วั�ดในบางกอกน�าเสนอ

อ . นภั�สสรณ์� ฐิ�ติ�วั�ฒนาน�นท์�วั�ชา

ภั�มิ�ปั�ญญาบางกอก ( ท์ 202 )06

ระด�บช� นมิ�ธยมิศึ$กษาปั&ท์'( 3โรงเร'ยน ราชวั�น�ติมิ�ธยมิ

• รายงานน' เปั*นส+วันหน$(งของวั�ชา ภั�มิ�ปั�ญญาบางกอกจั�ดท์�าข$ นเพื่0(อให1ผู้�1ท์'(ร �กท์'(จัะศึ$กษาเร0(องราวัเก'(ยวัก�บวั�ดวัาอารามิ

ติ+างๆ ให1ได1ร� 1ข1อมิ�ลติ+าง ๆท์'(เปั*นปัระโยชน� ท์� งน' ด1วัยคำ�าปัร$กษา จัาก อาจัารย� จั$งท์�าให1รายงานท์'(จัะน�าเสนอติ+อไปัน' ปัระสบ

คำวัามิส�าเร7จัติามิจั8ดปัระสงคำ�ท์'(ได1วัางไวั1ได1อย+างสวัยงามิ• ซึ่$(งท์างช� นมิ�ธยมิศึ$กษาปั&ท์'( 3 ห1อง 3 ( กล8+มิท์'( 1) ได1แติ+หวั�ง

วั+าข1อมิ�ลท์'(จั�ดท์�าและรวับรวัมิข$ นจัะเปั*นปัระโยชน�แก+ผู้�1ท์'(จัะ ศึ$กษา เปั*นอย+างด'เฉกเช+นเด'ยวัก�บหน�งส0อติ�าราเร'ยนติ+างๆ

วั�ดสุ�ทั�ศนเทัพวัราราม ราชวัรมหาวั�หาร 

• ควัามสุ�าค�ญ• วั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่วัรารามิ เปั*นพื่ระอารามิหลวัง

ช� นเอก ชน�ดราชวัรมิหาวั�หาร 1 ใน 6 ของไท์ย และถื0อเปั*นวั�ดปัระจั�าร�ชกาลท์'( 8

ปัระวั�ติ�คำวัามิเปั*นมิา• วั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่วัรารามิ เปั*นวั�ดท์'(พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราช

(ร�ชกาลท์'( 1 ) โปัรดเกล1าฯ ให1สถืาปันาข$ นใน พื่.ศึ . 2350 เด�มิพื่ระราชท์านนามิวั+า "วั�ดมิหาส8ท์ธาวัาส " โปัรดเกล1าฯ ให1สร1างพื่ระวั�หารข$ นก+อนเพื่0(อปัระด�ษฐิานพื่ระศึร'ศึากยมิ8น' (พื่ระโติ ) ซึ่$(งอ�ญเช�ญมิาจัากพื่ระวั�หารหลวังวั�ดมิหาธาติ8 จั�งหวั�ดส8โขท์�ย  ท์รงมิ'พื่ระราชปัระสงคำ�ท์'(จัะสร1างพื่ระวั�หารให1มิ'ขนาดใหญ+เท์+าก�บพื่ระวั�หารวั�ดพื่น�ญเช�งเพื่0(อเปั*นศึร'สง+าแก+พื่ระนคำร แติ+ส� นร�ชกาลก+อนท์'(จัะปัระด�ษฐิานเปั*นส�งฆารามิ จั$งเร'ยกก�นวั+า วั�ดพื่ระโติ วั�ดพื่ระใหญ+ หร0อวั�ดเสาช�งช1าบ1าง

• จันกระท์�(งในร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธเล�ศึหล1านภัาล�ย (ร�ชกาลท์'( 2 ) โปัรดเกล1าฯ ให1สร1างติ+อ และท์รงจั�าหล�กบานปัระติ�พื่ระวั�หารด1วัยพื่ระองคำ�เอง แติ+ก7ส� นร�ชกาลเส'ยก+อนท์'(การก+อสร1างจัะแล1วัเสร7จั

• การก+อสร1างวั�ด มิาเสร7จับร�บ�รณ์�ในร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระน�(งเกล1าเจั1าอย�+ห�วั (ร�ชกาลท์'( 3 ) ใน พื่.ศึ . 2390 และพื่ระราชท์านนามิวั+า "วั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่วัรารามิ " ปัรากฏในจัดหมิายเหติ8วั+า "วั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่ธารามิ"

