บทท�� 4พาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�

เนื้��อหาประจำ�าบท

ความหมาย์ขอิงพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ประโย์ชนิ�ขอิงพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ข�อิจำ าก!ดขอิงพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ร#ปแบบขอิงพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ประเภทขอิงพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ข!&นิตอินิพ!ฒนิาระบบพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ระบบการช าระเงนิในิพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�การร!กษาความปล็อิดภ!ย์ให�ก!บระบบการช าระเงนิภ!ย์ค+กคามในิพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�

ความหมายของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

พาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์� (Electronic Commerce) หร,อิ การค�าอิเล็�กทรอินิกส์�นิ!&นิ ม�ผู้#�ให�ค าจำ าก!ดความท��แตกต.างก!นิอิอิกไป เช.นิ

กรมส์.งเส์รมการส์.งอิอิก กระทรวงพาณิชย์� ได�ให�ความหมาย์ไว�ว.า พาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์� หมาย์ถึ1ง การด าเนินิธุ+รกจำท+ก“ร#ปแบบท��เก��ย์วข�อิงก!บการซื้,&อิขาย์ส์นิค�าแล็ะบรการผู้.านิคอิมพวเตอิร� แล็ะระบบส์,�อิส์ารโทรคมนิาคมหร,อิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์�”

ส์ านิ!กพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์� กรมพ!ฒนิาธุ+รกจำการค�า กระทรวงพาณิชย์� ได�ให�ความหมาย์ไว�ว.า พาณิชย์�“อิเล็�กทรอินิกส์� ค,อิ การท าการค�าขาย์แล็ะธุ+รกรรมซื้,&อิขาย์ผู้.านิทางระบบอิอินิไล็นิ�หร,อิทางอินิเทอิร�เนิ�ต”

ส์ านิ!กงานิพ!ฒนิาธุ+รกรรมทางอิเล็�กทรอินิกส์� (อิงค�การมหาชนิ) ได�ให�ค าจำ าก!ดความไว�ว.า พาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์� “ค,อิ การด าเนินิธุ+รกจำโดย์ใช�ส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์�”

ความหมายของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ) โอิภาส์ เอิ��ย์มส์รวงศ์� ได�ให�ค าจำ าก!ดความไว�ว.า พาณิชย์�“

อิเล็�กทรอินิกส์� ค,อิ การด าเนินิธุ+รกรรมทางการค�าผู้.านิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์� ท��เก��ย์วข�อิงก!บกระบวนิการซื้,&อิส์นิค�า ขาย์ส์นิค�า จำ!ดส์.งส์นิค�า การแล็กเปล็��ย์นิส์นิค�า/บรการ หร,อิส์ารส์นิเทศ์ผู้.านิอินิเทอิร�เนิ�ต”

กล็.าวโดย์ส์ร+ป “พาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� หมาย์ถึ1ง การด าเนินิธุ+รกรรมทางการค�า การบรการ ท!&งในิการซื้,&อิขาย์ส์นิค�าบรการ การช าระเงนิ การโฆษณิา การแล็กเปล็��ย์นิส์ารส์นิเทศ์ ผู้.านิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์� เช.นิ โทรศ์!พท� โทรส์าร อินิเทอิร�เนิ�ต”

ความหมายของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ)

นิอิกจำากจำะม�ร#ปแบบการท าธุ+รกจำผู้.านิอินิเทอิร�เนิ�ตแล็�ว ย์!งม�ร#ปแบบการท าธุ+รกจำอิ�กประเภทหนิ1�งท��ก าล็!งได�ร!บความนิย์มเพ�มมากข1&นิ ค,อิ การท าธุ+รกรรมผู้.านิโทรศ์!พท�เคล็,�อินิท�� ท��เร�ย์กว.า Mobile Commerce หร,อิ M-Commerce เช.นิ การดาวนิ�โหล็ดเกม การส์!�งซื้,&อิส์นิค�าแล็ะบรการ การท าธุ+รกรรมทางธุนิาคาร เป6นิต�นิ

นิอิกจำากค าว.าพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�แล็ะการท าธุ+รกรรมผู้.านิโทรศ์!พท�เคล็,�อินิท��แล็�ว อิาจำจำะม�ค าศ์!พท�อิ,�นิ ๆ ท��เก��ย์วข�อิงอิ�ก ได�แก. ธุ+รกรรมอิเล็�กทรอินิกส์� (E-Business) ซื้1�งตามพ.ร.บ. ว.าด�วย์ธุ+รกรรมทางอิเล็�กทรอินิกส์� พ.ศ์. 2544 ได�นิย์ามไว�ว.า ธุ+รกรรมอิเล็�กทรอินิกส์� หมาย์ความว.า “ ธุ+รกรรมท��กระท าข1&นิโดย์ใช�วธุ�การทางอิเล็�กทรอินิกส์�ท!&งหมด หร,อิแต.บางส์.วนิ ”

ความหมายของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ)

ธุ+รกรรมอิเล็�กทรอินิกส์�จำะม�ความหมาย์ท��กว�างกว.า ค,อิ เป6นิการด าเนินิธุ+รกรรมท+กข!&นิตอินิผู้.านิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์�ท!&งในิส์.วนิหนิ�าร�านิ (Front Office) แล็ะหล็!งร�านิ (Back Office) ในิขณิะท��พาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�จำะเนิ�นิท��การซื้,&อิขาย์ส์นิค�าหร,อิบรการผู้.านิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์�เท.านิ!&นิ กล็.าวอิ�กนิ!ย์หนิ1�ง ค,อิ พาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�เป6นิส์.วนิหนิ1�งขอิงธุ+รกรรมอิเล็�กทรอินิกส์�นิ!�นิเอิง

e-Businessการด าเนินิธุ+รกรรมใด ๆ ผู้.านิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์�ท!&งหล็าย์ ท!&งภาย์ในิอิงค�กรหร,อิระหว.างอิงค�กร รวมถึ1งการบรการล็#กค�า การท างานิร.วมก!นิระหว.าง ค#.ค�าทางธุ+รกจำท��ส์ามารถึส์,�อิส์ารก!นิผู้.านิเคร,อิข.าย์อินิเทอิร�เนิ�ต อินิทราเนิ�ต แล็ะเอิ�กซื้�ทราเนิ�ตe-Commerce

การด าเนินิธุ+รกรรมทางการค�าผู้.านิส์,�อิอิเล็�กทรอินิกส์�ท��เก��ย์วข�อิงก!บกระบวนิการซื้,&อิส์นิค�า ขาย์ส์นิค�า จำ!ดส์.งส์นิค�า การแล็กเปล็��ย์นิส์นิค�า/บรการ หร,อิ ส์ารส์นิเทศ์ผู้.านิอินิเทอิร�เนิ�ต

เมนิ#

ประโยชนื้�ของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

ท��มา : อิอินิไล็นิ� : http://nanavagi.blogspot.com/2010/01/e-commerce.htmlเมนิ#

ข"อจำ�าก#ดของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

ข"อจำ�าก#ดด"านื้เทคโนื้โล็ย% ขาดมาตรฐานิท��ได�ร!บการย์อิมร!บในิระด!บส์ากล็ ท!&งในิเร,�อิงขอิง

ค+ณิภาพ ความปล็อิดภ!ย์แล็ะความนิ.าเช,�อิถึ,อิ ความกว�างขอิงช.อิงส์!ญญาณิหร,อิแบนิด�วดธุ�ขอิงระบบส์,�อิส์าร

โทรคมนิาคมม�ไม.เพ�ย์งพอิต.อิความต�อิงการ เทคโนิโล็ย์�ซื้อิฟต�แวร�ท��นิ ามาใช�เป6นิเคร,�อิงม,อิในิการพ!ฒนิา

เปล็��ย์นิแปล็งเร�ว ความซื้!บซื้�อินิแล็ะความย์ากต.อิการนิ าระบบต.าง ๆ มาบ#รณิาการเข�า

ด�วย์ก!นิ เช.นิ ระบบฐานิข�อิม#ล็ ซื้อิฟต�แวร�ท��ใช�งานิอิย์#. โปรแกรมประย์+กต�ด�านิพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�แล็ะอินิเทอิร�เนิ�ต เป6นิต�นิ

จำ าเป6นิต�อิงใช�คอิมพวเตอิร�เฉพาะมาตดต!&งเป6นิเซื้ร�ฟเวอิร�เพ�มเตม เพ,�อิเช,�อิมต.อิเข�าระบบเคร,อิข.าย์

ข"อจำ�าก#ดของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ)ข"อจำ�าก#ดท%&ไม เก%&ยวข"องก#บเทคโนื้โล็ย%

ป<ญหาเร,�อิงข�อิกฎหมาย์ท��นิ ามาบ!งค!บใช� โดย์เฉพาะเร,�อิงราย์ล็ะเอิ�ย์ดการจำ!ดเก�บภาษ�ท��ย์!งคงคล็+มเคร,อิ ไม.ช!ดเจำนิ

