หนงสอสขศกษา ชนมธยมศกษาปท 4

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

สขศกษา

4ชนมธ

ยมศกษาปท

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

รองศาสตราจารย ดร.อศรา ศานตศาสน

ผจดการแผนงานสรางเสรมสขภาวะมสลมไทย

คำนำ

ดวยพระนามของอลลอฮ ผทรงเมตตาปราน ผทรงกรณาเสมอ

การดแลแกไขปญหาในสงคมปจจบนตองใหความสำคญกบคณธรรมและจรยธรรมอยางเปนรปธรรม

การบรณาการวถอสลามในแบบเรยนเปนสวนหนงของวตถประสงคแผนงานฯในการประมวลองคความร

อสลามกบสขภาวะเพอถายทอดผานเครอขายและผานชองทางอนๆ ของแผนงานฯ ซงมกลมเปาหมายมสลม

ทวประเทศกวา 3 ลาน 5 แสนคน ภายใตโครงการผลตแบบเรยนวชาสขศกษาและพลศกษาแบบบรณาการวถ

อสลามในกลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2551

โครงการผลตแบบเรยนวชาสขศกษาและพลศกษาแบบบรณาการวถอสลามฯ มวตถประสงคเพอจด

ทำแบบเรยนทบรณาการอสลาม ซงประกอบดวยมาตรฐาน ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง โครงสราง

หลกสตรกลมสาระการเรยนร คำอธบายรายวชาและการออกแบบหนวยการเรยนรองมาตรฐานหลกสตรแกน

กลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2551 โดยไดจดทำจำนวน 6 เลม ใน 4 ชวงชน ทพรอมจะนำไปใชเปนแบบ

เรยนในโรงเรยนทมนกเรยนนบถอศาสนาอสลามเปนสวนใหญซงรวมถงโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามกวา

800 แหง โดยเฉพาะในจงหวดชายแดนภาคใตและภมภาคอนๆ ของประเทศ

ผลผลตของโครงการนจะเปนประโยชนกบชมชนมสลมไทยทวประเทศเกอบ 3,500 แหง เพราะ

ความตองการของชมชนมสลมทกคน คอการทบตรหลานไดมโอกาสเรยนรทงวชาดานศาสนาและวชาสามญท

สอดคลองกบวฒนธรรมและความเชอทมฐานมาจากศาสนาอสลาม ดวยเหตผลดงกลาวจงเชอไดวาตำราเรยน

ทบรณาการเนอหาวชาดงกลาวเขากบหลกคำสอนของอสลามเลมนจะไดรบการตอบรบทดจากสงคมมสลม

อกทงผเรยนจะมความตงใจเรยนอยางจรงจง เพราะไมมความกงวลวาจะขดกบหลกคำสอนของศาสนา ซงจะ

เปนผลดตอผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน

ในอนาคตแผนงานฯ จะนำเสนอแบบเรยนบรณาการศาสนาอสลามกบวชาสามญ (สขศกษาและพล

ศกษา) ทสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางของรฐชดนใหแกหนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงศกษาธการ

และสภาการศกษาแหงชาต เพอใหเกดผลในระยะยาว และมเปาหมายทจะจดพมพเผยแผใหแกโรงเรยนทม

ความตองการตำราเหลานไวใชเปนตำรายมเรยน นอกจากนยงจะขยายผลไปสการบรณาการอสลามในระดบ

การศกษาทสงขนและวชาอนๆ ทเกยวของตอไป

สดทายนขอขอบคณ รศ.ดร.อบราเฮม ณรงครกษาเขต อาจารยประจำวทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลย

สงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน และคณะ ทมสวนสำคญในความสำเรจของผลงานฉบบน ขอเอกองค

อลลอฮ (ซบ.) ทรงประทานความโปรดปรานและสงดงามแกคณะทำงานและผทมสวนเกยวของทกทาน อามน

คำนำ

หนงสอเรยน รายวชาพนฐานสขศกษา ชนมธยมศกษาปท 4 กลมสาระการเรยนรสขศกษาและ

พลศกษาเลมน เปนหนงสอเรยนทมการบรณาการอสลามเพอใหสอดคลองกบวฒนธรรมและหลกคำ

สอนของศาสนาอสลาม ทงนเพอใหผเรยนทเปนมสลมจะไดมนใจวาเนอหาทมในหนงสอเรยนรายวชา

พนฐานสขศกษาเลมน ไมขดกบหลกคำสอนของศาสนา และผเรยนจะไดเรยนดวยความตงใจ

ขอขอบคณผมสวนรวมในการเขยนหนงสอเรยนเลมนใหเสรจสมบรณ และขอขอบคณแผนงาน

สรางเสรมสขภาวะมสลมไทย (สสม.) ผสนบสนนงบประมาณในการจดทำหนงสอเรยนฉบบน

คณะผจดทำ

สขศกษา ชนมธยมศกษาปท 4

ขอมลทางบรรณานกรมของสำนกหอสมดแหงชาตNational Library of Thailand Cataloging in Publication Data

สขศกษา ม.4.-- กรงเทพฯ : สำนกงานแผนงานสรางเสรมสขภาวะมสลมไทยมลนธสรางสขมสลมไทย (สสม.), 2555. 134 หนา. 1. สขศกษา--การศกษาและการสอน (มธยมศกษา). II. อบรอฮม ณรงครกษาเขต. III. ชอเรอง. 613.07 ISBN 978-616-7725-03-1

รายชอคณะกรรมการยกรางหนงสอสขศกษา ชนมธยมศกษาปท 4 1. เภสชกร ยซฟ นมะ 2. ดร.มะรอนง สาแลมง 3. นายอสมน แตอาล 4. นางสาวสจตรา ยหวงเจรญ 5. นายฮอซาล บนลาเตะ 6. นายอสมาแอ กาเตะ 7. นายอลฟาน ตอแลมา 8. เภสชกรหญง ซตแอเสาะ ดอเระ 9. นายศาสตรา ศาสนโสภา 10. นายอนนต กาโบะ 11. นางสาวพตต อาแวกาจ

บรรณาธการ 1. รศ.ดร.อบรอฮม ณรงครกษาเขต 2. ดร.มะรอนง สาแลมง 3. นายอสมน แตอาล 4. เภสชกร ยซฟ นมะ

รปภาพและกราฟฟก 1. นายอสมน เลาะมา 2. นางสาวปราณ หลำเบญสะ

ออกแบบปก นายอสมาน ลมอปาแล

จดรปเลม 1. นายมฮามะ ปาปา 2. นางสาวปราณ หลำเบญสะ

พมพครงท 1 พฤษภาคม 2555

จดพมพและเผยแพร แผนงานสรางเสรมสขภาวะมสลมไทย (สสม.) มลนธสรางสขมสลมไทย เลขท 1 หม 13 ถนนสหบรานกจ แขวงมนบร เขตมนบร กรงเทพฯ 10510

สงวนลขสทธ หามลอกเลยนแบบไมวาสวนใดสวนหนงของหนงสอ นอกจากไดรบอนญาต

หนวยการเรยนรท 1

การทำงานของระบบผวหนง ระบบกระดก และระบบกลามเนอ 1-15

หนวยการเรยนรท 2

การวางแผนดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว แบบองครวมและครอบคลม 4 มต 16-29

หนวยการเรยนรท 3

เพศและพฒนาการ พฤตกรรม คานยม วฒนธรรม กบการดำเนนชวตของวยรน 30-47

หนวยการเรยนรท 4

การพฒนาและการสรางเสรมทกษะชวตปญหาเพศและครอบครว 48-65

หนวยการเรยนรท 5

การจดการความขดแยง ความรนแรงในสงคม อยางสนตวธในสงคมพหวฒนธรรม 66-77

หนวยการเรยนรท 6

สทธของผบรโภคในการสรางเสรมสขภาพ 78-90

หนวยการเรยนรท 7

บทบาทของนกเรยนในสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคของตนเอง ครอบครว

และชมชน 91-106

หนวยการเรยนรท 8

ทกษะในการปองกนตนเอง และการมสวนรวมในการปองกนความเสยง

ในการใชยาและสงเสพตด 107-112

หนวยการเรยนรท 9

ทกษะในการพฒนาตนเอง และการมสวนรวมของนกเรยนในการดแลความปลอดภย

ในชวตประจำวน 113-122

สารบญ

1

ตวชวด พ 1.1 ม.4-6/1 1.อธบายกระบวนการสรางเสรมและดำารงประสทธภาพการทำางานของระบบอวยวะตางๆ

สาระการเรยนรแกนกลาง 1.กระบวนการเสรมสรางและดำารงประสทธภาพการทำางานของระบบอวยวะตางๆ

-การทำางานของระบบอวยวะตางๆ

-การสรางเสรมและดำารงประสทธภาพของอวยวะตางๆ(อาหารการออกกำาลงกายนนทนาการ

การตรวจสขภาพฯลฯ)

มนษยเปนมคลกทถกสรางขนมาโดยมรปรางลกษณะทดและสวยงามดงปรากฏในอลกรอานความ

วา“แทจรงเราไดสรางมนษยมาในรปทรงอนงดงามยง”(สเราะฮอตตนอายะฮท4)พฒนาการของมนษย

นนจะเกดขนอยางมขนตอนซงเกดจากปจจยตางๆ หลายดานทมความสมพนธกนอยางครบถวนสมดล

รางกายคนเรานนจะประกอบไปดวยระบบอวยวะตางๆททำางานประสานสมพนธอนไดแกระบบผวหนง

ระบบกระดกระบบกลามเนอระบบยอยอาหารระบบขบถายระบบหายใจระบบไหลเวยนโลหตระบบ

ประสาทระบบสบพนธและระบบตอมไรทอซงจะสงผลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของรางกาย

ในทกๆวยตงแตอยในครรภอยในวยทารกวยเดกวนรนวยผใหญและวยสงอายพฒนาการของมนษย

ไดมปรากฏในหลายโองการของคมภรอลกรอานเชน

“โอมนษยเอย! หากพวกเจายงอยในการสงสยแคลงใจ เกยวกบการฟนคนชพแลวไซร แทจรงเรา

ไดบงเกดพวกเจาจากดน แลวจากเชออสจ แลวจากกอนเลอด แลวจากกอนเนอ ทงทเปนรปรางทสมบรณ

และไมเปนรปรางทสมบรณ เพอเราจะไดชแจงเคลดลบแหงเดชานภาพแกพวกเจาและเราใหการตงครรภ

เปนทแนนอนอยในมดลกตามทประสงค จนถงเวลาทก�าหนดไวแลวเราใหพวกเจาคลอดออกมาเปนทารก

แลวเพอพวกเจาจะไดบรรลสวยฉกรรจของพวกเจา และในหมพวกเจามผเสยชวตในวยหนม และในหม

พวกเจามผถกน�ากลบสวยต�าตอย วยชรา เพอเขาจะไมรอะไรเลยหลงจากมความรและเจาจะเหนแผนดน

แหงแลง ครนเมอเราไดหลงน�าฝนลงมาบนมน มนกจะเคลอนไหวขยายตวและพองตวและงอกเงยออกมา

เปนพช ทกอยางเปนคๆ ดสวยงาม”(สเราะฮอลหจญอายะฮท5)

นอกจากนนทานนบมฮมมดไดกลาวถงพฒนาการของมนษยความวา

“แทจรงการบงเกดพวกเจามาคนหนงหลงจากมการปฏสนธแลวใชเวลาสสบวน จากนนกเปนกอน

เลอดกเชนเดยวกน (สสบวน) จากนนกเปนกอนเนอเชนเดยวกน”(บนทกโดยอลบคอรยและมสลม)

หนวยการเรยนรท 1การท�างานของผวหนง ระบบกระดก และระบบกลามเนอ

2

ระบบตางๆ ในรางกาย ลวนแลวแตมความสำาคญตอรางกายดวยกนทงสน แตในบทนจะกลาวเฉพาะระบบ

ผวหนง ระบบโครงกระดก และระบบกลามเนอ ซงเปนระบบอวยวะทมการทำางานสมพนธกน ดงน

1. องคประกอบของรางกายมนษย อลลอฮ ไดสรางมนษยใหมโครงสรางการทำางานของรางกายทเปนไปตามกฎของอลลอฮ(สน

นะตลลอฮ)ทมความซบซอน โดยเรมตงแตระดบโมเลกล ระดบเซลล ระดบเนอเยอ และระดบอวยวะ โดย

โครงสรางทกระดบนรวมเรยกวา “ระบบอวยวะ” ซงประกอบดวยหนวยยอยหลายอยาง

1.1 โครงสรางของรางกาย รางกายมนษยประกอบดวยเซลลทมชวตจำานวนลานๆ เซลล เซลลเปนหนวยโครงสรางพนฐาน

ของสงมชวตและเปนแหลงทเกดกระบวนการเปลยนแปลงทงกายภาค และชวเคมอยางตอเนอง เพอให

มนษยดำารงความมชวตอยตอไปได เซลลเหลานจะมลกษณะแตกตางกนไปตามหนาทของเนอเยอหรอ

อวยวะนนๆ เซลลเหลานมทงททำาหนาทเหมอนกน และแตกตางกนออกไป แตเซลลของรางกายสวนใหญ

มกไมไดอยอยางอสระ หากเปนเซลลทมโครงสราง หนาท และตนกำาเนดคลายคลงกน จะยดตดกนเปนก

ลมเซลลโดยกลมเซลล ททำาหนาทเหมอนกนหรอทำาหนาทอยางเดยวกน เราจะรวมเรยกวา เนอเยอ ซงม

4 ชนด คอ

1. เนอเยอบผว เปนเนอเยอทบหรอปกคลมผวดานนอกของรางกาย หรอบผวของอวยวะตางๆ

มหนาทปองกนอวยวะตางๆ จากสงแวดลอมภายนอก นอกจากนนกทำาหนาทสงเคราะหสาร และขบสาร

ทไมตองการออกนอกรางกาย

3

2. เนอเยอเกยวพน ประกอบดวยเซลลหลายชนด เรยงตวกนอยางหลวม ๆ แตมเสนใยมาประสาน

กนทำาใหเกดความแขงแรงขน มหนาทปองกนอวยวะภายในไมใหเปนอนตราย

3. เนอเยอกลามเนอ ทำาหนาทเกยวกบการเคลอนไหวของรางกายและอวยวะตางๆซงเกดจาก

การหดตวและคลายตวของกลามเนอ

4. เนอเยอประสาท ทำาหนาทเกยวกบการรบความรสก การตอบสนองตอสงเรา และควบคมการ

ทำางานของอวยวะตางๆ

หากมเนอเยอหลายๆ เนอเยอททำางานหรอทำาหนาทอยางเดยวกน เราจะเรยกกลมของเนอเยอ

นนวา อวยวะ เชน ปอด หวใจ สมอง มาม ตบ เปนตน และอวยวะหลายๆ อวยวะทรวมทำาหนาทอยาง

เดยวกน เรยกวา ระบบอวยวะ เชน ระบบกลามเนอ ระบบประสาท ระบบหายใจ ระบบสบพนธ เปนตน

โดยระบบอวยวะแตละระบบกจะมหนาทของตวเองและทำางานประสานสมพนธกน ซงรวมเรยกวา

“รางกาย”

1.2 ระบบอวยวะของรางกาย รางกายมนษยประกอบดวยโครงสรางทสลบซบซอน โดยโครงสรางตางๆ จะมหนาทของตนเอง

อวยวะตางๆ ในรางกายเราจะทำางานประสานกนเปนระบบ ถาอวยวะหนงอวยวะใดทำางานผดปกตไปจะ

มผลกระทบตอการดำารงชวตของเรา อาจกอใหเกดการเจบปวย หรอเปนอนตรายตอชวตในทสด หรออาจ

จะถงแกความตายได การทำางานของระบบอวยวะตางๆ ภายในรางกายของคนเรานน จะมความสมพนธ

กบโครงสรางอนๆ ดวย เราสามารถจำาแนกโครงสรางตางๆ ภายในรางกายเปนระบบอวยวะ ดงน

1) ระบบผวหนงหรอระบบหอหมรางกาย

2) ระบบกระดก

3) ระบบกลามเนอ

4) ระบบยอยอาหาร

5) ระบบขบถายปสสาวะ

6) ระบบหายใจ

4

7)ระบบไหลเวยนโลหต

8)ระบบประสาท

9)ระบบสบพนธ

10)ระบบตอมไรทอ

ระบบตางๆ ในรางกาย ลวนแลวแตมความสำาคญตอรางกายดวยกนทงสน แตในบทนจะกลาว

เฉพาะระบบผวหนงระบบกระดกและระบบกลามเนอซงเปนระบบอวยวะทมการทำางานสมพนธกนดงน

2. ระบบผวหนง ผวหนงเกดจากเซลลมาเรยงกนเปนชนๆเพอทำาใหเหนยวแนนสำาหรบปองกนเชอโรคและสารพษ

เขาสรางกายนอกจากนนผวหนงจดเปนระบบปกคลมรางกายภายนอกทวๆไปผวหนงยงทำาหนาทรกษา

ความชนและควบคมอณหภมของรางกายระบบผวหนงประกอบดวยผวหนงเลบและขนซงเปนอวยวะ

ททำาหนาทปกคลมและปองกนรางกายโดยผวหนงเปนอวยวะทมพนทใหญทสดในรางกายของเราเพราะ

ผวหนงจะปกคลมทวรางกายภายนอกของมนษย ผวหนงจะมความหนาความบางทตางกนซงขนอยกบ

ตำาแหนงและลกษณะการใชงาน

2.1 โครงสรางของผวหนง หรอระบบหอหมรางกาย เปนระบบอวยวะทประกอบดวยผวหนงและ

อนพนธของผวหนงประกอบดวย

โครงสรางของผวหนง

5

1. หนงก�าพรา คอผวหนงชนนอกมลกษณะบางมากจะมเซลลอยเปนชนๆสวนของเซลลดาน

ลางสดจะทำาหนาทสรางเซลลใหมตลอดเวลาโดยจะดนเซลลเกาออกมาเซลลดานนอกจะคอยๆแหงตาย

และหลดออกมาเปนขไคล(Keratin)ความหนาของหนงกำาพราในแตละสวนของรางกายจะไมเทากนขน

อยกบตำาแหนงและหนาท เชน สวนทบางทสดคอ บรเวณหนงตาและหลงห สวนทหนาทสด คอฝาเทา

และฝามอเปนตนซงผวหนงแตละคนจะมสแตกตางกนไปขนอยกบเซลลสทเรยกวาเมลานน(Melanin

Pigments)ทอยชนลกสดของผวหนงกำาพราถามเมลานนมากผวจะมสคลำาถามเมลานนนอยผวจะมสขาว

2. หนงแท ชนนจะมอยภายใตชนของหนงกำาพรา และมความหนากวาชนของหนงกำาพรามาก

โดยจะมเนอเยอเกยวพนทมลกษณะเหนยวคอยยดสวนประกอบตางๆของผวหนงไวเชนหลอดเลอดฝอย

เสนประสาทรบความรสกตางๆรากขนหรอรากผมตอมเหงอตอมไขมนเปนตน

3. ตอมไขมนอยถดเขาไปจากชนหนงแทจะเปนชนเนอเยอใตผวหนงทำาหนาทสรางไขมนชวย

ทำาใหเสนขนและเสนผมเปนเงางาม ผวหนงชมชน ไมแตกกระดาง ปองกนการระเหยของนำาออกจาก

รางกายคลายฉนวนกนความรอนและเปนเบาะกนสะเทอนไดเปนอยางด

4. ตอมเหงอ ทำาหนาทสรางเหงอทประกอบไปดวยนำาและเกลอแร เพอชวยระบายความรอน

ภายในของรางกายใหสมดล

2.2 หนาทของผวหนง ผวหนงมหนาทดงตอไปน

1. หอหมรางกาย เพอปองกนการเขามาของแบคทเรย เชอจลนทรยหรอเชอโรคตางๆ รวมถง

ปองกนสารพษและรงสทมอนตรายไมใหเขามาทำาลายเนอเยอภายในรางกายของเราโดยปกตแลวเชอโรค

จะไมสามารถเขาทางผวหนงไดถาผวหนงบรเวณนนไมเปนบาดแผลหรอรอยถลอกนอกจากนผวหนงยง

ชวยปองกนไมใหเนอเยอแหงและชวยไมใหอวยวะภายในถกทำาอนตรายโดยงายอกดวย

2. รกษาและควบคมอณหภมของรางกาย โดยผวหนงจะทำาหนาทในการระบายความรอนสวน

เกนของรางกายออกทางรขมขนทอยตามผวหนง เพอรกษาอณหภมของรางกายใหเปนปกตท 37 องศา

เซลเซยส หรอ 98.6 องศาฟาเรนไฮต เมอรางกายของเราตองทำางานหนกหรอเปนไข หรอเมออากาศ

ภายนอกรางกายรอนอบอาวเกนไป กจะสงผลใหอณหภมภายในรางกายสงขนผดปกต รางกายกจะ

ระบายความรอนสวนเกนดงกลาวออกมาทางรขมขนเพอใหอณหภมของรางกายลดลงจนอยในภาวะปกต

นอกจากนนผวจะปองกนไมใหนำาภายนอกซมเขาไปในรางกายและปองกนมใหนำาในรางกายระเหยออกไป

3. รบความรสกการสมผส เมอมสงเรามาสมผสผวหนง ผวหนงกจะสงความรสกทไดรบ เชน

ความรอนความเยนความเจบปวดการสมผสเปนตนไปยงเสนประสาทใตผวหนงเพอรายงานไปยงสมอง

หรอระบบประสาทอตโนมต จากนนสมองกจะทำาการสงการ เพอเกดปฏกรยาตอบสนองตอสงเราตางๆ

เหลานน

4. ขบถายเหงอไขมน และสารอนทรยหลายชนดออกจากรางกายเพอรกษาความสมดลและ

สามารถทำาหนาทไดตามปกต

5. สงเคราะหวตามนด (Vitamin D) ผวหนงจะทำาหนาทดดซบรงสอลตราไวโอเลตจากแสงแดด

เพอนำามาใชในการเปลยนสารเคมใหเปนวตามนด ซงเปนวตามนทมความจำาเปนตอรางกายในการนำา

6

แคลเซยมมาใชประโยชนและชวยในการสรางความแขงแรงของกระดก

6. ชวยขบไขมนออกมาตามรขมขน เพอหลอเลยงขนและเสนผมใหเงางาม

7. ชวยแสดงอาการผดปกตทเกดขนจากสาเหตภายในรางกาย เชนหนาแดงเมอเปนลมแดด

หรอเมอมอาการของผนแพตางๆเกดขนเปนตน

2.3 การดแลสขภาพของผวหนง การดแลสขภาพของผวหนงสามารถปฏบตไดดงน

1. อาบน�าช�าระรางกาย อยางนอยวนละ1ครงเพอเปนการ

ชำาระลางฝนละอองและสงสกปรกออกจากผวหนง โดยการอาบ

นำาควรใชสบออนทมคา pH 5 และหลงจากอาบนำาเสรจควรจะ

ทาครมบำารงผวใหทวรางกาย เพอเปนการเพมความชมชนใหแก

ผวเนองจากผวสญเสยความชมชนออกจากรางกายในขณะอาบนำา

อสลามสงเสรมในเรองการชำาระรางกายในทกๆวนเพอความ

สะอาดของรางกาย นอกจากนนอสลามยงบงคบใหมการชำาระ

รางกาย คอ ตองมการอาบนำาวาญบ(สงทอสลามบงคบ) ทกครง

หลงจากมประจำาเดอนมการฝนเปยกมเพศสมพนธการอาบนำา

ละหมาด5เวลาทกครงกอนละหมาดทงนเพอใหรางกายสะอาด

ในขณะททำาการละหมาด

2. สวมใสเสอผาทสะอาด ควรสวมใสเสอผาทสะอาดและควรเลอกเสอผาทมความหนาบางให

เหมาะสมกบสภาพอากาศเพราะเสอผามสวนชวยในการระบายความรอนใหกบผวหนง

3. รบประทานผกและผลไม รวมทงดมนำาเปนประจำาทกวน เพราะในผกและผลไมจะมวตามน

และเกลอแรทชวยบำารงผวอกทงการดมนำาเปนประจำาทกวนวนละ6-8แกวจะมสวนชวยทำาใหผวพรรณ

สดใส

4. ออกก�าลงกายและพกผอนไมเพยงพอ ควรออกกำาลงกายสปดาหละ2-3ครง และควรพก

ผอนใหเพยงพอเพอชวยใหการทำางานของระบบผวหนงมประสทธภาพทด

5. ควบคมสภาพอารมณ โดยการทำาใหตนเองเปนคนอารมณดไมเครยดมองโลกในแงดจะทำาให

จตใจสดใสซงจะสงผลใหผลการมสขภาพผวทด

เสรมสาระ ลกษณะความผดปกตของ

ผวหนงทเกดขนบอยและสามารถสงเกตไดมดงน

สว (Acne) เกดจากสาเหตหลายประการ

เชนการเปลยนแปลงของฮอรโมนเพศในชวงวยรน

สงผลใหตอมไขมนขบไขมนออกมามาก เมอไขมน

แขงตวอดตนตอมไขมนและรขมขนกจะทำาใหเกด

7

สวเสยน และถาถกไขมนทตอมไขมนขบออกมาใหมดนจนนนขนจะเปนหวสว ถามเชอแบคทเรยคกคาม

เขาไปยงตอมไขมนและรขมขนทเปนสวนน กจะเกดการอกเสบ บวมแดง และเปนหนอง ซงบางคนเรยก

สวชนดนวาสวหวชาง นอกจากนสวยงอาจเกดจากเชอจลนทรยทอยในตอมไขมนใตผวหนงมมากผดปกต

อากาศทรอนและชนท�าใหเหงอออก ผวหนงสกปรก ภาวะทตงเครยด หงดหงด และการใชเครองส�าอางท

เปนน�ามนหรอครมอาจท�าใหมการอดตนของรขมขน และเปนสาเหตท�าใหเกดสวได

วธการดแลรกษาเมอเปนสวควรลางหนาดวยน�าสะอาดบอยๆ อยาใชมอแกะหรอบบหวสว เพราะ

จะเพมความสกปรก และท�าใหเกดการอกเสบมากขน หลกเลยงอาหารมนๆ หรอหวานจด เชน ไอศกรม

ชอกโกแลต ลกกวาด เปนตน นอกจากนควรพกผอนใหเพยงพอ เลกวตกกงวลและหมกมนในสงตางๆ

มากเกนไป หากเปนสวมาก ควรปรกษาแพทย ไมควรน�ายาของคนอนมาใชในการรกษาสว เพราะการเกด

สวในแตละคนจะมาจากสาเหตไมเหมอนกนขนอยกบสขภาพ ฮอรโมน และกรรมพนธ

ตาปลา (Corn) เกดจากแรงกดหรอมแรงเสยดส

ผวหนงบรเวณนนบอยๆ ท�าใหผวหนงคอยๆ ดาน และหนาตว

ขน มลกษณะเปนเมดกลมๆ แขงๆ และจะเจบปวดมากเมอ

เมดกลมๆ นนกดลงบนเนอออนทอยดานลางลงไป โดยทวไป

ตาปลามกจะเกดบรเวณนวเทาหรอฝาเทา เนองจากใสรองเทา

ทคบเกนไป

วธปองกนไมใหเกดตาปลาทดทสดคอ การสวม

รองเทาทไมคบหรอไมบบเทา และเมอเปนแลวควรจะตดทง

หรอควานออก ตองระมดระวงเรองความสะอาด เพราะอาจ

จะอกเสบและตดเชอโรคได

กลนตว (Odor) เกดจากปฏกรยาเคมของกรดไข

มนจากตอมเหงอ เซลลบผวทตายแลว เหงอรวมกบ

แบคทเรยและความชนเกดเปนกลนตวขน หากมกลน

ตวควรอาบน�าอยางนอย วนละ 2 ครง ฟอกสบ โดย

เฉพาะบรเวณรกแร ขาหนบ ใตคอและหลงห แลวเชด

ตวใหแหง ถามกลนตวแรง อาจใชกอนสารสมหรอลก

กลงระงบกลนเหงอทาบรเวณรกแรหลงอาบน�าทกครง

ดมน�าสะอาดวนละมากๆ

โรคทเกดจากเชอราการตดเชอราทผวหนงเกดจากเชอราลกลามเขาเซลล โดยเฉพาะเซลลทตาย

เชน เลบ หนงก�าพรา ผม เชอทเปนสาเหตไดแก Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton

เชอราสามารถเกดทไหนของรางกายกได เชน เกดทขาหนบทเราเรยก สงคง หรอ Tinea cruris เกดทเทา

8

เรยกTineapedisหรอฮองกงฟตเกดทหนาเรยกTineafaciiเกดตามตวเรยกTineacoporisบรเวณ

ทเปนไดงายไดแกบรเวณทชนเหงออกมากการระบายอากาศไมดสามารถตดตอคนหนงสอกคนหนงคน

ไดรบเชอนจากคนจากเชอทอยบนดนสตวเชนแมวสนขสามารถปองกนไดโดยหามใชของรวมกบคน

อนเชนหวหมวกรองเทารกษาความสะอาดบรเวณทอบเชนขาหนบซอกนวอาบนำาเสรจแลวซบให

แหงโรยแปงฝนคอยตรวจรองเทาอยาใหแคบไปรกษาความสะอาดของทใชรวมกน เชนหองนำา เครอง

สขภณฑหลกเลยงสมผสกบผทเปนโรคใหรบรกษาผทเปนโรคดวยยาทเหมาะสมการรกษาเชอราทผวหนง

โดยทวไปจะใชยาทาวนละ2-3ครง ตดตอกนจนกวาผนจะหาย โดยทายาทผนและบรเวณใกลเคยงโดย

รอบหลงจากผนหายแลวควรทายาตออกประมาณ2สปดาหและอยาใชมอเปอนยาขยตาสำาหรบเชอรา

ทเลบและหนงศรษะการรกษายงยากกวาตองใชยารบประทาน

3. ระบบโครงกระดกและระบบกลามเนอ ระบบโครงกระดกและกลามเนอ เปนอกระบบหนงทเปนสวนประกอบสำาคญของรางกายมนษย

ทมบทบาทสำาคญทสดในการเคลอนไหวกระดกแตละชนกลามเนอแตละมดทำางานกนอยางพรอมเพรยง

ทำาใหมนษยเราสามารถเคลอนไหวและแสดงทาทางทตองการได กระดกทำาหนาทเปนโครงรางของสงม

ชวตและกำาหนดขนาดและรปทรงของสงทมชวตนนและกระดกยงมหนาทอนๆไดแกพยงรางกายโดย

มกระดกเปนโครงรางและเปนฐานใหกลามเนอและเอนทงหมดมาเชอมตอปกปองอวยวะภายในไมใหบาด

เจบจากแรงกระแทกสะสมแรธาตสำาคญตางๆเชนแคลเซยมฟอสฟอรสและยงมหนาทสรางเมดเลอด

ภายในไขกระดกทงเมดเลอดขาวเมดเลอดแดงและเกลดเลอดเพอสงเขาสกระแสเลอดตอไป

3.1 โครงสรางของกระดก โดยทวไป รางกายของคนเราม

กระดกทงสน206ชนแตจำานวนดงกลาว

นกมไดแนนอนตายตว บางครงอาจจะม

กระดกชนเลกๆเกดขนระหวางกระดกของ

กะโหลกศรษะหรอระหวางขอนวมอ

กระดกเปนโครงสรางทมความแขง

แรงทเกดจากการจดเรยงตวของเซลลเปน

แทงๆ นบพนเซลล และภายในชองโพรง

กระดกมสวนทเรยกวา ไขกระดก ซงเปน

สวนของไขมนอยตรงกลาง

โครงสรางของโครงกระดก

9

ลกษณะของกระดกโดยทวไป นนสามารถแบงออกได4ชนด

1. กระดกยาว มจำานวน 90 ชน เปนกระดกทมลกษณะเปนทอนยาว สวนตรงกลางเรยวคอด

ตอนปลายทงสองขางโตออกเลกนอยสามารถเคลอนไหวไดมากกวากระดกแบบอนๆเชนกระดกขากระดก

แขนเปนตน

2. กระดกสนมจำานวน30ชนมลกษณะสนและมขนาดตางๆกนออกไปโดยสวนใหญจะมเยอ

หมบางๆหมอยเชนกระดกขอมอกระดกขอเทาเปนตน

3. กระดกแบน มจำานวน40ชนกระดกชนดนมลกษณะแบนและบางดานนอกหมดวยเยอบางๆ

เชนกระดกซโครงกระดกสะบกกระดกทายทอยเปนตน

4. กระดกรปแปลกๆ มจำานวน46ชนกระดกพวกนมรปรางตางๆกนซงแตกตางจาก3พวก

แรก เปนกระดกทมรปรางแปลกกวากระดกชนอนๆตอกนเปนปลอง เชนกระดกกะโหลกศรษะบางชน

กระดกสนหลงเปนตน

โครงสรางกระดก แบงออกเปน 2 สวน ดงน

1. กระดกแกนกลางจำานวน80ชนซงวางตวในแนวแกนกลางของลำาตวซงไดแก

กระดกศรษะและกระดกหนามจำานวน28ชน

กระดกโคนลน1ชน

กระดกสนหลงจำานวน26ชน

กระดกซโครงจำานวน24ชน

กระดกอก1ชน

2. กระดกรยางค ประกอบดวยกระดกจำานวน126ชนซงจะอยในสวนแขนและขาของรางกาย

เพอชวยในการเคลอนไหวโดยจะแบงออกเปน6สวนไดแก

กระดกสวนไหลจำานวน4ชน

กระดกแขนจำานวน6ชน

กระดกมอจำานวน54ชน

กระดกเชงกรานจำานวน2ชน

กระดกขาจำานวน8ชน

กระดกเทาจำานวน52ชน

นอกจากกระดกและกลามเนอทมบทบาทสำาคญในการเคลอนไหวแลวยงมสงสำาคญอกอยางหนง

ทสำาคญไมนอยไปกวากระดกและกลามเนอนนคอขอตอซงทำาหนาทเปนจดเชอมระหวางกระดก2ชน

โดยมกลามเนอเปนตวประสานระหวางกน ขอตอมหลายชนดและทำาหนาทแตกตางกนออกไปบางชนด

ทำาหนาทเกยวกบการเคลอนไหวบางชนดเปนขอตรงตดไมเคลอนไหวทำาหนาทเกาะเกยวใหกระดกตางๆ

อยตดกนเชนขอตอของกะโหลกศรษะซงปกปองสมองไวเปนตน

10

จ�านวนขอตอในรางกาย

ทานนบมฮมมดไดกลาวา“ลกหลานอาดมทกคนถกสรางบน 360 ขอตอ”ทานนบได

ระบจำานวนขอตอทงหมดในรางกายมนษยมาตงแต 1400 กวาปมาแลว แมวาในขณะนนความกาวหนา

ทางวทยาศาสตรยงไมลำาหนาเฉกเชนปจจบน และขอตอสวนใหญกมขนาดเลกมากและยากทจะมองเหน

ไดดวยตาเปลา จนกระทงไดมการศกษาสาขากายวภาคศาสตรและจลกายวภาคศาสตรเกดขน จำานวน

ขอตอทแทจรงจงถกคนพบเมอไมนานมานเองจากการศกษาทางวทยาศาสตรพบวาจำานวนขอตอภายใน

รางกายของมนษยทงหมดม360ขอตอโดยแบงไดดงน

1.ขอตอกะโหลกศรษะ86ขอตอ

2.ขอตอชองคอ6ขอตอ

3.ขอตอชองอก66ขอตอ

4.ขอตอสนหลงและเชงกราน76ขอตอ

5.ขอตอรยางคสวนบน64ขอตอ(ม2ขางๆละ32ขอตอ)

6.ขอตอรยางคสวนลาง62ขอตอ(ม2ขางๆละ31ขอตอ)

เสรมสาระ

กระดกแตละชนจะมเอน เรยกวา ลกาเมนต (Ligament) ซงมความเหนยวมากยดตดกนทำาให

กระดกเคลอนไหวไดในวงจำากดและบรเวณทกลามเนอทตดกบกระดกยงมเอนเปนเนอเยอเกยวพนเรยก

วาเทนดอน(Tendon)ซงจะชวยยดกลามเนอใหตดกระดกสำาหรบกระดกสนหลงมหนาทคำาจนรางกาย

มกระดกชนเลกๆเปนขอๆแตละขอมแผนกระดกออนเรยกวา“หมอนรองกระดก”รองรบปองกนการ

เสยดสขณะเคลอนไหวและยงมเอนและกลามเนอยดตดกนแตละขอทำาใหบดตวเอยงตวกมตวและโนม

ตวได

ชนดของขอตอ

11

หนาทส�าคญของกระดกและขอตอ

1.เปนแกนยดใหรางกายสามารถยนขนหรอเคลอนไหวได

2. ปองกนอวยวะสำาคญบางอยางทบอบบางและถกกระทบกระเทอนหรอถกทำาลายไดงาย เชน

สมองปอดหวใจเปนตน

3.เปนแหลงเกบสะสมธาตแคลเซยมฟอสฟอรสและแมกนเซยมโดยประมาณรอยละ99ของ

แคลเซยมทงรางกายมนษยจะอยในกระดกซงถารางกายมนษยขาดแคลเซยมกจะสงผลใหรางกายเกดความ

ผดปกตของเนอเยอหลายชนดกระดกจะเปนตวทชวยในการควบคมปรมาณของๆเหลวภายนอกเซลลให

คงทโดยการเตมหรอเอาแคลเซยมออกไปกลาวคอถารางกายมแคลเซยมไมพอกระดกกจะจายแคลเซยม

ออกมามากหรอถามมากเกนไปในรางกายกระดกกจะเกบแคลเซยมไวเพอทจะรกษาภาวะสมดลการลด

ลงของแคลเซยมในเลอด และของเหลวภายนอกเซลลเพยงเลกนอย สามารถทำาใหระบบประสาททำางาน

มากผดปกตจนเกดอาการชกไดดงนนการควบคมระดบของแคลเซยมในเลอดจงมความสำาคญอยางมาก

และกระดกกนบวามสวนสำาคญทชวยใหภาวะสมดลดงกลาวเกดขนได

4.เปนทยดเกาะของกลามเนอพงผดและเอนเพอชวยใหเกดการเคลอนไหวไดรางกายของคน

เรานน เมอแรกเกดกระดกออนอยและประกอบดวยเนอเยอทเปนเสนใยและความยดหยน ซงจะทำางาน

ประสานกนเปนโครงสรางทมความแขงแรงสมบรณเมอเตบโตเปนผใหญ โดยในชวงแรกเกดนน พบวา

มนษยจะมจำานวนมากถง300ชนแตกระดกหลายชนจะเชอมตดกนในระหวางวยเดกจนเมอโตเปนผใหญ

แลวกจะมกระดกรางกายทงสน206ชนซงการทรางกายมกระดกหลายๆชนมาตอกนน จะกอใหเกด

เปนขอตอขนและขอตอเหลานมสวนชวยใหเกดการเคลอนไหวของรางกาย

5.เปนโครงรางคำาจนโครงสรางตางๆของรางกายทำาใหมนษยมรปรางทสมดลกระดกบางชนด

จะมโพรงอากาศอยภายในจะชวยใหศรษะเบา อากาศทหายใจเขาจะแหงและอบอน ทำาใหเสยงพดกอง

กงวานกระดกบางชนดจะชวยในการนำาคลนเสยงชวยในการไดยน

6.เปนแหลงสรางเมดเลอดชนดตางๆของรางกาย

วธดแลรกษาระบบโครงกระดก 1)ออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ

2) บรโภคอาหารทมสารอาหารครบถวน และถกตอง โดยเฉาะอาหารทจะชวยเสรมสรางความ

แขงแรงของกระดก เชน อาหารทมแคลเซยมสง มวตามนด อสสามไดกลาวถงอาหารทดมคณคาใน

อลกรอานวา“มนษยทงหลายจงบรโภคสงอนมตทมประโยชนจากสงทมอยในแผนดน” (สเราะฮอลบะ

เกาะเราะฮ อายะฮท 168) สำาหรบในวยทารกอาหารทมคณคามากทสดคอนมแม ดวยเหตนอสลามจง

ถอวาการใหนมแกทารกเปนหนาทของแม และการไดรบนมแมเปนสทธของทารก อลกรอานไดกลาวถง

เรองนวา“และมารดาทงหลายนน จะใหนมแกลกๆ ของนางภายในการใหนม และหนาทของพอเดก

นน คอ ปจจยยงชพของพวกนางและเครองนงหมของพวกนางโดยชอบธรรม”(สเราะฮอลบะเกาะเราะ

ฮอายะฮท233)

3)ไมเลนรนแรงเพอปองกนไมใหกระดกไดรบความกระทบกระเทอน

12

เสรมสาระ

โรคทเกยวกบโครงกระดก

โรคทเกยวกบโครงกระดกจะสงผลตอความแขงแรงและความสามารถในการเคลอนไหวของ

รางกายโดยตรงความผดปกตของโครงกระดกทพบบอยคอกระดกหกซงเกดจากการทกระดกไดรบแรง

ทมากเกนไปซงอาจเปนเพยงกระดกทหกอยภายในหรออาจมสวนใดสวนหนงของกระดกทโผลพนผวหนง

ขนมากไดในกรณรายแรงนอกจากนภาวะกระดกหกยงพบไดงายในผปวยโรคกระดกพรนซงมกพบในผ

สงอายและสตรวยหมดประจำาเดอนโรคของกระดกทจดวารายแรงไดแกเนองอกและมะเรงของกระดก

ซงจำาเปนตองไดรบการรกษาโดยการผาตดนอกจากนภาวะขออกเสบยงสงผลเสยตอกระดกในบรเวณ

ขอตอทำาใหผปวยรสกเจบปวดอยางรนแรงและเคลอนไหวลำาบากอกดวย

3.2 ระบบกลามเนอ (Muscular System) กลามเนอ เปนเนอเยอทมหนาทโดยตรงเกยวกบการเคลอนไหวของรางกายมนษย กลามเนอม

ความยดหยนและยดหดตวไดโดยทวไปรางกายมนษยจะประกอบดวยกลามเนอประมาณ656มดและ

มนำาหนกรวมกนประมาณครงหนงของนำาหนกรางกาย

การเคลอนไหวของอวยวะตางๆ ภายในรางกายของคนเรา เปนผลจากการทำางานทประสาน

สมพนธกนของกระดกและกลามเนอ เชน การเดน การวง การกระโดด เปนตน แตบางทกอาจเกดจาก

การยด-หดตวของกลามเนอเพยงอยางเดยว เชน การบบตวของปอด การเตนของหวใจ การเคลอนไหว

และการบบตวในการยอยอาหารของกระเพาะอาหาร การไหลเวยนของเลอดและนำาเหลอง เปนตน ใน

รางกายของมนษยมเนอเยอกลามเนอรอยละ40-50ของนำาหนกมคณสมบตพเศษดงน

1.สามารถหดตวได

2.สามารถยดออกได

3.สามารถยดหยนคลายยางได

4.สามารถดำารงคงรปอยได

13

โครงสรางของกลามเนอ

กลามเนอของคนเราประกอบไปดวยน�ารอยละ 75 โปรตนรอยละ 20 อกรอยละ 5 เปน

คารโบไฮเดรตไขมนและเกลอของอนนทรยสารกลามเนอสามารถแบงออกได3ประเภทคอ

1.กลามเนอลาย(SkeletalMuscle)กลามเนอลายหรอกลามเนอในอ�านาจจตใจเปนกลาม

เนอทวๆไปหรอกลามเนอแดงกลามเนอนมประมาณรอยละ40ของรางกายและอยในอ�านาจจตใจภาย

ใตการควบคมของระบบประสาทสวนกลางลกษณะของกลามเนอประกอบดวยเซลลยาวหรอเรยกวาเสนใย

กลามเนอมขนาดตงแต0.1ถง0.01มลลเมตรและยาวตงแต3มลลเมตรถง30มลลเมตรมนวเคลยส

จ�านวนมากอยทขอบของเซลลมลายตามขวางสเขมและสจางสลบกนคนทออกก�าลงกายสม�าเสมอเสนใย

เนอเยอจะโตขนและหนาขนแตจ�านวนไมเพมขน

กลามเนอลาย

กลามเนอมประสาทยนตมาท�าใหกลามเนอหดตวและมประสาทรบความรสกจากกลามเนอหรอ

เอนไปสสมองเพอใหรวากลามเนอหดตวมากนอยเพยงใด

เซลลหรอเสนใยกลามเนอรวมกนเขาโตขนเปนมดกลามเนอซงมทเกาะอยางนอยสองแหงโดย

ทอดขามขอตอเมอกลามเนอหดตวดงกระดกสองชนนนเขาหากนจงเคลอนไหวไดทขอตอ

บางแหงกลามเนอเกาะจากกระดกไปตดทผวหนงเมอกลามเนอหดตวจงท�าใหมการเปลยนแปลง

รปลกษณะของผวหนงหรอท�าใหผวหนงเปนรอยยนขนไดเชนกลามเนอทใบหนา(จงแสดงอารมณได)

มดกลามเนอทยาวๆมกจะเปนเอนยาว(tendon)ตอจากปลายของกลามเนอไปตดทกระดกเพอ

ใหเคลอนไหวไดมากขนถามดกลามเนอมลกษณะแบนบางมกจะเปนเอนแผตอจากกลามเนอ

กลามเนอหดตวไดเตมทไดประมาณ55%ของความยาวของสวนกลามเนอนนความแรงของการ

หดตวจงขนอยกบความยาวขนาดและจ�าพวกของเสนใยกลามเนอ

กลามเนอลายมหนาทเคลอนไหวรางกายทขอตอตางๆเคลอนไหวลกตาชวยในการเคยวและการ

กลนเคลอนไหวลนเคลอนไหวใบหนาแสดงอารมณตางๆและยงประกอบเปนผนงอกและผนงทองตลอด

จนการควบคมการขบถายปสสาวะและอจจาระ

14

2. กลามเนอเรยบ (Smooth Muscle)

เปนกลามเนอนอกอำานาจจตใจ สวนใหญประกอบเปนผนงของอวยวะภายในหลอดเลอดและ

กลามเนอขนลกมลกษณะเปนเซลลรปกระสวยและสนกวาเสนใยกลามเนอของกลามเนอลายมนวเคลยส

รปไขอยตรงกลางกลามเนอพวกนควบคมโดยประสาทอตโนมต

3. กลามเนอหวใจ (Cardiac Muscles)

