1

Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

4ο Γενικό Λύκειο Αγ. Παρασκευής

Β3 2013 - 2014

2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Εισαγωγή ............................................................................................................................ 3

1. Τι είναι ο αθλητισμός;..................................................................................................... 3

2. Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού ......................................................................... 4

2.1 Τα αίτια της εμπορευματοποίησης του αθλητισμού ..................................................... 5

2.2. Λύσεις για την αντιμετώπιση της εμπορευματοποίησης ............................................. 6

2.3. Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού στην Αρχαία Ελλάδα ................................... 7

3. Ντόπινγκ : η κατάρα του αθλητισμού ............................................................................. 7

4. Βία στα γήπεδα. .............................................................................................................. 9

4.1. Ιστορική αναδρομή ...................................................................................................... 9

4.2. Αίτια βίας στα γήπεδα ................................................................................................ 10

4.3. Κοινωνικά προβλήματα ............................................................................................. 11

4.4. Χουλιγκανισμός ......................................................................................................... 12

4.5. Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε................................................................................................... 13

4.6. Συνέπειες της βίας στα γήπεδα .................................................................................. 14

4.6.1. Στην κοινωνία και στην οικονομία ......................................................................... 14

4.6.2 Συνέπειες στο άτομο ................................................................................................ 14

4.7 Μέτρα πρόληψης ........................................................................................................ 15

5. Συμπεράσματα .............................................................................................................. 16

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .............................................................................................................. 19

Βιβλία ................................................................................................................................ 19

Διαδικτυακοί τόποι .......................................................................................................... 19

3

Εισαγωγή

Σκοπός της ερευνητικής μας εργασίας είναι η διερεύνηση των επιρροών που

υπόκειται ο αθλητισμός στις μέρες μας. Οι στόχοι που έχουμε θέσει είναι να βρούμε τον

βαθμό της επιρροής της εμπορευματοποίησης στον αθλητισμό καθώς και τις επιπτώσεις

της βίας σε αυτόν.

1. Τι είναι ο αθλητισμός;

Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με

συγκεκριμένο τρόπο και ειδική μεθοδολογία με σκοπό την καλύτερη σωματική απόδοση,

σε αθλητικούς αγώνες και άλλες δραστηριότητες. Παράλληλα ο αθλητισμός είναι ένας

κοινωνικός θεσμός ο οποίος χαρακτηρίζει τη δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της.

Για παράδειγμα στην Αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός στην Αθήνα θεωρούταν κοινωνικό

και πολιτισμικό αγαθό και είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα, ενώ αντίθετα στην Σπάρτη ο

αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική εκπαίδευση.

Ωστόσο πρέπει να διαχωριστεί η έννοια της άθλησης από την έννοια της

άσκησης. Η άσκηση γίνεται άθληση όταν αποκτάει ανταγωνιστικό χαρακτήρα, για

παράδειγμα όταν κάποιος τρέχει στο δρόμο κάνει άσκηση, ωστόσο εάν έχει κάποιον

αντίπαλο ώστε να υπάρχει συναγωνισμός για το ποιος θα τερματίσει πρώτος ή ακόμα και

αν ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό, με το χρονόμετρο κάνει άθληση. Ο αθλητισμός

μπορεί να πάρει πέντε μορφές, είτε ερασιτεχνικός, είτε επαγγελματικός, είτε μαζικός

αθλητισμός, είτε φυσικές δραστηριότητες, είτε με την μορφή των παιχνιδιών. Αποτελεί

μία από τις σημαντικότερες διαχρονικές αξίες με μεγάλες κοινωνικές προεκτάσεις διότι

απευθύνεται σε ευρύτατο κοινό κάθε ηλικίας, φύλου και κοινωνικής ή επαγγελματικής

τάξεως.

Αναμφισβήτητα ο αθλητισμός, ως θεσμός αποβλέπει σε ανώτερους σκοπούς

αγωγής και παιδείας και αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης της σωματικής και πνευματικής

4

ομορφιάς. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν συλλάβει ακέραια το νόημά του και είχαν σαν αρχή

στην καθημερινή τους ζωή το περίφημο "νους υγιής εν σώματι υγιή", το οποίο

πετύχαιναν μέσα από τον αθλητισμό. Σήμερα ο αθλητισμός γοητεύει ένα πλήθος

ανθρώπων και αποτελεί αγαπητό θέαμα. Όμως, αρκετές φορές γίνεται αντικείμενο

εκμετάλλευσης από πολλούς, τόσο στον οικονομικό τομέα, όσο και στον πολιτικό. Μέσα

στην σύγχρονη εποχή μας, μία εποχή που επικρατεί ο υλισμός, ο αθλητισμός έχασε την

παλιά του αίγλη και έχει γίνει αντικείμενο εμπορευματοποίησης.

Σήμερα που ο άνθρωπος περιβάλλεται από τα καταναλωτικά αγαθά και την

καθιστική ζωή, η μόνη διέξοδος είναι ο αθλητισμός και τα σπορ, τα οποία βελτιώνουν

την υγεία, προσφέρουν χαρά και ψυχαγωγία, καθώς και συμβάλλουν στην ανάπτυξη

κοινωνικών επαφών, χαρίζοντας ψυχική και κοινωνική ευεξία. Εκτός όμως από την

εμπορευματοποίηση του, ο αθλητισμός γνωρίζει ακόμα ένα μεγάλο πρόβλημα, αυτό της

βίας στα πλαίσια των γηπέδων και των χώρων άθλησης. Οι ψυχολογικές φορτίσεις, όπως

η ατμόσφαιρα του γηπέδου, που λειτουργούν «χαλαρωτικά» ως προς τις ηθικές

αντιστάσεις, ο υπέρμετρος φανατισμός και η μεθοδευμένη «πνευματική τύφλωση» από

την παιδική ηλικία, καθώς και η εκτόνωση της αγωνίας των κοινωνικών αδιεξόδων και

της κοινωνικής απογοήτευσης, οδηγούν σε φαινόμενα βίας και φανατισμού που

προκαλούν υλικές αλλά και ψυχικές καταστροφές.

