№ 50-51 (471-472)

2004@nurastana.kznurastana2004@mail.ru

Газет 2004 жылдың 22 наурызынан шығады

e-mail:

Бейсенбі, 13 желтоқсан2012 жыл

www.nurastana.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖАСТАР АПТАЛЫҒЫ

HYP HYP ACTAHAACTAHAАзаттық туы астындағы – 21жыл!Азаттық туы астындағы – 21жыл!

20-бетте9-бетте

«Шыңғысқа шындықты айтқан бұл домбыра...»

«Аңшы бала» – үрейді жеңудің үлгісі

Кеңес империясының қайыс ноқтасын үзген қазақ мемлекетінің азаттық алғанына 21 жыл толды. Азаттық туын аспанға көтеру кез келген халықтың маңдайына жазылмаған бақ. Азаттықтың 21 жылы қазаққа не берді? Ауызды қу шөппен сүрту асылық болар: Осынау уақыт бедерінде тәуелсіз елдің мемлекеттік рәміздері қалыптасты. Ұлттық валютамызды шығардық. Шека-рамызды шиырлап алдық. Мемлекеттік қарулы күштеріміз құрылды. Алты құрлықтың алпауыт елдері «тоғызыншы территорияға» миллиардтаған доллар инвестиция құйды. Астананы арқа төсіне ауыстыру арқылы тақ келген жерге бақ келетіндігіне көз жеткіздік. Тоқсаныншы жылдардың басында шұғыл түрде нарықтық қатынастарға көштік. Осынау жылдардың ішінде ұзақ мерзімді стратегиялық даму жоспа-ры жасалды. Еуразияның кіндігінде қоныс тепкен ел әлемдік діндердің басын біріктіруде үлкен күш жұмсап, мүйізі қарағайдай діни көсемдердің басын бір қазанға сыйғызды. Әлемдік аренадағы абыройымызды асқақтатуға деген талпынысымыз ақталып, ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету мәртебесіне ие болдық. Ақ Азиаданы өткізіп, спорт бәсекесінде сары құрлықтан озып шықтық. EXPO-2017 халықаралық көрмесін Астананың қанжығасына бөктердік. Ғаламдық сая-си картада орны бар кез келген мемле-кетпен тең атаның ұлындай тепсінісіп тілдесе алатын дәрежеге көтерілдік. Ал осы уақыт ішінде пешенемізге жазылған мүмкіндікті толыққанды пайдалана алдық па? Осы сауал қабырғамызға тірелгенде «Қазақстан – жас мемлекет, жаңа-жаңа тәй-тәй басып келеді» деген сынды селсоқ жауаппен өзімізді-өзіміз алдаусыратуға әуеспіз. Ал ақиқатын айтар болсақ, дүниежүзі ғарыштық жылдамдықпен дамып бара жатқан жаһандану дәуірінде 21 жылды аз деп қомсыну күпірлікпен тең. Әсіресе, Қазақстан сияқты Батыс пен Шығыстың озығы да, тозығы да тоғысып жатқан жерді мекендейтін, жерінің асты-үсті қазынаға толы мемлекет үшін!.. Жал�асы 2-бетте

14 21 28бейсенбі2 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26 3116 À Ï Ò À

Орынтақ бос тұрмайды...

АҚШ Кедендік одаққа қарсы

«�азір Ресейде «ке естендіруге» �лкен к�ш салынып отыр. Ресми т�рде оны «Кедендік ода�», «Еуразиялы� ода�» деп атауы м�мкін. �йтсе де, біз б!"ан алдан-баймыз. Біз Ресейді негізгі ма�сатын жа�сы білеміз, сонды�тан тиімді т%сіл ар�ылы ода�ты �!руды баяулату"а, тіпті, то�тату"а к�ш саламыз, – дейді мисис Клинтон»( Financial Times).

Б�дан �рі Financial Times М�скеуді� б�рын�ы ке�естік елдерде к�шбасшылы��а �мтылуы «А� �йге» �най �ойма�анын м�лімдейді. Сондай-а�, Хиллари Клинтонны� дауыс м�нерінен А#Ш-ты� Ресейге к�з�арасыны� �аншалы�ты �згергені ай�ын сезіліп т�рды дейді аталмыш басылым. Клинтонны� «Еуразиялы� ода�» пен «Кедендік ода�ты» ��ру�а �арсы болуында негіз бар. Б�рын�ы ке�естік мемле-кеттер бір жа�адан бас, бір же�нен �ол шы�аратын болса, А#Ш-�а о�ай тимесі аны�. Жиырма жыл б�рын о д�ниелік бол�ан «ата жауын» �згерген бейнеде к�ру кімге �насын?

«Мистер Путинні хатшысы Дмитрий Песков мисис Клинтонны ода�ты негізгі ма�сатын д!рыс т�сінбегенін айтады. «Б!рын"ы ке естік мемлекеттер экономикалы� т!р"ыда "ана бірігеді. �азіргі та да б!дан бас�а ода� �!ру тіпті м�мкін емес», – дейді Песков.

Павлодар облысы %кіміні /кімімен �лия Амангелді�ызы Арынова облысты� экономика ж%не бюджеттік жоспарлау бас�армасыны басты"ы лауазымына та"айындалды.

�лия Амангелді�ызы 2005-2011 жылдары Павлодар облысы экономика ж%не бюджеттік жоспарлау бас�армасында бас маман, бас�арма басты"ыны орынбасары, 2011-2012 жылдары Павлодар облысы %кіміні ке есшісі, 2012 жылды а�панынан �Р Экономикалы� даму ж%не сауда министріні ке есшісі болып �ызмет ат�арды.

* * *Солт�стік �аза�стан облысы %кіміні /кімімен

Владимир Николаевич Балахонцев Жамбыл ауданыны %кімі болып та"айындалды.

Владимир Николаевич б!"ан дейін Солт�стік �аза�стан облысында Есіл ауданыны %кімі, об-лыс %кіміні орынбасары, А�мола облысы Бурабай ауданыны %кімі болып �ызмет ат�ар"ан.

* * *Солт�стік �аза�стан облысы %кіміні /кімімен

Амантай �аратай!лы Сейфуллин Айыртау ауданыны басшылы"ына та"айындалды.

Амантай �айыртай!лы жа а �ызметке та"айындал"ан"а дейін �останай облысында ?зынк/л ауданыны %кімі, �арасу ауданыны %кімі, «САД-НУР» ЖШС ат�арушы директоры болып �ызмет ат�ар"ан.

* * *«�азМ!найГаз» ?лтты� компаниясы» А�

Директорлар ке есіні шешімімен Тимур М!стахи!лы Бима"амбетов, �!рман"азы Орын"али!лы Ес�азиев, Арда� Махм!д!лы �асымбек ж%не Андар М%улеш!лы Шо�пытов акционерлік �о"амны бас�арма м�шелігіне �абылданды.

* * *« � а з а � с т а н н ы Х а л ы � б а н к і » А �

акционерлеріні кезектен тыс жиналысында Жомарт Досан�!л!лы Н!рабаевты акционерлік �о"амны Директорлар ке есіні м�шелігіне сай-лау туруалы шешім �абылданды.

«�аза�станны Халы� банкі» А� Дирек-торлар ке есіні м�шесі �айрат Алпамыш!лы Сатыл"ановты /кілеттілігі мерзімінен б!рын то�татылды.

* * *� Р Б і л і м ж % н е " ы л ы м м и н и с т р і н і

б!йры"ымен �лібек Fсербай!лы �уанды�ов С.Аманжолов атында"ы Шы"ыс �аза�стан мемлекеттік университетіні ректоры болып та"айындалды.

�лібек Fсербай!лы осы"ан дейін А�мола �аржы-экономикалы� колледжіні директоры, Астана к/лік ж%не коммуникациялар колледжіні директоры болып �ызмет ат�ар"ан.

* * *� Р Б і л і м ж % н е " ы л ы м м и н и с т р і н і

б!йры"ымен Са"ынтай Зекен!лы Елубаев Ш.У%лиханов атында"ы К/кшетау мемлекеттік университетіні ректоры лауазымына та"айындалды.

Са"ынтай Зекен!лы 2000 жылды шілдесінен А . М ы р з а х м е т о в а т ы н д а " ы К / к ш е т а у университетіні ректоры болып �ызмет ат�арып келген-ді.

* * *� а з а � с т а н н ы « А т а м е к е н » ! л т т ы �

экономикалы� палатасы бас�арма т/ра"асыны б!йры"ымен �айрат Аманкелді!лы С%бденов бас�арма т/ра"асыны орынбасары лауазымына та"айындалды.

�айрат Аманкелді!лы Е.Б/кетов атында"ы �ара"анды мемлекеттік университетін бітірген, маманды"ы за гер. Жа а �ызметке та"айындал"ан"а дейін ол �Р Президенті �кімшілігінде сарапшы, «�азМ!найГаз» ?лтты� компаниясы» А� бас за гері, «Сам!ры�-�азына» ЖШС бас директоры болып �ызмет ат�ар"ан.

БАСҚАЛ

АР НЕ ДЕ

ЙДІ?

Дублинде өткен Адам құқықтары жөніндегі конференцияда АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Хиллари Клинтон «Ақ үй»-дің кедендік одақ саясатына қарсы екенін мәлімдеді. Клинтонның сөзін мысалға келтірген Financial Times басылымы кедендік одақ пен әлі іргетасы қаланып бітпе-ген Еуразиялық одақ кеңес өкіметінің жаңа нұсқасы екенін хабарлайды.

Азаттық туы астындағы – 21 жыл!Жал�асы. Басы 1-бетте.

Жасырып-жас�айтын д�не�есі жо�, #аза�станда�ы �азіргі мемлекеттік саясатты� мазм�нында �лтты� �станымны�, мемлекетшіл к�з�арасты� кемшін т�сіп жат�анын со�ыр адамны� �зі сезеді. Біз б�гін �лтты� мемлекетті ��рып жатырмыз ба? /лде, �лтсыз – �аза�станды� мемлекетке айналып барамыз ба? #аза� хал�ын тарих сахнасынан �шіретін немесе �сіретін осы сауал�а да 21 жылды� ішінде толы��анды жауап �ататын жа�дай�а жетпегендейміз. О�ан ай�а� ретінде мемлекеттік тілді� �азіргі м�шкіл халін айтса� та жеткілікті.

Экономикалы�, �леуметтік, рухани, �скери �леуетімізді арттыратын м�мкіндікті ж�з пайыз пайдаланды� деп ма�тан�андар�а да илану �иын. Бар�а ш�кірлік айту – �ол �усырып �арап отыру дегенді білдірмесе керек. #�дай�а ш�кір, барлы�, байлы� жа�ына келген #аза�стан ж�мыр жердегі кез келген мемлекетпен иы� те�естіре алады. М�най экспорты бойынша �лемдегі озы� 10 елді� санатындамыз, ТМД-да екінші орындамыз. 9кінішке �арай, �ыруар «�ара алтын» �аза�ты� м��-м��тажын �теуге �ызмет етіп жат�анына еріксіз к�м�ндану�а тура келеді. /йтпесе �леуметтік езілуді�, этникалы� кемсітуді� кесірінен орын алатын дау-жанжалдарды� к�пшілігі #аза�станны� �зге айма�тарында емес, д�л м�найлы ��ірде, �арамай к�кке ат�ылап жат�ан мил-лиардер кеніштерді� басында туындайтынды�ын немен т�сіндіруге болады.

Жарайды, «�арамай» барлы� жырты�ымызды жамай алмайды делік. Есесіне тек минералды ресурстарды �аржы�а ша��анда 10 триллион доллардан асып т�седі. #аза�стан асты�пен де �лемді асырай алады. /сіресе, �азіргідей �лем елдері ашты�ты� ыз�арын сезіне баста�ан т�ста �аза�ты� м�ртын балта шаппау�а тиіс-ті.