กลามเนอหวใจประกอบเปนกลามเนอหวใจเพยงแหงเดยวอยนอกอำานาจจตใจมลกษณะเปน

เซลลรปทรงกระบอกมลายตามขวางเปนแถบสทบสลบกบสจาง เซลลกลามเนอนมแขนงไปประสานกบ

แขนงของเซลลใกลเคยงเซลลทงหมดจงหดตวพรอมกนและหดตวเปนจงหวะตลอดชวตควบคมโดยระบบ

ประสาทอตโนมต

กลามเนอเรยบ

กลามเนอหวใจ

15

ลกษณะของกลามเนอ

การสรางเสรมและด�ารงประสทธภาพการท�างานของกลามเนอ

1.รบประทานอาหารทมประโยชนโดยเฉพาะวยรนตองการโปรตนแคลเซยมวตามน

และเกลอแรเพอเสรมสรางกลามเนอและกระดกใหแขงแรงสมบรณ

2.ออกกำาลงกายเพอสรางความแขงแรงของกลามเนอ

3.ดมนำามากๆอยางนอยวนละ6-8แกว

4.ปองกนกลามเนอไมใหเกดบาดแผล

5.ระดบฮอรโมนในรางกายในชวงวยรนชายจะมผลทำาใหกลามเนอเตบโตและแขงแรง

มากกวาเพศหญง

16

ตวชวด พ 1.1 ม.4-6 1.การวางแผนดแลสขภาพตามสภาวะการเจรญเตบโตและพฒนาการของตนเองและ

บคคลในครอบครวพ1.1ม.4-6

2.วางแผนและปฏบตตามแผนการพฒนาสขภาพของตนเองและครอบครว

สาระการเรยนรแกนกลาง 1.การวางแผนดแลสขภาพของตนเองและบคคลในครอบครว

2.การวางแผนดและพฒนาสขภาพของตนเองและบคคลในครอบครว

สขภาพ คอรากฐานทสำาคญตอการดำารงชวตของมนษยนบตงแตปฏสนธจนถงสนอายขยสขภาพ

จงเปนเรองทมความเกยวของกบตวบคคลสงคมและสงแวดลอมปจจบนเราจะเหนไดวาเมอมการพดถง

เรองสขภาพเรามกเขาใจวาหมายถงการปลอดโรคและเมอเอยถงโรคเรากมกนกไปตอถงยาและหมอดวย

เหตนสขภาพตามทคนทวไปเขาใจ มกหมายถง การพงพายาและหมอ เพอมใหโรคตางๆ หรอปราศจาก

ความพการและทพพลภาพเทานน ซงเปนแนวคดทไมถกตอง เนองจากสขภาพมความหมายทกวางและ

ลกซงกวาดงคำาจำากดความของคำาวา“สขภาพ”ทองคการอนามยโลก(WHO)ไดใหความหมายของคำา

วา“สขภาพ”วาหมายถงสภาวะแหงความสมบรณของรางกายจตใจและจตวญญาณสามารถดำารงใน

สงคมไดอยางปกตสขไมเพยงแตปราศจากโรคและความพการเทานน

การสงเสรมและการดแลรกษาสขภาพถอเปนหนาทและความรบผดชอบของบคคลทกๆคนทพง

มตอตนเอง และเพอใหเกดผลจงจำาเปนตองลงมอกระทำา ณ สถานททบคคลใชชวตประจำาวน ไดแก

ครอบครวโรงเรยนททำางานเปนตน

ชวตประจำาวนของบคคลสวนใหญอยทครอบครว ครอบครวจงจดเปนหนวยทางสงคมพนฐานท

ครอบคลมทกคน การสรางเสรมสขภาพ จงควรเรมทครอบครวเปนพนฐานเพอผลตบคลากรคณภาพส

สงคมอนจะสงผลตอสขภาพและความเขมแขงของสงคมโดยรวมตอไป

หนวยการเรยนรท 2

การวางแผนดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว แบบองครวม

แบบครอบคลม 4 มต

17

การดแลแบบองครวมหมายถง การดแลทครอบคลมการรกษาพยาบาลการปองกนไมใหเปน

โรค การสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคและใหรางกายแขงแรง และการฟนฟสขภาพจากการเจบปวยให

กลบสสภาพปกตมากทสด

การดแลแบบครอบคลม4มตหมายถงการดแลรกษาทางดานกายจตสงคมและสงแวดลอม

1. การดแลสขภาพของบคคลแตละชวงวย 1.1 วยทารกและวยหดเดน/วยกอนเรยน วยทารกเปนวยทมการปรบตวอยางมากและรวดเรวตงแตการปรบตวทางสรระหรอระบบตางๆ

ของรางกายและในชวงของวยทารกเปนวยทยงไมสามารถชวยเหลอตนเองไดทำาใหอาจมปญหาสขภาพ

เกดขนไดหลายประการ จงเปนวยทตองไดรบการดแลอยางใกลชด โดยเฉพาะดานรางกาย พอแมควร

ใหการดแลพเศษในเรองอาหารและอาหารเสรมการขบถายการพกผอนนอนหลบนอกจากนยงตองดแล

เรองการเลนเพอการพฒนาการ โดยการจดสภาพแวดลอมใหปลอดภย ตลอดจนการใหวคซนสรางเสรม

ภมคมกนโรค

สำาหรบในสวนของวยหดเดน/วยเรยนเปนวยทมพฒนาการอยางรวดเรวในดานกลามเนอเพราะ

เดกสามารถเดนวงไดมากขนจะมอารมณหงดหงดโมโหรายดอรนชอบปฏเสธและยงมพฒนาการทาง

ดานภาษาและการใชสญลกษณการดแลสขภาพของเดกวยนดานรางกายคอเรองอาหารสขภาพฟนการ

นอน การฝกการขบถายและการหดเดน

ดานจตใจคอเรองการปรบพฤตกรรมทาง

อารมณ ดานสงคมใหมการฝกระเบยบ

และการเขาสงคมและดานสตปญญาและ

จตวญญาณควรเนนดานภาษา การออก

เสยงและการใหใหเดกเขารวมในกจกรรม

ตางๆ

การจดบรการสขภาพตามวถอสลามในชวงวยเดก

1.1.1 ขณะตงครรภ (การฝากครรภ)

- มการตรวจครรภโดยเจาหนาทเพศหญง ซงเปนความตองการของชมชน เพราะถอวาการฝาก

ครรภไมใชงานฉกเฉนเรงดวนเนองจากอสลามไมอนตใหผชายทไมใชสามมองดอวยวะตางๆของผหญงท

ไมใชภรรยาของตนได

-การแนะนำาการรบประทานอาหารทอนมต(หะลาล)และใหคณคาทางโภชนาการ(ฏอยยบน)

- แนะนำาใหผหญงตงครรภอานอลกรอานใหมากๆ เพราะทกครงทผหญงไดอานอลกรอาน จะ

กระตนใหเกดความรสกทอบอวลไปดวยการรำาลกถงอลลอฮกระตนใหทำาความดกระตนใหเกดการยำาเกรง

กระตนใหเกดความใกลชดพระผเปนเจาเสมอ ความรสกเหลานยงสงผลตอทารกในครรภดวยเชนกน

18

นอกจากนนการรำาลกถงอลลอฮใหขอดอาอและปฏบตศาสนากจ(อบาดะฮ)ดวย

1.1.2 เจบครรภคลอด (ขณะรอคลอด) ควรมการเปดเสยงอลกรอานใหหญงตงครรภฟงเพอให

จตใจของนางสงบ

1.1.3 ขณะคลอด (การท�าคลอด) ควรใหสามหรอญาตผหญงเขาไปใหกำาลงใจและเจาหนาทผ

หญงทำาคลอด

1.1.4 หลงคลอด

1.1.4.1 ใหอะซานและอกอมะฮ เนองจากอสลามไดใหความสำาคญกบการดแลอปนสย

ของทารกตงแตแรกเกดหลงออกมาจากครรภมารดา โดยใหแวดลอมดวยการเลยงดและจรยธรรมของ

อสลามสงแรกทควรเขาสมผสโสตหของเดกคอถอยคำาแหงเตาฮด(หลกความเชอวาอลลอฮเปนพระเจาผ

มอำานาจสงสดแตเพยงพระองคเดยว)

1.1.4.2ใหตงชอทดเนองจากอสลามสนบสนนการเลอกชอทดสำาหรบทารกแรกเกด

1.1.4.3ใหทำา“ตะหนก”(การเปดปากทารก)ดวยอนทผลมนำาซมซมหรอนำาผง

1.1.4.4ใหบตรดดนมแมจนถงอาย2ป

1.2 วยรน วยรนเปนวยทมอายระหวาง 13-20 ป เปนชวงของการเปลยนระหวางวยเดกสวยผใหญ มการ

เปลยนแปลงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณปญหาสขภาพทมกพบบอยในวยนคอ

ความผดปกตของฮอรโมนอวยวะเพศตอมเหงอและไขมนการฝาฝนกฎระเบยบการมเพศสมพนธทไม

เหมาะสมการใชสารเสพตดการดแลรกษาสขภาพของวยนคอการรบประทานอาหารใหเหมาะสมการ

ออกกำาลงกายใหถกวธและสมำาเสมอการเขารวมกจกรรมตางๆทมประโยชนและสรางสรรคและประการ

สำาคญคอการสรางความสมพนธทดในครอบครว ผปกครองตองพยายามทำาความเขาใจและใหคำาปรกษา

แนะนำาอยางใกลชด

วยหนมสาวเปนชวงทมพลงกายพลงใจ ภาระของวยหนมสาวมไมมากจงมโอกาสสะสม

ประสบการณความรและพฒนาตนเองมากกวาวยอนเปนชวงทมนษยมจนตนาการทกวางไกลเยาวชนม

ความเชอมนในตนเองซงเปนปจจยสำาคญในการสรางบคลกของตนเอง

แนวทางการเสรมสรางความเขมแขงใหกบวยรนมสลม 3 ประการ

1.2.1 การเสรมสรางจตภาพ

จตภาพหรอความสำานกศาสนาจะเกดขนได ตองเสรมสรางและทำาความเขาใจกบหลกความเชอ

พนฐานในอสลาม 6 ประการ คอการเชอในเอกภาพของพระผเปนเจา เชอในบรรดามลาอกะฮ เชอใน

ศาสนาทต(เราะสล) เชอในบรรดาคมภร เชอในกฎกำาหนดสภาวะและเชอในวนตดสนฝกฝนใหเกดการ

ปฏบตตามหลกปฏบตพนฐาน5ประการคอการกลาวคำาปฏญาณตนวา“ไมมพระเจาอนใดนอกจากอลลอฮ

และมฮมมดคอศาสนทตของอลลอฮ”การละหมาดวนละ5เวลาการถอศลอดในเดอนรอมฎอนการจาย

19

ซะกาตและการไปประกอบพธหจยณนครมกกะฮ(เมกกะฮ)และใหฝกฝนใหมหลกอหสาน(หลกจรยธรรม)

กลาวคอใหปฏบตอบาดะฮดวยความตงใจและบรสทธใจเสมอผปฏบตไดเหนพระองคอลลอฮ

1.2.2 การพฒนาศกยภาพ

เปนทยอมรบกนทวไปวาเยาวชนวนนคอผใหญในวนหนาเยาวชนเปนพลงในการสรางชาตสราง

แผนดน เยาวชนมพลงทลนหลาม และเยาวชนกสรางปญหาอยางมากมายเชนเดยวกนในสงคม การสง

เสรมศกยภาพของเยาวชนใหมความสอดคลองกบหลกความเชอทางศาสนาอาทการทำางานเชงการกศล

เชงสาธารณประโยชนใหกบชมชนการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมการสงเสรมทางดานกฬาเปนตน

1.2.3 การเสรมสรางสภาพแวดลอมทเออตอการด�าเนนชวตของเยาวชน

สภาพแวดลอมทางสงคมถอวาเปนปจจยเออทสำาคญ ในการกำาหนดกรอบการดำาเนนชวตของ

คนในสงคมเยาวชนเปนผทอยากรอยากเหนและอยากลองหากเยาวชนมชวตทามกลางสงคมทดตวเยาวชน

กจะถกสภาพของความดนำาทาง แตถาเยาวชนตกอยทามกลางสงคมทแวดลอมไปดวยอบายมข วถชวต

และความเปนอยของเยาวชนกไมรอดพนจากอบายมขเชนเดยวกน

วธการในการดแลสขภาพของวยรนมสลมดงน

- ตองมความรทางดานการแพทยเพอใชในการศกษาเรองเพศสมพนธ อนามยวยเจรญ

พนธเปนตน

-มความรทางดานจตวทยาวยรนและทกษะชวต

-ตองเขาใจบรบททางศาสนาเพราะอสลามคอวถชวต

-ตองมมนษยสมพนธทด

-หลกเลยงการใชยาเสพตดทกประเภท

-หลกเลยงการมเพศสมพนธกอนแตงงานและจำาเปนตองมการตรวจเลอดกอนแตงงาน

เพอปองกนปญหาเปนโรคเอดส

-มสตหลกเลยงอบตเหตและอบตภยตางๆ

1.3 วยผใหญ วยผใหญเปนวยทรางกายพฒนาการเจรญเตบโตสมบรณแขงแรงมวฒภาวะพรอมทจะดำาเนนชวต

ในสงคมมบทบาททางสงคมทชดเจนเชนการประกอบอาชพมคครองการเปนบดามารดาเปนตนปญหา

สขภาพทพบบอยคอการเสอมถอยทางสขภาพความเครยดจากหนาทการงานมพฤตกรรมสขภาพทไม

เหมาะสมทำาใหเกดโรคเรอรงการดแลรกษาสขภาพในวยนคอการใหความรเกยวกบการเปลยนแปลงของ

รางกายการดแลตนเองเมอเปนโรคเรอรงการจดการความเครยดการใหกำาลงใจในการเผชญปญหาการ

บรหารเวลาและการปฏบตกรรมกรรมทางศาสนา

20

1.4 วยสงอาย มอายตงแต60ปขนไปผทอยในวยนควรไดรบการ

ดแลเปนพเศษเพราะผสงอายจะมระบบการทำางานในรางกาย

ทเสอมถอยการเสอมถอยดงกลาวจะเปนไปตามวยปญหาทาง

สขภาพทมกจะพบบอยสำาหรบผทอยในวยนคอ ภาวะสต

ปญญาทเสอมถอย ขอกระดกเสอม มปญหาในการมองเหน

การไดยนการเคลอนไวจะชาลงนอนไมหลบเปนตนดงนนผ

สงอายทมสขภาพทแขงแรงกถอวาเปนสงทด

1.5 การดแลสขภาพในระยะสดทาย การดแลผปวยในระยะสดทายควรดแลแบบองครวม

ซงจะตองครอบคลมทงดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ เพราะผปวยสวนใหญใหความเชอถอ

ความศรทธาและฝากความหวงอยางมากใหกบแพทยพยาบาลตลอดทงบคลากรสาธารณสขซงมความ

ใกลชดกบผปวยมากทสดเปนผทมสวนจงใจโนมนาวใหเกดความรวมมอในการบำาบดรกษาเกดขวญกำาลง

ใจในการเอาชนะโรคภยไขเจบของผปวย ฉะนนประสทธภาพในการดแลผปวยโดยเฉพาะผปวยในระยะ

สดทายบคลากรสาธารณสขควรจะมการตระหนกรมเจตคตและความเขาใจมความเหนอกเหนใจและ

มการประคบประคองผปวยอยางตอเนองเชนการตรวจเยยมผปวยอยางสมำาเสมอการสบตาการสมผส

ผปวยตามความเหมาะสมการฟงสงทผปวยตองการพดและการยนดตอบคำาถามอยางใหเกยรตสงสำาคญ

ในการดแลดงกลาวคอความจรงใจและมคณธรรมในการดแลในขณะเดยวกนการชวยเหลอทางสงคมและ

จตใจ สำาหรบญาตผปวยเรากไมควรจะละเลย เพราะปฏกรยาทางจตใจทมตอการสญเสยสงอนเปนทรก

อาจแสดงออกมาในลกษณะชอกตกตะลง ปฏเสธความจรงทเกดขน ไมเชอ ไมยอมรบตอความเปนจรง

ซมเศราทอแทใจและในทสดอาจยอมรบสภาพความจรงไมไดฉะนนการสอสารทเหมาะสมเพอลดความ

รนแรงของอารมณทเกดขนผทจะสอสารหรอบอกขาวกบญาตควรดำาเนนการดงน

1.เตรยมความพรอมทงดานอารมณความรสกและความคด

2.การบอกความจรงบอกอยางเปนขนตอนเพอใหญาตผปวยหรอผปวยรบรตามลำาดบเหตการณ

หรอตามเหตผลทเกดขนจรง

3.ใหกำาลงใจเพอใหผรบขาวการเจบปวยผอนคลายความรสกลง

4.เสนอความชวยเหลอและรวมวางแผนแกไขปญหาแกผรบขาวสารการเจบปวยตอไป

ในฐานะทเปนมสลมหนาทประการหนงของมสลมพงมตอกนและกนคอการเยยมผปวยสงทคน

ไปเยยมผปวยพงกระทำาคอควรเตอนใหผปวยไดตระหนกถง

1.การเตาบะฮ(การสำานกผดและขออภยโทษตออลลอฮ)

2.สงทเขาจำาเปนจะตองสงเสย

21

3.ใหเขาใชเวลาทเหลออยดวยการรำาลกถงอลลอฮ

เพราะสงเหลานจำาเปนสำาหรบผปวยเมอเขาใกลสนลมหายใจผทอยใกลควรจะสอนใหเขาไดกลาว

วา“ลาอลาฮะอลลลลอฮ” (ไมมพระเจาอนใด นอกจากอลลอฮเทานน)ดวยเสยงดงพอทจะใหคนใกลตาย

ไดยนอนจะเปนการทำาใหเขาระลกไดและไดรำาลกถงอลลอฮนอกจากนนสงทจำาเปนสำาหรบผดแลจะตอง

แนะนำาใหผปวยกระทำาอยเสมอไดแก

1.ใหผปวยยอมรบและมความพงพอใจในการกำาหนดของอลลอฮ

2.ใหผปวยมความอดทนตอกฎกำาหนดสภาวการณของอลลอฮ

3.ใหผปวยมรำาลกถงอลลอฮ

4.ไมควรใหผปวยขอดอาอใหตายเพอจะไดพนจากการทรมานจากอาการเจบปวย

5.ใหผปวยกลาวขออภยโทษตออลลอฮในความผดทผานมา

สำาหรบญาตพนองหรอผดแลควรมขอปฏบตดงน

1.กลาวชะฮาดะฮ(ลาอลาฮะอลลลลอฮ)ใหแกผปวยอยตลอดเวลา

2.กลาวดอาอ(บทขอพร)ใหผปวยเชน“ขออลลอฮ ใหเราพนจากความทรมานและความเจบ

ปวยในการตาย”

3.พดเฉพาะสงทดๆตอหนาผปวย

2. การดแลสขภาพของตนเองและครอบครว การดแลสขภาพเปนสงททกคนตองตระหนก

แสวงหา สรางเสรมใหประโยชนแกตนเอง และสงคม ดวย

การปฏบตเปนประจำาทกวนจนเปนนสยจะสามารถปองกน

ตนเองและครอบครวไมใหเจบปวยหรอทำาใหโอกาสของการ

เจบปวยเกดขนไดโดยยากหรอลดนอยลงโดยการไดอยใน

สภาพแวดลอมทดครอบครวมความอบอนมความปลอดภย

ในชวตสามารถปรบตวใหดำารงอยในสงคมอยางมคณภาพ

และเปนสข

2.1 การดแลสขภาพตนเอง การดแลสขภาพของตนเองถอไดวาเปนความจำาเปนพนฐานททกคนพงปฏบตใหกบตนเองเพอ

ใหมสขภาพทรางกายทสมบรณ แขงแรง ปราศจากโรคภยตางๆ ตลอดจนการอยรวมในสงคมไดอยางม

ความสขซงมวธปฏบตดงน

1) การออกกำาลงกาย

การออกกำาลงกายจะตองปฏบตโดยสมำาเสมอ อยางนอยสปดาหละ 3 ครง จะชวยระบบตางๆ

22

ของรางกายไดรบการกระตนใหท�างาน เชน ระบบประสาทตนตว รางกายเตบโตสมสวน ระบบยอยอาหาร

ดขน ผวหนงสดชน การท�างานประสานกนระหวางระบบกลามเนอกบระบบประสาทดขน มความคลองตว

ชวยใหนอนหลบสนท นอกจากนนการออกก�าลงกายจะตองปฏบตอยางถกตองตามวธการ

2) การรบประทานอาหารทถกตอง

ควรรบประทานอาหารใหครบ 5 หม และใหมปรมาณเพยงพอตอความตองการของรางกาย จะ

ชวยในการสรางเสรมรางกายใหเจรญเตบโต ซอมแซมสวนทสกหรอ ใหพลงงานและความอบอนแกรางกาย

รวมทงการปองกนโรคและควบคมอวยวะตางๆ ของรางกายใหท�างานตามปกต

3) การพกผอนและนนทนาการ

การพกผอนจะท�าใหรางกายไดรบการผอน

คลายและเพลดเพลน ซงสามารถเลอกท�าไดใน

หลากหลายรปแบบตามความตองการของแตละ

บคคล เชน การนอนหลบ หรอการเลอกท�ากจกรรม

นนทนาการเพอการพกผอน ไมวาจะเปนการเลน

กฬา การปลกตนไม การเดนปาชมธรรมชาต การ

พบปะสงสรรค การชมการแสดง เปนตน แตการพก

ผอนทดทสดกคอ การนอนหลบ เพราะเปนการสง

เสรมการสรางพลงงานของรางกาย เพอทดแทน

พลงงานทสญเสยไป ชวยใหมการเจรญเตบโตของเซลลสมองใหม ตลอดจนท�าใหเกดการฟนฟความรสก

และชวยใหอารมณสดชน

4) การหลกเลยงพฤตกรรมเสยง

การหลกเลยงพฤตกรรมเสยง เปนการน�าพาตวเองออกหาง

จากพฤตกรรมตางๆ ทกอใหเกดอนตราย และผลเสย ไดแก

พฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสมกบวย เชน การท�าแทง การ

แสดงออกทางเพศทไมเหมาะสมตามกาลเทศะ การส�าสอนทางเพศ

เปนตน และพฤตกรรมการใชสารเสพตด เชน บหร กญชา ยาบา

เฮโรอน เปนตน

5) การพฒนาทางดานจตใจและจตวญญาณ

การพฒนาทางดานจตใจและจตวญญาณ ทกคนสามารถปฏบตไดโดยผานวถการด�าเนนชวตใน

แตละวน เชน การชวยเหลอซงกนและกน การบรจาคทาน ตลอดจนการปฏบตกจกรรมทางศาสนา ซงจะ

ชวยใหเกดความสงบนง สงผลใหเกดสขภาพจตทด

6) มการเรยนรทด

การเรยนรเกดขนไดตลอดเวลา ทกสถานท การสรางแรงกระตนใหเกดการเรยนรอยตลอดเวลา

จะท�าใหมการพฒนาการทางดานสตปญญา ความคด ความสรางสรรค

23

7) การจดสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

การเสรมสรางสงแวดลอมใหเหมาะสมทจะเอออำานวยใหเกดประโยชนตอสขภาพสามารถทำาได

ดงน

1. การจดสงแวดลอมทางกายภาพ เชนการตกแตงเพมตนไมใบหญาความสดชอนของดอกไม

จดสวนหยอมสำาหรบพกผอนหรอนงเลน มสถานทกลางแจงสำาหรบออกกำาลงกาย มสขาภบาลทถก

สขลกษณะตลอดจนมวธการกำาจดขยะอยางถกวธเปนตน

2.การจดสงแวดลอมทางชวภาพเชนมวธการระบายหรอถายเทนำาเสยทดไมกอใหเกดการกกขง

ของนำาทอาจเปนสาเหตของแหลงแพรเชอโรคตางๆ

3.การจดสงแวดลอมทางสงคมเชนการมปฏสมพนธทดตอกนระหวางสมาชกในครอบครวเพอน

บานเพอนรวมงานและทกคนในชมชนหรอสงคม

2.2 การดแลสขภาพครอบครว สขภาพคอรากฐานทสำาคญของชวตสขภาพทดเรมทครอบครวและครอบครวทอบอนเปนรากฐาน

สขภาพของบคคลการทครอบครวจะมสขภาพทดไดนนมใชเพยงแคการรอรบความชวยเหลอเมอเจบปวย

จากสถานบรการสขภาพเทานนแตสมาชกทกคนจะตองลงมอสรางดวยตวเองดวยวธการดงตอไปน

1.การสรางความมนคงของโครงสรางครอบครวดวยการรวมกนวางแผนชวตครอบครวรวมกนทง

เรองรายไดอาชพทอยอาศยการเลยงดอบรมสงสอนบตร

2.การสรางเสรมความสมบรณของหนาทครอบครวสมาชกในครอบครวทกคนตองชวยเหลอกน

ทำาหนาทตามความเหมาะเชนพอทำาหนาทหาเลยงครอบครวแม

เลยงดลกและลกๆกสามารถชวยงานครอบครวไดเชนกนไมวาจะ

เปนการชวยปดกวาดเชดถบานลางจานเกบขยะเปนตน

3. การสรางสงแวดลอมและบรรยากาศในครอบครว

พฤตกรรมการแสดงออกนสยใจคอการพดจาไพเราะสภาพชวย

กนแบงเบาภาระหนาทงานบานรจกใหอภยมเหตผลสงตางๆเหลา

นลวนเปนการสรางบรรยากาศทดใหเกดขนในครอบครว

4.การสรางความรกในครอบครวสมาชกในครอบครวทก

ตองมความรกความหวงไยตอกนเชนการใสใจความเปนอยสขภาพของกนและกนระหวาพอแมลกพนอง

เครอญาตการเคารพใหเกยรตซงกนและกนการมเวลาใหกนเปนตน

3. กระบวนการในการดแลสขภาพของตนเองและครอบครว การวางแผนดแลสขภาพตนเองและบคคลในครอบครวเปนเรองทมคณคาอยางยงเพราะนอกจาก

จะเปนสงทชวยกระตนใหตวของเราเองและบคคลในครอบครวเกดความกระตอรอรนในการดแลสขภาพ

แลวยงเปนสงทชวยใหเกดสมพนธภาพอนดระหวางสมาชกทกคนในครอบครวเกดความรกในครอบครว

ซงจะชวยแกปญหาตางๆไดอยางดอนจะนำาไปสการมคณภาพชวตทดในอนาคต

24

3.1 คณคาของการวางแผนดแลสขภาพของตนเองและครอบครว คำาวา“สขภาพด”ในแตละคนนนอาจแตกตางกนออกไปตามแตสภาวะสงคมหรอรปแบบของ

วถชวตทแตกตางกนแตโดยรวมแลวสขภาพดอยางนอยจะตองหมายถงความสมบรณของทงรางกายและ

จตใจซงสงทเกดขนนจะเกดไดเนองจากการดแลเอาใจใสระบบตางๆทสำาคญของรางกายการทจะมสขภาพ

ดไดนนไมวาจะเปนสขภาพของตนเองหรอของบคคลในครอบครวไมใชเปนสงเกดขนไดดวยความบงเอญ

หากแตจำาเปนทจะตองมการวางแผนในการดแลสขภาพลวงหนาซงจะชวยใหเกดผลดดงน

1.สามารถทจะกำาหนดวธการหรอเลอกรปแบบทเหมาะสมกบการดำาเนนชวตของตวเราเองหรอ

บคคลในครอบครวไดอยางเหมาะสม

2.สามารถทจะกำาหนดชวงเวลาในการดแลสขภาพไดอยางเหมาะสมอาจจะมกจกรรมการออก

กำาลงกายในชวงเชา หรอในบางครอบครวอาจจะมเวลาวางในชวงเยน กอาจจะกำาหนดกจกรรมการสง

เสรมสขภาพในชวงเยนกไดหรออาจจะกำาหนดชวงเวลาในการตรวจสขภาพประจำาปของบคคลในครอบครว

ไดอยางเหมาะสม

3.เปนการเฝาระวงสขภาพทงของตนเองและบคคลในครอบครวไมใหปวยดวยโรคตางๆนบวา

เปนการสรางสขภาพซงจะดกวาการทจะตองมาซอมสขภาพหรอการรกษาพยาบาลในภายหลง

4.ชวยในการวางแผนเรองของเศรษฐกจและการเงนในครอบครว เนองจากไมตองใชจายเงนไป

ในการรกษาพยาบาล

5.สงเสรมสขภาพทงของตนเองและบคคลในครอบครว

6.ทำาใหคณภาพชวตทงของตนเองและสมาชกในครอบครวดขน

3.2 การวางแผนดแลสขภาพของตนเอง 1.การสำารวจรปแบบการดำาเนนชวตของตนเองวาเปนอยางไรนกเรยนอาจทำาไดโดยการลองจด

บนทกประจำาวนวาแตละวนใน1สปดาหหรอ1เดอนนนนกเรยนทำาอะไรบางแลวนำากลบมาพจารณา

วานกเรยนมพฤตกรรมใดทสงเสรมหรอขดขวางตอการมสขภาพทดหรอไม

2.จากขอมลทไดนกเรยนลองนำามากำาหนดเปนแผนในการทจะดแลสขภาพของตนเองโดยอาจ

จะเรมตนดวยการกำาหนดเปนแผนรายวนหรอรายสปดาหกอนวานกเรยนจะตองประกอบกจกรรมอะไร

บางทจะชวยในการสงเสรมสขภาพของตนเอง

3. เมอกำาหนดแผนในการดแลสขภาพตนเองไดแลวกดำาเนนการตามแผนทวางไว และประเมน

ผลเปนระยะๆวาตนเองสามารถดำาเนนการในการดแลสขภาพของตนเองตามแผนทวางไวไดหรอไม

4.หากพบวาไมสามารถปฏบตตามแผนทวางไวไดกนำาขอมลมาวเคราะหใหมวาเกดจากปจจย

ใดและลองปรบเปลยนแผนใหเหมาะสมกบตนเองใหมากทสด

4. การวางแผน และกระบวนการในการดแลสขภาพของตนเองและครอบครว การวางแผนดแลสขภาพตนเองและบคคลในครอบครว มความสำาคญอยางยง เพราะจะชวย

เปนการกระตนใหทกคนในครอบครวไดเหนถงความสำาคญของการดแลรกษาสขภาพรวมกนโดยเฉพาะ

25

เมอมการทำากจกรรมรวมกนการออกกำาลงกายรวมกนการรวมแสดงความคดเหนตางๆจะชวยสรางความ

สมพนธของสมาชกในครอบครวใหแนนแฟนกอใหเกดความรกความสามคคไปพรอมๆกนดวย

4.1 คณคาของการวางแผนดแลสขภาพของตนเองและครอบครว มดงน 1.ทำาใหตนเองและครอบครวมสขภาพทดขน

2.มวถการดำาเนนชวตของตนเองและครอบครวทดและเหมาะสม

3.สามารถกำาหนดชวงเวลาทเหมาะสมในการดแลสขภาพเชนกำาหนดใหมการออกกำาลงกายใน

ชวงเชาชวงเยนหรอกำาหนดใหมวนทสมาชกทกคนออกกำาลงกายรวมกนเปนตน

4.เปนการเฝาระวงพฤตกรรมทอาจจะสงผลทไมดตอสขภาพเพอไมใหเกดการเจบปวยจากโรค

ภยตางๆ

5.การวางแผนดแลสขภาพจะชวยแบงเบาภาระหนาทของสถานบรการสขภาพและยงเปนการ

ชวยประหยดคาใชจายในการรกษาพยาบาล

4.2 ขนตอนในการวางแผนดแลสขภาพของตนเองและครอบครว 1. การสำารวจรปแบบการดำาเนนชวตของสมาชกในครอบครววาเปนอยางไร เนองจากการดแล

สขภาพของบคคลในครอบครวนน ไมใชเปนการดำาเนนงานโดยบคคลใดบคคลหนงเพยงคนเดยวแลวจะ

ประสบความสำาเรจหากแตตองอาศยความรวมมอรวมใจของสมาชกในครอบครวเปนสำาคญ

2.จากขอมลทไดนำามากำาหนดเปนแผนการในการทจะดแลสขภาพของสมาชกในครอบครวโดย

การกำาหนดเปนแผนในการดแลสขภาพซงอาจจะทำาแยกเปนรายบคคล หรออาจจะทำาเปนภาพรวมของ

ทกคนในครอบครว

3. เมอกำาหนดแผนในการดแลสขภาพของสมาชกในครอบครวไดแลว กดำาเนนตามแผนทวางไว

และประเมนผลเปนระยะๆวาบคคลในครอบครวสามารถปฏบตตามแผนในการดแลสขภาพทวางไวไดหรอ

ไมอยางไร

4.หากพบวาไมสามารถปฏบตตามแผนทวางไวไดกนำาขอมลมาวเคราะหใหมวาเกดจากปจจย

ใดและลองปรบเปลยนแผนใหเหมาะสมกบสมาชกในครอบครวของเราใหมากทสด

5. งานสาธารณสขมลฐานกบการดแลสขภาพตนเอง

และครอบครว 5.1 ภาระงานของสาธารณสขมลฐาน การสาธารณสขมลฐาน เปนกลวธทางการสาธารณสขทเพม

ขนจากระบบบรการสาธารณสข ของรฐ ซงมอยในระดบตำาบลและ

หมบานการสาธารณสขมลฐานเปนวธการใหบรการสาธารณสขทผสม

ผสานทงทางดานการรกษาพยาบาลการสงเสรมสขภาพการปองกน

26

โรคและการฟนฟสภาพทดำาเนนการโดยประชาชนเองซงประชาชนจะตองมสวนรวมในการวางแผนการ

ดำาเนนงานและการประเมนผลโดยไดรบการสนบสนนจากภาครฐในดานวชาการขอมลขาวสารการใหการ

ศกษา ฝกอบรมและระบบสงตอผปวย โดยอาศยทรพยากรทมอยในทองถนเปนหลก ภาระงานของ

สาธารณสขมลฐานประกอบดวยการบรการแบบผสมผสาน4ดานคอ

1.การปองกนโรค

2.การสงเสรมสขภาพอนามย

3.การรกษาพยาบาล

4.การฟนฟสภาพ

5.2 หลกการท�างานของสาธารณสขมลฐาน หลกการทสำาคญของการสาธารณสขมลฐานม4ประการคอ

1) การมสวนรวมของชมชนคอการเตรยมเจาหนาทเตรยมชมชนการฝกอบรมการตดตาม

ดำาเนนกจกรรมตางๆ ใหประชาชนในหมบานไดรสกเปนเจาของและเขามารวมชวยเหลองานดาน

สาธารณสข ทงดานกำาลงคน กำาลงเงน และวสดอปกรณตางๆ ประชาชนในชมชนนนเปนผตระหนกถง

ปญหาของชมชนของตนเปนอยางด จงเปนผกำาหนดปญหาสาธารณสขของชมชนนนเอง เปนผวเคราะห

ปญหา ตลอดจนแนวทางแกไขปญหาของชมชน ทงน โดยชมชนมความสามารถในการแยกแยะไดวาวธ

การแกปญหาใดประชาชนในชมชนสามารถแกไขไดวธการใดอยนอกเหนอความสามารถของชมชนกให

เจาหนาทของรฐบคคลหรอองคกรภายนอกเขามาชวยแกไขปญหารปแบบการมสวนรวมของประชาชน

มไดหลายรปแบบตวอยางของรปแบบการดำาเนนงานทผานมาไดแก

-การสำารวจและใชผลการสำารวจความจำาเปนพนฐาน(จปฐ.)

-การจดตงกองทนหมนเวยนในหมบานเพอแกปญหาสาธารณสข

-การจดตงศนยสาธารณสขมลฐานชมชน(ศสมช.)

-การคดเลอกและฝกอบรมอสม.กสค.เปนตน

2) การใชเทคโนโลยทเหมาะสม เทคนคและวธการทใชในงานสาธารณสขมลฐานควรเปนเทคนค

วธการทงายไมซบซอนยงยากเหมาะสมกบแตละสภาพทองถนและประชาชนสามารถปฏบตไดเทคนค

วธการซงหมายรวมตงแตวธการคนหาปญหาขบวนการในการแกไขปญหาจนกระทงถงเทคนคในการแกไข

ปญหาโดยชมชนเอง เชนการทำาระบบประปาดวยปลองไมไผการใชสมนไพรในชมชนการใชระบบการ

นวดไทยเพอบรรเทาอาการปวดเมอยเปนตนเทคนคเหลานอาจเปนภมความรดงเดมในชมชนทชมชนม

การถายทอดในการแกไขปญหาสาธารณสขของตนเองมาเปนเวลาชานานแลว

3) มการปรบระบบบรการพนฐานของรฐเพอรองรบการสาธารณสขมลฐานเปาหมายของการ

ปรบเปลยนระบบบรการสาธารณสข กเพอทจะทำาใหประชาชนสามารถทจะเขาถงบรการทมคณภาพได

รวมทงสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมไดอยางแทจรง การปรบเปลยนระบบบรการจะตองมการดำาเนน

งานในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบสถานอนามยซงอยใกลชมชน โรงพยาบาลชมชนในระดบอำาเภอ โรง

พยาบาลทวไป/โรงพยาบาลศนยในระดบจงหวดรวมทงสถานบรการเฉพาะทางตางๆเพอใหประชาชนได

27

รบบรการอยางทวถงเปนธรรมและไดรบการสงตอเพอดแลอยางตอเนองเมอมความจำาเปน

4) การผสมผสานกบงานของกระทรวงอนๆ งานสาธารณสขมลฐานจะสำาเรจผลไดตองผสมผสาน

ทำางานไปดวยกนไดทงภายในกระทรวงและตางกระทรวงแนวคดทสำาคญของการดำาเนนงานในดานนคอ

การประสานเพอใหหนวยงานอนทำางานในความรบผดชอบของหนวยงานนนๆ ในลกษณะทสงเสรมหรอ

สอดคลองกบการพฒนาดานสขภาพ ไมใชขอใหบคลากรของหนวยงานอนมารวมกนปฏบตงานภาค

สาธารณสขปจจยสำาคญทจะชวยใหการประสานงานระหวางสาขาเปนไปอยางไดผลคอความสามารถใน

การวเคราะหวาการดำาเนนงานเรองอะไรของหนวยงานใดจะมสวนในการสงเสรมการมสขภาพดเชนการ

ศกษาการเกษตรการปรบปรงดานสงแวดลอมการสงเสรมบทบาทขององคกรชมชนฯลฯ

6. ขอมลขาวสารและแหลงการเรยนรดานสขภาพ 6.1 ความหมายของขอมลและขอมลขาวสาร ขอมล หมายถง ขอเทจจรงหรอเหตการณตางๆ ทเกดขน ซงอาจจะอยในรปของ ตวเลข

เครองหมายสญลกษณ

สวนขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540นนหมายถง“สง

ทสอความหมายใหรเรองราวขอเทจจรง ขอมล หรอสงใดๆ ไมวาการสอความหมายนนจะท�าไดโดยสภาพ

ของสงนนเอง หรอโดยผานวธการใดๆ และไมวาจะไดจดท�าไวในรปของเอกสาร แฟม รายงาน หนงสอ

แผนผง แผนท ภาพวาด ภาพถาย ฟลม การบนทกภาพหรอเสยง การบนทกโดยเครองคอมพวเตอร หรอ

วธอนใดทท�าใหสงทบนทกไวปรากฏได”

6.2 ความส�าคญของขอมลขาวสารดานสขภาพ ปจจบนถอไดวาเปนโลกแหงขอมลขาวสารขอมลขาวสารเขามามบทบาทในการดำาเนนชวตของ

มนษยในทกๆ ดาน โดยเฉพาะทางดานสขภาพทเหนไดจากการโฆษณาชวนเชอเกยวกบการลดนำาหนก

อาหารการกนการบำารงรกษาผวพรรณเปนตนขอมลขาวสารจงกลายมาเปนสวนสำาคญในวถชวตททำาให

เราไดมความรความเขาใจและมการดแลรกษาสขภาพทดไดแตทงนและทงนนผบรโภคขอมลขาวสารจะ

ตองรจกการวเคราะหเพอคดสรรคเฉพาะขอมลขาวสารทถกตองและเชอถอไดเทานนมฉะนนแลวกอาจ

ทำาใหเกดโทษจากการบรโภคขอมลขาวสารทไมถกตองไดเชนกน

6.3 แหลงขอมลขาวสารดานสขภาพ แหลงขอมลขาวสารตางๆทางดานสขภาพทสำาคญและสามารถเขาถงและสบคนไดทวไปแบงออก

เปน2แหลงใหญๆดวยกนคอ

1)แหลงปฐมภมเปนแหลงขอมลขาวสารชนตนทสามารถรบไดโดยตรงไดแก

-เจาหนาทหรอผใหบรการทางดานสขภาพเชนแพทยพยาบาลอาสาสมครสาธารณสขประจำา

หมบาน(อสม.)เปนตนซงบคคลเหลานถอไดวามความรความเชยวชาญทางดานสขภาพโดยตรงทจะให

28

ความรความเขาใจใหคำาปรกษาและคำาแนะนำาเกยวกบสขภาพไดเปนอยางด

-ผนำาทางภมปญญาดานสขภาพเชนปยาตายายคนเฒาคนแกทมประสบการณมความรทได

สบทอดกนมาเปนระยะเวลานาน

2)แหลงทตยภมเปนแหลงขอมลทถกสออออกมาในรปแบบตางเชนการเขยนการบนทกเปนตน

- สงพมพ ปจจบนสอในรปของสงพมพถอไดวาเปนทนยมกนอยางแพรหลาย เนองจากสะดวก

และงายตอการเขาถงเชนวารสารกรมการแพทยวารสารพยาบาลนตยสารหมอชาวบานหนงสอพมพ

เปนตน

-สอวทยโทรทศนและอเลกทรอนกส

6.4 คณสมบตของขอมลขาวสารทด ขอมลทดจะตองประกอบดวยคณสมบตทสำาคญๆดงนคอ

1) ความถกตองแมนย�า ขอมลทดควรจะมความถกตองแมนยำาสงหรอถามความคลาดเคลอน

ปนอยบางกควรทจะสามารถควบคมขนาดของความคลาดเคลอนทปนมาใหมความคลาดเคลอนนอยทสด

2) ความทนเวลา เปนขอมลททนสมยและทนตอความตองการของผใชถาผลตขอมลออกมาชา

กไมมคณคาถงแมจะเปนขอมลทถกตองแมนยำากตาม

3) ความสมบรณครบถวน (completeness) ขอมลทเกบรวบรวมมาตองเปนขอมลทใหขอ

เทจจรงหรอขาวสารทครบถวนทกดานทกประการมใชขาดสวนหนงสวนใดไปทำาใหนำาไปใชการไมได

4) ความตรงกบความตองการของผใช (relevance) ขอมลทจดทำาขนมาควรเปนขอมลทผใช

ขอมลตองการใชและจำาเปนตองร/ทราบหรอเปนประโยชนตอการจดทำาแผนกำาหนดนโยบายหรอตดสน

ปญหาในเรองนนๆไมใชเปนขอมลทจดทำาขนมาอยางมากมายแตไมมใครตองการใชหรอไมตรงกบความ

ตองการของผใชขอมล

7. มสลมกบการดแลสขภาพ สขภาพในทศนะของอสลามหมายถงภาวะทรสกวาใชชวตอยไดอยางมความสขเปนสขภาวะท

สมบรณทงรางกาย(Physical)จตใจ(Psycho)สงคม(Social)และจตวญญาณ(Spiritual)เพราะมสลม

ตองดำาเนนชวตตามวถทางของศาสนาตลอดเวลาและมความสมพนธและศรทธาตอพระองคอลลอฮจาก

คำานยามขางตนจะเหนวาศาสนามสวนเกยวของกบสขภาพดงนนในการดแลสขภาพในยคปจจบนควร

จะอยในรปแบบบรณาการระหวางหลกการศาสนาอสลามกบหลกการแพทยและสาธารณสขทไมขดตอ

หลกศาสนาเขาดวยกน

ความหมายของ“สขภาพ”ในปจจบนมองคประกอบ4สวนดวยกนคอ

1. สขภาพกาย (Physical Health)หมายถงสภาพทดของรางกายกลาวคออวยวะตางๆอย

ในสภาพทด มความแขงแรงสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบ รางกายสามารถทำางานไดตามปกต และม

ความสมพนธกบทกสวนเปนอยางดและกอใหเกดประสทธภาพทดในการทำางาน

29

2. สขภาพจต (Mental Health) หมายถง

สภาพของจตใจทสามารถควบคมอารมณได มจตใจเบก

บานแจมใส มใหเกดความคบของใจหรอขดแยงในจตใจ

สามารถปรบตวเขากบสงคมและสงแวดลอมไดอยางม

ความสข สามารถควบคมอารมณได เหมาะสมกบ

สถานการณตางๆ ซงผมสขภาพจตด ยอมมผลมาจาก

สขภาพกายดดวย ดงท John Lock ไดกลาวไววา “A

Sound mind is in a sound body”คอ“จตใจทแจมใส

ยอมอยในรางกายทสมบรณ”

3. สขภาพสงคม (Social Health) หมายถง

บคคลทมสภาวะทางกายและจตใจทสขสมบรณ มสภาพ

ของความเปนอยหรอการดำาเนนชวตอยในสงคมไดอยางปกตสขไมทำาใหผอนหรอสงคมเดอดรอนสามารถ

ปฏสมพนธและปรบตวใหอยในสงคมไดเปนอยางดและมความสข

4. สขภาพจตวญญาณ (Spiritual Health)หมายถงสภาวะทดของปญญาทมความรทวรเทา

ทนและความเขาใจอยางแยกไดในเหตผลแหงความดความชวความมประโยชนและความมโทษซงนำาไป

สความมจตอนดงามและเออเฟอเผอแผ

ในองคประกอบสขภาพทง4ดานนนแตละดานยงม4มตดงน

1. การสงเสรมสขภาพ เปนกลไกการสรางความเขมแขงใหแกสขภาพกาย สขภาพจต สขภาพ

สงคมและสขภาพจตวญญาณ

2. การปองกนโรคไดแกมาตรการลดความเสยงในการเกดโรครวมทงการสรางภมคมกนเฉพาะ

โรคดวยวธการตางๆนานาเพอมใหเกดโรคกายโรคจตโรคสงคมและโรคจตวญญาณ

3. การรกษาโรค เมอเกดโรคขนแลวเราตองเรงวนจฉยโรควาเปนโรคอะไรแลวรบใหการรกษา

ดวยวธทไดผลดทสดและปลอดภยทสด เทาทมนษยจะรและสามารถใหการบรการรกษาได เพอลดความ

เสยหายแกสขภาพหรอแมแตเพอปองกนมใหเสยชวต

4. การฟนฟสภาพหลายโรคเมอเปนแลวกอาจเกดความเสยหายตอการทำางานของระบบอวยวะ

ดงนนจงมความจำาเปนตองมการพนฟเพอใหอยในสภาพปกตและสามารถใชชวตไดอยางปรกตสข

(1)การสงเสรมสขภาพและ(2)การปองกนโรค=“การสรางสขภาพ”เปนการทำากอนเกดโรค

(3)การรกษาโรคและ(4)การฟนฟสภาพ=“การซอมสขภาพ”เปนการทำาหลงจากเกดโรค

“การสรางสขภาพ”มประสทธผลดกวาและเสยคาใชจายนอยกวา“การซอมสขภาพ”เนองจาก

“การสรางสขภาพ”เปนสงทประชาชนสามารถทำาไดดวยตวเองสวน“การซอมสขภาพ”ตองอาศยหนวย

งานดานการแพทยเปนหลก

องคประกอบของสขภาพ

30

ตวชวด พ 2.1 1.วเคราะหอทธพลของครอบครวเพอนสงคมและวฒนธรรมทมผลตอพฤตกรรมทางเพศและ

การดำาเนนชวต

2.วเคราะหคานยมในเรองเพศตามวฒนธรรมไทยและวฒนธรรมอนๆ

สาระการเรยนรแกนกลาง 1.อทธพลของครอบครวเพอนสงคมและวฒนธรรมทมตอพฤตกรรมทางเพศและการดำาเนน

ชวต

3.คานยมในเรองเพศตามวฒนธรรมไทยและวฒนธรรมอนๆ

1. การเจรญเตบโตและพฒนาการทางเพศของวยรนตามหลกการอสลาม

หนวยการเรยนรท 3เพศและพฒนาการ พฤตกรรม คานยม วฒนธรรม

กบการด�าเนนชวตของวยรน

31

“อลลอฮทรงเปนผสรางพวกเจาในสภาพออนแอ แลวหลงจากความออนแอพระองคกทรงท�าใหมความ

แขงแรง แลวหลงจากความแขงแรงทรงท�าใหออนแอและชราภาพ พระองคทรงสรางสงทพระองคทรง

ประสงคและพระองคเปนผทรงรอบร อานภาพ”(สเราะฮอรรมอายะฮท54)

อลลอฮทรงกลาวถงลำาดบขนการดำาเนนชวตของมนษยซงแบงออกได3ลำาดบดงน

1.วยเดก(ความออนแอ)

