กลุ่มท่ี 2

ภมูปิัญญาท้องถ่ินกับการ

สรา้งเสรมิสขุภาพและป้องกันโรค

ภาคตะวนัออกเฉียงเหนือ

วชิา สรา้งเสรมิสขุภาพ

เสนออ.ภิภพ ดีแพ

สบายดีภาคตะวนัออก

เฉียงเหนือ

ภมูปิัญญาพื้นบา้น คือ องค์ความรูแ้ละประสบการณ์ใน

การดำารงชวีติของไทย ท่ีก่อเกิดสะสม สบืทอด พฒันา และใชป้ระโยชน์อยา่งต่อเน่ืองในวฒันธรรมไทย และยงัมกีารผสมผสานจากวฒันธรรมภายนอกเพื่อการประยุกต์ใชท่ี้เหมาะสม ในท่ีน้ีจะกล่าวถึงภมูปิัญญาพื้นบา้นแต่ละด้านท่ีมกีารนำามาใชเ้พื่อการสรา้งเสรมิสขุภาพ ซึง่สอดคล้องกับวธิชีวีติ และวฒันธรรมไทย

การป้องกันไขเ้ลือดออก

"ภมูปิัญญาไทย ต้านภัยไขเ้ลือดออก"

โดยมุง่หวงัให้ประชาชนใชภ้มูปิัญญาท้องถ่ินเพื่อเป็นทางเลือกในการควบคมุยุงลาย   โดยเน้นปฏิบติัตามมาตรการ 5ป 1ข  ได้แก่ กิจกรรม 5 ป . ปราบยุงลาย (เปลี่ยน ปิด ปล่อย ปรบัปรุง ปฏิบติัเป็นประจำา ) และ

1 ข . ขดัไขยุ่งลาย  ประชาสมัพนัธส์ง่เสรมิให้ประชาชนป้องกัน

ตนเองไมใ่ห้ยุงลายกัด โดยใชผ้ลิตภัณฑ์ในท้องถ่ินเพื่อลดการใชส้ารเคมใีนการป้องกันควบคมุโรคด้วย

มาตรการ 5 ป 1ข  1. ปิดภาชนะนำ้ากินนำ้าใช้

ให้มดิชดิ 2. เปล่ียนนำ้าในแจกัน ถัง

เก็บนำ้า ทกุ 7 วนั 3. ปล่อยปลากินลกูนำ้าใน

ภาชนะใสน่ำ้าถาวร4.ปรบัปรุงสิง่แวดล้อมให้

ปลอดโปรง่ โล่ง สะอาด ลมพดัผ่าน

5.ปฏิบติัเป็นประจำาจนเป็นนิสยั 

ขดัไขยุ่งลาย ยุงลายจะไขเ่หนือระดับนำ้า - 12

ซม . ถึงนำ้าแห้งก็จะอยูไ่ด้เป็นปีมีนำ้ามาท่วมไขก็่พรอ้มจะแตกตัวเป็นลกูนำ้าภายในได้ใน 30นาที  จงึจำาเป็นต้องมกีารขดัไข่ยุงลาย โดยใชใ้ยขดัล้าง หรอืแปรงชนิดนุ่มชว่ยในการขดัล้าง และท้ิงนำ้าท่ีขดัล้างนัน้บนพื้นดินเพื่อให้ไขแ่ห้งตายไปไมค่วรทิ้งลงท่อระบายนำ้า ซึง่อาจจะเป็นแหล่งนำ้าใสนิ่งทำาให้ไขบ่างสว่นรอดและเจรญิเป็นลกูนำ้าและยุงลายได้อีก  

5 ป ปราบยุงลาย 1 ข ขดัไขยุ่งลาย

นวตักรรมภมูปิัญญาท้องถิ่นกำาจดัยุงลายป้องกันไขเ้ลือดออก

1.การใชม้ะกรูดบากผิวใสล่งในภาชนะขงันำ้า 1ลกูต่อพื้นท่ีนำ้า 40 ตารางนิ้ว ป้องกันได้ 2 วนั 

2.การใชต้าขา่ยไนล่อนหรอืผ้าขาวบางมาปิดปากโอ่งรดัด้วยเชอืก ป้องกันไมใ่ห้ยุงลายมาวางไข ่

3 .นำาถงุใสต่ะไครห้อมวางบรเิวณที่อับเชน่ ตู้เสื้อผ้า ห้องนำ้า จะไล่ยุงไมใ่ห้มารบกวนได้ 

4.ป๊ีบดักยุง โดยใชป้ี๊ บขนมปังเปิดฝาใสผ่้าสทึีบหรอืถงุเท้า ยุงจะเขา้ไปตอนกลางคืน ตอนเชา้เอาปี๊ บไปตากแดด 2 ชัว่โมงเพื่อฆา่ยุง 

ต่อ 5.ใชน้ำ้ายาล้างจานผสมนำ้าหนึ่งกระบอก ฉีด

ไปตามมุมบา้นจะชว่ยลดจำานวนยุงลายในบา้น  6.ให้ใชน้ำ้ายาล้างจานทาให้ทั่วจานพลาสติก

สำาหรบัใชโ้ฉบจบัยุงท่ีบนิมากวนใกล้ๆ ตัว ยุงจะถกูจบัตายอยูบ่นจาน  

7.ใชปู้นแดงปั้ นขนาดเท่าลกูปิงปอง  ตากให้แห้ง 3 วนั ใช ้ 1 ก้อนใสใ่นโอ่งมงักร 1 ใบ ป้องกันได้ 3 เดือน 