Мемлекетті� к�ш-�айратын танытатын ма�ызды факторларды� бірегейі – халы�ты� саны. Айнала азу-ын білеген алпауыт мемлекеттерге аз халы� т�теп бере алмасы ха�. Ал жер к�лемі бойына т�рткіл д�ниеде то�ызыншы орын алатын #аза�станда�ы �аза�тарды� саны 10 миллионнан аспай т�р. «Еділ �шін егесіп, Жайы� �шін жандас�ан» бабаларымыздан м�ра�а �ал�ан жерге

С/з со ында мисис Клинтон �азіргі жа"дайды былай-ша ба"алайды: «20 жыл /ткен со �айтадан ке естік ода��а оралу прогресс емес, регресс. Біз б!"ан �арсы шы"амыз, алайда б!л – /те �иын».

Айтпа�шы, Клинтон ханым с�з арасында #аза�станды да тілге тиек етіпті. А#Ш Мемлекеттік хатшысыны� с�зіне сенсек, #аза�стан с�з бостанды�ын шектейтін, адам ���ы�тарын ая��а таптайтын елдерді� бірі к�рінеді. Клинтонны� б�лай деуіне �рт�рлі себепке байланысты бізді� елдегі бірнеше басылымны� жабы-луы себеп бол�ан т�різді.

/лем экономикасын уысында �стап т�р�ан «А� �й» ба�ынба�андарды т��ыртып алатыны белгілі. Сонды�тан болар, б�рын�ы ке�естік елдерге та�ар міні дайын т�рады. Біз �шін елімізді� �ркендегені, �анат жай�аны керек �ой. Америка�а �намады екен деп кедендік ода�тан бас тарта �оймаспыз. Алайда, «Жел т�рмаса ш�пті� басы �имылдамайды» демекші, Клинтон ханымны� с�зіні� астарында шынды� жатпа-сына кім кепіл? Я�ни, алып Ресейді� т�пкі ойын кім біледі дейсі�?! Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ

:

иелік етуге, ормандай �алы� орыс пен �апта�ан ханзу�а айбын к�рсетуге б�л азды� етеді. Азатты� алысымен алыс-жа�ынды шетелдердегі �андастарымызды атамекен-ге оралту операциясын бастап кеп жібергенбіз. Десек те, шетелдегі миллионда�ан �аза�ты� басым б�лігін �айтара алмады�. Бейресми дерек к�здеріне с�йенсек, �азір #ытайда�ы �андастарымызды� �атары 2 миллион�а жетіп жы�ылады. Онда�ы бауырларды� жылды� �сімі 26 мы� адамды ��райды екен. Ресейді� �ол астында миллион�а тарта �аза� т�тін т�тетіп отыр. 9збекстанда да осынша �андасымыз �мір кешуде. Ж�мыр жерді� т�кпір-т�кпіріне тарыдай шашыл�ан 5 миллион�а жуы� �аза�ты� 3 мил-лионы осы �ш елді� туыны� астында. Егер #аза�станда�ы �аза�тарды� к�бею �ар�ыны �азіргіден �згермесе, онда 2020 жылда да 20 миллион�а жете алмайтын т�ріміз бар. Сол себепті, демографиялы� саясатты� �аза�ты� пайдасына шешілуі де, �ыл �стінде т�р�ан мемлекеттік тілді� та�дыры да осы шетелдегі �андастарымызды� #аза�стан�а оралуына тіреліп т�р деуге болады.

«Ала� да ала�, ала� ж�рт» деп жырла�ан бабаларымыз алма�айып заманда �рпа�тарыны� та�дырына тол�анумен ��мыр кешті. Жиырмасыншы �асырды� т�йы�талар т�сында �олымыз�а тиген т�уелсіздік «мы� �ліп, мы� тірілген» �аза� хал�ына мы� бірінші рет �мір с�руге м�мкіндік берді. Ендеше, осы �лы м�мкіндікті пайдалан-бау – т�уелсіздікті� т��ырын ны�айтпау, �адір-�асиетін ��ынбау біз – �аза� �шін �ылмыспен те�.Айбын АҚПАТША

бейсенбі14 21 2805

3НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3026À Ë Ä Û Ң ҒÛ Ò Î Ë ҚÛ Í

Мейірхан АҚДӘУЛЕТҰЛЫ, ақын: Қазақтың өзінен басқа досы жоқ

ЕНДІ БІРНЕШЕ КҮННЕН КЕЙІН ХАЛҚЫМЫЗДЫҢ ҰЛТТЫҚ САНАСЫН ОЯТҚАН ЖЕЛТОҚСАН ОҚИҒАСЫНА 26 ЖЫЛ ТОЛАДЫ. ҚАЗАҚТЫҢ БАСЫНА ҚАРА БҰЛТ ҮЙІРІЛГЕН 1986 ЖЫЛДЫҢ 17 ЖЕЛТОҚСАНЫНДА БРЕЖНЕВ АЛАҢЫНА ШЫҚҚАН ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫНЫҢ АРАСЫНДА АҚЫН МЕЙІРХАН АҚДӘУЛЕТҰЛЫ ДА БОЛДЫ. АЛАҢҒА БАРҒАНЫ ҮШІН ӨРІМДЕЙ ЖАСТАРЫМЫЗДЫ АЯУСЫЗ ҚЫРҒАН КЕҢЕСТІК ИМПЕРИЯНЫҢ ҚАҺАРЫНА ІЛІГІП ЖАЗАЛАНДЫ. ТӘУЕЛСІЗДІК МЕРЕКЕСІНІҢ ҚАРСАҢЫНДА АҚЫН МЕЙІРХАН АҚДӘУЛЕТҰЛЫНА ЖОЛЫҒЫП, ӘҢГІМЕЛЕСКЕН ЕДІК.

–�алай ойлайсыз? ділеттілікті талап етіп, ала��а шы��ан �аза� жастарыны� к�теріліске шы�уына не т�рткі болды?

–Алдымен бны «к�теріліс» деп атау�а �арсымын. Екі тарап та �ару-жара� алып, бір-бірімен �а�ты�ысса, ол – к�теріліс, ал Брежнев атында�ы ала��а бар�ан жастарды� �олында еште�е бол�ан жо�. Сонды�тан оны �аза� жастарыны� сол к�нгі бол�ан о�и�а�а білдірген �арсылы�ы ретінде ба�алама� л#зім.

$зі�ізге белгілі, республикамызды� басшылы� �ызметіне �зге елден келген азаматты� та�айындалуы желто�сан о�и�асыны� орын алуына себеп болды. Сон-да �аза� жастары «тым �ры�анда, бас�а лтты� �кілі болса да, �зімізді� отандасымыз болсын» деп бейбіт т�рдегі (за�ды) наразылы�ын білдірген еді. Біра� билік оны т�сінбей, к�ш �олдану�а кірісті.

–Сол к�нгі о�и�аны� �алай басталып, �алай �рбігенін �айта бір еске т�сіріп к�рсек.

–&лі есімде, барлы�ы 17 желто�санда т�ске таман ескі ала�да басталды. Кейіннен жинал�ан жастар Жазушылар ода�ыны� �имаратына �арай а�ылып, �аламгерлерден �олдау к�тті. Біра� онда�ылар есікті ар�ы жа�ынан кілттеп алып, �н �атуы былай трсын, т�бе к�рсетуге де жара�ан жо�. Сонда да жастар «Мені� /аза�станым», «Атамекен» #ндерін айтып, �здеріні� ма�саттарынан #сте айнымады. Досым Жмабай Шаштайлы екеуміз сол кезде к�зімізге еріксіз жас алды�. Адам жанын тол�ытатын к�рініс! Шыны керек, «халы�ты� рухы тірі екен �ой» деп ойладым. Кеш бат�анша �кіметтегілер не істерін білмеген болуы ке-рек, на�тылы #рекеттерге бара �оймады. К�н ясына батар тста, басшыларды� дені жиналып, «тара�дар» дегеннен бас�а жарытып #�гіме айтпады. Біз тараптан �ла� асу болма�анды�тан, олар іле-шала к�ш к�рсетіп, �рт с�ндіретін м#шинелерден су шашу�а к�шті. Жа-старды арандатушы адамдарды� 4-5 к�лікті �ртеп жіберіп, «от�а майды �я» т�скені ж#не бар. Содан �кіметтегілер арнайы #скерилерді� к�мегіне ж�гініп, ала��а жинал�ан мы�да�ан жастарды аяусызды�пен рып-со�ты. Мздай �арулан�андар жазы�сыз жастар-ды аяусыз тепкіні� астына алды. К�пті� к�ші �оя ма, бір�атарымыз сталып, аба�ты�а �амалды�. К�п замай арамыз�а басы жарыл�ан &зірбайжан М#мбетовті алып келгенін �з к�зіммен к�рдім. А�и�аты сол, 3 к�н бойы т�рмені� подвалында тікемізден тіке трды�.

–Сізді де тергеді �ой?–Тергеу уа�ыты бастал�анда, форма киген �аза�

�ызы мені м�ият ты�дады да, со�ында �олыма �а�азды статты. Онда: «Мен б�ан кездейсо� тап болдым. К�шеден адамдар стап алып, осында алып келді» делінген екен. Сол бір пара� �а�аз мені кезінде сотталудан аман �алдыр�ан деседі. /андасымызды�

ма�ан жаны ашы�ан болуы керек... /ызы�ы сол, екі �абыр�ам сынып, басым жарыл�ан мені�, аурухана�а бар�анымда артымнан келген КГБ �кілдері болды. Кейіннен �йіме де іздеп келді олар. /арап трсам, бны� баршасы п#рменмен ат�арыл�ан екен �ой! Алайда, �у�ындау бнымен ая�тала �оймады, ала��а шы��ан жастарды «тазалау» жмыстары етек жайды. &ділеттілікті а�са�ан �ыз-жігіттерді жмыстан боса-тып, партиядан шы�арды...

–Желто�сан о�и�асына �атысушы ретінде !ріптестері�із сізді� «т!ртібі�ізді» �ара�ан к�рінеді...

–Темірбек /ожакеев екеумізді партияны� жиналы-сында жерден алып, жерден сал�андар а�ыры �уып тынды. Е� сора�ысы, сол уа�ытта «�аза�ым» деп �ле� жазып ж�рген Тманбай, Мзафар а�аларымыз бізді арашалауды� орнына, «бларды ату керек!» деген-ге дейін барды. Жал�ыз Жбан Молда�алиев �ана а�и�атты айтып, Колбинні� алдында «Мен фаши-стермен бол�ан со�ысты к�рген адаммын. Оларды� �зі �ыздарымызды жат�ызып �ойып, астынан теппеген. Бл мас�аралы� �ой!» деп ашынды. Ал �ал�ан жазушы-лар т�мен �арап, жер ш�ы�аннан бас�а т�к бітірмеді. Бл ащы да болса шынды�. Арада бірталай уа�ыт �тіп кеткен со�, «мен айтып едім» деп кеудесін со�атындар к�бейді. Олар – /дайдан �оры�пайтындар. Асылы, Жбаннан бас�асыны� еш�айсысы л#м-мим деуге де жарамады.