Παρ’ όλα αυτά, έχει γίνει πλέον συνείδηση σε όλους μας ότι η άθληση πρέπει να

αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής δραστηριότητας του σύγχρονου

ανθρώπου. Είναι μέσο παιδείας που διδάσκει το σεβασμό, την αυτοπειθαρχία, τις αρχές

του τίμιου αγώνα, το ομαδικό πνεύμα, τη συντροφικότητα και καταπολεμά κάθε είδος

ρατσισμού.

2. Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού

Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού αλλάζει τον χαρακτήρα του, η δε ύπαρξη

του «επαγγελματικού αθλητισμού» δηλητηριάζει και υπονομεύει κάθε ηθική βάση του

ερασιτεχνικού αθλητισμού. Με την εμπορευματοποίηση που χαρακτηρίζει σε μεγάλο

βαθμό τον αθλητικό κόσμο του σήμερα, ο αθλητισμός έχει εξελιχτεί από μια

δραστηριότητα σε μια μεγάλη επιχείρηση. Η βιομηχανία του αθλητισμού είναι σήμερα

από τις πλέον οικονομικές επιχειρήσεις και ο ίδιος έχει ενταχθεί στο σύγχρονο

5

μάρκετινγκ. Όταν λοιπόν η αθλητική ομάδα θεωρείται επιχείρηση, η ίδια κι οι χορηγοί

της θέτουν στόχο την αύξηση των κερδών και επομένως, η πάση θυσία και με κάθε μέσο

νίκη του αθλητή αποτελεί σκοπό για τη μεγιστοποίηση του κέρδους.

Η επίτευξη των χρυσών μεταλλίων έχει αποκτήσει υψηλή αξία και η ανάγκη για

επιτυχία πιέζει πολύ τους αθλητές να γίνουν πρωταθλητές. Η φράση «ο δεύτερος δεν

είναι τίποτα, ο πρώτος είναι τα πάντα» περιγράφει τον σύγχρονο τρόπο σκέψης σε

πολλές περιπτώσεις. Τελικά η ανάγκη για επιτυχία οδήγησε σε αυξημένη συχνότητα

εμφάνισης περιστατικών κατάχρησης ουσιών και σε πολυάριθμες περιπτώσεις το

ντόπινγκ σχετιζόταν με τους θανάτους των αθλητών.

Είναι επίσης σκόπιμο να αναφέρουμε τις αρνητικές συνέπειες των συμβολαίων

που υπογράφονται μεταξύ ορισμένων αθλητικών ομοσπονδιών και των χορηγών τους, τα

οποία προβλέπουν αμοιβή ανάλογη με τα αποτελέσματα ή τα μετάλλια που θα

αποκτήσουν οι αθλητές σε μεγάλες αθλητικές οργανώσεις. Το περιβάλλον των αθλητών

συνολικά από τον προπονητή μέχρι τον γιατρό τον αρχηγό της ομάδας και του συγγενείς

μπορεί να συμβάλει στις πιέσεις που ασκούνται στους αθλητές.

Δυστυχώς όσο ο αθλητισμός είναι ποτισμένος με την εμπορευματοποίηση και το

ντόπινγκ θα γιγαντώνεται . Πρέπει λοιπόν να πούμε όχι στη χρήση αναβολικών και

άλλων φαρμάκων που υποτάσσουν τη ζωή των αθλητών στον κερδοφόρο για τους

σπόνσορες πρωταθλητισμό. Ο αθλητισμός είναι και κοινωνικό αγαθό και δεν πρέπει να

μπαίνει στη λογική του ιδιωτικού κέρδους.

2.1 Τα αίτια της εμπορευματοποίησης του αθλητισμού

Το καταναλωτικό πνεύμα, ενισχυμένο από τη διαφήμιση έχει εισβάλλει στο χώρο

του αθλητισμού, μετατρέποντάς τον σε πηγή πλουτισμού: μία ολόκληρη αθλητική

βιομηχανία εξαρτάται από την προβολή του αθλητισμού, κυρίως από τα Μ.Μ.Ε. Την

ακροαματικότητα των Ολυμπιακών Αγώνων εκμεταλλεύονται οι ισχυρές χώρες και οι

μεγάλες βιομηχανίες για να προωθήσουν τα προϊόντα τους και να προβάλλουν τη δύναμή

τους.