• และในร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระจัอมิเกล1าเจั1าอย�+ห�วั (ร�ชกาลท์'( 4 ) ท์รงผู้�กนามิพื่ระปัระธานในพื่ระวั�หาร พื่ระอ8โบสถื และศึาลาการเปัร'ยญ ให1คำล1องก�นวั+า "พื่ระศึร'ศึากยมิ8น' " "พื่ระพื่8ท์ธติร'โลกเชษฐิ� " และ "พื่ระพื่8ท์ธเสรฏฐิมิ8น'"  ติ+อมิาในสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระจั8ลจัอมิเกล1าเจั1าอย�+ห�วั (ร�ชกาลท์'( 5 ) ท์รงปัฎิ�ส�งขรณ์�เพื่�(มิเติ�มิอ'ก

• ภัายในวั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่วัรารามิย�งเปั*นท์'(ปัระด�ษฐิานพื่ระบรมิราชาน8สาวัร'ย� พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระเจั1าอย�+ห�วัอาน�นท์มิห�ดล พื่ระอ�ฐิมิรามิาธ�บด�นท์ร และได1อ�ญเช�ญพื่ระบรมิราชสร'รางคำารของพื่ระองคำ� มิาบรรจั8ท์'(ผู้1าท์�พื่ย�ด1านหน1าพื่8ท์ธบ�ลล�งก�พื่ระศึร'ศึากยมิ8น'เมิ0(อ พื่.ศึ .2493 และมิ'พื่ระราชพื่�ธ'ท์รงบ�าเพื่7ญพื่ระราชก8ศึลคำล1ายวั�นสวัรรคำติในวั�นท์'( 9 มิ�ถื8นายน ของท์8กปั&

• จุ�ดเด�นและสุ��งทั��น�าสุนใจุ• มิ'พื่ระวั�หารขนาดใหญ+ และพื่ระอ8โบสถืขนาดใหญ+ยาวัสวัยงามิท์'(ส8ดใน

ปัระเท์ศึไท์ย ภัายในมิ'ภัาพื่จั�ติรกรรมิฝาผู้น�งท์'(งดงามิ• มิ'พื่ระปัระธานท์'(ส�าคำ�ญ คำ0อ "พื่ระศึร'ศึากยมิ8น' " ในพื่ระวั�หารหลวัง "พื่ระพื่8ท์ธ

ติร'โลกเชษฐิ� " ในพื่ระอ8โบสถื และ "พื่ระพื่8ท์ธเสรฏฐิมิ8น' " ในศึาลาการเปัร'ยญ• วั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่วัรารามิไมิ+มิ'เจัด'ย�เหมิ0อนวั�ดอ0(นๆ เน0(องจัากร�ชกาลท์'( 3 โปัรด

เกล1าฯ ให1สร1างจั�าลอง “ส�ติติมิหาสถืาน” ซึ่$(งเปั*นอ8เท์ส�กเจัด'ย� หร0อเปั*นติ1นไมิ1ส�าคำ�ญในพื่8ท์ธศึาสนา 7 ชน�ดแท์น

• วั�ดส8ท์�ศึนเท์พื่วัรารามิเปั*น 1 ใน 9 วั�ด ในก�จักรรมิ "ไหวั1พื่ระขอพื่รเสร�มิส�ร�มิงคำล 9 พื่ระอารามิหลวัง" และ "ไหวั1พื่ระปัระจั�า 9 ร�ชกาล" ท์'(การท์+องเท์'(ยวัแห+งปัระเท์ศึไท์ยจั�ดข$ น คำติ�การไหวั1พื่ระวั�ดส8ท์�ศึน�ฯ คำ0อ "วั�ส�ยท์�ศึน�กวั1างไกล มิ'เสน+ห�แก+บ8คำคำลท์�(วัไปั"

 วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิ 

 วั�ดพระศร�ร�ตนศาสุดาราม     วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิ หร0อท์'(ชาวับ1านเร'ยกวั+า วั�ดพื่ระแก1วั น� น พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลก โปัรดเกล1าฯ ให1สร1างข$ นพื่ร1อมิก�บการสถืาปันากร8งร�ตินโกส�นท์ร� เมิ0(อ พื่.ศึ .๒๓๒๕ แล1วัเสร7จัในปั& พื่.ศึ . ๒๓๒๗เปั*นวั�ดท์'(สร1างข$ นในเขติพื่ระบรมิมิหาราชวั�ง ติามิแบบวั�ดพื่ระศึร'สรรเพื่ชญสมิ�ยอย8ธยา วั�ดน' อย�+ในเขติพื่ระราชฐิานช� นนอก ท์างท์�ศึติะวั�นออก มิ'พื่ระระเบ'ยงล1อมิรอบเปั*นบร�เวัณ์ เปั*นวั�ดคำ�+กร8งท์'(ไมิ+มิ'พื่ระสงฆ�จั�าพื่รรษา ใช1เปั*นท์'(บวัชนาคำหลวัง และปัระช8มิข1าท์�ลละอองพื่ระบาท์ถื0อน� าพื่ระพื่�พื่�ฒน�ส�ติยา      ร�ชกาลท์'( ๑ โปัรดเกล1าให1เปั*นท์'(ปัระด�ษฐิานพื่ระพื่8ท์ธมิหามิณ์'ร�ตินปัฏ�มิากรหร0อพื่ระแก1วัมิรกติ พื่ระพื่8ท์ธร�ปัคำ�+บ1านคำ�+เมิ0องของไท์ย มิาปัระด�ษฐิาน ณ์ ท์'(น' วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิน' ภัายหล�งจัากการสถืาปันาแล1วั ก7ได1ร�บการปัฏ�ส�งขรณ์�ส0บติ+อมิาท์8กร�ชกาล เพื่ราะเปั*นวั�ดส�าคำ�ญ จั$งมิ'การปัฏ�ส�งขรณ์�ใหญ+ท์8ก ๕๐ ปั& คำ0อในสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระน�(งเกล1าเจั1าอย�+ห�วั พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระจั8ลจัอมิเกล1าเจั1าอย�+ห�วั พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระปักเกล1าเจั1าอย�+ห�วั และสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระเจั1าอย�+ห�วัภั�มิ�พื่ลอด8ลยเดช ร�ชกาลปั�จัจั8บ�น เน0(องในโอกาสสมิโภัชกร8งร�ตินโกส�นท์ร�คำรบ ๒๐๐ ปั& ในปั& พื่.ศึ .๒๕๒๕ ท์'(ผู้+านมิา การบ�รณ์ปัฏ�ส�งขรณ์�ท์'(ผู้+านมิา มิ8+งอน8ร�กษ�สถืาปั�ติยกรรมิและศึ�ลปักรรมิอ�นเปั*นมิรดกช� นเอกของชาติ� ให1คำงคำวัามิงามิและร�กษาคำ8ณ์คำ+าของช+างศึ�ลปัไท์ยไวั1อย+างด'ท์'(ส8ด เพื่0(อให1วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิน' อย�+คำ�+ก�บกร8งร�ตินโกส�นท์ร�ติลอดไปั

วั�ดพระเชต�พนวั�มลม�งคลาราม ราชวัรมหาวั�หาร หร อ วั�ดโพธิ์�$

• เปั*นพื่ระอารามิหลวังช� นเอกและเปั*นวั�ดปัระจั�าร�ชกาลท์'( 1 แห+งราชวังศึ�จั�กร' เน0(องจัากพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราช ท์รงพื่ระกร8ณ์าโปัรดเกล1า ฯ ให1สถืาปันาวั�ดโพื่ธารามิวั�ดเก+าท์'(เมิ0องบางกอกคำร� งกร8งศึร'อย8ธยาเปั*นวั�ดหลวังข1างพื่ระบรมิมิหาราชวั�ง และท์'(ใติ1พื่ระแท์+นปัระด�ษฐิานพื่ระพื่8ท์ธเท์วัปัฏ�มิากร พื่ระปัระธานในพื่ระอ8โบสถืเปั*นท์'(บรรจั8พื่ระบรมิอ�ฐิ�ของพื่ระองคำ�ท์+านไวั1ด1วัย          พื่ระอารามิหลวังแห+งน' มิ'เน0 อท์'( 50 ไร+ 38 ติารางวัาอย�+ด1านท์�ศึใติ1ของพื่ระบรมิมิหาราชวั�ง - ท์�ศึเหน0อจัดถืนนท์1ายวั�ง - ท์�ศึติะวั�นออกจัดถืนนสนามิไชย - ท์�ศึใติ1จัดถืนนเศึรษฐิการ - ท์�ศึติะวั�นติกจัดถืนนมิหาราช         

