ομά-δα συμπεριφέρεται ως αμέταλλο, δηλαδή προσλαμβάνει ένα ηλεκτρόνιο.

3. Τα ιόντα που σχηματίζονται διατάσσονται στο χώρο σε κανονικά γεωμετρι-κά σχήματα τους ιοντικούς κρυστάλλους.

→→→→→ Ο χημικός τύπος που περιγράφει τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται τομόριο της ένωσης τον ακριβή αριθμό τους και τη διάταξη των ηλεκτρονίων τηςεξωτερικής στιβάδας των ατόμων του μορίου λέγεται ηλεκτρονιακός τύπος.

• Χαρακτηριστικά ιοντικών ενώσεων: Ιοντικές ενώσεις είναι τα οξείδια τωνμετάλλων, τα υδροξείδια των μετάλλων και τα άλατα π.χ. CaO, KOH, NaCl.1. Δεν αποτελούνται από μόρια αλλά τα ιόντα σχηματίζουν κρυσταλικό πλέγμα.2. Λόγω των ισχυρών ηλεκτροστατικών δυνάμεων Coulomb οι ιοντικές ενώσεις

είναι στερεές με υψηλά σημεία τήξεως.3. Οι κρύσταλλοι τους είναι σκληροί και εύθραυστοι και όχι ελατοί και όλκιμοι

όπως των μετάλλων.4. Σε στερεή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού. Όμως τα τήγμα-

τα τους και τα υδατικά τους διαλύματα άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα.5. Είναι γενικά ενώσεις ευδιάλυτες στο νερό.

• Ομοιοπολικός δεσμός: Είναι ο χημικός δεσμός που δημιουργείται με αμοιβαίασυνεισφορά ενός ή περισσοτέρων ηλεκτρονίων με αποτέλεσμα τα άτομα που συν-δέονται να κατέχουν από κοινού ένα, δύο ή τρια κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων.• Χαρακτηριστικά ομοιοπολικού δεσμού:

1. Είναι δεσμός που σχηματίζεται ανάμεσα σε δύο όμοια ή διαφορετικά αμέταλλα.2. Οι δυνάμεις που συγκρατούν τα άτομα είναι ηλεκτρομαγνητικής φύσης.3. Τα άτομα συνεισφέρουν αμοιβαία τα μονήρη ηλεκτρόνια της εξωτερικής

στοιβάδας.4. Ο ομοιοπολικός δεσμός οδηγεί στο σχηματισμό μορίων.

Ένας ομοιοπολικός δεσμός χαρακτηρίζεται ως απλός (–), διπλός (=) ή τριπλός (≡) ότανμεταξύ των ατόμων υπάρχουν ένα, δύο ή τρία κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων αντίστοιχα.

→→→→→ Ο συντακτικός τύπος μας δείχνει από ποια και πόσα άτομα αποτελείται τομόριο της ένωσης και τον τρόπο που συνδέονται μεταξύ τους.



• Ηλεκτραρνητικότητα, είναι η τάση του ατόμου στοιχείου να έλκει ηλεκτρόνιαόταν συμμετέχει στο σχηματισμό χημικών δεσμών.

• Μη πολικός ομοιοπολικός δεσμός: Όταν τα άτομα που σχηματίζουν τονομοιοπολικό δεσμό ανήκουν στο ίδιο στοιχείο έχουν ίδια ηλεκτραρνητικότητα μεαποτέλεσμα να έλκουν εξίσου το κοινό ζεύγος ηλεκτρονίων, οπότε έχουμεομοιόμορφή κατανομή του κοινού ζεύγους ηλεκτρονίων, και ο δεσμός είναι μηπολικός, π.χ. το μόριο Ο2: Ο = Ο.

• Πολικός ομοιοπολικός δεσμός: Όταν τα άτομα που σχηματίζουν τον ομοιοπολικόδεσμό είναι διαφορετικής ηλεκτραρνητικότητας, το κοινό ζευγάρι των ηλεκτρονίωνμετατοπίζεται προς το μέρος του ηλεκτραρνητικότερου ατόμου με αποτέλεσμανα σχηματίζεται πολικός δεσμός.

