ԵՄ 27 ԱՆԴԱՄ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՕՐԻՆԱԿԱՆ … › up › library › Comparative_Study_Armenian_Vol1_… · Քեթրին Քոսգրեյվ Քաղաքականության

Միգ րա ցիայի մի ջազ գա յին կազ մա կեր պու թյուն (ՄՄԿ)

ԵՄ 27 ԱՆԴԱՄ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՕՐԻՆԱԿԱՆ ՆԵՐԳԱՂԹԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՕՐԵՆՔՆԵՐ

Հատոր I

N° 28 Մի ջազ գա յին միգ րա ցի ոն

իրա վունք


իրա վունք

ԵՄ 27 ԱՆԴԱՄ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՕՐԻՆԱԿԱՆ

ՆԵՐԳԱՂԹԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՕՐԵՆՔՆԵՐ


ՄՄԿ-ը փոր ձել է ա պա հո վել այս փաս տաթղ թի բո վան դա կու թյան ճշգր տու թյունն ու ամ բող ջա-կա նու թյու նը, այ նուա մե նայ նիվ, դրա նում ներ կա յաց ված տե սա կետ նե րը, տե ղե կու թյուն նե րը, մեկ-նա բա նու թյուն նե րը և եզ րա կա ցու թյուն նե րը պատ կա նում են հե ղի նակ նե րին և հե տա զո տու թյունն իրա կա նաց նող մաս նա գետ նե րին և պար տա դիր չէ, որ ար տա ցո լեն ՄՄԿ -ի և դրա ան դամ պե տու-թյուն նե րի պաշ տո նա կան դիր քո րո շու մը։ ՄՄԿ-ը պա տաս խա նատ վու թյուն չի կրում որ ևէ կորս տի կամ վնա սի հա մար, ո րը կա րող է ա ռա ջա նալ սույն փաս տաթղ թում պա րու նակ վող տե ղե կու թյուն-նե րը հիմք ըն դու նելու կամ դրանք օգ տա գործե լու հետ ևան քով:

Հ րա տա րա կիչ՝ Միգ րա ցիայի մի ջազ գա յին կազ մա կեր պու թյուն

Մո րիյոնզ փ., 17 1211 Ժնև 19 Շ վեյ ցա րիա Հեռ.՝ +41.22.717 91 11 Ֆաքս՝ +41.22.798 61 50 Էլ-փոստ՝ [email protected] Վեբ կայք՝ http://www.iom.int

ISSN 2310-5771

© 2013 Միգ րա ցիայի մի ջազ գա յին կազ մա կեր պու թյուն (ՄՄԿ)

Բո լոր իրա վունք նե րը պահ պան ված ե ն։ Սույն հրա պա րակ ման ոչ մի մաս չի կա րող վե րար-տադրվել, պահ վել տե ղե կատ վա կան –ո րո նո ղա կան հա մա կար գում, կամ փո խանց վել որ ևէ ձևով կամ մի ջո ցով՝ է լեկտ րո նային, մե խա նի կա կան, լու սա պատ ճե նա հան ման, գրառ ման կամ այլ կերպ, ա ռանց հրա տա րակ չի նախ նա կան գրա վոր հա մա ձայնու թյան։

ԵՄ 27 անդամ պետություններում օրինական ներգաղթի ոլորտի օրենքների համեմատական ուսումնասիրություն

Ներառյալ նորեկների համար յուրաքանչյուր անդամ պետությունում սահմանված պայմանների ու ձևական պահանջների գնահատում


իրա վունք



4

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

Իրենց ներդրումն ունեցած և ներգրավված անձանց ցանկ ........................6

Երախտագիտության խոսք ........................................................................ 11

Հապավումներ ............................................................................................12

Ամփոփ նկարագիր .................................................................................... 14

Ներածություն ............................................................................................ 18

Ձևավորվող ԵՄ միգրացիոն իրա վունքը և քաղա քա կանությունը ........... 22

1. ԵՄ միգրացիոն իրա վունքի և քա ղա քա կանության զարգացումը .............22

2. ԵՄ մա կար դակով օրինական միգրացիայի վե րա բեր յալ շարունակական բնույթ կրող քննարկումները .................................................................. 25

Համեմատություն ....................................................................................... 37

1. Ներգաղթի ընդհանուր քա ղա քա կանությունը և միտումները ...................37

2. Համեմատությունը ................................................................................. 422.1 Ներգաղթի կա տե գո րիաների ընդհանուր նկարագրությունը ........ 422.2. Վիզային քա ղա քա կանությունը .................................................... 442.3 Բնակության/կա ցու թյան կանոնները ........................................... 52

2.3.1 Ներգաղթի կա տե գո րիայով չպայ մանավորված ընդհանուր պայ ման ները և ըն թա ցա կարգերը ............................................52

2.3.2 Պայմանները՝ ըստ բնա կության/կա ցու թյան տևո ղու թյան ........ 702.3.3 Ներգաղթի հատուկ տեսակների համար գործող

պայմանները .......................................................................... 852.3.3.1 Ընտանիքի վե րա միա վորումը ....................................... 852.3.3.2 Աշխատանքը .............................................................. 104

2.3.3.2.1. Վարձու աշ խա տանքը ................................... 1052.3.3.2.2. Ոչ վարձու աշ խա տանքը ................................. 1312.3.3.2.3. Սեզոնային աշ խա տանքը .............................. 139

2.3.3.3 Ուսումը և վե րա պատ րաստումը ................................... 1472.3.3.3.1. Ուսումը ........................................................ 1482.3.3.3.2. Վերապատրաստումը .................................. 157

3. Երրորդ երկրների հետ համագործակցությունը ..................................... 162

Առաջարկություններ ................................................................................ 171

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ .......................................................................178

5


ԵՐԿՐՆԵՐԻ ԶԵԿՈՒՅՑՆԵՐ .....................................................................193

Ավս տրիա ................................................................................................. 194

Բելգիա ......................................................................................................217

Բուլղարիա ............................................................................................... 238

Գերմանիա ............................................................................................... 258

Դանիա ..................................................................................................... 278

Էստոնիա.................................................................................................. 300

Իռլանդիա ................................................................................................ 329

Իս պա նիա ................................................................................................ 352

Իտա լիա ....................................................................................................373

Լատվիա ................................................................................................... 393

Լեհաստան ................................................................................................413


6

Իրենց ներդրումն ունեցած և ներգրավված անձանց ցանկՔրիստին Ադամ Մի ջազ գա յին միգրացիոն իրա վունքի և իրավաբանական վարչություն, ՄՄԿ

Ալեքսանդր Դեվիյար Մի ջազ գա յին միգրացիոն իրա վունքի և իրավաբանական վարչություն, ՄՄԿ

Հետազոտությունն իրա կա նաց նող մասնագետներ

Ավս տրիաԳերհարդ ՄյուզակՊրոֆեսոր, Վիեննայի համալսարան, Սահմանադրական և վարչական իրա վունքի ինստիտուտ, Ավս տրիա

ԲելգիաՖիլիպ Դե ԲրայկերՊրոֆեսոր, Բրյուսելի Ազատ համալսարան, Եվրոպագիտության ինստիտուտ, Բելգիա

ԲուլղարիաԱնգելինա ՉորբաջիյսկաԼևենի կաթոլիկ համալսարան, Եվրոպական իրա վունքի ինստիտուտ, Բելգիա

ԳերմանիաՌոլֆ ԳուտմանԻրավաբան, Շտուտգարտ, Գերմանիա

ԴանիաԿրիստինա ՏուցենիսԾրագրերի ղեկավար, ՄՄԿ, Հռոմ, Իտա լիա

ԷստոնիաԿլեն ՋարաթսԵՄ-ում Էստոնիայի մշտական ներ կա յացուցիչ, Բրյուսել, Բելգիա*Երկրի զեկույցում արտահայտված հա յե ցա կետերը պարտադիր չէ, որ արտահայտեն Էստոնիայի կա ռա վա րու թյան տեսակետները:

7


ԻռլանդիաՔեթրին ՔոսգրեյվՔաղաքականության գծով պաշտոնյա, Իռլանդիայի ներ գաղթային հարցերով խորհուրդ, Դուբլին, Իռլանդիա

Բեռնարդ ՌայանԻրավաբանության դասախոս, Քենթի համալսարան, Քենթերբերի, Միացյալ Թա գա վո րու թյուն*Երկրի զեկույցում արտահայտված հա յե ցա կետերը պարտադիր չէ, որ արտահայտեն Իռլանդիայի կա ռա վա րու թյան տեսակետները:

Իս պա նիաԷլոյ Ռուլոբա ԳարսիաՄալագայի Համալսարան, Իս պա նիա

Իտա լիաԿրիստինա ՏուցենիսԾրագրերի ղեկավար, ՄՄԿ, Հռոմ, Իտա լիա*Շնորհակալություն ՄՄԿ-ից Սիլվիա Սպինուսոյին, Հռոմ, վերջինիս օժանդակության համար

ԼատվիաԻվարս ԻնդանսՀետազոտություն իրա կա նաց նող մասնագետ, Լատվիայի Մի ջազ գա յին հա րա բե րու թյուն ների ինստիտուտ, Ռիգա, Լատվիա

ԼեհաստանՄագդալենա ԿմակԻրավաբան, Հելսինկիի Մար դու իրա վունքների հիմնադրամ, Վարշավա, Լեհաստան

Ագաթա ՖորիսԻրավաբան, Հելսինկիի Մար դու իրա վունքների հիմնադրամ, Վարշավա, Լեհաստան

ԼիտվաՎիոլետա ՏարգոնսկիենեԴասախոս, Միկոլաս Ռոմերիս համալսարան, Վիլնյուս, Լիտվա

ԼյուքսեմբուրգԱլեքսանդր ԴեվիյարՄի ջազ գա յին միգրացիոն իրա վունքի և իրավաբանական վարչություն, ՄՄԿ, Ժնև


8

Կիպ րոսՕլգա ԳեորգիադեսԻրավաբան, Լելոս Պ. Դեմետրիադես փաստաբանական գրա սե նյակ, Նիկոսիա, Կիպ րոս