•  มิ'ถืนนเชติ8พื่นขนาบด1วัยก�าแพื่งส�งส'ขาวัแบ+งเขติพื่8ท์ธาวัาสและส�งฆาวัาสช�ดเจันมิ'หล�กฐิานปัรากฏในศึ�ลาจัาร$กไวั1วั+า หล�งจัากท์'(พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราชท์รงสถืาปันาพื่ระบรมิมิหาราชวั�งแล1วั ท์รงพื่ระราชด�าร�วั+า มิ'วั�ดเก+าขนาบพื่ระบรมิมิหาราชวั�ง 2 วั�ด ด1านเหน0อ คำ0อ วั�ดสล�ก (วั�ดมิหาธาติ8ฯ ) ด1านใติ1คำ0อ วั�ดโพื่ธารามิ จั$งท์รงพื่ระกร8ณ์าโปัรดเกล1าฯ ให1ข8นนางเจั1าท์รงกรมิ ช+างส�บหมิ�+อ�านวัยการบ�รณ์ะปัฏ�ส�งขรณ์� เร�(มิเมิ0(อปั& พื่.ศึ . 2331 ใช1เวัลา 7 ปั& 5 เด0อน 28 วั�น จั$งแล1วัเสร7จั และโปัรดฯ ให1มิ'การฉลองเมิ0(อ พื่.ศึ .2344 พื่ระราชท์านนามิใหมิ+วั+า "วั�ดพื่ระเชติ8พื่นวั�มิลมิ�งคำลาวัาศึ " ติ+อมิาร�ชกาลท์'( 4 ได1โปัรดฯ ให1เปัล'(ยนท์1ายนามิวั�ดเปั*น "วั�ดพื่ระเชติ8พื่นวั�มิลมิ�งคำลารามิ  "คำร� นร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระน�(งเกล1าเจั1าอย�+ห�วั ร�ชกาลท์'( 3 ท์รงพื่ระกร8ณ์าโปัรดเกล1าฯ ให1บ�รณ์ะปัฏ�ส�งขรณ์�คำร� งใหญ+ นานถื$ง 16 ปั& 7 เด0อน ขยายเขติพื่ระอารามิด1านใติ1และติะวั�นติกคำ0อ ส+วันท์'(เปั*นพื่ระวั�หารพื่ระพื่8ท์ธไสยาสสวันมิ�สกวั�น สถืาปันาข$ นใหมิ+ พื่ระมิณ์ฑปั ศึาลาการเปัร'ยญ และสระจัระเข1บ�รณ์ะปัฏ�ส�งขรณ์�ใหมิ+เปั*นโบราณ์สถืานในพื่ระอารามิหลวังท์'(ปัรากฏอย�+ท์8กวั�นน' แมิ1การบ�รณ์ะปัฏ�ส�งขรณ์�คำร� งล+าส8ดเมิ0(อฉลองกร8งเท์พื่ฯ 200 ปั& พื่.ศึ . 2525 เปั*นเพื่'ยงซึ่+อมิสร1างของเก+าให1ด'ข$ น มิ�ได1สร1างเสร�มิส�(งใดๆ

สุ��งสุ�าค�ญในพระอาราม

• 1. พระอ�โบสุถ เปั*นพื่ระอ8โบสถืแบบศึ�ลปัะร�ตินโกส�นท์ร� คำ0อฐิานติรง เสาส'(เหล'(ยมิ หล�งคำามิ8ขลดสามิช� น หน1าบ�นปัระด�บลายปั�นปั� นเปั*นลายเคำร0อวั�ลย� สร1างในสมิ�ยร�ชกาลท์'( 1 แติ+ได1ขยายและสร1างใหมิ+ในร�ชกาลท์'( 3 และมิ'การซึ่+อมิแซึ่มิติ+อมิาอ'กหลายคำร� งจันถื$งปั�จัจั8บ�น          ภัายในพื่ระอ8โบสถื มิ'ภัาพื่จั�ติรกรรมิฝาผู้น�งเข'ยนด1วัยส'น� ามิ�นเร0(องพื่ระสาวักท์'(ได1ร�บเอติท์�คำคำะ และเสาในพื่ระอ8โบสถืท์� ง 16 เสา เข'ยนด1วัยส'น� ามิ�น เปั*นลายดอกไมิ1ก1านแย+งสล�บนก บานปัระติ�ด1านในเข'ยนลายรดน� า เปั*นภัาพื่พื่�ดพื่ระราชาคำณ์ะฐิานาน8กรมิเปัร'ยญฝNายอร�ญวัาส' และคำามิวัาส' ท์� งในกร8งและนอกเมิ0อง ส+วันด1านนอกปัระด�บมิ8ก เปั*นภัาพื่รามิเก'ยรติ�O