2.วยรน(ความแขงแรง)

3.วยชรา(ความออนแอ)

ซงแตละลำาดบขนแหงการดำาเนนชวตนมนษยทกๆคนตองผานขนตอนของวยทง3วยนเหมอน

กนทกคนนอมะฮและความโปรดปรานทพระองคทรงมอบใหนน อยในชวงของความแขงแรง คอในชวง

ของความเปนวยรน วยรนเปนวยทเตมไปดวยพละกำาลง และความสามารถรอบดาน ทงความคด และ

ความกระตอรอรนและความมงมนอนสงสด

วยรนเปนวยทกำาลงเขาสความเปนผใหญ เปนชวงแหงการเผชญกบการเปลยนแปลงทงดาน

รางกายจตใจและสงคมซงเพมจากวยเดกทผานมาการแสดงออกบางครงจะออกมาในลกษณะของความ

เปนเดกบาง แตพยายามทำาตวเปนผใหญเหมอนรปรางทโตขน ซงวยรนสงเกตและอาศยประสบการณท

ไดรบจากผใหญเปนแบบอยางจงทำาใหลกษณะการแสดงออกของพฤตกรรมตางๆของวยรนดไมเหมอน

เดกและไมเหมอนผใหญ ซงนนคอพฤตกรรมเฉพาะของวยรนนนเอง การเปลยนแปลงของวยรนมความ

เจรญเตมโตทางรางกายอยางรวดเรวรวมทงการเปลยนแปลงทางจตใจและความรสกนกคดความคดเปน

อสระและเรยนรดวยตนเองมากกวาเรยนรดวยการสงสอนถาหากไดรบการขดขวางไมใหปฏบตในสงทตน

ตองการกจะมความรสกนอยเนอตำาใจ และมกจะหาทางออกทผดๆ การเปลยนแปลงเกดขนหลายดาน

ทำาใหตองมการปรบตวหลายดานพรอมๆกนจงเปนวยทจะเกดปญหาไดมากหากการปรบตวไดสำาเรจจะ

ชวยใหวยรนพฒนาตนเองเกดบคลกภาพทดอนจะเปนพนฐานสำาคญของการดำาเนนชวตตอไปการเรยน

รพฒนาการวยรนจงมประโยชน ทงตอการสงเสรมใหวยรนเตบโตเปนผใหญทมสขภาพดทงทางรางกาย

จตใจสงคมและหากวยรนนนมการยดมนในศาสนาจะสงผลใหมจตวญญาณทเขมแขงอกดวยซงสามารถ

ปองกนปญหาตางๆในวยรนเชนปญหาทางเพศหรอปญหาการใชสารเสพตด

พฒนาการของวยรนจะแบงเปน3ชวงคอวยแรกรน (10-13ป)วยรนตอนกลาง(14-16ป)

และวยรนตอนปลาย(17-19ป)ทงนเพอจะชใหเหนถงลกษณะทเดนเปนพเศษของวยรนแตละชวงซงม

ความแตกตางกนอยางชดเจนในดานความรสกนกคดและความสมพนธกบบดามารดาโดยแบงดงน

1. วยแรกรน (10-13 ป) เปนชวงทมการเปลยนแปลงทางรางกายทกระบบโดยจะมความคด

หมกมนกงวลเกยวกบการเปลยนแปลงทางรางกายซงจะสงผลกระทบไปยงจตใจทำาใหอารมณหงดหงด

และแปรปรวนงาย

2. วยรนตอนกลาง (14-16 ป) เปนชวงทวยรนจะยอมรบสภาพรางกายทมการเปลยนแปลงเปน

หนมเปนสาวไดแลวมความคดทลกซง(abstract)จงหนมาใฝหาอดมการณและหาเอกลกษณของตนเอง

เพอความเปนตวของตวเองและพยายามเอาชนะความรสกแบบเดกๆทผกพนและอยากจะพงพาพอแม

32

3. วยรนตอนปลาย (17-19 ป)เปนเวลาของการฝกฝนอาชพตดสนใจทจะเลอกอาชพทเหมาะ

สม และเปนชวงเวลาทจะมความผกพนแนนแฟน (intimacy) กบเพอนตางเพศ สภาพทางรางกาย

เปลยนแปลงเตบโตโดยสมบรณเตมทและบรรลนตภาวะในเชงกฎหมาย

1.1 ลกษณะทวไปของวยรน การทเดกผชายผหญงเตบโตเขาสวยรนเรวชาตางกน

โดยทเดกผหญงจะเขาสการเปลยนแปลงทางรางกายกอนเดก

ผชายประมาณ2ปซงจะทำาใหในชนประถมตอนปลายหรอชน

มธยมตนจะพบวาวยรนหญงจะมรางกายสงใหญ เปนสาวนอย

แรกรนในขณะทพวกเดกผชายยงดเปนเดกชายตวเลกๆทำาให

ทงสองฝายเกดความสบสนและวตกกงวลไดเดกผหญงอาจกงวล

วาตนเองไมหยดสงเสยทในขณะทเดกผชายกเกดความกงวลวา

ทำาไมตวเองจงไมสงใหญ

1.2 การเปลยนแปลงทางรางกาย 1) ขนาดและความสง ในวยเดกทงเดกผหญงและเดกผชายจะมความกวางของไหลและสะโพก

ใกลเคยงกนแตเมอเขาสวยรนผชายจะมอตราเรวในการเจรญเตบโตของไหลมากทสดทำาใหวยรนผชาย

จะมไหลกวางกวาในขณะทวยรนผหญงมอตราการเจรญเตบโตของสะโพกมากกวาผชายนอกจากนการ

ทวยนมการเจรญเตบโตสงใหญไดรวดเรวโดยเฉพาะทคอแขนขามากกวาทลำาตวจะทำาใหวยรนรสกวา

ตวเองมรปรางเกงกางนารำาคาญ และการเจรญเตบโตหรอการขยายขนาดของรางกายในแตละสวน อาจ

เกดขนไมพรอมกนหรอไมเปนไปตามขนตอน เชนรางกายซกซายและซกขวาเจรญเตบโตมขนาดไมเทา

กนในระยะแรกๆซงเปนเหตทำาใหเดกตกอยในความวตกกงวลสงไดจงควรใหความมนใจกบวยน

2) ไขมนและกลามเนอ เดกผชายและเดกผหญงมความหนาของไขมนทสะสมอยใตผวหนงใกล

เคยงกนจนกระทงอายประมาณ8ปจะเรมมการเจรญเตบโตอยางรวดเรววยรนชายจะมกำาลงของกลาม

เนอมากกวาวยรนผหญงพละกำาลงของกลามเนอจะแขงแรงขนหลงจากนนวยรนชายจะมไขมนใตผวหนง

บางลงพรอมๆกบมกลามเนอเพมมากขนและแขงแรงขนซงจะทำาใหวยรนชายดผอมลงโดยเฉพาะทขา

นองและแขนสำาหรบวยรนหญงถงแมวาจะมการเพมขนของกลามเนอแตขณะเดยวกนจะมการสะสม

ของไขมนใตผวหนงเพมขนอกโดยทนำาหนกจะเพมไดถงรอยละ25ของนำาหนกโดยเฉพาะไขมนทสะสม

ทเตานมและสะโพกประมาณรอยละ50ของวยรนหญงจะรสกไมพอใจในรปลกษณของตนและมกคดวา

ตวเอง“อวน”เกนไปมวยรนหลายคนทพยายามลดนำาหนกจนถงขนทมรปรางผอมแหง

3) โครงสรางใบหนา ชวงนกระดกของจมกจะโตขนทำาใหดงจมกเปนสนขนกระดกขากรรไกร

บนและขากรรไกรลางเตบโตเรวมากในระยะนเชนเดยวกบกลองเสยงลำาคอและกระดกอยลอยดและ

33

พบวาในวยรนชายจะเจรญเตบโตเรวกวาวยรนหญงชดเจนเปนเหตใหวยรนชายเสยงแตก

4) การเปลยนแปลงของระดบฮอรโมน ทงฮอรโมนการเตบโต(growthhormone)และฮอรโมน

จากตอมธยรอยดมอทธพลตอการเจรญเตบโต รวมทงฮอรโมนทางเพศ นอกจากระดบฮอรโมนจะมผล

โดยตรงตอการเจรญเตบโตทางรางกาย และอวยวะเพศในวยรนแลว ตวของมนเองยงสงผลถงความรสก

ทางอารมณและจตใจปฏกรยาการเรยนรฯลฯในวยรนอกดวยวยรนทจะผานชวงวกฤตนไดนอกจากจะ

ตองปรบตวใหเขากบสภาพรางกายทเปลยนไปแลวยงตองเขาใจและควบคมอารมณความรสกทพลงพลาน

ขนจากการเปลยนแปลงของระดบฮอรโมนตางๆอกดวยโดยเฉพาะตอมไขมนใตผวหนงและตอมเหงอจะ

ทำาหนาทเพมมากขนเปนสาเหตทำาใหเกดปญหาเรอง“สว”และ“กลนตว”แตเนองจากวยนจะใหความ

สนใจเกยวกบรางกายทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และมความระแวดระวงตวเองมาก จงทำาใหวย

รนพยายามทจะรกษา“สว”อยางเอาเปนเอาตายทงๆท“สว”จะเปนปญหาในชวงวยนแคระยะสนๆ

เทานน

5) การเปลยนแปลงทางเพศ วยรนหญงมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวในชวงระยะ1ปกอนท

จะมประจำาเดอนโดยเฉพาะการเจรญเตบโตของเตานมซงเรมมการขยายในขนาดเมออายประมาณ8-13

ปและจะใชเวลา2-2ปครงจงจะเจรญเตบโตเตมทในชวงอาย11-13ปวยรนหญงสวนใหญ(รอยละ

80)จะมรปรางเปนสาวเตมตวดงนนในชนประถมตอนปลายหรอมธยมตนจะเหนวาวยรนสาวจะมรปราง

สงใหญเปนสาวนอยแรกรนในขณะทพวกผชายยงดเปนเดกชายตวเลกๆทงๆทเดกผหญงเคยตวเลกกวา

เดกผชายมาตลอดทำาใหเดกสบสนและเปนกงวลกบสภาพรางกายได

การมรอบเดอนครงแรกจะมเมออายประมาณ12-13ปการทมประจำาเดอนแสดงใหเหนวามดลก

และชองคลอดไดเจรญเตบโตเตมทแตในระยะ1-2ปแรกของการมประจำาเดอนมกจะเปนการมประจำา

เดอนโดยไมมไขตก รอบเดอนในชวงปแรกจะมาไมสมำาเสมอ หรอขาดหายไปได และเมอมประจำาเดอน

แลวพบวาเดกผหญงยงสงตอไปอกเลกนอยไปไดอกระยะหนงและจะเตบโตเตมทเมอประมาณอาย15-17

ปการมรอบเดอนครงแรกอาจทำาใหรสกพอใจและภมใจทเปนผหญงเตมตวหรออาจจะรสกในทางลบคอ

หวนไหวหวาดหวนหรอตกใจไดเชนกน โดยทวไปการมรอบเดอนครงแรกจะเพมความใกลชดระหวางวย

รนหญงกบมารดาถาเคยไววางใจกนมากอน แตวยรนหญงบางคนจะปกปดไมกลาบอกใคร เพราะเขาใจ

ไปวาอวยวะเพศฉกขาด หรอเปนแผลจากการสำารวจตวของวยรนเอง ในชวงนวยรนจะกงวลหมกมนกบ

รปรางหนาตาและมกใชเวลาอยหนากระจกนานๆ เพอสำารวจรปราง สวนเวาสวนโคงหรอใชกระจกสงด

บรเวณอวยวะเพศดวยความอยากรอยากเหนซงกไมใชพฤตกรรมทผดปกตแตอยางใดเมอเลอดประจำา

เดอนหมดจำาเปนจะตองมการอาบนำาวาญบโดยมวธการดงน

1.ลางมอทงสองขาง3ครงพรอมกลาวบสมลลาฮ

2.ใชมอซายชำาระลางอวยวะเพศใหทว

3.บวนปากและถฟนใหสะอาด

4.อาบนำาละหมาดเหมอนปกต(ทำาตามขนตอนการอาบนำาละหมาดทกประการยกเวนการลางเทา)

34

5.เมอเชดศรษะเรยบรอยแลวใหนำานำามาราดศรษะใหทวพรอมใชนวมอขยเสนผมโคนผมใหนำา

เปยกทวหนงศรษะจำานวน3ครง

6.เสรจแลวใหนำานำามาราดรดรางกายดานขวาพรอมใชมอขดถตามผวหนงซอกพบตางๆซอก

นวมอและนวเทาจำานวน3ครงจากนนใหปฏบตดานซายเชนเดยวกนจำานวน3ครง

7.เมอเสรจแลวใหยายหรอเปลยนสถานทเลกนอยแลวจงลางเทาขวา3ครงจากนนลางเทาซาย

อก3ครง

6) การเปลยนแปลงทางอารมณ สงคม

ผลจากการเปลยนแปลงทางรางกายจะทำาใหเกดผลกระทบตออารมณและจตใจไดอยางตรงไป

ตรงมาทงความวตกกงวลหงดหงดหมกมนไมพอใจในรปรางทเปลยนไปเชน

1. ความวตกกงวลเกยวกบการเปลยนแปลงของรางกาย เดกผชายทเขาสวยรนชาจะมความ

วตกกงวลสงเกยวกบความแขงแรงของรางกายซงอาจจะไมมนใจในความเปนชายรสกวาตวเองไมสมบรณ

มกถกลอเลยนกลนแกลงจากเพอนๆทรปรางใหญโตกวามความภาคภมใจในตนเองในระดบตำาและรสก

วาตวเองมปมดอยฝงใจไปไดอกนาน วยรนหญงทโตเรวกวาเพอนในวยเดยวกนมกจะรสกอดอดและรสก

เคอะเขนประหมาอายตอสายตาและคำาพดของเพศตรงขามในขณะทสภาพอารมณจตใจยงเปนเดก

2. ความวตกกงวลกบอารมณเพศทสงขน การเปลยนแปลงของระดบฮอรโมนทางเพศซงจะสง

ผลทำาใหวยรนเกดอารมณเพศขนมาไดบอยวยรนหลายคนทมกจกรรมสวนตวทเบยงเบนความสนใจทำาให

สามารถควบคมอารมณไดอยางด โดยเฉพาะในวยรนทชอบเลนกฬากลางแจงเปนประจำา วยนจะมความ

สนใจอยากรอยากเหนอยแลวเปนทนและเมอมาผสมกบการทมระดบฮอรโมนทางเพศเพมสงขนวยนจง

จำาเปนตองอาศยความอดทนอดกลนและการชแนะจากผใหญทานนบมฮมมดไดกลาวถงวยนวา

“โอบรรดาชายหนมทงหลาย บคคลใดในหมพวกทานมความสามารถเลยงดภรรยา กจงแตงงาน

เถด เพราะการแตงงานนนจะท�าใหลดสายตาลงต�า และปองกนอวยวะเพศ (จากการท�าซนา) สวนบคคล

ใดทไมสามารถจะแตงงานได (ดวยสาเหตใดกตาม) กใหถอศลอด เพราะมนจะเปนเกราะคมกนแกเขา”

(บนทกโดยมสลม)

3. ความวตกกงวลกลวการเปนผใหญ วยนจะมความคดวตกกงวลกลวจะไมเปนทยอมรบจาก

คนรอบขางมกจะกลวความรบผดชอบซงจะรสกวาเปนภาระทหนกหนายงยากบางครงอยากจะเปนเดก

อยากแสดงอารมณสนกสนานราเรงเบกบาน

4. ความวตกกงวลในความงดงามทางรางกายวยรนหญงหรอชายกจะมความรสกตองการให

คนรอบขางชนชมเกยวกบรปลกษณภายนอกของตนสมเพศสมวยนนเปนเพราะวาเดกจะสำานกวาความ

สวยงามทางกายเปนแรงจงใจทำาใหคนยอมรบทำาใหเพอนยอมรบเขาไปในกลมไดงายเปนวถทางหนงท

จะเขาสสงคมและเปนทดงดดใจของเพศตรงขามชวงนจะเหนวาวยรนจะสนอกสนใจพถพถนในการเลอก

แตงตวเอาใจใสตอการออกกำาลงกายสนใจคณคาทางอาหารเครองประดบสขภาพอนามยการวางตว

ใหสมบทบาททางเพศการวางตวในสงคมและความสนใจในแตละเรองอาจอยไดไมนาน

35

7) การเปลยนแปลงทางจตใจ

1. ความรกและความหวงใยความรสกอยากทจะถกรกและยงอยากไดรบความเอาใจใสหวงใย

จากบคคลทมความสำาคญตอเดกแตมกจะมขอแมวาจะตองไมใชการแสดงออกของพอแมททำากบเขาราวกบ

เดกเลกๆไมตองการความเจากเจาการไมตองการใหแสดงความหวงใยอยตลอดเวลา

2. เปนอสระอยากท�าอะไรไดดวยตวของตวเองอยากทำาในสงทตวเองคดแลววาดอยากมสวนใน

การตดสนใจอยากทจะทำาตวหางจากพอแมหางจากคำาสงการเจรญเตบโตในการทำางานของสมองทำาให

เดกวยนเรมมความคดอานเปนของตนเองเรมมความคดแบบนามธรรม(abstractthinking)การแยกจาก

พอแมในเกอบทกรปแบบบางครงอาจทำาใหวยรนเกดความรสกสบสนสองจตสองใจและอาจมความรสก

“สญเสย”ในความรกความเอาใจใสจากพอแมแตถาพวกเขายอมรบการดแลหรอยอมทำาตามคำาสงของ

พอแมกจะไปขดกบความตองการทจะเปนเดกโตเปนอสระของตนเองทตองการพงพาตนเองการใหการ

เลยงดจงตองอาศยความเขาใจและเคารพในสทธสวนบคคลดวย

3. ตองการเปนตวของตวเองความตองการทยอมรบในสงทมาจากตวของตวเขาทำาใหพวกเขา

มนใจในตวเองพอแมคงตองสงเสรมใหเดกไดชวยเหลอตวเองใหมากทสดเทาทจะทำาไดตามวย เพราะใน

การฝกเดกนนนอกจากจะทำาใหเดกไดใชมอไดอยางคลองแคลวแลวยงชวยทำาใหเดกไดหดคดหดตดสน

ใจในการกระทำาสงตางๆดวย

4. อยากร อยากเหน อยากลอง การลองผดลองถกและคอยสงเกตดจากปฏกรยาของคนรอบ

ขางเพอตดสนวาสงททำานนดเลวเปนอยางไรวยทโตขนเมอความสามารถเพมขนรางกายเจรญเตบโตขน

มาสงรอบตวตางๆทนาสนใจและทาทายความสามารถกจะเรมเขามาเพอทดลองการสนบสนนสงเสรม

เดกใหคงสภาพอยากรอยากเหนอยากลองและไดมโอกาสทดลองสงแปลกๆใหมๆในขอบเขตทเหมาะ

สมเพมขนตามวย จะทำาใหเดกกาวเขาสวยรนดวยความภาคภมใจทตนเองเคยมประสบการณตางๆ มา

บางสงเหลานจะมาเสรมความภาคภมใจในตนเองดงนนควรฝกสอนมาตงแตเดกและควรคอยๆสอนถง

อนตรายในหลายสงหลายอยางทมอยในสงคมและวธการแกไขเรยนรทงสงทดและเลวการฝกใหเดกได

ลองในสงทนาลอง แตในทางตรงกนขาม ในกลมวยรนทไมเคยถกฝกใหลองคดลองทำากอน จะเกดความ

สบสนวนวายใจขาดความรขาดทกษะขาดการฝกฝนขาดการลองทำาผดทำาถกมากอนจงทำาใหกลมนตก

อยในกลมทมอนตรายสงและในกลมเดกวยรนทพอแมปลอยปละละเลยหรอไมเคยสอนใหยบยงชงใจมา

กอนนกอยากทำาอะไรกจะทำาไมเคยตองผดหวงไมเคยสนใจวาการกระทำาของตวจะสงผลกระทบตอผคน

รอบขางอยางไร

5. ความถกตอง ยตธรรม โดยเฉพาะเมอเขาสวยรนตอนกลาง มกจะถอวาความยตธรรมเปน

ลกษณะหนงของความเปนผใหญวยรนจงใหความสำาคญอยางจรงจงกบความถกตองยตธรรมตามทศนะ

ของตนเปนอยางยง และอยากจะทำาอะไรหลายๆ อยาง เพอเรยกรองความยตธรรมทงในแงบคคลและ

สงคมสวนรวมจงมกจะเหนภาพวยรนถกเถยงกนเรองของสงตางๆทเกดขนรอบตว

6. ความตนเตน ทาทาย ความตองการหาประสบการณแปลกๆใหมๆเกลยดความจำาเจซำาซาก

วยรนกลมนจะสรางความตนเตนทาทายกบการทกระทำาผดตอกฎเกณฑตางๆ ของทางบานและกฎของ

สงคมนนเปนเพราะวาเปนความตนเตนและความรสกวาถกทาทายแนวทางการเลยงดเดกฝกใหเดกได

36

มโอกาสทำางานททาทายความสามารถทละนอยอยตลอดเวลาจะสงผลทำาใหเดกไดพฒนาความเชยวชาญ

ขนมาไดแกปญหาได

7. ตองการการยอมรบวาเปนสวนหนงของบาน ของกลมเพอน พนฐานการเลยงดทยอมรบและ

มความรกความผกพนระหวางพอแมเดกจะมผลทำาใหเดกเกดความรสกดงทกลาวมานอยางงายดายจาก

การฝกฝนใหโอกาสเดกในการตดสนใจลงมอกระทำาหรอแสดงความคดเหนในเรองตางๆและรบฟงพยายาม

ทำาความเขาใจตามถาเบยงเบนกชวยแกไขถาถกตองกชมเชยและชนชมสงเหลานจะไปกระตนใหเดกเกด

ความรสกเปนทยอมรบจากบคคลภายในบานซงจะสงผลทำาใหเดกอยากเปนทยอมรบจากเพอนจากคร

และจากคนอนๆตอๆไปจงเปนเหตผลจงใจกระทำาความดมากขน

ปญหาการปรบตวในวยรน

ความขดแยงในจตใจของวยรนทตองเผชญกบการเปลยนแปลงตางๆทกลาวมาแลวนนเปนสงท

ปกตธรรมดาของการเจรญพฒนาไปเปนผใหญแตจะไมรนแรงมผลกระทบตอการเรยนการงานหรอดาน

สงคมในกรณทปญหารนแรงสงผลกระทบตอดานตางๆนนจงจะจดวามปญหาในการปรบตวพบไดรอย

ละ10-15ของวยรนทวไป โดยเฉพาะปฏกรยาตอการรบบทบาทหนาทของความเปนผใหญ รสกวาการ

ดแลรบผดชอบตวเองเปนภาระทหนกหนวงยากทจะรบเอาไวไดเกดความเครงเครยดบางรายมอาการวตก

กงวลกลมใจทอแททานอาหารไมไดนอนไมหลบตดพอแมครหรอเพอนเหมอนเดกเลกหรอมอาการ

แสดงออกมาทางรางกายเชนปวดหวปวดทองหรอมอารมณฉนเฉยวววามกาวราวตอตานซงอาการ

เหลานจะมอยไมนานในทสดจะสามารถพฒนาตอไปไดในทสดชวตนแทจรงมปญหาททำาใหเราตองปรบ

ตว และแกไขความขดแขงประจำาวนอยตลอดเวลาแตในระยะวยรนซงมลกษณะพเศษ เพราะเกดผลตอ

เนองลกลามไดงายทงนเนองจากวยรนมอารมณออนไหวงายอยากเปนอสระอยากเปนผใหญไมอยาก

ฟงเหตผลของใคร เจาทฐอวดดถอดแตในขณะเดยวกนกยงขาดความเชยวชาญในการแกไขปญหาใน

การพดการทำางานจงทำาใหเพลยงพลำาไดงายวยรนผเขาใจปญหาประจำาวยของตนและสามารถปรบตว

ดำาเนนชวตอยางเหมาะสมคอวยรนทมความสขมความสามารถทจะประสบความสำาเรจในอนาคต

การสรางบคลกภาพ

1) การคนหาเอกลกษณของตนเอง พฒนาทางดานความนกคดคนหาสงตางๆทงทาทางคำา

พดการแสดงออกการแตงกายการเขาสงคมวยรนทสามารถผานพนภาวะวกฤตในการคนหาตวเองได

อยางไมยงยากนกมกจะมลกษณะดงตอไปนคอ

-เปนผทใชสตปญญาเผชญกบเหตการณในชวตมากกวาการใชอารมณ

-เปนผทเลอกเผชญหนากบปญหามากกวาเปนผทจะยอมหลกเลยงปญหา

-เปนผทรเทาทนธรรมชาตของตนมากอน

-เปนผทไมมความรสกวาตนเองโดดเดยวมหนทางทจะไปขอความชวยเหลอจากผอนได

วยรนทสามารถผานวกฤตการณและคนพบตวเองกเทากบมความสามารถทจะเตบโตเปนผใหญ

ทมบคลกภาพมนคง

37

2) การเอาชนะตวเอง การควบคมพฤตกรรมอารมณใหออกมาในรปทเหมาะสมในระยะแรกๆ

จะพบลกษณะสองจตสองใจระหวางความอยากเปนเดกตอไป กบความอยากเปนผใหญ จากความรสก

นกคดของวยรนมกจะมองวาสภาวะผใหญหมายความวาพงตนเองไดตดสนใจไดถกตองการทจะเอาชนะ

ใจตนเองนนเปนสงทเดกควรจะไดรบการเรยนรไดรบโอกาสในการฝกฝนมาตงแตเดกๆทละเลกทละนอย

ผานการทพอแมกำาหนดขอบเขตตางๆ ในชวต แตในวยเดกทไมเคยเรยนรทจะยบยงชงใจมากอน ไมเคย

เอาชนะตวเองโดยการทำาตวใหเหมาะสมไดเลยหรอถกเลยงดใหเอาแตใจตวเองอยากไดอะไรกไดอยาก

ทำาอะไรกจะทำา ครงเตบโตเขาวยรนมอสระมากขน กจะเหนพฤตกรรมทไมยงคดไดบอยๆ และบางครง

กลบเปนอนตรายทงตอตนเองและผอนอกดวย

3) การแยกตวเองเปนอสระคำาวาอสระในสายตาของวยรนกคอมสทธและเสรภาพเทาทบคคล

หนงพงจะมซงรวมทงการแสดงความคดเหนการตดสนใจในเหตการณตางๆขณะเดยวกนพวกเขากจะ

สงเกตดการยอมรบจากพอแมคนขางเคยงดวยการไดแสดงออกพงตนเองไดมความรบผดชอบมคานยม

ทถกตองมนใจและภมใจในตนเอง

-มความเปนตวของตวเองมนใจในตนเองมองภาพพจนตวเองดแตไมใชการเอาแตใจตวเองการ

ฝกใหเดกเปนตวของตวเองและควบคมตวเองเปนพงพาตวเองไดชวยเหลอผอนไดมโอกาสคดตดสนใจ

ในเหตการณตางๆมาเปนประจำามความยบยงชงใจ“การทำา”กบ“การไมทำา”ในสงทดและไมดเดก

วยรนหลายคนทจำายอมทำาตามเพอนเพราะกลววาเพอนจะดถกรงเกยจนนทงๆททำาไปแลวจะขดตอความ

รสกของตวเองกตามเปนสาเหตจากทตนเองไมมนใจและไมเปนตวของตวเองอยางมนคงซงจะตองมาจาก

การฝกหดสะสมความรความสามารถมาตงแตเดกผานประสบการณทถกเลยงดมานนเอง

- มการสอสารทด กลาพด กลาคด กลาแสดงออกและกลาทจะทำาตวตางจากผอนโดยยดหลก

การทถกตอง

-มทางออกหลายทางเชนกฬางานอดเรกสงคมศลปะการเรยนการงานฯลฯการมทกษะ

หลายๆอยางเปนสงทพอแมตองดทกษะเดนของลกซงในความเดนนนอาจไมเกงเทาผอนกจรงแตกเปน

ความสามารถทดของลกและควรใหความสนบสนนโดยเฉพาะทกษะในการเขาสงคมและการปรบตว

-มโอกาสเรยนรจกทงสวนดและสวนทเลวมากอนไดเรยนรทจะเขาใจถงคณลกษณะของการเปน

คนดไตรตรองดคนเปนเรยนรทจะเขาใจลกษณะดและไมดของพฤตกรรมของคนทำาใหขณะทวยรนคลกคล

กบเพอนและผคนตางๆจะไดไตรตรองเพอวาจะไดมาชวยในการตดสนใจอกดวยการสอนของพอแมจง

ควรชใหเดกเหนความยบยงชงใจนอยลงเปนคำาตอบทถกตองและตรงกบความจรงจะทำาใหเดกเรยนรและ

ยอมรบไดดกวาคำาตอบทวาคนทกนเหลาเปนเพราะคนนนเปนคนไมดเปนตนถาเดกไดเรยนรสงเหลานน

ทงดานดและดานไมดจนเขาใจแลวจะชวยทำาใหความอยากลองเพราะอยากรอยากเหนลดลง

2. พฤตกรรมทางเพศของวยรนและการวางตวตอเพศตรงขามตามหลกการอสลาม 2.1 พฤตกรรมทางเพศของวยรน พฤตกรรมทางเพศหมายถงการกระทำาหรอการปฏบตตนทเกยวของกบเรองเพศโดยครอบคลม

ทงพฤตกรรมทแสดงออกภายนอกคอพฤตกรรมทสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา วยรนเปนวยทมการ

38

เปลยนแปลงอยางมากทงรางกายจตใจรวมทงการ

เปลยนแปลงทางเพศ วยรนจะเรมใหความสนใจตอ

เพศตรงขามเรมมความรสกทางเพศประกอบกบเปน

วยทอยากรอยากลองมการแสดงออกทางอารมณท

รนแรงและอาจยงมความเขาใจทไมถกตองนกในเรอง

เพศ รวมทงสภาพแวดลอมในปจจบนทมปจจยและ

สถานการณทยวยชกนำาใหวยรนมพฤตกรรมทางเพศ

ทไมเหมาะสมไดงาย และอาจนำามาซงการมเพศ

สมพนธนอกสมรส (ซนา) และการตงครรภโดยไม

ตงใจทจะทำาใหเกดปญหาอนๆตามมามากมายไมวา

จะเปนโรคเอดสถกพกการเรยนฆาตวตายทำาแทงผดกฎหมายทอดทงเดก เปนตนวยรนจงควรมการ

แสดงออกทางเพศทเหมาะสมรจกหลกเลยงและปองกนตนเองจากปจจยและสถานการณเสยงทจะนำาไป

สการมเพศสมพนธและการตงครรภโดยไมตงใจ เพอทจะไดมชวตอยางสดใสในชวงวยรนและเตบโตไปส

ผใหญอยางมความสขการเปลยนแปลงไปของสงคมในปจจบนนำามาซงปจจยและสถานการณตางๆทลอ

แหลมและอนตรายตอวยรนโดยเฉพาะอยางยงพฤตกรรมทางเพศเปนปญหาทสำาคญประการหนงของวย

รนหากวยรนมพฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสมจนเกดการมเพศสมพนธอาจทำาใหเกดปญหาการตดโรค

เอดสและโรคทางเพศสมพนธอนๆตามมาและในวยรนหญงอาจทำาใหเกดการตงครรภโดยไมตงใจได

ดงนนนกเรยนซงอยในวยรนจงควรเรยนรถงการหลกเลยงและปองกน ตนเองจากปจจยและ

สถานการณเสยงตอการมเพศสมพนธและการตงครรภโดยไมตงใจเพอทจะนำาไปปฏบตไดอยางเหมาะสม

พฤตกรรมทางเพศในวยรนชายทเปนปญหา ไดแก

- การอานการตนลามกหรอสอลามก เชนวซดวดโอเปนตนเพอเรยนรเกยวกบเรองเพศซงเปน

สงทไมถกตอง เพราะสอลามก เหลานมกจะแสดงพฤตกรรมทางเพศ ทผดไปจากความจรงเพอจะดงดด

ความสนใจของผดการดสอลามกอาจทำาใหขาดความยบยงชงใจไปหลอกลวงหรอขมขนผอนไดหากดสอ

เหลานเปนประจำาจะทำาใหมพฤตกรรมทางเพศทผดปกตไดนอกจากนยงเปนการใชเวลาวางไปอยางเปลา

ประโยชนเพราะวยรนเปนวยทกำาลงเจรญเตบโตจงควรเอาเวลาไปออกกำาลงกายหรอทำาสงอนทมประโยชน

ตอตนเองและสงคมมากกวา

- การทดลองมเพศสมพนธกบเพศตรงขามโดยอาจจะเปนเพอนหญงครกหรอหญงขายบรการ

ทางเพศจะทำาใหเกดโรคเอดสและโรคทางเพศสมพนธอนๆไดรวมทงยงทำาใหฝายหญงเสยหายและอาจ

เกดปญหาตางๆตามมาเชนถกดำาเนนการทางกฎหมายหากฝายหญงแจงความวาถกลอลวงหรอใชกำาลง

บงคบใหมเพศสมพนธ หรอฝายหญงอาจตงครรภในขณะทวยรนชายยงไมพรอมทจะรบผดชอบเพราะยง

เรยนไมจบยงไมสามารถทำางานหาเงนมาอปการะเลยงดและยงไมมวฒภาวะเพยงพอทจะมครอบครวหรอ

เปนพอของลก

39

- การส�าสอนทางเพศโดยมการสมพนธกบผหญงหลายๆ คน จะมความเสยงสงตอการตดโรค

เอดสและโรคทางเพศสมพนธหากไมใชถงยางอนามย โดยเฉพาะหากมการดมสราจะทำาใหมนเมาและ

กระทำาผดประเวณโดยงาย

- การแตงตวใหเปนทดงดดความสนใจของเพศตรงขาม โดยไมคำานงถงความเหมาะสมและ

ความปลอดภยเชนใสเสอสายเดยวเสอเกาะอกกางเกงขาสนกางเกงเอวตำาเปนตนจะเสยงตอการเกด

อาชญากรรมทางเพศไดงาย

- การยอมมเพศสมพนธกบครก หรอแฟน เพราะคดวาความสมพนธจะยาวนานมนคงหรอทำาให

คนรกไมไปมคนอนจรงๆแลวเปนการแสดงออกทผดเพราะการทผหญงยอมมเพศสมพนธจะทำาใหฝาย

ชายคดวาผหญงอาจเคยมเพศสมพนธกบคนอนมาแลวเชนกน และการทำาเชนนไมทำาใหฝายชายมความ

รกและความสมพนธตอผหญงตลอดไปได เพราะความรกจะมองคประกอบดานอนๆ ไดแก ความเขาใจ

ความเหนใจความเอออาทรมนสยใจคอทเขากนไดเปนตนอกทงวยรนเปนวยทตองเตบโตตอไปและยง

ตองเจอผคนอกมากในวนขางหนา หากวนใดทตองเลกคบกบฝายชายในฐานะคนรกแลวจะไดไมตองมา

นงเสยใจในภายหลง นอกจากนยงเปนการทำาใหพอแมและบคคลทรกเราตองเสยใจกบพฤตกรรมของเรา

และยงอาจตดโรคเอดสจากคนรกหรอตงครรภโดยไมตงใจได

- การมเพศสมพนธกบคนอนไดงายหาก

เคยมเพศสมพนธมาแลว พบวาผหญงทเคยมเพศ

สมพนธกบคนรกไปแลว มกจะยอมมเพศสมพนธ

กบคนรกคนตอมา หรอเพอเหตผลอน เชน เพอ

แลกกบเงนทจะมาซอสงของราคาแพงตามทตนเอง

ตองการเพราะคดวาตนเองไมบรสทธแลวไมมอะไร

จะเสยอกแลวความคดเชนนไมถกตอง เพราะคน

ทกคนมคณคาและศกดศรในตวเองการทเคยมเพศ

สมพนธมากอนในอดตไมไดทำาใหคณคาของตวเราลดลงหากการกระทำาของตวเราในปจจบนและอนาคต

ตางหากจะเปนตวบงบอกถงคณคาและศกดศรของตวเรานอกจากนการมเพศสมพนธกบบคคลหลายคน

จะยงเสยงตอการตดโรคเอดสหรอโรคเพศสมพนธและการตงครรภตามมาได

2.2 ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมทางเพศ เมอพจารณาถงปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมทางเพศจะสามารถแบงออกไดเปน3ปจจยคอ

ครอบครวเพอนและสงคม

1) อทธพลของครอบครว ครอบครวเปนสถาบนแหงแรกทอบรมทางดานจตใจ และปลกฝง

พฤตกรรมสขภาพใหแกเดก ครอบครวจงมอทธพลตอพฤตกรรมตางๆ รวมทงพฤตกรรมทางเพศของวย

รนดวย

2) อทธพลของเพอน การคบเพอนมความสำาคญและจำาเปนตอชวตของวยรนเพราะเพอนจะม

อทธพลในเรองความคดความเชอตลอดจนใหคำาปรกษาหรอแนะนำาในเรองตางๆรวมทงพฤตกรรมทาง

40

เพศและอาจชกจงไปในทางทดและไมดดงนนการเลอกคบเพอนทดจะชวยแนะนำาเรองพฤตกรรมทางเพศ

ในทางทเหมาะสม

3) อทธพลของสงคม อทธพลของสงคมทมผลตอพฤตกรรมทางเพศมดงน

- สถานภาพทางสงคม สถานภาพทางสงคมไทยปจจบนมความเหลอมลำาและชองวาง

ทางฐานะทางเศรษฐกจมากยงขนนบตงแตเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจในประเทศไทยหลายครงทำาให

มภาวะคนตกงาน ชองวางระหวางรายไดทไดรบระหวางคนรวยและคนจนมมากขน การประกอบอาชพ

บางอยางจงกอใหเกดพฤตกรรมทางเพศทเสยง

- สอมวลชนสอมวลชนมอทธพลตอกระแสแนวคดและทศทางความเคลอนไหวในสงคม

การเสนอ ขาวเกยวกบพฤตกรรมทางเพศในทางทเสอมเสย เชน การถกขมขนทลงภาพผทตกเปนเหยอ

อยางชดเจนพรอมบอกรายละเอยดตางๆของการกระทำา

- อทธพลของวฒนธรรมวฒนธรรมหมายถงวถการดำาเนนชวตทคนสรางขนและปฏบต

สบทอดกนมาโดยการถายทอดไปสสมาชกรนตอไปวฒนธรรมจงเปนทกสงทกอยางทสงคมสรางขนเพอ

ชวยใหมนษยสามารถดำาเนนชวตอยรวมกนในสงคมโดยมความเชอทางศาสนาเปนสวนประกอบทสำาคญ

มากของวฒนธรรมในแตละสงคม

3. การวางตวตอเพศตรงขามตามหลกการอสลาม ความสมพนธระหวางชายหญงทไรขอบเขตเปนสงตองหามในทศนะอสลามเชนการปะปนการ

มองเพศตรงขามอยตามลำาพงสองตอสองโดยไมมมะหรอมการคบเปนแฟนทไมไดผานการแตงงานตาม

หลกการอสลามหรอจะเปนการพดคยทางโทรศพทหรอชองทางอนๆททำาใหเกดฟตนะฮการปะปนหมาย

ถงการชมนมกนอยางเสรระหวางชายหญงในสถานทใดสถานทหนงโดยปราศจากขอบเขตหรอหญงชาย

สามารถพบปะสนทนากนไดอยางอสระมการเบยดเสยดกนอลลอฮไดตรสความวา

“และจงประกาศแกมวลสตรผมความศรทธาทงหลาย ใหพวกนางยบยงสายตาของพวกนาง

(อยางมองสงตองหาม) และใหพวกนางรกษาสงพงสงวน(อวยวะเพศ) ของพวกนางไว และพวกนางจะตอง

ไมเปดเผย(รางกายสวนทสวมใส) สงประดบของพวกนาง(ใหปรากฏแกสายตาเพอนตางเพศ) ยกเวนสวน

ทเปดเผยจากมน(คอบางสวนของรางกายทอนญาตใหเปดเผยได) และใหพวกนางดงผาคลมศรษะของพวก

นางลงมาปดไวบนคอเสอ(หนาอก) ของนาง และอยาใหพวกนางเปดเผยเครองประดบของพวกนาง ยกเวน

สามของนางเอง หรอบดาของพวกนาง หรอบดาของคครองของพวกนาง”(สเราะฮอนนรอายะฮท31)

สงทอสลามหาม

- การมองอวยวะอนพงสงวน(เอาเราะฮ) ของบคคลอน

ทานนบกลาวไวความวา

“ไมอนญาตใหผชายมองเอาเราะฮ (อวยวะพงสงวน) ของผชาย และไมอนญาตใหผหญงมองเอา

เราะฮของผหญง”(บนทกโดยมสลม)

41

- การมองเพศตรงขามซ�าแลวซ�าอก

ทานนบกลาวความวา

“การมองสตรโดยมไดตงใจถอวาไมมความผด แตหากมองซ�าอก(เปนครงทสอง) ถอวามความผด”

(บนทกโดยอตตรมษย)

หะดษอกบทหนงทานนบกลาวความวา

“การท�าซนา (การผดประเวณ) ทางสายตา คอการมอง (สงหะรอม)”(บนทกโดยอตตรมษย)

- การอยตามล�าพงสองตอสองระหวางชายหญง (คลวะฮ)

หะดษทเกยวของกบการอยตอสองระหวางชายหญงทเปนหลกฐานหลกในเรองนคอหะดษอบน

อบบาสเราะฎยลลอฮอนฮมาจากทานนบความวา

“ชายอยาไดคลวะฮกบหญง เวนแตกบผทเปนมะหรอม” (ในรายงานของมสลมมวา : เวนแตม

มะหรอมอยดวย)

4. แบบอยางการด�าเนนงานชวตของทานเราะสล และเศาะหาบะฮในชวงวยรน การตามแบบอยางของทานเราะสลในการดำาเนนชวตนนเปนสงทอสลามไดกำาชบเปนอยางยง

เพราะอสลามถอวาทานนบ คอผทสามารถดำารงชวตตามแบบอยางคำาสอนของอลลอฮ ไดสมบรณ

ทสดดงนนผเปนมสลมทกคนจงตองปฏบตตามแบบอยางของทานเพอจะไดปฏบตตนเปนมสลมใหสมบรณ

เทาทจะทำาไดอลลอฮไดตรสความวา

“ขอสาบานวา แทจรงแลวในตวของศาสนทตแหงอลลอฮนน มแบบอยางทดงามส�าหรบพวกเจา

ทหวงใน (ความโปรดปรานของ) อลลอฮและ (ผลบญใน) วนอาคเราะฮ และไดกลาวร�าลกถงอลลอฮอยาง

มากมาย”(สเราะฮอลอะหซาบอายะฮท21)

ทานนบ ไดทำาตวอยางทงหมดทจำาเปนในชวตของมสลมไมวาเรองทใหญทสดหรอทเลกทสด

เรองเกยวกบศาสนกจการครองเรอนการคาขายการเรยนการสอนการชำาระลางการกนการดมการขบ

ถายฯลฯซงสามารถศกษาไดจากวจนะหรอหะดษตางๆของทาน

ทานนบเสยชวตไปโดยไดทงแบบอยางเหลานไวเพอใหมสลมไดศกษาและปฏบตตามทานได

กลาวไวมความวา

“แทจรงฉนไดทงสงสองประการไวแกพวกทาน ซงพวกทานไมมวนทจะหลงทางถาหากตราบใดท

พวกทานยดมนอยกบมน นนคออลกรอานและสนนะฮของฉน”(บนทกโดยอดดารกฏนย)

การปฏบตตามตามแบบอยางของทานนบ คอเครองหมายของการศรทธาและความรกทเรา

มอบใหทานนบอยางสมบรณและยงเปนเครองหมายวาเรารกอลลอฮเชนทพระองคไดตรสไวความวา

“จงกลาวเถด (มฮมมด) ถาหากพวกเจารกอลลอฮแลวไซร กจงตามฉน แลวอลลอฮกจะรกพวกเจา

42

อกทงพระองคจะทรงอภยโทษใหกบพวกเจา และอลลอฮนนเปนผทรงอภยและเมตตาเสมอ” (สเราะฮอาล

อมรอนอายะฮท31)

ดงนนมสลมจงตองศกษาหาความรและเขาใจถงวถชวตและแบบอยางของทานนบเพอสามารถ

ปฏบตตามไดอยางถกตองและเพอไดรบทางนำาจากการปฏบตตามแบบอยางของทานนบ

บคลกภาพของนบมฮมมดทตองปฏบตตามในการดำาเนนชวต

1.เปนผฟงและผพดทด

2.พดความจรงไมพดในสงไรสาระ

3.เปนคนรกความสะอาดเรยบรอย

4.เปนคนเรยบงายไมชอบชวตทฟงเฟอหรหรา

5.เออเฟอเผอแผ

6.ทำางานดวยตวเอง

7.ชวยเหลอผอน

8.ถอมตนเสมอ

9.ใหเกยรตแกแขก

10.ไมชอบความฟมเฟอย

11.รกความเสมอภาค

12.รกคนจน

13.ระลกถงอลลอฮเสมอ

5. คานยมทางเพศของวยรน คานยมทางเพศ

ปจจบนคานยมทางเพศของวยรนในสงคมไทย ไดเปลยนไปจากอดตอยางมากมาย ซงการ

แสดงออกทางเพศกเปนไปอยางเปดเผยโดยเฉพาะในเรองเกยวกบการมเพศสมพนธกอนวยอนควรการ

ทองกอนแตงและการทำาแทงเปนตนซงกลายเปนปญหาสงคมททกฝายจะตองใหความสนใจและเรงแกไข

ปญหาอยางจรงจง

ความหมายของคานยมทางเพศ

คานยมทางเพศหมายถงความรสกนกคดความเชอความ

นยมชมชอบของบคคลเกยวกบการปฏบตตนในเรองเกยวกบพฤตกรรม

ทางเพศทเกยวกบความสมพนธระหวางเพศการคบเพอนตางเพศการ

มเพศสมพนธกอนแตงงาน

43

คานยมทางเพศทเหมาะสมกบสงคมและวฒนธรรมไทย

ในสงคมไทยปจจบน ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม ยงคงเปนตวกำาหนดวถชวตความ