ՀունաստանԿոնստանտինոս Դ. ՄագլիվերասԴոցենտ, Էգեյան համալսարան, Միթիլեն, Հունաստան

ՀունգարիաՅուդիթ Մարիա ՏորնԴոցենտ, Իրավաբանության ֆակուլտետ, Սեգեդա համալսարան, Հունգարիա

ՄալթաՌութ ՖառուգիաԱվագ դասախոս, Մալթայի համալսարան, Իրավագիտության ֆակուլտետ, Մալթա

Միացյալ Թա գա վո րու թյունԲեռնարդ ՌայանԻրավաբանության դասախոս, Քենթի համալսարան, Քենթերբերի, Միացյալ Թա գա վո րու թյուն

Նի դեռ լանդներՏեսել Դե ԼանգեՀետազոտություն իրա կա նաց նող մասնագետ, Նեյմեգենի Ռադբաուդ համալսարան, Միգրացիոն իրա վունքի կենտրոն, Նի դեռ լանդներ

ՇվեդիաԿրիստինա ՋոնսոնԴոցենտ, Լունդի համալսարան, Ռաուլ Վալլենբերգի անվան ինստիտուտ, Շվեդիա

Չեխիայի Հանրապե տու թյունՊավել ՑիզինսկիԻրավաբան, Քաղաքացիության/ քա ղա քա ցիական և մար դու իրավունքների հարցերով խորհրդատվական կենտրոն, Պրագա, Չեխիայի Հանրապե տու թյուն

ՊորտուգալիաԻզաբել ԷստրելաԻրավաբան, Քելուզ, Պորտուգալիա

9


ՌումինիաԷմOդ ՎերեսԱվագ դասախոս, Սապիենտիայի համալսարան, Տնտեսագիտության ֆակուլտետ, Մերկուրյա-Չուկ, Ռումինիա

ՍլովակիաԲորիս ԴիվինսկիԿոմենիուսի համալսարան, Բնական գիտությունների ֆակուլտետ, Բրատիսլավա, ՍլովակիաՄիրոսլավա ՍնիրերովաՏրնավայի համալսարան, Իրավագիտության ֆակուլտետ, Սլովակիա

ՍլովենիաՆեզա ԿոգովսեկՀետազոտություն իրա կա նաց նող մասնագետ, Խաղաղության ինստիտուտ – Ժամանակակից սո ցիա լա կան և քա ղա քա կան հետազոտությունների ինստիտուտ, Լյուբլյանա, Սլովենիա

Ֆին լան դիաՌեետա ՏոյվանենԱվագ գիտաշ խա տող, «Աբո Ակադեմի» համալսարան, Մար դու իրա-վունքների ինստիտուտ, Տուրկու, Ֆին լան դիա

Ֆրան սիաԱլեքսանդր ԴեվիյարՄի ջազ գա յին միգրացիոն իրա վունքի և իրավաբանկան վարչություն, ՄՄԿ, Ժնև

11


Երախտագիտության խոսքԱյս գործում իրենց ունեցած ներդրման ու ներ կա յացրած դիտողու-թյուն ների համար երախտագիտության խոսքեր է անհրաժեշտ ուղղել ՄՄԿ–ի շրջանակներում և դրանից դուրս աշ խա տող բազմաթիվ ան ձանց. Ռիշար Պերուշո, Ջիլիան Ռեդփաթ–Քրոս, Ռիչարդ Խոլեվինսկի, Սոֆի Նոննենմախեր, Ալեքսիա Սքարլեթ, Պաոլա Պաչե, Հելեն Արմսթրոնգ, Սյուզաննա Չափման, Ստեֆանի Գոնսալեզ և Ադրիան Մելենդեզ։


12

Հապավումներ

ԱՄԿ Աշխատանքի միջազգային կազմակերպությունԱՄՆ Ամերիկայի Միացյալ ՆահանգներԱՆԳ Արդարադատություն և ներքին գործերԳՈՍԱԾ Գյուղատնտեսության ոլորտում սեզոնային աշխատողների ծրագիր ԵԱՀԿ Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության

կազմակերպությունԵՀ Եվրոպական համայնքԵՀՔ Եվրոպական հարևանության քաղաքականությունԵՄ Եվրոպական միությունԵՄՑ Եվրոպական միգրացիոն ցանցԵՍԽ վերանայված

Եվրոպական սոցիալական խարտիա (վերանայված)

ԵՍԽ Եվրոպական սոցիալական խարտիա Եվրո ԵվրոԵՏՀ Եվրոպական տնտեսական համայնքԵՏՏ Եվրոպական տնտեսական տարածքԵՔՀԿ Եվրոպական քաղաքականության հետազոտությունների կենտրոն ԻՀՆԾ Իռլանդիայի հպատակագրման և ներգաղթի ծառայությունԾԱԳՀ Ծառայությունների առևտրի գլխավոր համաձայնագիր (ԱՀԿ)ՄԱԵԿ Միգրանտ աշխատողների իրավական կարգավիճակի մասին

եվրոպական կոնվենցիա ՄԱԿ Միավորված ազգերի կազմակերպությունՄԱՁԻԱՀ ՄԱԿ-ի ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի հարցերի համատեղ ծրագիր ՄԱՄԿ Բոլոր միգրանտ աշխատողների և նրանց ընտանիքների

անդամների իրավունքների պաշտպանության մասին միջազգային կոնվենցիա

ՄԶԴ Միջազգային զարգացման դեպարտամենտ (ՄԹ)ՄԹ Միացյալ ԹագավորությունՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ Մարդու իմունային անբավարարության վիրուս/Ձեռքբերովի

իմունային անբավարարության համախտանիշՄԻԵԿ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիաՄԿԽ Միջկառավարական խորհրդակցություններ ՄՄԿ Միգրացիայի միջազգային կազմակերպությունՄՇԽ Միգրացիայի հարցերով Շվեդիայի խորհուրդՅՈՒՆԵՍԿՕ Միավորված ազգերի կազմակերպության կրթության, գիտության և

մշակույթի կազմակերպություն

13


ՆՀՎ Ներգաղթի և հպատակագրման հարցերով վարչություն (Նիդեռլանդներ)

ՆՔԳ Ներգաղթի և քաղաքացիության հարցերով գրասենյակ (Հունգարիա)

ՇՄԾ Շրջանավարտների միջազգային ծրագիր (ՄԹ)ՇՏՀ Շենգենյան տեղեկատվական համակարգՊԵՀ Պորտուգալախոս երկրների համայնք ՊՏ Եվրոպական համայնքների Պաշտոնական տեղեկագիրՎԱՊԾ Վերապատրաստման կամ արտադրական պրակտիկայի ծրագիր

(ՄԹ)ՏՀԶԿ Տնտեսական համագործակցության և զարգացման

կազմակերպությունՔՔԻՄԴ Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին

միջազգային դաշնագիրAENEAS Եվրոպական միության՝ միգրացիայի և ապաստանի բնագավառում

երրորդ երկրներին ֆինանսական և տեխնիկական աջակցության ծրագիր

CARIM Միջազգային միգրացիայի վերաբերյալ կիրառական հետազոտությունների (Եվրոմիջերկրական) միավորում

COM Հաղորդագրություն Եվրոպական հանձնաժողովից DDL Disegno di Legge (Օրենքի նախագիծ մշակելու համար Իտալիայի

կառավարությանը լիազորող ակտ)MVV Երկրում ժամանակավորապես գտնվելու թույլտվություն (Machtiging

tot Voorlopig Verblijf)NAG Ավստրիայում բնակեցման և բնակության/կացության մասին ակտ

(Niederlassungs- und Aufenthaltsgesetz) PIELAMI Համագործակցություն միգրանտ աշխատողների անօրինական

աշխատանքի կանխարգելման համար՝ օրինական աշխատանքի հնարավորությունների խթանման նպատակով (ՄՄԿ զեկույց)

SOPEMI Systeme d’Observation Permanente sur les Migrations (ՏՀԶԿ–ի՝ միգրացիայի հարցերով մշտական զեկուցման համակարգ)

TK Խորհրդարանական փաստաթղթեր (Նիդեռլանդներ)


14

Ամփոփ նկարագիրԱյս ուսում նա սի րությու նը հանձ նա րար վել է Եվ րո պա կան պառ լա մենտի կող-մից` նպա տակ ու նե նա լով ներ կա յաց նել 27 ան դամ պե տու թյուն նե րում օ րի նա-կան ներ գաղթի պայ ման նե րի ը նդ հա նուր նկա րա գիրն ու վեր լու ծու թյու նը: Վեր-լու ծու թյու նը նա խա ձեռն վել է ներ գաղթի տար բեր կա տե գո րիա նե րի հա մար ԵՄ մա կար դակով որ դեգր ված ը նդ հա նուր քա ղա քա կանու թյուն նե րի ա ռա վե լու-թյուն ներն ու հնա րա վորու թյուն ներն ու սում նա սի րե լու նպա տակով։