•   2. พระระเบ�ยงรอบพระอ�โบสุถ เปั*นระเบ'ยง 2 ช� น ท์� งระเบ'ยนช� นนอก และระเบ'ยงช� นใน สร1างในร�ชกาลท์'(1 ในร�ชกาลท์'( 3 โปัรดให1เสร�มิผู้น�งพื่ระระเบ'ยงช� นใน ให1ส�งกวั+าเด�มิ 2 ศึอก ติ+อมิาในร�ชกาลท์'( 5 ได1โปัรดให1บ�รณ์ะใหมิ+อ'กคำร� งหน$(ง          ภัายในพื่ระระเบ'ยงท์� ง 2 ช� นปัระด�ษฐิานพื่ระพื่8ท์ธร�ปัศึ�ลปัะสมิ�ยติ+างๆ เช+น ล1านนา ส8โขท์�ย อ�+ท์อง และอย8ธยา ซึ่$(งพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลก ร�ชกาลท์'( 1 ได1โปัรดให1อ�ญเช�ญมิาจัากห�วัเมิ0องติ+างๆ แล1วัน�ามิาบ�รณ์ะใหมิ+ ในร�ชกาลท์'( 3 ได1ท์�าฐิานช8กช'พื่ระพื่8ท์ธร�ปัใหมิ+ พื่ระพื่8ท์ธร�ปัท์'(ปัระด�ษฐิานในพื่ระระเบ'ยงช� นในมิ'ท์� งส� น 154 องคำ� ส+วันในพื่ระระเบ'ยงช� นนอกปัระด�ษฐิานพื่ระพื่8ท์ธร�ปั 244 องคำ� ติามิเสาพื่ระระเบ'ยงจั�าหล�กศึ�ลาจัาร$ก ปัระเภัท์วัรรณ์คำด'ติ+างๆ เช+น โคำลง ฉ�นท์� กลอน กลบท์ ระหวั+างพื่ระระเบ'ยงท์� ง 2 ช� น มิ'ถืะ หร0อเจัด'ย�ล�ท์ธ�มิหายานแบบจั'น จั�านวัน 20 องคำ�

•   3. พระพ�ทัธิ์เทัวัปฏิ�มากร พื่ระปัระธานในพื่ระอ8โบสถื เปั*นพื่ระพื่8ท์ธร�ปัปัางสมิาธ� ขนาดหน1าติ�กกวั1าง 5 ศึอก 1 คำ0บ 4 น� วัพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระรามิาธ�บด'ศึร'ส�นท์รมิหาจั�กร'บรมินาถืพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกโปัรดให1อ�ญเช�ญมิาจัากวั�ดคำ�หาสวัรรคำ� (วั�ดศึาลาส'(หน1า ) ธนบ8ร'ใติ1ฐิานช8กช'เปั*นท์'(บรรจั8พื่ระบรมิอ�ฐิ� (บางส+วัน ) ในพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลก 

วั�ดมหาธิ์าต�ย�วัราชร�งสุฤษฎิ์�$ ราชวัรมหาวั�หาร

•  วั�ดมิหาธาติ8ย8วัราชร�งสฤษฎิ�O ราชวัรมิหาวั�หาร เปั*นวั�ดโบราณ์ สร1างในสมิ�ยอย8ธยา เด�มิเร'ยกวั+าวั�ดสล�ก ในร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราช เมิ0(อท์รงติ� งกร8งร�ตินโกส�นท์ร�เปั*นราชธาน' และท์รงสร1างพื่ระบรมิมิหาราชวั�งเปั*นท์'(ปัระท์�บ และสร1างพื่ระราชวั�งบวัรสถืานมิงคำลเปั*นท์'(ปัระท์�บสมิเด7จัพื่ระบวัรราชเจั1ามิหาส8รส�งหนาท์ กรมิพื่ระราชวั�งบวัรสถืานมิงคำล น� น วั�ดสล�กเปั*นวั�ดท์'(อย�+ก$(งกลางระหวั+างพื่ระบรมิมิหาราชวั�งก�บพื่ระราชวั�งบวัรสถืานมิงคำล

•     สมิเด7จัพื่ระบวัรราชเจั1ามิหาส8รส�งหนาท์โปัรดให1บ�รณ์ปัฏ�ส�งขรณ์�วั�ดสล�กเมิ0(อ พื่.ศึ . 2326 พื่ร1อมิก�บการก+อสร1างพื่ระราชวั�งบวัรสถืานมิงคำล จัากน� นท์รงเปัล'(ยนช0(อวั�ดจัากวั�ดสล�ก เปั*น วั�ดน�พื่พื่านารามิ

•    เมิ0(อพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราชโปัรดเกล1าฯ ให1ใช1วั�ดน�พื่พื่านารามิเปั*นสถืานท์'(ส�งคำายนาพื่ระไติรปัQฎิกใน พื่.ศึ . 2331 ได1ท์รงพื่ระกร8ณ์าโปัรดเกล1าฯ พื่ระราชท์านนามิวั�ดใหมิ+วั+า “วั�ดพื่ระศึร'สรรเพื่ชญ” และใน พื่.ศึ . 2346 พื่ระราชท์านนามิใหมิ+วั+า วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินมิหาธาติ8ราชวัรมิหาวั�หาร ติามิช0(อวั�ดในกร8งศึร'อย8ธยาท์'(เปั*นท์'(ปัระด�ษฐิานพื่ระบรมิสาร'ร�กธาติ8และเปั*นท์'(ปัระท์�บของสมิเด7จัพื่ระส�งฆราช