–Желто�сан о�и�асынан не т�йді�із?–Бір т�йгенім, Желто�сан о�и�асы �аза� хал�ыны�

бейшара к�йге т�скенін, лт зияларыны� иман мен рух-тан айырыл�анын ай�ындап берді. Оны� д#лелі – �аза� элитасыны� жастар�а жа�тасып бір ауыз с�з айта ал-мауы, �аза� полицейлеріні� �арак�здерімізді со��ы�а жы�уы. Мені �ынжылтатыны, �аза� жастарыны� сол кездегі не �шін �ан т�гіп, лтты� намысын �ор�ап жаса�ан ерліктерін �азір к�пшілігі мытты. Айталы�, бізді� министрлеріміз �аза� тілінде с�йлеуге ялады. Ал олар �ай халы�ты� ар�асында, �ай елде жо�ары лауазымды �ызметте ж�р екен, айты�ызшы! Кейбір а� жа�алыларымыз 26 жыл брын�ы о�и�аны бір демде есінен шы�арды. Тіпті, енді кезінде �ыр�и-�аба� бол�ан сол �аза�тар бір-біріні� сыртынан #�гіме айтып, ата�-мансап�а бола жауласып ж�р. Олар Желто�саннан саба� ал�ан жо�. Елбасыны� «#уелі �аза�тарды� �здері тату болу керек» дегені бекер айтыл�ан с�з емес. Ал бізді� шенеуніктер оппозициялы� газеттерге тапсырыс беріп, а�шаны� к�шімен жауын (�аза�ты) жамандау�а �мар. Олар біздерді� (�аза�тарды�) онсыз да аз�антай халы� екенімізді де мыт�андай...

–Арада ширек �асырдан астам уа�ыт �тті. Сізді� ойы�ызша, содан бері не �згерді?

–Ма�ан салса, жа�дайымыз бдан да жа�сы болуы тиіс. Неге десе�із, жер де, байлы� та, Т#уелсіздік те – �аза�тыкі. Дей тр�анмен, �аза�та «ш�кір» деген жа�сы с�з бар. О�ды �згерістер жо� емес. Бір аны�ы, б�гінгі та�да халы�ты� �арны то�.

– Ж е л т о � с а н о � и � а с ы н д а а � и � а т т а н адаспа�андарды� арасында Ж$бан Молда�алиев, зірбайжан М!мбетов, �алтай М$хамеджанов секілді �айраткерлерді� бол�анын айтасыз. Оларды� сол кездегі арыны� алдында�ы адалды�ы еленді деп ойлайсыз ба?

–Адам баласы – пенде. Д�ние – жа�сылы� пен жаманды�тан трса, ал�аш�ысы ешуа�ытта же�іске жетпейді... Сонды�тан оларды� е�бегі т�гелдей еленеді деп есептемеймін. Бір к�зімні� жеткені, �ай кезде болсын, ойы озы� адамдарды� тілегі орындалмайды. Алайда сол шынды�ты шыр�ыратып айт�андарды� ар�асында �ал�ан жрт сескеніп, ая�ын тартып ж�реді. Осыны� �зі аз емес секілді...

–Бір с$хбаты�ызда: «Ке�ес +кіметі рухани ин-теллигенцияны асыранды �ылып тастады» деп, оларды� к�пшілігіні� атал�ан та�ырып�а �алам сілтемеуі сонды�тан дегендей ой айтыпсыз. �азіргі зиялы �ауым 1986 жыл�ы о�и�аны �аншалы�ты б�кпесіз 2!м боямасыз баяндап ж�р?

– Айта алмайды. Бізде о�ан кедергі - «�аза�пайский» фактор». /аза�та «#йел десе, #жеме тиеді» деген с�з бар, жазушы біреуді атаса, ол міндетті т�рде біреуді� туы-сына �атысты болып шы�ады. Ал �алам ста�андарды� к�пшілігі жаманатты бол�ысы келмейді.

– дебиетшісіз �ой, б$л та�ырып�а �атысты е�бектерге �андай ба�а берер еді�із?

–Мені� ойымша, �стірттеу жазыл�ан шы�армалар бар. Біра� сол о�и�аны ас�ан шеберлікпен жеткізген туынды #лі жары��а шы�пады. Жалпылай ал�анда, Серік Асылбекті� желто�саншылар�а арнал�ан пье-сасын атау�а болады.

–Жасыратыны жо�, сол о�и�аны сылтау етіп, жеке басыны� жа�дайын жа�сартып ал�андар да аз емес деседі. Б!збіреулер Желто�сан о�и�асы ар�ылы да���а б�ленгісі келетіндей...

– Кезінде соны �уала�ан адамдарды� �азірде «герой�а» айнал�аны бар. К�рмеген н#рсені� суретін «салып ж�ргендер» шырасады.

– 3зі�ізді� осыдан бес жыл б$рын жары��а шы��ан «Жел �тіндегі та�дыр» атты кітабы�ызда бір�атар $лт зиялыларыны� Желто�сан о�и�асында�ы теріс іс-!рекеттерін жазыпсыз. Олар кейіннен �кпе-реніштерін білдірген жо� па?

–Рас, мар�м Тманбай Молда�алиевті� А�т�беге бір келгенінде: «Мейірханжан, сенікі дрыс �ой. Біра� соны �айта-�айта айта бергенде не шы�ады?» дегені бар. Ал Мхтар Шаханов /ыр�ызстанда елші боп ж�ргенде бір рет хабарлас�ан-ды... Болды. $йткені, мен тек шынды�ты жаздым. Біреуді �аралайтындай ойым бол�ан емес. Б#лкім, сол адамдарды жа�сы к�ргеннен жаманды�ын жасырмай жаз�ан болармын?!

Абай айтады: «Ат шаба алмас мінімнен». /андай �ор�ынышты с�з! Оны� �асында біз кімбіз?! Мысалы, Мейірхан А�д#улетлыны� да �зіне т#н кемшіліктері жетіп артылады. Бл �мірде «с�ттен а�, судан таза» боларлы�тай адам жо�. Жал�ыз /дай �ана мінсіз.

–Оларды� дені б�гінгі та�да !деби элита�а жа-татынын ескерсек, рухани азап�а т�бінде тап келері ха� секілді...

– &рине, �кініш болады. Мен де оны бастан �ткеремін. &йтпесе, �зімді Шахановтан арты� сана-маймын. Мойындау керек, лтты� рух �шін к�ресіп ж�рген сол �ой.

–Т�йінді с$ра�: Желто�сан о�и�асы Т!уелсіз �аза�станда �ай де�гейде елеп-ескеріліп ж�р деп есептейсіз?

– Та�ы да �айталаймын, біз – аз халы�пыз. Сол себепті, бір-бірімізге барынша кешіріммен �ара�анымыз ж�н. Себебі, �аза�ты� досы – �аза�. Елімізде трып жат�ан �зге лт �кілдеріні� біреуі де сын са�атта к�мектеседі деп айта алмаймын. Осыны ескеріп, лтты� тарихында�ы ерекше к�н – 17 желто�санды та-рихи сана к�ні деп жариялап, оны он минут �нсіздікпен �арсы алса�, жарар еді. Бас�а мереке-думанны� керегі де жо�. $скеле� рпа�, �асіретті к�нді мыт�ан кейбір шенеуніктер сонда �ана Т#уелсіздікті�, тіл мен ділді� �адірін т�сінер деп ойлаймын...

Мені�ше, жо�ары жа�та�ылар бны� м#н-ма�ызын бертінде �ана т�сіне баста�андай. Бастысы, се� �оз�алды...

– �гіме�ізге рахмет! Әңгімелескен Айбек СЕРІКҰЛЫ

14 21 28бейсенбі4 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26 31 Ì І Í Á Å Ð

«Халықтық IPO»: нәтиже күткеннен артық

Осыдан б ір ай бұрын «Халықтық IPO» бағдарламасы а я с ы н д а « Қ а з Т р а н с О й л » а к ц и я л а р ы қ а р а п а й ы м ж ұ р т ш ы л ы қ арасында сатылымға ш ы ғ а р ы л ғ а н ы белгілі. «Самұрық-Қазына » Ұлт тық ә л - а у қ а т қ о р ы т ұ р ғ ы н д а р д а н акция сатып алуға өт ін іш қабылдау а я қ т а л ғ а н ы н мәлімдеп отыр.С�йтсек, ба�дарлама аясында «�азТрансОйл» А�

акцияларын сатып алу�а ы�ыласты халы� аз емес екен. «�азТрансОйл» А� акциясын халы�ты� �ор нары�ына шы�ар�ан ал�аш�ы компания ретінде табыс�а ие болып отыр. Б#�ан акцияларды орналастыруда�ы ал�аш�ы н$тижелер д$лел.

Акция орналастыруда�ы шекті м�лшер 28 милли-ард те&ге бол�анына �арамастан, ел т#р�ындары мен жина�таушы зейнета�ы �орларыны& �тініші 56 милли-ард те&гені �#ра�ан. Я�ни, с#раныс #сыныс�а �ара�анда, екі есе арты�. Соны& ішінде, акция алу�а ниет білдірген жеке т#л�алар жалпы )лесті& 67 пайызын �#рап отыр. Т#р�ындар тарапынан 18,7 миллиард те&ге к�леміндегі 25 207 �тініш т)скен.

Ба�дарламаны& ал�аш�ы н$тижелерін жария еткен «Сам#ры�-�азына» А� Бас�арма т�ра�асы *мірза� Ш�кеев Халы�ты� IPO-ны& ал�аш�ы �адамы табысты бол�анын жеткізді. «Біз ба�дарлама табысты болуы )шін т#р�ындардан т)сетін �тініш 25 пайызды �#рауын �ала�ан едік. Дегенмен к�рсеткіш )ш есе арты� болып шы�ты», – деді бас�арма т�ра�асы.

Т�рт жылды& ішінде болжам бойынша, «Сам#ры�-�азына» А�-ны& IPO-�а шы�атын он компаниясыны& сатылымына 160 мы& адам немесе $р компания�а 16 мы& адам �атысуы тиіс. Демек, «�азТрансОйл» акцияларын сатып алушыларды& арасында б#л к�рсеткіш ана�#рлым арты�.

Сонымен �атар, «�азпошта» �оржынында $лі тіркелмеген �тініштер де бар. 10 желто�сан�а дейін жеке т#л�аларды& биржа�а т)скен, $лі с#рыпталма�ан �тініштері бар. Ендеше, к�рсеткіш $лі де жо�арылайды.

«Сам#ры�-�азына» �кілдеріні& айтуынша, Халы�ты� IPO-�а �атысу�а ниет білдірген адамдар саны к)н санап артып отыр�ан. М$селен, ал�аш�ы аптада �тініштерді& к)нделікті к�лемі 230 миллион те&ге болса, кейінгі ап-тада – 1 миллиард, 4-5 желто�сан к)ндері с$йкесінше 2,3 ж$не 5,3 миллиардты �#ра�ан.

*тініштерді& сомасына келсек, «Сам#ры�-�азына» басшысы айт�андай, �тініштерді& 73 пайызы – 200 мы& те&ге к�лемінде. Ал жеке т#л�алар берген �тініштерді& орташа ба�асы – 740 мы& те&ге.

2013 жылы «Сам#ры�-�азына» А� «KEGOC» пен «�азмортрансфлот» компанияларын Халы�ты� IPO-�а шы�аруды жоспарлап отыр.

«Мемлекет басшысыны& «Халы�ты� IPO» ба�дарламасы ж�нінде берген тапсырмасы табысты орындалып жатыр. Ел азаматтары да, жина�таушы зейнета�ы �орлары да о�ан жо�ары �ызы�ушылы� танытып отыр. Біз �з тарапымыздан ба�дарламаны& б#дан $рі де жемісті ж)зеге асуына бар к)ш-жігерімізді саламыз», – деді *мірза� Ш�кеев.

Гүлшат ӘБЖӘЛЕЛҚЫЗЫ

Елбасы жүктеген міндетБиыл еліміздің дипломатиялық қызметінің құрылғанына жиырма жыл толды. Қазақстан басқа мемлекеттермен терезесі тең дәрежеде өзінің дербес сыртқы саясатын жүргізуде.

Т$уелсіздікті& ал�аш�ы к)ндерінен бастап, Елбасы Н#рс#лтан Назарбаев елімізді& сырт�ы-ішкі саясатыны& барлы� басым ба�ыттарын ай�ындап берді. �аза�станны& сырт�ы саясатында Еуразия ба�ыты зор басымды��а ие. Мемлекет басшысы зама-науи еуразиялы� бірлік идеясыны& бастамашысы, дем берушісі $рі ж)зеге асырушысы ретінде ы�палдасты� �адамдарыны& басы-�асынан табылуда. Е& бастысы, Елбасымыз на�тыла�ан «�аза�стан -2030» стратегиясыны& ма�саттары мен міндеттері ойда�ыдай ж)зеге асырылуда.