เปนอยของคนไทยในปจจบนและยงคงมบทบาททเกยวของกบเรองเพศโดยเฉพาะคานยมในเรอง“การ

รกนวลสงวนตว”ยงเปนคานยมทเหมาะสมกบสงคมไทยในปจจบนการรกนวลสงวนตวคอการไมปลอย

กายปลอยใจไปตามแรงปรารถนาของอารมณรจกใจตนเองรจกความตองการและอารมณรจกระมดระวง

ตวรจกปองกนตนเองมใหตกเปนเหยอของผอนและสามารถแกไขปญหาในยามคบขนไดเชนรวาตนเอง

เปนผหญงยอมมอารมณออนไหวตอความรก กควรหลกเลยงโอกาสทจะอยตามลำาพงสองตอสองกบชาย

คนรกในทลบหลบตาคนไมไปในสถานทอนไมสมควรไปหรอไมควรทำาในสงทไมสมควรทำาซงจะนำาไปส

การมเพศสมพนธได เพราะแมวาสงคมจะพฒนารดหนาไปอยางไรกตาม แตคานยมของสงคมไทยยงคง

ถอวาความบรสทธหรอพรหมจารของผหญงเปนเกยรตอนสงทหญงควรสงวนไวและแมวาศลธรรมทกวน

นจะหยอนยานลงเพยงใดกตามถาหญงสญเสยความบรสทธไปกอนแตงงานกจะมความเสยใจอยเสมอแม

จะไมแสดงออกมาใหเหนภายนอกกตามแตอยางไรกตามในเรองเกยวกบพรหมจารนนอาจขาดไดดวยสา

เหตอนๆอกเชนขจกรยานขมาเลนกฬาตางๆการสำาเรจความใครดวยตนเองการถกแพทยตรวจภายใน

(ในกรณทมความจำาเปนในการวนจฉยโรคบางชนดของสตร) เหลานเปนตนนอกจากนผหญงบางคนอาจ

ไมมเยอพรหมจารมาตงแตเดกๆ กเปนได ดงนนหญงสาวทมเยอพรหมจารขาดจงไมถอวา ผานการรวม

ประเวณมาแลวหรอเปนหญงสาวทไมบรสทธเสมอไป

แตตามคานยมความประพฤต หรอพฤตกรรมทเหมาะสมสำาหรบสงคมไทยนน ยงถอวาความ

บรสทธและการไมมเพศสมพนธกอนแตงงานเปนสงทเหมาะสมกบสงคมไทยดงนนการวางตวตอเพศตรง

ขามในระหวางทคบหาสมาคมกนเปนเรองสำาคญทเดกวยรนหรอวยหนมสาวควรจะตองรจกระวงตวใหด

เปนพเศษโดยจะตองไมยอมตกเปนเหยอเปนทาสของกามารมณหรอแรงดนทางเพศเปนอนขาดวธการท

จะชวยใหชายหญงควบคมสญชาตญาณทางเพศไดดกคอจะตองรจกหรอพยายามเบยงเบนความสมพนธ

ระหวางเพศซงเปนกจกรรมทางใจ ใหออกมาในรปแบบของกจกรรมทางกาย ดวยการเลนกฬา ทำางาน

อดเรกหรอประกอบกจกรรมสนทนาการตางๆทสงคมยอมรบและตรงกบขนบธรรมเนยมประเพณหรอ

วฒนธรรมอนดงามของบานเมองเดกวยรนควรรจกและเขาใจดวยวาการอดกลนเพอไมใหตกเปนทาสของ

กามารมณหรอการประพฤตทางเพศตางๆนนไมเคยทำาลายสขภาพจตของผใดและความอดกลนกเปน

เรองธรรมดาททกคนทวไปเขาปฏบตกนการวางตวหรอการแสดงพฤตกรรมของเพศหญงนนจะตองทำาตว

ใหเพศชายยกยองและใหเกยรตโดยฝายหญงจะตองเขาใจวาผชายทดหรอสภาพบรษนนจะตองไมลวงเกน

ผหญงทวางตวเปนสภาพสตรการทผหญงกลาเกนไปไมรจกถอเนอถอตวและชอบสนทสนมกบผชายมากๆ

เทากบเปนการเปดโอกาสใหฝายชายสามารถลวงเกนไดงายขน รวมทงฝายชายกอาจไมคดแตงงานดวย

อยางจรงจงถงแมวาบางครงฝายชายอาจจำาเปนตองแตงงานดวยหรอถกบงคบใหแตงงานดวยเหตการณ

ในลกษณะนมกจะกลายเปนตกกระไดพลอยโจนเสยมากกวา และอาจจะตองมาหยารางกนไปในทสด

เพราะฝายชายอาจคดไดวาเมอมโอกาสกบเขางายๆกยอมจะใหโอกาสกบชายอนงายๆเชนกนดงนนเมอ

มการลวงเกนกนเกดขน ฝายหญงจงไมตองเกรงใจหรอกลวฝายชายจะโกรธ ถาตวเองจะแสดงความไม

พอใจใหฝายชายทราบเพราะการวางตวทดและรจกระมดระวงตวไมปลอยตวใหสนทสนมกบใครๆโดย

44

งายนน เปนสงทมคายงสำาหรบกลสตร ซงผชายโดยทวไปมกจะใหความยกยองนบถอหรอภาคภมใจเปน

อยางยงถาหากเขามโอกาสไดแตงงานกบผหญงทมลกษณะนอนทจรงนนผชายสวนมากมกจะชอบผหญง

ทปลอยใจงายๆแตในขณะเดยวกนเขากลบรกผหญงทรจกการวางตวไดเหมาะสมพรอมทงยงปรารถนา

ทจะแตงงานดวยอยางจรงใจ

อยางไรกตาม อทธพลและวฒนธรรมตะวนตกไดเขามามบทบาทตอวฒนธรรมสงคมของ

ประเทศไทยมากขน การตดตอสอสารอยางรวดเรวทำาใหเกดการเลยนแบบ และดำาเนนชวตเปนไปตาม

ตะวนตก โดยเฉพาะเขามามบทบาทในชวตของเดกๆ มากขน รวมทงชมชน สอมวลชนตางๆ ทเขามาม

อทธพลทงทางบวกและทางลบทำาใหคานยมในเรองเพศเปลยนแปลงไปทงในทางบวกและทางลบตอวถ

ชวตของเดกมากกวาสถาบนครอบครวซงควรเปนแหลงใหประสบการณการเรยนรทถกตองมากทสดกลาย

เปนปญหาของสงคมโดยเฉพาะการมพฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสม

6. คานยมทางเพศทถกตอง ในประเทศไทย มความเปนไทย มขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมอนเปนเอกลกษณ

เฉพาะตวโดยเฉพาะคานยมในเรองเพศซงมมมมองได2ทางดงนคอ

1.คานยมทางเพศในเรองทไมถกตองสำาหรบคนไทยไดแก

1.1 การไมเผยแพรความจรงในเรองเพศ หรอการไมใหความรเรองเพศแก บตรหลาน

โดยคดวาเปนเรองหยาบคายหรอนาอาย

1.2การไมสนบสนนหรอสงเสรมใหบคคลในสงคมพดคยกนในเรองเพศอยางเปดเผย

1.3การยกยองใหเพศชายเปนใหญกวาเพศหญง

1.4การมเพศสมพนธกอนการสมรสโดยถอวาเพศชายไมผด

คานยมเหลานทำาใหบคคลในสงคมมทศนคตทไมถกตอง รวมทงมพฤตกรรมทางเพศทไมถกตอง

เชน การเอาเปรยบเพศตรงกนขามเมอมโอกาส ความไมเสมอภาคระหวางเพศ การดถกเพศตรงกนขาม

อนเปนผลตอความรกความผกพนความสงบสขในครอบครวและสงคมโดยรวม

2.คานยมทางเพศทดของสงคมไทย

2.1หญงไทยมกจะรกนวลสงวนตวไมมเพศสมพนธกอนการแตงงาน

2.2ชายไทยไมควรสำาสอนทางเพศเพราะอาจเกดผลเสยโดยการตดโรค

2.3ชายไทยมความรบผดชอบตอเพศหญงไมหลอกลวงไมขมเหงนำาใจ

2.4ชายไทยรบผดชอบตอครอบครว

วยรนในปจจบนควรมเจตคตทดวาทงสองเพศมความสำาคญเทาเทยมกนการสรางสรรคสงคมจง

จะเกดขนคานยมดงกลาวเปนสงทดและยงใชไดในสงคมปจจบนวยรนจงควรรกษาคานยมทดไวเพอปองกน

ปญหาทจะตามมาเชนครอบครวแตกแยกโรคทางเพศสมพนธการตงครรภนอกสมรสการคาประเวณ

การสำาสอนทางเพศเปนตนหลกในการเลอกคครองสภาพปจจบนชายและหญงมกตดสนใจเลอกคครอง

ดวยตนเองโดยไมขอคำาปรกษาจากพอแม และญาตพนองหรอผใหญจงทำาใหชวตมทงประสบผลสำาเรจ

และลมเหลวได

45

หลกในการเลอกคครองโดยทวไปพอสรปไดดงน

1. มความรกเปนพนฐาน เพราะความรกเปนการแสดงความรสกถงความผกพนความหวงแหน

ความหวงใยจงมความรกใครในคครองทเราเลอกและควรเลอกคครองทรกเรา

2. มสภาวะดานตางๆเหมาะสมเชน

2.1 อายควรอยในเกณฑทบรรลนตภาวะแลว ชายควรมอาย 25-30 ป ฝายหญงควร

มอาย20-25ป

2.2 มความพรอมทางรางกายและสขภาพ การแตงงานนนนอกจากมความพรอมทาง

รางกายทจะใหกำาเนดลกไดแลว ควรจะตองคำานงถงสขภาพดวย เชน โรคประจำาตว โรคทางพนธกรรม

เพราะสงเหลานจะมผลกระทบตอชวตสมรสได ดงนนจงควรมการตรวจสขภาพและถาพบวามโรคภยไข

เจบตองรกษาใหหายเสยกอน

2.3วฒภาวะทางอารมณนบวาเปนสงสำาคญยงสำาหรบผครองเรอนเพราะวฒภาวะทาง

อารมณจะเปนผสขมรอบคอบมเหตผลมความรบผดชอบยอมรบความแตกตางระหวางบคคลและสามารถ

ปรบตวไดด

2.4ระดบสตปญญาคสมรสควรมระดบสตปญญาใกลเคยงกนเพราะหากสตปญญาแตก

ตางกนมกจะคยกนไมรเรอง

2.5คสมรสควรมบคลกภาพและรสนยมใกลเคยงกน

2.6ศาสนาแตละศาสนาจะมศาสนพธแตกตางกนถาคสมรสตางศาสนาควรมการพดคย

ตกลงเกยวกบการปฏบตตนในพธกรรมของศาสนาแตละฝายเพอไมใหเกดปญหาในครอบครว

2.7 วฒนธรรม เปนวธการดำาเนนชวตสบทอดกนมา วฒนธรรมทคลายกนยอมปรบตว

เขากนไดงาย

2.8ฐานะทางเศรษฐกจตองใกลเคยงกนมการวางแผนการจบจายในครอบครว

คานยมทางเพศตามแบบฉบบอสลาม

คานยมอสลามนนมาจากแหลงทมา2แหลงคอ

1) คมภรอลกรอาน

2) สนนะฮชองทานนบ

โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1) การใหเกยรตและความเสมอภาคของชายหญง

อสลามไดเนนถงความเสมอภาคเทาเทยมกนของมนษยทงหมดโดยไมคำานงถงเชอชาตสผวเพศ

หรอสถานะทางสงคม อสลามไดกำาหนดบทบาทและภาระหนาททแตกตางกนใหแกผชายและผหญง ซง

ทงสองจะเปนสวนประกอบเพอความสมบรณของกนและกน

46

2) การแตงกาย

ปจจบนการแตงกายของวยรนสวนใหญจะมงทการอวดโชวและเปนการแตงกายตามแฟชนโดยท

หารไมวาการแตงกายในลกษณะนนอสลามไดหามไวหรอไมเปนทอนมตเชนการสวมใสเสอผาทมรปสตว

เสอผาททำามาจากสตวตองหามหรอการแตงกายเพออวดโชวการสวมใสเปดสวนทอสลามหาม(เปดเอา

เราะฮ)เปนตน

การแตงกายตามหลกอสลามส�าหรบผหญง (มสลมะฮ)

การแตงกายตามหลกการอสลามมใชแคการคลมศรษะและการใสเสอแขนยาวหรอเสอผาทยาว

ลงมาถงตาตมเพยงอยางเดยว แตยงหมายถงการแตงกายทรดกม ไมบาง ไมคบ และไมหลวมจนเกนไป

อลลอฮไดกลาวไวในสเราะฮอนนรถงกฏเกณฑอยางกวางๆทเกยวกบการแตงกายตามหลกการอสลาม

และหลกการกวางๆดงกลาวไดรบการอธบายในหะดษของทานนบมฮมมดดงตอไปน

-เสอผาตองหลวมๆและไมรดตรงทรวดทรงของรางกาย

-อยาสวมเสอผาโปรงหรอมองทะลเขาไปได

-อยาสวมเสอผาทเปนสญลกษณของความไมศรทธา

-อยาใสนำาหอมทสงกลนเยายวน

-อยาสวมเสอผาทแสดงถงความโออวด

-อยาสวมเสอผาทเปนจดสนใจใหแกผชาย

3) การคบเพอน

เพอนฝงและมตรสหายนบไดวามความสำาคญตอมนษยแตละคน เกอบจะพดไดวาคนๆ หนงไม

สามารถทจะมชวตอยไดอยางมความสข ถาหากเขาไมมเพอนทสามารถรวมแบงปนความสขและแบงเบา

ความทกขดวยกนโดยปกตแลวบคคลทเปนเพอนฝงมกจะมอะไรบางอยางทพอจะเปนจดดงดดใหสามารถ

คบหากนไดเชนความชอบในบางสงบางอยางทคลายกนอปนสยใจคอทตรงกนเปนตนดงนนผเปนเพอน

จงมกจะมอทธพลตอกลมเพอนดวยกนอยเสมอ เพราะตองอยดวยกน กนดวยกน ทำาอะไรดวยกนตลอด

เวลาและในการเลอกเพอนจงมความสำาคญเปนอยางยงเพราะถาไดเพอนดมาคบกเสมอนวาไดของดมา

และชวยสงเสรมสนบสนนใหเราดมากขนแตถาไดเพอนชวกเทากบวากำาลงเดนตามหลงเพอนไปหาความ

ชวนนเอง

ดวยเหตนทานนบจงไดเปรยบเทยบระหวางเพอนดและเพอนชววาเหมอนคนขายนำาหอมและ

ชางตเหลกดงปรากฏในวจนะของทานความวา

“อปมามตรทดและทชวนน เปรยบไดกบคนขายน�าหอมและชางตเหลก ส�าหรบคนขายน�าหอมทาน

จะไดซอน�าหอม หรอไมกไดรบกลนน�าหอมจากเขา ในขณะทชางตเหลก เขาอาจจะท�าใหลกไฟกระเดนไปโดน

เสอผาของทานใหเกดรอยไหม หรอไมกทานจะตองไดรบกลนเหมนจากเขา”(บนทกโดยอลบคอรย)

ดงนนจำาเปนอยางยงทเราจะตองฉลาดเลอกและฉลาดคบหากบเพอนฝงโดยควรเลอกเพอนทด

เปนมตร เพอใหสามารถชวยเหลอกนไดในสงทด นอกจากนตวเราเองกควรเปนเพอนทดแกเพอนฝง

47

สามารถใหคำาแนะนำาหรอคำาตกเตอนแกเพอนดวยกนไดเมอเหนเพอนประพฤตไมด

4) การแตงงาน

อสลามมไดถอวาการแตงงานเปนการใหผชายกบผหญงอยดวยกนเพยงเพอสนองความตองการ

ทางเพศแตเพยงอยางเดยวแตการแตงงานเปนสญญาทางสงคมทประกอบดวยหนาทและความรบผดชอบ

อนมากมายและกวางขวางการแตงงานตามหลกศาสนาอสลามเปนวถทางของสงคมในการยอมรบความ

สมพนธอนลกซง ระหวางผชาย และผหญง ในการใชชวตอยดวยกน อยกนภายใตรมไมชายคาเดยวกน

และถอเปนประเพณทถกตองทมนษยคชายหญงจะสามารถแสดงออกถงความตองการทางเพศไดโดยไม

ไดรบการประณามวาเปนการกระทำาทไรยางอายการแตงงานยงเปนการชวยใหสงคมมนษยดำารงอยไดไมม

วนสญสลายและเปนพนฐานอนมนคงของระบบสงคมทมนษยเราอาศยอยรวมกนอกดวย

วตถประสงคตางๆของการแตงงานมกลาวไวในอลกรอานหลายอายะฮดวยกนเชนในสเราะฮอรรม

อายะฮท21ความวา

“และหนงในสญญาทงหลายของพระองค คอพระองคไดทรงสรางคครองส�าหรบพวกเจาจากตว

ของพวกเจาเอง เพอพวกเจาจะไดมใจสงบในตวนาง และพระองคไดทรงท�าใหมความรกและความเอนด

ในระหวางพวกเจา”

การแตงงานเปนหนงในบทบาทอนสำาคญของชวตมนษย การปฏเสธการแตงงานจะสงผลใหเกด

ความเลวรายอยางชดแจงตอไปน

(1)การผดประเวณมเพมมากขน

(2) บทบาทในการปองกนตนเองของครอบครว ถกเปลยนใหไปอยในมอของตำารวจและองคกร

ทางสงคม

(3) การพกผอนหยอนใจภายในครอบครวสวนมากเปลยนไปเปนการชมภาพยนตร กฬา ละคร

และลาสดโทรทศน

(4)ครอบครวสญสลายไปเพราะการทำาประกนชวตใหกบพอแมทแกชรามากแลว

สำาหรบการแตงงานตามหลกศาสนาอสลามจะดำาเนนไปตามเงอนไขดงตอไปน

- เปนการยนยอมในการใชชวตคฉนสาม

ภรรยาของคแตงงานเองและญาตๆทงสองฝาย

-มการมอบมะฮรเพอเปนของกำานลทเจา

บาวพงมตอเจาสาว

- ประกอบดวยพยานในพธ อยางนอย 2

คนชายหรอหญงกได

-มการประกาศเพอเฉลมฉลองพธแตงงาน

อยางเปนทางการใหสงคมรบร

48

ตวชวด พ 2.1 ม.4-6 1.เลอกใชทกษะทเหมาะสมในการปองกนลดความขดแยงและแกปญหาเรองเพศและ

ครอบครว

สาระการเรยนรแกนกลาง 1.แนวทางในการเลอกใชทกษะตางๆในการปองกนลดความขดแยงและแกปญหาเรอง

เพศและครอบครว

-ทกษะการสอสารและสรางสมพนธภาพ

-ทกษะการตอรอง

-ทกษะการปฏเสธ

-ทกษะการคดวเคราะห

-ทกษะการตดสนใจและแกไขปญหา

แนวทางในการเลอกใชทกษะตางๆ ในการปองกน ลดความขดแยง ในแกปญหาเรองเพศ

และครอบครว คานยมทเกยวกบเพศนบวาเปนปญหาอยางมากโดยเฉพาะในกลมวยรนซงเปนวยทมความสนใจ

ในเพศตรงขามวยรนอาจหมกมนกบรปรางหนาตาการแตงกายของตนตองการใหดดและอาจยำาคดเรอง

ของคนทตนพอใจทำาใหตองใชเวลาไปกบเรองนมากและอาจกนเวลาและกระทบกบการเรยนไดถาเกด

ความผดหวงในเรองความรก วยรนซงมความรสกทลกซงรนแรงในความรกของตนอยแลว กอาจกระทำา

การลงไปโดยขาดการไตรตรอง เชนทำารายตวเองหรอทำารายผอนได การใหวยรนเรยนรเรองความเปน

จรงของชวตและโลกจะเปนการเพมปญญาใหวยรนไดใชวจารณญาณและควบคมอารมณความรสกของ

ตนซงเปนลกษณะของผทมความฉลาดทางอารมณวยรนตองการการชแนะโดยวธการทวยรนยอมรบได

อาจไมใชการสอนกนโดยตรงแตสอนเปนนยๆจากพอแมและอาจเรยนรดวยตนเองจากการไดฟงไดเหน

จากแบบอยางเรองทใกลเคยงกบตนจากการอานหนงสอการดภาพยนตรกอาจทำาใหวยรนไดกลบมาคด

คำานงถงเรองของตวเองได

ในชวงวยรนเพอนจะมความหมายตอเขามาก จะใชเวลากบเพอนมากกวาในวยเดก วยรนอาจ

แสดงพฤตกรรมไมเหมาะสมหลายอยาง เนองจากอทธพลของเพอน เชน การใชสารเสพตด การเทยว

หนวยการเรยนรท 4

การพฒนาและเสรมสรางทกษะชวต ปญหาเพศและครอบครว

49

กลางคน การซอสนคาราคาแพง วยรนทมความฉลาด

ทางอารมณ ยอมเขากบเพอนไดด เพราะเขาใจความ

รสกของผอน ยนดชวยเหลอผอน แตผทมฉลาดทาง

อารมณดจะตองเขากบตนเองไดดวยไมทำาอะไรทสนอง

ความตองการของเพอน โดยไมคำานงถงความรสกของ

ตนเองหรอทำาใหตนเองเดอดรอนกลมเพอนมไดหลาย

แบบแตไมใชวากลมเพอนจะมอทธพลทางลบเสมอไป

กลมเพอนทแนะนำาในสงด กลมองคกรวยรน เพอทำา

ประโยชน เชน กลมสรางสรรคทางการเมอง กลม

อนรกษสงแวดลอม ดงนนอทธพลของเพอนจะเปนไป

อยางสรางสรรคหรอทำาลายขนกบวาวยรนไปเขากบกลมใดแมวาวยรนจะเชอพอแมนอยลงและเชอเพอน

มากขนในชวงวยรนตอนตนๆแตตอมาวยรนกจะเชอเพอนนอยลงเขาจะลดการพงพาทงพอแมและเพอน

และสามารถตดสนใจเลอกดวยตนเองมากขน

ปญหาตางๆทเกดขนกบวยรนเปนผลมาจากคานยมทวยรนเชอและปฏบตโดยขาดความตระหนก

ถงผลกระทบทจะตามมาในความเปนจรงพฤตกรรมทปรากฏใหเหนมเหตปจจยทเชอมโยงกนถาจดการ

เฉพาะทตววยรนคงแกปญหาไดเพยงบางสวนทำาไมเดกบางคนเกดปญหาพฤตกรรมทำาไมเดกบางคนม

ความเสยงเรองความรนแรงและเรองเพศทำาไมเดกบางคนไมมปญหาทงทอยในสภาพแวดลอมทเสยง

ในทางจตวทยาถาจะแกไขปญหาเดกตองลดปจจยเสยงในตวเดกและสงแวดลอมลงและสราง

ปจจยปกปองเพมขนในดานตางๆดงน

เรมจากความเสยงแรกคอความเสยงในตวเดก ซงมผลมาจากครอบครวการไมไดรบการยอมรบ

จากคนในครอบครวถกมองวาเปนแกะดำาใชไมไดทำาอะไรกไมไดเรองจะทำาใหเดกมความคดตอตานสงคม

ไมยอมรบกตกาการอยรวมกนจากสภาวะดงกลาวจะทำาใหเดกมทศนคตทดตอพฤตกรรมทเปนปญหามอง

พฤตกรรมเหลานนในลกษณะโกเปนทยอมรบในกลมใหความพอใจอยางทนททนใดโดยไมคำานงถงผลท

ตามมา

ความเสยงตอมาไดแกความเสยงจากครอบครว

ครอบครวบางครอบครวยอมตามลก ไมรวธทจะจงใจเดก

ใหทำาตามคำาสงของพอแม บางครอบครวทงลกไมเคยรวา

ลกมปญหาอยางไร บางครอบครวใชวธบงคบรนแรงแตไม

เคยแกปญหาเดกไดจรง ครอบครวมความขดแยง มปญหา

ในครอบครว เดกไมอยากกลบบานออกไปใชชวตนอกบาน

ในทสดมกลมของตนเองซงเดกรสกเปนสวนหนงของกลม

มากกวาของครอบครว

ดงนนครอบครวจงเปนปจจยทสำาคญในการชวยลด

ความเสยงปญหาของวยรน และเปนเบาหลอมทจะใหวยรน

50

ไปอยในสงคมไดดวยความปลอดภย การสรางความอบอน ความเขาใจ และการแสดงออก รวมทงแบบ

อยางทดใหกบลกหลานอสลามไดใหความสำาคญของการแสดงแบบอยางในการอบรมหากไมมแบบอยาง

ใหธรรมชาตของคนๆนนจะเรมลอกเลยนแบบอยางทคานกบอสลาม

ความเสยงในชมชนและสงคมเปนอกปจจยทสำาคญการเขาถงอบายมขเหลายาอาวธเรยกวา

แวดลอมดวยสงจงใจใหมความเสยงทศนคตของชมชนเองยอมรบอบายมขยอมใหมสงมอมเมาผใหญทำา

ผดใหเดกเหนคานยมของสงคมทยอมรบพฤตกรรมเสยงผใหญมพฤตกรรมเสยงเหมอนเดกผใหญบางคน

เปนตนแบบทางสงคมแตมวถชวตทไมเหมาะสมขาดมาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมเพอแกไขปญหาท

มความเสยงขาดนโยบายทชดเจนตอเนองจะสรางสงแวดลอมทดให

เดก

สภาพปญหาและความเสยงทกลาวมาทงหมดมตนตอมาจาก

ความเสอมถอยของสงคม และระดบของอมานในตวคนออนแอลง

จำาเปนอยางยงทตองมการพฒนาในดานจตใจ จรยธรรม ดานจต

วญญาณอมานรวมทงการเสรมทกษะในการดำาเนนชวตแกวยรนอน

จะเปนเกราะปองกนตนเอง

อมานทมนคงจงเปนเกราะกำาบงททรงประสทธภาพสงสดในการปองกนมใหเกดการผดประเวณ

(ซนา)นบไดกลาวเกยวกบเรองนความวา

“ไมมใครกลาทจะผดประเวณ ในขณะทเขาเปนผศรทธา และไมมใครกลาดมเหลา ในขณะทเขา

เปนผศรทธา และไมมผใครกลาทจะขโมย ในขณะทเขาเปนผศรทธา”(บนทกโดยอลบคอรย)

จรยธรรมและมารยาทเปนสงทสำาคญในอสลามเปนอยางยงการมมารยาทคอการทมสลมมอปนสย

ทดงามตดตวเปนเครองประดบประจำากายของเขาเปนการสรางความรสกชนชอบแกผอนและไมทำาให

ผอนไดรบความเดอดรอน

ทานนบไดกลาวไวความวา

“แทจรงแลว ฉนถกสงมาเพอสรางความสมบรณใหกบมารยาททด”(บนทกโดยอะหมด)

ทานไดกำาชบใหมสลมนนเปนคนทมมารยาทตอผอนเชนการพดดวยดการใหสลามการยมแยม

ใหกนการเหนอกเหนใจการเคารพความคดเหนการให

เกยรตไมเหยยดหยามไมตฉนนนทาไมดาทอไมสาปแชง

ตอกนเปนตน

ทานไดกลาวไวความวา

“ทานจงย�าเกรงอลลอฮตลอดเวลาไมวาทานจะอยท

ใดกตาม และจงท�าความดลบลางความชว และจงเขาสงคม

กบผอนดวยมารยาททดงาม”(บนทกโดยอตตรมษย)

51

และทานยงไดกลาวอกความวา

“มสลมกบมสลมเปนพนองกน จะตองไมรงแก(กอความ

อธรรม) แกเขา ไมย�ายเขา และไมเหยยดหยามเขา”(บนทกโดย

มสลม)

และอกหลายหะดษความวา

“รอยยมของทานทปรากฏตอหนาพนองของทานนน

ส�าหรบทานแลวถอเปนทาน (เศาะดะเกาะฮ) อยางหนง”(บนทก

โดยอตตรมษย)

“หาประการทเปนหนาทของมสลม ทพงปฏบตตอมสลมดวยกน คอการตอบรบสลาม การกลาว

รบผทจาม การตอบรบค�าเชญ การเยยมผปวย และการสงศพไปสสาน”(บนทกโดยอลบคอรย)

“ไมใชประชาชาตของเรา ส�าหรบผทไมเมตตาและเอนดตอเดกๆ และผทไมใหเกยรตผสงวย”

(บนทกโดยอตตรมษย)

การมมารยาททดนนจะตองแสดงกบทกคนไมเพยงเฉพาะกบมสลมเพยงอยางเดยวเทานนกบผ

อนทไมใชมสลมกตองแสดงมารยาททดดวยเชนกน เพราะมสลมเปนผนำาแหงความดงาม จงสมควรตอง

เปนตวอยางใหผอนไดสมผสถงมารยาทและจรยธรรมความดงามของตน

ครงหนงทานหญงอาอชะฮเลาวาไดมชาวยวเขามาหาทานนบและกลาววา

“ขอความตายประสบแกทาน”ฉนไดยนดงนนจงตอบไปวา“ความตายและการสาปแชงจะประสบ

กบพวกเจานนแหละ”เมอทานนบไดยนเชนนนกไดหามอาอชะฮและไดกลาววา“แทจรงแลวอลลอฮ

เปนผนมนวล และทรงรกความนมนวลในทกๆ สง” ฉนกลาววา “ทานไมไดยนทพวกเขากลาวอยางนน

หรอ”ทานนบไดตอบนางวา“กฉนไดกลาวแลววา พวกทานกเชนกน”(บนทกโดยอลบคอรย)

มารยาททดคอสงททำาใหมสลมมเกยรตและไดรบผลตอบแทนใหญหลวงในวนอะคเราะฮดงนน

จงเปนหนาทของมสลมทกคนทจะตองรกษามารยาททดงามใหอยกบตวเองตลอดไป

52

แนวทางในการเสรมสรางทกษะชวตใหกบวยรน

53

องคประกอบทกษะชวต 12 ทกษะ

องคประกอบ / นยาม องคประกอบยอย

1. การคดวเคราะห

นยาม : ความสามารถในการ

วเคราะหแยกแยะขอมลขาวสารปญหาและ

สถานการณตางๆอยางมจดหมาย

1.1ความสามารถวเคราะหและระบปญหา

1.2ความสามารถจำาแนกหรอเลอกขอมล

1.3 ความสามารถสรางความเขาใจ และ

สรางขอสรป

1.4ความสามารถตงสมมตฐาน

1.5ความสามารถอางองหรอตดสนขอสรป

2. ความคดสรางสรรค

นยาม : ความสามารถในการคด

ไตรตรองหลากหลาย

2.1ความคดรเรม

2.2ความคดคลองแคลว

2.3ความคดยดหยน

2.4ความคดละเอยดลออ

3. ความตระหนกรในตน

นยาม:การรบรและเขาใจความรสก

ความคดและอารมณของตนเองไดตามความ

เปนจรง และสามารถควบคมอารมณและ

ความรสกของตนเองได

3.1ความสามารถรเทาทนอารมณของตนเอง

3.2 ความสามารถจดการกบความรสก

ภายในตนเองได

3.3 ความสามารถประเมนตนเองไดตาม

ความเปนจรง

3.4การรบรในความสามารถและคณคาของ

ตนเอง

4. ความเหนใจผอน

นยาม:การรบรและเขาใจอารมณ

ความตองการของผอนเอาใจเขามาใสใจเรา

และสามารถแสดงออกอยางเหมาะสม

4.1ความสามารถในการเขาใจและตระหนก

รในความรสกนกคดของผอน

4.2ความสามารถในการบรคาดคะเนและ

ตอบสนองความตองการของผอน

4.3ความสามารถในการสงเสรมชวยเหลอผ

อนอยางเหมาะสม

4.4การใหโอกาสผอนในวาระตางๆ

54

5. ความภมใจในตนเอง

นยาม:ความรสกทดตอตนเองรสกวา

ตนเองมคณคา คนพบและภมใจในความ

สามารถดานตางๆ ของตน มความเชอมน

และนำาสงเหลานมาใชใหเกดประโยชนตอ

ตนเองและผอนได

5.1รบรคณคาของตนเองตามความเปนจรง

5.2การเปดใจกวางยอมรบสงตางๆตามความ

เปนจรง

5.3 เชอมนในความสามารถหรอศกยภาพของ

ตนเอง

5.4แสดงพฤตกรรมตางๆอยางเหมาะสม

6.1ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม

6.2ใหความรวมมอกบผอนอยางสรางสรรค

6.3 การกระทำาตามหนาทเพอประโยชนสวน

รวม

6.4รกษาทรพยากรหรอสมบตของสวนรวม

6. ความรบผดชอบตอสงคม

นยาม:ตระหนกวาตนเองเปนสวนหนง

ของสงคม และพยายามทำาหนาทใหสำาเรจ

และไดผลดและรบผดชอบตอผลทเกดขน

7.-8. การสรางสมพนธภาพและการสอสาร

นยาม:ความสามารถในการตดตอหรอ

สมพนธกบผอนเพอใหเกดการเปลยนแปลง

ทดและความสามารถในการแสวงหาความ

รวมมอ

1)ความสามารถโนมนาวและจงใจผอน

2)ความสามารถสอความทด

3)ความสามารถสรางความรวมมอกบผอน

4)ความสามารถทำางานเปนทม

5)ความสามารถปรบตวในสถานการณตางๆ

9.-10. การตดสนใจและการแกปญหา

นยาม:ความสามารถในการรบรปญหา

สาเหต ทางเลอก และลงมอปฏบตอยางถก

ตองเหมาะสม

1)ความสามารถรบรและเขาใจปญหา

2)ตดสนใจและแกไขปญหาเปนระบบตามขน

ตอน

3) ความสามารถสรปผล และประเมนผลการ

ตดสนใจ

4)ความสามารถแกไขปญหาอยางยดหยนและ

มสต

11.-12. การจดการกบอารมณและ

ความเครยด

นยาม:ความสามารถในการจดการกบ

อารมณตางๆทเกดขนไดอยางเหมาะสม

1)ความสามารถควบคมอารมณและจดการกบ

อารมณของตนเองในเหตการณเฉพาะหนา

2) ความสามารถผอนคลายอารมณ และม

เทคนคในการคลายเครยด

3)ความสามารถในการสรางแนวคดหรอ

กจกรรมใหมๆ ทเปนประโยชนตอการดำาเนน

ชวต

องคประกอบ / นยาม องคประกอบยอย

55

ซงทกษะเหลานมความสำาคญแตทสำาคญยงกวานนคอการฝกฝนนำาไปใชกบสถานการณตางๆท

เกดขนกบตวของวยรนเองหรอคนรอบขางเพอใหเกดทกษะทถกตองและลดแกปญหาไดโดยหลกแลว

การสมพนธภาพในอสลามนนจะสงเสรมสนบสนนแตตองอยในกรอบของอสลามในสวนของเพศสมพนธ

ทตองหามอสลามยำาอยตลอดและเนนหนกตงแตจดเรมหรอหนทางซงจะนำามาของการผดประเวณหรอ

ซนา เชน การมองเพศตรงขาม การคบคาสมาคมกบเพศตรงขาม การปะปนระหวางชายหญง แตดวย

สภาพของสงคมปจจบนทวยรนสวนใหญจะไมคอยเอาใจใสในเรองนมากกนก จำาเปนตองมทกษะชวตใน

การดำาเนนชวตในสงคมขอยกมากลาวในทกษะบางประการเพอใหนกเรยนไดเรยนร

1. ทกษะสรางสมพนธภาพและการสอสาร ท ก ษ ะ ด า น ก า ร ส ร า ง

สมพนธภาพและการสอสารคอความ

สามารถในการใชคำาพด และภาษา

ทาทางเพอการสอสารความรสกนกคด

ของตนเอง และความสามารถในการ

รบรความรสกนกคดของอกฝายหนง

ไมวาจะเปนเรองการแสดงความ

ตองการความชนชมการปฏเสธการ

สรางสมพนธภาพการสอสารในหม

วยรนมกจะมปญหา และมกจะเกด

ความไมเขาใจในการสอไดงาย ซงใน

บางครงจะสงผลกระทบเกดความขด

แยงความรนแรงขนทสำาคญพอแมควรทจะมวธการในการสอสารกบลกหลานดวยความเขาใจสวนวย

รนเองกควรทจะพฒนาทกษะในการสอสารทดเกดสมพนธภาพทดในครอบครวสงคมตอไปดวย

วยรนควรมทกษะการสอสารกลาพดกลาบอกความคดความรสกและความตองการวยรนบาง

คนกลวเพอนไมยอมรบเลยยอมทำาตามเพอนไมกลาปฏเสธถกเพอนเอาเปรยบดงนวยรนควรทำาความ

รทก เรยนรในทกษะสอสาร การเปดเผยตนเองและไววางใจซงกน และการสอสารทเขาใจตรงกน ซง

ประกอบดวยทกษะการฟงทกษะการทวนเนอหาทกษะการสะทอนความรสกและทกษะการถาม

1) การเปดเผยตนเอง (Self Disclosure)

การเปดเผยตนเองหมายถงการเปดเผยใหผอนรถงความรสกหรอปฏกรยาทตนเองมตอเหตการณ

ทเกดขนในปจจบนการเปดเผยตนเอง ไมไดหมายถงการบอกถงประวตหรอเรองราวในอดตของตนเอง

แตเรองราวในอดตกอาจจะชวยใหบคคลอนเขาใจสาเหตหรอทมาของความรสกทเรามตอเหตการณนนๆ

56

ประโยชนของการเปดเผยตนเอง

การเปดเผยตนเองมผลดตอการสรางและคงไวซงสมพนธภาพระหวางบคคลหลายประการคอ

1.ทำาใหผอนรจกเรามากขนเพมโอกาสทผอนจะชอบและเกดความคนเคยสนทสนมมากขน

2.ทำาใหสามารถทำากจกรรมทเปนเปาหมายรวมกนสนใจรวมกน

3.เปนการตรวจสอบความถกตองของการรบรของตนเองกบผอน

4.ชวยในการจดการกบความเครยดและความทกข

5.การเลาหรอบอกความไมสบายใจของตนเองกบผอนจะชวยใหเจาตวมองเหนปญหาของตนเอง

ชดขนและนอกจากนความหวงใยปลอบโยนชวยหาทางออกของเพอนจะเปนกำาลงใจความอบอนใจ

ทำาใหสมพนธภาพของบคคลทงสองเพมความสนมสนมและลกซงยงขน

ความเหมาะสมของการเปดเผยตนเอง

การเปดเผยตนเองมากเกนไปหรอนอยเกนไปมผลทำาใหสญเสยสมพนธภาพไปไดเชนกนการเปด

เผยตนเองทมผลทำาใหเกดสมพนธภาพทดและยงยนนนตองมความเหมาะสมของการเปดเผยในโอกาส

ดงน

1.เมอมการเปดเผยตนเองของซงกนและกนเมอบคคลหนงเปดเผยตนเองกมความคาหวงวาอก

ฝายหนงจะเปดเผยตนเองดวยแตถาการเปดเผยตนเองเกดขนฝายเดยวกควรจำากดการเปดเผยตนเองไว

ในขอบเขตหนงเทานน

2.การเปดเผยตนเองควรเกยวของกบเรองราวระหวางบคคลทเปนปจจบน

3. ผลของการเปดเผยตนเองขนกบบคคลอกฝายหนงดวย การเปดเผยความรสกของตนเองของ

ฝายหนงอาจกระทบกระเทอนอกฝายหนงไดดงนนจงควรพจารณาทศนคตในมมมองของอกฝายหนงทม

ตอการเปดเผยตนเองดวย

4.การเปดเผยตนเองควรเรมตนจากระดบทวๆไปแลวคอยๆไปสการเปดเผยตนเองในระดบทลก

หรอเปนสวนตวมากขนเรอยๆเชนอาจจะเรมตนจากการพดถงงานอดเรกกฬาทชอบเหตการณปจจบน

ทสนใจแลวเมอมตรภาพดำาเนนไปมความคนเคยมากขนแลวการเปดเผยตนเองจะคอยๆไปสเรองใกลตว

และเกยวกบความรสกทลกซงมากขนเชนการเปดเผยตนเองเกยวกบความกลวความรกซงการเปดเผย

ในสงเหลานเมอสมพนธภาพมความใกลชดกนแลวกจะยงเพมความลกซงในสมพนธภาพยงขน

2) ความไววางใจ (Trust) และความนาไววางใจ (Trustworthy)

ความไววางใจเปนสงจำาเปนสำาหรบการพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคลใหงอกงามสมพนธภาพ

ระหวางบคคลความไววางใจซงกนและกนมระดบทเหมาะสมตามโอกาสและสถานการณการไมไววางใจ

เลยและไววางใจในทกโอกาสเปนการไววางใจทไมเหมาะสมความไววางใจเกดขน เมอบคคลเตมใจทจะ

เสยงตอผลทจะเกดขนจากการเปดเผยตนเองเกยวกบความคดความรสกทศนคตและปฏกรยาทเขาม

ตอเหตการณตางๆ

ความนาไววางใจจะเกดขนตอเมอบคคลทำาใหผอนมนใจวาเขาไดรบประโยชนจากการเสยงเปด

เผยตนเองบคคลทจะไดรบความไววางใจ คอ บคคลทแสดงออกถงการยอมรบ การชวยเหลอสนบสนน

57

และใหความรวมมอกบผอน

การแสดงออกถงการยอมรบจะชวยใหอกผอนลดความรสกกลวและความกงวลตอความออนแอ

ของเขาเองและทำาใหกลาเปดเผยตนเองมากขน

ความไววางใจเปนสงทกอเกดขนจากลำาดบขนตอนของการกระทำาของทงสองฝายดงน

1.เมอบคคลหนงเสยงทจะเปดเผยความคดความรสกและปฏกรยาตออกบคคลหนง

2. อกฝายหนงตอบสนองดวยการยอมรบ การชวยเหลอสนบสนน และใหความรวมมอตอผท

เปดเผยและมการเปดเผยตนเองตอบ(ซงกนและกน)

การท�าลายความไววางใจ

ความไมไววางใจเกดขนไดงาย เพยงแตบคคลรสกวาอกฝายหนงหลอกลวงแมแตเพยงครงเดยว

ความไววางใจตอกนกจะเปลยนเปนความไมไววางใจซงความรสกไมไววางใจนเปนสงทเปลยนแปลงได

ยากเพราะบคคลจะเกดการรบรวาการหลอกลวงอาจเกดขนอกในอนาคต

พฤตกรรมททำาใหความรสกไววางใจลดลงไดแก

1.การปฏเสธ เยาะเยย เหนเปนเรองนาขำาหรอตลกและไมใหเกยรต เมออกฝายหนงเปดเผย

ตนเอง

2.การไมเปดเผยตนเองตอบเมอฝายหนงเปดเผยตนเองการทฝายหนงเปดเผยตนเองแตอกฝาย

หนงปดตนเองจะทำาใหฝายทเปดเผยตนเองเกดความไมไววางใจและรสกวาตนเองเปดเผยมากเกนไปและ

ไมมนใจทจะเปดเผยตอไป

3. การปฏเสธทจะเปดเผยเกยวกบความคด ความรสก ของตนเอง เมออกฝายหนงแสดงการ

ยอมรบ เตมใจทจะชวยเหลอและรวมมอ การตอบสนองการยอมรบ ความเตมใจทจะชวยเหลอและรวม

มอของอกฝายหนงดวยการปกปดและระมดระวงตวทจะเปดเผยจะทำาใหอกฝายหนงรสกวาตนเองไมได

รบความเชอถอและถกปฏเสธ

ความเหมาะสมของความไววางใจผอน

คำาถามทมกเกดขนในสมพนธภาพระหวางบคคลเสมอ คอ เราสามารถไววางใจทกคนและในทก

สถานการณหรอไม ความไววางใจในผอนเปนสงทตองพจารณาตามความเหมาะสมตามบคคลและ

สถานการณการไววางใจทไมเหมาะสมอาจจะทำาใหเกดผลเสยขนไดแตการไมไววางใจใครเลยกเปนความ

ไมเหมาะสมเชนกน

การพจารณาความเหมาะสมของความไววางใจ สามารถพจารณาไดจาก การเปรยบเทยบความ

มนใจในการเสยงระหวางการไดรบประโยชนหรอผลดจากการไววางใจและผลเสยทอาจเกดขน

3) ทกษะการสอสารความเขาใจ

ทกษะการสอสารความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการแสดงออกทสอสารใหผอนเขาใจได

ถกตองชดเจนทำาใหเกดความเขาใจตอกนและสานตอเรองราวทสอสารระหวางผสงสารและผรบสารซง

เปนสงสำาคญของการสรางสมพนธภาพทดตอกนไดแกทกษะการฟงการทวนเนอความการสะทอนความ

รสกและการถามคำาถามในขณะเดยวกนผรบสารจะรบสารไดถกตองตรงกบทผสงสารเจตนาจะสอผรบ

58

สารกจะตองคำานงถงปจจยบางประการดวยเชนกน

สงทผรบสารควรพจารณาในการรบสาร

1.มมมองของผสงสาร

2.ความหมายของสารในมมมองหรอเจตนาของผสงสาร

ทกษะการฟง(Listeningskill)

การฟงเปนทกษะพนฐานทสำาคญในการสราง

สมพนธภาพระหวางบคคล การทจะโตตอบกบคสนทนา

หรอผสงสารไดอยางมประสทธภาพ เพยงใดนน ตองเรม

จากการฟงทมประสทธภาพกอนการฟงทมประสทธภาพ

หมายถงการฟงทสามารถเขาใจถงสาระสำาคญทผสงสารสอ

ออกมาได

สาระสำาคญทผสงสารสอออกมาสามารถสอได2

ชองทางคอ

1.สอสารโดยการใชวาจาหรอถอยคำาสารทสอโดยผานถอยคำาสวนใหญจะเปนสาระทเปนเนอหา

ผฟงจงควรจบใจความของเนอหาใหได5ประเดนหลกคอใครทำาอะไรทไหนเมอไรและอยางไร

2.สอสารโดยการผานทางนำาเสยงสหนาและทาทางสารทสอผานนำาเสยงสหนาและทาทาง

มกจะเปนสารทบงบอกถงความรสกของผสงสารเชนความจรงจงความสนกสนานดใจเสยใจเปนตน

การทจะจบสาระสำาคญจากผสงสารใหไดถกตอง จะตองอาศยสารทไดจากการฟงเนอหา และ

สารทไดจากการสงเกตนำาเสยง สหนา และทาทางประกอบกน เพอจะไดเขาใจความหมายทแทจรงของ

สารทผสงสารเจตนาจะสอหรอหรอพยายามทจะหลบซอนกลบเลอนดวยการใชถอยคำาทไมตรงกบใจแต

มกปดบงไมไดจากสหนาและทาทางดงนนทกษะการฟงทมประสทธภาพจงตองอาศยการใสใจและการ

สงเกตในขณะเดยวกน

การใสใจ(Attending)

การใสใจ หมายถง การแสดงถงความสนใจ การใหความสำาคญ และใหเกยรตตอคสนทนาหรอ

บคคลทมความสมพนธตอกน

อปสรรคของการสอสารความเขาใจ

สงทเปนอปสรรคของการสอสารความเขาใจททำาใหเกดความไมเขาใจกนหรอเกดความเขาใจผด

ตอกนในการสอสารทสำาคญคอการมอคตหรอใชทศนคตความเชอสวนตวเขาไปตความสาระสำาคญทรบ

รจากการฟงหรอการเหน เพราะอคตและทศนคตสวนตว จะทำาใหเกดการเลอกรบรสารเพยงบางสวน

แทนทจะรบรสารทงหมดแลวตความตามการรบรทเลอกแลวของตน

การเลอกรบรเปนอปสรรคของการฟงและการตอบสนองในการสอสารระหวางบคคลทเกดขนสวน

ใหญนนมความซบซอนของสารทสอตอกนทงทเปนสารทสอในรปของวาจาหรอการใชทาทางผรบสาร

จงมกเลอกรบรสารเพยงบางสวนของสารทงหมดทผสงสารสออกมาซงปจจยทมอทธพลตอการเลอกรบ

รของบคคล ไดแก ความคาดหวงความตองการทศนคต และความเชอของผรบสารทำาใหเกดการเหน

59

หรอการไดยนเปนไปตามสงทผรบสารคดหรอคาดหวงแทนทจะเปนสงทเกดขนจรง

การแกไขเพอลดการเกดการเลอกรบรในการสอสารสามารถทำาไดโดยการเขาใจมมมองของผอน

ทเกยวของในการสอสารนนๆการเขาใจมมมองของผอนขาวสารหรอขอความการสอสารเดยวกนอาจจะ

ถกตความและเขาใจแตกตางกนไป ตามมมมองของผรบสาร การเขาใจผดตอกน ในการสอสารจงมกจะ

เกดขนจากการทผสงสารกมกจะคดวาทกคนจะมมมมองและคดเขาใจเชนเดยวกนกบตนทงทในสภาพ

การณทเปนจรงแลวสารทบคคลแตละคนรบไปจะถกตความและใหความหมายแตกตางกนไปตามมมมอง

ของบคคลนนๆ

สงทผสอควรพจารณาในการสงสารคอ

1.มมมองของผรบสาร

2.ขอมลพนฐานหรอขอมลเกาเกยวกบสงทจะสอทผรบสารมอยกอนแลว

3.สงทผรบสารสนใจและตองการทราบเกยวกบเรองทจะสอ

บคคลจะรบรความใสใจของอกฝายหนงได2ทางคอ

1.ภาษาทาทางไดแกการสบตาการพยกหนาและการโนมตวเขาหาผพดในระยะหางทพอเหมาะ

2.ภาษาพดไดแกการตอบรบ(คะครบ)การทวนเนอความการสะทอนความรสกและการถาม

คำาถาม

การทวนเนอความ (Restatement)

