บทท�� 2บทท�� 2

อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลยภาพอุ�ปสงค์� อุ�ปทาน

และภาวะดุ�ลยภาพ

อุ�ปสงค์� (demand) อุ�ปสงค์� (demand)

2.1 ค์วามหมายขอุงอุ�ปสงค์�“จำ�านวนส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุ

ใดุชน�ดุหน"�งท��ผู้$�บริ�โภค์ต้�อุงการิซื้()อุภายในริะยะเวลาท��ก�าหนดุให� ณ ริะดุ,บริาค์าต้-าง ๆ ก,นขอุงส�นค์�าชน�ดุน,)น หริ(อุ ณ ริะดุ,บริายไดุ�ต้-าง ๆ ก,นขอุงผู้$�บริ�โภค์ หริ(อุ ณ ริะดุ,บริาค์าต้-าง ๆ ก,นขอุงส�นค์�าชน�ดุอุ(�นท��เก��ยวข�อุง”

อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามหมายอุ�ปสงค์�หน,งส(อุหน�า13

เลขหน�า2/2

2.3 ป0จำจำ,ยท��เป1นต้,วก�าหนดุอุ�ปสงค์�และฟั0งก�ช,นอุ�ปสงค์� (demand

determinants and demand function)2.3.1 ป0จำจำ,ยท��เป1นต้,วก�าหนดุอุ�ปสงค์�

1) ริะดุ,บริาค์าส�นค์�าชน�ดุน,)น ๆ ในต้ลาดุ (price : Px) ดุ�วยเหต้�ท�� ผู้$�บริ�โภค์ม�ริายไดุ�จำ�าก,ดุ การิท��ริาค์าส�นค์�าชน�ดุหน"�งส$งข")นจำะท�าให�ผู้$�บริ�โภค์บางค์นใช�ส�นค์�าชน�ดุอุ(�นซื้"�งริาค์าย,งค์งท��ทดุแทนจำ�านวนซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุน,)นก3จำะลดุลง ในทางต้ริงข�ามถ้�าริาค์าส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุหน"�งลดุลง ผู้$�บริ�โภค์ก3จำะซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุน,)นมากข")น

หน,งส(อุหน�า13

เลขหน�า2/4อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ป0จำจำ,ยต้,วก�าหนดุอุ�ปสงค์�

2) ริะดุ,บริายไดุ�เฉล��ยขอุงผู้$�บริ�โภค์ (Income : I) โดุยท,�วไปเม(�อุริายไดุ�เฉล��ยขอุงผู้$�บริ�โภค์ส$งข")น ท�าให�การิซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุหน"�ง ๆ เปล��ยนแปลงไป โดุยจำะเปล��ยนแปลงไปใน ท�ศทางเดุ�ยวก,น ในกริณ�ท��เป1นส�นค์�าปกต้� (normal goods) และส�นค์�าฟั� 7มเฟั8อุย (luxury goods) แต้-จำะเปล��ยนแปลงไปในท�ศทางต้ริงก,นข�ามก,นในกริณ�ท��เป1นส�นค์�าดุ�อุยค์�ณภาพ (inferior goods)

หน,งส(อุหน�า14

เลขหน�า2/5อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ป0จำจำ,ยต้,วก�าหนดุอุ�ปสงค์�

3) การิเปล��ยนแปลงริะดุ,บริาค์าส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุอุ(�นท��เก��ยวข�อุง

(1) ส�นค์�าท��ใช�ทดุแทนก,น (substitute) การิเปล��ยนแปลงขอุง ริะดุ,บริาค์าส�นค์�าปริะเภทน�)จำะท�าให�จำ�านวนซื้()อุส�นค์�าเดุ�ม (Qx) เปล��ยนแปลงไปในท�ศทางเดุ�ยวก,น