Միգ րա ցիայի հետ կապ ված խն դիր նե րը կար ևոր տեղ են զբա ղեց նում թե՛ ազ-գային, և թե՛ ԵՄ օ րա կար գե րում։ Ներ գաղ թի ան հրա ժեշ տու թյու նը գի տակ ցե լու հա մար է ա կան նշա նա կու թյուն են ու նե ցել այն պի սի հան գա մանք ներ, ի նչ պի-սիք են Եվ րո պայի բնակ չու թյան թվի նվա զու մը և ծե րա ցու մը: Ժո ղովր դագ րա-կան գոր ծո նը և սո ցիա լա կան ապա հո վու թյան տար բեր հա մա կար գե րի վրա դրա կան խա տե սե լի ազ դե ցու թյուն նե րը ներ գաղթի վե րա բեր յալ թեժ քն նար-կում նե րի տե ղիք են տվել թե՛ ԵՄ կա ռույց նե րում, և թե՛ ԵՄ ան դամ պե տու-թյուն նե րի շր ջա նում։ Աս տի ճա նա բար ա վե լի է խո րա նում այն հա մոզ մուն քը, որ ա ռանց միգ րանտ նե րի Եվ րո պան չի կա րո ղա նա պահ պա նել նույն կեն սա մա-կար դակը։ Որ քան էլ որ եվ րո պա կան ե րկր նե րը բարձր ո րա կա վո րում ու նե ցող եր րորդ ե րկր նե րի քա ղա քա ցի նե րի հա մար մր ցակ ցեն ա ռևտ րա –ար դյու նա բե-րա կան այլ տե րու թյուն նե րի (օ րի նակ՝ Ա ՄՆ –ի և Ճա պո նիայի) հետ, այ նուա մե-նայ նիվ, ո րոշ ան դամ պե տու թյուն նե րի շր ջա նում նկատ վում է ա վե լի սահ մանա-փա կող քա ղա քա կանու թյուն նե րի մի տում օ րի նա կան ներ գաղթի այլ ձևե րի՝ օ րի նակ ըն տա նիքի վե րա միա վոր ման առն չու թյամբ։ Ան դամ պե տու թյուն նե-րը մեծ ջան քեր են գոր ծադ րում միգ րա ցիայի ո լոր տում ա ռա վել հա վա սա-րակշռված ու հա մա պար փակ մո տե ցում մշա կե լու ուղ ղու թյամբ, ո րը կծա ռայի այն պի սի տար բեր նպա տակ նե րի ի րա գործ մա նը, ի նչ պի սիք ե ն՝ բարձր ո րա կա-վո րում ու նե ցող միգ րանտ նե րի ներգ րա վու մը, ան կա նոն միգ րա ցիայի կան խու-մը և միգ րանտ նե րի մար դու իրա վունք նե րի երաշ խա վորու մը։

Եվ րո պա կան հանձ նա ժո ղո վը վս տա հեց նում է, որ « մեկ միաս նա կան շու կա-յում, որ տեղ ան ձինք ա զատ տե ղա շար ժի իրա վունք ու նեն, ա կն հայ տո րեն պա-հանջ վում է ա վե լին, քան 27 ե րկր նե րի ներ գաղթային քա ղա քա կանու թյու նը» (Դե պի ներ գաղթային միաս նա կան քա ղա քա կանու թյուն, 2007թ., էջ 7, և որ առ կա է միաս նա կան Եվ րո պա կան միգ րա ցի ոն քա ղա քա կանու թյան հե տա-գա զար գաց ման ու կա տա րե լա գործ ման ան հրա ժեշ տու թյուն։ Հա մա պար փակ միաս նա կան քա ղա քա կանու թյան մի ջո ցով ներ գաղթը կար գա վորող կա նո նա-կարգե րը կա րող են ա վե լի պարզ ու թա փան ցիկ դարձ վել և՛ ներ գաղ թող նե րի, և՛ ի րա վա սու մար մին նե րի հա մար։ Ներ գաղ թի ո րոշ տե սակ նե րի (ըն տա նիքի վե րա միա վորում, ու սում և վե րա պատ րաստում, հե տա զո տա կան աշ խա տանք) և եր րորդ ե րկ րի քա ղա քա ցի նե րի (եր կա րա ժամ կետ բնա կության/ կա ցու թյան կար գա վի ճակ ու նե ցող ան ձանց) հա մար ԵՄ ներ գաղթային քա ղա քա կանու-թյան մշա կումն ըն թաց քի մեջ է և շա րու նակ վում է ան դամ պե տու թյուն ներն այնուա մե նայ նիվ եր կար ժա մա նակ չէին ցան կա նում զի ջել աշ խա տանքային միգ րա ցիայի ո լոր տում ի րենց ի րա վա սու թյուն նե րը։ Սա կայն, այս դիր քո րո շու մը

15


թերևս կսկ սի փո փոխ վել ա ռա ջի կա՝ «Օ րի նա կան միգ րա ցիայի գծով քա ղա քա-կանու թյան ծրագ րի», ա ռա ջարկ վող եր կու հրա հանգ նե րի և հե տա գա զար գա-ցում նե րի հա մա տեքս տում։

Անհ րա ժեշտ է նշել, սա կայն, որ նույ նիսկ ԵՄ կա նո նա կարգե րով կար գա վոր-վող հար ցե րի շուրջ զգա լի տար բե րու թյուն ներ կա րե լի է նկա տել ան դամ պե-տու թյուն նե րի ազ գային օրենս դրու թյուն նե րում։ Այդ հար ցե րից մի քա նի սը ա ռանձ նաց նե լու հա մար կա րե լի է նշել, որ մաս նա վո րա պես եր կա րա ժամ-կետ բնա կության/ կա ցու թյան կար գա վի ճակ ու նե ցող ան ձանց առն չու թյամբ, զգա լի թվով ե րկր ներ՝ ի լրումն ԵՀ եր կա րա ժամ կետ բնա կության/ կա ցու-թյան թույլտվու թյան, շա րու նա կում են կի րա ռել մշ տա կան բնա կության/ կա-ցու թյան ազ գային թույլտ վու թյուն նե րը։ Ա վե լին, ան դամ պե տու թյուն նե րում տա րան ջատ վում են ժա մա նա կա վոր բնա կություն/ կա ցու թյուն և մշ տա կան բնա կություն/ կա ցու թյուն հաս կա ցու թյուն նե րը, սա կայն ժա մա նա կա վոր բնա-կության/ կա ցու թյան հա մար գո յու թյուն չու նի որ ևէ ստան դար տաց ված հաս-կա ցու թյուն։ Բա ցի դրա նից, վի զա նե րի ու բնա կության/ կա ցու թյան թույլտ վու-թյուն նե րի միջև կոն ցեպ տուալ տար բե րա կու մը բա վա կա նին ա նո րոշ է։ Ա վե լին, ի նչ պես նա խա տես ված է «Ըն տա նի քի վե րա միա վոր ման իրա վունքի մա սին» Խորհր դի 2003/86/ԵՀ հրա հանգով, ան դամ պե տու թյուն նե րը է ա կան հայե ցո-ղա կան լիա զո րու թյուն ներ ու նեն ըն տա նիքի վե րա միա վոր ման հետ կապ ված այն պի սի կար ևոր հար ցե րի շուրջ ո րո շում ներ ըն դու նելու հար ցում, ի նչ պի սիք ե ն՝ նուկ լե ար ըն տա նիքի (օ րի նակ՝ ծնող նե րը, չա փա հաս ե րե խա նե րը և գրանց-ված ամուս նա կան հա րա բե րու թյուն նե րի մեջ չգտն վող զուգ ըն կեր նե րը) ան դամ չհան դի սա ցող ըն տա նիքի ան դամ նե րի հա մա պա տաս խանու թյու նը, ա մու սին-նե րի ու ե րե խա նե րի հա մար տա րի քային սահ մանա փա կում նե րը, ի նչ պես նաև սպա սե լու ժա մա նա կա հատ վա ծը, ո րից հե տո ըն տա նիքի ան դամ նե րը կա րող են միա նալ հո վա նա վո րին։ Մի շարք ԵՄ ան դամ պե տու թյուն նե րում նկատ վում է ըն տա նիքի վե րա միա վոր ման նպա տակով ներ գաղթի սահ մանա փակ ման մի տում, օ րի նակ՝ ին տեգր մանն ա ռնչ վող պայ ման նե րի ներդր ման մի ջո ցով։ Հե տաքր քիր է այն փաս տը, որ ԵՄ ան դամ պե տու թյուն ներն աս տի ճա նա բար ա վե լի հա ճախ են ու սա նող նե րին տա լիս ու սու մը հա ջո ղու թյամբ ա վար տե-լուց հե տո սահ մանա փակ ժամ կետով ե րկ րում մնա լու հնա րա վորու թյուն՝ աշ-խա տանք փնտ րե լու նպա տակով՝ չնա յած այն հան գա մանքին, որ դա նա խա-տես ված չէ «Ուս ման, ա շա կերտ նե րի փո խա նակ ման, չվար ձատր վող վե րա-պատ րաստ ման կամ կա մա վոր հի մունք նե րով ծա ռա յու թյուն նե րի մա տուց ման նպա տակով եր րորդ ե րկ րի քա ղա քա ցի նե րի ըն դուն ման պայ ման նե րի մա սին» Խորհր դի 2004 թվա կա նի դեկ տեմ բե րի 13 –ի 2004/114/ԵՀ հրա հանգով։ Այդ մի-ջո ցով դյու րին է դառ նում բարձր ո րա կա վո րում ու նե ցող եր րորդ ե րկ րի այն քա-ղա քա ցի նե րին պա հե լը, ով քեր ու նեն ազ գային (և եվ րո պա կան) տն տե սու թյան մեջ ո րո շա կի ներդ րում ու նե նա լու և դրա զար գաց մա նը նպաս տե լու նե րուժ։

Միգ րա ցիայի հետ կապ ված բազ մա թիվ հար ցեր չեն կար գա վոր վում ԵՄ օրենս դրու թյամբ, ի նչ պի սիք են, օ րի նակ՝ բնա կության/ կա ցու թյան թույլտ վու-թյուն նե րի տրա մա դր ման հա մար նա խա տես ված ը նդ հա նուր պայ ման նե րը, և ի նչն ա ռա վել կար ևոր է՝ աշ խա տանքային միգ րա ցիան (այդ թվում՝ վար ձու աշ-