การทวนเนอความเปนการพดทบทวนในเนอหาทเราฟงจากคสนทนาซงตองอาศยความรอบคอบ

ในการพดทวนเนอความใหถกตองเพอเปนการแสดงใหคสนทนารวาเราสนใจและเขาใจในสงทคสนทนา

พดและยงเปนการตรวจสอบความเขาใจในสงทสนทนากนซงหากมการเขาใจผดการพดทวนเนอความ

ยงเปนโอกาสของการอธบายเพมเตมใหชดเจนยงขน

ตวอยาง:“เพอนๆชอบพดลอเลนเรองรปรางของฉนฉนไมชอบเลยนะทเอาเรองอวนๆของฉน

มาเปนเรองตลก”

การทวนเนอความ:“เธอไมชอบทเพอนเอาเรองรปรางของเธอมาลอเลน”

การสะทอนความรสก

การสะทอนความรสก เปนการจบความรสกของคสนทนาจากการสนทนา ซงอาจเขาใจไดจาก

เนอหาทสนทนา และการสงเกตสหนา กรยาทาทาง และนำาเสยงของคสนทนา การสะทอนความรสก

เปนการแสดงใหคสนทนารวาเราเขาใจเขาในความรสกของเขาซงเปนความเขาใจในระดบทลกซงกวาเนอ

ความทเขาสนทนาโดยตรง

ตวอยาง: “ถาเพยงแตแมบอกตรงๆ วา ไมอยากใหฉนซอของชนนตงแตแรก ฉนกคงไมตองส

อตสาหเกบเงนและตงความหวงไวมากอยางน”

การสะทอนความรสก:“เธอผดหวงมากเมอแมบอกไมใหซอ”

การถามค�าถาม

การถามคำาถาม เปนทกษะสำาคญทชวยใหคสนทนาไดบอกถงเรองราว ความคด และความรสก

ตางๆ

60

คำาถามแบงออกเปน2ประเภทคอ

1. ค�าถามปด เปนคำาถามทถามเพอใหผตอบเลอกตอบอยางใดอยางหนงตอบวาใชหรอ ไมใช

ตอบวาถกหรอผดมลกษณะเปนการซกถามทไดคำาตอบเพยงสนๆ

2. ค�าถามเปด เปนคำาถามทไมไดกำาหนดขอบเขตของการตอบ ผตอบมโอกาสพดถงความคด

ความรสกและสงตางๆตามความตองการของตนซงผพดจะพดไดเตมทและสะดวกใจเชนคำาถามอะไรและ

อยางไร

ตวอยาง:คำาถามปด-คณคดวาสมพลเปนคนไมจรงใจใชไหม

คำาถามเปด-คณคดอยางไรกบการกระทำาของสมพล

มารยาทในการพด/สนทนา

1.อยาพดในสงทไมไดปฏบตเพราะอลลอฮทรงรงเกยจผทพดแตเขาไมปฏบต

2.ตองมความซอสตยตอคำาพดและการกระทำา

3.พดจาดวยความสภาพแมตอผทอธรรม

4.อนญาตใหมการพดเลนไดบางแตตองไมมากจนเกนความและตองไมกลาวคำาเทจออกมา

5.สนทนากบผคนดวยภาษาทงายตอการเขาใจ

6.การพดจานอยๆเปนสวนหนงของอมานสวนการพดโมโออวดเปนสวนหนงของซฟตมนาฟก

7.พดในสงทตนรไมจำาเปนตองพดทกอยางทร

8.อยาถามมากเกนไปในสงทไมจำาเปนตองร

9.อยาพดเสยงดงหรอคอยเกนไป

10.การสงบนง(งดพดจา)เปนอบาดะฮ

12.ไมควรสรรเสรญบคคลตอหนาเนองจากทานนบเคยกลาววาการเชอดเฉอนบรษหนงกคอ

การททานสรรเสรญเขาตอหนานนเอง

ค�าพดทตองหาม

1)หามโกหกจะโกหกไดกตองอยในเงอนไขดงตอไปน

-ในสงคราม

-เพอปรองดองระหวางคกรณ

-เพอรกษาความรกความอบอนระหวางสามภรรยา(หะดษบนทกโดยมสลม)

2)หามการดาทอกน

3)หามบคคลสองคนกลาวตำาหนตเตยนกน

4) อยาใชถอยคำาทหยาบคายไมสภาพ เพราะคำาเหลานนจะทำาใหหวใจแขงกระดาง หวใจแขง

กระดางจะโนมนำาไปสการทำาบาปและบาปกรรมจำานำาไปสไฟนรก

61

2. ทกษะการตอรอง ในสถานการณทมความสมเสยงของการจะนำาไปสการมเพศ

สมพนธ (ซนา)เชนการพดคยทางโทรศพททมการหลอกหลอเกยวพา

ราศ(จบ)เปนตนหรอจะเปนสถานการณทเมอชายหญงอยระหวางกนสอง

ตอสอง ทกษะการตอรองจะเปนทกษะหนงทสามารถจะยบหยงมใหเกด

เหตการณนนได

ดงนนการตอรองเปนทกษะทจำาเปนทตองฝกปฏบตหากการตอ

รองมทาวาจะไมสำาเรจใหพยายามรบหาทางออกจากเหตการณทเสยงนน

หรอรองขอความชวยเหลอโดยเรวทสดการมสตเปนเรองทสำาคญขณะเผชญปญหาตางๆขอทสำาคญทสด

คอพยายามหลกเลยงพฤตกรรมเสยงไมควรประมาทหรออยากลอง

การใชเทคนค “การฝกทกษะการตอรอง”

1)ใหขอเสนอทจะเกดผลดทงสองฝาย

2)บอกปญหาและขอทวตกกงวล

3)ถามความรสกของคตอรอง

4)บอกขอเสนอทเกดผลดกบคตอรอง

5)บอกขอเสนอทจะเกดผลเสยตอผใหญทเคารพรก

6)รบสรปหาทางเลอกตดสนใจ

3. ทกษะการปฏเสธ เมอสถานการณการตอรองไดผลแลวหรอไมไดผลจำาเปนตองมการจบดวยการปฏเสธเพอเปนการ

ยตหรอยบหยงทางทจะนำาสการจะเกดปญหาเพลยงพลำาไดงายอาจถงขนการมเพศสมพนธหรอการเกด

ฟตนะฮอนๆตามมาสถานการณตอไปนทวยรนควรหลกเลยง

1)การวางตวควรระมดระวงไมใหอกฝายหนงเกนเลยไดงาย

เชนการเลนโดยการถกเนอตองตวเพราะฝายหญงคอนขางเสยเปรยบ

กวาฝายชาย

2)หลกเลยงการจบมอการปลอยใหเพอนขยผมตหวเราตอง

รจกดแลรางกายของเราไมปลอยใหใครๆมาสมผสไดโดยงายแมจะ

เปนเพอนสนทครหรอญาตพนอง

3)ไมควรอยในทลบตาคนสองตอสองกบเพอนตางเพศหาก

จำาเปนควรชวนคนอนอยเปนเพอนดวย

4)เมอชวนเพอนไปบานไมควรใหเพอนชายขนมาอยบนหองนอนของเพอนหญงเพราะถอเปน

หองสวนตวและไมเหมาะสม

5)การพดคยโทรศพทเพอนชายจะหดใชคำาหวานๆฝายหญงมกจะออนไหวงายควรหดปฏเสธ

และตดบทหากเพอนชายพดแสดงเจตนาไมเหมาะสม

62

6)ผหญงไมควรไปบานเพอนชายคนเดยวเพราะพอแมฝายชายอาจตความไปในทางทไมดหาก

จำาเปนควรมเพอนไปหลายๆคน

7)การรวมงานกนเลยงในหมเพอนๆไมควรลองดมเครองดมทผสมแอลกอฮอลหรอลองสารเสพ

ตดเพราะทำาใหขาดสตและควบคมตนเองไมได

8)การไปดภาพยนตรกบเพอนตางเพศไมควรไปสองตอสองหากจะไปดควรไปดกนหลายคน

การใชเทคนค “การฝกทกษะปฏเสธ”

1.แสดงความรสกทแนชดของตวเองถงการไมยอมรบในสงทถกนำาเสนอ

2.แสดงเหตผลของการปฏเสธและความรสกอยางชดเจนทจะไมปฏบตตาม

3.ปฏเสธอยางจรงจงทงคำาพดนำาเสยงและทาทาง

4.ใชสายตาโดยจองมองไปทตาของอกฝายหนง

5.ขอฟงความคดเหนของฝายชกชวน

6.แสดงความขอบคณเมอผชวนยอมรบ(ชวยรกษานำาใจของผชวน)

7.ใชการตอรองการยดเวลาหรอหากจกรรมอนมาทดแทน

8.ตงสตใหมนไมควรหวนไหวกบคำาพดควรยนยนโดยปฏเสธซำาและหาทางเลยงจากเหตการณ

ไปโดยเรวทสด

ตวอยางคำาพดเพอ“การปฏเสธ”

“ไมเอา เราไมอยากลอง ไปเตะบอลกนดกวา”

“ฉนเสยใจ ฉนไมตองการ”

“อยานะ ฉนจะตะโกนใหลนเลย”

“ฉนไมตองการ ฉนยงไมพรอม”

4. ทกษะการคดวเคราะห สงคมโลกปจจบนทกำาลงเสอม

สลายทางวฒนธรรมจรยธรรมซงบาง

อยางจะเปนสงทจอมปลอมหลอกลวง

วยรนเปนผทตองการความทาทาย

อยากลอง อยากร หากไมมการคด

แยกแยะ จำาแนก กจะตองในภาวะสม

เสยงโดยเฉพาะในเรองพฤตกรรมทาง

เพศเทคนคการคดเชงวเคราะหเปนเครองมอใหสามารถจำาแนก,แยกแยะ,จดหมวดหม,องคประกอบ

ทเกยวพนในเรองทกำาลงคดอยางเปนระบบ สามารถทำาใหผคดมองเหนความสมพนธไดอยางสอดคลอง

และกระจางชดโดยไมทำาใหเกดความสบสนโดยมเปาหมายเพอใหผคดสามารถนำาไปตความหรอใหคณคา

ในเนอหาเหลานนไดอยางถกตองแมนยำาความสามารถในการคดเชงวเคราะหนนมความจำาเปนตอการ

ดำาเนนชวตประจำาวนของวยรนเปนอยางมาก

63

การทบคคลใดจะสามารถคดเชงวเคราะหทดหรอไมนน มองคประกอบทส�าคญ 4 ประการ คอ

1) ความสามารถในการตความหมายถงความพยายามทจะทำาความเขาใจและใหเหตผลแกสง

ทเราตองการจะวเคราะห เพอแปลความหมายสงทไมปรากฏของสงนน ซงแตละคนอาจใชเกณฑตางกน

เชนจากความรเดมจากประสบการณหรอจากขอเขยนของคนอน

2) ความรความเขาใจในเรองทจะวเคราะหผวเคราะหจะตองมความรความเขาใจในเรองทจะ

วเคราะหดพอเสยกอนไมเชนนนจะกลายเปนการใชความรสกสวนตน

3) ความชางสงเกต ชางสงสยและชางถาม คณสมบตขอนจะชวยใหผวเคราะหไดขอมลมาก

เพยงพอกอนทจะวเคราะห

4) ความสามารถในการหาความสมพนธเชงเหตผล โดยเรมจากการแจกแจงขอมลเพอใหเหน

ภาพรวมเสยกอนจากนนจงคดหาเหตผลเชอมโยงสงทเกดขนเพอคนหาความจรงและจะมคณสมบตดงน

1.เปนผทรบขอมลแลวไมดวนสรปผคดจะตองตความขอมลทไดใหกระจางเสยกอนตรวจสอบ

ความสมพนธเชงเหตผลในปจจบนคนในสงคมจำานวนไมนอยกำาลงถกหลอกใหหลงเชอสงทไมมเหตผล

2.เปนผไมดวนแกปญหาแตมการตรวจสอบใหแนชดวาปญหาทแทจรงคออะไรเสยกอนอาจใช

เทคนคการถามวาทำาไมไปเรอยๆอยางนอย5คำาถาม

3.เปนนกตงคำาถามเชงวเคราะหทดซงอาจเปนคำาถามในลกษณะตอไปน

(1)คำาถามแบบ“มนคออะไร” “ใครเกยวของบาง” “มนเกดทไหน” “มนเกดเมอไร”

“ท�าไมจงเกดขน” “มนเปนอยางไร”

(2)คำาถามเชงเงอนไข (Conditions) โดยถามในลกษณะ“ถา…….จะเกด……….” เชน

“ถาเราไปกบเขา(ผหญง) ทมดๆ โดยไมมใครร จะเกดอะไร จะบาปไหม”

(3)คำาถามเกยวกบจำานวน(Number)หรอความถ (frequencies) เชนเหตการณใน

ลกษณะนเกดขนกครงแลวหรอมความถแคไหน

(4)คำาถามเกยวกบลำาดบความสำาคญ(Priority)เชนเราควรทำาอะไรกอน-หลง

(5)คำาถามเชงเปรยบเทยบ(Comparative)เชนสขภาพกบความสขอะไรสำาคญกวากน

การคดเชงวเคราะหเปนทกษะอยางหนง และมความสำาคญในการดำาเนนชวตประจำาวน ดงนน

การจะพฒนาไดนนควรพฒนานสยการคดในชวตประจำาวนใหเคยชนทจะกระทำาสงตางๆตอไปน

(1)ชางสงเกตชางสงสยและใครคราญ

(2)ชางซกไซชางซกถามชางแจกแจง

(3)ชางสบคนชางสะสมชางเรยนร

(4)ชางคดชางวเคราะหไมอางวาไมมเวลาคด

(5)ชางคดใหรอบคอบและคดใหทะลปรโปรงนนเอง

64

5. ทกษะการตดสนใจและแกปญหา การตดสนใจเปนทกษะสำาคญอยางหนงในการดำาเนนชวต ทวยรนจำาเปนตองเรยนรและฝกฝน

ควรรจกตดสนใจอยางเปนขนตอนอยบนฐานขอมลทเปนจรงและชดเจนจงจะชวยทำาใหการตดสนใจทม

ประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด

การตดสนใจ หมายถง การเลอกทาง

ปฏบตซงมอยหลายทางเปนแนวทางปฏบตไป

สเปาหมายทวางไวอาจเปนการตดสนใจกระทำา

สงใดสงหนงหรอหลายสงหลายอยางการตดสน

ใจมกเกยวของกบปญหาทยงยากสลบซบซอน

และมวธการแกปญหามากกวาหนงอยเสมอ ผ

ตดสนใจตองเลอกปฏบตเพอใหบรรลเปาหมาย

อยางดทสดและเกดผลสงสด

การตดสนใจเปนสทธขนพนฐานทตดตว

เรามาตงแตเกดเพยงแตในวยเดกเรายงตดสนใจ

ดวยตนเองไมได แตเมอเขาสวยรน มความเจรญเตบโตทงทางรางกายและจตใจ เราตองเรมเรยนรทจะ

ตดสนใจในสงตางๆดวยตนเองยงถาเราเปนผใหญมากขนเรากยงตองตดสนใจในเรองสำาคญๆในชวตและ

ไมสามารถใชอารมณมาตดสนใจเหมอนในวนเดกอกตอไป

การตดสนใจทดควรเรมตนดวยการแสวงหาขอมลเปรยบเทยบหาเหตผลหลายๆดานมาประกอบ

ไมควรตดสนใจเพราะคนสวนใหญทำาเชนนนหรอตดสนใจดวยอารมณ

การตดสนใจเรองเพศสมพนธกเชนกน ไมใชสงทเราควรกระทำาตามอยางกน โดยปราศจากการ

ทบทวนคดไตรตรองอยางรอบคอบหากเพอนของเราหรอคนทอยในวยไลเลยกบเราคบเพศตรงขามเปน

แฟน เปนคนรก โดยไมไดมการแตงงานหรอมเพศสมพนธกบคนรก กไมจำาเปนทเราจะตองตดสนใจทำา

ตามอยางเพอนเพราะการตดสนใจเรองเพศเปนเรองของแตละคน

คนจำานวนมากไมมหลกเกณฑทแนนอนในการตดสนใจในเรองการสรางสมพนธกบตางเพศหรอ

มเพศสมพนธวยรนบางคนกเอาอยางคนวยเดยวกนเปนเกณฑบางคนกเอาความตองการของตนเองเปน

เกณฑบางคนกไมเหนดวยกบคานยมทพอแมหรอผใหญปลกฝงมาบางคนกไมสนใจกฎเกณฑของครอบครว

วยรนจำาเปนจะตองรจกตนเอง รจกประเมนตนเองวาหากเกดการมเพศสมพนธแลวจะเกดอะไรขนบาง

เพอชวยในการตดสนใจมดงน

(1)การกระทำาเชนนจะมผลอยางไรในอนาคต

(2)จะมผลกระทบตอการเรยนหรอไม

(3)คนทวไปหรอมสลมเราทำาหรอควรทำาในสงนหรอไม

(4)จะมผลกระทบตอครอบครวหรอไม

(5)มการเกดโรคตดตอหรอไม

(6)พรอมทจะแกปญหาตอผลกระทบตางๆทจะตามมาหรอไม

65

การแสวงหาความชวยเหลอจากผอนเมอเกดปญหา

เมอวยรนมปญหาและแกปญหาของตนเองไมได หรอไมแนใจวาการแกปญหาดวยตนเองจะถก

ตองหรอไมหรอตองการคำาแนะนำาจากประสบการณของผทเคยผานรอนผานหนาวมากอนกควรขอความ

ชวยเหลอปรกษาพอแมเปนอนดบแรก เพราะจะเปนคนทรกเราอยางแทจรง พรอมทจะใหอภยและชวย

เหลอเรานอกจากนญาตผใหญและครอาจารยกสามารถขอความชวยเหลอจากทานไดสมพนธภาพและ

เพศสมพนธเปนเรองความรบผดชอบตอตนเองตอผอนและตออลลอฮ

66

ตวชวด พ 2.1 ม.4-6 พ 5.1 ม.4-6

1.วเคราะหสาเหตและผลของความขดแยงทอาจเกดขนระหวางนกเรยนหรอเยาวชนใน

ชมชนและเสนอแนวทางแกไขปญหา

2.วเคราะหปจจยทมผลตอสขภาพหรอความรนแรงของคนไทยและเสนอแนวทางปองกน

สาระการเรยนรแกนกลาง

1.ความขดแยงทอาจเกดขนระหวางนกเรยนหรอเยาวชนในชมชน

-สาเหตของความขดแยง

-ผลกระทบทเกดจากความขดแยงระหวางนกเรยนหรอเยาวชนในชมชน

-แนวทางในการแกปญหาทอาจเกดจากความขดแยงของนกเรยนหรอเยาวชนใน

ชมชน

2.ปจจยทมผลตอสขภาพของคนไทยและเสนอแนวทางปองกน

1. ความขดแยงทอาจเกดขนระหวางนกเรยนหรอเยาวชนในชมชน ความหมายความขดแยง

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพ.ศ.2525ใหคำาอธบาย“ขดแยง”วา”ขด”หมายถงไมทำา

ตามฝาฝนขนไวสวน“แยง”หมายถงไมตรงกนไมลงรอยกนตานไวทานไวรวมความแลวความขด

แยงจงหมายถง“สภาพความไมลงรอยกนคอไมยอมทำาตามและยงมการตานทานเอาไว”

พจนานกรมWebsterDictionaryไดใหความหมายของคำาวา“ความขดแยง”(Conflict)หมาย

ถงการตอส(Fight)การทำาสงคราม(Warfare)ความไมลงรอยตอกนหรอเขากนไมได(Incompatible)

ตรงกนขามกน (Opposition) จนความแตกตางระหวางกลมหรอเผาพนธ สมพนธภาพทแตกตางกนน

ทำาใหเปนชนวนแหงการตอสแขงขนระหวางกน”

หากเราสนใจความขดแยงเพยงสภาพหรออาการทมองเหนดงนยามทปรากฏในพจนานกรมเรา

ยอมเกดความจำานนและยอมรบตามความจรงทเหนวา ความขดแยงเปนธรรมชาตของสงทงหลายทตอง

หนวยการเรยนรท 5

การจดการความขดแยงความรนแรงในสงคม

อยางสนตวธในสงคมพหวฒนธรรม

67

เกดขนแตตามทศนะของนกคดยคใหมหลายคนมองวาความขดแยงเปนสงทสามารถและควรตองมการ

บรหารจดการ

ความขดแยงเปนปรากฏการณทเกดขนในสงคมและเกอบจะเปนสวนหนงของการดำาเนนชวตใน

สงคม ทงในชวตสวนตว ครอบครว และททำางาน สงเหลานไมใชสงทคนตองการ แตกไมใชสงทเราอาจ

ปฏเสธและหลกเลยงไดแมทสดแลวความขดแยงกจะเกดขนอยดดงนนเพอใหปรากฏการณนนนำามาซง

ประโยชนแกสงคมสมาชกในสงคมโดยเฉพาะผนำาจงมหนาททำาใหประเดนความขดแยงไมนำามาซงความ

รนแรงทไมกอประโยชนตอสงคมการทจะตองเขาใจวางแผนตดสนใจสงการกำากบควบคมความขดแยง

เพอใหเกดประโยชนกคอการบรหารความขดแยงนนเอง

ความขดแยงหมายถงปฏสมพนธทมลกษณะของความไมเปนมตรหรอตรงกนขามหรอไมลงรอย

กนหรอความไมสอดคลองกนลกษณะของความไมลงรอยกนหรอไมสอดคลองกนนจะเกยวของกบประเดน

ตางๆหลายประเดนเชนเปาหมายความคดทศนคตความรสกคานยมความสนใจความสมพนธเปนตน

ความขดแยงทมการบรหาร

คนเรามความเขาใจเกยวกบความขดแยงดวยพนฐานความคดความเชอ2ลกษณะคอแนวคด

ดงเดมและแนวคดรวมสมย(ยคใหม)ซงแนวคดหรอความเชอนจะสงผลไปถงพฤตกรรมของการบรหาร

ความขดแยงดงตารางเปรยบเทยบ

ตาราง ๑ เปรยบเทยบความเขาใจเกยวกบความขดแยง

จากฐานความคดทตางกนสมาชกและทงผนำาของสงคมยอมมวธปฏบตตอความขดแยงตางกน

โดยผทมฐานความคดแบบยคใหมจะมองวาความขดแยงเปนสงทควรจะมการบรหารจดการทงนเพราะ

ความขดแยงทไมไดรบการบรหารจดการจะนำาไปสผลเสยตางๆมากมายผลทตามมาของความขดแยง

เปนไดทงสองดานกลาวคอถาจดการความขดแยงอยในจดทเหมาะสมทสดผลของความขดแยงจะออก

มาในทางบวก

แตถาผลออกมาในทางลบกจดวาเปนความขดแยงทนำาไปสการทำาลายมากกวาการสรางสรรค

ผลของความขดแยงม2ลกษณะคอ

1.ความขดแยงเปนสงทควรหลกเลยงหรอ

ระงบ

2.ความขดแยงเกดจากการมคนกระทำาให

เกดขน

3.ความขดแยงเปนสงทเลวราย

1.ความขดแยงเปนสงทหลกเลยงไมได

2.ความขดแยงสามารถจดการได

3.ความขดแยงมกจะเปนประโยชน

4.ความขดแยงเปนเรองปกตเปนผลของ

การเปลยนแปลง

แนวคดดงเดม แนวคดดงเดม

68

ความขดแยงทสงผลในทางบวก มลกษณะตางๆ ดงตอไปน

1. ลดความเขมขนของความขดแยง ไดมการระบายขอขดแยงระหวางบคคลหรอกลมซงเกบกด

ไวเปนเวลานานทำาใหลดความตงเครยดในสงคมหรอทำาใหความสมพนธของบคคลดขน

2.กระตนเราใหหาความจรงใหมหรอทางแกปญหาใหม

3.เพมสามคคและการทำางานกลม

4.แสดงใหเหนถงกำาลงหรอความสามารถ

5. นำาไปสการเปลยนแปลงในเชงสรางสรรค สงคมมการปรบตวใหเขากบความเปลยนแปลงได

อยางตอเนอง

6. สมาชกในสงคมไดมการแลกเปลยนเรยนรความคดเหนซงกนและกนยอมรบความแตกตาง

ระหวางบคคลรจกการปรบตวและการประสานงานกนทำาใหคณภาพชวตดขน

ความขดแยงทสงผลในทางลบมลกษณะตางๆดงตอไปน

1.เปนอปสรรคตอความคลองตวในการทำางาน

2.ขวางกนกระบวนการตดสนใจ

3.เปนเหตใหเกดการแบงพวกแตกสามคค

4.ลดทอนความสามารถในการทำางานเกดการสญเสยทรพยากรและเวลา

5. มงจะเอาชนะกนมากกวาทจะมองถงผลกระทบตอเปาหมายโดยรวมของสงคม นำาไปสความ

สบสนยงเหยงและไรซงเสถยรภาพของสงคม

6. นำาไปสความตงเครยดมากขน หรอมผลกระทบตอสขภาพจตของคนในสงคมมากขนเมอเรา

ยอมรบวาความขดแยงเปนธรรมชาตของสงคมซงจะใหทงประโยชนและโทษตอบคคลและสงคมประเดน

จงอยทวาทำาอยางไรใหไดประโยชนมากทสดและเกดโทษนอยทสด

ลกษณะของความขดแยง

ล กษณะของความขดแย ง อาจจะ

แสดงออกมาหรอมลกษณะดงตอไปน

1) จะมบคคลหรอฝายอยางนอยทสด 2

ฝายหรอบคคล2บคคลทเขามาเกยวของสมพนธ

กนและมปฏสมพนธบางอยางตอกน

2)แตละบคคลหรอแตละฝายจะมความ

เชอและคานยมเฉพาะซงแตละบคคลหรอสมาชก

ในแตละฝายตระหนกและมองเหนในความเชอและ

คานยมนน

3) ปฏสมพนธระหวางแตละฝาย ซงจะ

แสดงออกมาเปนพฤตกรรมทแสดงถงการขมขการ

ลดพลงการกดดนฝายตรงขามเพอใหไดมาซงชยชนะ

4) แตละบคคลหรอแตละฝาย เผชญหนากนหรอแสดงปฏกรยาในลกษณะตรงขามกนหรอเปน

69

ปฏปกษตอกน

5)แตละบคคลหรอแตละฝายจะแสดงปฏกรยาทกอใหเกดความเหนอกวาทางดานอำานาจตออก

ฝายหนง

จากลกษณะของความขดแยงดงกลาวขางตน จะเรยกวาเปนความขดแยงระหวางบคคล ซง

นอกจากจะเกดระหวางบคคลหรอกลมหรอฝายแลวยงเกดขนในตวบคคลดวยตวอยางเชนบคคลคนหนง

อาจจะมความคดทขดแยง เชน นกเรยนอาจจะชอบเพอนในหองชอเอ แตเออาจจะรกใครชอบพอ

สนทสนมกบบซงนกเรยนไมชอบบความรสกขดแยงอาจจะเกดขนกบนกเรยนความยงยากในการตดสน

ใจกจะเกดขนวาควรจะเลกคบกบเอหรอไมเปนตน

2. การบรหารความขดแยง 3 แบบ สงคมทมความมนคงและเจรญ จะพบวาสงคมนนมความขดแยงเปนเครองหลอเลยงอย ระดบ

ความขดแยงทพอเหมาะจะทำาใหเกดความสรางสรรค มความสามคคสรางความเจรญใหแกสงคม แตถา

ความขดแยงสงหรอมมากเกนไปจะทำาใหเกดความแตกแยกเปนปญหาแกสงคมผนำาและสมาชกในสงคม

จงตองมวธในการบรหารความขดแยงซงดำาเนนการได3แบบคอ

1.การกอตวความขดแยงอาจมสาเหตทงทตงใจและไมตงใจเชนลกษณะสวนบคคลของคนบาง

คนทอาจกอใหเกดความขดแยง ลกษณะโครงสรางของสงคม ทงจดมงหมาย คานยม วตถประสงค

บรรยากาศการสอสารและการจดสรรทรพยากรเปนตนการกระตนใหเกดความขดแยงขนจะชวยใหเกด

การปรบตวและแกไขขอบกพรองสรางความกระตอรอรนใหเกดขนแตตองระมดระวงควบคมใหเกดขน

ในทางบวก

2.การแกไขระงบความขดแยงเมอฝายตางๆรบรวามความขดแยงเกดขนความขดแยงทรสกได

เปนความรสกวาถกคกคาม ถกเกลยดชง กลว หรอไมไววางใจ พฤตกรรมทแสดงออก อาจแสดงความ

กาวราวการแขงขนการโตเถยงหรอการแกปญหาการแกปญหาหรอระงบความขดแยง เปนการทำาให

ความขดแยงสนสดลงอาจโดยใหทกฝายตกลงกนหรอใหฝายหนงฝายใดชนะไป

3.การปองกนความขดแยงสมาชกและผนำาสงคมตองสงเกตรบรการเกดขนของปจจยทจะกอให

เกดความขดแยงและตองประเมนรวาความขดแยงนนจะเกดผลเชงบวกหรอลบแลวดำาเนนการปองกนม

ใหความขดแยงเกดขนเชนโดยการสรางบรรยากาศใหคกรณของความขดแยงสามารถแลกเปลยนความ

คดเหนไดอยางเปนอสระ

3.การบรหารความขดแยงตองรเหตปจจย สาเหตหรอทมาของความขดแยง

ความขดแยงระหวางบคคลหรอระหวางกลมเกดขนไดจากสาเหตหรอแหลงตางๆดงน

1)มนษยสมพนธระหวางบคคลหรอกลมบคคลซงมลกษณะดงน

(1)ความไมเขาใจกน

70

(2)ความสมพนธทเพกเฉยและไมเกอกลกน

(3)ความลมเหลวของการสอความหมายอยางเปดเผยและซอตรง

(4)บรรยากาศของการไมไววางใจซงกนและกนความกดดนและการแขงขน

(5) การบรของบคคลทอยในสภาวการณของความขดแยงทมผลตอบคคลอน ใน

สภาวการณนนซงเปนไปในทางสงเสรมใหเกดความขดแยง

2)การแขงขนเพอใหไดมาซงรางวลทมอยจำากดไมวาจะเปนสงตอบแทนอนๆสถานภาพความ

รบผดชอบและอำานาจ

3)องคประกอบสวนบคคลความขดแยงอาจเกดจากบคลกภาพสวนบคคลเชนการมสญชาตญาณ

ของความรนแรงกาวราวตองการการกแขงขนฯลฯซงแตละคนอาจจะมมากนอยแตกตางกน

4. ผลกระทบทเกดจากความขดแยงระหวางนกเรยน หรอเยาวชนในชมชน ผลกระทบทเกดจากความขดแยง

ความขดแยงเปนสงทดหรอไมดขนอยกบแนวคดและความเชอของแตละบคคลบางคนมองความ

ขดแยงเปนสงไมดเปนของคกบความรนแรงสำาหรบกลมบคคลบางกลมในปจจบนมแนวความคดวาความ

ขดแยงเปนสงปกตทเกดขนตามธรรมชาตความขดแยงบางอยางเปนสงทดเพราะชวยกระตนใหคนพยายาม

แกปญหาโดยเปลยนความขดแยงใหมประโยชนและสรางสรรค

ในกรณทมพฤตกรรมกาวราวรนแรงระหวางสมาชกในกลมทมความขดแยงกน อาจจะกอใหเกด

การบาดเจบหรอถงขนเสยชวตรวมไปถงบคคลอนอาจไดรบความเดอดรอนจากการกระทำานนๆซงไมได

มสวนเกยวของกบปญหาความขดแยงของกลมนแตอยางใด จากปญหาความขดแยงระหวางกลมอาจจะ

ขยายวงกวางกลายเปนความขดแยงของคนกลมใหญจนกระทงกลายเปนปญหาของสงคมซงปญหาความ

รนแรงดงกลาวจะมผลตอคณภาพการศกษาเลาเรยนของเยาวชนกลมนตามไปดวยเกดภาพพจนทางดาน

ลบของสมาชกในกลมและของสถาบนทางการศกษาทกลมสงกดอยรวมถงความวตกกงวลความกลวของ

ประชาชนในสงคมทมตอกลมเหลาน

แนวทางในการแกปญหาหรอลดความขดแยง

การเลอกหาวธการตางๆมาจดการกบความขดแยงอาจใชวธการตามพฤตกรรมทเปนหลกสำาคญ

ม5วธไดแก

1. การหลกเลยง การหลกเลยงเปนวธการทใหประสทธผลนอยทสดใน5วธของการบรหารความ

ขดแยงทงหมดเพราะเนองจากการหลกเลยงมไดทำาใหความขดแยงนนหมดไปแตเปนเพยงการหลบเลยง

จากปญหาทไมไดเกดการแกไขและพรอมทจะกลบมาเจอกบปญหาไดอกตลอดเวลารวมทงยงอาจเปนการ

กอใหคกรณเกดโทสะไดเชนฝายตรงขามอาจจะคดวาเราไมใหความสำาคญหรอสนใจเพยงพอในการรบ

ฟง จงกลบกลายเปนการเพมความขดแยง โดยไมยงเกยวกบฝายตรงขามทจะนำาขอโตแยงเขามาหาตน

หรอโดยวธการเปลยนประเดนการสนทนา(ChangingIssues)

2. การปรองดอง เปนวธการแกปญหาดวยการยอมเสยสละความตองการของตนเองเพอทจะให

ฝายตรงขามบรรลความตองการของตนเปนการสรางความพงพอใจใหแกอกฝายเพอหลกเลยงความขดแยง

71

แตวธนมกจะไมกอใหเกดความพงพอใจแกผยนยอมใหเพราะตนตองยอมสละความตองการและ

เปาประสงคของตนใหแกผอน จงเปนการสรางความคบแคนใจทตดอยในใจ วธการนจงไมใชวธทม

ประสทธภาพมากนกในการแกปญหาความขดแยง

3. การประนประนอม เปนวธทบคคลทง2ฝายทมความขดแยงสามารถตกลงกนไดโดยวธ“พบ

กนครงทาง” ตางฝายตางตองยอมลดความตองการของตนบางสวน ดงนน วธการนนจงเปนการทแตละ

ฝายตองเสยสละบางสวนเพอใหไดขอตกลงทสามารถยตปญหาความขดแยง มกจะพบไดวาบคคลทง 2

ฝายจะไมคอยเหนดวยอยางเตมทนกในระยะยาวเพราะตางฝายตางกตองยอมเสยบางสวนของตนอาจจะ

ดวยความไมเตมใจ

4. การแขงขน เปนการใชวธเอาแพเอาชนะเพอใหตนเองสามารถบรรลความตองการอาจจะตอง

ใชอำานาจ หรอการแสดงความกาวราวรนแรง อนอาจจะเกดมาจากเมอมมอปสรรค หรอสงขดขวางมให

บรรลเปาหมายจงใชวธการทจะตองทำาลายอกฝายหนงเพอ

ใหไดในสงทตนหวงไว

5. การรวมมอกน โดยทวไปการแกไขความขดแยง

ดวยการพบหนาพดเจรจาทำาความตกลงกน เปนวธทม

ประสทธภาพมากทสดจากวธการแกปญหาความขดแยงท

กลาวมาแลวทงหมดคกรณทง2ฝายยนยอมทจะหนหนา

เขาหารอกนเพอหาวธทดทสดในการชวยกนบรหารความ

ขดแยงการรวมมอกนเปนการทำาความตกลงกนในลกษณะ

ของการบรรลถงขอยตโดยวธการซงคกรณทง 2 ฝายท

เกยวของมความพงพอใจและยนยอมพรอมใจชนะดวยกน(Win-win)รวมทงยอมทจะปฏบตตามผลของ

ขอยตนน อยางไรกตามวธการนจำาเปนจะตองใชระยะเวลามากในการจดการแกไขปญหาแตกเปนวธทด

ทสด

นอกจากวธการแกไขความขดแยง 5 วธ ดงกลาวมาแลวยงมวธอนๆอก เชนการนงลงเจรจา

การใชบคคลทสาม

การแกปญหาความขดแยงหมายถงการลดหรอขจดความขดแยง เพอทำาใหพฤตกรรมของการ

ขดแยงหายไปหรอสนสดลงซงปญหาดานความขดแยงของวยรนมแนวทางแกปญหาดงน

1) ใหคำาแนะนำาแกวยรนทมปญหา โดยหาบคลากรทมประสบการณ เขาใจความรสกและความ

ตองการของวยรนมาชวยแกปญหา

2) คร อาจารย และผปกครองตองเขาใจปญหาความขดแยงและหาแนวทางแกไข เชน การแก

ปญหาโดยการใชแนวคดเชงบวกการใหนกเรยนมสวนรวมในการแกปญหาตลอดจนการแกปญหาโดยไม

ใชความรนแรง

3) วยรนทมอารมณรนแรง สามารถใชหลกธรรมเพอชวยระงบอารมณได เชน การฝกวปสสนา

เจรญสตปฏฐานหรอฝกอานาปานสตเปนตน

72

4) จดใหมโครงการเสรมสรางสนตวฒนธรรมในโรงเรยนและพฒนาศกยภาพบคลากรในสถาน

ศกษา

5)มวธการหรอกระบวนการคลคลายความขดแยงโดยใชหลกการประนประนอม

ทกษะการสอสารกบการแกปญหาความขดแยง

สาเหตของปญหาความขดแยงซงทำาใหเกดการใชความรนแรงอาจเปนเพราะทกษะการสอสารไม

ดพอซงกอใหเกดความเขาใจผดและสงผลใหเกดปญหาตางๆตามมา

การสอสารหมายถงการนำาขาวสารสงไปยงทหมายโดยการพดหรอการแสดงพฤตกรรมตางๆดง

นนการสอสารจงเปนกญแจสำาคญในความสำาเรจของความสมพนธซงการสอสารทดจะชวยลดปญหาความ

ขดแยงระหวางนกเรยนหรอเยาวชนในชมชนลงได

1)กระบวนการสอสาร

มกระบวนการสอสารทมประสทธภาพซงกระบวนการของการสอสารประกอบดวย3สวนคอ

ผสงขาวสารสอทใชสงขาวสารและผรบขาวสาร

2)ทกษะการสอสารเพอลดและแกปญหาความขดแยง

ทกษะการสอสารทมประสทธภาพสามารถชวยลดและแกปญหาความขดแยงไดซงควรเสรมสราง

ทกษะการสอสารดงน

(1)การเปนผสงขาวสารทดตองเปนผทสงและรบขาวสารไดดมทกษะพดทดเชนพด

ดวยระดบนำาเสยงทเหมาะสมไมเรวไมชาจนเกนไปชดถอยชดคำาพดตรงประเดนขณะพดควรหนหนาให

ผฟงเปนตน

(2) การรบขาวสารและการเปนผฟงทด ควรทกษะการฟงทด เชน ฟงอยางตงใจ และ

ทบทวนสงทฟงอยางมเหตผลมสมาธในการฟงเปนตน

5. ปจจยทมผลตอความรนแรงของคนไทยและแนวทางปองกน ขาวทวยรนกอความรนแรงเชนขาวทวยรนใชปนยงเพอนนกเรยนเสยชวตยกพวกตกนระหวาง

สถาบนปญหาเหลานจดวาเปนปญหาทางสงคมทนบวนไดมแนวโนมทแสดงออกถงการทวความรนแรง

ขนเรอยๆ

“วยรน”เปนวยทผคนมกเรยกกนวา“วยหว

เลยวหวตอ” เพราะวยนพยายามทจะคนหาความ

เขาใจในตนเองยงในโลกปจจบนมการเปลยนแปลงไป

อยางรวดเรวการตดตอสอสารทำาไดอยางรวดเรวสง

ผลใหโลกทศนของวยรนกวางขน บางคนกคนพบ

ตนเองในทางทถกตองแตบางคนกลบหนเหไปในทาง

ทผดทำาใหเปนบอเกดของปญหาทเราเหนในปจจบน

73

ถาจะวเคราะหถงปรากฏการณของความรนแรงทเกดขนกบวยรนในขณะนคดวาคงจะมสาเหต

มาจากหลายๆดานทงการเปลยนแปลงดานอารมณของวยรนสภาพครอบครวสภาพสงคมตางๆทเปน

ตวหลอหลอมพฤตกรรมของวยรนผานสอตางๆทงภาพยนตร วดโอ เกม ทลวนมผลตอความรนแรง

เขาไปอยในจตใตสำานกโดยทเขาเองกไมรตว

สงสำาคญทสดทจะบงชถงพฤตกรรมของวยรนกคอครอบครว เพราะครอบครวเปนสถาบนทม

อทธพลสำาคญทสดในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของวยรน ครอบครวจะเปนหนวยพนฐานทคอยเสรม

สรางประสบการณของเดกเมอยางเขาสวยรนความสมพนธกบบคคลในครอบครวจะยงยากสลบซบซอน

มากขน และมกจะเกดปญหาขดแยงกนเสมอๆ เราจะสงเกตไดงายๆ วาวยรนเรมมความรสกอยากเปน

อสระไมอยากใหใครมาบงคบและตองการเปนตวของตวเองดงนนสวนสำาคญทสดคอพอแมทตอง

เปนแบบอยางทดใหลกควรใหคำาปรกษาเขาใจในชวตของเดกวยนไมขดขวางหามในสงทเขาตองการ

คนหาแตควรใหคำาปรกษาทดเพราะเดกวยนยงหามกเหมอนยงย

โดยทวไปแลวเดกวยรนมกจะเกดความขดแยงกบพอแมเสมอทำาใหหนเหชวตไปหาเพอนเปนสวน

ใหญกลมเพอนจงเปนสงแวดลอมทวยรนใหความสำาคญเหนออนใดจงเกดการเกาะตดความเปนพรรคเปน

พวกสบเนองไปจนถงความเปนสถาบนและยดถอปฏบตกฎเกณฑทรนพในสถาบนตงขนเราจงเหนกลม

วยรนตางสถาบนยกพวกตกนมาตงแตสมยรนปรนพอสบมาจนถงรนปจจบน

จากสาเหตททำาใหวยรนใชความรนแรงในการตดสนปญหาทำาใหเราเหนวาครอบครวนาจะเปน

จดเรมตนทดทสด ในการปลกฝงอบรมเดกสรางบคลกภาพทดใหแกเดกเมอเขาโตขนและยางเขาสวยรน

พอ แมตองเปนสวนสำาคญในการชแนวทางการดำาเนนชวต การแกไขปญหาตางๆดวยวธทถกตอง และ

ตองเขาถงอารมณความรสกของวยรนไมดดาหรอปลอยจนเกนไปเพราะสาเหตเหลานจะทำาใหวยรน

กลายเปนคนทกาวราวและตตวออกหางจากครอบครวไปมวสมกบเพอนๆและเลอกเดนในแนวทางท

ผดจนกลายเปนปญหาของสงคมอยางทปรากฏในปจจบน

6. การจดการความรนแรง ความหมายของความรนแรง

ความรนแรง หมายถง การจงใจใชกำาลงหรอ

อำานาจทางกายเพอขมขหรอกระทำาตอตนเองตอผอน

ตอกลมบคคลหรอชมชน ซงมผลทำาใหเกดหรอมแนว

โนมทจะมผลใหเกดการบาดเจบตายหรอเปนอนตราย

ตอจตใจ หรอเปนการยบยงการเจรญงอกงามหรอการ

กดกนหรอปดกนทำาใหสญเสยสทธบางประการและ

ขาดการไดรบในสงทสมควรจะไดรบหรอสรปงายคอ

หมายถงการใชกำาลงหรออำานาจเพอคกคามหรอทำาราย

ตนเองและหรอผอนซงสงผลทำาใหเกดการบาดเจบเสยชวตและบาดแผลทางจตใจ

74

ปญหาความรนแรงของเยาวชนเปนอกปญหาหนงทเกดขนมายาวนานในสงคมไทยนบวายงจะ

ทวความรนแรงและกำาลงขยายมากขนเรอย ๆ ซงในอดตเดกมกเปนผถกกระทำาแตปจจบนกลายเปนผ

กระทำา

ประเภทความรนแรง องคการอนามยโลก(WHO,1997)ไดแบงประเภทของความรนแรงไวในเบองตนเปน3กลมใหญๆ

ดงน

1.ความรนแรงตอตนเอง

2.ความรนแรงระหวางบคคล

3.ความรนแรงระหวางกลม

ความรนแรงตอตนเองหมายถงลกษณะความรนแรงทเกดขนจากบคคลกระทำาตอตนเองความ

รนแรงกลมนยงสามารถแบงยอยเปน2ประเภททเฉพาะเจาะจงไดดงน

1)พฤตกรรมการฆาตวตายซงรวมทงความคดฆาตวตายความพยายามฆาตวตายและ

การฆาตวตายโดยสมบรณ

2)พฤตกรรมการทำารายตนเองหมายรวมถงการกระทำาใหตนเองบาดเจบและพฤตกรรม

ทำารายตนเองอนๆทมงรายตอตนเองหรอทำาใหตนเองอยในภาวะเสยงอนตรายแตไมจำาเปนตองมผลถง

เสยชวต

ความรนแรงระหวางบคคลหมายถงความรนแรงทกระทำาโดยบคคลอนหรอกลมบคคลอนความ

รนแรงกลมนสามารถแบงยอยเปน2ประเภททเฉพาะเจาะจงไดดงน

1)ความรนแรงในครอบครวหมายถงความรนแรงทเกดขนระหวางสมาชกในครอบครว

คสมรสทไมจำาเปนตองเกดขนเฉพาะภายในบานเทานน ไดแก ความรนแรงตอเดก ความรนแรงระหวาง

สามภรรยาและความรนแรงตอผสงอาย

2) ความรนแรงในชมชนหมายถง ความรนแรงทเกดขนระหวางบคคลภายนอกบานท

คนเคยกนหรอเกดจากบคคลทรจกกนโดยไมมความสมพนธตอกนหรอเกยวดองเปนญาตพนองกนหรอ

คนแปลกไดแกความรนแรงทเกดจากการรวมกระทำาผดตงแต2คนขนไปการใชความรนแรงทางเพศการ

ขมขนโดยคนแปลกหนาการใชความรนแรงแบบสมกระทำาตอใครกไดการใชความรนแรงทางกายระหวาง

วยรน ความรนแรงทเกดขนในครก และความรนแรงทเกดขนในสถานทหรอสถาบนตาง ๆ ไดแก ความ

รนแรงทเกดขนในโรงเรยนในททำางานหรอโรงงานไดแกการลวนลามทางเพศและความรนแรงทเกดขน

ในสถานพยาบาลคนชราไดแกการทอดทงไมดแลและการทบต

ความรนแรงระหวางกลมหมายถงความรนแรงทกระทำาโดยกลมบคคลกลมใหญเปนความรนแรง

ทเกดจากรฐหรอประเทศซงอาจเปนการใชความรนแรงโดยแอบแฝงอยในรปแบบของการใชกฎเกณฑทาง

สงคมเปนเครองมอในการกอใหเกดผลเสยตอบคคลและความไมเทาเทยมกนหรอเลอกปฏบตระหวางเพศ

เปนตนซงความรนแรงกลมนสามารถแบงยอยออกเปน3ประเภทดงน

75

1)ความรนแรงทางสงคมหมายถงการใช

ความรนแรงในประเดนปญหาทางสงคม ไดแก

การกระทำาอาชญากรรมการใชความรนแรงทเกด

จากความเกลยดชงเหยยดผวหรอเหยยดเชอชาต

กลมชนการกระทำาของผกอการรายหรอการใช

ความรนแรงโดยกลมประทวง

2)ความรนแรงทางการเมองหมายถงการ

ใชความรนแรงทเกดจากสงคราม ความขดแยง

และการใชความรนแรงของรฐหรอความรนแรงท

เกดจากคนกลมใหญไดแกการขมขนระหวางสงครามและการใชความรนแรงทมผลตอรางกายและจตใจ

ในกจการของสงครามเชนการทรมานเชลยทางการเมองเปนตน

3) ความรนแรงทางเศรษฐกจ หมายถง การใชความรนแรงโดยกลมคนกลมใหญทหวงผลทาง

เศรษฐกจรวมทงกจกรรมทกอใหเกดการลมเหลวทางเศรษฐกจการโจมตทางเศรษฐกจกอใหเกดผลลบ

ดานเศรษฐกจทงทางตรงและทางออมการปฏบตไมใชบรการทจำาเปนการกระทำาทกอใหเกดการแตกแยก

ทางเศรษฐกจมลเหตจงใจใหเกดการใชความรนแรงในกลมนอาจเกดจากแรงจงใจเพยงประเดนเดยวหรอ

หลายๆประเดนรวมกนกได

ลกษณะของความรนแรง

พฤตกรรมความรนแรงมหลายลกษณะทงทเปนความรนแรงทางดานรางกายจตใจและทางเพศ

การใชพฤตกรรมรนแรงในโรงเรยนแสดงออกหลายรปแบบอาท

การรงแกการกลนแกลง

การขมขคกคาม

การใชกำาลงตอสทำารายกน

การใชวาจาหรอทาทางใหอกฝายรสกอบอายหรอเจบปวดทางจตใจ

การใชอาวธทำารายกน

การปฏบตอยางไมเปนธรรม เชน บางกลมไดรบสทธพเศษบาง

อยางหรอความผดอยางเดยวกนแตการลงโทษตางกนหรอการใชอคต

การลวงละเมดทางเพศ

ผลกระทบของความรนแรงในโรงเรยน

1.กระทบตอศกยภาพการเรยนรและความรสกเปนสข

2.กอใหเกดความสญเสยทางจตใจสงคมและเศรษฐกจ

3.กอใหเกดพฤตกรรมเลยนแบบ

76

7. ความขดแยง ความรนแรงในวยรน และแนวทางสมานฉนทเพออยในสงคม

พหวฒนธรรมอยางสนตสข ความรนแรงทเกดขนในสงคมของเดกและเยาวชนมระดบความรนแรง วธการทใชความรนแรง