К�кшетау стансасында�ы ішкі істер желілік б�лімінде �аза�стан Республикасыны& Т#&�ыш Президенті к)ні мерекесі �арса&ында салтанатты жиын �ткізілді. Ал�аш�ы кезекте ІІЖБ басты�ы, полиция майоры Ержан Рахыман#лы Елбасыны& халы��а арна�ан Жолдауында�ы «Ма&ызды м$селе – �#�ы�

�ор�ау ж$не арнаулы органдарды сапалы кадрлы� жа&арту ж$не оларды& б)кіл жеке �#рамын аттестаттаудан �ткізу» деген тапсырмасыны& ма&ыздылы�ына то�талды. 2012 жылды& 8 с$уірінде Мемлекет басшысы «�аза�стан Республикасы �#�ы� �ор�ау органдарыны& �ызметкерлерін кезектен тыс аттестаттаудан �ткізу туралы» арнайы Жарлы��а �ол �ой�ан-ды. Міне, осылайша Елбасыны& тікелей тапсырмасымен ІІМ К�ліктегі ішкі істер желілік Департаментінде ж$не о�ан ба�ынысты желілік б�ліністерінде ал�аш рет �#�ы� �ор�ау ж)йесіні& жа&а кадрлы� $леуетін �алыптастыру ба�ытында ке& ау�ымды іс-шаралар бастау ал�аны туралы атап �тті.

Жеке �#рам «�Р Т#&�ыш Президентіні& �мірбаяны» атты деректі фильмді тамашалады. К�кшетау стансасында�ы )лгілі �ызметкерлерге мереке �#рметіне орай ал�ыс хаттар тапсырылып, екі �ызметкерге $скери д$реже ата�ы берілді. Зәуреш САБЫРҚЫЗЫ

Азат ойдың алаңы«Нұр Отан» ХДП Төрағасының бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев партияның қолдауымен Алматыда тұңғыш рет ашылған Сарапшылар клубының тұсаукесер рәсіміне қатысып, сарапшылар алдында сөз сөйледі.

Ба�ытжан Са�ынтаев «Н#р Отан» ХДП-ны& кейінгі уа�ытта а�паратты� м$селеге айры�ша назар аудара баста�анына то�талып, партияны& бастамасымен Алматы �аласында �#рыл�ан сарапшылар клубыны& ма�саты туралы баяндады.

– Осындай клубтар $лемні& к�п мемлекеттерінде бар. Клубта мемлекет ж$не �о�ам �айраткерлері, саясаткер-лер, тіпті, �арапайым мамандар �здерін тол�андыр�ан ойларын еркін $рі ашы� айта отырып, �з #сыныстарын орта�а салу�а м)мкіндік алады. Е& бастысы, Алматы сарапшыларыны& клубы �аза�станны& �ркениетті даму жолын баянды етуге жол ашады деген )міттеміз, – деді Ба�ытжан Са�ынтаев.

Алматы сарапшылар клубында ел т#р�ындарын мазала�ан сан салалы сауалдармен �атар, �ркениетті мемлекеттер �атарына �осылу�а ниетті �аза�станны& экономикалы�, м$дени, $леуметтік табыстарын баянды ету жолы #дайы к)н т$ртібінде т#рма�. Ж#ртшылы� #сынысы осы клуб аясында тал�ы�а салын�ан со&, Jкіметке жіберілетін болады.

– Клубта сарапшыларды& назарына #сыныл�ан $рбір #сыныс-пікір ая�сыз �алмайды. Сонды�тан б#�ан барлы�ымыз атсалысуымыз �ажет. Е& бастысы, м#нда тал�ылануы тиісті т)йткілді м$селелерге еш�андай шек �ойылмайды. Бір с�збен айт�анда, �мірге жолдама алып отыр�ан Алматы сарапшылар клубы ашы� пікірталас ала&ына айналуы тиіс ж$не солай болады деген сенімім зор, - деді Ба�ытжан Lбдір#лы. Медет БОЛАТҰЛЫ

«G-Global» штабы құрылдыЛев Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде «G-Global» жастар қозғалысына арналған іс-шара өткізілді. «G-Global» халықаралық қозғалысының бастамашылары – Қазақстан жастары. Жастар әлем қауымдастығына ашық хат жолдады.

Атал�ан іс-шара «Mалымдарды& Еуразиялы� э к о н о м и к а л ы � к л у б ы » � а у ы м д а с т ы � ы н ы & #йымдастыруымен �ткізілді. Ал )ндеу хатта белсенді жастар беделді халы�аралы� #йымдар�а, саяси к�шбасшылар�а, �алымдар мен сарапшылар�а G-Global-ды& негізгі бес #станымына с)йене отырып, за-манауи проблемаларды& шешімін іздеуде бірігуге ша�ырады. Осы аттас �аламтор-ала& �оз�алысты& негізгі орталы�ы бола алады. Осылайша, адамзатты& басты �#ндылы�тарын �астерлеуге )ндеген хатта: «Бізді& ма�сатымыз – �згермелі $лем жа�дайында тек аман �алуды& �амы емес, сонымен �атар жеткен жетістіктерімізді бекіту, м)мкіндіктерімізді ке&ейту ж$не даму жолымызды жал�астыру. Жастар �о�амны& е& прогрессивтік ж$не жа&а ойлар�а толы #яшы�ы ретінде келешекті& кемел болатынына жауап бере ала-тынымызды д$лелдеуіміз керек. Біз барлы�тары&ызды адамзат �ауымыны& дамуы )шін ж$не мы&жылды� сына�тарыны& жауабын табу )шін к)ш біріктіруге ша�ырамыз!» делінген.

*ткен жылы Президент Н#рс#лтан Назарбаев д)ниеж)зілік к�пжа�ты ы�палдасты�ты& жа&а )лгісі ретінде $лемдік �ауымдасты��а «G-Global» ж)йесін #сынды. Б#л �аламтор ала&ында б)гінгі к)ні $леуметтік-экономикалы�, саяси, м$дени, демографиялы� ж$не бас�а да ма&ызды м$селелер тал�ылануда. 150 мем-лекет сарапшылары $лемдік �аржы да�дарысынан шы�уды& жолын к�п болып, таразылап жатыр.

Барлы� елдер жастарыны& адамзатты& алдында т#р�ан �зекті проблемаларды шешуде бастама ая-сында бас �осуы – осыны& ай�ын бір ай�а�ы. Жас белсенділер Еуразиялы� #лтты� университетінде G-Global халы�аралы� �оз�алысыны& штабын �#ру туралы бастама к�теріп, ол университет басшылы�ы тарапынан �олдау тапты. Ақбөкен АЛТАЙ

бейсенбі14 21 2805

5НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3026Ç À Ì À Í Ä À Ñ

Ұландардың іргелі ұйымыЕлордада Тұңғыш Президент күніне орай «Ұланымыз Ұлы елдің!» атты Астана қалалық «Жас ұлан» көшбасшыларының І Слеті өтті. Астанадағы «Жас ұлан» бірыңғай балалар мен жасөспірімдер ұйымы» қоғамдық бірлестігінің ұйытқы болуымен өткен игі шараға Білім және ғылым министрлігі, Астана қаласының Білім басқармасы қолдау көрсетті.

Елбасыны «Н�р Отан» ХДП XIII съезіндегі �сынысынан кейін ��рыл�ан еліміздегі «Жас �лан» біры�ай балалар мен жас!спірімдер �йымы аз�антай уа�ытты ішінде �о�амды� ж�мыстар�а белсе-не араласып, назар�а ілінді . Жас!спірімдер �йымы мемлекеттік маызды шаралар�а да атсалысып, игі істерді �йымдастырылуына �йыт�ы болып ж'р.

Осындай келелі шараларды бірі – елордалы� �ландарды «�ланымыз �лы елді!» атты ал�аш�ы слеті. Маызды жиын-ды !ткізген астаналы� �ландар белсенділігі мен �йымшылды�ын к!рсетті.

Слетті ашылу р+сімінде Астана �аласыны «Жас �лан» біры�ай балалар мен жас!спірімдер �йымы» �о�амды� бірлестігіні ат�арушы хатшысы 1лібек Ибраев «Жас �лан» к!шбасшыларыны ал�аш�ы жиы-нына с+ттілік тілеп, атаулы к'нмен орайластыра �йымдастырыл�ан шараны маыздылы�ын атап

!тті.Ел т+уелсіздігіні 20 жылды�ы

�арсаында т�сауы кесілген жас �йымны негізгі міндеті – білім саласында �ызмет жасайтын �о�амды� бірлестіктер мен мекеме-лер негізінде балалар �оз�алысын �алыптастыру. Сонымен �атар, т+рбие беру саласыны !зекті м+селелерін аны�тау 'шін мони-торинг ж'ргізу.

Б ' г і н д е е л і м і з д е м е к т е п жасында�ы жеткіншектер 3 мил-лионнан асады. Соларды тек 700 мынан астамы �ана жас!спірімдер �йымыны ��рамында. Себебі « Ж а с � л а н » - н ы � а т а р ы н а о�уда озат, 'лгілі ш+кірттер �ана �абылданады. Б'гінде еліміздегі жетекші партияны жастар �анаты жаа �йым�а елімізді белсенді �ландарын тарту 'шін ж�мыстар жасап жатыр. Салтанатты шара ая-сында шы�армашылы� �абілетімен к!пшілікке таныл�ан бір�атар елордалы� о�ушылар �йым �атарына �абылданды.

Бағдарлама арқылы баспаналы болды

«Дипломмен – ауылға» бағдарламасы бойынша оқу бітіріп келген жастарды Шығыс Қазақстан облысының Ұлан ауданында құшақ жая қарсы алды. Аудан әкімі Серік Төлепбергенов жас мамандарға бағдарламада көрсетілгендей, 500 мың теңгеден берді. Жас хирург Ахат Датбаев�а 'ш б!лмелі п+терді

кілті табыс етілді. Ол сондай-а�, пайызсыз несие алды. Енді ол аласыз ауыл адамдарына д+рігерлік �ызмет к!рсететін болады +рі т+жірибе жина�тайды.

BNews.kz агенттігіні жазуына �ара�анда, д+л осын-дай к!мекке Аяулым М�рат�ызы да ие болды. Ол Тав-рия ауылында�ы ауданды� аурухана�а статист-д+рігер маманды�ы бойынша ж�мыс�а орналас�ан. Аяулым�а да +кімшілік екі б!лмелі �ызмет п+терін �сынды. Екі д+рігерді де аудан +кімі Серік Т!лепбергенов ша�ыр�ан екен. Ал �аржы м+селесінде жергілікті демеушілер к!мекке келген.

Шара барысында жас�ланды�тар !здеріні о�у ордасын кеінен та-ныстырып, +р мектептен жиыл�ан 'гіт-насихат тобы «Жас �лан» �йымыны ж�мысын к!рсетті. Бай�ау соынан о�ушылар мен �стаздар бірнеше секция�а б!лініп, балалар �оз�алысыны даму жол-дары, !зекті м+селелері мен алда�ы міндетін тал�ылады.

Бай�ау �орытындысы бойын-ша 'здік 'гіт-насихат топтары марапатталды. Бас ж'лдеге №38 мектеп-лицейі ие болса, 1-орын-ды №56 орта мектебі жеіп алды. Келесі ж'лделерге №50 мектеп-лицейі мен №40 орта мектептері лайы� деп танылды.

Ал шара соында барлы� �атысушылар арман-ма�саттары мен Елбасы�а арнал�ан тілектерін пара�тар�а т'сірді. �ландарды кіршіксіз к!ілінен шы��ан а� тілегін «ар�ала�ан» пара�тар шарлар�а байланып, аспан�а �шырылды.