16

խա տանքը, ոչ վար ձու աշ խա տանքը և սե զո նային աշ խա տանքը)։ Այս ուսում-նա սի րությամբ նպա տակ է հե տապնդ վում ա ռանձ նաց նել այն մի տում նե րը, ո րոնք առ կա են մի շարք կամ բո լոր ան դամ պե տու թյուն նե րում։ Ի նչ վե րա բե-րում է ը նդ հա նուր պայ ման նե րին, ա պա ուսում նա սի րություն նե րը ցույց են տա-լիս, որ թեև ԵՄ ան դամ պե տու թյուն նե րի ճն շող մե ծա մաս նու թյան կող մից ին-տեգր մանն ա ռնչ վող պայ ման նե րը չեն սահ ման վում որ պես ը նդ հա նուր պայ-ման ներ, այ նուա մե նայ նիվ, նկատ վում է այդ պայ ման ներն ազ գային օրենս-դրու թյան մեջ նե րա ռե լու մի տում։ Ին տեգր մանն ա ռնչ վող պայ ման նե րը, մաս-նա վո րա պես լեզ վի քն նու թյուն նե րը և հա սա րա կա կան գի տե լիք նե րը ստու գող քն նու թյու նը, կա րող են լուրջ խո չըն դոտ լի նել պո տեն ցիալ ներ գաղ թող նե րի հա մար։ Ի նչ վե րա բե րում է աշ խա տանքի նպա տակով ներ գաղթին, ա պա կա-րե լի է եզ րա կաց նել, որ ԵՄ ան դամ պե տու թյուն նե րում վար ձու աշ խա տանքի նպա տակով ներ գաղթին վե րա բե րող կա նո նա կարգե րը բա վա կա նին բարդ ե ն։ Գոր ծող կա նո նա կարգե րը բար դու թյուն ներ են ա ռա ջաց նում և՛ գոր ծա տու նե-րի, և՛ եր րորդ ե րկ րի քա ղա քա ցի հան դի սա ցող աշ խա տող նե րի հա մար, քա նի որ հա ճախ պա հանջ վում են տար բեր թույլտ վու թյուն ներ՝ տար բեր վար չա կան մար մին նե րից։ Այ նուա մե նայ նիվ, տար բեր ան դամ պե տու թյուն նե րում գոր ծող աշ խա տանքային ներ գաղթի քա ղա քա կանու թյուն նե րը և օ րենք նե րը նման են նրա նով, որ դրանք մե ծա պես կապ ված են աշ խա տանքի ազ գային շու կա նե րի պաշտ պա նու թյան հետ։ Աշ խա տան քի թույլտ վու թյուն նե րի հա մա կար գի առնչու-թյամբ ան հրա ժեշտ է նշել այն հան գա մանքը, որ ան դամ պե տու թյուն նե րից շա տե րում օտար երկ րա ցին կա րող է աշ խա տել միայն տվյալ գոր ծա տուի հետ։ Աշ խա տան քային միգ րա ցիայի շուրջ ներ կա յումս ծա վալ վող քն նար կում նե րի և այդ հա մա տեքս տում մշակ վող նա խա պատ վու թյան սկզ բուն քով ըն դուն ման քա ղա քա կանու թյուն նե րի հիմ քում նախ ևա ռաջ ըն կած է բարձր ո րա կա վո րում ու նե ցող աշ խա տու ժը։ Ո րոշ ան դամ պե տու թյուն ներ ե րկ կողմ հա մա ձայնագրեր են կն քել եր րորդ ե րկր նե րի հետ, ո րոնք ա վե լի ը նդ գր կուն և հա մա պար փակ մո տե ցում ու նեն միգ րա ցիայի կա ռա վար ման հար ցի նկատ մամբ. ը նդ հա նուր առ մամբ, այդ հա մա ձայնագ րե րով եր րորդ ե րկ րի քա ղա քա ցի նե րի հա մար նա-խա տես վում են դյու րաց ված ըն թա ցա կարգեր աշ խա տանքային միգ րա ցիայի ո լոր տում՝ ան կա նոն միգ րա ցիայի կան խար գել ման գոր ծում այդ ե րկ րի հա-մա գոր ծակ ցու թյան դի մաց։ Այդ հա մա ձայնագ րե րը հա մա պա տաս խանում են Հանձ նա ժո ղո վի կող մից ա ռա ջարկ ված « շար ժու նա կու թյան շուրջ գործ ըն կե-րու թյուն ների» գա ղա փա րին։ Ա վե լի ցածր ո րա կա վո րում ու նե ցող աշ խա տու-ժի միգ րա ցիայի խնդ րին, սա կայն, բա վա րար չա փով ան դրա դարձ չի կա տար-վում։ Ու շադ րու թյան է ար ժա նի այն հան գա մանքը, որ ԵՄ մա կար դակով նա-խա տես վող հա մա կար գե րում ա վե լի ցածր ո րա կա վո րում ու նե ցող աշ խա տու ժի հար ցը քն նարկ վում է միայն սե զո նային աշ խա տանքի առն չու թյամբ։

Անհ րա ժեշտ է նշել նաև, որ ար տա քին հա րա բե րու թյուն նե րի ա ռու մով միգ րա-ցի ոն քա ղա քա կանու թյու նը (եր րորդ ե րկր նե րի հետ հա մա գոր ծակ ցու թյու նը) վեր ջին տա րի նե րին ԵՄ օ րա կար գում ա վե լի ու ա վե լի կար ևոր հարց է դար ձել։ Ան դամ պե տու թյուն նե րի և եր րորդ ե րկր նե րի միջև ի րա կան հա մա գոր ծակ ցու-թյունն ու սում նա սի րե լիս ան հրա ժեշտ է նշել այն տար բե րու թյու նը, ո րը գո յու-թյուն ու նի ԵՄ մա կար դակում այս խնդ րին տր վող կար ևո րու թյան և ազ գային

17


մա կար դակում առ կա փաս տա ցի մի ջոց նե րի միջև։ Սա կայն այս հարցն ա վե լի ու ա վե լի է կար ևոր վում և աս տի ճա նա բար ը նդ գրկ վում է նաև ազ գային օ րա-կար գե րում։ Այս հար ցի առն չու թյամբ Հանձ նա ժո ղո վի կող մից ա ռա ջարկ վել են մի շարք նա խա ձեռ նու թյուն ներ և գոր ծիք ներ։ Այս փու լում կար ևոր է, որ Հանձ-նա ժո ղո վի ա ռա ջար կած նա խա ձեռ նու թյուն նե րը գոր ծո ղու թյան մեջ դր վեն ան-դամ պե տու թյուն նե րի կող մից։ Ի սկ ար դյուն քում ձեռք բեր ված գործ նա կան փոր ձը հիմք կհան դի սա նա հե տա գա քն նար կում նե րի ու այդ գոր ծիք նե րի կա-տա րե լա գործ ման հա մար։


18

Ներածություն

Ուսումնասիրության շրջանակը

2006 թվա կա նի դեկ տեմ բե րին Եվ րո պա կան պառ լա մենտի՝ Ներ քին քա ղա քա-կանու թյուն նե րի հար ցե րով գլ խա վոր տնօ րի նու թյան Քա ղա քա ցի նե րի իրա-վունք նե րի և սահ մանադ րա կան հար ցե րով բա ժի նը Միգ րա ցիայի մի ջազ գա-յին կազ մա կեր պու թյա նը (ՄՄԿ) հանձ նա րա րեց իրա կա նաց նել «ԵՄ 25 ան դամ պե տու թյուն նե րում օ րի նա կան միգ րա ցիայի ո լոր տում օ րենք նե րի հա մե մա տա-կան ուսում նա սի րություն, նե րա ռյալ՝ նո րեկ նե րի հա մար յու րա քան չյուր ան դամ պե տու թյու նում սահ ման ված պայ ման նե րի ու ձևա կան պա հանջ նե րի գնա հա-տում»։

Եվ րո պա կան պառ լա մենտի կող մից ֆի նան սա վոր վող ուսում նա սի րության նպա տակը Եվ րո պա կան պառ լա մենտի ան դամ նե րի հա մար որ պես հե տա զո-տու թյուն նե րի ի րա կա նաց ման գոր ծիք ծա ռայելն է Եվ րո պայի միու թյան (ԵՄ) միգ րա ցի ոն քա ղա քա կանու թյան մշակ ման գոր ծում։

Սույն ուսում նա սի րությու նը հիմն ված է հետ ևյալ դի տար կում նե րի վրա. ներ կա-յումս ԵՄ ան դամ 27 պե տու թյուն նե րում գո յու թյուն ու նեն և մշակ ման գոր ծըն-թա ցում են գտն վում միգ րա ցիայի կա ռա վար ման տար բեր մո տե ցում ներ։ Հյու-րըն կա լող ե րկր ներ օտար երկ րա ցի նե րի ըն դուն մա նը և այդ տեղ նրանց բնա-կությա նը/ կա ցու թյա նը վե րա բե րող պայ ման նե րը և ըն թա ցա կարգե րը տար բեր ե րկր նե րում տար բեր ե ն։

ԵՄ ան դամ 27 պե տու թյուն նե րի օրենս դրու թյուն նե րի հա մե մա տա կան ուսում-նա սի րությու նը և դրա գործ նա կան ազ դե ցու թյու նը, հետ ևա բար, օ ժան դա կող դեր կու նե նան օ րի նա կան ներ գաղթի գծով ձևա վոր վող ԵՄ ծրագ րի մշակ ման ու ի րա կա նաց ման հար ցում։

Ներ գաղ թի տար բեր կա տե գո րիա նե րին վե րա բե րող այս ուսում նա սի րության շր ջա նակն, ան կաս կած, շատ ը նդ գր կուն է։ Դրա նում նախ ևա ռաջ նկա-րագրվում է հենց ներ գաղթի հաս կա ցու թյու նը, ո րը հա կիրճ կեր պով կա րող է սահ ման վել որ պես « գոր ծըն թաց, ո րի մի ջո ցով քա ղա քա ցի չհան դի սա ցող ան-ձինք տե ղա փոխ վում են որ ևէ եր կիր՝ բնա կություն հաս տա տե լու նպա տակով» (Միգ րա ցիայի վե րա բեր յալ բա ռա րան, 2004թ., էջ 34)։ Բնա կու թյուն հաս տա տե-լու հաս կա ցու թյան սահ մանու մը կար ևոր է, քա նի որ այն չի նե րա ռում միջազ-գա յին մասշ տա բով ո րո շա կի տե ղա շար ժե րը, ի նչ պես օ րի նակ՝ զբո սաշր ջու-թյան կամ այ ցե լու թյուն նե րի դեպ քե րը։ Կա րե լի է նշել, որ չնա յած իր լայ նի մաստ բնույ թին, ներ գաղթի հաս կա ցու թյու նը միև նույն է կա րող է հա մար վել չա փա-զանց նեղ կոնկ րետ խնդ րի տե սան կյու նից։ Օ րի նակ, սե զո նային աշ խա տող նե-րի դեպ քում ան ձի՝ սո վո րա բար բնակ վե լու վայ րը չի փոխ վում, և հետ ևա բար նման տե ղա շար ժը չի հա մար վում միգ րա ցիա նեղ ի մաս տով։ Ո ւս տի, ներ-գաղթի հաս կա ցու թյու նը պետք է մի փոքր ը նդ լայն վի սույն ուսում նա սի րության