และเงอนไขเชงบรบททางสงคมและวฒนธรรมของการใชความรนแรงทแตกตางกนไป ปรากฏการณของ

การกระทำารนแรงในโลกของเดกวยรนสะทอนใหเหนบรบททางสงคมและวฒนธรรมเมองทเปนเบาหลอม

ความรนแรงของเดกวยรนไทยดงน

บรบทสงคมกบความรนแรง 1.สภาพครอบครวทออนแอบนวถชวตแบบทนนยม

เดกทกระทำารนแรงเตบโตขนในสภาพครอบครวทมความไมพรอมพอแมมวธคดในการเลยงดลก

โดยมงเนนการหาเลยงชวตมากกวาทจะพฒนาจตใจและพฒนาวธคดในการใชชวตทดพอแมมอำานาจนอย

ในการตอรองตอการรองขอวตถของลก มคานยมในการเลยงดลกในลกษณะไมมงเนนการพฒนาตนไปส

ความสำาเรจทางการศกษาและมความอดทนตำาตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของลกมการเปรยบเทยบ

ลกของตนเองกบเดกคนอนผานการครอบครองวตถและการมเพอนทมฐานะทางเศรษฐกจทดมากกวาท

จะมงเนนการพฒนาทางดานจตใจและคณธรรม พอแมมลกในขณะทยงไมมความพรอมเชน มวฒภาวะ

ทางอารมณและความอดทนนอยหารายไดโดยการจำาหนายยาเสพตดมพฤตกรรมตดการพนนและคานยม

การเสยงโชคการเลยงดลกเปนไปในลกษณะละเลยขาดความใสใจอยางตอเนองจรงจงเนนการสงสอน

อบรมในลกษณะพรำาบนเดกเตบโตขนโดยสรางอตลกษณผานการใชภาษาทาทางคำาพดและการมอง

โลกแบบไมไววางใจกาวราวใชเวลาอยกบสงคมกลมเพอนรวมกลมนอกบานตงกลมแกง

2.อดมการณการศกษาแบบทนนยม

การทครอาจารยสนใจแตคนเกง นกเรยนทเรยนด ใหคณคาแกเดกทมพนฐานทางครอบครวทด

ชนชมคนทสรางชอเสยงใหโรงเรยนทงเรองการ

เรยนและกจกรรม โดยพงเปาหมายไปทการ

พฒนาโรงเรยนไปสความเปนโรงเรยนทมชอ

เสยงทำาใหละเลยหรอมองขามเดกชายขอบทคร

อาจารยจะตองใชเวลาและกลยทธอยางมากใน

การพฒนาพวกเขาเหลานนเพอปรบเปลยนอต

ลกษณ วธคดใหเปนคนทมคณคาในสงคม ม

คณธรรมจรยธรรมการทผบรหารโรงเรยนหรอ

ครอาจารยผกตดความสำาเรจของการทำางานอยทระบบการทำาใหโรงเรยนมชอเสยงผานวธการทมนกเรยน

ไปสอบแขงขนเขาศกษาตอไดมากกวาสถาบนอนการมนกกฬาทชนะเลศในการแขงขนระดบชาตเปนตน

ทำาใหเดกนกเรยนทสวนหนงถกกระทำารนแรงมาจากครอบครวแลวนนกลายเปนเดกชายขอบในบรบทของ

โรงเรยนและพฒนาการกระทำารนแรงทมระดบความรนแรงมากขนกลายเปนคนชายขอบของสงคมตอไป

77

3.ผนำาชมชนนยมจำานวนคะแนนเสยงมากกวาความตงใจในการพฒนาสงคมและเยาวชน

ความสมพนธระหวางผนำาชมชนครและผปกครองมชองวางในการพฒนาและสงเสรมเยาวชนให

เปนคนทมคณภาพในสงคม ผนำาชมชนยงไมสามารถทำาใหชาวบาน ครอาจารยเหนคณคาในการใชงบ

ประมาณเพอการพฒนาเยาวชนและสงคม แตยงคงเนนทการพฒนาวตถ บทบาทของผนำาชมชนจงเปน

เพยงนายประกนเมอเดกและเยาวชนในชมชนกระทำารนแรงและถกจบดำาเนนคด

4.ความออนแอขององคการภาครฐกบการใชกฎหมายไมครบถวนสมบรณตามเจตนารมณ

การใชกระบวนการไกลเกลยในการกระทำาผดของเยาวชนนนหากกระบวนการตดตามความ

ประพฤตขาดประสทธภาพทำาใหเกดกระบวนการเรยนรและสงเสรมการกระทำารนแรงในกลมเยาวชนเพม

มากขน กฎหมายบางประการเออตอการใหผใหญใชเดกและเยาวชนทมอายไมถง 18ป กระทำาความผด

และชาชนกบการกระทำาในสงทผดกฎหมายเชนกระบวนการคาแผนซดเถอนการคาและเสพยาเสพตด

หรอแมกระทงการฆาลางแคนคอรเปนตน

78

ตวชวด พ 4.1 ม.4-6 1.วเคราะหบทบาทและความรบผดชอบของบคคลทมตอการสรางเสรมสขภาพและการ

ปองกนโรคในชมชน

2.วเคราะหอทธพลของสอโฆษณาเกยวกบสขภาพเพอการเลอกบรโภค

3.ปฏบตตนตามสทธของผบรโภค

สาระการเรยนรแกนกลาง 1.บทบาทและความรบผดชอบของบคคลทมตอการสรางเสรมสขภาพและการปองกนโรค

ในชมชน

2.อทธพลของสอโฆษณาเกยวกบสขภาพ

3.แนวทางการเลอกบรโภคอยางฉลาดและปลอดภย

4.สทธพนฐานของผบรโภคและกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

หนวยการเรยนรท 6

สทธของผบรโภคในการเสรมสรางสขภาพ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยใหความส�าคญในการคมครองผบรโภค สทธของผบรโภคคอสทธของมนษยชนสทธของแตละบคคลและสทธของแตละบคคลนตองขน

อยบนพนฐานของความเปนธรรมในเศรษฐกจ และสงคม และตองไมขดกบสทธของสงคม เพอเปนการ

ปกปองสทธของผบรโภคไมใหไดรบความเดอดรอนเกยวกบการซอสนคาและรบบรการผบรโภคควรเลอก

ซอแตสนคาทมคณภาพโดยสงเกตจากการอานฉลากกรณทสนคานนมอายดวนเดอนปทผลตหรอวน

เดอนปทหมดอายตรวจดภาชนะบรรจวาอยในสภาพเรยบรอยหรอไมถาหากซอไปแลวเกดความบกพรอง

ใหรบแจงแกหนวยงานทเกยวของเพอดำาเนนการตอ

79

1. บทบาทและความรบผดชอบของบคคลทมตอการสรางเสรมสขภาพ และการ

ปองกนโรคในชมชน

1. บทบาทหนาทและความรบผดชอบตอตนเอง มนษยเปนสวนหนงของสงคม เมอถอกำาเนดขนมากยอมมสถานภาพของตนตดตามมาดวย เชน

เปนลกของพอแมผใหกำาเนดเปนหลานของปยาตายายลงปานาอาเปนพหรอเปนนองและเปน

ประชาชนคนหนงของประเทศเมอเตบโตจนถงวยทจะตองเขาศกษาหาความรสถานภาพแหงตนจะเพม

ขนคอเปนศษยของครเปนเพอนฝงของบคคลอนทอยในสถานศกษาและเมอจบการศกษาออกไปประกอบ

อาชพกจะมสถานภาพตามอาชพทตนประกอบอยซงอาจจะเปนครหมอนกธรกจผบรหารลกนองฯลฯ

ในแตละสถานภาพจะมการแสดงออกตามบทบาทหรอหนาท

ทพงปฏบตตามทสงคมคาดหวงหรอตามสทธและหนาทของ

สถานภาพนนๆ เชน เมออยในสถานภาพของความเปนพอ

บทบาททแสดงออกตามการคาดหวงของสงคมกคอจะตองเปน

ผทหาเลยงครอบครว เปนผนำา สงเสรมและสงสอนใหลกเปน

คนด ถาอยในสถานภาพทเปนลก กตองเคารพเชอฟงบดา

มารดามความกตญญกตเวทตอผใหกำาเนด เปนตนและหาก

สงคมมความซบซอน บทบาทของตนทอยในสงคมจะมความ

หลากหลายและแตกตางมากขนอยางไรกตามสถานภาพและ

บทบาทของคนในสงคมนนมความสมพนธเกยวโยงกน เพราะคนในสงคมหนงๆ อาจจะมสถานภาพและ

บทบาทไดหลายอยางในเวลาเดยวกนเชนเมออยในครอบครวมสถานภาพเปนพอกแสดงออกในบทบาท

ของพอแตเมออยในททำางานมสถานภาพเปนหมอกแสดงออกในบทบาทของหมอซงการกำาหนดบทบาท

ของสงคมจะกำาหนดพฤตกรรม และความรบผดชอบของคนในการดำารงชวตอยในสงคมไดอยางม

ประสทธภาพ

บทบาทหนาทความรบผดชอบทพงมตอตนเองมดงนคอ

1. ความซอสตย ซอตรงตอตนเอง วเคราะหและพจารณาสวนดและสวนเสยของตนอยางมเหตผล

ตรงไปตรงมายดถอหลกของความถกตองมากกวาพรรคพวกกระทำาการใดๆโดยไมยดเอาประโยชนของ

ตนเปนใหญไมเขาขางตนเองโทษแตสงแวดลอมและคนอนรกษาสจจะเวลาและมความเสมอตนเสมอ

ปลาย

2. ความรบผดชอบตอตนเองดำารงชวตอยางไมประมาทรและปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย

จบแลวเสรจตามแผนทไดกำาหนดไวมความกลาหาญยอมรบผดเมอตนเองพลาดแกไขปญหาทเกดขนจาก

การกระทำาของตนรกษาระเบยบวนยและเคารพในสทธของตนและผอน

80

3. ความอดทน เพยรพยายาม ไมทอถอยตออปสรรคในการทำางาน ระลกอยเสมอวา ความ

พยายามอยทไหนความสำาเรจอยทนนอดทนตอความเยายวนของสงแวดลอมมงปฏบตหนาทในสถานภาพ

ของตนใหดทสด

4. มานะบากบน หมนศกษาหาความร คนควาหาประสบการณใหมๆพรอมทงฝกฝนจนเกด

ความชำานาญและสามารถนำามาประกอบกบภาระหนาททตองปฏบตจนเกดผลดตอตนเองครอบครวและ

สงคม

5. ความมน�าใจเออเฟอ เผอแผ ตอคนในครอบครว ตลอดรวมไปถงเพอนบานเพอใหเกดความสข

และไมตรจตทดตอกน

ความส�าคญของการมวนยตอตนเอง

วนย (Discipline) เปรยบเสมอนกรอบทกำาหนดขนเพอควบคมพฤตกรรมในการดำารงชวตเพอ

ใหดำาเนนไปจนถงเปาหมายทกำาหนด ดงนน ในการสรางวนยใหกบตนเองเปนการเปลยนพฤตกรรมของ

ตนดวยตนเองในการสรางวนยใหตนเองตองคำานงถงหลกเกณฑตอไปน

1. เคารพกฎ ระเบยบ และวนยของสงคม การสรางวนยใหกบตนเองไดนนตองรบทบาทและ

หนาทความรบผดชอบของตนทมตอกฎระเบยบของสงคมเพอตนจะไดปฏบตดวยความเคารพแลวยงตอง

รจกการขมใจบงคบตนเองเพอใหตนเองปฏบต

ตามกฎระเบยบทอยในกรอบของสงคมดวยความ

ตงใจจรงและจรงใจมความอดทนอดกลนแสดง

พฤตกรรมทถกตองตามบทบาทหนาทและความ

รบผดชอบ

2. การรจกใชสทธของตนเองตามกรอบท

กฎหมายกำาหนด ดงนนจงจะตองรวาตนเองม

สทธอยางไร และมหนาทอยางไรทจะตองปฏบต

การสรางวนยของตนในเรองของสทธนนตองคำานง

ถงเรองกาลเทศะและกตกาสงคมดวยเชนเดยวกน

3. การเคารพสทธของผอน ในการสราง

วนยของตนเองนแมวาทกคนจะมเสรภาพในการแสดงออกตามปกตแตกระมดระวงเพราะการแสดงออก

ตามกรอบเปาหมายของตนอาจจะไปลวงละเมดสทธเสรภาพของผอนไดดงนนในการสรางวนยของตนเอง

จงตองระมดระวงในการเคารพสทธของผอนทตนตองเขาไปมความสมพนธดวย

วนยทพงปฏบตตอตนเอง

ในการวางแผนเพอสรางวนยทพงปฏบตตอตนเองนนตองเรมจากการวางจดหมายของตนทงน

เพราะจดหมายจะเปนสงทนำาไปพจารณาประกอบในการกำาหนดหลกเกณฑการสรางวนยใหกบตนเอง

อยางไรกตามการสรางวนยใหตนเองเพอใชเปนกรอบในการกำาหนดพฤตกรรมควรยดหลกเกณฑดงตอไปน

81

1.การตรงตอเวลาเปนสงทพงยดถอเปนลำาดบแรกทงนเพราะเวลาเปนสงทแนนอนตายตวและ

ยดเปนตวกำาหนดความมประสทธภาพของคนได สวนมากแลวคนทมความสำาเรจในชวตมกจะเปนคนท

ยดถอเรองราวตรงตอเวลาเปนสงสำาคญ

2.มความเพยรพยายามในการทำางานไมทอถอยและลมเลกกอนทผลของงานจะสำาเรจมความ

อดทนอดกลนตออปสรรคทงปวง

3. มความกลาหาญ ยอมรบผด และกลาทจะแสดงออกอยางสมเหตสมผล ยอมรบฟงความคด

เหนของผอน

4.มความมงมนในการดำารงชวตอยางจรงจงและจรงใจ

5.รจกวางแผนในการทำางานอยางมเปาหมายและถกตองตามวตถประสงค

6.รจกบทบาทหนาทของตนและเคารพในสทธของผอน

7.มสจจะยนหยดในหลกการทถกตอง

8.เคารพและปฏบตตามกฎเกณฑระเบยบและกฎหมาย

9.ประหยดและอดออมไมใชจายอยางฟมเฟอยและสรางหนสน

10.ยดมนในศาสนาไมกระทำาการใดๆทผดตอศลธรรมและจรรยาบรรณ

หลกเกณฑขางตนนหากไดปฏบตอยางสมำาเสมอจนเกดเปนนสยแลวความสำาเรจอนเกดจากการ

ทำางานทงหลายทงปวงกจะลลวงตามจดหมายทไดกำาหนดไว

2. บทบาทหนาทและความรบผดชอบตอครอบครว

หนาทของครอบครว

ครอบครวเปนสถาบนทางสงคมทเลกทสดแต

สำาคญทสด เนองจากเปนสถาบนแรกทสามารถหลอ

หลอมและพฒนาบคคลตางๆในครอบครวใหเปนบคคล

อนพงประสงคของสงคมซงมหนาทคอ

หนาทสรางสรรคสมาชก ครอบครวมหนาท

สรางสมาชกใหมขนทดแทนสมาชกเดมทจากไปเพอสบ

วงศตระกลตอไปแตกตองตงอยบนความสมดลกบสงคม

ถามากเกนไปกจะทำาใหเกดปญหาทางสงคมตามมา

หนาท อบรมส งสอนระเ บยบของส งคม

ครอบครวเปนสถาบนแรกทมหนาทและบทบาทในการ

อบรมสงสอนทสำาคญทสดโดยมงเนนใหรจกคานยมพนฐานทางวฒนธรรมการพฒนาบคลกภาพลกษณะ

นสยและการปรบตวเขากบสงคม

หนาทอบรมสงสอนระเบยบของสงคม ครอบครวเปนสถาบนแรกทมหนาทและบทบาทในการ

อบรมสงสอนทสำาคญทสดโดยมงเนนใหรจกคานยมพนฐานทางวฒนธรรมการพฒนาบคลกภาพลกษณะ

นสยและการปรบตวเขากบสงคม

82

หนาทใหความรกและความอบอนครอบครวเปนแหลงสำาคญในการใหความรกความอบอนและ

กำาลงใจแกสมาชกเพอใหสามารถตอสและมกำาลงใจในการดำาเนนชวตในสงคมได

หนาทกำาหนดสถานภาพ เมออยในครอบครว สมาชกทกคนจะมสถานภาพทถกกำาหนดขนโดย

กำาเนดเชนเพศเชอชาตศาสนาเชอชาตสญชาตและสถานะในครอบครวรวมถงในวงสงคม

หนาทปกปองคมครองหรอเลยงดผเยาว ครอบครวจะทำาหนาทดแลปกปองและพฒนาสมาชกท

เกดขนใหมทงในดานรางกายจตใจและใหการศกษา

หนาททางเศรษฐกจสมาชกในครอบครวทกคนถอเปนหนวยการผลตทสำาคญทกคนจะตองทำางาน

และแบงผลผลตซงกนและกนเชนพอแมจะทำามาหากนเพอเลยงลกในวนเดกแตพอในวยหนมสาวลกก

จะทำามาหากนเพอเลยงดพอแม

หนาททางการศกษาครอบครวเปนแหลงการศกษาแหงแรกของสมาชกแตเมอถงวยตองรบการ

ศกษาในโรงเรยนครอบครวกมหนาทตองสงสมาชกเขาเลาเรยนศกษาโดยตองใหการสนบสนนในเรองการ

ศกษาเพอใหมความรเพอทสามารถจะประกอบอาชพไดในอนาคต

หนาททางศาสนาครอบครวตองมหนาทในการปลกฝงใหเลอมใสในศาสนาและสงเสรมใหปฏบต

ตนตามคำาสงสอนของศาสนาเพอใหเปนคนดของสงคม

หนาทของสามและภรรยา

ในสภาพสงคมปจจบนสงคมและเศรษฐกจไดมการเปลยนแปลงไปมากผชายและผหญงจงลวน

มบทบาททเปลยนแปลงไปจากเดมทผชายเปนผนำาครอบครวกเรมมการปรบเปลยนใหผหญงมบทบาท

ทดเทยมกนดงนนสามและภรรยาในยคปจจบนจงควรมหนาทๆสอดคลองกบสถานการณคอ

ใหการยกยองซงกนและกนใหเกยรตกนตามฐานะอยางเหมาะสมดแลเอาใจใสชวยเหลอซงกน

และกน

ไมดหมนเหยยดหยามทงวาจาและทาทางไมวาตอหนาหรอลบหลงใหคำาแนะนำาในการปรบปรง

ตนเองและรวมกนแกไขขอบกพรองซงกนและกน

ไมประพฤตนอกใจซงกนและกน ควรมความซอสตยและคณความดของกนและกน เพอรกษา

ครอบครวใหมความสขและดำาเนนชวตไดอยางราบรน

ชวยกนในธรกจงานบานชวยดแลทรพยสมบตและกจการงานบานควรรบผดชอบภารกจทตอง

ใชแรงงานรวมถงการชวยดแลบตร

ใหกำาลงใจโดยของขวญหรอของรางวลใหความสำาคญกบโอกาสพเศษเชนวนเกดวนครบรอบ

แตงงานหรอเทศกาลตางๆมของฝากเมอเดนทางไปสถานทอนๆ

รวมกนจดการงานบานเรอนใหเรยบรอยแบงภารกจการงานบานใหสมาชกทกคนในครอบครวม

งานเทาเทยมกนรวมถงสรางบรรยากาศในครอบครวใหนาอย

เอาใจใสสงเคราะหคนใกลชด เอาใจใสสารทกขสกดบของคนในครอบครว รวมถงญาตพนองทง

ของฝาตนเองและฝายภรรยาใหสมำาเสมอเทาเทยมกน

ชวยกนรกษาสมบตไวใหด รจกการใชสอยเงนทองอยางประหยด ไมควรใชจายใหเกนฐานะ ไม

83

สรางภาระหนสนโดยไมจำาเปนและหลกเลยงอบายมขตางๆ

กำาลงใจแกสมาชกเพอใหสามารถตอสและมกำาลงใจในการดำาเนนชวตในสงคมได

หนาทกำาหนดสถานภาพ เมออยในครอบครว สมาชกทกคนจะมสถานภาพทถกกำาหนดขนโดย

กำาเนดเชนเพศเชอชาตศาสนาเชอชาตสญชาตและสถานะในครอบครวรวมถงในวงสงคม

หนาทปกปองคมครองหรอเลยงดผเยาว ครอบครวจะทำาหนาทดแลปกปองและพฒนาสมาชกท

เกดขนใหมทงในดานรางกายจตใจและใหการศกษา

หนาททางเศรษฐกจสมาชกในครอบครวทกคนถอเปนหนวยการผลตทสำาคญทกคนจะตองทำางาน

และแบงผลผลตซงกนและกนเชนพอแมจะทำามาหากนเพอเลยงลกในวนเดกแตพอในวยหนมสาวลกก

จะทำามาหากนเพอเลยงดพอแม

หนาททางการศกษาครอบครวเปนแหลงการศกษาแหงแรกของสมาชกแตเมอถงวยตองรบการ

ศกษาในโรงเรยนครอบครวกมหนาทตองสงสมาชกเขาเลาเรยนศกษาโดยตองใหการสนบสนนในเรองการ

ศกษาเพอใหมความรเพอทสามารถจะประกอบอาชพไดในอนาคต

หนาททางศาสนาครอบครวตองมหนาทในการปลกฝงใหเลอมใสในศาสนาและสงเสรมใหปฏบต

ตนตามคำาสงสอนของศาสนาเพอใหเปนคนดของสงคม

หนาทของสามและภรรยา

ในสภาพสงคมปจจบนสงคมและเศรษฐกจไดมการเปลยนแปลงไปมากผชายและผหญงจงลวน

มบทบาททเปลยนแปลงไป จากเดมทผชายเปนผนำาครอบครว กเรมมการปรบเปลยนใหผหญงมบทบาท

ทดเทยมกนดงนนสามและภรรยาในยคปจจบนจงควรมหนาทๆสอดคลองกบสถานการณคอ

ใหการยกยองซงกนและกนใหเกยรตกนตามฐานะอยางเหมาะสมดแลเอาใจใสชวยเหลอซงกน

และกน

ไมดหมนเหยยดหยามทงวาจาและทาทางไมวาตอหนาหรอลบหลงใหคำาแนะนำาในการปรบปรง

ตนเองและรวมกนแกไขขอบกพรองซงกนและกน

ไมประพฤตนอกใจซงกนและกน ควรมความซอสตยและคณความดของกนและกน เพอรกษา

ครอบครวใหมความสขและดำาเนนชวตไดอยางราบรน

ชวยกนในธรกจงานบานชวยดแลทรพยสมบตและกจการงานบานควรรบผดชอบภารกจทตอง

ใชแรงงานรวมถงการชวยดแลบตร

ใหกำาลงใจโดยของขวญหรอของรางวลใหความสำาคญกบโอกาสพเศษเชนวนเกดวนครบรอบ

แตงงานหรอเทศกาลตางๆมของฝากเมอเดนทางไปสถานทอนๆ

รวมกนจดการงานบานเรอนใหเรยบรอยแบงภารกจการงานบานใหสมาชกทกคนในครอบครวม

งานเทาเทยมกนรวมถงสรางบรรยากาศในครอบครวใหนาอย

เอาใจใสสงเคราะหคนใกลชด เอาใจใสสารทกขสกดบของคนในครอบครว รวมถงญาตพนองทง

ของฝาตนเองและฝายภรรยาใหสมำาเสมอเทาเทยมกน

ชวยกนรกษาสมบตไวใหด รจกการใชสอยเงนทองอยางประหยด ไมควรใชจายใหเกนฐานะ ไม

84

สรางภาระหนสนโดยไมจำาเปนและหลกเลยงอบายมขตางๆ

ไมเกยจครานในกจการทงปวงควรมความขยนขนแขงในการทำางานทงภายนอกและภายในบาน

เพอความเจรญกาวหนาในหนาทการงานเพอใหฐานะครอบครวมความมนคงมากยงขน

หนาทของบดามารดาตอบตร

คสามภรรยาทมความพรอมและตดสนใจมลกแลวจะตองตระหนกถงภาระหนาทๆ เกดขนตามมา

โดยมบทบาทใหมในการเปนพอและแมซงเปนหนาทๆสำาคญและมความรบผดชอบสงอนไดแก

การใหความเจรญเตบโตทางดานรางกายและจตใจพอแมมหนาทตองใหความเอาใสลกทงดาน

รางกายและจตใจ ในดานรางกายเปนความจำาเปนในอนดบแรกของชวต ในขณะทลกยงชวยตวเองไมได

พอแมมหนาทตองดแลหาอาหารเครองนงหมและดแลยามเจบไขไดปวยในดานจตใจกไดแกการใหความ

รสกมนคงปลอดภยแกลกสรางความรสกใหลกรสกถงการเจรญเตบโตดวยความเปนมตรมสมพนธภาพ

ทดตอกนเกดความสมพนธทเหนยวแนนเกดความภมใจกบสถานภาพของตนเองในครอบครว

การอบรมสงสอน พอแมมหนาทตองปลกฝงใหลกสามารถควบคมตวเองและปรบตวใหเขากบ

สภาพสงคมและสงแวดลอม ดานการเขาสงคม มารยาทสงคม การอยรวมกบผอนเพอใหสามารถดำาเนน

ชวตในสงคมได

การเอาใจใส พอแมตองคอย

เอาใจใสดแลลกเพอสงเกตและควบคม

พฤตกรรมของลกใหดำาเนนไปไดอยาง

ถกครรลองคลองธรรม และเปนท

ยอมรบของสงคมอนไดแกดานสขภาพ

จต เพราะเดกบางคนอาจมความผด

ปกตดานสภาพจตใจดานความผดปกต

ทางเพศซงตองไดรบการแกไขบำาบด

เพอแกปญหาดานการใชยาเสพตดเดก

สมยใหมจะเขาถงไดคอนขางงายจงตอง

ใชการสงเกตเพอปองกนปญหา ดานการใชเวลาวางพอแมควรตองแนะนำาใหเดกไดใชเวลาวางตามความ

ถนดตามความสนใจใหคำาแนะนำาและสงเสรมการใชเวลาวางใหเกดประโยชน

หนาทของบตรตอบดามารดา

ในชวงแรกของชวตบดามารดามหนาทตองดแลบตร แตในชวงทายของชวตแลว บตรกมหนาท

ตองดแลบดามารดาเปนการตอบแทนโดยเฉพาะอยางยงในสงคมไทยใหความสำาคญกบเรองนมากดงนน

บตรจงมหนาททควรปฏบตตอบดามารดาคอ

ความกตญญบตรควรตองดแลเอาใจใสบดามารดาใหเหมอนกบทบดามารดาดแลเอาใจใสตนดแล

ใหดำาเนนชวตอยางมความสขหาอปกรณอำานวยความสะดวกในการดำาเนนชวตดแลยามเจบไขไดปวย

85

ช ว ย เหล อก จการ ง านหน าท

ครอบครวตามโอกาสบตรควรตองชวย

เหลอดแลภารกจในบานทงกจการของ

ครอบครวงานอนๆทนอกเหนอเพอให

พอแมไดมโอกาสผกผอนและเปนการ

แบงเบาภาระ

ดำารงวงศตระกลของพอแมใหเจรญ

สงคมไทยใหความสำาคญกบการสบทอด

วงศตระกลและชอเสยงของวงศตระกล

ดงนนบตรควรตองรกษาชอเสยงและ

ประพฤตตนใหเหมาะสมตามขนบธรรมเนยมประเพณ

เมอพอแมลวงลบไปแลวทำาบญอทศใหสงคมไทยใหความสำาคญเรองการรำาลกถงบญคณบดามารดา

การทำาบญอทศใหกถอเปนการนกถงและตอบแทนบญคณอกทางหนง และเปนการแสดงถงความเคารพอย

เสมอ

หนาทตอเครอญาต

โครงสรางสงคมไทยเรา ถอเปนระบบสงคมเครอญาต ซงมความเปนเอกลกษณเฉพาะตวทำาให

เกดความเหนยวแนนและความสมพนธในเชงสงคมเชนความสมพนธในฐานะปยาตายายลงปานา

อา ความสมพนธในระบบเครอญาตมกจะเกดขนจากความเกยวพนทางสายเลอดและความเกยวพนจาก

การสมรสซงความเกยวพนดงกลาวทำาใหเกดเครอญาตและทำาใหมหนาททตองดแลรบผดชอบกนคอ

หนาททางการเงน ครอบครวทมฐานะทางเศรษฐกจดอาจถกเปนทพงหวงของครอบครวทฐานะ

ทางเศรษฐกจททไมดการใหการชวยเหลอกนเปนบางโอกาสทางดานการเงนจงเปนภาระใหมทเกดขนซง

กควรใหการชวยเหลอการตามสมควรโดยไมกอใหเกดความเดอดรอนตอครอบครวตนเอง

หนาทปรบตวใหเขากบแบบแผนครอบครวเดม ครอบครวแตละครอบครวยอมมแบบแผนการ

ดำาเนนชวตทแตกตางกนการทคนตางครอบครวกนมาอยรวมกนยอมมความแตกตางกนในการปฏบตตว

ในดานตางๆทงวฒนธรรมศาสนาฐานะทางสงคมเศรษฐกจเพอหลกเหลยงปญหาการอยรวมกนจงตอง

มการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงทเกดขน

หนาทการปรบตวใหเขากบญาตดวยความแตกตางของพนฐานครอบครวทำาใหคนเราทอยรวมกน

ตองปรบตวเขาหากนโดยเฉพาะคสมรสใหมจำาเปนตองปรบตวใหเขากนไดกบญาตของทง2ฝายจงจะ

ทำาใหชวตสมรสดำาเนนไปไดอยางราบรน ซงเปนสงทอาจตองใชเวลาในการปรบตวพอสมควรเนองญาตพ

นองจะมจำานวนมากและมลกษณะนสยใจคอทแตกตางกนออกไป

86

3. บทบาทหนาทและความรบผดชอบตอผน�าชมชน/ผน�าศาสนา

3.1 หนาทของผน�าชมชน

1. เปนผรกษาหรอประสานใหสมาชกของชมชนอยรวมกน หมายถง จะตองอยใกลชด

กนชมชนมความสมพนธคนในชมชนและเปนทยอมรบของคนในชมชนทำาใหมความสามคคกลมเกลยว

กนในชมชน

2. เปนผปฏบตภารกจของชมชนใหบรรลวตถประสงค หมายถง ตองรบผดชอบใน

กระบวนการวธการทำางานดวยความมนคงและเขาใจไดและตองทำางานใหบรรลเปาหมาย

3.บทบาทในการสนบสนนใหเกดการตดตอสมพนธในกลมหมายถงจะตองปฏบตงาน

ในทางทอำานวยความสะดวกใหเกดภาระตดตอสมพนธและปฏบตกนดวยดของสมาชกในชมชนการตดตอ

สอสารทดจงเปนสงสำาคญและเปนการชวยใหหนาทบรรลเปาหมาย

3.2. แนวทางการท�าหนาท

1.สรางความสามคคในเกดขนในชมชน

2.กระตนใหสมาชกทำาสงทเปนประโยชนตอชมชน

3.พฒนาสมาชกในเกดภาวะผนำา

4.รวมกบสมาชกกำาหนดเปาหมายของชมชน

5.บรหารงาน/ประสานงานในชมชน

6.ใหคำาแนะนำา/ชแนวทางใหกบชมชน

7.บำารงขวญสมาชกในชมชน

8.เปนตวแทนชมชนในการตดตอประสานงานกบหนวยอนๆ

9.รบผดชอบตอผลการกระทำาของชมชน

3.3 บทบาทของผน�าชมชน

3.3.1 ดานเศรษฐกจ

-ครวเรอนสามารถพงตนเองได

-สงเสรมอาชพทตอบสนองตอความตองการของชมชน

3.3.2 ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชมชน

-บรหารจดการทรพยากรธรรมชาตอยางเหมาะสม

-เสรมสรางสภาพแวดลอมทด

3.3.3 ดานสขภาพอนามย

-การจดการเพอสงเสรมสขภาพ

-การปองกนโรค

-การดแลสขภาพดวยตนเอง

3.3.4 ดานศาสนา วฒนธรรมและประเพณ

-การนบถอศาสนาทยดเหนยวจตใจ

-การมวถชวตแบงปนเอออาทร

87

3.5 ดานบรหารจดการชมชน

-การจดทำาระบบขอมล

-การจดทำาแผนชมชน

-การจดสวสดการชมชน

3.6 ดานความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน

-การปองกนภยในชวตทรพยสนธรรมชาตของชมชน

2. อทธพลของสอโฆษณาเกยวกบสขภาพ ในสภาพปจจบนนการแขงขนทางการตลาดไดมความทวความรนแรงมากขนทงนเพอวตถประสงค

เพยงหลกคอการเปนผนำาทางดานการตลาดและการมยอดขายสงสดเหนอคแขงขนในสนคากลมเดยวกน

กลยทธทางดานการตลาดตางๆ จงถกนำามาใชโดยการ

พฒนาอยางตอเนองการโฆษณาเปนกลยทธสำาคญทาง

ดานการสงเสรมทางการตลาดอยางหนงเรอยมาดวย

ความเชอวา การโฆษณาเปนการจงใจใหผบรโภคเกด

ความพอใจ สนใจทจะใชสนคาและบรการในรปแบบ

ของการสอสารมวลชน ทเกอบจะเรยกไดวาจะขายไม

ไดเสยแลวสำาหรบตลาดทมการแขงขนอยางสมบรณ

สถานการณปจจบนสถาบนสอสารมวลชนได

เขามามบทบาทในการดำาเนนชวตประจำาวนของคนไทยมากขนทงในดานการใหขาวสารการใหการศกษา

การโนมนาวใจและการใหความบนเทงทงนเนองจากการพฒนาเทคโนโลยการสอสารททนสมยทำาใหการ

สอสารรวดเรวและสะดวกขนอกทงมสอใหมๆเกดขนมากมายทำาใหสอมวลชนใกลชดประชาชนมากขน

นอกจากนยงทำาใหเกดสอโฆษณาใหมๆควบคไปกบสอมวลชนนนดวยโดยจะสงเกตไดวาสอมวลชนทได

รบความนยมสงกจะไดมการโฆษณาควบคกบสอนนมากดวย

ความสวยความงามเปนสงททกคนปรารถนาไมวาผหญงหรอผชายทกวนนการใชเครองสำาอาง

เพอการเสรมแตงความสวยงามชะลอความแกทำาใหมองดออนกวาวยนเปนสงทแพรหลายในชวตประจำา

วนของเกอบทกๆคนซงในปจจบนนเครองสำาอางจะไมใชสนคาฟมเฟอยเสมอไปแตถารจกเลอกใชแตพอด

เลอกอยางชาญฉลาดกจะเปนการเพมพนบคลกภาพของบคคลนนๆได

3. แนวทางการเลอกบรโภคทหะลาลและคณคา (ปลอดภย ประหยด ประโยชน) มสลมตองรบประทานอาหารทอนมตตามคำาสงของอลลอฮดงทอลลอฮ ไดตรสไวความวา

“มนษยเอยจงบรโภคสงทไดรบการอนมตและทดมประโยชนจากทมอยในแผนดน และอยาปฏบต

ตามรอยเทาของมาร แทจรง มนเปนศตรทชดแจงส�าหรบสเจา”(อลบะเกาะเราะฮอายะฮท168)

88

“พระองคทรงหามพวกเจานนเพยงแตสตวทตายเอง และเลอด และเนอสกร และสตวทถกกลาว

นามอนนอกจากอลลอฮ (เมอถกเชอด) แตผใดไดรบความคบขนโดย มไดเจตนา และมใชเปนผละเมด

ขอบเขตแลวไซร กไมมบาปใดๆ แกเขา แทจรงอลลอฮเปนผทรงอภยโทษผทรงเมตตาเสมอ”(สเราะฮอลบะ

เกาะเราะฮอายะฮท173)

“แทจรง พระองคเพยงแตทรงหามสเจา (มใหบรโภค) สตวทตายเอง และเลอดและเนอของสกร

และทถกเปลงนามอนนอกจากอลลอฮ (เมอเชอด) แตผใดกดทอยในภาวะคบขนไมเจตนาดอดงและมใช

ละเมด ฉะนนแทจรงอลลอฮเปนผทรงใหอภย ผทรงเมตตาเสมอ”(สเราะฮอนนะหลอายะฮท115)

คำาวาอนมตนน ภาษาอาหรบเรยกวา

“หะลาล” ไมเฉพาะกบสงทเรากนเทานน ยง

หมายถง วธการไดมาซงเงน และสงอนๆ ทตอง

หาม สงใดทหามไมอนมตจะเรยกวา “หะรอม”

การคดโกงมากเรยกวาหะรอมเชนกน

ดงนน สงทเรารบประทานเขาไปกมผล

ตอเลอดเนอของเราหากรบประทานสงไมดสงเหลานกจะถกดดซมหมนเวยนเขาสรางกายหวใจและสมอง

เนอในรางกายกจะเปนสงทไมดเชนกนทำาใหมผลตอธรรมชาตจตใจของมนษยซงจะมผลตอการทำาอบา

ดะฮ และการขอดอาอจากพระองคอลลอฮ นอกจากนนเลอดเนอในรางกายเราหากเกดขนจากการ

บรโภคสงทตองหามเลอดเนอเหลานนกจะถกเผาดวยไฟนรก

“กอนเนอทกชนทเตบโตมาจากสงฮะรอม(กอนเนอนน)ไฟนรกจะเผาผลาญเปนเบองแรก”(บนทก

โดยอฏฎอบบะรอนย)

ปจจบนมอาหารมากมายหลากหลายชนดทวางรายเรยงตามทองตลาดทงชนดสำาเรจรปและรอ

การไปประกอบอาหารซงในปจจบนมหนวยงานทรบรองมาตรฐานอาหารหะลาลขนมาเพอชวยใหมสลม

มทางเลอกทถกตองบรโภคไดตามหลกศาสนาเพอสงเสรมและสรางศรทธา มใชกนเพราะอยากกนโดยไม

พนจพจารณาวาอะไรรบประทานไดหรอไมได

อาหารหะลาล อาหารหะลาลหมายถงอาหารทผลตขนถกตอง

ตามบทบญญตของศาสนาอสลามมสลมสามารถบรโภค

ไดโดยคำานงถงความสะอาดมคณคาตามหลกโภชนาการ

และอาหารทมสลมสามารถรบประทานไดนนจะตองเปน

อาหารทหะลาลเทานน

89

ขอก�าหนดในการผลตอาหารหะลาล

1.วตถดบกระบวนการผลตการบรรจการรกษาจะตองหะลาลทกขนตอน

2.สถานทผลตอาหารหะลาลจะตองไมปะปนกบการผลตอาหารทหะรอม(หามมสลมบรโภค)ใน

ทกขนตอนตงแตการเตรยมการผลตกระบวนการผลตและการเกบรกษา

3.เครองจกรเครองมอหรออปกรณทใชในการเตรยมการผลตกระบวนการผลตการขนสงและ

การเกบรกษาจะตองสะอาดตามหลกการของศาสนาอสลาม

4.เนอสตวพชเครองดมทไมอนญาตใหนำามาประกอบเปนอาหารหะลาลเชนสกรสนขหมปา

งลงสตวกนเนอเปนอาหารและมเลบเชนสงโตเสอหมเปนตน

5.วธการเชอดหรอฆาสตว

-คนเชอดตองเปนมสลมและมความรเกยวกบการเชอดสตวตามหลกศาสนา

-เปนสตวทอสลามกำาหนดใหเชอดได

-เปนสตวทยงมชวตอยขณะทเชอด

-ขณะเชอดตองใหหวของสตวหนไปทางกบลต(สำาหรบประเทศไทยคอทศตะวนตก)

-ผเชอดตองกลาววา“บสมลลาฮ”(ดวยพระนามของอลลอฮ)กอนลงมอเชอด

- มดทใชเชอดตองคมและตองเชอดจนเสรจสนโดยไมดงมอออก การเชอดตองใหหลอดลมและ

เสนเลอดดำาทคอหอยสตวขาด

ความแตกตางของอาหารหะลาลกบอาหารทวไป

อาหารหะลาล คออาหารทสะอาดปราศจากนะญส(สงสกปรกปฏกล)และเปนทนารงเกยจ

โดยบทบญญตศาสนากำาหนดไว

นะญสทสำาคญมอย7ชนดคอ

1.สนขและสกร

2.สราของมนเมาและแอลกอฮอล

3.ซากสตวหมายถงสตวทตายโดยไมไดเชอดตามหลกการอสลามยกเวนปลาและตกแตน

4.เลอดทหลงรนนำาเหลองนำาหนองยกเวนอวยวะทคลายเลอดแตไมใชเลอดเชนตบและมาม

90

5.ปสสาวะอจจาระและอาเจยนของมนษย

และสตว

6.สวนทแยกออกจากสตวขณะทสตวนนยงม

ชวตยกเวนผมและขน

7.นมสตวทเนอของมนไมอนมตใหรบประทาน

เชนนมลานมแมวนมสกรนมสนขซงถอเสมอนเนอ

ของสตวเหลานนจงจดเปนนะญส

สทธพนฐานของผบรโภคและกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภค พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 ได

บญญตสทธของผบรโภคทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย5ประการดงน

1. สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงคำาพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอ

บรการไดแกสทธทจะไดรบการโฆษณาหรอการแสดงฉลากตามความเปนจรงและปราศจากพษภยแกผ

บรโภครวมตลอดถงสทธทจะไดรบทราบขอมลเกยวกบสนคาหรอบรการอยางถกตองและเพยงพอทจะ

ไมหลงผดในการซอสนคาหรอรบบรการโดยไมเปนธรรม

2.สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาหรอบรการไดแกสทธทจะเลอกซอสนคาหรอรบบรการ

โดยความสมครใจของผบรโภคและปราศจากการชกจงใจอนไมเปนธรรม

3. สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ ไดแก สทธทจะไดรบสนคาหรอ

บรการทปลอดภย มสภาพและคณภาพไดมาตรฐานเหมาะสมแกการใช ไมกอใหเกดอนตรายตอชวต

รางกายหรอทรพยสนในกรณใชตามคำาแนะนำาหรอระมดระวงตามสภาพของสนคาหรอบรการนนแลว

4.สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการทำาสญญาไดแกสทธทจะไดรบขอสญญาโดยไมถกเอารด

เอาเปรยบจากผประกอบธรกจ

5. สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย ไดแก สทธทจะไดรบการคมครองและ

ชดใชคาเสยหายเมอมการละเมดสทธของผบรโภคตามขอ1,2,3และ4ดงกลาว

91

ตวชวด พ 4.1 ม.4-6

1.วเคราะหสาเหตและเสนอแนวทางการปองกนการเจบปวยและการตายของคนไทย

2.วางแผนและปฏบตตามแผนการพฒนาสขภาพของตนเองและครอบครว

3.มสวนรวมในการสงเสรมและพฒนาสขภาพของบคคลในชมชน

4.วางแผนและปฏบตตามแผนการพฒนาสมรรถภาพกายและสมรรถภาพกลไก

สาระการเรยนรแกนกลาง

1.สาเหตของการเจบปวยและการตายของคนไทยเชนโรคจากการประกอบอาชพโรค

ทางพนธกรรม

2.แนวทางการปองกนการเจบปวย

3.การวางแผนการพฒนาสขภาพของตนเองครอบครว

4.การมสวนรวมในการสงเสรมและพฒนาสขภาพของบคคลในชมชน

5.การวางแผนพฒนาสมรรถภาพทางกายและสมรรถภาพกลไก

1. สาเหตของการเจบปวยและการตายของคนไทย เปรยบเทยบกบมสลมไทย สาเหตของการปวยคอ สภาวะทรางกายไมสามารถขบของเสยสารเคมตางๆ ขาดภมคมกน