8.ใชอิ้ฐมอญเผารอ้นจนอิฐเป็นสแีดง ใชคี้มคีบใสใ่นโอ่ง 1 ก้อนต่อ 1 โอ่ง ป้องกันได้

1 เดือน  

ภาพประกอบนวตักรรมภมูปัิญญาท้องถ่ิน

ภาคตะวนัออกเฉียงเหนือ

ประโยชน์ท่ีได้รบั การประยุกต์ใชท้รพัยากรธรรมชาติท่ีมอียูใ่น

ชุมชนของตนเองมาใชใ้ห้เกิดประโยชน์ในการรกัษาดแูลสขุภาพ รวมถึงการพึง่พาภมูมปิัญญาของแพทยท่ี์ถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ มาใชใ้นการสรา้งเสรมิสขุภาพและป้องกันโรคให้เกิดประสทิธภิาพสงูสดุภมูปัิญญาไทยจงึมคีวามสำาคัญต่อสขุภาพในเรื่องของการบำาบดั บรรเทา รกัษาป้องกันโรคและการสรา้งเสรมิสขุภาพในชุมชน ให้มสีขุภาพท่ีสมบูรณ์แขง็แรง นอกจากภมูปัิญญาทางการแพทย์ของคนไทยจะชว่ยสง่เสรมิการมสีขุภาพท่ีดีแล้วยงัชว่ยลดปัญหาสาธารณสขุของประเทศชาติได้

ประโยชน์ท่ีได้รบัด้านสรา้งเสรมิสขุภาพ ด้านการป้องกันโรค1.ทำาให้ชาวบา้นใช้เวลาวา่งให้เป็นประโยชน์

2 . มกีารพฒันาระดมความคิดถมูปิัญญา เป็นการสรา้งเสรมิในด้านความคิด

3 . มสีว่นสรา้งเสรมิด้านการออกกำาลังกาย ในการดัดแปลงอุปกรณ์ทำาให้สขุภาพแขง็แรง4 .สรา้งความสามคัคีของคนในชุมชน

1. ปิองกันโรคไข้เลือดออกท่ีเกิดจากยุงลาย

2. ป้องโรคติดต่อท่ีเกิดจากพาหะนำาโรค

3. ทำาให้สขุลักษณะของสภาพแวดล้อมดีขึน้ทำาให้ห่างจากโรคภัย

4. ชว่ยลดปัญหาสาธารณะสขุของประเทศชาติได้

ขอ้แนะนำาหากมีอาการป่วยมไีข้

“ในโอกาสนี้ ขอแนะนำาประชาชน หากท่านใดมอีาการป่วยมไีข ้กินยาลดไขแ้ล้วไขย้งัลอยไมล่ด

- 23 วนั คลื่นไส ้อาเจยีน เบื่ออาหาร หน้าแดง ปวดเมื่อยตามรา่งกาย ซึง่เป็นอาการเบื้องต้นของไขเ้ลือดออก ไมต้่องรอให้เกิดจุดเลือดใต้ผิวหนัง ให้รบีไปพบแพทยเ์พื่อเจาะเลือดตรวจ ก่อนท่ีผู้ป่วยจะเกิดอาการชอ็กและเสยีชวีติ และหลังการรกัษาโรคไขเ้ลือดออกแล้ว ชว่งท่ีไขล้ดลงในวนัท่ี 3-4 หากผู้ป่วยซมึลง กินอาหารด่ืมนำ้าไมไ่ด้ให้รบีกลับมาหาแพทยเ์พื่อรกัษาให้ทันท่วงที  

คณะผู้จดัทำา 1.คณุชมพู ่ ไชยบุตรดี เลข

ท่ี 9 2. คณุณัฐนิชา พลหนองหลวง เลข

ท่ี 11 3. คณุทมุม ี ชอ้นทอง เลขท่ี เลข

ท่ี 14 4. คณุธนวนัต์ เง่องาม เลขท่ี เลข

ท่ี 16 5. คณุบรรจง ใจน้อย เลขท่ี เลข

ท่ี 19 6. คณุประทมุมา ลำาดับ เลขท่ี เลข

ท่ี 20 7. คณุพชิยา ฟองศักด์ิ เลขท่ี เลข

ท่ี 27 8. คณุสริกิาญจน์ กลิ่นหวาน เลข

ท่ี 43 9. คณุสรุรีตัน์ วงแก้ว เลขท่ี

เลขท่ี 48 10. คณุเสาวนีย ์ เมนิดี เลขท่ี

เลขท่ี 49

แหล่งท่ีมา http://www.moph.go.th/ops/iprg/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?idHot_new=55306

http://www.mcot.net/site/content?id=517f6d02150ba050380002b4

http://www.mcot.net/site/content?id=517f6d02150ba050380002b4#.UjnKitJHIRM

สวสัดีค่ะ