• วั�ดมิหาธาติ8เปั*นสถืานท์'(ท์'(ใช1เปั*นท์'(พื่ระราชท์านเพื่ล�งพื่ระบ8พื่โพื่เจั1านายซึ่$(งด�ารงพื่ระเก'ยรติ�ยศึส�ง ในร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระจั8ลจัอมิเกล1าเจั1าอย�+ห�วั โปัรดเกล1าฯ ให1ใช1พื่0 นท์'(ของวั�ดเปั*นท์'(สร1างเมิร8พื่ระราชท์านเพื่ล�งพื่ระศึพื่พื่ระบรมิวังศึ�ช� นส�ง

•    ในปัลาย พื่.ศึ . 2432 โปัรดเกล1าฯ ให1จั�ดติ� งบาล'วั�ท์ยาล�ยท์'(วั�ดมิหาธาติ8 เร'ยกวั+ามิหาธาติ8วั�ท์ยาล�ย และย1ายการบอกพื่ระปัร�ย�ติ�ธรรมิมิาจัากวั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิ

•     ติ+อมิา ใน พื่.ศึ . 2437 โปัรดเกล1าฯ ให1สร1างอาคำารถืาวัรวั�ติถื8 เร'ยกวั+า ส�งฆ�กเสนาสน�ราชวั�ท์ยาล�ย เพื่0(อใช1ในงานพื่ระศึพื่สมิเด7จัพื่ระบรมิโอรสาธ�ราช เจั1าฟ้?ามิหาวัช�ร8ณ์ห�ศึ สยามิมิก8ฎิราชก8มิาร หล�งจัากน� น จัะท์รงอ8ท์�ศึถืวัายแก+มิหาธาติ8วั�ท์ยาล�ย เพื่0(อเปั*นท์'(เร'ยนพื่ระปัร�ย�ติ�ธรรมิช� นส�ง ซึ่$(งจัะได1พื่ระราชท์านนามิวั+า “มิหาจั8ฬาลงกรณ์ราชวั�ท์ยาล�ย” แติ+อาคำารหล�งน' มิาสร1างเสร7จัในร�ชสมิ�ยพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระมิงก8ฎิเกล1าเจั1าอย�+ห�วั และงานพื่ระศึพื่สมิเด7จัพื่ระบรมิโอรสาธ�ราช เจั1าฟ้?ามิหาวัช�ร8ณ์ห�ศึ สยามิมิก8ฎิราชก8มิาร ท์รงจั�ดท์'(วั�ดบวัรสถืานส8ท์ธาวัาส

•    ใน พื่.ศึ . 2439 โปัรดเกล1าฯ พื่ระราชท์านพื่ระราชท์ร�พื่ย�ส+วันพื่ระองคำ�ของสมิเด7จัพื่ระบรมิโอรสาธ�ราชฯ สยามิมิก8ฎิราชก8มิาร ในการบ�รณ์ะวั�ดมิหาธาติ8และพื่ระราชท์านนามิวั+า

• “วั�ดมิหาธาติ8ย8วัราชร�งสฤษฎิ�O”

วั�ดราชน�ดดาราม วัรวั�หาร

• วั�ดราชน�ดดารามิวัรวั�หาร (วั�ดราชน�ดดา) เปั*นวั�ดสมิ�ยติ1นกร8งร�ตินโกส�นท์ร� ติ� งอย�+ใกล1ก�บปั?อมิมิหากาฬ ติ�ดก�บลานพื่ล�บพื่ลามิหาเจัษฎิาบด�นท์ร�ซึ่$(งเปั*นพื่ล�บพื่ลาร�บแขกเมิ0อง เช�งสะพื่านผู้+านฟ้?าล'ลาศึ พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระน�(งเกล1าเจั1าอย�+ห�วั ร�ชกาลท์'( ๓ ท์รงสร1างบนสวันผู้ลไมิ1เก+าเน0 อท์'(ปัระมิาณ์ ๒๕ ไร+ เพื่0(อพื่ระราชท์านเปั*นเก'ยรติ�แก+พื่ระราชน�ดดา คำ0อ พื่ระเจั1าหลานเธอพื่ระองคำ�เจั1าหญ�งโสมิน�สวั�ฒนาวัด' (ซึ่$(งภัายหล�งเปั*นพื่ระมิเหส'ในร�ชกาลท์'( ๔) โดยท์� งสองพื่ระองคำ�เสด7จัวัางศึ�ลาฤกษ�เมิ0(อ พื่.ศึ. ๒๓๘๙