Μέσω του αθλητισμού εξυπηρετούνται πολιτικές σκοπιμότητες. Σε ανελεύθερα

καθεστώτα με την υπέρμετρη προβολή του αθλητισμού πετυχαίνεται ο

6

αποπροσανατολισμός της νεολαίας από τα ουσιαστικά προβλήματα και η διοχέτευση του

δυναμισμού της σ’αυτό και όχι στους κοινωνικούς αγώνες. Για παράδειγμα, ο Χίτλερ

χρησιμοποίησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες για να διαφημίσει το καθεστώς του και να

προπαγανδίσει τις φυλετικές του θεωρίες. Εξάλλου, ο αθλητισμός χρησιμοποιήθηκε ως

δικλείδα ασφαλείας για να εκτονώνεται η λαϊκή δυσαρέσκεια και να

αποπροσανατολίζονται οι πολίτες από τα πραγματικά τους προβλήματα. ΄Ετσι,

χρησιμοποίησε και το δικτατορικό καθεστώς το ποδόσφαιρο στην πρόσφατη ελληνική

ιστορία. Από την άλλη πλευρά, με το μποϊκοτάζ διεθνών αθλητικών εκδηλώσεων

αποδείχτηκε και άλλη μία πλευρά του αθλητισμού: Χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης

εξωτερικής πολιτικής, υποβιβάζεται σε όπλο αλλότριων σκοπιμοτήτων. Η έλλειψη

παιδείας και ιδιαίτερα αθλητικής, η απουσία ιδανικών και η έκπτωση των ηθών, έχει

επιπτώσεις και στον αθλητισμό.

Υπάρχουν και καθαρά ψυχολογικά αίτια, όπως ο εγωισμός, η ματαιοδοξία, η

τάση για ανάδειξη, η απληστία και η φιλοδοξία που ενισχύουν το εκφυλισμό.

2.2. Λύσεις για την αντιμετώπιση της εμπορευματοποίησης

Η παιδεία και ιδιαίτερα η ανθρωπιστική, η πνευματική καλλιέργεια, η εμμονή

στην άμιλλα.

Η εξυγίανση των αθλητικών συλλόγων, χώρων, ομοσπονδιών και η

αποστασιοποίηση του αθλητισμού από πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα, δηλ. να

πάψει να είναι αντικείμενο συναλλαγών και κερδοσκοπίας. Με τη στάση τους ως

αθλητές – συναγωνιστές μπορούν να περάσουν μηνύματα συναδέλφωσης και αγάπης, να

δείξουν ότι αυτό που μετρά δεν είναι μόνο η νίκη αλλά κυρίως ο αγώνας για τη νίκη.

Η έλλειψη εμπρηστικών ή υπονομευτικών δημοσιευμάτων, που εξαπατούν το

φανατισμό των χούλιγκαν και υποβιβάζουν το νόημα του αθλητισμού.

Ο εκσυγχρονισμός της αθλητικής νομοθεσίας, η ισότιμη και αυστηρή επιβολή

ποινών στους αθλητές που χρησιμοποιούν απαγορευμένες χημικές ουσίες.

Αντικατάσταση των βραβείων από χρηματικά σε συμβολικά.

Πρέπει να καλλιεργηθεί η ιδέα του ολυμπισμού σε όλους τους ανθρώπους, γιατί ο

αθλητισμός φέρνει σε επαφή λαούς με διαφορετική κουλτούρα, ιδεολογία και αξίες. Οι

7

Ολυμπιακοί Αγώνες να μη χρησιμοποιούνται από πολυεθνικές εταιρίες, να σταθούν

μακριά από πολυδάπανες αθλητικές διοργανώσεις, τη χλιδή και την ενοικίαση

ολυμπιακής φλόγας από τον πλειοδότη.

Το ολυμπιακό ιδεώδες ν’αποκτήσει ξανά τη γνησιότητά του. Ν’αποδεσμευτεί από

τα συμφέροντα, να σταματήσουν οι πόλεμοι κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής των

αγώνων, δίνοντας την ευκαιρία σε χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση να

επανεξετάσουν τις σχέσεις τους.

2.3. Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού στην Αρχαία Ελλάδα

Στις μέρες μας και ειδικά σε περιόδους διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων,

πολλοί πολιτικοί διανοούμενοι, δημοσιογράφοι κλπ εκκινώντας από τη διαπίστωση της

αύξησης της εμπορευματοποίησης της Ολυμπιακής ιδέας και γενικότερα του κλασσικού

αθλητισμού μιλούν ή αρθρογραφούν αντιπαραβάλλοντας τη σημερινή εξαχρείωση της

Ολυμπιακής ιδέας για τον αρχαιοελληνικό ολυμπιακό ιδεώδες, υποστηρίζουν δηλαδή, ότι

σε αντίθεση με τους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες, στην αρχαιότητα όλα ήταν

ιδανικά και «αγνά». Είναι αυτή όμως η ιστορική αλήθεια ή μήπως οι αρχαίες Ολυμπιάδες

δεν ήταν τόσο ιδανικά πλασμένες;

Η σχετική βιβλιογραφία από τις ομηρικές απαρχές των Ολυμπιακών Αγώνων

μέχρι και τη ρωμαϊκή περίοδο αποδεικνύει ότι ο «κότινος» δεν ήταν η μοναδική

επιβράβευση των αθλητών αλλά ότι η Ολυμπιακή νίκη συνοδευόταν από υλικές και

ηθικές απολαβές εφ’όρου ζωής. Το δάφνινο στεφάνι που δινόταν ως έπαθλο στους

αγώνες της Ολυμπίας αποτελούσε τυπική βράβευση. Στην πραγματικότητα οι

Ολυμπιακοί αγώνες απολάμβαναν άφθονες χρηματικές παροχές.