(2) ส�นค์�าท��ใช�ปริะกอุบก,น (complement) การิเปล��ยนแปลงขอุง ริะดุ,บริาค์าส�นค์�าปริะเภทน�)ย-อุมท�าให�จำ�านวนซื้()อุส�นค์�าเดุ�ม (Qx) เปล��ยนแปลงไปในทางต้ริงก,นข�าม4) ขนาดุขอุงปริะชากริท,)งหมดุ (population size : Pz) เม(�อุปริะชากริเพ��มข")นค์วามต้�อุงการิส�นค์�าและบริ�การิจำะส$งข")น ดุ�วย

หน,งส(อุหน�า14

เลขหน�า2/6อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ป0จำจำ,ยต้,วก�าหนดุอุ�ปสงค์�

5) การิกริะจำายริายไดุ�ริะหว-างค์ริ,วเริ(อุน (income distribution between household : Di) ปริะเทศท��ม�การิกริะจำายไดุ�ท��เลว (ม� ค์วามเหล(�อุมล�)าก,นมาก) จำ�านวนซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิบางชน�ดุ (ส�นค์�าส�าหริ,บผู้$�ท��ม�ริายไดุ�ส$ง) จำะส$งข")น ในขณะท��จำ�านวนซื้()อุ ส�นค์�าและบริ�การิบางชน�ดุ (ส�นค์�าส�าหริ,บผู้$�ท��ม�ริายไดุ�ต้��า) จำะ ลดุลง6) ริสน�ยมหริ(อุค์วามพอุใจำขอุงผู้$�บริ�โภค์ (taste : T)7) ดุ�นฟั9าอุากาศหริ(อุฤดุ$กาล (seasonal : S)

หน,งส(อุหน�า14

เลขหน�า2/7อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ป0จำจำ,ยต้,วก�าหนดุอุ�ปสงค์�

2.3.2 ฟั0งก�ช,นอุ�ปสงค์� (demand function)

ฟั0งก�ช,นอุ�ปสงค์�ข�างต้�น แปลค์วามหมายไดุ�ว-า จำ�านวนซื้()อุส�นค์�า ข")นอุย$-ก,บริาค์าขอุงส�นค์�า X(Px) ริะดุ,บริายไดุ�เฉล��ยขอุงผู้$�บริ�โภค์ (I) ริะดุ,บริาค์าส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุอุ(�นท��เก��ยวข�อุงก,น (Py) ขนาดุขอุงปริะชากริท,)งหมดุ (Pz) การิกริะจำายริายไดุ�ขอุงค์ริ,วเริ(อุน (Di) ริสน�ยมหริ(อุค์วามพอุใจำขอุงผู้$�บริ�โภค์ (T) และดุ�นฟั9าอุากาศหริ(อุฤดุ$กาล (S)

หน,งส(อุหน�า15

เลขหน�า2/8

ST,Di,Pz,Py,I,Px,fdxQ

dxQX

อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ฟั0งก�ช,นอุ�ปสงค์�

2.4 กฎขอุงอุ�ปสงค์� (law of demand)

“ ถ้�าส��งอุ(�น ๆ อุย$-ค์งท�� จำ�านวนซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุใดุชน�ดุหน"�งย-อุมเปล��ยนแปลงในท�ศทางต้ริงก,นข�ามก,บริาค์าขอุงส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุน,)นเสมอุ ค์�ากล-าวน�)ค์(อุ ”

กฎอุ�ปสงค์� “ ” (low of demand)

หน,งส(อุหน�า15

เลขหน�า2/10

dxx

dxx

QP และถ้�าQP ถ้�า

อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/กฎขอุงอุ�ปสงค์�

2.5 ต้าริางอุ�ปสงค์�และเส�นอุ�ปสงค์� (demand schedule

and demand curve)ต้าริางอุ�ปสงค์� ม�อุย$- 2 ปริะเภท ค์(อุ

1) ต้าริางอุ�ปสงค์�เฉพาะบ�ค์ค์ล (individual demand schedule) เป1นช�ดุต้,วเลขท��แสดุงให�ทริาบถ้"งจำ�านวนซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุใดุชน�ดุหน"�งขอุงค์นใดุค์นหน"�ง ณ ริะดุ,บริาค์าต้-าง ๆ ก,นในริะยะเวลาท��ก�าหนดุให�

หน,งส(อุหน�า16

เลขหน�า2/12อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ต้าริางอุ�ปสงค์�

2) ต้าริางอุ�ปสงค์�ริวมหริ(อุต้าริางอุ�ปสงค์�ขอุงต้ลาดุ(total demand schedule or market demand schedule)เป1นช�ดุขอุงต้,วเลขท��แสดุงให�ทริาบถ้"งจำ�านวนซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิขอุงต้ลาดุ ณ ริะดุ,บริาค์าต้-าง ๆ ก,น ในริะยะเวลาใดุเวลาหน"�ง การิหาจำ�านวนซื้()อุขอุงต้ลาดุท�าไดุ�โดุยริวมจำ�านวนซื้()อุขอุงบ�ค์ค์ลท,)งหมดุในต้ลาดุ ณ ริะดุ,บริาค์าต้-าง ๆ ภายในริะยะเวลาท��ก�าหนดุให�

เลขหน�า2/15อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ต้าริางอุ�ปสงค์� หน,งส(อุหน�า

17

2.6 ค์วามแต้กต้-างริะหว-างการิเปล��ยนแปลง จำ�านวนซื้()อุและการิ

เปล��ยนแปลงขอุงอุ�ปสงค์�2.6.1 การิเปล��ยนแปลงจำ�านวนซื้()อุ (change in

the quantity demanded) หมายถ้"ง จำ�านวนซื้()อุส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุ ใดุชน�ดุหน"�งเปล��ยนไปเน(�อุงจำากริาค์าขอุงส�นค์�าชน�ดุน,)นเปล��ยนแปลงโดุยท��ป0จำจำ,ยก�าหนดุอุ�ปสงค์�อุ(�นท,)ง 6 ต้,ว อุย$-ค์งท�� ในกริณ�เช-นน�)เส�นอุ�ปสงค์�จำะไม-เปล��ยนแปลงแต้- เป1นเพ�ยงเค์ล(�อุนย�ายไปต้ามเส�นอุ�ปสงค์� (move along curve) เส�นเดุ�ม น,�นค์(อุ

เลขหน�า2/18อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง หน,งส(อุหน�า

19

การิเพ��มข")นขอุงจำ�านวนซื้()อุจำะหมายถ้"งการิเค์ล(�อุนย�ายลงมาต้ามเส�นอุ�ปสงค์�อุ,นเน(�อุงมาจำากริาค์าลดุลง ในทางต้ริงก,นข�าม การิลดุลงขอุงจำ�านวนซื้()อุจำะหมายถ้"งการิเค์ล(�อุนย�ายข")นไปต้ามเส�นอุ�ปสงค์�อุ,นเน(�อุงจำากริาค์าส$งข")น

ริาค์าส$งข")นท�าให�จำ�านวนซื้()อุ

ลดุลง โดุยม�การิย�ายจำ�ดุบน

เส�น DD ( จำาก A ไป B)

ริาค์าส$งข")นท�าให�จำ�านวนซื้()อุ

ลดุลง โดุยม�การิย�ายจำ�ดุบน

เส�น DD ( จำาก A ไป B)ริาค์าลดุลงท�าให�จำ�านวนซื้()อุ

เพ��มข")น โดุยม�การิ ย�ายจำ�ดุ

บนเส�น DD ( จำากA ไป C)

ริาค์าลดุลงท�าให�จำ�านวนซื้()อุ

เพ��มข")น โดุยม�การิ ย�ายจำ�ดุ

บนเส�น DD ( จำากA ไป C)