ตานทานโรคกำาจดเชอโรคสงเหลาทถาไปอาศยอยในรางกายกจะเขาไปทำาลายอวยวะภายในและโลหต

นำาเหลองจนกระทงสงแปลกปลอมเหลานมมากจนรางกายตองเสยสมดลเกดอาการเจบปวยตางๆนานา

การเจบปวยทมอาการตางกน เพราะวาอวยวะ หรอของเหลวตางๆในรางกายผดปกต ทใดทหนงปวยใช

การไมได การรกษารางกาย การเจบไขไดปวยของคนเรามกจะเชอวา ถาทไหนมเครองมอราคาแพง ทน

สมยจะชวยใหรกษาโรคหายแตในความเปนจรงกลบไมไดเปนเชนนนคนไขบางรายตองเสยใจทตนเลอก

การรกษาเพยงดานเดยวกลบไมไดมองถงการรกษาแนวทางธรรมชาตรวมดวยเชนการใชยาสมนไพรการ

นงสมาธการออกกำาลงกายเปนตน

หนวยการเรยนรท 7

บทบาทของนกเรยนในการเสรมสรางสขภาพ

ในการปองกนโรคของตนเอง ครอบครว และชมชน

92

สาเหตของการปวยในปจจบนโดยสวนใหญแลวมาจากพฤตกรรมดานสขภาพคอ

1)พฤตกรรมการปองกนหมายถงการปฏบตของบคคลในการปองกน

2) พฤตกรรมเมอเจบปวย หมายถง การปฏบตทบคคลกระทำาเมอรางกายมอาการผด

ปกตหรอเจบปวย

3) พฤตกรรมบทบาทของการเจบปวย หมายถง การปฏบตทบคคลกระทำาหลงจากได

ทราบผลการวนจฉยโรคแลว

1.1 โรคจากการประกอบอาชพ โรคจากการประกอบอาชพเชนโรคทางเดนหายใจโรคมะเรง

เปนโรคทพบไดบอยเนองจากสารพษเขาสรางกาย ทางระบบทางเดน

หายใจในระดบตางๆ ตามขนาดของอนภาค และทำาใหเกดโรคไดตงแต

ระบบหายใจสวนตนเชนมอาการอกเสบของเยอบจมกเปนหวดเจบคอ

จนถงระบบหายในสวนปลายทำาใหเกดโรคนวไมโคนโอสสชนดตางๆ

โรคผวหนงจากการประกอบอาชพเกดจากสารเคมตางๆททำาให

เกดการการระคายเคองผวหนงอกเสบและยงจะทำาใหเกดการตดเชอเปน

ภมแพ

โรคมะเรงจากการประกอบอาชพเกดเนองจากผลของสารเคมโดยตรงตอกระบวนการแบงตวของ

เซลสในระดบดเอนเอซงมสารเคมบางตวทกอใหเกดมะเรงในตำาแหนงตางๆของรางกายกลไกทกอใหเกด

มะเรงกวาจะเกดขนใชเวลาเปนสบปหลงจากการสมผส เชน โรคมะเรงปอด โรคมะเรงผวหนง โรคมะเรง

เมดเลอดขาวโรคมะเรงตบโรคมะเรงจมก

1.2 โรคทางพนธกรรม โรคทางพนธกรรม หรอ โรคตดตอทาง

พนธกรรม เปน โรคทเกดขนโดยมสาเหตมาจาก

การถายทอดพนธกรรมของทางพอและแม หาก

หนวยพนธกรรมของพอและแมมความผดปกตแฝง

อย โดยความผดปกตเหลานเกดขนมาจากการผา

เหลาของหนวยพนธกรรมบรรพบรษ ทำาใหหนวย

พนธกรรมเปลยนไปจากเดมได ทงน โรคทาง

พนธกรรมนเปนโรคตดตวไปตลอดชวตไมสามารถ

รกษาใหหายขาดได โดย โรคทางพนธกรรม เกด

จากความผดปกตของโครโมโซม 2 ประการ คอ

ความผดปกตของออโตโซม (โครโมโซมรางกาย)

และความผดปกตของโครโมโซมเพศ

93

1) โรคทเกดจากความผดปกตบนออโตโซม โรคทเกดจากความผดปกตบนออโตโซมคอ

โรคทเกดจากความผดปกตของโครโมโซมในรางกายทม 22ค หรอ44แทงสามารถเกดไดกบทกเพศ

และมโอกาสเกดไดเทาๆกนโรคทเกดจากความผดปกตบนออโตโซมแบงออกเปน2ประเภทคอความ

ผดปกตทจำานวนออโตโซมและความผดทรปรางโครโมโซมประกอบดวย

1.1) ความผดปกตของจ�านวนออโตโซม เปนความผดปกตทจำานวนออโทโซมในบางคทเกนมา

1 โครโมโซม จงทำาใหโครโมโซมในเซลลรางกายทงหมดเปน 47 โครโมโซม เชน ออโทโซม 45 แทง 1

โครโมโซมเพศ2แทงไดแก

กลมอาการดาวน หรอ ดาวนซนโดรม (Down’s syndrome) เปนโรคทางพนธกรรมทเกด

จากความผดปกตของโครโมโซม โดย

สาเหตสวนใหญเกดจากโครโมโซมคท

21เกนมา1แทงคอม3แทงจาก

ปกตทม2แทงซงทางการแพทยเรยก

วา TRISOMY 21 นอกจากนนอาจม

สาเหตมาจากการยายทของโครโมโซม

เชน โครโมโซมคท 14 มายดตดกบ

โครโมโซมคท 21 เปนตน และยงม

สาเหตมาจากมโครโมโซมทง46และ

47แทงในคนๆเดยวเรยกวาMOSAICซงพบไดนอยมากลกษณะของเดกดาวนซนโดรมจะมศรษะคอน

ขางเลกแบนและตาเฉยงขนดงจมกแบนปากเลกลนมกยนออกมาตวเตยมอสนอาจเปนโรคหวใจ

พการแตกำาเนดหรอโรคลำาไสอดตนตงแตแรกเกดมภาวะตอมไทรอยดบกพรองและเปนปญญาออนพบ

บอยในแมทตงครรภเมออายมาก

กลมอาการเอดเวรดซนโดรม (Edward’s syndrome) เกด

จากโครโมโซมคท18เกนมา1โครโมโซมทำาใหเปนปญญาออนปาก

แหวงเพดานโหวคางเวานวมอบดงอและกำาแนนเขาหากนปอดและ

ระบบยอยอาหารผดปกตหวใจพการแตกำาเนดทารกมกเปนเพศหญง

และมกเสยชวตตงแตกอนอาย1ขวบ

กลมอาการพาทวซนโดม (Patausyndrome)อาการ

นเกดจากโครโมโซมคท 13 เกนมา 1 โครโมโซม ทำาใหเดกม

อาการปญญาออน อวยวะภายในพการ และมกเสยชวตตงแต

แรกเกดหรอหากมชวตรอดกจะมอายสนมาก

94

1.2) ความผดปกตของรปรางออโตโซม เปนความผด

ปกตทออโทโซมบางโครโมโซมขาดหายไปบางสวน แตมจำานวน

โครโมโซม46แทงเทากบคนปกตประกอบดวย

กลมอาการครดชาต หรอ แคทครายซนโดรม (cri-

du-chat or cat cry syndrome) เกดจากโครโมโซมคท 5

ขาดหายไปบางสวนทำาใหผปวยมศรษะเลกกวาปกต เกดภาวะ

ปญญาออนหนากลมใบหตำาตาหางหางตาชนวมอสนเจรญ

เตบโตไดชาเวลารองจะมเสยงเหมอนแมวจงเปนทมาของชอโรค

นวาแคทครายซนโดรม(catcrysyndrome)

กลมอาการเพรเดอร-วลล (Prader-Willi syndrome)

เปนโรคทางพนธกรรมทเกดจากความผดปกตของโครโมโซมคท

15ทำาใหผปวยมรปรางอวนมากมอเทาเลกกนจมความบกพรอง

ทางสตปญญามพฤตกรรมแปลกๆเชนพดชารวมทงเปนออท

สตกดวย

2) โรคทเกดจากความผดปกตทถายทอดทางพนธกรรมในโครโมโซมเพศ (Sex

chromosome) โครโมโซมเพศประกอบดวยโครโมโซม1คหรอ2แทงในผหญงเปนแบบXXสวนในผชาย

เปนแบบXYโรคทเกดความผดปกตในโครโมโซมสามารถเกดไดในทงหญงและชายแตจะมโอกาสเกดขน

มากในเพศใดเพศหนงโดยลกษณะทควบคมโดยยนดอยบนโครโมโซมXไดแกหวลานตาบอดสโรคฮโม

ฟเลยโรคภาวะพรองเอนไซมจ-6-พด(G-6-PD)โรคกลามเนอแขนขาลบการเปนเกยและอาการตางๆ

นมกพบในผชายมากกวาผหญงเนองจากผชายมโครโมโซมXเพยงตวเดยวโรคทเกดจากความผดปกต

ของโครโมโซมเพศไดแก

2.1) ตาบอดส (Color blindness)เปนภาวะการมองเหนผดปกตโดยมากเปนการตาบอดส

ตงแตกำาเนด และมกพบในเพศชายมากกวา เพราะเปนการถายทอดทางพนธกรรมแบบลกษณะดอยบน

โครโมโซม ผทเปนตาบอดสสวนใหญจะไมสามารถแยกความแตกตางระหวางสเขยวและสแดงได จงม

ปญหาในการดสญญาณไฟจราจรรองลงมาคอสนำาเงนกบสเหลองหรออาจเหนแตภาพขาวดำาและความ

ผดปกตนจะเกดขนกบตาทงสองขางไมสามารถรกษาได

2.2) ฮโมฟเลย (Hemophilia)โรคฮโมฟเลยคอโรคเลอดออกไหลไมหยดหรอเลอดออกงาย

หยดยาก เปน โรคทางพนธกรรม ทพบมากในเพศชาย เพราะยนทกำาหนดอาการโรคฮโมฟเลยจะอยใน

โครโมโซมXและถายทอดยนความผดปกตนใหลกสวนผหญงหากไดรบโครโมโซมXทผดปกตกจะไม

แสดงอาการเนองจากมโครโมโซมXอกตวขมอยแตจะแฝงพาหะแทน

ลกษณะอาการ คอ เลอดของผปวยฮโมฟเลยจะไมสามารถแขงตวได เนองจากขาดสารททำาให

95

เลอดแขงตวอาการทสงเกตได เชนเลอดออกมากผดปกตเลอดกำาเดาไหลบอยขอบวมเกดแผลฟกชำา

ขนเองแตโรคฮโมฟเลยนสามารถรกษาไดโดยการใชสารชวยใหเลอดแขงตวทดแทน

2.3) ภาวะพรองเอนไซม จ- 6- พด (G-6-PD : Glucose-6-phosphate dehydrogenate)

โรคพรองเอนไซมG6PDหรอGlucose-6-phosphatedehydrogenateเปนโรคทางพนธกรรมททำาให

เมดเลอดแดงแตกไดงาย เมอไดรบสง

กระตน ซงสาเหตของ ภาวะพรอง

เอนไซมจ-6-พดนนเกดจากความผด

ปกตของโครโมโซมแบบ X ทำาให

เอนไซมG6PDทคอยปกปองเมดเลอด

แดงจากการทำาลายของสารอนมล

อสระบกพรอง จนไมสามารถปองกน

การทำาลายสารอนมลอสระทเปนพษตอ

เซลลเมดเลอดแดงไดผปวยจงมอาการ

ซดเปนครงคราว เนองจากเมดเลอด

แดงแตกอยางฉบพลน ในเดกจะมอาการดซาน สวนผใหญจะปสสาวะเปนสดำา ถายปสสาวะนอยจนเกด

อาการไตวายไดโดยสงทสามารถกระตนใหเกดอาการไดเชนอาหารอยางถวปากอาทมสารอนมลอสระ

มากรวมทงการตดเชอโรคตางๆทำาใหเซลลเมดเลอดขาวหลงสารอนมลอสระมากขน

ทงนโรคนไมสามารถรกษาไดถารจกการระวงตวเชนหลกเลยงยาหรออาหารทแสลงกจะไม

เกดอนตรายทสำาคญคอผปวยตองดมนำามากๆเพอปองกนไมใหไตวาย

2.4) กลมอาการเทอรเนอร (Turner’s syndrome)เกดในเฉพาะเพศหญงสาเหตจากโครโมโซม

Xหายไป1แทงทำาใหเหลอโครโมโซมในเซลลรางกาย45แทงผปวยจะมอาการปญญาออนและตวเตย

ทบรเวณคอมพงผดกางเปนปกมกเปนหมนและไมมประจำาเดอนมอายเทากบคนปกตทวๆไป

2.5) กลมอาการไคลนเฟลเตอร (Klinefelter’s syndrome) พบในเพศชายเกดจากโครโมโซม

Xเกนมา1หรอ2โครโมโซมทำาใหคารโอไทปเปน47,XXYหรอ48,XXXYผปวยจะมอาการปญญาออน

รปรางออนแอนสงชะลดหนาอกโตมเตานมเหมอนผหญงและเปนหมนเพราะไมมอสจและมอณฑะ

เลกยงถามจำานวนโครโมโซมXมากอาการปญญาออนกจะรนแรงมากขน

2.6) กลมอาการทรปเปลเอกซ (Triple x syndrome)เกดในผหญงโดยจะมโครโมโซมXเกน

มา1แทงทำาใหเปนXXXรวมมโครโมโซม47แทงทำาใหผหญงคนนนเปนหมนเจรญเตบโตไมเตมทและ

ไมมประจำาเดอน

2.7) กลมอาการดบเบลวาย (Double y syndrome) เกดในผชายทมโครโมโซมYเกนมา1

แทงมจโนไทปเปนXXYเรยกวาSuperMaleลกษณะจะเปนผชายทมรางกายปกตแตเปนหมนมอารมณ

ฉนเฉยวสงมากกวา6ฟตมระดบฮอรโมนเพศชายในเลอดสงกวาปกตสวนใหญเปนหมนไมสามารถม

บตรได

96

3)โรคทเกดจากความผดปกตทางพนธกรรมอนๆ

3.1)ฟนลคโตนเรย(Phenylketonuria)หรอ(Phenylpyruvicoligophrenia) เปน โรค

ทางพนธกรรม ทเกดจากการถายทอดทางโครโมโซม โดยโครโมโซมนนมความบกพรองของยนทสราง

Phenylalanine hydroxylase ทำาใหผปวยไมสามารถสรางเอนไซมนได จงไมสามารถยอยสลายกรดอะ

มโน phenylalanine ไปเปน tyrosine เหมอนคนปกต จงเกดภาวะ phenylalaine สะสมในเลอดมาก

ผดปกต และม phenylpyruvic acid และกรดอนทรยอนปนในปสสาวะ รวมทงอาการโลหตเปนพษดวย

โดยผปวยฟนลคโตนเรยน มกจะมอาการปญญาออน และไมสามารถรบประทานอาหารไดเหมอนคนทวไป

โดยอาการฟนลคโตนเรยน จะพบในคนผวขาวมากกวา และในประเทศไทยพบไมมาก

3.2)สไปโนซรเบลลารอะแทกเซย(spinocerebellarataxia) เปน โรคทางพนธกรรม ทยง

ไมมทางรกษา โดยเกดจากโพลกลตาไมน ไตรนวคลโอไทด ผลตซำามากเกนปกต ทำาใหผปวยสญเสยความ

สามารถในการเคลอนไหวทางกายภาพ ทงทาเดน การพด ตากระตก และอาจมอาการอนรวมดวย แต

ระบบจตใจและความรสกนกคดยงปกต

3.3)โรคทาลสซเมย(Thalassemia) โรคทาลสซ

เมย เปนลกษณะทถกควบคมดวยยนดอยบนโครโมโซม

ซงเมอผดปกตจะทำาใหการสรางฮโมโกลบน ซงเปนสวน

ประกอบของเมดเลอดผดปกต เมดเลอดแดงจงมรปราง

ผดปกต นำาออกซเจนไมด ถกทำาลายไดงาย ทำาใหผปวย

โรคทาลสซเมย เปนคนเลอดจาง และเกดภาวะแทรกซอน

ตามมา

ในประเทศไทยพบผปวย โรคทาลสซเมยรอยละ 1

คอประมาณ 6 แสนคน แตพบผเปนพาหะถงรอยละ 30-

40 คอประมาณ 20-25 ลานคน ดงนนถาหากผเปนพาหะ

มาแตงงานกน และพบยนผดปกตรวมกน ลกกอาจเปน

โรคทาลสซเมยได ทงน โรคทาลสซเมย แบงออกเปน 2

ประเภท คอ แอลฟาธาลสซเมย และ เบตาธาลสซเมย ซง

กคอ ถามความผดปกตของสายแอลฟา กเรยกแอลฟา

ธาลสซเมย และถามความผดปกตของสายเบตากเรยก

เบตาธาลสซเมย

ผปวย โรคทาลสซเมย จะมอาการซด ตาขาวสเหลอง ตวเหลอง ตบมามโตมาตงแตเกด ผวหนงดำา

คลำา กระดกใบหนาจะเปลยนรป มจมกแบน กะโหลกศรษะหนา โหนกแกมนนสง กระดกเปราะ หกงาย

เจรญเตบโตชากวาคนปกต สวนอาการนน อาจจะไมรนแรง หรออาจรนแรงจนถงแกชวตเลยกได คนทม

อาการมากจะมอาการเลอดจางมาก ตองใหเลอดเปนประจำา หรอมภาวะตดเชอบอยๆ ทำาใหเปนไขหวดได

บอย

97

3.4) โรคซสตกไฟโบรซส (Cystic fibrosis) เปนความผดปกตทางพนธกรรม ททำาใหรางกาย

สรางเยอเมอกหนามากผดปกตในปอดและลำาไส ทำาใหผปวยหายใจลำาบาก และเยอเมอกหนาเหลานนอาจ

ทำาใหปอดตดเชอ หากมแบคทเรยเตบโตอย สวนเยอเมอกหนาในลำาไส จะทำาใหยอยอาหารไดลำาบาก

ปจจบนยงไมมวธรกษาโรคน แตสามารถบรรเทาได

โดยการใชยาสลายเยอเมอก

3.5) โรคลคเมย (Leukemia) โรคลคเมย

หรอ โรคมะเรงเมดเลอดขาว เปนโรคทเกดจากความ

ผดปกตของไขกระดก ทำาใหมการสรางเมดเลอดขาว

จำานวนมากในไขกระดก จนเบยดบงการสรางเมด

เลอดแดง ทำาใหเกดภาวะโลหตจาง สวนเมดเลอด

ขาวทสรางนน กเปนเมดเลอดขาวตวออน จงไม

สามารถตานทานเชอโรคได จงเปนไขบอย ซงสาเหต

ของการเกดโรคลคเมย มหลายปจจย ทงพนธกรรม

กมมนตภาพรงส การตดเชอ เปนตน

อาการของผปวยลคเมย จะแสดงออกมาใน

หลายรปแบบ เชน มไขสง เปนหวดเรอรง หนามด วงเวยนศรษะ ออนเพลย ตวซด เซลลลคเมยจะไปสะสม

ตามอวยวะตางๆ เชน ตบ มาม ตอมนำาเหลอง ทำาใหเกดอาการบวมโต บางคนเปนรนแรง ทำาใหถงแกชวต

ได

การรกษา โรคลคเมย ทำาไดโดยใหยาปฏชวนะ เพอลดจำานวนเมดเลอดขาว หรออาจใชเคมบำาบด

เพอใหไขกระดกกลบมาทำาหนาทตามปกต

3.6) โรคเบาหวาน คอ ภาวะทรางกายมระดบนำาตาลในเลอดสงกวาปกต เนองจากขาดฮอรโมน

อนซลน ทงนโรคเบาหวาน ถอเปนโรคเรอรงชนดหนง และเปนโรคทางพนธกรรม โดยหากพอแมเปน

เบาหวาน กอาจถายทอดไปถงลกหลานไดและนอกจากพนธกรรมแลว สงแวดลอม วธการดำาเนนชวต การ

รบประทานอาหาร กมสวนทำาใหเกดโรคเบาหวานไดเชนกน

อาการทวไปของผทเปน โรคเบาหวาน คอจะปสสาวะบอย เนองจากนำาตาลทออกมาทางไตจะดง

เอานำาจากเลอดออกมาดวย จงทำาใหมปสสาวะมากกวาปกต เมอถายปสสาวะมาก กทำาใหรสกกระหายนำา

ตองคอยดมนำาบอยๆ และดวยความทผปวยโรคเบาหวาน ไมสามารถนำานำาตาลมาเผาผลาญเปนพลงงาน

จงหนมาเผาผลาญกลามเนอและไขมนแทน ทำาใหรางกายผายผอม ไมมไขมน กลามเนอฝอลบ ออนเปลย

เพลยแรง นอกจากน การมนำาตาลคงอยในอวยวะตางๆ จงทำาใหอวยวะตางๆ เกดความผดปกต และนำามา

ซงภาวะแทรกซอนมากมาย โดยเฉพาะ โรคไตวายเรอรง, หลอดเลอดตบตน, อมพฤกษ อมพาต, ตอกระจก,

เบาหวานขนตา ฯลฯ

98

1.3 โรคจากการบรโภคอาหาร ประเทศดอยพฒนาจะประสบกบการบรโภคอาหารทไมถกสขลกษณะ เชน อาหารทปนเปอน

อาหารสกปรกการปรงกนแบบสกๆดบๆ

อาหารทดเปนสงจำาเปนตอสขภาพ และ

เปนสงอนนารนรมยทสดอยางหนงในชวต

ของคนเรา แมจะมความกาวหนาทาง

เทคโนโลย แตการจดเตรยมอาหารและ

เกบอาหารใหสะอาดปลอดภยยงคงเปน

ปญหาสาธารณสขทสำาคญทวโลก

โรคภยไขเจบท เกดจากอาหาร

สกปรกโดยเฉพาะโรคทองรวงทำาใหเกด

ความทกขยากและความตายอยางมาก

และยงเปนสาเหตของโรคขาดสารอาหาร

ในบรรดาประเทศดอยพฒนาทวโลกอกดวย

ประเทศทพฒนาแลวกประสบปญหาเรองความปลอดภยของอาหารเชนกน ถาจะแกปญหาน

จำาเปนตองปรบปรงมาตรการทางกฎหมายเกยวกบอาหารทปลอดภยเชนเดยวกบการใหสขศกษาเกยวกบ

สขภาพอนามยรวมทงการเกบรกษาและการเตรยมอาหารอยางปลอดภยในสหรฐอเมรกามการคาดคะเน

วาในทกปมคนอเมรกนปวยเปนโรคอนเกดจากอาหารสกปรกตงแต6ลาน5แสนครงจนถง80ลานครง

และมคนตายเพราะโรคเหลานอยางนอย9,100คน

ในประเทศทพฒนาแลวปจจยทเกยวของกบการปวยดวยโรคอนเนองมาจากอาหารสกปรกไดแก

การเตรยมอาหารลวงหนานานเกนไปกอนทจะกน เกบอาหารไวในอณหภมทเชอแบคทเรยสามารถเจรญ

เตบโตไดด และการทผเตรยมอาหารและผจดสงอาหารเปนพาหะของเชอนำาโรค สำาหรบในประเทศดอย

พฒนายงมปจจยอนๆนอกเหนอจากทกลาวมาซงจำาเปนตองศกษาตอไปเพอจะไดจดวางมาตรการปองกน

ไดอยางมประสทธภาพ

การดำาเนนการแกปญหาโรคจากอาหารสกปรกนมเพยงไมกประเทศเทานนทไดรวมเอามาตรการ

ในการแกปญหานเขาไวในระบบการสาธารณสขมลฐาน การทจะลดปญหานไดจำาเปนตองเขาใจการดแล

จดเตรยมอาหารอยางถกสขลกษณะในทกระดบอยางทวถงตงแตขนตอนการผลตการแปรสภาพการกระ

จายจนถงการปรงและถนอมอาหารในครวเรอน

ทกลาวมาขางตนดเหมอนวาการแกปญหาเรองนเปนเรองยงยากซบซอนแตกไมไดหมายความวา

ไมมหนทางทเปนไปไดในระดบชาวบานทวไปองคการอนามยโลกไดใหขอเสนอแนะวากฎเกณฑงายๆท

ชาวบานสามารถนำาไปปฏบตเพอปองกนตวเองและครอบครวจากปญหานไดแก

1.จงเลอกกนอาหารทเตรยมอยางสะอาด

2.จงเลอกกนอาหารทปรงสกด

3.จงกนอาหารทเพงปรงเสรจใหมๆ

99

4.จงเกบอาหารในทปลอดภยจากการไตตอมของแมลง

5.ถาจะกนอาหารทเกบคางไวจงนำามาทำาใหรอนอกครง

6.พยายามไมใหอาหารทปรงสกแลวปนเปอนกบอาหารดบๆ

7.พยายามลางมอกอนปรงอาหารและหลงเขาหองนำาทกครง

8.ดแลใหหองครวและภาชนะสะอาดอยเสมอ

9.ใชนำาสะอาดในการปรงอาหารและลางภาชนะใสอาหาร

เชอวาหากทกคนสามารถทำาไดตามน ตวทานเองและครอบครวกจะปลอดภยจากโรคดงกลาวมานตลอด

ไปแตกยงมโรคทเกดจากพฤตกรรมการบรโภคทเปนปญหาของการเกดโรคเรอรงอนๆเชนโรคหวใจและ

หลอดเลอดสมองความดนเบาหวาน

ขณะเดยวกนพฤตกรรมการกนอาหาร

ทไมเหมาะสม มกเกดรวมกบพฤตกรรมทไม

เหมาะสมตอสขภาพอนๆ เชน การไมออก

กำาลงกายและการสบบหร ทงการบรโภค

อาหารบางประเภทมากเกนไปไดแกไขมนอม

ตวเกลอโซเดยมและคารโบไฮเดรตแตบรโภค

ผกผลไมปรมาณนอยเกนไปสงเหลานมกเปน

พฤตกรรมทเกดขนรวมกนลวนมผลตอความ

เสยงตอโรคทงสน

ส า เ หต สำ า ค ญขอ ง โรคอ ว นค อ

ประชากรสวนใหญลดการออกกำาลงกาย

แตกลบไมลดการบรโภคอาหารโดยเฉพาะ

อาหารประเภทคารโบไฮเดรตและไขมน จาก

ประสบการณการแกไขปญหาโรคอวนของสหรฐอเมรกา ดวยการสงเสรมผลตภณฑอาหารไขมนตำา และ

รณรงคใหประชากรหนมาบรโภคอาหารประเภทนมากขน แตปญหาโรคอวนของชาวอเมรกนกยงไมลด

ความรนแรง จงเปนขอโตแยงวาการลดสดสวนของไขมนในอาหารอาจไมใหผลทชดเจนการแกไขปญหา

โรคอวนควรมงเนนการเพมการออกกำาลงกายและการลดปรมาณพลงงานทบรโภคมากกวา

จากขอมลสถตของการเจบปวยของคนไทยทเปนปญหามาตลอดทตดอนดบ 10 โรครายทเปน

สาเหตของการเสยชวตทเปนปญหาใหญของคนไทยเปนภยเงยบทแฝงมากบการใชชวตของคนรนใหมม

ดงน

1.โรคหวใจและหลอดเลอด

2.โรคของตอมไรทอ*(โรคกลมเบาหวานไทรอยดตอมหมวกไต)

3.โรคระบบกลามเนอเสนเอน

4.โรคระบบทางเดนอาหาร

5.โรคระบบทางเดนหายใจ

100

6.โรคภมแพ

7.โรคระบบประสาทจตเวช

8.โรคระบบทางเดนปสสาวะ

9.โรคของปากหคอจมก

10.โรคผวหนง

โรครายททำาใหผปวยเสยชวตนนมความสมพนธกบโรคเรอรงทคนไทยประสบโรคเรอรงเปนโรค

ทรฐบาลเสยคาใชจายสงมากและกอใหเกดโรครายแรงตามมาอกมากมายอยางความดนสงการรกษาก

ตองกนยาตลอดโรคเบาหวานบางคนไมดแลสขภาพตวเองไมเคยสงเกตไมตรวจโรคเลยแลวเมอมอาการ

เรอรงกจะทำาใหไตอกเสบหรอเกดอาการไตวายได

โรคมะเรง โรคมะเรงหากเปนแลวมโอกาสเสยชวตสง โดย

เฉพาะรายทพบในระยะลกลาม ในประเทศไทย โรคมะเรง

เปนสาเหตการตายอนดบ1ตดตอกนมา5ปมผเสยชวต

ประมาณปละ50,000คนเฉลยชวโมงละ6คนพบผปวย

รายใหมปละประมาณ 70,000 คน และมแนวโนมเพมขน

เรอยๆ โรคมะเรงทพบมากทสด 6 อนดบแรกในป 2547

ไดแกมะเรงตบมะเรงปอดมะเรงเตานมมะเรงปากมดลก

มะเรงลำาไสใหญ และมะเรงในชองปาก โดยมะเรงทผชาย

เปนกนมากอนดบ1 ไดแกมะเรงตบรองลงมาคอมะเรง

ปอดและมะเรงลำาไสใหญ สวนมะเรงทพบในผหญงตาม

ลำาดบคอมะเรงปากมดลกมะเรงเตานมและมะเรงตบ

ตดสารแอลกอฮอล อยางททราบกนดวาแอลกอฮอลเปนตนเหตของ

อบตเหตกวา 90 เปอรเซนต ทงยงเปนบอเกดของโรคราย

มากมายเชนโรคตบแขงมะเรงตบตบออนอกเสบโรคกระเพาะและกระเพาะรวภาวะเลอดออกจากทาง

เดนอาหารเปนตนซงโรคเหลานมกเปนเรอรงและทำาใหผเจบปวยทกขทรมานทงยงกอเกดภาวะแทรกซอน

ในโรคเรอรงอนๆเชนโรคหลอดเลอดสมอง(เสนเลอดในสมองแตกหรอตบ)

ไขมนในเลอดสง และโรคหลอดเลอดหวใจ แมแตโรคทางจตกมสาเหตจากแอลกอฮอลดวยเชนกนตนเหตการณปวยทางจต1ใน3มาจาก

การตดเหลาและพบวาในกลมคนทมปญหาสขภาพจตทฆาตวตายสำาเรจ90%เปนผปวยโรคซมเศราหรอ

ใชแอลกอฮอลหรอทงสองอยางรวมกนโดยผปวยทางจตจะมอตราการฆาตวตายสำาเรจสงกวาผปวยทาง

กายประมาณ3เทาตวโดยเฉพาะคนตดเหลามากๆจะทำาใหเกดอาการประสาทหลอนเหนภาพหลอนห

แววหลงผดหวาดระแวงและคลมคลง

101

วณโรค ปอดอกเสบวณโรคโรคระบบทางเดนหายใจเปนกลมโรคเดยวกนแตทกำาลงตองจบตาเฝาระวง

เปนพเศษคอวณโรคซงเกดจากเชอแบคทเรยชอวามายโคแบคทเรยมทเบอรคโลสส(Mycobacterium

tuberculosis) ตอนนกำาลงเปนปญหาสาธารณสขและมแนวโนมจะรนแรงขน จากรายงานขององคการ

อนามยโลกลาสดในป2549ระบวาพบประชากรโลก1ใน3หรอประมาณ2,000ลานคนตดเชอวณโรค

และมผปวย15ลานคนสำาหรบคนไทยคาดวาราว20ลานคนมเชอวณโรคในตวพรอมกำาเรบหากสขภาพ

ทรดโทรมเชนสบบหรดมเหลาจดหรอตดเชอเอดสผตดเชอวณโรคเหลานอาจปวยไดถงปละ1แสนคน

ประเทศไทยมปญหาวณโรคอยในอนดบท18ของโลกและถอวาเปนปญหาสาธารณสขอนดบ6รองจาก

มะเรงโรคหวใจอบตเหตเอดสไขเลอดออกในป2549ตรวจพบผปวยวณโรค58,639คนในจำานวนน

รอยละ70เปนผปวยรายใหมทตรวจพบเชอในเสมหะซงสามารถแพรเชอจากการไอจามตดตอสคนรอบ

ขางไดสวนใหญอยในชวงอาย15-44ป

2. แนวทางการปองกนการเจบปวยตามบทบญญตอสลาม และสาธารณสขใน

ปจจบน การปองกนโรคหมายถงการขจดหรอยบยงพฒนาการของโรครวมถงการประเมนและการรกษา

เฉพาะเพอกำาจดความกาวหนาของโรคในทกระยะการปองกนโรคแบงไดเปน3ระดบดงน

1. การปองกนโรคระดบแรก (Primary prevention) หมายถงการสงเสรมสขภาพโดยทวไป

รวมถงการปกปองและตอตานการเกดเฉพาะโรคไดแกการใหสขศกษาการรบประทานอาหารเหมาะสม

ตามวยการพฒนาบคลกภาพการทำางานการพกผอนและนนทนาการอยางเหมาะสมการไดรบคำาปรกษา

กบการแตงงานและเรองเพศการคดกรองพนธกรรมการตรวจสขภาพ

2. การปองกนโรคระดบทสอง (Secondary prevention) หมายถงการไดรบการวนจฉยใน

ระยะแรกของโรคและไดรบการรกษาทนทวงท ความรนแรงของโรคทเปนมระยะเวลาสนสามารถกลบส

สภาวะของการมสขภาพดไดอยางรวดเรว

3. การปองกนโรคระดบทสาม (Tertiary prevention) เปนระดบทไมเพยงแตหยดการดำาเนน

ของโรคเทานน แตจะตองปองกนความเสอมสมรรถภาพอยางสมบรณ จดประสงคกคอใหกลบสสงคมได

อยางมคณคา

อสลามไดวางหลกการในการรกษาสขภาพ และปองกนโรคภยไขเจบ โดยถอวาเปนหนาทของ

มสลมทกคนจะตองปกปองดและรกษาสขภาพและรางกายของตนใหแขงแรงสมบรณ

พระองคอลลอฮ ตรสไวความวา

“บรรดาผศรทธาเอย จงอยากนทรพยสนในระหวางสเจากนเองโดยวธการทไมถกตอง เวนแตโดย

การท�าการคาดวยการยนยอมรวมกนของสเจา และจงอยาฆาตวของสเจาเอง แทจรงอลลอฮเปนผทรง

เมตตาตอสเจาเสมอ” (สเราะฮอนนสาออายะฮท29)

102

ไมวาจะดวยเหตใดๆ กตาม อสลามไมอนมตใหมสลมฆาตวตาย หรออาศยหนทางหนงหนทางใดในการ

ทำาลายตวเองเชนการเขาไปในสถานทเกดโรคระบาดเปนตน

ทานอซามะฮบตรของซยดไดเลามาวาทานนบมฮมมด กลาวไวความวา

“เมอทานทงหลายไดขาววามอหวาตกโรคก�าลงระบาดอยในพนทหนง ทานทงหลายจงอยาเขาไป

ณ ทนนโดยเดดขาด และเมอมนก�าลงระบาดอยในพนทททานพ�านกอยกจงอยาออกจากพนทโดยเดดขาด”

เมอผใดกตามมอาการเจบไขไดปวยอสลามไดสอนใหรบทำาการรกษาบำาบดดงหะดษทานนบ

ทกลาวความวา

“ทกโรคนนมยารกษา ดงนน เมอยาตรงกบโรค เขากจะหายดวยการอนมตของอลลอฮ”(บนทก

โดยมสลม)

วธการรกษานนตองไมขดกบหลกการศาสนาเชนการตงภาคการใชสราหรอยาดองเหลา

หลกทวไปในการปองกนและควบคมโรค 1. สงเสรมใหดแลสขภาพรางกายใหแขงแรง

ดงรายงานจากทานอบฮรอยเราะฮวาทานนบมฮมมด กลาวไวความวา

“ผศรทธาทแขงแรง ยอมประเสรฐกวาและเปนทรกยงของอลลอฮมากกวาผศรทธาทออนแอ และ

ในทกการงานทด จงยดมนตอสงทใหคณประโยชนและจงขอความชวยเหลอตออลลอฮ และจงอยาเปนคน

ทออนแอ”(บนทกโดยมสลม)

คนสวนใหญมกจะละเลยตอการดแลสขภาพของตนเอง ดงททานทานนบมฮมมด ไดกลาวไว

ความวา

“ความโปรดปราน (ความดงามทพระเจาทรงประทาน) 2 ประการ มคนสวนใหญมกจะหลงลม

นนคอ การมสขภาพทดและการมเวลาวาง”(บนทกโดยอลบคอรย)

จงเปนเหตผลสำาคญทตองสรางความตระหนกถงสขภาพทแขงแรงสมบรณ และหางไกลจากโรค

ภยไขเจบ

2.รบประทานอาหารทด มประโยชนตอรางกาย

อสลามไดแนะนำาใหรบประทานอาหารทหะลาล(อาหารทอสลามไดอนมตใหรบประทานได)และ

เปนอาหารทด(ตอยยบน) คอ อาหารทมประโยชน สะอาด ปราศจากสงทอาจเปนภยตอรางกาย ดงท

อลลอฮ ตรสไวในอลกรอานความวา

“โอมนษยทงหลาย จงกนสงทไดรบอนมต (หะลาล) และสงทด (ตอยยบน) จากทมอยในแผนดน และ

จงอยาปฏบตตามแนวทางของชยฏอนมารราย เพราะมนเปนศตรอนชดแจงของพวกเจา” (สเราะฮอลบากอ

103

เราะฮอายะฮท168)

ในขณะเดยวกนอสลามหามรบประทานอาหารทไมหะลาลดงทระบในอลกรอานความวา

“จงประกาศเถดวา ฉนไมพบในค�าบญชาทมาถงฉนวามสงใดทจะเปนสงตองหามส�าหรบผบรโภค

นอกจากมนเปนซากสตว หรอเลอดทไหลรนหรอเปนเนอสกร เพราะความจรงมนเปนสงสกปรก หรอพบ

วาเปนการละเมดทมการกลาวนามอนจากนามอลลอฮขณะทเชอดมน ดงนนผใดทตกอยในภาวะคบขน

และไดรบประทานสงดงกลาว โดยไมเกนความจ�าเปนและโดยไมไดละเมด แนแทองคอภบาลของทานทรง

อภยยง ทรงเมตตายง”(สเราะฮอลอนอามอายะฮท145)

อกอายะฮหนงในอลกรอานสเราะฮอลมาอดะฮอายะฮท3ความวา

“ไดถกหามแกพวกเจาแลว ซงสตวทตายเอง และเลอด และเนอสกร และสตวทถกเปลงนามอน

จากอลลอฮ (ขณะเชอด) สตวทถกรดคอตาย สตวทถกตตาย และสตวทตกเหวตายและสตวทถกขวดตาย

และสตวทสตวรายกดกน นอกจากทพวกเจาเชอดกน และสตวทถกเชอดบนแทนหนบชา และการทพวก

เจาเสยงทายดวยไมตว เหลานนเปนการละเมด”

นอกจากนยงมบทบญญตของอสลามเกยวกบอาหารทหามรบประทาน ในหะดษของทาน

นบ ความวา“ทานนบ ไดหามรบประทานสตวรายทกชนดทมเขยวงา และนกทกชนดทมกรงเลบ”

การหามรบประทานอาหารตางๆขางตนเปนการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคภยอยางสมบรณ

แบบทงในแงอนตรายจากตวมนเอง หรอผลขางเคยงอนๆ ทอาจเกดขนได จากการรบสารพษของสตว

หรอจากการถกสตวอนทำารายอาจทำาใหมสารเคมหรอพษตกคางหรออาจเปนแหลงของการตดเชอหรอ

พยาธบางชนดหรออาจมโรคระบาดของสตวไดนอกจากนยงเปนการควบคมดแลเจาของสตวใหควบคม

การเลยงมใหเกดโรคระบาดในสตวและปองกนการนำาสตวปวยตายมาจำาหนายอกดวย

นอกจากเหตผลในแงการรกษาสขภาพทางรางกายแลว ยงมเหตผลเพอการรกษาความ บรสทธ

ในจตใจของผทบรโภคมนเขาไปดวย

อสลามยงมบญญตหามดมสราอยางเดดขาดถงแมเครองดมแอลกอฮอลบางชนดอาจมประโยชน

อยบาง แตศาสนาไดบอกวาโทษของมนรายแรงกวาประโยชนทจะไดรบ และยงถอวาเปนจดเรมของการ

กระทำาทเกดจากการขาดสตทงหลายดงทบทบญญตเรองนในอลกรอานไดระบไวความวา

“ผศรทธาทงหลาย! ทจรงสรา และการพนน และแทนหนส�าหรบเชอดสตวบชายนต และการเสยง

ตวนนเปนสงโสมมอนเกดจากการกระท�าของชยฏอน ดงนนพวกเจาจงหางไกลจากมนเสยเพอวาพวกเจา

จะไดรบความส�าเรจ”(สเราะฮอลมาอดะฮอายะฮท90)

การไมดมสราจะสามารถปองกนโรคทเกดจากสราไดมากมายเชนตบแขงโรคไขมนในโลหตเกด

ความบกพรองในระบบภมคมกนจนนำามาสโรคตดเชอและโรคอนๆอกมากมาย

104

3. ออกก�าลงกาย และพกผอนใหเพยงพอ

อสลามสงเสรมการออกกำาลงกายดงทปรากฏคำาแนะนำาจากทานนบใหฝกหดการขมาการวง

การวายนำาเปนตนภายหลงจากการทำางานหาเลยงชพและการปฏบตศาสนกจแลวจะตองมการพกผอน

อยางเหมาะสมและเพยงพออลลอฮ ตรสความวา

“และเราไดท�าใหการนอนของพวกทานเปนการพกผอน และเราไดท�าใหเวลากลางคนของพวก

ทานเปนเหมอนอาภรณปกปด และเราไดท�าใหเวลากลางวนของพวกทานเปนเวลาของการหาปจจยยงชพ”

(สเราะฮอนนะบาออายะฮท9-11)

ทานนบยงกลาวแนะนำาอกความวายงกลาวแนะนำาอกความวา

“ทานทงหลายจงท�า (การงาน) ตามทางสายกลาง และจงพยายามท�า ใหใกลเคยงกบสงทสมบรณ

ทสด จงใชเวลาชวงเชา ชวงเยน และชวงหนงในยามดก อยางปานกลาง พวกทานจะบรรลเปาหมาย”

(บนทกโดยอลบคอรย)

4. รกษาสขอนามยใหด

ทานนบไดสอนและเนนถงความสำาคญของความสะอาดไวความวาไดสอนและเนนถงความสำาคญของความสะอาดไวความวา

“ความสะอาดเปนสวนหนงของการศรทธา”(บนทกโดยมสลม)

คำาสอนในอสลามจะครอบคลมในทกเรองเกยวกบสขอนามยสวนบคคลไดแกเรองความสะอาด

การแตงกายการชำาระลางการแตงกายการรบประทานอาหารรวมถงการรกษาสงแวดลอมดวย(กลาว

รายละเอยดในบทเรองการบรณาการอสลามในการดแลสขอนามยและงานสขาภบาล)

5. รกษาภาวะเจบปวยอยางเหมาะสม ไมแพรกระจายเชอแกผอน

อสลามสอนใหมสลมดแลสขภาพรางกายใหด โดยถอเปนความรบผดชอบตอรางกายทพระเจา

ทรงมอบแกตวของเขาเมอเกดภาวะเจบปวยกควรรกษาอยางเหมาะสมและอดทนตอภาวการณเจบปวย

นนๆ

ทานนบมฮมมด กลาวความวา

“ทกโรคนนมยารกษา ดงนนหากการเยยวยานนถกตองกบโรค ดวยการอนมตของอลลอฮ โรคนน

จะหาย”(บนทกโดยอะหมด)

การรกษาโรคหรอภาวะเจบปวยมความจำาเปน โดยเฉพาะสำาหรบโรคตดเชอทอาจแพรกระจาย

เชอแกผอนนนผปวยยงตองมความรบผดชอบในการปองกนการแพรกระจายเชอดวยซงเขาจะตองไดรบ

การสอบสวนและตอบแทนในความรบผดชอบนนๆจากพระผเปนเจาอยางแนนอน

ในอลกรอานมคำาสอนมใหผปฏบตกอความเสยหายขนไมวาในระดบใดหรอมากนอยเพยงไดกตาม

ความวา

“และเจาจงอยาสรางความเสยหายบนหนาแผนดน หลงจากทมนไดถกพฒนาแลวแกเพอมนษย

ซงบรรดาสงของของพวกเขา หลงจากทมการแกไขมนแลว”(สเราะฮอลอะอรอฟอายะฮท85)

105

อกอายะฮหนงวาอลลอฮ ตรสไวความวา

“และบรรดาผทสรางความเดอดรอนแกมวลชนผศรทธาทงชายและหญงดวยสงทพวกเขาไมได

กระท�า แนนอนเขาเหลานนตองแบกความเทจและบาปอนชดแจง”(สเราะฮอลอะฮซาบอายะฮท58)

6.ดแลภาวะทางจตและวญญาณใหสมบรณ

บทบญญตการใชชวตในอสลาม ไดใหความสำาคญตอภาวะทางจตใจและวญญาณเปนอยางมาก

ซงสามารถสรปเปนประเดนเพอนำาไปสสขภาพทสมบรณไดดงน

-รำาลกถงอลลอฮตลอดเวลา

-อานคมภรอลกรอานทกวนพรอมกบเขาใจความหมาย

-ดำารงการละหมาดมความถอมตนในการละหมาดอยางสมบรณ

-จายซะกาต(บรจาคทานบงคบเมอครบเงอนไข)

-มอบหมายผล(ตะวกกล)ของการงานตางๆตอพระองคอลลอฮในทกการงาน

3. แนวทางการบรโภคตามสนนะฮ คำาวา“สนนะฮ”โดยรวมแลวหมายถงแบบอยางของทานบในกจกรรมตางๆของการดำาเนนในกจกรรมตางๆของการดำาเนน

ชวตการตามซนนะฮกคอการตามแบบอยางของทานนบ นนเอง

การตามแบบอยางของทานเราะสลในการดำาเนนชวตนนเปนสงทอสลามไดกำาชบเปนอยางยงในการดำาเนนชวตนนเปนสงทอสลามไดกำาชบเปนอยางยง

เพราะอสลามถอวาทานเราะสลคอผทสามารถดำารงชวตตามพระบญชาของอลลอฮคอผทสามารถดำารงชวตตามพระบญชาของอลลอฮ ไดสมบรณทสด

ดงนนผเปนมสลมทกคนจงตองปฏบตตามแบบอยางของทานเพอจะไดปฏบตตนเปนมสลมให

สมบรณเทาทจะทำาไดอลลอฮ ไดตรสความวา

“ขอสาบานวา แทจรงแลวในตวของศาสนทตแหงอลลอฮนน มแบบอยางทดงามส�าหรบพวกเจา

ทหวงใน (ความโปรดปรานของ) อลลอฮและ (ผลบญใน) วนอาคเราะฮ และไดกลาวร�าลกถงอลลอฮอยาง

มากมาย”(สเราะฮอล-อะหซาบอายะฮท21)

ทกๆ กจการของมสลมจำาเปนตองปฏบตใหตรงกบตวอยางของทานนบ เพราะหากวาไมเปน

ไปตามแบบอยางของทานแลวกไมอาจจะรบประกนไดวาสงทเขาทำานนถกตองและเปนทยอมรบของอลลอฮ

หรอไม

ในการบรโภคพระองคอลลอฮ ไดทรงใชใหมสลมเลอกบรโภคอาหารทมคณคาทางโภชนาการ

และทรงหามบรโภคอาหารทจะเปนพษเปนภยตอรางกายทงนเพอเปนการปองกนโรคภยไขเจบพระองค

ไดตรสความวา

“มนษยเอยจงบรโภคสงทอนมตและทดจากทมอยในแผนดน และอยาปฏบตตามรอยเทาของมาร

ราย แทจรง มนเปนศตรทเปดเผยส�าหรบสเจา”(สเราะฮอลบะเกาะเราะฮอายะฮท168)

106

และในอกอายะฮหนงความวา

“โอบรรดาผศรทธาทงหลาย จงบรโภคสงทเราไดใหปจจยยงชพแกพวกเจา จากสงดๆ ทงหลาย

และจงขอบคณอลลอฮเถด หากเฉพาะพระองคเทานน ทพวกเจาจกเปนผเคารพสกการะ ทจรงพระองค

ทรงหามพวกเจานนเพยงแตสตวทตายเอง และเลอด และเนอสกร และสตวทถกเปลงเสยงทมน เพออน

จากอลลอฮ”(สเราะฮอลบะเกาะเราะฮอายะฮท172-173)