3. Ντόπινγκ : η κατάρα του αθλητισμού

Από τις εποχές της Αρχαίας Ολυμπίας, όπου το μόνο απτό έπαθλο ήταν ο κότινος

από ελιά, η δόξα του νικητή ήταν υπέρλαμπρη. Τόσο, που να αναγκάσει, σύμφωνα με

ορισμένες πληροφορίες, ακόμη και τους προγόνους μας να καταφύγουν σε παράτυπες

τεχνικές βελτίωσης των δυνατοτήτων τους. Ένα μείγμα κρασιού και ενός δηλητηρίου

που σε μικρές δόσεις λειτουργεί σαν διεγερτικό, λέγεται πως ήταν το μυστικό μερικών

8

νεαρών αθλητών στις αρχαίες Ολυμπιάδες. Τα χρόνια πέρασαν, τα μεγέθη έχουν

μεγαλώσει πέρα από κάθε φαντασία, αλλά ο διακαής πόθος πολλών αθλητών για νίκη με

οποιοδήποτε αντίτιμο έχει παραμείνει αναλλοίωτος μέσα στους αιώνες.

Ακόμα και μια τόσο λαμπρή γιορτή, όπως ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες της

Αθήνας κατάφερε να σκιαστεί έστω και λίγο από τα κρούσματα ντόπινγκ σε αθλητές,

αποδεδειγμένα ή όχι. Μετάλλια αφαιρέθηκαν, αθλητές αποκλείστηκαν, μεγάλα ονόματα

από πολλές χώρες δεν έλαβαν τελικά μέρος στους αγώνες με τις υποψίες περί χρήσης

απαγορευμένων ουσιών να πλανώνται πάνω από τα κεφάλια τους.

Σήμερα άλλωστε ο αθλητισμός έχει αλλάξει. Πέρα από τη δεδομένη δόξα του

νικητή σε μια Ολυμπιάδα, υπάρχουν και πολλά συνεπακόλουθα που κάνουν το δέλεαρ

της επιτυχίας ακόμη μεγαλύτερο. Συναντήσεις στίβου με μεγάλα χρηματικά έπαθλα,

χορηγοί, διαφημίσεις, όλα αυτά καταλήγουν στα κέρδη. Και όταν η ζωή ενός αθλητή

είναι γεμάτη στερήσεις, συνεχή προσπάθεια, αλλά παράλληλα και αγώνα για επιβίωση

με πενιχρά μέσα, αφού οι διακρίσεις απαιτούν πλήρη αφοσίωση στο άθλημα και κατά

συνέπεια καμία άλλη επαγγελματική ενασχόληση, η καταξίωση και οι μεγάλες

διακρίσεις γίνονται έως και αναγκαίες. Έτσι, ορισμένοι αθλητές υποκύπτουν στον

πειρασμό και προσπαθούν να ενισχύσουν τον οργανισμό τους και να ανεβάσουν τις

επιδόσεις τους με τη χρήση διαφόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων.

Σύμφωνα με την συνέντευξη που παραχωρήθηκε στο ιατρείο του Dr. Ρούσση , ο

ίδιος μας μίλησε ανοιχτά για το θέμα του Doping .Ένα ζήτημα το οποίο μαστίζει τον

αθλητισμό εδώ και πολλές δεκαετίες. Συγκεκριμένα, ο αθλίατρος μας ανέφερε : τις

άμεσες συνέπειες , τις επιπτώσεις αλλά και τους λόγους για τους οποίους ένας αθλητής

9

καταφεύγει στην χρήση απαγορευμένων ουσιών. Επίσης ο αθλίατρος τόνισε

χαρακτηριστικά ότι "είναι απαραίτητη η ενημέρωση των παιδιών , των αθλητών αλλά και

των γονέων. Συμπερασματικά, είναι ένα πρόβλημα το οποίο αφορά την κοινωνία αλλά

και την πολιτεία . Γι’ αυτόν τον λόγο, πρέπει να δράσουμε όλοι !

4. Βία στα γήπεδα.

4.1. Ιστορική αναδρομή

Το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα σε οργανωμένο επίπεδο δεν είναι καθόλου

πρόσφατο αφού η εμφάνιση του τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα, δηλαδή λίγο

μετά την οργάνωση της σύγχρονης μορφής του ποδοσφαίρου στην Αγγλία και την

εξάπλωσή της στα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης. Στην αρχαία Ελλάδα το φαινόμενο των

βίαιων ξεσπασμάτων κατά τη διάρκεια κάποιων αθλημάτων θεωρούνταν σχεδόν κάτι το

δεδομένο, μάλιστα υπήρχαν πολλά Ολυμπιακά αθλήματα τα οποία είχαν πολύ βίαιο

περιεχόμενο και ψυχαγωγούσαν τους φίλαθλους που “διψούσαν” για βία και αιματηρά

επεισόδια (π.χ. Παγκράτιο, Πυγμαχία κτλ). Εκτός αυτού πολλοί αθλητές ήταν

υπερήφανοι που συμμετείχαν σε τέτοιου είδους αθλήματα και έθεταν την ζωή τους σε

κίνδυνο. Ακόμη και στην αρχαία Ρώμη οι μονομάχοι που πάλευαν μέχρι θανάτου

φώναζαν στον Καίσαρα “Χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν”. Έτσι μπορούμε

εύκολα να συμπεράνουμε πως το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα οι οπαδοί θέλουν να

δουν εξάρσεις βίας και την επικράτηση της ομάδας τους μέσω αυτής είναι φυσιολογικό,

πόσο μάλλον όταν δεν λαμβάνονται τα σωστά μέτρα για να αποφθεχθούν τέτοια

σκηνικά, αφού οι ρίζες τέτοιων φαινομένων είναι βαθιές στον χώρο του ελληνικού

αθλητισμού.

10

4.2. Αίτια βίας στα γήπεδα

Αν και το αθλητικό ιδεώδες είναι παγκόσμια αποδεκτό, τις τελευταίες δεκαετίες

παρατηρούνται φαινόμενα φανατισμού και βίας στους αθλητικούς χώρους.

1. Ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι η εμπορευματοποίηση

του αθλητισμού, η οποία καλλιεργεί την επιδίωξη της νίκης με κάθε μέσο, οξύνει

τον ανταγωνισμό και δυναμιτίζει το κλίμα των αθλητικών συναντήσεων.

2. Η ανοχή και υπόθαλψη του φανατισμού από τους παράγοντες που διοικούν τα

σωματεία ενθαρρύνουν την «οπαδοποίηση» των φιλάθλων και την εκδήλωση

βίαιων συμπεριφορών στους αθλητικούς χώρους.

3. Οι συνεχείς αναπόδεικτες καταγγελίες για ευνοϊκές διαιτησίες έχουν

δηλητηριάσει πλέον κάθε Έλληνα φίλαθλο που πηγαίνει στο γήπεδο πρώτα για να

αποδοκιμάσει τον διαιτητή και μετά να υποστηρίξει την ομάδα του.

4. Οι πιεστικές συνθήκες ζωής, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, η ανεργία και τα

γενικότερα προβλήματα, που συνιστούν τη σκληρή σημερινή πραγματικότητα και

11

προκαλούν τη δυσαρέσκεια και την αντίδραση των νέων, η οποία συχνά

διοχετεύεται σε αντικοινωνικές πράξεις, καθώς επίσης και η έλλειψη ισχυρής

πολιτικής βούλησης και η ελαστικότητα στην εφαρμογή των νόμων ενθαρρύνουν

την παραβατική και αξιόποινη συμπεριφορά.

5. Ο χουλιγκανισμός πλέον έχει γίνει τρόπος ζωής για πολλούς νέους στη χώρα μας,

όπως και σε πολλές άλλες παγκοσμίως.

6. Άλλος ένας παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι η μερίδα του

αθλητικού τύπου, που πολλές φορές εξάπτει τον φανατισμό, άμεσα ή έμμεσα, με

προκλητικά πρωτοσέλιδα και άρθρα. Αλλά και η επαναλαμβανόμενη

αναμετάδοση των περιστατικών βίας από την τηλεόραση, λειτουργεί επίσης ως

πιθανός πολλαπλασιαστής της βίας.

4.3. Κοινωνικά προβλήματα

Ο αθλητισμός είναι ο χώρος της ευγενούς άμιλλας στον οποίο ο αθλητής

γυμνάζει το σώμα, το μυαλό και καλλιεργεί τις δεξιότητές του σε διάφορα αθλήματα.

Δεν έχει σχέση με την τυφλή βία, το έγκλημα, και την άνομη συμπεριφορά και είναι

δραστηριότητα η οποία προσδιορίζεται με τους κανόνες που θέτει το κοινωνικό σύνολο.

Αρχικά, η ανεργία, η περιθωριοποίηση, τα ναρκωτικά, οι μεγάλες κοινωνικές

ανισότητες, η φτώχεια, το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, η έλλειψη ιδανικών, οραμάτων και

καθώς και η έκπτωση των αξιών είναι το κατάλληλο περιβάλλον εκκόλαψης της

εγκληματικότητας και βίας. Σε χώρους που ο άνθρωπος αποκτά συνείδηση μάζας όπως

στα γήπεδα αρκεί μια δυνατή κραυγή ή ένα μεμονωμένο επεισόδιο για να ξεσπάσουν

ευρύτερες συγκρούσεις ανάμεσα στις αντίπαλες παρατάξεις των οπαδών των ομάδων.

Δεν πρέπει να εξαιρεθούν οι πιεστικές συνθήκες ζωής, κυρίως στις

μεγαλουπόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), η ανεργία και τα γενικότερα προβλήματα, που

συνιστούν τη σκληρή σημερινή πραγματικότητα και προκαλούν τη δυσαρέσκεια και την

αντίδραση των νέων, η οποία συχνά διοχετεύεται σε αντικοινωνικές πράξεις, καθώς

επίσης και η έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης και η ελαστικότητα στην εφαρμογή

των νόμων που ενθαρρύνουν την παραβατική και αξιόποινη συμπεριφορά. Τέλος, η

κρίση του οικογενειακού θεσμού και της εκπαίδευσης εμποδίζει τους νέους να

αναπτύξουν το αίσθημα του μέτρου, της ευθύνης και της συλλογικότητας.

12

Η προπαγάνδα, η παιδεία, οι κοινωνικές αξίες, οι κοινωνικοί κανόνες και οι

κοινωνικές συνθήκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας.

Η προσπάθεια των οπαδών να βρουν διέξοδο στα προσωπικά τους προβλήματα μέσα από

την βία στα γήπεδα δείχνει την έλλειψη πολιτικής βούλησης και σχεδιασμού για την

αντιμετώπιση χρόνιων κοινωνικών προβλημάτων από την πολιτεία.

4.4. Χουλιγκανισμός

Ο χουλιγκανισμός ονομάστηκε έτσι από τον όρο "hooliganism" που

χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1890 για να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά

συμμοριών των δρόμων. Η χρήση του όρου εμφανίζεται σε μια αναφορά της Αστυνομίας

του Λονδίνου το 1898, αλλά ενδεχομένως δεν είναι η πρώτη. Η επικρατέστερη θεωρία

αναφέρει πως ο όρος πάρθηκε από το όνομα του Πάτρικ Χούλιχαν ο οποίος ήταν

Ιρλανδός βάνδαλος που έμενε στο Λονδίνο. Μια άλλη θεωρία αναφέρει πως ο όρος

προέρχεται από τον απολίτιστο τρόπο ζωής μιας Ιρλανδικής αγροτικής οικογένειας.

Άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο όρος πάρθηκε από μία συμμορία του δρόμου στο

Ισλινγτον του Λονδίνου που είχε το όνομα "Χούλι". Ως χουλιγκανισμός αναφέρεται η

ανάρμοστη και βίαιη συμπεριφορά οπαδών αθλητικών ομάδων που οδηγεί στη

διατάραξη της τάξης. Εκφάνσεις χουλιγκανισμού συνήθως θεωρούνται πράξεις όπως η

υβριστική συμπεριφορά σε γήπεδα κατά τη διάρκεια αγώνων πολλές φορές με

ρατσιστική διάθεση, η επιθετική συμπεριφορά σε αυτούς τους χώρους, οι εισβολές

οπαδών στον αγωνιστικό χώρο πολλές φορές με βίαιες διαθέσεις, οι ομαδικές

συγκρούσεις οπαδών εντός και εκτός γηπέδων καθώς και δολοφονίες που γίνονται

μεταξύ οπαδών που τάσσονται υπέρ διαφορετικών ομάδων.

13

Σύμφωνα με τα παραπάνω μπορούμε να τους χωρίσουμε σε τέσσερις κατηγορίες

χούλιγκαν:

1) Αυτοί που προκαλούν καταστροφές χωρίς ιδιαίτερη αφορμή, από έλλειψη

παιδείας.

2) Αυτοί που μεταφέρουν εκτός έδρας εσωτερικές διαφορές και εθνικές

αντιπαλότητες.

3) Οι οπαδοί από χώρες με υψηλό ποσοστό ανεργίας και αλκοολισμού.

4) Οι κάτοικοι φτωχών χωρών που βλέπουν τα επεισόδια ως φυσική προέκταση ενός

σημαντικού ποδοσφαιρικού αγώνα ή, αλλιώς, ως ενεργό προσφορά των φιλάθλων

στον αγώνα των ομοϊδεατών τους ποδοσφαιριστών.

4.5. Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε.

Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για τη δημιουργία επεισοδίων φέρουν οι

δημοσιογράφοι του γραπτού αλλά και του ηλεκτρονικού αθλητικού τύπου. Είναι βέβαια

γεγονός ότι κατά τα τελευταία χρόνια ο αθλητικός τύπος στην Ελλάδα αποφεύγει να

διεγείρει τους οπαδούς και να εξάπτει τον φανατισμό τους, μέσα από μεγάλα

πρωτοσέλιδα με προκλητικές δηλώσεις παραγόντων του αθλήματος η με αποκαλύψεις

για πραγματικές «συνομιλίες». Εξάλλου υπάρχει πρόσφατα η τάση στην Ελλάδα να

αποδίδεται ιδιαίτερη έμφαση και προβολή σε βίαια περιστατικά που λαμβάνουν χώρα

κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων η άλλων συγκεντρώσεων πλήθους. Ο τρόπος με τον

οποίο παρουσιάζονται αυτά τα επεισόδια δεν είναι απαραίτητα θετικός, αλλά και έτσι

ακόμη, μπορεί να ενσπείρει σε κάποιους ευάλωτους τηλεθεατές ένα αίσθημα υστερίας

και ηθικού πανικού. Ακόμη ποιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι εξ αιτίας αυτής της

δημοσιότητας πολλοί νεαροί έχουν την τάση να είναι πιο προκλητικοί, απλώς και μόνο

για να στρέψουν τα φώτα της δημοσιότητας επάνω τους και να προσθέσουν έτσι

βαθμούς στο γόητρο τους ανάμεσα στα αλλά μέλη του συνδέσμου τους ή στους φίλους

τους.

14

4.6. Συνέπειες της βίας στα γήπεδα

4.6.1. Στην κοινωνία και στην οικονομία

Με τη γηπεδική βία καταστρέφονται ιδιοκτησίες (π.χ. γήπεδα, προπονητικά

κέντρα, γραφεία κτλ.) Έτσι, οι σύλλογοι και οι ομοσπονδίες αναγκάζονται να διαθέσουν

μεγάλα ποσά για την επιδιόρθωση των ζημιών. Οι οπαδοί των ομάδων πολύ συχνά

τιμωρούνται από τις ομοσπονδίες και δεν μπορούν να παρευρεθούν στο γήπεδο για να

δουν την ομάδα τους σε ορισμένους αγώνες. Έτσι, ακόμα και οπαδοί που δεν προκαλούν

εντάσεις και ζημιές, δεν μπορούν να δουν την ομάδα τους, όταν δεν φταίνε αυτοί, αλλά

οι ανεγκέφαλοι οπαδοί που υπάρχουν. Με σοβαρά επεισόδια, μπορούν να προκληθούν

διάφοροι τραυματισμοί, ακόμα και θάνατοι, παικτών, προπονητών, φιλάθλων κτλ. Όλα

αυτά τα γεγονότα αποτρέπουν πολλούς φιλάθλους απ’ το να πηγαίνουν στα γήπεδα με

αποτέλεσμα να βλέπουμε γήπεδα με λίγο κόσμο, κάτι που αποτελεί δυσφήμιση για τον

ελληνικό αθλητισμό. Εκτός αυτών παιδιά πολύ σπάνια πηγαίνουν σε γήπεδα, ακριβώς

γιατί είναι πολύ επικίνδυνοι αυτοί οι χώροι. Όλα αυτά είναι συνέπειες της βίας στα

γήπεδα, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

4.6.2 Συνέπειες στο άτομο

Ο χουλιγκανισμός έχει ολέθριες επιπτώσεις στο άτομο της κάθε κοινωνίας.