π.χ. το μόριο του υδροχλωρίου:

• Xαρακτηριστικά ομοιοπολικών ενώσεων: Ομοιοπολικές ενώσεις είναι τα οξέα,τα οξείδια των αμετάλλων και οι οργανικές ενώσεις π.χ. ΗCN, HCl, SO2, CH4.

1. Οι ομοιοπολικές ενώσεις αποτελούνται από μόρια μεταξύ των οποίωνασκούνται ασθενείς ελκτικές δυνάμεις.

2. Σε καθαρή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, τα υδατικά διαλύματαορισμένων ομοιοπολικών ενώσεων εμφανίζουν ηλεκτρική αγωγιμότητα.

3. Είναι συνήθως αδιάλυτες στο νερό εκτός αν αντιδρούν με αυτό.

• Αριθμός οξείδωσης, ορίζεται ως:• Το πραγματικό φορτίο του ιόντος στις ιοντικές ενώσεις.• Το φαινομενικό φορτίο που αποκτά το άτομο αν τα κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων

αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικότερο άτομο στις ομοιοπολικές ενώσεις.→→→→→ Ο υπολογισμός του αριθμού οξείδωσης μπορεί να γίνει με τη βοήθεια των

πρακτικών κανόνων που αναφέρονται στη σελίδα 130 των ΒΙΒΛΙΟμαθη-μάτων Xημείας Α΄ Λυκείου - εκδόσεις ΟΡΟΣΗΜΟ.

• Γραφή μοριακού τύπου ανόργανης ένωσης:Κάθε ανόργανη ένωση (ανεξάρτητα από το είδος του δεσμού που έχει) μπορούμενα πούμε ότι αποτελείται από δύο τμήματα, ένα με θετικό αριθμό οξείδωσης (Θμε Α.Ο. = +x) και ένα με αρνητικό αριθμό οξείδωσης (Α με Α.Ο. = –ψ).



Πολυατομικά ιόντα:

Συνήθεις τιμές Α.Ο. στοιχείων στις ενώσεις τους:

Μέταλλα Αμέταλλα

Li, Na, K, Ag: +1 F: –1Ca, Ba, Zn, Mg: +2 H: +1, (–1)Al, Bi: +3 O: –2, (–1, +2)Hg, Cu: +1,+2 Cl, Br, I: –1 (+1, +3, +5, +7)Fe, Co, Ni: +2, +3 S: –2 (+4, +6)Pb, Sn, Pt: +2, +4 N, P,Sb, As: –3 (+3, +5)Cr: +2, +3, +6 C, Si: –4 (+4)Mn: +2, +3, +4, +6, +7Au: +1, +3

Για να γράψουμε τον μοριακό τύπο της ένωσης μεταξύ του Θ και του Α:

• Γράφουμε πρώτα το θετικό τμήμα και μετά το αρνητικό Θ+xΑ–ψ

• Τον Α.Ο. του πρώτου βάζουμε δείκτη στο δεύτερο και αντίστροφα. Ακολουθείαπλοποίηση στους δείκτες αν γίνεται. Να σημειώσουμε ότι αν κάποιος δείκτηςείναι το 1 τότε αυτός παραλείπεται.

• Αν κάποιο από τα τμήματα Θ ή Α είναι πολυατομικό και παίρνει δείκτημεγαλύτερο του 1, το κλείνουμε σε παρένθεση.