 จั8ดเด+นของวั�ดราชน�ดดา

• จั8ดเด+นของวั�ดราชน�ดดาท์'(ปัระชาชนมิองเห7นได1ท์� (วัไปัเมิ0(อผู้+านมิาท์างถืนนพื่ระราชด�าเน�น คำ0อ โลหะปัราสาท์ ซึ่$(งสร1างโดยพื่ระราชด�าร�ในพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระน�(งเกล1สเจั1าอย�+ห�วั เมิ0(อ พื่.ศึ. ๒๓๘๙ เน0(องจัากท์รงมิ'พื่ระราชศึร�ท์ธาท์�าน8บ�าร8งพื่ระพื่8ท์ธศึาสนาและท์รงท์ราบวั+าในสมิ�ยโบราณ์มิ'การสร1างโลหะปัราสาท์เพื่'ยง ๒ คำร� งในโลก คำ0อ หล�งแรกนางวั�สาขา แห+งเมิ0องสาวั�ติถื' สร1างยอดปัราสาท์ท์�าด1วัยท์องคำ�า หล�งท์'(สอง พื่ระเจั1าท์8ฏฐิคำามิณ์' แห+งกร8งอน8ราธปั8ระ ล�งกา ท์รงสร1างเมิ0(อราวั พื่.ศึ. ๓๘๒ หล�งคำามิ8งด1วัยแผู้+นท์องแดง พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระน�(งเกล1าเจั1าอย�+ห�วั ได1ท์รงสร1างโลหะปัราสาท์เพื่0(อเปั*นเก'ยรติ�แก+พื่ระนคำรแท์นการสร1างพื่ระเจัด'ย�เช+นพื่ระอารามิอ0(น น�บเปั*นโลหะปัราสาท์แห+งท์'( ๓ ของโลก โดยสร1างเปั*นปัราสาท์ส�ง ๓ ช� น มิ'ยอดท์� งหมิด ๓๗ ยอด กลางปัราสาท์เปั*นช+องกลวัง มิ'บ�นไดเวั'ยน ๖๗ ข� น ให1เด�นข$ นไปัด�ท์�วัท์�ศึน�ข1างบนได1

•    พื่ระอ8โบสถืเปั*นแบบไท์ย คำ0อ มิ'ช+อฟ้?า ใบระกา ติ+างจัากวั�ดเท์พื่ธ�ดารามิซึ่$(งสร1างแบบจั'น ภัายในพื่ระอ8โบสถืปัระด�ษฐิานพื่ระพื่8ท์ธเสฏฐิติมิมิ8น'ซึ่$(งโปัรดให1หล+อด1วัยท์องแดง จัากติ�าบลจั�นท์$ก เมิ0องนคำรราชส'มิา เมิ0(อ พื่.ศึ. ๒๓๘๙ ฝาผู้น�งเข'ยนลายเท์พื่ช8มิน8มิก�บดาวัดาราศึาสติร�

วั�ดระฆั�งโฆัสุ�ตาราม วัรมหาวั�หาร

•  วั�ดระฆ�งโฆส�ติารามิวัรมิหาวั�หาร (วั�ดระฆ�ง) ติ� งอย�+ท์างฝ�( งธนบ8ร' ติรงข1ามิก�บท์+าช1างวั�งหลวัง เด�มิช0(อวั�ดบางหวั1าใหญ+ เปั*นวั�ดโบราณ์มิ'มิาแติ+คำร� งกร8งศึร'อย8ธยา สมิเด7จัพื่ระเจั1ากร8งธนบ8ร'ท์รงยกฐิานะข$ นเปั*นพื่ระอารามิหลวัง และโปัรดเกล1าฯ ให1ส�งคำยาพื่ระไติรปัQฏกท์'(น'( ติ+อมิาในสมิ�ยร�ชกาลท์'( ๑ มิ'การข8ดพื่บระฆ�งโบราณ์ในเขติวั�ด ปัระชาชนจั$งเร'ยกวั+า วั�ดระฆ�งติ� งแติ+น� นมิา แติ+ติ�วัระฆ�งซึ่$(งมิ'เส'ยงด' ร�ชกาลท์'( ๑ โปัรดเกล1าฯ ให1น�าไปัไวั1ท์'(วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิ

• ส�(งส�าคำ�ญในวั�ดได1แก+ ติ�าหน�กท์อง ซึ่$(งเคำยเปั*นท์'(ปัระท์�บของสมิเด7จัพื่ระเจั1ากร8งธนบ8ร'และสมิเด7จัพื่ระสงฆราช (ศึร') พื่ระอ8โบสถืก�บหอพื่ระไติรปัQฏกท์'(ร �ชกาลท์'( ๑ ท์รงสร1าง ภัายในมิ'ภัาพื่จั�ติรกรรมิฝาผู้น�งปัระด�บท์� งสองหล�ง