คำาวา“ประโยชน”นนหมายถงประโยชนเชงโภชนาการมคณคาสารอาหารและไมเปนพษเปน

ภยตอรางกายและสตปญญา มสลมทราบจากคำาสอนนวา มสตวและพชบางชนดไมเหมาะสมทจะเปน

อาหารใหมนษยบรโภค ดงนน อาหารบางอยางทพระเจาทรงหามจงเปนทมนใจไดวา มนไมเหมาะสมไม

คควรกบมนษยจรงๆ

107

ตวชวด พ 5.1 ม.4-6

1.มสวนรวมในการปองกนความเสยงตอการใชยาการใชสารเสพตดและความรนแรง

เพอสขภาพของตนเองครอบครวและสงคม

2.วเคราะหผลกระทบทเกดจากการครอบครองการใชและการจำาหนายสารเสพตด

สาระการเรยนรแกนกลาง

1.การจดกจกรรมปองกนความเสยงตอการใชยาสารเสพตดและความรนแรง

2.การวเคราะหผลกระทบทเกดจากการครอบครองการใชและการจำาหนายสารเสพตด

(ตนเองครอบครวเศรษฐกจสงคม)

3.โทษทางกฎหมายทเกดจากการครอบครองการใชและการจำาหนายสารเสพตด

1. สารเสพตดและโทษของสารเสพตด

สารเสพตดหมายถงสงทเสพเขาไปในรางกายแลวทำาใหรางกายตองการสารนนในปรมาณทเพม

ขนไมสามารถหยดไดมผลทำาใหรางกายทรดโทรมและสภาวะจตใจผดปกต

หนวยการเรยนรท 8

ทกษะในการปองกนตนเอง และการมสวนรวม

ในการปองกนความเสยงในการใชยา และสงเสพตด

กญชา ใบกระทอม

108

ประเภทของสารเสพตด

ประเภทของสารเสพตดแบงได2ประเภทดงน

1.สงเสพตดตามธรรมชาตสวนใหญไดมาจากพชเชนฝนกญชากระทอมเปนตน

2.สงเสพตดสงเคราะหเกดจากมนษยจดทำาขนเชนเฮโรอนยานอนหลบยาระงบประสาทยาบา

เปนตน

สงเสพตดทพบในประเทศไทยแบงออกไดดงน

1.สงเสพตดประเภทฝน และอนพนธของฝน ไดแก

1.1ฝนเปนพชลมลกสารเสพตดไดจากยางฝนดบซงกรดจากผลมลกษณะเหนยวส

นำาตาลไหม

1.2มอรฟนเปนสารแอลคาลอยดสกดจากฝนเปนผลกสขาวนวลมฤทธรนแรงกวาฝน

10เทา

1.3เฮโรอนเปนสารทสงเคราะหไดจากมอรฟนมพษรนแรงกวามอรฟน10เทา

2. สงเสพตดประเภทยานอนหลบและยาระงบประสาท ไดแก

2.1เชกโคนาลเปนแคปซลสแดงเรยกวาเหลาแหง

2.2อโมบารบทอลเปนยานอนหลบบรรจในแคปซลสฟาทเรยกวานกสฟา

2.3เพนโทบารบทอลเปนยานอนหลบบรรจในแคปซลสเหลองทเรยกวาเสอสเหลอง

3. สงเสพตดประเภทแอมเฟตามน เปนยาประเภทกระตนประสาทมชอเรยกหลายชอเชนยา

แกงวงยาขยนยาบาเปนตนยาบาหรอแอมเฟตามนมลกษณะเปนผงมผลกสขาวบรรจในแคปซลหรอ

อดเมดอาจพบปลอมปนในยาคลอรเฟนรามนพาราเซตามอล

ฝน เฮโรอนมอรฟน

ยาอ ยาบายาเค

109

โทษของยาเสพตด

โทษเนองจากการเสพสงเสพตดแบงออกไดดงน

1.โทษตอรางกายสงเสพตดท�าลายทงรางกายและจตใจเชนท�าใหสมองถกท�าลายความจ�าเสอม

ดวงตาพรามวน�าหนกลดรางกายซบผอมตาแหงเหมอลอยรมฝปากเขยวคล�าเครยดเปนตน

2.โทษตอผใกลชดท�าลายความหวงของพอแมและทกคนในครอบครวท�าใหวงศตระกลเสอมเสย

3.โทษตอสงคมเกดปญหาทางดานอาชญากรรมสญเสยแรงงานสนเปลองคาใชจายในการปราบ

ปรามและการบ�าบดรกษา

4.โทษตอประเทศไทยท�าลายเศรษฐกจของชาต

การปองกนสงเสพตด

ความผดเกยวกบยาเสพตดใหโทษ

ความผดเกยวกบยาเสพตดใหโทษแบงออกอยางกวางๆไดเปน5ฐาน

1.ฐานผลตน�าเขาสงออกซงยาเสพตดใหโทษ

2.ฐานจ�าหนายหรอมไวในความคอบครองเพอจ�าหนายซงยาเสพตดใหโทษ

3.ฐานมไวในความคอบครองซงยาเสพตดใหโทษ

4.ฐานเสพยาเสพตดใหโทษ

5.ฐานโฆษณาเพอการคาซงยาเสพตดใหโทษ

พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551 1. หามไมใหมการขาย (ขาย หมายถง การจ�าหนายจายแจก แลกเปลยนหรอใหเพอประโยชน

ทางการคา)เครองดมแอลกอฮอลทกชนดในสถานศกษาและหอพกตามมาตรา27

2.หามมใหขายเครองดมแอลกอฮอลแกบคคลซงมอายต�ากวา20ปบรบรณตามมาตรา29

3.หามไมใหผใดบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในสถานศกษาตามมาตรา31(ยกเวนบรเวณทจด

ไวเปนทพกสวนบคคลหรอสโมสร หรอการจดเลยงตามประเพณ หรอสถานศกษาทสอนผสมเครองดม

แอลกอฮอลทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต)

4.หากฝาฝนมาตรา27หรอมาตรา31ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนง

หมนบาทหรอทงจ�าทงปรบและฝาฝนมาตรา29ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหนงปหรอปรบไมเกนสอง

หมนบาทหรอทงจ�าทงปรบ

พระราชกำาหนดปองกนการใชสารระเหย

ตามพระราชก�าหนดน ก�าหนดมาตรการควบคมไมใหน�าสารระเหยมาใชในทางทผดไวหลาย

ประการ และก�าหนดใหผฝาฝนทไมปฏบตตามมาตรการดงกลาว มความผดและตองรบโทษ ซงมราย

ละเอยดดงน

1.ก�าหนดใหผผลตผน�าเขาหรอผขายสารระเหยตองจดใหมภาพหรอขอความทภาชนะบรรจ

110

หรอหบหอบรรจสารระเหยเพอเปนการเตอนใหระวงการใชสารระเหยดงกลาว(มาตรา12,13และมาตรา

14)ผฝาฝนตองรบโทษจำาคกไมเกน2ปหรอปรบไมเกน20,000บาทหรอทงจำาทงปรบ(มาตรา22)

2.หามผใดขายสารระเหยแกผทมอายไมเกนสบเจดปเวนแตเปนการขายโดยสถานศกษาเพอใช

ในการเรยนการสอน(มาตรา15)ผฝาฝนตองรบโทษจำาคกไมเกน1ปหรอปรบไมเกน10,000บาทหรอ

ทงจำาทงปรบ(มาตรา23)

3. หามผใดขาย จดหาหรอใหสารระเหยแกผซงตนร หรอควรรวาเปนผตดสารระเหย (มาตรา

16)ผฝาฝนตองรบโทษจำาคกไมเกน2ปหรอปรบไมเกน20,000บาทหรอทงจำาทงปรบ(มาตรา24)

4.หามผใดจงใจชกนำายยงสงเสรมหรอใชอบายหลอกลวงใหบคคลอนใชสารระเหยบำาบดความ

ตองการของรางกายหรอจตใจ(มาตรา18)ผฝาฝนตองรบโทษจำาคกไมเกน2ปหรอปรบไมเกน20,000

บาทหรอทงจำาทงปรบ(มาตรา24)

5.หามผใดใชสารระเหยบำาบดความตองการของรางกายและจตใจไมวาโดยวธสดหรอวธอนใด

(มาตรา17)ผฝาฝนตองรบโทษจำาคกไมเกน2ปหรอปรบไมเกน20,000บาทหรอทงจำาทงปรบ(มาตรา24)

2. การปองกนปญหายาเสพตด การปองกนปญหายาเสพตดแบงไดเปน3ระดบคอระดบปฐมภมระดบทตยภมระดบตตยภม

1. ขนปฐมภม หมายถงมาตรการปองกนไมใหประชากรทวไปและประชากรกลมเสยงใชเสพ

ยาเสพตดหรอการปองกนไมใหเกดผเสพรายใหม

การปองกนยาเสพตดทดใหความรการปองกนยา

เสพตดดวยการพฒนาสถาบนครอบครวใหดตงแต

การสนบสนนการวางแผนครอบครว มการ

วางแผนครอบครวทด มลกเมอพรอม สงเสรม

ทกษะการเปนพอแมทด สงเสรมพฒนาการทาง

ดานจตใจของเดกชวยใหเดกมทางออกในการแก

ปญหาโดยไมตองหนไปพงยาเสพตดการพฒนาความเขมแขงของชมชนการพฒนาเศรษฐกจโดยยดหลก

เศรษฐกจพอเพยงการพฒนาดานคณธรรมจรยธรรมเนองจากปญหายาเสพตดเปนผลพวงจากปญหาอนๆ

หลายประการตงแตปญหาสมพนธภาพในครอบครวปญหาการเลยงดปญหาเศรษฐกจปญหาดานจตใจ

ปญหาทางสงคมปญหาการศกษาการสงเสรมพฒนาการเดกฯลฯการปองกนปญหายาเสพตดขนปฐม

ภมทดจงควรทจะมงไปทการแกปญหาตนเหต

2. ขนทตยภม หมายถงมาตรการเพอคดกรองและคนหาผปวยทเสพตดยาเสพตดในชมชนและ

ใหการบำาบดรกษาทมประสทธภาพอยางทนการณ เพอชวยลดผลเสยจากการเสพยาเสพตดทงตอผเสพ

และสงคม การคนหาผปวยทเรมตดยาและใหการรกษาแตเนนๆ การนบเอาการคนหาผปวยและใหการ

บำาบดรกษาจงเปนการปองกนการแพรระบาดของยาเสพตดทสำาคญประการหนง

3. ขนตตยภม หมายถงมาตรการบำาบดและฟนฟสภาพผปวยทตดยาเสพตดใหสามารถกลบไป

ใชชวตในสงคมไดอยางเปนปกตสขเปนผจะชวยในการรณรงคการปองกนปญหายาเสพตดในขนปฐมภม

111

ไดเปนอยางดสามารถชวยใหผปวยทเขารบการรกษาในขนทตยภมมความหวงทจะเลกและกลบเปนคน

ดของสงคมไดอยางเปนรปธรรม

กลาวโดยสรปการปองกนปญหายาเสพตดทงสามระดบลวนมความสำาคญมาตรการในแตละขน

มผลชวยใหมาตรการในขนอนๆ ทำาไดดขน การดำาเนนการปองกนจำาเปนอยางยงทจะตองดำาเนนการไป

พรอมๆกนทงสามขนตอนจะเลอกทำาเพยงขนใดขนหนงมได

แนวทางการปองกนแกไขปญหายาเสพตด แนวทางการปองกนแกไขปญหายาเสพตดแยกพจารณาไดดงน

(1)ฝกอบรมตนเองใหมจตใจเขมแขงไมออนไหวงายไมหลงคำาชกชวนไมทอแทตอชวตออก

กำาลงกายสมำาเสมอรบประทานอาหารทมประโยชนและพกผอนใหเพยงพอเลอกคบเพอนทไมมวสมสง

เสพตด

(2)การปองกนในครอบครวตองใหความรกความเขาใจและอบรมสงสอนสมาชกในครอบครวให

รถงโทษภยของยาเสพตดใหโทษสอดสองดแลสมาชกในครอบครวไมใหไปเกยวของกบยาเสพตด

(3)ชวยแนะนำาชแจงเพอนบานใหเขาใจถงโทษภยของยาเสพตด

(4)ใหความรวมมอกบทางราชการในการปองกนและปราบปรามยาเสพตดแจงแหลงผลตแหลง

คายาเสพตดผตดยาเสพตดใหทางราชการทราบ

(5)ลงโทษผประพฤตผดอยางจรงจงและโทษสถานหนก

(6)การปองกนในสถานศกษาควรใหความรซงสงเสพตดจดนทรรศการและการรณรงคตอตาน

สงเสพตดไปศกษาดงานณสถานบำาบดผตดยาเสพตด

(7)การปองกนในชมชนควรจดสถานทออกกำาลงกายและจดกลมแมบานใหความรเรองสงเสพตด

(8)ใหการศกษาแกนกเรยนเยาวชนและประชาชนทวไปในเรองยาเสพตด

(9)ออกกฎหมายเพมโทษและปราบปรามยาเสพตดอยางจรงจง

(10)สรางครอบครวใหเขมแขงเชนใหความรกความอบอนแกสมาชกของครอบครว

(11)สรางจตสำานกในการรบผดชอบตอสงคมของบคคลเพอใหเกดการเลกผลตเลกเสพและเลกคา

บทบญญตอสลามเกยวกบสารเสพตด การทอสลามมบทบญญตหามสงเสพตดกเพอประโยชนในการดแลสตปญญาของมนษยซงเปน

หนงในหาประการดงกลาวไมใหเสยหายเพราะสงเสพตดทกชนดเปนโทษตอระบบสมองของผเสพทำาให

ผเสพมนเมาไมไดสตอาจจะกออาชญากรรมรายแรงละเมดตอศลธรรมอนดงามและมผลกระทบตอระดบ

สตปญญาของผเสพในระยะยาว

นอกจากนเมอผเสพไดรบสารเสพตดเขาไปในรางกายแลวอาจจะทำาใหกอความผดอยางอนไดอก

เพราะไมไดสตจากฤทธของยาทเสพเขาไปจะเหนไดวายาเสพตดนอกจากจะใหโทษตอรางกายผเสพแลว

บางครงอาจจะกอผลเสยตอผอนหรอตอสงคมอกดวย

112

ดวยเหตนอสลามจงไดมบญญตหามสงเสพตดโดยไดมบทบญญตหามการดมสราในอลกรอานไว

ความวา

“โอบรรดาผศรทธาทงหลาย แทจรงแลวสรา การพนน รปปนตางๆ และการเสยงทายนน คอสง

สกปรกซงเปนงานของชยฏอน ดงนนพวกเจาจงละทงมนเถด เพอพวกเจาจะไดประสบความส�าเรจ”

(สเราะฮอลมาอดะฮอายะฮท90)

สงเสพตดอนๆ ในปจจบนซงไมไดมระบในอลกรอานนนกเปนสงตองหามเชนกน โดยอาศยการ

เทยบเคยงกบสราเพราะตางกใหโทษตอรางกายมนษยและทำาใหเกดการเสยสตไดเทาๆกนอกทงยงมการ

ยนยนจากทานนบวาทกสงทกอยางทสามารถทำาใหเกดอาการมนเมาไดนนมสถานะเหมอนกบสราโดยทวาทกสงทกอยางทสามารถทำาใหเกดอาการมนเมาไดนนมสถานะเหมอนกบสราโดยท

ทานไดกลาวไวความวา

“ทกสงทกอยางทท�าใหเมาไดนนกเหมอนสรา และสราทกชนดนนเปนทตองหาม”

ภยของสงเสพตดนนเปนททราบกนอยางชดเจนวามผลเสยอยางไรบางดงนนจงควรตองตระหนก

ในการปองกนไมใหสงเสพตดระบาดในสงคม

การระบาดของสงเสพตดถอเปนสญญาณอนตรายทนากลว เพราะสงเสพตดมกจะระบาดในหม

เยาวชนเสยสวนใหญเมอเยาวชนตดสงเสพตดนนกแสดงวาอนาคตอนสดใสของสงคมกำาลงมดลงทกททก

คนทกฝายจงตองเอาใจใสมากยงขนเพอรวมมอกนไมใหสงเสพตดระบาดมากไปกวาทเปนอยในทกวนน

นอกจากนการระบาดของสงเสพตดทกชนดไมวาจะเปนทผดกฎหมายเชนเฮโรอนกญชายาบาหรอทถก

กฎหมายเชนเหลาเบยรไวนนนถอวาเปนสญญาณหนงของวนสนโลกซงทานนบ ไดกลาวไวความวา

“แทจรงในจ�านวนสญญาณของวนสนโลกนนคอ จะมการระบาดของสรายาเมา”

113

ตวชวด พ 5.1 ม.4-6

1.วางแผนกำาหนดแนวทางลดอบตเหตและสรางเสรมความปลอดภยในชมชน

2.มสวนรวมในการสรางเสรมความปลอดภยในชมชน

3.แสดงวธการชวยฟนคนชพอยางถกวธ

สาระการเรยนรแกนกลาง

1.การวางแผนกำาหนดแนวทางลดอบตเหตและสรางเสรมความปลอดภยในชมชน

2.กจกรรมการสรางเสรมความปลอดภยในชมชน

3.วธการชวยฟนคนชพอยางถกวธ

1. การวางแผน ก�าหนดแนวทางลดอบตเหตและสรางเสรมความปลอดภยในชมชน 1.1 การน�าแนวทางการด�าเนนชวตเพอลดอบตเหต นอกจากสถานศกษาภายในชมชนและทองถนจะเปนกำาลงสำาคญในการชวยกนรณรงคเพอลด

อบตเหตในพนทแลว ในสวนของชาวบานและเจาหนาทของรฐในชมชนนนๆ กถอเปนฟนเฟองชนสำาคญ

ในการชวยลดอบตเหตบนทองถนนดวยเชนกน

หากประชาชนในชมชนมวนยปฏบตตามกฎหมายจราจรอยางเครงครด และเจาหนาทของบาน

เมองมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงกจะสามารถชวยลดความสญเสยทางดานเศรษฐกจและสงคมจาก

การเกดอบตเหตบนทองถนนลงได

การตงดาน 7 วนอนตรายเปนประจำาในทกเดอนนนเพอเปนการกวดขนวนยจราจรในชวงเวลา

กลางคน ซงเปนชวงทผขบขมความเสยงตอการเกดอบตเหตมาก โดยมสาเหตตางๆ กนคอ งวงแลวขบ

ขบขพาหนะขณะมนเมาการขบรถโดยไมปฏบตตามกฎจราจรฯลฯ

หนวยการเรยนรท 9

ทกษะในการพฒนาตนเอง และการมสวนรวมของนกเรยน

ในการดแลความปลอดภย ในชวตประจ�าวน

114

“การเขมงวดในการใชกฎหมายในชวง 7 วนอนตรายอาจจะท�าใหประชาชนไมเขาใจและไมไดรบ

ความสะดวกบาง แตทางจงหวดกจะมการ ประชาสมพนธกอนวาจะด�าเนนโครงการในชวงไหน เพอเปนการ

สรางจตส�านกและปลกฝงการมวนยจราจร ซงเมอเวลาผานมาทางประชาชนในพนทกใหความรวมมอดวย

ด และนอกจากมาตรการนแลวทางจงหวดกยงไดจดโครงการอบรมเรองกฎหมายจราจรโดยเนนการให

ความรเรองจราจรและการขบขทปลอดภยกบประชาชนโดยเฉพาะในกลมเยาวชน รวมทงจดอบรมเรอง

การปฐมพยาบาลเบองตนใหอาสาสมครหนวยกภยตามชมชน ซงถอเปนสวนส�าคญทจะชวยลดจ�านวนผ

เสยชวตใหลดนอยลง”

“การใหชมชนเขามามสวนในการด�าเนนโครงการลดอบตเหตจะชวยใหการท�างานประสบผลส�าเรจ

มากยงขน โดยเฉพาะหากคนในพนทตนตวทจะชวยกน เนองจากในปจจบนอบตเหตทเกดขนมสาเหตมา

จากคนในชมชนเปนสวนใหญ เชน การขบรถเรวกวาก�าหนด เมาแลวขบ และการขบขจกรยานยนตโดยไม

สวมหมวกนรภย และอบตเหตทเกดขนสวนใหญกวา 80% กเปนรถจกรยานยนต ซงเปนพาหนะททกบาน

ในชมชนจะมใชกน”

อยางไรกตามการปองกนและลดปญหาอบตเหตบนทองถนนทดำาเนนการโดยภาครฐจะไมสามารถ

ประสบความสำาเรจทดไดหากไมไดรบความรวมมอจากประชาชนในการขบขอยางมวนยและปฏบตตาม

กฎหมายจราจรอยางเครงครด!!!

การเปดโอกาสใหชมชนเขามามบทบาทและใหชาวบานตระหนกถงการมสวนรวมกนในการคด

และทำาโครงการเพอแกปญหานใหลดนอยลงโดยเรมจากชมชนหรอทองถนกอนนาจะเปนหนทางททำาให

การลดอบตเหตบนถนนของไทยประสบความสำาเรจอยางยงยนไดในอนาคต!??!.

1.2 การมสวนรวมของนกเรยนในการสรางเสรมความปลอดภยในชมชนและสงคม

โดยทวไป ชมชนปลอดภยคอการสรางกระบวนการชมชนทเกดขนดวยความรวมมอของประชาชนในชมชน

นนโดยใชกระบวนการประชาสงคมเพอเรยนรปญหาและสาเหตของอบตเหตทำาใหประชาชนตระหนกถง

ความสำาคญเรองความปลอดภยของทกคนทอาศยอยในชมชน กระบวนการสรางเสรมความปลอดภยใน

ชมชนเปนการดำาเนนงานภายใตโครงการ“ชมชนปลอดภย”ซงเนนการมสวนรวมของชมชนในการสราง

เสรมความปลอดภยโดยใช4กลยทธดงน

1. การเฝาระวงพฤตกรรมความปลอดภย เปนการดำาเนนงานทางดานความปลอดภยทจะแสวงหา

ขอมลเพอประเมนสถานการณเสยงของปญหาอบตเหตทเกดขนในชมชนเชน

1.1กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยศนยอำานวยความปลอดภยทางถนนไดจดซอเครองตรวจ

จบความเรวใหแกศนยตรวจจบความเรวระดบจงหวดสำาหรบใชปฏบตงานตามมาตรการบงคบใชกฎหมาย

ใหมประสทธภาพ

1.2การตรวจวดระดบแอลกอฮอลในเลอด เพอลดปญหาอบตเหตจากการเมาและขาดสตและ

รณรงคโครงการ“เมาไมขบ”ในชวงเทศกาลตางๆเชนปใหมสงกรานตเปนตน

1.3การตรวจจบผขบขรถจกรยานยนตทไมสวมหมวกนรภยและไมเปดไฟหนารถ

115

2. เมองนาอย เปนแนวคดขององคการอนามยโลกทตองการพฒนาสขภาพของประชาชนทอย

อาศยในเมองใหมสขภาพดมการพฒนาทยงยนโดยถอวาการพฒนาสขภาพเปนเรองขององครวมทจะตอง

พฒนาควบคไปกบการพฒนาเมองโดยมแนวทางการดำาเนนการ“เมองนาอย”10ประการดงน

1.สงแวดลอมทางกายภาพทกครอบครวรอบบรเวณชมชน

-เขยวขจ“ปาในเมอง”

-สะอาด“ไรฝนขยะมลฝอยรไซเคลปยชมชน”

-ปลอดภยไมมการเคลอนไหวมวลชนในทางลบ

2.ระบบนเวศสมดล“มการพฒนาอยางยงยน”

3.ชมชนเขมแขงชวยเหลอเกอกล

4.ประชาชนมสวนรวม

5.ระบบบรการสาธารณะในความจำาเปนพนฐานไดแกอาหารและนำาทพกอาศยรถประจำาทาง

เปนตน

6.รขาวสารรวมระดมความคดรวมกนทำางานเพอสวนรวม

7.มระบบเศรษฐกจทฤษฎใหมมนวตกรรมหลากหลายเพอนำาความรมาใชประโยชน

8.พฒนาภมปญญาในทองถนโดยเชอมโยงเขากบเทคโนโลยสมยใหมอยางเหมาะสม

9.สงเสรมวฒนธรรมไทยสบสานประเพณสรางเอกลกษณของชมชน

10.มระบบบรการสาธารณสขเพอสขภาวะทดของประชาชนอยางทวถงและเสมอภาค

3. โรงเรยนสรางเสรมความปลอดภย เปนกระบวน

การพฒนางานดานความปลอดภยของโรงเรยนโดยสรางเสรม

ความปลอดภยทงทางดานสงแวดลอมและพฤตกรรมความ

ปลอดภยของนกเรยนภายในโรงเรยนและขยายความรส

ครอบครวและชมชนเชนโครงการอย.นอยโครงการโรงเรยน

สขาวโครงการธนาคารขยะโครงการทำาปยหมกเปนตน

4. การประชาสมพนธ การประชาสมพนธกจกรรม

การสรางเสรมความปลอดภยในชมชน จดขนเพอใหความร

เรองการปองกนอบตเหตแกประชาชน และกระตนใหชมชน

เหนความสำาคญตอกระบวนการสรางเสรมความปลอดภยโดย

การสงขอมลขาวสารความรเกยวกบความปลอดภยไปยง

ประชาชนอยางทวถง

การประเมนกระบวนการสรางเสรมความปลอดภยใหชมชนเขมแขง

การประเมนผล คอกจกรรมการรวบรวมขอมล วเคราะหและแปลผล เพอตดสนใจวากจกรรม

ตางๆทไดดำาเนนการนนบรรลผลตามวตถประสงคหรอไมควรปรบปรงอยางไรเพอใชเปนแนวทางในการ

ดำาเนนการครงตอไป

116

2. กจกรรมการสรางเสรมความปลอดภยในชมชน กระบวนการสรางเสรมความปลอดภยในชมชนเปนการดำาเนนงานเพอใหตนเองและชมชนมความ

ปลอดภยและลดความเสยหายทเกดขนซงสามารถทำาไดดงน

1. วางแผนตนเองเพอความปลอดภยเปนการวางแผนในการดำาเนนชวตประจำาวนของตนเอง

เชนการเดนทางเทาการเดนทางดวยยานพาหนะทงเปนผโดยสารหรอขบขเองการใชผลตภณฑทปลอดภย

การบรโภคอาหารทปลอดภยการระมดระวงในการใชยาการปองกนอบตเหตในบานการะมดระวงอบตเหต

ในการประกอบอาชพเปนตนสงเหลานจะนำาไปสความปลอดภยทงสน

2. การชวยเหลอผประสบเหตอยางปลอดภยผชวยเหลอจะตองมความรความสามารถในเรอง

การปฐมพยาบาลการเคลอนยายผบาดเจบพอสมควรอกทงจะตองมจตใจทจะชวยเหลอเพอนมนษยใน

การชวยเหลออาจจะตองมการปฐมพยาบาล การเคลอนยายผบาดเจบ และการนำาสงแพทย ซงจะสงผล

ใหผปวยหรอผประสบเหตลดอาการบาดเจบ หรอผอนหนกเปนเบาไดและรอดชวตไดถาเปนเหตการณ

วกฤตและชวยเหลอไดทนทวงท

3. การรณรงคเพอสนบสนนความปลอดภยในชมชน บคคลในชมชนจะตองชวยกนหรอรวมกลม

กนรณรงคดวยรปแบบทหลากหลายเพอสนบสนนความปลอดภยในชมชนเชนการเดนรณรงคการปดปาย

เพอการรณรงคการใชการประชาสมพนธทางเครองขยายเสยงเปนตนพยายามใหคนในชมชนมสวนรวม

ใหมากทสด

3. การชวยฟนคนชพ ความหมายของการชวยฟนคนชพ การชวยฟนคนชพหรอทเรยกวาการทำาCPR

นน หมายถง เปนการปฏบตการชวยชวตเมอผปวย

หยดหายใจ และหวใจหยดทำางาน เพอใหปอดไดรบ

ออกซเจนและหวใจสามารถสบฉดเลอดไปเลยง

รางกายไดโดยเชอวาถาหวใจหยดเตนนานเกน4นาท

จะทำาใหสมองและอวยวะสำาคญของรางกายตายหรอ

ถกทำาลายเปนการชวยโดยไมตองใชเครองมอแพทย

เพยงแตใชมอกดทหนาออกและเปาลมหายใจเขาปาก

ผปวย

วตถประสงคของการชวยฟนคนชพ 1.เพมออกซเจนใหแกเนอเยอและรางกาย

2.ปองกนสมองตายโดยการทำาใหเลอดไปเลยงสมองไดเพยงพอ

ประโยชนของการชวยฟนคนชพ

สามารถชวยชวตผปวยทเสยชวตกะทนหนโดยเฉพาะผปวยโรคหวใจนอกจากนยงชวยผทจมนำา

117

ถกไฟฟาดดขาดอากาศหายใจหรอไดรบยาเกนขนาดเปนการตอเวลาของผปวยเพอรอใหผปวยไดรบการ

ชวยเหลออยางเตมทตอไป

การชวยฟนคนชพ เมอผปวยหยดหายใจและหวใจหยดเตนควรรบทำาCPRทนทภายในเวลา4นาทแรกหลงจาก

หยดหายใจ แตถาเสยชวตมานานแลวกไมตองทำาเพราะเซลสมองขาดออกซเจนทำาใหเซลสมองบางสวน

ตายไป

การเตรยมตวกอนชวยชวต -ตงสต

-สำารวจและประเมนสถานการณ

-ดหางๆและดใหทว

-ปลอดภยไวกอน

-แจงเหตทมกชวตสายดวน1669หรอ191

หลกการชวยชวตเบองตน 1.สำารวจและประเมนสภาพผปวย

-แนะนำาตว

-ตรวจความรสกตว

-ตรวจการหายใจ

-ตรวจการไหลเวยนเลอด

-ตรวจการบาดเจบ

2.ปฐมพยาบาล

3.เคลอนยายผปวย

ขอหามชวยชวต 1.ผปวยตายแนแลว

-ตวแขง

-สวนตำาของรางกายทถกทบเปนสมวงแดง

-ศรษะขาด

-สมองกระจาย

2.ทารกแรกคลอดทอายครรภนอยกวา23สปดาหหรอนำาหนกแรกคลอดนอยกวา400-1000

กรม

3.การกชพจะทำาใหผชวยเหลอหรอผอนเปนอนตรายเชนบาดเจบตดโรครายแรงผปวยมคำาสง

ไมใหกชพ(ขณะทมสต)หรอญาตใหความ

118

ขนตอนของการชวยฟนคนชพ

1. ตรวจดวาผปวยหมดสตจรงหรอไม โดยการเรยก

และตทไหลเบาๆ

2. ขอความชวยเหลอจากผอน ใหโทรศพท

แจงขอความชวยเหลอตอถาผปวยหมดสตจรง

3. จดทาใหผปวยนอนหงาย ราบบนพนแขงและ

ตรวจดในปากวามสงแปลกปลอมอยหรอไมถามใหเอา

ออก

4. เปดทางเดนหายใจโดยดนหนาผากและยกคาง

(headTilt-ChinLift)ใหใบหนาแหวนขนและตรวจ

ดวาผปวยหายใจหรอไมโดยกมลงเอยงแกมใหหอยใกล

ปากและจมกของผปวย ฟงเสยงลมหายใจ ตามองด

หนาอกวาขยบขนลงหรอไมและแกมจะสมผสลมหายใจ

ออก

5. ถาผปวยหายใจด และไมมการเจบของกระดก

คอและกระดกสนหลงใหจดทานอนตะแคงกงควำา

119

6. ถาผปวยไมหายใจ ใหชวยหายใจ วธทำาผชวย

เหลอสดหายใจเขาใหเตมท ประกบปากผปวย ใหแนน

เปาลมเขาปากผปวยชาๆสมำาเสมอ2ครงอยาเปาตด

กนโดยไมรอใหผปวยหายใจออก

7. คล�าชพจรเพอตรวจดวาหวใจยงเตนอยหรอไม

โดยคลำาชพจรทคอวธคลำาวางนวชและนวกลางลงบน

ลกกระเดอกของผปวย แลวเลอนมอลงมาดานขาง

ระหวางชองลกกระเดอกกบกลามเนอคอ

8. ถาไมมชพจร ใหหาตำาแหนงวางมอเพอกด

หนาอกโดยใชมอคลำาขอบกระดกชายโครงลางสดเลอน

เขามาบรเวณกระดกลนปใชนวชและนวกลางวางจาก

ปลายกระดกลนปขนมาแลววางฝามออกขางใหชดกบ

นวและยกนวนนออกแลววางทบหลบมอพรอมกบงอนว

มอใหสอดคลองประสานงามนวมอลางพอด

9. เรมกดหนาอก 15 ครง โดยนบเปนจงหวะ

หนงและสอง และสาม..และสบ..สบเอด สบหา ตอง

เหยยดแขนใหตรงโนมตวใหตงฉากกบหนาอกผปวยทง

นำาหนกลงบนแขนตองไมเลอน มอออกจากตำาแหนงท

กำาหนดถาเลอนออกไปแลวตองจดหาตำาแหนงวางมอ

ใหมทกครงกดหนาอก15ครงสลบกบการเปาปาก2

ครงถอเปน1รอบถาทำาครบ4รอบใหคลำาชพจรท

คออกครงถายงไมมชพจรใหชวยตอไป

ในการCPRนนผปฏบตจะตองฝกฝนทาจนเกดความชำานาญและมนใจจงจะสามารถทำาCPR

ในเวลาฉกเฉนไดผล

120

ปฏบตการชวยฟนคนชพในเดก ขนตอนการปฏบตการฟนคนชพในเดกทำาคลายของผใหญแตมขอแตกตางกนคอเดกเลกไมควร

แหงนคอมากเพราะหลอดลมยงออนอยอาจมการตบตนไดการเปาปากควรประกบครอบทงปากและจมก

สำาหรบเดกอายตำากวา1ขวบเปาปากและจมกครงละ3วนาทใหคลำาชพจรทbrachialpulse

หาตำาแหนงกดนวดหวใจ โดยลากเสนตรงผานหวนมจากดานซายถงดานขวาวางนวมอ3นว (นวชนว

กลางและนวนาง)ถดจากแนวเสนตรงทวดไดบนกระดกหนาอกจากนนยกนวชขนใชนวกลางและนวนาง

กดลงเบาๆใหกระดกหนาอกยบลง0.5-1นวนวดหวใจดวยอตราเรว100-120ครง/นาทโดยนวดหวใจ

5ครงเปาปาก1ครงเมอทำาครบ10รอบแลวประเมนโดยการจบชพจร

สำาหรบเดกอาย1-8ป

-เปาปากและจมกครงละ4วนาท

-คลำาชพจรบรเวณcarotidartery

- นวดหวใจโดยวดตำาแหนงเดยวกบผใหญ ใชสนมอขางใดขางหนงกดกระดกหนาอกใหยบลง

1-1.5นว

นวดหวใจดวยอตราเรว100ครง/นาทโดยนวดหวใจ5ครงตอการเปาปาก1ครงเมอทำาครบ

10รอบแลวประเมนการหายใจและการเตนของหวใจ

นวดหวใจชวยหายใจ20ครงตอนาท

กดศรษะไวดานหลงวางหมอนเลกๆ ไวใตไหลเพอชวย

ใหศรษะแหงนไปดานหลง

121

การจดทาผปวยหลงปฏบตการชวยฟนคนชพ หลงปฏบตการชวยฟนคนชพจนกระทงผปวยมชพจรและหายใจไดเองแลวแตยงหมดสตอยหรอ

พบผปวยหมดสตแตยงมชพจรและหายใจอยควรจดใหอยในทาพกฟนซงทานจะชวยปองกนลนตกไปอด

กนทางเดนหายใจชวยใหนำาลายหรอเสมหะไหลออกจากปากไดทำาใหปลอดภยจากการสดสำาลกการจด

ทาทำาไดดงน

1.นงคกเขาขางๆผปวยทำาheadtiltchinliftเหยยดขาผปวยใหตรงจบแขนดานใกลตวงอ

และหงายมอขนดงภาพ

2.จบแขนดานไกลตวขามหนาอกมาวางมอไวทแกมอกขางหนง

3.ใชแขนอกขางหนงจบขาไวดงพลกตวผปวยใหเขางอขามตวมาดานทผปฏบตอยใหผปวยอย

ในทาตะแคง

การจบแขนดานใกลตว

การจบแขนดานไกลตว

122

4. จบศรษะแหงนเลกนอย เพอเปดทางเดนหายใจใหโลง ปรบมอใหอยใตแกม และจดขาใหงอ

เลกนอย

อนตรายของการชวยฟนคนชพไมถกวธ 1.วางมอผดตำาแหนงทำาใหซโครงหก,กระดกทหกทมอาจจะโดนอวยวะสำาคญเชนตบมามเกด

การตกเลอดถงตายได

2. การกดดวยอตราเรวเกนไป เบาไป ถอนแรงหลงกดไมหมด ทำาใหปรมาณเลอดไปถงอวยวะ

ตางๆทสำาคญไดนอยทำาใหขาดออกซเจน

3.การกดแรงและเรวมากเกนไปทำาใหกระดกหนาอกกระดอนขนลงอยางรวดเรวหวใจชำาเลอด

หรอกระดกหกได

4.การกดหนาอกลกเกนไปทำาใหหวใจชอกชำาได

5. การเปดทางเดนหายใจไมเตมท เปาลมมากเกนไป ทำาใหลมเขากระเพาะอาหาร เกดทองอด

อาเจยนลมเขาปอดไมสะดวกปอดขยายตวไมเตมทถามอาการอาเจยนเกดขนกอนหรอระหวางการทำา

CPRตองลวงเอาเศษอาหารออกกอนมฉะนนจะเปนสาเหตของการอดตนของทางเดนหายใจการชวย

หายใจไมไดผล เกดการขาดออกซเจนถามอาการทองอดขนระหวางการทำาCPR ใหจดทาเปดทางเดน

หายใจใหมและชวยการหายใจดวยปรมาณลมทไมมากเกนไป

การจบดงใหพลกตว

บรรณานกรม

หนงสอ

ภาษาไทย

กนกธร ปยธำ�รงรตน. 2546. เนอเยอวทยา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

ก�ญจน� แกวเทพ. 2549. เรมคดใหม สทำาใหมกบสอพนบาน เพองานสรางเสรมสขภาวะ.

นนทบร : สอพนบ�นสอส�รสข.

เกษตรชย และหม และดลมนรรจน บ�ก�. 2552. ปจจยเสยงทสงผลตอพฤตกรรมรนแรงของ

เยาวชนในสามจงหวดชายแดนใต.ว.สงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร

ปท 15 ฉบบท 6 พ.ย. – ธ.ค. 2552.

จรวยพร ธรณนทร. 2538. การเสรมสรางสขภาพคนยคใหม. กรงเทพฯ : ตนออ แกรมม.

นนทพนธ ชนลำ�ประเสรฐ ,ร�ยง�นวจย การพฒนาระบบฐานขอมลและสงเคราะหงานวจย

ดานความรนแรงในสงคมไทย,สถ�บนวจยระบบส�ธ�รณสข ,2546

ปนดด� ชำ�น�ญสข. 2551. โลกความรนแรงของวยรนในบรบทความเปนเมอง.

ว�รส�รรมพฤกษ ปท 26 ฉบบท 2 กมภ�พนธ - พฤษภ�คม 2551.

ปตก�นต บรณ�ภ�พ. 2552. คมอตรวจโรคดวยตนเองเบองตน. กรงเทพฯ : ยโรป� เพรส บจก.

ฝ�ยวช�ก�รบรษท สก�ยบกส จำ�กด. 2544. ยาเสพตดและยาบา. กรงเทพฯ : สก�ยบกส.

พรสข หนนรนดร และคณะ. 2552. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน สขศกษาชนมธยมศกษาปท 4

กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

พรมเพร� ผลเจรญสข. 2542. กายวภาคศาสตรและสรรวทยาของมนษย. กรงเทพฯ :

ไทยวฒน�พ�นช.

พชต ภตจนทร. 2545. กายวภาคศาสตรและสรรวทยาของมนษย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮ�ส.

ไพศ�ล วส�โล. 2535. สขกายสขใจในสงคมทวนวาย. กรงเทพฯ : ธรรมสภ�.

มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร. 2548. สขภาพเพอชวต. กรงเทพฯ: มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร.

ม�นพ ประภ�ษ�นนท. 2547. จดเรมตนของคนมสขภาพด. กรงเทพฯ : มตชน.

วจตร บณยะโหตระ. 2540. วธดแลตวเองแบบธรรมชาต. กรงเทพฯ : ดอกหญ�.

วช�ก�รและม�ตรฐ�นก�รศกษ� สำ�นกคณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�น กระทรวงศกษ�ธก�ร,สำ�นก.

2551. ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพละศกษา.

กรงเทพฯ : โรงพมพชมชนสหกรณก�รเกษตรแหงประเทศไทย.

ศกษ�ธก�ร,กระทรวง. 2551. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.

กรงเทพฯ : มปท.

สกณ� บญนร�กร. 2552. การเสรมสรางสขภาพแบบองครวมทกชวงวย. สงขล� : เทมก�รพมพ

สม�คมนกเรยนเก�อ�หรบ. 2541. พระมหาคมภรอลกรอานพรอมคำาแปลภาษาไทย. ซ�อดอ�ร�เบย:

ศนยกษตรยฟ�ฮดเพอก�รพมพอลกรอ�น, ม�ดนะห : ซ�อดอ�รเบย

สมต สชญมกร (2552).บทบาทของผนำาทมในการจดการกบความขดแยง.TPA news No. 151

July 2009.

สำ�นกพฒน�ก�รปองกนและแกไขปญห�ย�เสพตด. 2545. ตอบปญหายาเสพตด. กรงเทพมห�นคร.

สำ�นกพฒน�สขภ�พจต กรมสขภ�พจต. 2546. คมอสำาหรบผบรหารสำาหรบการดำาเนนงานปองกน

และแกไขปญหาความรนแรงในโรงเรยน. นนทบร.

หลเซน. ม.ป.ป. ฝามอสอสขภาพ. กรงเทพฯ : สขภ�พใจ.

อรกญญ ภมโคกรกษ. ม.ป.ป. ระบบรางกายมนษย. กรงเทพฯ : เอมไอเอส.

อษณย เพชรรชตะช�ต. 2549. การสรางเสรมสขภาพครอบครบไทย. สงขล� : ลมบร�เดอรก�รพมพ.

เอมอชฌ�(รตนรมจง) วฒนบร�นนท. 2548. ความปลอดภย. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตน เฮ�ส.

ภาษาอาหรบ

อลบคอรย, 1986. เศาะฮฮ อลบคอรย มะอา ฟตฮ อล บารย. พมพครง1, ไคโร :

สำ�นกพมพ ด�รลรอยย�น ลตตรอษ.

มสลม, 1997. เศาะฮฮมสลม. พมพครงท 4, เบรต : สำ�นกพมพ ด�รลมะอรฟะฮ.

อะหมด. มปป. มสนดอลอมามอะหมด อบน หมบล. ไคโร : มอสสะสะฮกฏบะฮ

อบน ม�ญะฮ, 1997. สนน อบน มาญะฮ. พมพครงท 2, เบรต : สำ�นกพมพ ด�รลมะอรฟะฮ.

อฏเฏ�ะบะรอนย. 1993. อลมอญม อลกะบร. รย�ฏ: ด�ร อรรอยะฮ.

อตตรมษย, 1998. ญามอ อตตรมซย. พมพครง1, เบรต : สำ�นกพมพ ด�รลอหย�อ อตตรอษ

อลอะรอบย.

อดด�รกฏนย. 2008. สนนอดดารกฏนย. พมพครงท 5. มอสสะสะฮ อรรส�ละฮ

อนเตอรเนต

301mathetics. คณสมบตของขอมลทด. 2551. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://301math.exteen.com/20080118/entry-1) [19 พฤษภ�คม 2554].

กลมส�ระก�รเรยนรวช�สงคมศกษ� ศ�สน�และวฒนธรรม โรงเรยนบรรมยพทย�คม. มปป. กฎหมายเกยวกบยาเสพตดใหโทษ. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://www.bpsmakom.org/ BP_School/Social/Law1/Law-Habit.htm [ 22 มถน�ยน 2554].

คณะพย�บ�ลศ�สตร มห�วทย�ลยนเรศวร. มปป. ปฏบตการชวยฟนคนชพ.(ออนไลน). สบคนจ�ก : http://www.nurse.nu.ac.th/cai/ cpr012.html [15 มกร�คม 2554].

ชญ�นน ปรชญ�นสรณ. 2553. ปจจยทกอใหเกดความขดแยงกบการบรหารความขดแยง. (ออนไลน).

สบคนจ�ก : http://www.icundv.com/vesak2010/sites/default/files/ThaiDesk/

documents/rev2/3_7.pdf). [21 พฤษภ�คม 2554].

ชศกด เวชแพศย และวเชยร ดลกสมพนธ. มปป. ระบบผวหนง. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://guru.sanook.com/encyclopedia [18 กรกฎ�คม 2554].

ชศกด เวชแพศย และ วเชยร ดลกสมพนธ. มปป. ระบบกระดก. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://guru.sanook.com /encyclopedia/ระบบกระดก/. [20 กรกฎ�คม 2554].

ดนย บวรเกยรตกล. 2549. การดแลรกษากระดก. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://www.uniserv.buu.ac.th /forum2/topic.asp?TOPIC_ID=1404.[17 กรกฎ�คม 2554].

ธระพงษ ศรศลป .2552. การฟนคนชพ . (ออนไลน). สบคนจ�ก :

www.pharmacy.msu.ac.th/new/ ya/a1.ppt. [5 สงห�คม 2554].

ทรงเกยรต จนทร�ภรณ.มปป.คานยมทางเพศทถกตอง (ออนไลน).มท : http://www.kr.ac.th/ebook2/songkeat/03.html [ 9 มถน�ยน 2554].

นวฒน บญสม. ม.ป.ป.. การวางแผนดแลสขภาพของบคคลในครอบครว. (ออนไลน).

สบคนจ�ก : www.mwit.ac.th/~t2090107/link/Sheet_HPE30103/Sheet_5.doc.

[20 สงห�คม2554].

พนสข ม�ศรงสรรค. 2553. การจดการความรนแรงในครอบครวเชงพทธบรณาการ. (ออนไลน).

สบคนจ�ก: http://www.icundv.com/vesak2010/sites/default/files/ [17 กนย�ยน

2553].

วยรนกบความรนแรง. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://www.jobpub.com/articles /showarticle.

asp?id=2687 [ 21 กนย�ยน 2553].

สถ�บนก�รศกษ�ท�งไกล กศน. มปป. คานยมทางเพศทเหมาะสมกบสงคมและวฒนธรรมไทย. (ออนไลน). สบคนจ�ก : tthp://nenfe.nfe.go.th/elearning/courses/51/ page2_2_1_1_1.htm. [21 มถน�ยน 2554].

สถ�นอน�มยท�ยบ�นใหม. 2551. การดแลสขภาพตนเอง. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://taybanmai.exteen.com/20080722/entry) [19 มกร�คม 2554].

ศนยฝกอบรมและพฒน�สขภ�พภ�คประช�ชน ภ�คตะวนออกเฉยงเหนอ. ม.ป.ป. การสาธารณสขมลฐาน. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://www.esanphc.net/rtc [19 พฤษภ�คม 2554].

ศนยสขภ�พโรงพย�บ�ลพหลพลพยหเสน�. มปป. การชวยฟนคนชพ. (ออนไลน). สบคนจ�ก: http://health.phahol.go.th/index. php?option=com_content&view =article&id=438&Itemid=459. [5 สงห�คม 2554].

เศรษฐ คณท�บตร. 2552. ระบบผวหนงหรอระบบหอหมรางกาย. (ออนไลน). สบคนจ�ก : http://www.gotoknow.org/blog/ckw001/287340. [20 มกร�คม 2554].

หฤทย พทธเส�วภ�คย และเบญจม�ศ ทำ�เจรญตระกล. มปป. การชวยฟนคนชพ. (ออนไลน). สบคนจ�ก :http://www.gnec.itgo.com/vichakan/ [5 สงห�คม 2554].