41.Βημα 2ο Επαναλαμβάνουμε τις ασκήσεις “κλειδιά”

Επαναλαμβάνουμετις ασκήσεις - κλειδιά

Α. Από το 2ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίουΝα λύσω τις ασκήσεις:17, 20, 22, 25, 27, 30, 31, 32, 34, 41, 43, 44, 46, 48, 50, 51, 52, 54,55, 58, 61, 62, 64

Β. Από το 2ο κεφάλαιο(Βιβλιομαθήματα Χημείας Α’ Λυκείου, εκδόσεις “ΟΡΟΣΗΜΟ”)Να διαβάσω τις λυμένες ασκήσεις:§ 2.1: 1, 2, 4§ 2.2: 1, 2, 4, 5§ 2.3: 1, 2§ 2.4: 1, 2, 3, 5§ 2.5: Παράδειγμα σελίδας 130

Να λύσω τις ασκήσεις:§ 2.1: 1, 2, 6, 7, 8§ 2.2: 1, 2, 6, 9, 10, 12§ 2.3: 1, 2, 3§ 2.4: 1, 2, 8, 10, 11§ 2.5: 4, 5, 6

42. Επαναλαμβάνουμε τις ασκήσεις “κλειδιά” Βήμα 2ο


1. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή των:α. 14Si β. 20Ca γ. 9F– δ. 19Κ+

Λύση:

α. Z = 14, άρα 14p και 14e. 14Si: K(2), L(8), M(4)

β. Z = 20, άρα 20p και 20e. 20Ca: K(2), L(8), M(8), N(2)

γ. Z = 9, άρα 9p και 9 + 1 = 10e. 9F–: K(2), L(8)

δ. Z = 19, άρα 19p και 19 – 1 = 18e. 19K+: K(2), L(8), M(8)

2. Δίνονται τα χημικά στοιχεία 12Μg, 8O και 16S.α. Να βρείτε τη θέση τους στον περιοδικό πίνακα.β. Ποια από αυτά έχουν παρόμοιες χημικές ιδιότητες;γ. Να συγκρίνετε τις ατομικές τους ακτίνες.δ. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των ενώσεων του 12Mg και

του 8Ο με το 1Η.

Λύση:

α. Γράφουμε τις ηλεκτρονιακές δομές των στοιχείων και βρίσκουμε την θέση τουςστον περιοδικό πίνακα.

12Mg K(2), L(8), M(2) IIA ομάδα, 3η περίοδος

8O K(2), L(6) VIA ομάδα, 2η περίοδος

16S K(2), L(8), M(6) VIA ομάδα, 3η περίοδος

β. Παρόμοιες χημικές ιδιότητες έχουν τα στοιχεία που βρίσκονται στην ίδια ομάδατου περιοδικού πίνακα, δηλαδή τα Ο και S.

γ. Το Mg και το S ανήκουν στην ίδια περίοδο του περιοδικού πίνακα, όμως σε μιαπερίοδο η ακτίνα αυξάνεται από δεξιά προς τ’αριστερά δηλαδή όσο μειώνεται οατομικός αριθμός, άρα το Mg έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από το S.Το S και το O ανήκουν στην ίδια ομάδα του περιοδικού πίνακα, όμως σε μιαομάδα η ακτίνα αυξάνεται από πάνω προς τα κάτω δηλαδή όσο μεγαλώνει ο

Λύνουμεπερισσότερεςασκήσεις


43.Βήμα 3ο Λύνουμε περισσότερες ασκήσεις

ατομικός αριθμός, άρα το S έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από το O. Συνεπώςη σειρά των στοιχείων με βάση την ατομική ακτίνα είναι: 12Μg < 16S < 8O.

δ. Οι ηλεκτρονιακές δομές των ατόμων των στοιχείων είναι:

12Mg: Κ(2), L(8), M(2) Mgi

i1H: K(1) H

i

Έχουμε ένα μέταλλο (Mg) και υδρογόνο (Η), συνεπώς έχουμε ιοντικό δεσμό.Για να αποκτήσουν δομή ευγενούς αέριου το Mg αποβάλλει 2 ηλεκτρόνια ενώτο Η προσλαμβάνει 1:

Άρα κατά τη δημιουργία του δεσμού ένα άτομο Mg αποβάλλει 2 ηλεκτρόνια ταοποία προσλαμβάνουν 2 άτομα H.