Αρχικά διακυβεύεται η προσωπική ασφάλεια των πολιτών, καθώς συχνά παρατηρούμε

θύματα μετά από συγκρούσεις φανατισμένων οπαδών. Επιπλέον καταρρακώνεται η

αξιοπρέπεια των θυμάτων και όλοι ανεξαιρέτως πάσχουν από ψυχολογικά προβλήματα.

Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, επιτείνονται οι ανασφάλειες και οι καθημερινοί

φόβοι των πολιτών. Υπονομεύονται οι σχέσεις και αυξάνεται η καχυποψία με φυσικό

επακόλουθο την κοινωνική απομόνωση κάποιων ορισμένων ομάδων οπαδών.

Αναμφίβολα, η σοβαρότερη συνέπεια του κοινωνικού αυτού προβλήματος αποδίδεται

στην αλλοίωση της ελεύθερης έκθεσης.

15

4.7 Μέτρα πρόληψης

Για να αντιμετωπιστεί το μείζον αυτό πρόβλημα της βίας στα γήπεδα, θα πρέπει

τόσο η πολιτεία, όσο και οι αθλητικοί σύλλογοι να αλλάξουν κάποια δεδομένα στον

συγκεκριμένο τομέα. Πρέπει απο εδώ και πέρα να υπάρχει αντικειμενικότητα και όχι

αδικίες σε βάρος των λεγόμενων μικρών ομάδων. Στην περίπτωση εισβολής φιλάθλων

στο γήπεδο να γίνεται άμεσα διακοπή του αγώνα σε βάρος της ομάδας της οποίας οι

φίλαθλοι εισέβαλαν. Επίσης οι ομάδες θα πρέπει να υφίστανται αφαίρεση βαθμών και

όλες τις άλλες ποινές, χωρίς επιοίκεια. Εντός του γηπέδου υπεύθυνοι για την ομαλή

διεξαγωγή του αγώνα πρέπει να είναι οι σύλλογοι των ομάδων. Εκτός γηπέδου ο έλεγχος

πρέπει να είναι εξίσου αυστηρός. Επιπλέον, το υλικό από τα βίντεο του κάθε αγώνα να

μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιείται από τις Αρχές που διεξάγουν τις έρευνες, σε

περίπτωση επεισοδίων, ως αποδεικτικά στοιχεία. Επιπρόσθετα, καλό θα ήταν να

πραγματοποιηθεί συζήτηση στη Βουλή για το θέμα της βίας στα γήπεδα, έτσι ώστε να

γίνουν περισσότερες προτάσεις, στην οποία θα εκφραστούν οι απόψεις όλων των

πολιτικών δυνάμεων με σκοπό την εύρεση μίας κοινής συνισταμένης. Επιπλέον άτομα

που συλλαμβάνονται για πράξεις βίας, δεν θα πρέπει να τους επιτρέπεται να

παρακολουθούν αγώνες για κάποιο διάστημα εκτός του ότι θα κρατούνται στο

Αστυνομικό Τμήμα, μέχρι τη λήξη του αγώνα.Άλλη μία πηγή φανατισμού είναι οι

σύνδεσμοι των οπαδών και γι’ αυτό θα πρεέπι να εποπτεύονται αυστηρά και.

Συνεχίζοντας, για την αποφυγή των συνηθισμένων προβλημάτων που δημιουργούνται

από τη μετακίνηση των οργανωμένων φιλάθλων, πρέπει να πραγματοποιείται έλεγχος

16

πριν την αναχώρηση τόσο των λεωφορείων όσο και των φιλάθλων αν κατέχουν εισιτήριο

εισόδου. Επίσης τα λεωφορεία θα πρέπει να κάνουν τις διαδρομές τους χωρίς να κάνουν

στάσεις και να φτάνουν στο γήπεδο σε καθορισμένη ώρα.

Συνοψίζοντας, η βία στα γήπεδα είναι κατά βάση ένα κοινωνικό φαινόμενο το

οποίο οφείλεται στην έλλειψη αξιών, που έχει ως αποτέλεσμα την υποτίμηση της

ανθρώπινης ζωής και της ατομικής ελευθερίας, στα έντονα κοινωνικά προβλήματα, όπως

η φτώχεια και οι διάφορες μορφές ρατσισμού και, τέλος, στο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο

των οπαδών. Σε συνδυασμό με όλα τα παραπάνω η συντήρηση του οπαδισμού από

παράγοντες ομάδων και από τα Μ.Μ.Ε. Υπάρχει λύση σε όλον αυτόν το παραλογισμό; Η

απάντηση είναι ναι! Οι προτάσεις, πολλές απ’ τις οποίες μπορεί να μετουσιωθούν σε

λύσεις, όπως είδαμε, δεν είναι δύσκολο να βρεθούν, αρκεί να υπάρξει η θέληση και

γρήγορη αντιμετώπιση και από τις δύο πλευρές.

5. Συμπεράσματα

Κάνοντας μια αναδρομή στην εργασία μας μπορείς κανείς να διαπιστώσει ότι τα

θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε κατά κύριο λόγο είναι η εμπορευματοποίηση του

αθλητισμού τόσο στη σύγχρονη, όσο και στην αρχαία Ελλάδα, το ντόπινγκ αλλά και η

βία στα γήπεδα. Η δε ψηφιακή μορφή της εργασίας, περιέχει και video με σχετικές

συνεντεύξεις.