Топ жарғандар марапатталдыЖелтоқсанның 11-күні жас журналистер мен ақындар арасында өткен байқау мен мүшәйраның жеңімпаздары марапатталды. Марапаттау рәсімі «Бәйтерек» халықаралық медиа орталығында өтті. Байқауды Ішкі саясат басқармасының бастамасымен Астана қаласының Жастар саясатын қолдау мемлекеттік қоры ұйымдастырды.

Бай�ау�а «баспас!з», «телевизия», «радио» ата-лымдары бойынша 40-�а жуы� ж�мыс �абылдан�ан. Доданы �йымдастырушылар Т��ыш президентті т�л�алы� болмысын !скеле �рпа��а д+ріптеп, �лтты� ��ндылы�тарды насихаттауды ма�с�т еткен.

1 желто�санда жас а�ындар арасында Eаза�стан Республикасыны Т��ыш Президенті к'ніне орай «Елбасы баста�ан – да�ты Eаза�стан» атты м'ш+йра �йымдастырыл�ан еді. Жас а�ындар екі та�ырыпта�ы !ледерімен дода�а т'сті. Оны бірі – елімізді Т��ыш Президентіне арналса, екіншісі – еркін та�ырыпта.

Екі сайыс �орытындысы бойынша жеімпаздарды Астана �аласыны Жастар саясатын �олдау мемлекеттік �орыны директоры Аманбек Т!лепбергенов, «Н�р Астана» республикалы� жастар апталы�ыны жау-апты хатшысы Арн�р Ас�аров, журналист, PR-маман – Шархан Eазы��лов, а�ын Жанат 1скербек�ызы марапаттады.

Майталман журналист Шархан Eазы��лов !з с!зінде: «Жастарды шы�армашылы��а деген ынтасын арт-тыру 'шін жас !нерпаздар�а �олдау �ажет. Алайда шы�армашылы�ты тада�ан т�л�а ата� пен да��а ��мартпауы керек екенін» атап !тті.

Жас журналистер арасында «Баспас!з» аталы-мы бойынша 1-орынды – А�толыс Спабек�ызы, 2-орынды – Айша Дамбулшаева, 3-орынды – А�н�р Серікбаева иеленді. «Радио» аталымы бойынша 1-орынды – E�ралай Ж�маханова, 2-орынды – Ма-хаббат Жайылхан, 3-орынды 1йгерім Оралбек алып, Г'лназ Надырханова ынталандыру сыйлы�ымен мара-патталды. А�ындар арасында !ткен м'ш+йрадан Ербол Eабылда�лына 1-орын,Салтанат Ж'сіпке – 2-орын, �ара�андылы� Салтанат Сма��лова�а 3-орын б�йырды. Жеімпаздар дипломмен ж+не а�шалай сыйлы�пен марапатталды. Айша ӘСЕТҚЫЗЫ

Ұятын ойлаған ұрламайдыБүгінде мемлекеттік билік саласы мен қазақстандық қоғамда сыбайлас жемқорлық қылмысы «гүлденіп» тұр. Экономикалық реформалардың басталуымен мемлекеттік қызметкерлердің мемлекет қаржысын талан-таражға салуы әдетке айналды.

Жеткілікті ж'йеленбеген занамалар мен +лсіз �ада�алауды кесірінен сыбайлас жем�орлы� бар�ан сайын беле алып, мемлекеттік лауазым иелеріні засыз +рекеті к'шейді.

Eаза�стан ТМД елдеріні ішінде ал�аш�ыларды бірі болып сыбайлас жем�орлы��а �арсы ымырасыз к'рес ж'ргізуде ж+не осы ма�сатта арнайы за �абылдан�ан. Б'гінгі тада сыбайлас жем�орлы��а �арсы к'ресті ���ы�ты� негізіне бір�атар нормативтік актілер бар: EР Конституциясы, «Сыбайлас жем�орлы��а �арсы к'рес туралы» EР Заы, EР Eылмысты� Кодексі, 1кімшілік ���ы�б�зушылы� туралы кодекс.

Сыбайлас жем�орлы��а �арсы к'ресті ���ы�ты� шара-сына �ылмысты�, +кімшілік ж+не т+ртіптік жауапкершілік, сыбайлас жем�орлы� ���ы�б�зушылы�ыны алдын алу мен оны болдырмау, сондай-а�, сыбайлас жем�орлы� �ылмысымен к'ресті болжау ж+не жоспарлау жатады.

Сыбайлас жем�орлы��а �арсы к'ресті барлы� мемлекеттік органдар мен лауазымды т�л�алар, оны ішінде прокуратура, �лтты� �ауіпсіздік ж+не ішкі істер органдары, сондай-а�, ��зырына сыбайлас жем�орлы� ���ы�б�зушылы�ын аны�тау, жол бермеу, алдын алу міндеті кіретін салы�, кеден ж+не шекаралы� �ызмет, +скери ж+не �аржы полициясы, т�л�аларды жауапкершілікке тартатын органдар ж'зеге асырады.

Сыбайлас жем�орлы�ты алдын алу шараларына мемлекеттік функцияларды орындау�а таласушы т�л�алар�а арнайы талап �ою, �аржылы� ба�ылау шара-лары (мемлекеттік �ызметкерлерді табыс ж+не м'лік де-кларациясын, банктік салымы туралы м+ліметтерді тап-сыруы), мемлекеттік функцияны орындаумен 'йлесімсіз +рекеті, жа�ын туыстарды бірлесе ж�мыс істеуіне жол бермеу, сыбайлас жем�орлы� ���ы�б�зушылы�ы мен сыбайлас жем�орлы�ты ту�ызу�а жа�дай жасай-тын ���ы�б�зушылы� +рекетке жол бергені 'шін т+ртіптік жаза белгілеу мерзімі, сыбайлас жем�орлы� ���ы�б�зушылы� фактісі туралы жал�ан а�парат берген т�л�аны жауапкершілігі жатады. Сондай-а�, жалпы ж+не жеке алдын алу шаралары ретінде ынталандыру шарасы �олданылады. Жанаргүл ӘБІШЕВА,

Есіл ауданы Салық басқармасының бас маманы

ҚазҰУ – «Үш жұлдыз»-дың иесіИндонезияның Бали аралында өткен «QS-Apple: Білім беру ісіндегі кәсіби көшбасшылар» конференциясында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ QS Stars - «Үш жұлдыз» белгісімен марапатталды.

Айта кетерлігі, Eаз�У Орталы� Азия айма�ы бойынша «QS ж�лдызын» иеленген ал�аш�ы о�у орны. Б�л марапат�а Eаз�У-дан !зге б�рын�ы кеестік елдерді ішінде М+скеу мемлекеттiк халы�аралы� �атынастар институты ие бол�ан.

«QS-Apple» – Азия, Еуропа, Америка ж+не Австралия мемлекеттеріні 200-ден аса ЖОО к+сіби !кілдеріні басын �осатын жиын. Осы жалпыуниверситеттік форум�а ал�аш рет �атыс�ан Eаз�У +лемдік білім б+секесінде !зге о�у орындарына лайы�ты б+секелес екенін к!рсетті.

Халы�аралы� к!рмеде Eаз�У-ды жетістіктері мен табысы, о�у орныны зерттеу университетіне айналуы туралы +гімелеген бірінші проректор М�хамбет�али Б'ркітбаев жаVанды� білім беру т+жірибесіне де кеінен то�тал�ан болатын. Оны +лемдік білім ж'йесіне �атысты айт�ан пікірі к!птеген шетелдік ЖОО !кілдеріні �ызы�ушылы�ын тудырды. «Wш ж�лдыз» белгісімен марапаттал�ан университетпен алда�ы уа�ытта +лемні бір�атар жетекші о�у орындары +ріптестік байланыс орнатып, т+жірибе алмасуды �сынып отыр.

Қанат ЖҮНІС

Ләзиза ДОСОВА

14 21 28бейсенбі6 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26 31

Орхан О

ЗТОМСУ

К, «Нұр О

рда» Ха

лықарал

ық мекте

бінің ди

ректоры

:

Үнемі ізденіс үстіндеміз

Астана қаласындағы «Нұр Орда» мектебі білім беру сапасының ж о ғ а р ы л ы ғ ы м е н ерекшеленеді. Заман т а л а бын а с а й о қ у б а ғ д а р л а м а с ы н жаңартып отыратын білім ордасы биылғы оқу жылын да жаңалықпен бастады. «Нұр Орда»-да ғы и г і і с т е рмен оқырманды хабардар ету мақсатында мектеп д и р е к т о ры Орх а н Озтомс ук мырза ғ а а р н а й ы ж о л ы ғ ы п әңгімелескен едік. –«Н�р Орда» оу жылын андай

жа�алыпен бастады? –Биыл�ы о�у жылында�ы е� �лкен

жа�алы�ымыз – білім саласына iPad ��ралдарын енгізу м�селесін �ол�а алды�. Б�л дамы�ан технологияны білім ж�йесіне енгізбес б�рын, бір жыл бойы зерттедік. Я�ни, «iPad-ты �алай енгізуге болады? Жа�а технология мен білімді біріктіре аламыз ба?» деген с�ра�тарды� шешімін іздедік. Жа�а технологияны� тиімділігіне к#з жеткізу �шін бір м��алімді Англия�а жібердік. Ол кісі iPad ��ралдарымен ж�мыс істейтін �йымдарды� �ызметімен таны-сып, арнайы курста о�ып, т�жірибеден #тіп келді. Ке�есе келе, біз Apple компа-ниясы шы�ар�ан iPad технологиялары-мен ж�мыс істеу керек деген шешімге келдік. Осылайша биыл�ы о�у жылынан бастап 7-сыныпты� о�у ба�дарламасына iPad ��ралдарын �осты�.

–Б�л �ралды� тиімділігі неде? –(азір балаларды ��р кітаппен о�у�а

�ызы�тыру м�мкін емес. )йткені, б�рын�ыдай �олына бор �статып, та�та�а шы�аратын заман #тіп барады. Техноло-гия дамы�ан д�уірде о�ушыны білімге �ызы�тыратын жа�а к#рнекі ��ралдар керек. Б�гінде балалар �ялы телефонда-ры немесе компьютер ар�ылы �аламтор�а шы�ады. Сонды�тан саба� �стінде заманауи ��рал-жабды�тарды �олданбаса�, о�ушыны саба��а �ызы�тыра ал-

маймыз. IPad ��ралыны� е� �лкен к#мегі – осында. Жа�а технология �азір жемісін беріп жатыр. 2рине, б�л жерде, мектеп �лгі ��ралды алды, со-нымен болды, барлы� м�селе шешілді деуге болмайды. М�селе – жа�а ��ралды �олдана білуде. Ол �шін м��алімні� �абілеті ма�ызды. Та�ы бір айтарым, саба�ты «3»-ке о�ы�ан бала iPad ар�ылы бірден о�у �лгерімін жа�сарта алмайды. Б�л ��рал тек саба�ты �ызы�ты #ткізуге м�мкіндік береді. Баланы� ынтасын к#тереді. Ынтасы бар бала ба�дарламаны �рі �арай #зі-а� алып кетеді.

–Жыл сайын б�лінетін білім гранттарыны� басым б�лігі аза-т�рік лицейі ш#кірттеріні� еншісінде. Сол сияты лицей оушылары халыаралы білім додаларында да жетістікке жетіп ж�р. М�ны� андай �пиясы бар?