ขาดข�อิบ!งค!บทางกฎหมาย์ท!&งภาย์ในิแล็ะระหว.างประเทศ์ แล็ะมาตรฐานิอิ+ตส์าหกรรม

ผู้#�ขาย์แล็ะผู้#�ซื้,&อิจำ านิวนิไม.นิ�อิย์ท��ย์อิมรอิให�ระบบพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�ม�ความเส์ถึ�ย์รมากกว.านิ�& ก.อินิท��จำะม�การใช�งานิจำรง

พฤตกรรมแล็ะความร# �ส์1กขอิงผู้#�บรโภคท��ย์!งคงต.อิต�านิการเปล็��ย์นิแปล็งจำากร�านิค�าท��ม�อิย์#.จำรง มาเป6นิร�านิค�าแบบเส์ม,อินิ อิ�กท!&งผู้#�คนิส์.วนิใหญ.ย์!งขาดความเช,�อิม!�นิต.อิการซื้,&อิขาย์ส์นิค�าท��มได�ส์!มผู้!ส์ก!บต!วส์นิค�าจำรง ๆ รวมถึ1งการท��ผู้#�ซื้,&อิมได�พบปะก!บผู้#�ขาย์โดย์ตรง

เมนิ#

ร(ปแบบของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

ส์ามารถึจำ าแนิกได� 3 ร#ปแบบ บร�กแอนื้ด�มอร�ต่าร� (Brick and Mortar) เป6นิร#ป

แบบการด าเนินิธุ+รกจำแบบด!&งเดม ม�เพ�ย์งโครงส์ร�างท��เป6นิกาย์ภาพ ค,อิ เม,�อิล็#กค�าต�อิงการซื้,&อิส์นิค�าจำะต�อิงเดนิทางมาท��ร �านิ จำากนิ!&นิก�เล็,อิกซื้,&อิส์นิค�าแล็ะค าระเงนิท��นิ! &นิ อิาจำกล็.าวได�ว.าเป6นิการด าเนินิธุ+รกจำแบบอิอิฟไล็นิ�ท��มได�ซื้,&อิขาย์ส์นิค�าผู้.านิอินิเทอิร�เนิ�ต

ร(ปแบบของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ)คล็�กแอนื้ด�มอร�ต่าร� (Click and Mortar) เป6นิร#ปแบบ

การด าเนินิธุ+รกจำแบบผู้ส์มผู้ส์านิ ม�ท!&งโครงส์ร�างเชงกาย์ภาพแล็ะดจำตอิล็รวมเข�าด�วย์ก!นิ ต!วอิย์.าง ร�านิหนิ!งส์,อินิาย์อินิทร�ม�หนิ�าร�านิเป?ดด าเนินิการจำรง ในิขณิะเด�ย์วก!นิก�เป?ดเว�บไซื้ต� www.naiin.com ในิส์.วนิขอิงพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์�เพ�มอิ�กหนิ1�งช.อิงทางส์ าหร!บการบรการอิอินิไล็นิ�เข�าไปด�วย์

ร(ปแบบของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ)คล็�กแอนื้ด�คล็�ก (Click and Click) เป6นิการด าเนินิ

ธุ+รกจำแบบดจำตอิล็เพ�ย์งอิย์.างเด�ย์วโดย์ไม.ม�ร�านิค�าต!&งอิย์#.จำรง เม,�อิล็#กค�าต�อิงการซื้�อิส์นิค�าต�อิงด าเนินิการผู้.านิระบบอิอินิไล็นิ� จำากนิ!&นิผู้#�ขาย์ก�จำะจำ!ดส์.งส์นิค�าถึ1งผู้#�ร !บ

เมนิ#

ประเภทของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

แบ.งตามล็!กษณิะความส์!มพ!นิธุ�ก!บค#.ค�า ส์ามารถึแบ.งได� 6 ประเภท

ภาคธุ+รกจำก!บภาคธุ+รกจำ (Business to Business : B2B) ภาคธุ+รกจำก!บผู้#�บรโภค (Business to Consumer :

B2C)ภาคธุ+รกจำก!บร!ฐบาล็ (Business to Government :

B2G)ผู้#�บรโภคก!บผู้#�บรโภค (Consumer to Consumer :

C2C)ร!ฐบาล็ก!บประชาชนิ (Government to Citizens :

G2C)ร!ฐบาล็ก!บร!ฐบาล็ (Government to Government :

G2G)

ภาคธุ+รกจำก!บภาคธุ+รกจำ(Business to Business : B2B)

ภาคธุ+รกจำก!บผู้#�บรโภค (Business to Consumer : B2C)

ภาคธุ+รกจำก!บร!ฐบาล็ (Business to Government : B2G)

ผู้#�บรโภคก!บผู้#�บรโภค (Consumer to Consumer : C2C)

ร!ฐบาล็ก!บประชาชนิ (Government to Citizens : G2C)