19


նպա տակ նե րով, որ պես զի հնա րա վոր լի նի այն վե րագ րել դրա նում նե րառ ված օտար երկ րա ցի նե րի բո լոր խմ բե րին։

Երկ րոր դը, Եվ րո պա կան միու թյու նում ըն դուն ված ներ գաղթի հաս կա ցու թյան օգ տա գործ մամբ ո րոշ վում է նաև այս ուսում նա սի րության շր ջա նա կը։ Այս հա-մա տեքս տում « ներ գաղթ» հաս կա ցու թյու նը սահ մանա փակ վում է եր րորդ ե րկրնե րի քա ղա քա ցի նե րի (ԵՄ ան դամ պե տու թյուն նե րի քա ղա քա ցի չհան դի-սա ցող ան ձանց) տե ղա շար ժով, քա նի որ եվ րո պա կան ե րկր նե րի քա ղա քա ցի-նե րի հա մար գոր ծում է հա տուկ ի րա վա կան ռե ժիմ՝ ան ձանց ա զատ տե ղա շար-ժի սկզ բուն քին հա մա պա տաս խան։

Այդ պատ ճա ռով այս ուսում նա սի րության մեջ հիմ նա կան ու շադ րու թյու նը կենտ րո նա ցած է եր րորդ ե րկր նե րի քա ղա քա ցի նե րի հետ կապ ված ի րա վի ճա-կի վրա։

Սույն ուսում նա սի րությունն ա ռանձ նա նում է նաև նրա նով, որ դրա նում շեշ-տադ րումն ուղղ ված է օ րի նա կան միգ րա ցիային, ին չը են թադ րում է, որ նե րառ-ված չեն ան կա նոն միգ րա ցիայի և ոչ կա մա վոր միգ րա ցիայի հետ կապ ված հար ցե րը (ո րոնք սկզ բուն քո րեն վե րա բե րում են ա պաս տա նի վե րա բեր յալ քա-ղա քա կանու թյուն նե րին)։ Ու սում նա սի րու թյան ա ռանց քում ըն կած են օ րի նա կան միգ րա ցիայի հետ ևյալ կա տե գո րիա նե րը. ըն տա նիքի ներ գաղթ, տն տե սա կան ներ գաղթ (վար ձու աշ խա տանք, ոչ վար ձու աշ խա տանք և սե զո նային աշ խա-տանք) և ուս ման ու վե րա պատ րաստ ման նպա տակ նե րով ներ գաղթ։

Ու սում նա սի րու թյան մեջ հիմ նա կան շեշ տադ րումն ուղղ ված է ներ գաղթի տար-բեր կա տե գո րիա նե րին հա մա պա տաս խան՝ ըն դուն ման և բնա կության/ կա ցու-թյան պայ ման նե րի ու ըն թա ցա կարգի վեր լու ծու թյան վրա։ Ո ւս տի, վեր լու ծու-թյան չեն են թարկ վել եր րորդ ե րկ րի քա ղա քա ցի նե րին շնորհ վող սո ցիա լա կան իրա վունք նե րը. ա վե լին՝ վեր լու ծու թյան է են թարկ վել մաս նա գի տա կան գոր ծու-նեու թյամբ զբաղ վե լու իրա վունքը, սա կայն վեր լու ծու թյու նը չի նե րա ռում աշ խա-տանքի հետ կապ ված իրա վունք նե րը (ի նչ պես օ րի նակ՝ աշ խա տանքի ար դար ու նպաս տա վոր պայ ման նե րի իրա վունքը)։

Կա ռուց ված քը և մե թո դա բա նու թյու նը

Ու սում նա սի րու թյան ա ռա ջին մա սում խն դի րը ներ կա յաց վում է ը նդ հա նուր հա մա տեքս տում՝ ձևա վոր վող ԵՄ իրա վունքի և քա ղա քա կանու թյան վեր լու-ծու թյան մի ջո ցով։ Ու սում նա սիր վում են ԵՄ մա կար դակում օ րի նա կան միգ րա-ցիայի վե րա բեր յալ շա րու նա կա կան բնույթ կրող քն նար կում նե րը։ Այ նու հետև հա ջոր դում է ուսում նա սի րության հիմ նա կան մա սը, այն է՝ ԵՄ ան դամ պե տու-թյուն նե րում օ րի նա կան ներ գաղթի տար բեր հա մա կար գե րի հա մե մա տու թյու-նը։ Հա մե մա տու թյունն ի րա կա նաց վում է նույն ձևա չա փով, ո րով ներ կա յաց ված են ե րկր նե րի զե կույց նե րը, և դրան հետ ևում են այն հիմ նա կան սկզ բունք նե րը սահ մանող առա ջար կու թյուն նե րը, ո րոն ցով պետք է կար գա վոր վեն եր րորդ ե րկ րի քա ղա քա ցի նե րի՝ ԵՄ տա րածք ըն դուն ման և բնա կության/ կա ցու թյան


20

պայ ման ներն ու ըն թա ցա կարգե րը։ Սույն ուսում նա սի րության վեր ջին մա սը բաղ կա ցած է 27 ե րկր նե րի զե կույց նե րից, ո րոն ցում ման րա մաս նո րեն քն նու-թյան են ա ռն վում և ու սում նա սիր վում ԵՄ ան դամ պե տու թյուն նե րից յու րա քան-չյու րում գոր ծող՝ ազ գային միգ րա ցի ոն քա ղա քա կանու թյունն ու օրենս դրու-թյու նը՝ ներ քոն շյալ կա ռուց ված քին հա մա պա տաս խան։ Եվ վեր ջում, ուսում նա-սի րությա նը կից հա վել ված նե րում նե րառ ված են ութ ա ղյու սակ ներ, ո րոն ցում ամ փոփ և հա մա ռոտ կեր պով ներ կա յաց վում են ե րկր նե րի զե կույց նե րում տեղ գտած հիմ նա կան եզ րա հան գում նե րը։

Երկր նե րի զե կույց նե րը նե րա ռում են հետ ևյալ տար րե րը. յու րա քան չյուր զե-կույց սկս վում է հա մա ռոտ պատ մա կան ակ նար կով, միգ րա ցի ոն հոս քե րի ար-դի մի տում նե րի և ներ գաղթի ազ գային քա ղա քա կանու թյան նկա րագ րու թյամբ, ի նչ պես նաև ազ գային օրենս դրու թյամբ նա խա տես վող՝ ներ գաղթի տար բեր կա տե գո րիա նե րի վե րա բեր յալ տե ղե կու թյուն նե րով (ըն տա նիքի վե րա միա-վորում, աշ խա տանք, ու սում և վե րա պատ րաստում և այլն)։ Դրանց հա ջոր-դում են ըն դուն ման (վի զային քա ղա քա կանու թյան) և բնա կության/ կա ցու թյան (բնա կության/ կա ցու թյան թույլ տվու թյուն նե րի վե րա բեր յալ քա ղա քա կանու թյան) հետ կապ ված հար ցե րում կի րառ վող պայ ման նե րի ու ըն թա ցա կարգե րի նկա-րագրու թյունն ու վեր լու ծու թյու նը։ Ե րկր նե րի զե կույց նե րի այդ բա ժի նը նե րա-ռում է այն ը նդ հա նուր պայ ման նե րի նկա րագ րու թյու նը, ո րոնք պետք է բա վա-րար վեն միգ րանտ նե րի կող մից ծագ ման ե րկր նե րում, ի նչ պես նաև նպա տակա-կետ եր կիր ժա մա նե լուն պես՝ ան կախ ներ գաղթի կա տե գո րիա նե րից (ի նչ պես օ րի նակ՝ ֆի նան սա կան մի ջոց նե րին ներ կա յաց վող պա հանջ նե րը, բժշ կա կան զն նու թյուն նե րը, հա սա րա կա կան գի տե լիք նե րը, հյու րըն կա լող ե րկ րի լեզ-վի ի մա ցու թյու նը և դի մու մի մերժ ման հա մար հիմք հան դի սա ցող հնա րա վոր պատ ճառ նե րը)։ Ներ կա յաց ված են նաև ըն դուն ման և բնա կության/ կա ցու թյան հետ կապ ված ըն թա ցա կարգային հար ցե րը, այդ թվում՝ ի րա վա սու մար մին նե-րի, ըն թա ցա կարգե րի տևո ղու թյան և դի մու մի մերժ ման մա սին ո րո շում նե րի բո ղո քարկ ման նկա րագ րու թյու նը և վեր լու ծու թյու նը։ Բնա կու թյան/ կա ցու թյան թույլ տվու թյուն նե րի ա ռա վել ման րա մասն հե տա գա ուսում նա սի րությունն ի րա-կա նաց վում է ը ստ ներ գաղթի ո րո շա կի կա տե գո րիա նե րի՝ կա՛մ բնա կության/ կա ցու թյան տևո ղու թյան հի ման վրա (ժա մա նակա վոր կամ մշ տա կան), կա՛մ ե րկ րում գտն վե լու նպա տակի հի ման վրա (ըն տա նիքի վե րա միա վորում, աշ խա-տանք, ու սում և վե րա պատ րաստում)։ Յու րա քան չյուր ե րկ րի զե կույ ցին հա ջոր-դող բա ժի նը նե րա ռում է ԵՄ ան դամ պե տու թյուն նե րում գոր ծող պայ ման նե րի հա մե մա տու թյու նը ԵՄ –ի և մի ջազ գա յին մա կար դակով սահ ման ված նոր մե րի հետ։ Հարկ է նշել, որ ուսում նա սի րության այդ բա ժի նը ա ռանց քային նշա նա-կու թյուն չու նի, քա նի որ ուսում նա սի րությունն ի րե նից ներ կա յաց նում է գլ խա վո-րա պես ազ գային օրենս դրու թյուն նե րի հա մե մա տու թյուն։ Գնա հատ վում է նաև օրենս դրու թյան գործ նա կան ազ դե ցու թյու նը՝ օ րի նակ ներ գաղթի մի տում նե րի վրա ու նե ցած հետ ևանք նե րի, ի րա կա նաց ման հետ կապ ված դժ վա րու թյուն-նե րի և մար դու իրա վունք նե րի տե սան կյու նից բա ցե րի ա ռու մով։ Եվ վեր ջում, ե րկր նե րի զե կույց ներն ամ փոփ վում են եր րորդ ե րկր նե րի հետ հա մա գոր ծակ-ցու թյան մի ջոց նե րի վեր լու ծու թյամբ, ո րոն ցից են աշ խա տանքային միգ րա ցիայի վե րա բեր յալ ե րկ կողմ հա մա ձայնագ րե րը, բարձր ո րա կա վո րում ու նե ցող աշ-