– ( а з а � - т � р і к л и ц е й л е р і н і � к#пшілігінде о�ушылар�а арнал�ан жата�хана бар. Балалар аптаны� алты к�нін сол мектепте #ткізеді. Тек дема-лыс к�ні �ана �йіне барады. Алты к�н бойы мектепте бол�ан бала еште�еге ала�дамай, бар зейінін тек саба��а ау-дарады. Ал �йінен �атынайтын баланы� �р н�рсеге ойы б#лінеді. (анша де-генмен, �йде теледидар к#ріп, ком-пьютер ойна�ысы келеді. Сондай-а� к#пшілігіні� саба�ын �ада�алап отыру�а ата-анасыны� уа�ыты бола бермейді. Сонды�тан мектепте �она-жатып о�итын баланы� ала�сыз білім алу�а м�мкіндігі мол. Олар саба��а уа�ытымен дайын-далады. )йткені, о�ушылар белгілі бір т�ртіпке ба�ынады. Баланы� саба��а дайындалуы, тама�тануы, тыны�уы – барлы�ыны� #з ережесі бар. 2р сынып�а жауапты т�рбиеші бекітіледі. Т#рт тілді еркін ме�герген т�рбиешілер – б�рын�ы #зімізді� т�лектеріміз. Т�рбиешілікке б�рын�ы ш�кірттерді ал�ан себебіміз – олар баланы� психо-логиясын жа�сы т�сінеді. Соларды� е�бегіні� н�тижесінде балалар осындай жетістіктерге жетіп отыр деп ойлай-мын.

–Баласыны� болаша(ын сіздерге тапсыр(ан ата-ананы� сенімі аншалыты аталып жатыр?

–Ата-ананы� сенімін а�тап ж�рміз деп сенімді айта аламын. )йткені, бізге

с�раныс жылдан-жыл�а артып жатыр. М�селен, осыдан 2-3 жыл б�рын бір �ана �аза�-т�рік лицейіне 5 0 0 - 6 0 0 а д а м н а н

#тініш т�ссе, �азіргі та�да 1000-1200 бала о�у�а ы�ылас білдіруде. Б�л ата-ананы� сенімін білдіреді. (аза�-т�рік лицейлері еш�ашан да: «Болды�-толды�, бізде б�рі д�рыс!» демейді. @немі ізденісте. «Та�ы не жасай аламыз? Заман талабы �андай? Со�ан сай не істеуге болады?» деп �здіксіз жа�ару �стінде болады. Та�ы бір ерекшелігіміз – жыл сайын о�ытушыларды шетелде #тетін т�рлі семинарлар�а жіберіп т�рамыз.

– « Н � р О р д а » м е к т е б і – халыаралы деген атау(а ие. Сонда балалар анша елден келіп оиды?

– И�, о�у ордамызда «Халы�аралы� мектеп» б#лімі бар. Негізі «халы�аралы� мектеп» т�сінігі – білімні� а�ылшын тілінде берілуі. Сонды�тан б�л мектепті� о�у ба�дарламасы таза а�ылшын т�рінде ж�реді. Халы�аралы� б#лімде �азір Корея, Индонезия, А(Ш, О�т�стік Африка, Филиппин, Т�ркия секілді мемлекеттерден келген 14 �лтты� #кілі о�ып жатыр. Халы�аралы� мектептерге арнал�ан арнайы ба�дарламалар бар. Соларды� ішінде біз #зімізге ы��айлы кембридждік ба�дарламаны �олданамыз. Сол себепті о�улы�тар Кембриджден келеді. Ал о�ытушыларды шетелден алдыртты�.

–Биыл(ы Тамыз ке�есінде елорда мектептеріне логика п#нін енгізу ж�нінде �сыныс жасалды. Ал сіздерде логика п#ні б�рыннан ж�реді екен...

– Логика п�ніні� жалпы ма�саты – баланы� ойлау �абілетін дамыту. Баланы� бір �алыпты� ше�берінде � а л ы п � о й м а й , с о н ы � б а с � а д а н�с�аларын ойластыруына м�мкіндік береді. Я�ни, о�ушыны� к#з�арасын, ойлау к#кжиегін ке�ейту деген с#з. Егер бала ойлау �абілетін дамытса, бір м�селеге біржа�ты емес, �р �ырынан �арай алатын болады. Ал, б�л – �андай да бір м�селеге д�рыс шешім �абылдау�а �йретеді. Логика саба�ыны� осындай пайдасы бар.

– Оу аысы т�раты ма? – Жалпы �аза�-т�рік лицейлері –

мемлекеттік мекемелер �атарында. Ата-ана баласыны� тама�ына �ана т#лейді, ал �ал�ан саба�тар тегін о�ытылады. Біра� «Н�р Орда» мектебі мемлекеттік меке-меге жатпайды. Жекеменшік мектеп. Жекеменшік бол�анды�тан, м��алімдерді� ж а л а � ы с ы , м е к т е п т е г і б�кіл ��рал-ж а б д ы � � а

�ажетті �аражатты ата-ананы� т#леген �аржысынан шы�арамыз. Ал заман талабына сай б�кіл технологиямен жабды�тал�ан о�у ордасын ��ру о�ай шаруа емес. Сол себепті бізді� ата-аналардан ал�ан а�шамызды� 85 пайызы мектепті� �ажеттілігіне ж�мсалады. Дегенмен, о�у а�ысы жыл сайын к#терілмейді. Мектепті� ашыл�анына 5 жыл болды. Содан бері тек екі рет �ана о�у а�ысын к#тердік. Солай істеуге м�жб�р болды�. Себебі азы�-т�ліктен бастап, барлы� �ажетті т�рмысты� техникаларды� ба�асы жылдан-жыл�а шары�тап жатыр. М�селен, б�рын бір партаны 5-10 мы� те�геге алса�, �азір 15 мы� те�геге ала алмаймыз.

–Сіздерге ж�мыса орналасысы келетін мамандар(а андай талап ойылады? Оларды� т�рік тілін білуі міндетті ме?

– Т�рік тілін білуді� �ажеті жо�. Себебі бізде іс-�а�аздарды� барлы�ы �аза� тілінде ж�реді. М��алімдер мен о�ушыларды�, жалпы, мектеп ішіндегі �арым-�атынас тілі – �аза� тілі. Сонды�тан бірінші талабымыз – м��алім �аза�ша білуі керек. )зіні� маманды�ын жетік ме�геруі ма�ызды. Та�ы бір талап – математика, химия, фи-зика, биология сынды жаратылыстану п�ндері а�ылшын тілінде #тетіндіктен, осы саба�тан беретін м��алімдерді� а�ылшынша білуі міндетті.

–+аза тілін жасы ме�геріпсіз... Жалпы азашаны анша уаытта �йренді�із?

– Алматыда�ы Абылайхан атында�ы �лем тілдері университетін а�ылшын тілі маманды�ы бойынша бітірдім. Ал�аш�ы е�бек жолымды �аза�-т�рік лицейінде м��алім болып бастадым. (аза�станда т�рып жат�аныма 15 жылдан асты. Сол себепті #зім т�рып жат�ан мемлекетті� тілінде с#йлемеуім м�мкін емес. Негізі �аза�ша �йренуге к#п уа�ытым кеткен жо�. @ш айда толы� ме�геріп алдым. )йткені, біз – т�бі бір халы�пыз �ой. Екі �лтты� тілі ��сас. Т�рік тіліні� �аза�шадан к#п айырмашылы�ы жо�. Егер м�н беріп ты�даса�ыз, #те к#п с#здері ��сайды. Сол себепті айналдыр�ан �ш айды� ішінде бір т�рікті� толы� �аза�ша,

ал бір �аза�ты� т�рік тілін жетік ме�геріп шы�уына болады.

–,�гіме�ізге рах-мет. Әңгімелескен Ләззат КЕМЕЛБАЕВА

À Ó Ä È Ò Î Ð È ß

с�ржыМ�жы�аз5 0 0

тілішы

–метӘң

бейсенбі14 21 2805

7НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3026À Ô È Ø À

Смағұл ЕЛУБАЙ, кинодраматург:

«АҢ

ШЫ

БАЛА»

– ҮРЕЙДІ Ж

ЕҢ

УДІҢ

ҮЛГІ

СІ

Тәуелсіздік мерекесіне орайластырған «Қазақ киносы апталығы»-ның шымылдығы елордада «Аңшы бала» туындысымен ашылды. Биыл Голливудта өткен International Family Film Festival кинофестивалінде «Ең үздік шетелдік драма» аталымы бойынша Бас жүлдені жеңіп алған фильм қазақ кинематографиясын бір серпілтіп тастағаны анық. Кино өнері қоғамды тәрбиелейтін құралдардың бірі десек, «Қазақфильм»-нің балақайларға арнап қазақша фильм түсіргені қуантады. Көрермендердің ілтипатына бөленіп үлгерген «Аңшы бала» сценарийінің авторы, жазушы, кинодраматург Смағұл Елубай ағамызбен тілдесудің сәті түсті.

–А�а, «А�шы баланы�» сюжеті �иялдан тума�ан, �мірден алын�ан депсіз. Жалпы фильм идеясы �алай туды?

–Расымен де «А�шы бала-да» �рбитін о�и�алар желісін ойдан шы�ар�ан жо�пын. Керісінше, �мірде бол�ан жайттарды� жиынты�ы десем болады. Тіптен сюжетті� негізгі идея-сына �зімні� бала к"нгі бастан кешкен с#ттерімді ар�ау етіп алдым. Он екі жас шамасында�ы кезім. Бір к"ні к�рші "йді� �ызыны� ла�ын �ас�ыр жеп кетті. Содан а�ам екеуміз #лгі �ас�ырды �айтсек со�амыз деп оны� ізіне т"стік. Балалы� желік �ой. Жемтігін енді �ана ж#укемдеп бол�ан жырт�ышты тапты� #йтеуір. А�ам мылты�пен к�здеп атты. )�гіріне зып беріп "лгерсе де �ас�ыр к�п *замай �лді. Енді �ас�ырды "�гірден алып шы�у керек. /йткені ірі денелі а�ам аузы тар апан�а сыймайды. 0анша жерден �лі болса да, жырт�ышты� "�гіріне кіруге �атты �оры�тым. Дегенмен, ол с�зді айту�а аузым бармады. А�ыры жансыз денені алып шы�тым-ау. Балалы� ша�тан естелік боп жадымда �ал�ан осы #сер #лі к�з ал-дыма келеді. Сонды�тан да осы сюжетті фильмге ар�ау еттім.

–Сценарийді жазу�а �анша уа�ыт кетті?–К�п емес, бір-екі айды� ішінде жазып

"лгердім. –Жазу бар да, ал оны іске асыруды� ж�ні

тіптен б�лек. Режиссерлерді� ж%мысы к��ілі�ізден шы�ты ма?

–Мен 1975 жылы М#скеу сценаристер мен режиссерлер дайындайтын жо�ары курсты т#мамда�аннан бері кино саласында �ызмет етіп келемін. Содан бері оннан аса сценарий жазып-пын. Оны� ішінде б*�ан дейін мені� сценарийім бойынша «Батыр Баян», «Кек» секілді 6 фильмім жары��а шы�ты. «А�шы бала» – жетіншісі. Б*�ан дейінгі фильмдерді кіле� т#жірибелі режиссерлер т"сіргендіктен, араласпайтынмын. Осы жолы Бегарыс Елубай мен Ерлан Н*рм*ханбетовті� кино #леміндегі тырна�алды туындылары бол�анды�тан, т"сірілім ж*мыстарынан бастап, монтаждау�а дейін басы-�асында ж"рдім. Кей сценарийлерді режиссерлер �осты. Екеуі де ба-рын салып ба�ты. Ба�асына т�реші – халы�.

–Голливудта «Е� )здік шетелдік дра-ма» б*йгесін же�іп ал�анына �ара�анда, е�бектері�із елеусіз �алма�ан секілді...

–Ш"кір! @лемні� 23 елінен 92 фильм �атыс�ан б*л бай�ауда Голливудтан �аза� киносыны� т*��ыш рет ж"лде алуы бізге б*йырыпты. Біра� о�ан кино басшылы�ыны� тарапынан ешкім ша�ырыл�ан жо�, ж"лдені Алматы�а �здері беріп жіберді. Балалар киносына �ос�ан б*л фильміміз – Голливуд "шін жа�алы�. Себебі, ол тек бізді� елде бол�ан о�и�а. На�ыз *лтты� бояуымызбен жасал�анды�тан, оларды� назарын аудара білдік. Демек, е�бегіміз елеусіз �алмады.