ติ�1พื่ระไติรปัQฏก

• สถืาปั�ติยกรรมิไท์ยในวั�ดท์'(มิ'ช0(อเส'ยงเล0(อล0อวั+างามิย�(ง คำ0อ หอพื่ระไติรปัQฏก เด�มิอย�+กลางสระท์'(ข8ดข$ นด1านหล�งพื่ระอ8โบสถื สร1างเปั*นเร0อนแฝด ๓ หล�ง ด1วัยไมิ1ท์'(ร0 อพื่ระติ�าหน�กและหอน�(งเด�มิของร�ชกาลท์'( ๑ เมิ0(อคำร� งย�งท์รงร�บราชกาลอย�+กร8งธนบ8ร' ฝาผู้น�งด1านนอกท์าส'ด�นแดง ด1านในเข'ยนภัาพื่ฝ&มิ0ออาจัารย�นาคำ เปั*นภัาพื่แสดงวั�ถื'ช'วั�ติปัระจั�าวั�นของคำนสมิ�ยน� น บานปัระติ�ติกแติ+งด1วัยการเข'ยนลายรดน� าและแกะสล�กอย+างงดงามิ นอกจัากน� นย�งมิ' ติ�1พื่ระไติรปัQฏก ลายรดน� าขนาดใหญ+สมิ�ยกร8งศึร'อย8ธยา อย�+ในห1องด1านเหน0อและห1องด1านใติ1

หอพระไตรป0ฎิ์กของวั�ดระฆั�งโฆัสุ�ตาราม วัรมหาวั�หาร

•           เด�มิเปั*นท์'(ปัระท์�บ หร0อจัวันเด�มิของพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราชเมิ0(อคำร� งย�งเปั*นพื่ระราชวัร�นท์ร� เจั1ากรมิพื่ระติ�ารวัจันอกขวัา  ในสมิ�ยสมิเด7จัพื่ระเจั1าติากส�นมิหาราช  อย�+ติรง ปัากคำลองมิอญ  ร�มิฝ�( งแมิ+น� าเจั1าพื่ระยา   เมิ0(อพื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธยอดฟ้?าจั8ฬาโลกมิหาราชท์รงสถืาปันากร8งเท์พื่ฯ ข$ นแล1วั  ติ+อมิาพื่8ท์ธศึ�กราช ๒๓๒๗ ท์รงพื่ระราชปัระสงคำ�จัะถืวัายจัวันเด�มิแก+วั�ดบางหวั1าใหญ+  เพื่0(อใช1เปั*นหอพื่ระไติรปัQฎิก จั$งโปัรดเกล1าฯ ให1พื่ระบาท์สมิเด7จัพื่ระพื่8ท์ธเล�ศึหล1านภัาล�ย เมิ0(อคำร� งย�งด�ารงพื่ระอ�สร�ยยศึเปั*นสมิเด7จัพื่ระเจั1าล�กยาเธอ เจั1าฟ้?ากรมิหลวังอ�ศึรส8นท์ร  ท์รงเปั*นแมิ+กองร0 อถือนจัวันเด�มิ น�ามิาสร1างใหมิ+ให1เปั*นหอพื่ระไติรปัQฎิกกลางสระน� า  นอกเขติพื่8ท์ธาวัาส  ขณ์ะข8ดสระเพื่0(อสร1างหอพื่ระไติรปัQฎิกอย�+น� น  ได1พื่บระฆ�งใบใหญ+มิ'เส'ยงก�งวัานไพื่เราะมิาก จั$งโปัรดเกล1าฯ ให1น�าไปัปัระด�ษฐิานในหอระฆ�ง วั�ดพื่ระศึร'ร�ตินศึาสดารามิ และน+าจัะเปัล'(ยนช0(อวั�ดบางหวั1าใหญ+  เปั*นวั�ดระฆ�งโฆส�ติารามิในคำราวัน� นด1วัย

คำณ์ะผู้�1จั�ดท์�า• กล8+มิท์'( 1 มิ'สมิาช�กด�งน' • ด.ช. กล1าณ์รงคำ� คำ�าส8ข เลขท์'( 1 • ด.ช. กานติ�งาน แก1วัแหวัน เลขท์'( 8• ด.ช. ณ์�ฐิพื่ล ติ� งวัรภั�กด' เลขท์'( 15• ด.ช. ท์�นพื่�ฒน� ข�นเกษติร เลขท์'( 22• ด.ญ.ร�งส�มิา อ8 +นปัระเสร�ฐิส8ข เลขท์'( 29• ด.ญ.พื่�มิมิาดา แซึ่+ล� มิ เลขท์'( 36