ร!ฐบาล็ก!บร!ฐบาล็ (Government to Government : G2G)

ประเภทของพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์� (ต่ อ)

แบ.งตามร#ปแบบการค�า ส์ามารถึแบ.งได� 5 ประเภทราย์การส์นิค�าอิอินิไล็นิ� (Online Catalogue)ร�านิค�าปล็�กอิอินิไล็นิ� (E-Retailing) การประม#ล็ส์นิค�า (Auction) ประกาศ์ซื้,&อิขาย์ส์นิค�า (Web Board/e-Classified)ตล็าดกล็างอิเล็�กทรอินิกส์� (e-Marketplace)

รายการส์�นื้ค"าออนื้ไล็นื้� (Online Catalogue)

ร"านื้ค"าปล็%กออนื้ไล็นื้� (E-Retailing)

การประม(ล็ส์�นื้ค"า (Auction)

ประกาศซื้��อขายส์�นื้ค"า (Web Board/e-Classified)

ต่ล็าดกล็างอ�เล็�กทรอนื้�กส์� (e-Marketplace)

เมนิ#

ข#�นื้ต่อนื้พ#ฒนื้าระบบพาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

การพ!ฒนิาระบบพาณิชย์�อิเล็�กทรอินิกส์� ม� 5 ข!&นิตอินิด!งต.อิไปนิ�&

ส์ ารวจำโอิกาส์ทางการตล็าดด�วย์ระบบค�นิหาข�อิม#ล็ (Search Engines)

วางแผู้นิการตล็าดแล็ะพ!ฒนิาเว�บไซื้ต� (Planning and Development)   

นิ าเว�บไซื้ต�เข�าส์#.ระบบอินิเทอิร�เนิ�ต (Install)  โฆษณิาแล็ะประชาส์!มพ!นิธุ�เว�บไซื้ต� (Promotion) บรการหล็!งการขาย์ การปร!บปร+งแล็ะบ าร+งร!กษาเว�บไซื้ต�

(Evaluation and Maintenance) เมนิ#

ระบบการช�าระเง�นื้ในื้พาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

ม�วธุ�การช าระเงนิอิย์#. 2 ร#ปแบบ ค,อิการช าระเงนิแบบอิอินิไล็นิ� เป6นิระบบท��ผู้#�ซื้,&อิส์ามารถึช าระค.า

ส์นิค�าหร,อิบรการผู้.านิทางเคร,อิข.าย์อินิเทอิร�เนิ�ตได�ท!นิท� เช.นิ การใช�บ!ตรเดบต การใช�บ!ตรเครดตหร,อิช าระผู้.านิธุนิาคารม,อิถึ,อิ (M-Banking)

การช าระเงนิแบบอิอิฟไล็นิ� เป6นิระบบท��ผู้#�ซื้,&อิจำะช าระค.าส์นิค�าหร,อิบรการให�ก!บผู้#�ขาย์โดย์วธุ�ปกต เช.นิ การโอินิเงนิผู้.านิธุนิาคาร

ต่#วอย างระบบการช�าระเง�นื้

ระบบการช าระเงนิแบบโอินิผู้.านิบ!ญช�ธุนิาคาร การโอินิผู้.านิธุนิาคารแบบปกตแล็ะ ATM ธุนิาคารอิเล็�กทรอินิกส์� (Internet Banking หร,อิ I-

Banking)ระบบการช าระเงนิแบบโอินิผู้.านิบ!ตรเครดตระบบช าระเงนิผู้.านิเว�บไซื้ต�ต!วกล็าง

เพย์�พาล็ (Paypal) เพย์�ส์บาย์ (PaySbuy) การช าระเงนิผู้.านิโทรศ์!พท�เคล็,�อินิท�� (Mobile Payment)

เมนิ#

การร#กษาความปล็อดภ#ยให"ก#บระบบการช�าระเง�นื้

โดย์ท!�วไปการร!กษาความปล็อิดภ!ย์ให�ก!บระบบช าระเงนิ ได�แก.Secure Sockets Layer (SSL)ระบบความปล็อิดภ!ย์บนิอินิเทอิร�เนิ�ต (Secure Electronic

Transaction : SET)ระบบ MasterCard Secure Code

เมนิ#

ภ#ยค0กคามในื้พาณิ�ชย�อ�เล็�กทรอนื้�กส์�

การล็ะเมดทร!พย์�ส์นิทางป<ญญา การโกง การโกงขอิงม,อิส์อิงอิอินิไล็นิ� ส์แปม (Spam) การล็ะเมดข�อิม#ล็ส์.วนิต!วขอิงผู้#�บรโภค

เมนิ#