–Дегенмен, мені бір с%ра� мазалап отыр. Б�ріні жал�ыз �зі атып алатын 1амбарды�

бейнесі

шынды��а ж а � ы н к � р е р м е н г е сенімді шы�ты деп ойлайсыз ба?

–Бас кейіпкерді сомдайтын #ртістерді *за� та�дады�. А�ыры та�дауымыз 0амбарды� р�ліне – Сануржан С"лейменовке, Самалды сомда�ан – Жанель Аликова�а, ата бейнесіндегі Ж"рсін Ерман�а т"сті. Т"з та�ысымен бетпе-бет келетін 12 жасар 0амбарды� образы фильмні� басты к�ркемдігін *стап т*р. Жас баланы� �ас�ырды атып алуы а�ыл�а сыймайды дейсіз бе? Неге? /мірде т"рлі жайттар болады �ой.

Б�ріні� жайына келсек, басында шын жырт�ышты т"сірдік. Дегенмен, кей жерлері компьютерлік графикамен жасалды. 0анша дегенмен, балаларды� �ауіпсіздігі "шін �оры�ты�.

–Біздегі фильм о�и�алары бірсарынды болып кетеді деп �оры�пайсыз ба? «К�ксеректе» де, «Адамдар арасында�ы б�лтірікте» де �ас�ырды �лтіріп тастайды. М%нда да...

–Бірсарынды болып кетеді деп �оры�паймын. 0ас�ыр �луі керек! /йткені, ол – жырт�ыш! Фильмде Самал мен 0амбар екеуі т"н ішінде К�кшола�ты �лтіріп, терісін с"йреп келе жат�анда �аншы�ы а�дитын с#т бар �ой. Са-мал «сен оны� ж*бын �лтіріп тастады�, ол енді �алай жал�ыз �мір с"реді» дейді. «Ол – жырт�ыш, адамдар�а кесапаты тиеді» деген с�зді 0амбарды� аузына салып бердік. 0ас�ырды� �аншы�ын атып тастайтын о�тайлы с#т ту�анда, Самал жалынып, «оны �лтірмей-а� �ойшы» деп ай�айлайды. А�ыры 0амбар К�кб�ріні� *р�ашысына тиіспейді, ол да жайына кетеді. Д#л осы жерін #ркім �зінше т"сініп алар.

– Ф и л ь м н і � н е г і з г і ф и л о с о ф и я с ы н айты�ызшы...

–/мірді� ал�аш�ы со��ылары мен �иынды�ын к�рген жас бала... Б*дан шы�атын ф#лсапа – адам �з бойында�ы рейді же�генде �ана �зге �иынды�тар�а �арсы т�ра алады. 0амбар – �алада �скенімен, т"п-т�ркіні ауылдан шы��ан, �аза�ша т#рбие к�рген бала. Біра�, оны� кішкентай ж"регінде с�збен айтып жеткізе алмайтын "лкен жара бар. «Ата-анам татуласса екен» деген бала ар-манын с�збен емес, т"сімен жеткізуге тырысты�. Одан б�лек, �ас�ырды атып алуы, оны с"йретіп "йге алып келуі – б#рі-б#рі �мірді� к�рсететін болмашы �иынды�тары �ана.

–Т)сірілім барысында �андай �иынды�тар орын алды?

–Кино Алматыны� ма�ында�ы «Алтынемел» *лтты� паркіндегі «Ай�ай �*мда» т"сірілді. К"н ысты�. Ш�лейт жер. Т"йелер ж"рмей, біраз �инал�анымызды жасырмаймын.

–Дубляж жа�ына біраз сындар айтылып жат�ан сы�айлы...

–Кемшіліксіз д"ние болмайды �ой. Іздесек, мін табылады.

–1анша �аржы ж%мсады�ыздар?– О л с * р а � т ы р е ж и с с е р л е р -

ге �ой�аны� д*рыс шы�ар. На�ты білмеймін.

–Жал�ыдан жалпы�а ауысса�. Киногер ретінде айты�ызшы, б ) г і н г і � а з а � к и н о с ы н а н е жетіспейді?

–Бізге елді� рухын к�теретін �аGарманды� жанрлар жетіспейді.

Hлтты� та�ырыпты #лемдік де�гейде к�тере алатын сценарист жо�. Режис-

сер де, актер де бар. 0аржы да табу�а болар. М#селе, кинодраматург жо�.

0аза� #дебиетінен хабары жо� адам *лтты� жайын �оз�айды деп айта

алмаймын. Киноны� к#нігі мамандары, сценаристері

б і з д е � т е а з . Голливудты�тар

бірінші �алы� б * � а р а н ы

ба�ындыру�а * м т ы л а д ы .

Э к ш н ж а н р ы да ауадай �ажет.

« К � ш п е н д і л е р » – с о н ы � а л � а ш � ы

баспалда�ы.Та�ы бір айтайын дегенім, ретсіз жерде

�аржымызды "немдеп �аламыз. Шетелде кино�ндірісіне аямай миллиондап а�ша салады. «Жауж"рек мы� бала�а» 12 миллион доллар са-лынып еді, соны� �зін дала�а шашып жатырмыз деп шулады�. 0аза�ты� а�шасы �айда кетпей жа-тыр?! Десек те, режиссерлер у#де бергіш, алдын-ала жарнамалатып жібереді. Б*л шынды�.

–«Жауж)рек мы� баланы» жа�тайтындар да, даттайтындар да жетерлік...

–С�зі�ді б�лейін, А�ан Сатаев киноакадемияны бітірмеген, �з біліктілігін �зі к�терген жігіт. /зіне артыл�ан сенімді а�тап шы�ты деп ойлаймын.

–Болаша�та сериал�а сценарий жазбайсыз ба?

–Телеэкранымызды т"ріктер мен к#рістер жаулап алыпты. Былайша айт�анда, бізді солар т#рбиелеп жат�андай. 0азір «С*лтан С"леймен» атты сериалды бала-ша�а асы�а к"теді. Тарих туралы жо�ары де�гейде т"сірілген.

0*дай�а ш"кір, біз де тарих�а баймыз. Бір �ана Абылай ханны� �зі неге т*рады?! /кінішке �арай, «К�шпенділерден» �з Абылайымызды к�ре алмады�. Абылайды� �мірінен сыр шертетін 30-40 сериялы туынды жасау мені� �олымнан да келеді. 0ыруар �аржы керек болса да, осыны армандап ж"рмін.

–Арманы�ыз орындалсын! 7�гіме�ізге рах-мет!

Әңгімелескен Мақпал ЖҰМАШОВА

сюжеті рден

льм

-

і ын �ам

йтсек "стік.

ігін енді ырт�ышты ы�пен к�здеп герсе де �ас�ыр рды "�гірден алып нелі а�ам аузы тар ерден �лі болса да,

ге �атты �оры�тым. ым бармады. А�ыры -ау. Балалы� ша�тан осы #сер #лі к�з ал-сы сюжетті фильмге

ша уа�ыт кетті?ы� ішінде жазып

ке асыруды� ж�ні рлерді� ж%мысы

бейнесі

шынды��а ж а � ы н к � р е р м е н г е сенімді шы�ты деп ойлайсыз ба?

–Бас кейіпкерді сомдайтын #ртістерді *за� та�дады�. А�ыры та�дауымыз 0амбарды� р�ліне – Сануржан

"йге алып келуі – б#рі-б#рі �мболмашы �иынды�тары �ана.

–Т)сірілім барысында �андаорын алды?

–Кино Алматыны� ма�ында�*лтты� паркіндегі «Ай�ай �*мдысты�. Ш�лейт жер. Т"йелер�инал�анымызды жасырмаймын

–Дубляж жа�ына біраз сыжат�ан сы�айлы...

–Кемшіліксіз д"ние болммін табылады.

–1анша �аржы ж– О л с * р а � т ы

ге �ой�аны� д*рысбілмеймін.

–Жал�ыдан жалКиногер ретіндеб ) г і н г і � а з а � жетіспейді?

–Бізге елді� ру�аGарманды� жанр

Hлтты� та�ырыпты #к�тере алатын сценар

сер де, актер де бар. 0болар. М#селе, кино

0аза� #дебиетінен *лтты� жайын �

алмаймын. маманда

б і з

Эда

« К �– с о н

баспалда�ы

14 21 28бейсенбі8 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26 3116

«Болашақ»-тың бел баласы

Қанат Төсекбаев – келешегінен көп үміт күттіретін жастың бірі. Ол С. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медициналық университетін бітірген . Хирургия интернатурасы үздік дипломының иесі. «Болашақ» бағдарламасы бойынша Ганновер (Германия) медицина жоғары мектебінде білім алған. Денсаулық сақтау саласы менеджері. Бүгінгі күні Астана қалалық жедел жәрдем стансасының бас дәрігері.Ресми емес деректерге с�йенсек, б�гінгі та�да

елімізде 2500-ге жуы� медицина маманы жетіспейді екен. Ат�аратын �ызметті� ауырлы�ына байланысты б�л сала�а �ызы�ушылы� танытып келетін жастар да сирек. Ал, ��гімемізге ар�ау етіп отыр�ан бізді� б�гінгі кейіпкеріміз "анат Т$секбаев болса, осы саланы� адам т$згісіз �иынды�ына �арамастан, д�рігерлік маманды�ты та�дады.

«&яда не к$рсе�, �ш�анда соны ілесі�». Кім біліпті, б�лкім, бала к�нінде арманшыл бол�ан жігітті� осы маманды�ты та�дауына �за� жыл д�рігер болып е�бек еткен анасы К�л�ш Т$леу�ызыны� да �сері бол�ан шы�ар.

"анат ал�аш�ы е�бек жолын фельдшерліктен бас-тады. Елордада�ы Жедел ж�рдем орталы�ына ж�мыс�а т�р�ан�а дейін «&лтты� медициналы� холдингі» акционерлік �о�амында жобалар бойынша ке�есші, жоба бойынша менеджер, Бас�арма Т$ра�асыны� ке�есшісі, Денсаулы� са�тау министрлігінде вице-министрді� ке�есші-к$мекшісі секілді �ызмет баспалда�тарынан $тті.

"алай десек те, Астана сия�ты �лкен мегаполисте �ала т�р�ындарына жедел ж�рдем к$рсету аса о�ай шаруа емес. Онда істейтіндер т�улік бойы халы��а �ызмет к$рсетеді. Сонымен �атар олар к�н-т�н де-мей, ауа райыны� ысты�-суы�ына �арамастан $з �ызметтерін �алт�ысыз орындау�а міндетті. Б�л жерде карьера м�селесі де екінші кезекке ысырылады. Киікті� асы�ындай ойнап т�р�ан жас жігітті осындай мазасыз ж�мысты та�дауына �андай жа�дайды� итермелегенін с�ра�анымызда, «"иынды�ы мол, табысы аз болса да, ма�ан $з ж�мысым �найды. Оны на�ыз адамдар�а �ажетті маманды� деп білемін» деген "анат, осы маманды�ты игеруге себеп бол�ан бір о�и�аны ��гімелеп берді.

Алматыны� «жедел ж�рдемінде» фельдшер болып

Шенді қыздардың шеберлігіБүгінде қоғам тыныштығын күзетуде ерлерден қалыспай қызмет істеп жүрген қазақ қыздарының еңбегі атап айтуға тұрарлық.