เลขหน�า2/19

หน,งส(อุหน�า19อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง

2.6.2 การิเปล��ยนแปลงอุ�ปสงค์� (change in demand) หมายถ้"ง การิท��ป0จำจำ,ยก�าหนดุอุ�ปสงค์�อุ(�นๆ เช-น ริะดุ,บริายไดุ�เฉล��ยขอุง ค์ริ,วเริ(อุน การิเปล��ยนแปลงริะดุ,บริาค์าส�นค์�าและบริ�การิชน�ดุอุ(�นท��เก��ยวข�อุงก,น ขนาดุขอุงปริะชากริท,)งหมดุ การิกริะจำายริายไดุ� ค์วามน�ยมขอุงผู้$�บริ�โภค์ท��ม�ต้-อุส�นค์�าและบริ�การิน,)นและฤดุ$กาลหริ(อุเทศกาลท��ต้�อุงการิใช�ส�นค์�าและบริ�การิน,)น ๆ ต้,วใดุต้,วหน"�งหริ(อุหลายต้,วในจำ�านวนน�)ไดุ�เปล��ยนแปลงไปและม�ผู้ลให�จำ�านวนซื้()อุเพ��มข")นหริ(อุลดุลง ท,)ง ๆ ท��ริะดุ,บริาค์าส�นค์�าย,งค์งเดุ�ม

เลขหน�า2/20

หน,งส(อุหน�า19อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง

ในกริณ�เช-นน�)จำะท�าให�ม�การิเค์ล(�อุนย�ายขอุงเส�นอุ�ปสงค์�ท,)งเส�น (shift in demand curve) ซื้"�งแต้กต้-างจำากการิเปล��ยนแปลงจำ�านวนซื้()อุ เพริาะน,�นเป1นเพ�ยงการิเค์ล(�อุนย�ายไปต้ามเส�น อุ�ปสงค์�เส�นเดุ�ม (move along curve) หากป0จำจำ,ยอุ(�น ๆ (นอุกจำากริาค์าส�นค์�า) เปล��ยนแปลงไป ท��ม�ผู้ลให�จำ�านวนซื้()อุเพ��มข")น เส�นอุ�ปสงค์�ก3จำะเปล��ยนแปลงไปทางขวาม(อุ ในทางต้ริงก,นข�าม ถ้�าเปล��ยนแปลงไปในทางท��ม�ผู้ลให�จำ�านวนซื้()อุลดุลง เส�นอุ�ปสงค์� ก3จำะเปล��ยนแปลงไปทางซื้�ายม(อุ

เลขหน�า2/21

หน,งส(อุหน�า19อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง

ต้าริางท�� 2.3 การิเปล��ยนแปลงอุ�ปสงค์�ส�าหริ,บเส()อุก,บริะดุ,บริายไดุ�เฉล��ยขอุงนายดุ�า

ริาค์า(บาท/ต้,ว)

จำ�านวนซื้()อุเส()อุ(ต้,ว/เดุ(อุน) ขอุงนายดุ�าท��ม�ริายไดุ�เฉล��ยต้-อุเดุ(อุน ริายไดุ� 5,000 บาท/เดุ(อุน ริายไดุ� 8,000 บาท/เดุ(อุน (D) (D )

100150200

432

543

1

เลขหน�า2/22อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง หน,งส(อุหน�า

20

เส�นอุ�ปสงค์� DD จำะเปล��ยนไปทางขวาม(อุ เป1นเส�น D D เม(�อุ

• I • P (P ) • P • D ดุ�ข")น • T • S (ในฤดุ$กาล)

เส�นอุ�ปสงค์� DD จำะเปล��ยนไปทางขวาม(อุ เป1นเส�น D D เม(�อุ

• I • P (P ) • P • D ดุ�ข")น • T • S (ในฤดุ$กาล)

s c z

i

1 1

เลขหน�า2/24

หน,งส(อุหน�า21อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง

P เส�นอุ�ปสงค์� DD จำะเปล��ยนไปทางซื้�ายม(อุ

เป1นเส�น D D เม(�อุ• I • P (P ) • P • D เลวลง • T • S (ในฤดุ$กาล)

เส�นอุ�ปสงค์� DD จำะเปล��ยนไปทางซื้�ายม(อุ เป1นเส�น D D เม(�อุ

• I • P (P ) • P • D เลวลง • T • S (ในฤดุ$กาล)

2 2

i

s c z

เลขหน�า2/26อุ�ปสงค์� อุ�ปทาน และภาวะดุ�ลภาพ/ค์วามแต้กต้-าง หน,งส(อุหน�า

21