21


խա տող նե րի հա մար նա խա տես ված ծրագ րե րը, շր ջա նա ռու միգ րա ցիայի մե-խա նիզմ նե րը, դրա մա կան փո խան ցում նե րի դյու րաց ման հա մա կար գե րը, ծագ-ման եր կիր վե րա դառ նա լուց հե տո սո ցիա լա կան ապա հո վու թյան և կեն սա թո-շա կային իրա վունք նե րից օ գտ վե լու հնա րա վորու թյուն նե րը։

Սույն ուսում նա սի րությու նը հիմն ված է ազ գային օրենս դրու թյուն նե րի նկա-րագրու թյան և գնա հատ ման վրա, ո րոնք յու րա քան չյուր ե րկ րի հա մար ի րա-կա նաց վել են տե ղում հե տա զո տու թյունն ի րա կա նաց րած մաս նա գետ նե րի կող մից։ ԵՄ 27 ան դամ պե տու թյուն նե րից յու րա քան չյու րի հա մար ուսում նա սի-րությունն ի րա կա նաց վել է միգ րա ցի ոն իրա վունքի գծով փոր ձա գե տի՝ գի տաշ-խա տողի կամ գոր ծող ի րա վա բա նի կող մից (տե՛ս վե րը նշ ված՝ հե տա զո տա-կան աշ խա տանք ներ կա տա րող նե րի ցան կը)։ Այդ ա մե նի հի ման վրա ՄՄԿ –ի հե տա զո տու թյուն իրա կա նաց նող թի մը խմ բագ րել է ե րկր նե րի զե կույց նե րը՝ միաս նա կան կա ռուց ված քը ա պա հո վե լու նպա տակով, և կազ մել տար բեր ի րա-վա կան հա մա կար գե րի հա մե մա տու թյուն։ Թեև բա վա կա նին մեծ ծա վա լի աշ-խա տանք է կա տա ր վել ե րկր նե րի զե կույց նե րի՝ հետ ևո ղա կան և տրա մա բա նա-կան միաս նա կա նու թյունն ա պա հո վե լու հա մար, հարկ է նշել, որ խմ բա գիր նե րը գործ ու նեին 27 տար բեր ե րկր նե րի, հա մա կար գե րի և տեր մին նե րի հետ։ Այդ ի սկ պատ ճա ռով զե կույց նե րը ո րո շա կի ստան դարտ նե րին հա մա պա տաս խան հա մա կար գելն ու միաս նա կան կա ռուց ված քով ներ կա յաց նե լը չա փա զանց դժվար է ե ղել և հնա րա վոր՝ միայն ո րոշ չա փով։

Սույն ուսում նա սի րության մեջ դի տարկ վում է գոր ծող ազ գային օրենս դրու թյու-նը 2007 թվա կա նի օ գոս տո սի դրու թյամբ։ Այդ ժա մա նակ եվ րոն դեռևս ԵՄ ան-դամ բո լոր պե տու թյուն նե րի ար ժույ թը չէր։ Ա նհ րա ժեշ տու թյան դեպ քում, տե ղա-կան ար ժույ թով ար տա հայտ ված վճար նե րը և այլ գու մար նե րը ներ կա յաց վել են եվ րոյով։ Հա մա պա տաս խան փո խար ժեք նե րին ծա նո թա նա լու հա մար, տե՛ս զե-կույ ցին կից հա վել ված նե րում ներ կա յաց վող հա մե մա տա կան ա ղյու սակ նե րը։


22

Ձևավորվող ԵՄ միգրացիոն իրա վունքը և քաղա քա կանությունը

1. ԵՄ միգրացիոն իրա վունքի և քա ղա քա կանության զարգացումը

Աշխատողների ազատ տեղաշարժն այն չորս ազատությունների բաղադրիչ-նե րից է, որոնց վրա 1957 թվականին հիմնվել է Եվրոպական համայնքը։ Այդ իրա վունքը, թեև լայնորեն է մեկնաբանվում Ար դա րա դա տու թյան եվրոպական դա տա րանի կողմից, գլխավորապես վերաբերում է այն անձանց, որոնք Եվրոպական համայնքի քա ղա քա ցիներ են և որոնք տնտեսապես ակտիվ են, ներառելով հատուկ կանոններ նրանց ըն տա նիքների համար (Ստեյներ և այլ համահեղինակներ, 2006 թվական)։1 Այսօր այդ իրա վունքները տարածվում են ԵՄ բոլոր քա ղա քա ցիների վրա (ԵՀ պայ մանագիր,2 Հոդված 18), և մեկ անդամ պե տու թյունից մեկ այլ անդամ պե տու թյուն տեղափոխվելու մտա-դրություն ունեցող անհատից չի պա հանջվում փաստեր ներ կա յաց նել տնտե-սա կան ակտիվության վե րա բեր յալ։ Որպես այդպիսին, երրորդ երկրնե րի քա-ղա քա ցիների վրա այս նախնական կա նո նա կարգերը չէին տա րած վում, ինչ-պես և ներկայումս չեն տարածվում ԵՄ քա ղա քա ցիների ազատ տեղա շարժին առնչվող կա նո նա կարգերը։3 Ներգաղթի և ապաստանի հար ցերը կար գա-վորվում էին անդամ պե տու թյունների կողմից «Եվրո պական միու թյան մա-սին» պայ մանագրով4 ստեղծված և միջկառա վարական հիմունքներով գոր ծող՝ Ար դա րա դա տու թյան և ներքին գործերի հենասյան շրջանակներում։ Նման գործելակերպի նպա տակն այն էր, որ անդամ պե տու թյունները համա կարգեին ու հա մա ձայնեցնեին իրենց քա ղա քա կանություններն ու որդե գրեին նոր ու միասնական դիրքորոշումներ։ Ցանկացած նման նախա ձեռնու թյունների վե-րա բեր յալ որոշումները պետք է հա մա ձայնեցված կարգով ընդունվեին անդամ պե տու թյունների կողմից, իսկ ԵՀ կառույցները միայն օժանդակող դեր ունեին (Ստեյներ և այլ համահեղինակներ, 2006 թվական)։

1 ԵՄ նորանդամ պե տու թյուններից աշ խա տողների ազատ տեղաշարժը ներկայումս սահ մանա -փակվում է «անցումային պայ մանավորվածություններով»։ Այդ պայ մանավորվա ծություն նե րով անդամ պե տու թյուններին տրվում է ԵՄ նորանդամ պե տու թյուններից եկող աշ խա տողների հա-մար ազատ տեղաշարժի մեխանիզմների ներդրումը հետաձգելու իրավա սություն՝ անդա մակ ցու-թյունից հետո առա վե լա գույնը յոթ տարի ժամ ետով։ Այ նուա մե նայ նիվ, անհրաժեշտ է նշել, որ ԵՄ առաջին 15 անդամ պե տու թյուններից շատերը հրաժարվել են անցումային պայ մանավոր վա-ծություններից, և որ մյուսներն էապես ազատականացրել են իրենց ազգային նորմերը։2 «Եվրոպական Համայնքի հիմնադրման մասին» պայ մանագրի կոնսոլիդացված տարբերակ, ՊՏ 1997 C 340, 1997 թվականի մարտի 19։3 Իրավիճակը, սակայն, այլ է Թուրքիայի քա ղա քա ցիների համար, որոնց շնորհվել են որոշակի իրա վունքներ ԵՏՀ–Թուրքիա ասոցացման հա մա ձայնագրերի և ԵՏՀ–Թուրքիա ասոցացման խորհրդի հա մա պա տաս խան որոշումների, մասնավորապես՝ 1/80 որոշման հիման վրա։4 «Եվրոպական միու թյան մասին» պայ մանագիրը՝ 1992 թվականի փետրվարի 7–ին Մաաստրիխտում ստորագրված, ուժի մեջ է մտել 1993 թվականի նոյեմբերի 1–ին, ՊՏ 2002 C 191/1:

23


Ներգաղթն ու սահ մաններն այն երկու հարցերն են, որոնց առն չու թյամբ երկրները դժկամությամբ զիջեցին իրենց ազգային իրավասություններն՝ ի օգուտ միասնական ու ընդհանուր մոտեցման։ Միայն 1999 թվականի Ամստեր-դամի հա մա ձայնագրով5 վիզային, ապաստանի, ներ գաղթի, ինչպես նաև բոլոր անձանց, այդ թվում՝ երրորդ երկրի քա ղա քա ցիների ազատ տեղա-շար ժին վերաբերող այլ քա ղա քա կանությունները ԱՆԳ հենասյան շրջանակ-ներից տեղափոխվեցին ԵՀ պայ մանագրի IV բաժնի կար գա վորման ոլորտ (ԵՀ պայ մանագրի 61-69–րդ հոդվածներ), և այդպիսով քա ղա քա կանության ձևա վորմանը միջկառավարական մոտեցումը փոխարինվեց միասնական մոտեցմամբ։ Ըստ Պայմանագրի՝ Խորհրդից պա հանջվում էր ձեռնարկել «միջոցներ՝ ուղղված 14–րդ հոդվածին հա մա պա տաս խան ազատ տեղաշարժի ապա հովմանը՝ արտաքին սահ մանների հսկողության, ապաստանի և ներ-գաղթի առն չու թյամբ անմիջականորեն փոխկապակցված զուգահեռ միջոց-ների հետ համատեղ» այն ուժի մեջ մտնելուց հետո հինգ տարվա ընթաց քում (ԵՀ Պայմանագիր, հոդված 61(ա))։ ԵՀ պայ մանագրի 61–ից 63–րդ հոդված-ներով նա խա տես վում են միջոցներ, որոնք վերաբերում են երրորդ երկրի քա-ղա քա ցիների ներ գաղթին։6 Միացյալ Թա գա վո րու թյունը (այսուհետ` ՄԹ), Իռլանդիան և Դանիան IV բաժնի կիրարկմանը չեն մասնակցում։ Այ նուա մե-նայ նիվ, Իռլանդիան և ՄԹ–ն յուրաքանչյուր անգամ հատուկ ձեռնարկված որոշ միջոցառումներին «հա մա ձայնելու» հնա րա վորու թյուն ունեն։ Դանիան մաս նակցում է միայն այն միջոցառումներին, որոնք հիմնվում են նախկին Շենգենյան կանոնագրքի վրա, սակայն չի կարող «հա մա ձայնել» այլ միջոց-ների այնպես, ինչպես Իռլանդիան և ՄԹ–ն։

1999 թվականի հոկտեմբերի 15-ին և 16-ին Տամպերեում կայացած հատուկ հանդիպման ժա մա նակ Եվրոպական խորհրդի կողմից ստեղծվեց հնգամյա ծրագիր Ար դա րա դա տու թյան և ներքին գործերի հենասյան համար, որը ներառում էր ներ գաղթի և ապաստանի հարցերով միասնական քա ղա քա-կանու թյուն՝ նպա տակ ունենալով նպաստել և օժանդակել Ամստերդամի պայ մանագրով նա խա տես ված՝ ազատության, անվտանգության և ար դա-րա դա տու թյան գոտու ստեղծման նպա տակի իրագործմանը։ Տամպերեի եզ-րա կա ցու թյուններում ներ գաղթը, սահ մանները և ապաստանը համա կարգ-վել են ըստ ռազմավարական չորս կա տե գո րիաների. ա) ծագման երկրնե-րի հետ գործ ըն կե րու թյուն ներ, բ) ապաստանի Եվրոպական միաս նա կան

5 «Եվրոպական միու թյան մասին» պայ մանագիրը, «Եվրոպական համայնքների հիմնադրման մասին» հա մա ձայնագրերը և որոշ հարակից ակտերը փոփոխող Ամստերդամի հա մա ձայնագիր՝ 1997 թվականի հոկտեմբերի 2–ին ստորագրված, ուժի մեջ է մտել 1999 թվականի մայիսի 1–ին, ՊՏ 1997թ. C 340/1:6 Տե’ս ԵՀ Պայմանագրի 61(բ) հոդվածը. «այլ միջոցներ՝ ապաստանի, ներ գաղթի և երրորդ երկրների քա ղա քա ցիների իրա վունքների երաշ խա վորման բնագավառներում՝ 63–րդ հոդվածի դրույթներին հա մա պա տաս խան». 63(3)(ա) հոդվածը՝ «մուտքի և բնա կության/կա ցու թյան պայ ման-ները և անդամ պե տու թյունների կողմից երկարաժամ ետ վիզաների և բնա կության/կա ցու թյան թույլ տվու թյունների, այդ թվում՝ ըն տա նիքի վե րա միա վորման նպա տակով, տրա մա դրման ըն թա-ցա կարգերին վերաբերող չափանիշները, և 63(4) հոդվածը՝ «միջոցներ, որոնցով սահ մանվում են իրա վունքներն ու պայ ման ները, որոնց հա մա ձայն անդամ պե տու թյուններից մեկում օրինական կերպով բնա կության/կա ցու թյան կար գա վի ճակ ունեցող երրորդ երկրների քա ղա քա ցիները կարող են բնակվել մեկ այլ անդամ պե տու թյան տարածքում»։


24

համակարգ, գ) արդար վերաբերմունք երրորդ երկրների քա ղա քա ցի ների նկատմամբ, և դ) միգրացիոն հոսքերի կառավարում (Տամպերեի եզրա կա-ցու թյուններ, 1999 թվական)։ Տամպերեի ծրագրի իրականացման ըն թաց-քում երրորդ երկրի քա ղա քա ցիների օրինական ներ գաղթի առն չու թյամբ հիմնական օրենսդրական ձեռքբերումները եղել են ըն տա նիքի վե րա միա-վորման բնագավառում7 և ԵՄ երկարաժամ կետ բնա կության/կա ցու թյան կար-գա վի ճակի8 հետ կապված (մանրամասների համար տե՛ս «Համե մատություն» բաժնի 2.3.3.1 և 2.3.2 կետերը)։ Ինչ վերաբերում է երրորդ երկրների հետ հա-րա բե րու թյուն ներին, ապա Տամպերեի եզրա կա ցու թյունների արդյունքում մի շարք երկրների9 հետ կնքվել են հետընդունման (ռեադմիսիայի) մասին հա մա-ձայնագրեր, իսկ մի շարք այլ երկրների հետ ընթանում են բանակցություններ։ Ավելին, Եվրոպական պառ լա մենտը և Խորհուրդը ըն դու նել են կա նո նա-կարգ, որով ստեղծվում է միգրացիայի և ապաստանի բնագավառում երրորդ երկրներին ֆի նան սա կան և տեխնի կա կան աջակցության ծրագիր (AENEAS)։10 Այ նուա մե նայ նիվ, կարծիք էր ձևա վոր վել, որ Տամպերեի եզրակա ցու թյունները չափազանց հավակնոտ են, և 2004 թվականին ծրագրի ավարտից հետո շատ աշ խա տանքներ մնացին անավարտ, որոնց անդրադարձ կա տա րվեց Տամպերեին հաջորդող՝ Հաագայի ծրագրում։

2004 թվականի նոյեմբեր ամսին Եվրոպական խորհրդի կողմից ստեղծված Հաագայի ծրագրով որոշվում են ներ գաղթի քա ղա քա կանության օրակար-գային հարցերը 2005–ից 2010 թվականների համար։11 Ծրագրով սահ մանված նպա տակներն ավելի մանրամասն են, սակայն թերևս՝ ավելի քիչ հավակնոտ, քան Տամպերեի եզրակա ցու թյունները։ Ծրագրով շեշտվում է ներ գաղթի բոլոր փու լերում համապարփակ մոտեցում ցուցաբերելու անհրաժեշտությունը։ Ինչ վերաբերում է օրինական միգրացիային, ապա ծրագրում նշվում է, որ. «Օրի-

7 Տե՛ս «Ընտանիքի վե րա միա վորման իրա վունքի մասին» Խորհրդի 2003 թվականի սեպտեմ բե րի 22–ի 2003/86/ԵՀ հրա հանգը, որն ուժի մեջ է մտել 2003 թվականի հոկտեմբերի 3–ին, ՊՏ 2003թ., L 016/12։ Անդամ պե տու թյունների օրենս դրու թյունները պետք է հա մա պա տաս խանեցվեին այդ հրա-հանգին 2005 թվականի հոկտեմբերի 3–ից ոչ ուշ։ ԵՄ քաղաքացու ըն տա նիքի անդամ հանդիսացող երրորդ երկրի քա ղա քա ցիներին է վերաբերում «Միության քա ղա քա ցիների և նրանց ըն տա նիքի անդամների՝ անդամ պե տու թյունների տարածքում ազատ տեղաշարժվելու և բնակվելու իրա-վունքի մասին» Եվրոպական պառ լա մենտի և Խորհրդի 2004 թվականի ապրիլի 29–ի 2004/38/ԵՀ հրա հանգը, ՊՏ 2004թ. L 150/77։ ԵՄ քա ղա քա ցիների ըն տա նիքների վե րա միա վորման վե րա բեր յալ դրույթները տեղ են գտել Խորհրդի 1612/68/ԵՏՀ կա նո նա կարգում, ՊՏ 1968թ. L 257/2։8 Անդամ պե տու թյան տարածքում հինգ տարի շարունակ օրինականորեն բնակվող՝ երրորդ երկրների քա ղա քա ցիների համար երկարաժամ ետ բնա կության/կա ցու թյան կար գա վի ճակի վե-րա բեր յալ Խորհրդի 2003 թվականի նոյեմբերի 25–ի 2003/109/ԵՀ հրա հանգն ուժի մեջ է մտել 2004 թվականի հունվարի 23–ին։ Անդամ պե տու թյունները պետք է ապահովեին այդ հրա հանգի հետ հա մա պա տաս խանությունը 2006 թվականի հունվարի 26–ից ոչ ուշ, ՊՏ 2004թ. L 016/44։9 Բարեհաջող կերպով ավարտվել են բանակցությունները Հոնկոնգի (2001 թվականի նոյեմբեր), Մակաոյի (2002 թվականի հոկտեմբեր), Շրի Լանկայի (2002 թվականի մայիս), Ալբանիայի (2003 թվականի նոյեմբեր) և Ռուսաստանի հետ (2005 թվականի հոկտեմբեր)։10 2007 թվականի դրությամբ AENEAS–ը փոխարինվել է «Միգրացիայի և ապաստանի ոլորտ-ներում երրորդ երկրների հետ համագործակցության թեմատիկ ծրագրով»։ Ծրագիրը կիրա-կանացվի 2007–ից 2013 թվականների ընթացքում, և ունի մո տա վո րա պես 380 միլիոն եվրոյի չափով բյուջե։ 11 Եվրոպական միու թյան խորհուրդ, Հաագայի ծրագիր. Եվրոպական միու թյունում ազա տու-թյան, անվտանգության և ար դա րա դա տու թյան ամրապնդում 16054/04, Բրյուսել, 2004 թվականի դեկտեմբերի 14։