Οι ηλεκτρονιακές δομές των ατόμων των στοιχείων είναι:

8Ο: Κ(2), L(6) O⋅ ⋅i i

i i 1H: K(1) Hi

To O έχει 2 μονήρη ηλεκτρόνια, άρα μπορεί να σχηματίσει μέχρι 2 απλούς ομοιο-πολικούς δεσμούς, ενώ κάθε άτομο Η έχει 1 μονήρες ηλεκτρόνιο και μπορεί νασχηματίσει μόνο 1 απλό ομοιοπολικό δεσμό. Άρα:

3. Να υπολογίσετε τον αριθμό οξείδωσης του S στα παρακάτω μόρια και ιόντα:α. Η2S β. Na2SO4 γ. SO3

2–

Λύση:

Έστω x ο αριθμός οξείδωσης του θείου.α. Η2S: Σύμφωνα με τους κανόνες ισχύει:

2. Α.Ο.Η +1·Α.Ο.S = 0 ⇔ 2(+1) + x = 0 ⇔ x = –2 δηλαδή, στο Η2S έχουμε A.O.S = –2

β. Νa2SO4: Iσχύει2·Α.Ο.Na +1·Α.Ο.S + 4A.O.O = 0 ⇔ 2(+1) + x + 4(–2) = 0 ⇔ x = +6δηλαδή, στο Na2SO4 έχουμε A.O.S = +6.

γ. SO32–: Ισχύει

1·Α.Ο.S + 3·Α.Ο.Ο = –2 ⇔ x + 3(–2) = –2 ⇔ x = +4δηλαδή στο SO3

2– έχουμε A.O.S = +4


44. Λύνουμε μόνοι μας Βήμα 4ο

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Λύνουμεμόνοι μας

1. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή των:α. 11Νa β. 35Br γ. 20Ca2+ δ. 17Cl–

2. Το άτομο ενός στοιχείου Χ έχει μαζικό αριθμό 37 και περιέχει στον πυρήνατου 3 νετρόνια περισσότερα από πρωτόνια. Να βρεθούν:α. Ο ατομικός αριθμός του στοιχείου.β. Η ηλεκτρονιακή δομή του στοιχείου.γ. Η ομάδα και η περίοδος που ανήκει το στοιχείο.


45.Βήμα 4ο Λύνουμε μόνοι μας

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

3. Στο κατιόν Li+ o αριθμός των νετρονίων είναι διπλάσιος από τον αριθμότων ηλεκτρονίων, ενώ ο μαζικός του αριθμός είναι 7. Να βρεθούν:α. Ο ατομικός αριθμός του στοιχείου.β. Η ηλεκτρονιακή δομή του στοιχείου.γ. Η ομάδα και η περίοδος που ανήκει το στοιχείο.

4. Να βρείτε σε ποια ομάδα και ποια περίοδο του περιοδικού πίνακα είναιτοποθετημένα τα παρακάτω χημικά στοιχεία:α. 2Ηe β. 13Al γ. 18Ar δ. 5B



.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

5. Nα βρείτε τον ατομικό αριθμό των παρακάτω στοιχείων:α. Του πρώτου αλογόνου.β. Του τρίτου ευγενούς αερίου.γ. Της δεύτερης αλκαλικής γαίας.δ. Του στοιχείου της 4ης περιόδου με τη μεγαλύτερη ατομική ακτίνα.

6. Δίνονται τα στοιχεία: 6C, 7N, 12Mg, 14Si, 17Cl, 20Ca. Να βρείτε ποια απόαυτά έχουν παραπλήσιες χημικές ιδιότητες.



.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

7. Να συγκρίνετε ως προς το μέγεθος τα παρακάτω ζεύγη:α. 11Νa - 14Si β. 9F - 35Br γ. 19K+ - 17Cl–

8. Να υπολογίσετε τον αριθμό οξείδωσης του Ν στις παρακάτω ενώσεις καιστα παρακάτω ιόντα:α. Ν2Ο5 β. ΝΗ3 γ. NaNO3 δ. Ca(NO2)2



.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

9. Να συμπληρώσετε τον πίνακα γράφοντας σε κάθε κενό τον αντίστοιχο μο-ριακό τύπο και να ονομάσετε τις ενώσεις που προκύπτουν:



.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

10. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των ιοντικών ενώσεων:α. NaH β. MgBr2 γ. Ca3N2

Δίνονται οι ατομικοί αριθμοί: Νa = 11, H = 1, Mg = 12, Br = 35, Ca = 20, N = 7



.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

11. Nα γράψετε τους ηλεκτρονιακούς και τους συντακτικούς τύπους τωνομοιοπολικών ενώσεων:α. ΗBr β. PCl3 γ. HCNΔίνονται οι ατομικοί αριθμοί: H = 1, Br = 35, P = 15, Cl = 17, C = 6, N = 7.

51.Βήμα 5ο Ελέγχουμε τη γνώση μας


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Ελέγχουμε τηγνώση μας

Θέμα 1ο

Α. Ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων σε στιβάδα με κύριο κβαντικό αριθμό n,δίνεται από τη σχέση:α. n2 β. 4n γ. 2n2 δ. 2n + 1

(Μονάδες 5)

Β. Τα χημικά στοιχεία της VA ομάδας του περιοδικού πίνακα έχουν στην εξω-τερική στιβάδα:α. 5 μονήρη ηλεκτρόνια β. 4 μονήρη ηλεκτρόνιαγ. 2 μονήρη ηλεκτρόνια δ. 3 μονήρη ηλεκτρόνια

(Μονάδες 5)

Γ. Το Κ έχει στις ενώσεις του αριθμό οξείδωσης:α. +2 β. –2 γ. 0 δ. +1

(Μονάδες 5)

Δ. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.α. Η στιβάδα με την μικρότερη ενέργεια είναι η Κ.β. Σε μία ομάδα του περιοδικού πίνακα η ατομική ακτίνα αυξάνεται από κάτω

προς τα πάνω.γ. Ο δεσμός στο μόριο του Cl2 είναι πολωμένος.δ. Τα αλογόνα είναι μέταλλα.ε. Δομικές μονάδες των ομοιοπολικών ενώσεων είναι τα μόρια.

(Μονάδες 10)

52. Ελέγχουμε τη γνώση μας Βήμα 5ο


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 2ο

Α. Να συμπληρώσετε τα κενά στον παρακάτω πίνακα:

(Μονάδες 12)

Β. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:α. ΜgCl2 β. K2O γ. NH3

Δίνονται οι ατομικοί αριθμοί: Μg = 12, Cl = 17, K = 19, O = 8, N = 7, H = 1.(Μονάδες 9)

53.Βήμα 5ο Ελέγχουμε τη γνώση μας


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Γ. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή των:α. 20Ca β. 16S

(Μονάδες 4)

Θέμα 3ο

A. Nα συγκρίνετε την ατομική ακτίνα των:α. 7Ν και 15Ρ β. 19Κ και 20Ca

(Μονάδες 10)

Β. Δίνονται τα χημικά στοιχεία Χ και Ψ. Το Χ βρίσκεται στην 2η περίοδο και,στην ΙVA ομάδα, ενώ το Ψ βρίσκεται στην 3η περίοδο και έχει 6 ηλεκτρό-νια στην εξωτερική του στιβάδαα. Να υπολογίσετε τους ατομικούς αριθμούς των Χ και Ψ.β. Βα γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των Χ και Ψ.γ. Το στοιχείο Ψ είναι μέταλλο ή αμέταλλο;.

(Μονάδες 15)

54. Ελέγχουμε τη γνώση μας Βήμα 5ο


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 4ο

Δίνονται τα χημικά στοιχεία Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, με ατομικούς αριθμούς 3, 5, 9,11, 17, 37 αντίστοιχα.α. Ποια από τα στοιχεία έχουν παρόμοιες ιδιότητες;β. Να γράψετε τους χημικούς τύπους των ενώσεων του υδρογόνου (1Η) με το

Δ και το Γ.γ. Να συγκρίνετε τις ατομικές ακτίνες των Γ, Δ, Ε.

(Μονάδες 25)

Documents

Χημεία Α' Λυκείου - 2