17

Ξεκινώντας με την εμπορευματοποίηση του αθλητισμού, η έρευνα μας

στηρίχθηκε σε άρθρα από εφημερίδες ή από το διαδίκτυο αλλά και συνεντεύξεις με

ανθρώπους που ασχολούνται με τον χώρο του αθλητισμού. Καταλήξαμε λοιπόν στο

συμπέρασμα πως ο αθλητισμός σήμερα θέτοντας ως βασικό στόχο το ιδιωτικό κέρδος

έχει παραμερίσει την ουσιαστική του αξία. Συνεπώς, οι αθλητές δεν δίνουν σημασία στο

«εύ αγωνίζεσθαι» αλλά στα χρήματα που θα κερδίσουν εάν επιτύχουν στον αγώνα τους.

Βέβαια μέσα από την έρευνα μας έμμεσα «απομυθοποιήθηκαν» οι αρχαίες Ολυμπιάδες

που ανέκαθεν παρουσιάζονταν ως η πιο αγνή μορφή αθλητισμού. Ο κότινος δεν ήταν το

μοναδικό έπαθλο των αθλητών της αρχαιότητας, αντίθετα η νίκη τους συνοδευόταν με

μεγάλες χρηματικές απολαβές.

Όσον αφορά στο ντόπινγκ, οι αιτίες που οδηγούν σ’αυτό δεν είναι άλλες από τη

μανία των αθλητών να γίνονται όλο και καλύτεροι προκειμένου να αυξάνονται διαρκώς

οι αμοιβές τους, χωρίς να τους απασχολεί το γεγονός ότι διακινδυνεύουν την υγεία τους.

Και πάλι οι Ολυμπιακοί αγώνες της αρχαίας Ελλάδας μια τόσο υπέρλαμπρη διοργάνωση

λυμαίνονταν από ένα είδος ντόπινγκ που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές.

Στη συνέχεια, ασχοληθήκαμε με τη βία στα γήπεδα. Η βία σε αθλητικές

οργανώσεις είναι ένα φαινόμενο στο οποίο παρατηρείται έντονη έξαρση. Τα αίτια δεν

είναι άλλα από την εμπορευματοποίηση του αθλητισμού, την ανοχή του φανατισμού από

τους παράγοντες που διοικούν τα αθλητικά σωματεία, οι καταγγελίες για ευνοϊκές

διαιτησίες που προκαλούν την οργή των φιλάθλων, οι πιεστικές συνθήκες ζωής και τα

κοινωνικά προβλήματα, ο χουλιγκανισμός και τέλος τα ΜΜΕ τα οποία εξάπτουν έμμεσα

τον φανατισμό.

Η βία στα γήπεδα δεν είναι ένα φαινόμενο καινούργιο, καθώς υπήρχε σε μεγάλο

βαθμό ακόμα και στην αρχαία Ελλάδα και στην αρχαία Ρώμη. Αναμφίβολα είναι ένα

φαινόμενο που δηλητηριάζει τον αθλητισμό και προωθεί ακραίες και ριζοσπαστικές

συμπεριφορές.

Η σχετική συνέντευξή μας για τη βία στα γήπεδα, είναι ανάμεσα σε μια

δημοσιογράφο με οπαδούς ομάδων, οι όποιοι περιγράφουν τον τρόπο που οργανώνονται

18

για να συγκρουστούν με τους οπαδούς άλλων ομάδων.. Μέσα από αυτή τη συνέντευξη,

συμπεραίνουμε ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν νοιάζονται για τις ανθρώπινες ζωές

που ίσως χαθούν μπροστά στην ικανοποίηση που θα νιώσουν ότι είναι πιο δυνατοί και

καλύτεροι από όλους.

Δεν λογαριάζουν ηθικές αξίες ,ανθρώπινες ζωές ενώ καταπατούν και περιουσίες

ανθρώπων που πιθανόν να μην έχουν καμία σχέση. Ωστόσο, αυτό δεν τους εμποδίζει από

το στόχο τους!

Αυτά ήταν τα θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε και ερευνήσαμε, επιδιώκοντας

να απαντήσουμε σε ορισμένα ερωτήματα που είχαμε θέσει..

Σίγουρα, τα παραπάνω φαινόμενα, μας κάνουν να επικεντρωθούμε στις αρνητικές

πλευρές του αθλητισμού και μας εμποδίζουν να κερδίσουμε όλα όσα έχει στην

πραγματικότητα να μας προσφέρει ένας θεσμός, ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί

λαμπρός.

19

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βιβλία

1. Κ. Ιωαννίδης Το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα.

2. Α.Μαγγανάς Περί Χουλιγκανισμού.

3. Ι. Ζέρβας (1993) Ψυχολογία Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού,

4. Γ. Θεοδωράκης,. (2010). Άσκηση, ψυχική υγεία και ποιότητα ζωής.

Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.

Διαδικτυακοί τόποι

1. www.e-filathlos.gr

2. www.eurofan.org

3. www.hooligansfootball.homestead.com/index.html

4. www.ydt.gr

5. www.sirc.org

6. www.superleaguegreece.net

7. http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=417102

8. http://el.wikipedia.org

9. http://schoolpress.sch.gr/geniklykkastritsiou

10. http://varvakeioe-news.blogspot.gr/2009/11/blog-post_573.html

11. http://users.sch.gr//ragian/doping_mastiga.htm

12. http://www.football-academies.gr/articles/3848-2012-12-03-11-48-40.html

13. http://1lyk-filipp.pre.sch.gr/data/PROJECTS/Project_1b.pdf

14. http://www.freevolition.gr/athl.htm

15. http://2gym-pefkis.att.sch.gr/student_pages/HOOLIGAN.htm