25


նական միգրացիան կարևոր դերակատարում կունենա Եվրոպայում գիտե-լիքահեն տնտեսության ամրապնդման, տնտեսական զարգացման խթան-ման գործում՝ այդպիսով նպաստելով Լիսաբոնյան ռազմավարության իրա-կա նացմանը»։ Այն կարող է նաև կարևոր նշանակություն ունենալ երրորդ երկրների հետ գործ ըն կե րու թյուն ների տեսանկյունից։ Եվրոպական խորհրդի կողմից շեշտվում է, որ աշ խա տանքային միգ րանտների ընդունման համար քվոտաներ սահ մանելու իրավասությունը պատկանում է անդամ պե տու-թյուններին» (Հաագայի ծրագիր, 2004 թվական, էջ 10)։ Քանի որ երրորդ երկրի քա ղա քա ցիների ինտեգրումը կարևորվում է սո ցիա լա կան կայունության և համերաշխության տեսանկյունից, ծրագրով նա խա տես վում է ընդհանուր հիմ նարար սկզբունքների սահ մանում (Հաագայի ծրագիր, 2004 թվական)։12 Հաագայի ծրագրի շրջանակներում ընդունվել է ուսանողների (առավել ման-րամասն քննարկման համար տե՛ս «Համեմատություն» բաժնի 2.3.3.3 կետը)13 և հետազոտական աշ խա տանք կա տա րողների՝14 ԵՄ տարածք ընդունման գործընթացի դյուրացմանն ուղղված հրա հանգը։ Հարկ է նշել նաև, որ հետևելով Հաագայի ծրագրում տեղ գտած առաջարկին Հանձնաժողովը ներ կա յացրել է հա ղոր դա գրու թյուն Ազատության, անվտանգության և ար դա րա դա տու թյան բնագավառում ԵՄ քա ղա քա կանությունների գնահատ ման վե րա բեր յալ։15

2. ԵՄ մա կար դակով օրինական միգրացիայի վե րաբեր յալ շարունակական բնույթ կրող քննարկումները

Օրինական միգրացիայի հարցերով քա ղա քա կանության ծրագիրը

2005 թվականին Հանձնաժողովը վերսկսեց աշ խա տանքի նպա տակով երրորդ երկրի քա ղա քա ցիների ընդունման վե րա բեր յալ ընդհանուր կանոն ների անհրաժեշտությանն առնչվող քննարկումները16 տնտեսական միգրացիայի կառա վարման ԵՄ ռազմավարության վե րա բեր յալ Կանաչ փաստա թղթով։17

12 Ինտեգրման վե րա բեր յալ սույն սկզբունքներն այդ ժա մա նակից ի վեր ընդունվել են ԱՆԳ հարցերով Խորհրդի կողմից, սակայն դրանք պարտադիր բնույթ չեն կրում։13 «Ուսման, աշակերտների փոխանակման, չվարձատրվող վե րա պատ րաստման կամ կամավոր աշ խա տանքի նպա տակով երրորդ երկրի քա ղա քա ցիների ընդունման պայ ման ների մասին» Խորհրդի 2004/114/ԵՀ հրա հանգն ընդունվել է 2004 թվականի դեկտեմբերի 13–ին և ուժի մեջ մտել՝ 2005 թվականի հունվարի 12–ին, ՊՏ 2004թ. L 375/12։ Անդամ պե տու թյունների օրենս դրու թյունները պետք է հա մա պա տաս խանեցվեին այդ հրա հանգին մինչև 2007 թվականի հունվարի 12–ը։14 «Գիտահետազոտական աշ խա տանքների կա տա րման նպա տակով երրորդ երկրի քա ղա-քա ցիներին ըն դու նելու հատուկ ըն թա ցա կարգի մասին» Խորհրդի 2005/71/ԵՀ հրա հանգ, 2005 թվականի հոկտեմբերի 12, ՊՏ 2005թ. L 289/15։ Հրահանգի դրույթները պետք է իրականացվեին անդամ պե տու թյունների կողմից 2007 թվականի հոկտեմբերի 12–ից ոչ ուշ։15 COM (2006) 332, 2006 թվականի հունիսի 28։16 Հանձնաժողովը 2001 թվականին արդեն ներ կա յացրել էր առաջարկ՝ Երրորդ երկրի քա ղա քա-ցիներ հանդիսացող աշ խա տողների ընդունման և երկրում գտնվելու պայ ման ների վե րա բեր յալ հրա հանգի մասին (COM (2001թ.) 386)։ Այ նուա մե նայ նիվ, այս հարցի շուրջ անդամ պե տու թյունների ունեցած տարամետ դիրքորոշումների պատճառով բանակցությունները չհանգեցրեցին օրենս դրու-թյան ընդունմանը և առաջարկը հետագայում հետ կանչվեց։17 COM (2004թ.) 811, 2005 թվականի հունվարի 11։


26

Այդ քննարկումների արդյունքում 2005 թվականի դեկտեմբեր ամսին ընդուն-վեց «Օրինական միգրացիայի գծով քա ղա քա կանության ծրագիրը»18 (Օրի-նական միգրացիայի ծրագիր), որով սահ մանվում է գործո ղու թյունների հերթա կանությունն ու նկարագիրը Հաագայի ծրագրի մնացած ժա մա-նակա հատվածի համար (2006-2009 թվականների համար)։ Այն համահունչ է Լիսա բոնյան ռազմավարության հետ,19 որին սկիզբ է դրվել 2000 թվականին Լիսա բոնում կայացած Եվրոպայի Խորհրդի նիս տում։ Աշխատանքային ներ-գաղթը համարվում է «ԵՄ տնտե սության մրցու նա կության բարձրացմանն ուղղված Լիսաբոնյան ռազմա վարու թյան մեջ ընդգրկ ված միջոցառումների համա պարփակ փաթեթի մի մաս» (Օրինական միգրա ցիայի 2005 թվականի ծրագիր, էջ 5)։ Քաղաքա կա նության ծրագրով առա ջարկվում են մի շարք միջո-ցառումներ «օրինական միգրա ցիայի գծով ԵՄ քա ղա քա կանության՝ միաս-նական և համակարգված կերպով մշակ մանը հետամուտ լինելու նպա տակով», և սահ մանվում է ժա մա նակացույց Հանձ նաժո ղովի կողմից նա խա տես ված գործողությունների համար։ ԵՄ տարածքում օրի նականորեն աշ խա տող՝ բոլոր երրորդ երկրների քա ղա քա ցիների հա մար իրա վունքների համընդհանուր շրջանակ երաշ խա վորող ընդհանուր շրջա նակային հրա հանգ, ինչպես նաև բարձր որակավորում ունեցող աշ խա տողների, սեզոնային աշ խա տողների, կազ մա կեր պու թյան ներսում փո խա դրվող աշ խա տա կիցների և վարձատրվող վե րա պատ րաստվողների մուտքի թույլատրման պայ ման ների վե րա բեր յալ չորս հատուկ հրա հանգներ են առաջարկվել՝ որպես պարտադիր իրավական ուժ ունեցող գործիքներ։20 Ավե լին, նա խա տես վում են նաև այլ միջոցառումներ, որոնք վերաբերում են գիտե լիքների ձեռքբերմանը և տեղեկատվությանը, ինտեգրմանն ու ծագման երկրնե րի հետ համագործակցությանը։

Օրինական միգրացիայի հարցերով քա ղա քա կանության ծրագրի շրջանակներում նա խա տես վող նախաձեռնությունները

Բարձր որակավորում ունեցող միգ րանտների մասին հրա հանգի վե րա-բեր յալ առաջարկը

Եվրոպական հանձնաժողովը 2007 թվականի հոկտեմբերի 23–ին առա ջարկ է ներ կա յացրել «Բարձր որակավորում պա հանջող աշ խա տանքի նպա տակով երրորդ երկրների քա ղա քա ցիների մուտքի և բնա կության/կա ցու թյան պայ-ման ների մասին Խորհրդի հրա հանգի»21 վե րա բեր յալ («Բարձր որակավորում ունեցող միգ րանտների մասին» հրա հանգի վե րա բեր յալ առաջարկ)։ Լիսա-18 COM (2005թ.) 669, 2005 թվականի դեկտեմբերի 2119 Ըստ Լիսաբոնում կայացած Եվրոպական խորհրդի հանդիպման եզրակա ցու թյունների՝ Լիսաբոնյան ռազմավարության նպա տակը Եվրոպական միու թյունն ամենամրցունակ տնտե սու-թյուն ունեցող տարածք դարձնելն է ու լրիվ զբաղվածություն ապահովելը արդեն 2010 թվականին։20 Չնայած այն հան գա մանքի, որ Քաղաքականության ծրագրի հիմքում ընկած է տնտեսական նպա տակներով ներ գաղթը, այ նուա մե նայ նիվ, պետք է նշել, որ օրինական ներ գաղթի հասկա ցու-թյունը՝ որպես այդպիսին, ներառում է կանոնավոր ներ գաղթի բոլոր ձևերը` և ոչ միայն աշ խա-տանքի հետ առն չու թյուն ունեցող։ Կանոնավոր միգրացիան սահ մանվում է որպես «Ճանաչված, թույլատրելի ուղիներով տեղի ունեցող միգրացիա» (Միգրացիայի ոլորտի տերմինների բառարան, 2004թ., էջ 54)։21 COM (2007) 637, 2007 թվականի հոկտեմբերի 23։

27


բոնյան ռազմավարությանը հա մա պա տաս խան՝ այդ առաջարկով փորձ է արվում բարձրացնել ԵՄ տնտեսության մրցու նա կությունը՝ նպա տակ հետա-պնդելով արձագանքել բարձր որակա վորում ունեցող աշխատուժի փոփոխ-վող պա հանջարկին և լրացնել որակավո րում ների ու հմտությունների պա կա-սը` այդ կա տե գո րիայի աշ խա տողների ընդուն ման ըն թա ց

Documents

ԵՄ 27 ԱՆԴԱՄ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՕՐԻՆԱԿԱՆ … › up › library › Comparative_Study_Armenian_Vol1_… · Քեթրին Քոսգրեյվ Քաղաքականության