К$ліктегі ішкі істер департаменті за� б$лімінде полиция капитаны Динара Та�сы�баева, поли-ция лейтенанты Аида Н�рсейітова, полиция а�а лейтенанты Айг�л Аринова сия�ты инспекторлар �ызмет етеді. "азіргі та�да за� б$лімі К$ліктегі ІІД-ні� �ызметтері мен о�ан ба�ынысты желілік ішкі істер б$ліністері �ызметіндегі за�дылы�ты �йымдастырып, �амтамасыз етуге негізделген ��рылымды� б$лім болып табылады. Б�л зор жауапкершілікті талап ететін ж�мыс бол�анды�тан, біз с$з етіп отыр�ан ма�ала кейіпкерлеріні� �ай-�айсысы да к$лік полициясын, оны� �стіне за�герлік маманды�ты кездейсо� та�дама�ан десек, �ателеспейміз.

Динара М�ратбек�ызы жастайынан за� �ызметкері болуды армандады. Ол 2004 жылы Семей �аласында�ы "аза� гуманитарлы� университетіні� за� факультетін бітірген со�, екі жылдан кейін К$ліктегі ішкі істер департаментіне ж�мыс�а орналасты. "ызметін жасай ж�ріп, "Р Президенті жанында�ы мемлекеттік бас�ару ака-демиясы магистратурасын ая�тады.

Ал Аида Ж�мшит�ызыны� ата-анасы – теміржол �ызметкерлері. Бала к�нінен полиция �ызметкері болуды арманда�ан Аида�а ата-ана т�рбиесі �сер еткені аны�. Ол $зіні� �айсарлы�ы мен зеректігіні�, білімге деген ��штарлы�ыны� ар�асында к$здеген ма�сатына �ол жеткізді. К$кшетау �аласыны� �аза� лицейінде білім алып, кейін К$кшетау университетіні� за� факультетін �здік ая�тады. Е� ал�аш е�бек жолын К$кшетау �аласыны� халы��а �ызмет к$рсету орталы�ыны� инспекторы ретінде баста�ан. Аиданы� бауырлары да за�гер маманды�ын та�дады. А�асы =ділет министрлігінде бас маман болып е�бек етсе, сі�лісі жуырда осы маманды�ты иеленді. Жауапкершілікті сезіне білетін Аида ���ы� �ор�ау органында е�бек етуді $зіне зор абырой санайды.

Ал Айг�л Тал�ат�ызы т�рбиеленген отбасы полиция династиясы саналады. =кесі Ішкі істер органдарында �за� жылдар �ызмет етті, полиция полковнигі. А�а, іні, сі�лілері де за�, ���ы� �ор�ау органдарында е�бек етеді. "о�ам алдында�ы жауапкершілікті� �андай болатынын бала к�нінен сезініп $скен Айг�лді� маманды� та�дауда �ателеспегені аны�. Ол Ішкі істер министрлігі Се-мей за� колледжін �здік бітіріп, б�гінде $зі ма�сат еткен салада е�бек етуде.

>з маманды�ын ма�тан т�татын �арак$з �аза� �ыздарыны� е�бегі �андай ��рметке де лайы�. Олар �ызметте де, $мірде де �андай м�селе болсын, е� алдымен, адамгершілік т�р�ыда �арап, алдарына ке�ес с�рап келген кез келген адамды сабырмен ты�дайды, олар�а д�рыс ба�ыт беруге тырысады. "арапайым �аза� �ыздарыны� иы�ына арт�ан ж�гі же�іл емес. Со�ан �арамастан олар абырой биігінен к$ріне білуде. Назгүл БЕСПАЕВА

ж�мыс істеп ж�ргенінде бір к�ні жолда тол�а�ы �стап �ал�ан ж�кті �йелді кездестіреді. Тіркеуде жо� деп ешбір аурухана �абылдамай �ой�ан �йел �ала�а �она��а келген екен. "анат �йелді м�шинеге отыр�ызып алып, облысты� аурухана�а жол тартады. Ол уа�ытта�ы к$ліктер �анша бір жа�а дейсіз, жолды� �а� ортасында б�зылып �алады. Сыртта жа�быр ��йып т�р. К$мекке бас�а м�шине ша�ырт�анымен, ол жеткенше �йелді� тол�а�ы �ысып, босандырып алуына тура келеді. Анасы да, с�биі де аман-есен. Осы с�ттен бастап "анатты� жедел «жедел ж�рдем» �ызметіне деген �ызы�ушылы�ы арта т�седі.

–Адамдарды� $з денсаулы�ына сал�ырт �арауы басты кемшілігіміз болып отыр. Мен сізге айтайын, азаматтарымызды� к$бісі $зіні� учаскелік д�рігерін де танымайды. Н�тижесінде, тек ауру ас�ын�ан кезде �ана бізді� �ызметке хабарласып жатады, – дейді "анат.

>кінішке �арай, Астанада «жедел ж�рдемді» негізсіз ша�ырту о�и�алары да болып т�рады екен. Адамдар емхана�а барып, д�рігерге �аралу�а ерініп, 103 н$мірін тере салады. Біра� осы ша�ыртуларды� со�ы орны толмас $кінішке со�пасын де�із. Себебі...

– Себебі, – дейді бас д�рігер, кейде жедел ж�рдемді негізсіз ша�ырту 30 пайызды� к$рсеткішке дейін жетеді. М�ндай ша�ыртулар онсыз да �ат уа�ытты зая кетіреді. Н�тижесінде, жедел к$мек аса з�ру нау�ас�а дер кезінде жете алмай �алуымыз м�мкін. Дегенмен, «жедел ж�рдем»�ызметіне жасалатын ша�ымдар со��ы екі жылда екі есе азайды.

Біз шетелде білім ал�ан "анаттан «Кейінгі �арак$з

жастарда �лтты� т�рбие кемшін деген с$збен келісесі� бе? Б�гінде шетел жастары �андай ��ндылы�тар�а с�йенеді?» деп с�рады�.

– Рас, шетел жастарыны арты�шылы�ы, ол жа�та�ы елді білім ж�йесінде студентті �зін-�зі дамытуына м�мкіндік мол. Ал біра� �аза�ты жастары �лтты� ��ндылы�ты �адірлемейді деген с�збен м�лде келіспеймін. Біз �лтын, жерін с�йетін, ата-бабасын ��рметтейтін халы�пыз. "з балаларымды да солай т#рбиелеуге тыры-самын. Шетел жастары �шін Отан, отбасы ��ндылы�ы ма ызды емес. Олар табыс ��ндылы�ын б#рінен жо�ары �ояды, – дейді "анат.

Келесі жылы Президент бастамасымен ��рыл�ан «Болаша�» ба�дарламасына жиырма жыл толады. "аза�ты� �арадомала� балалары д�ниеге �йгілі Гарвард, Кембридж, Колумбия, Индиана, т.б. секілді озы� о�у ор-даларында заман талабына сай білімін жетілдіруде. Б�л к�нде �аза�ты� 8 мы�нан астам �арак$зі осы ба�дарлама аясында білім алды, �лі де о�ып жатыр. Жуырда отанды� киногерлер «Болаша�» т�лектері туралы фильм т�сірді. Фильмге т�уелсіз елімізбен бірге $сіп, $ркендеп келе жат�ан буынны� $мірі ар�ау бол�ан. Бізді� "анат та осы фильмні� кейіпкеріне айналды. «Фильм болаша�ты�тар айт�ан ��гімелерден ��рал�ан болатын. Н�тижесінде �ызы�ты туынды болып шы�ты», – дейді "анат к�ліп.

Жас д�рігер бос уа�ытын балаларыны� т�рбиесіне ж�мсайды. Gстел теннисін ойна�анды �натады. Ата-анасын сыйлайды, шынайы досты�ты �адірлейді. Досты� – ол тек �ана ойды� бірлігі �ана емес, бір-бірін тере� т�сінушілік, к$мектесуге дайын т�ру деп біледі. Тарихи кітап о�ы�анды жаны с�йеді. "аланы� �о�амды� $міріне де белсене араласады. Арманы к$п.

Астана �аласыны� жедел «жедел ж�рдем» кейінгі уа�ытта біршама жетілдірілді. Елордада $ткен �лемдік іс-шаралар да б�л �ызмет де�гейіні� $суіне �сер етті. Егер осыдан екі-�ш жыл б�рын елорда хал�ына т�улігіне 35-40 медициналы� бригада �ызмет к$рсетсе, б�гінгі та�да т�уліктік бригада саны 50-60-�а дейін жетті. «М�ны жо�ары жетістік деуден аула�пын. Халы��а сапалы �ызмет к$рсету �шін озы� стандарттарды жедел ж�рдем ж�йесіне тездетіп енгізуді� м�нісі зор. Осы жол-да тер т$гу – басты ма�сатым» ,– дейді «жедел ж�рдем» стансасыны� бас д�рігері. Ол о�у мен спортта, карье-рада айтарлы�тай жетістікке �ол жеткізген елордалы� жастарды� дарынды $кілі ретінде Президентпен ж�здесу ��рметіне де ие болды. Арманшыл жас ізгі �мітін �сем Астанамен байланыстырады. Себебі Астана – аппа� �мітті�, арманшыл жасты�ты� �аласы. Гүлшат ӘБЖӘЛЕЛҚЫЗЫ

Ê À Ð Ü Å Ð À

бейсенбі14 21 2805

9НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3026ÀÉ ÒÛÑ

«Шыңғысқа шындықты «Шыңғысқа шындықты айтқан бұл домбыра...»айтқан бұл домбыра...»

Жуырда елордадағы Конгресс-Холлда тəуелсіздіктің 21

жылдығына арналған «Біздің ел осындай!» атты республикалық

ақындар айтысы өтті. Мəдениет жəне ақпарат министрлігі

Мəдениет комитетінің ұйымдастыруымен өткен ақтық айтыс биыл жылдағыдан

ерекше өтті.

Ерекше деуімізге себеп к�п. Себебі, шашасына ша� ж��пайтын ж�йріктер ж и н а л � а н д о д а н ы � б � л ж о л � ы �йымдастырылуы жа�ынан �згешелігімен к�зге т�сті. Іріктеу кезе�інде Жамбыл, О�т�стік $аза�стан, $ызылорда, А�т�бе, Атырау, Ма��ыстау мен Батыс $аза�стан облыстарыны� а�ындары – $ызылордада, ал А�мола, Алматы, Павлодар, Солт�стік $аза�стан, $ара�анды, $останай, Шы�ыс $аза�стан облыстарыны� айтыскерлері +скемен �аласында айтыс�ан болатын. Бас-ая�ы 60-тан асатын а�ынны� ара-сынан суырылып шы��ан алты а�ын республикалы� с�з б1йгесіне �атысу�а жолдама алды. Ендеше, 1р ��ірден с�збеленген «с�т бетіні� �айма�тары» санал�ан а�ындарды� к�рермен к��ілінен шы�пауы м�мкін емес. Жыр�а сусап �ал�ан халы��а �рнекті �ле�дерін арна�ан а�ындарды� �атарын 3сем Ереже�ызы, М�хтар Ниязов, Сара То�тамысова, Бал�ынбек Имашев, Жандарбек Б�л�а�ов, Мейірбек С�лтанхан ��рады.

Айтыс�а 1діл т�релігін айтатын �азылар ��рамы да ��кей «сен т�р, мен атайын-дар». Халы� а�ындары 3сия Беркенова мен 3селхан $алыбекова, халы�аралы� «Алаш» сыйлы�ыны� лауреаты, а�ын А��штап Ба�тыгереева, белгілі айтыскер Есен��л Жа�ыпбеков, фольклортанушы-�алым Серік Негимов, жырау Алмас Алматов а�ындарды� �неріне ба�а беріп отырды. Сондай-а�, айтыс барысын-да орындаушылы� шеберлік, сапалы� де�гей, сахна м1дениеті мен 1деби тіл байлы�ы, та�ырыпты ке�інен аша білуі мен д1ст�рлі айтыс ма�амын �йлестіре �олдану да ескерілді. К�пшілікке айтыс десе, есімі �атар ауыз�а оралатын Айтыс а�ындары мен жыршы-термешілер ода�ы бас�армасыны� т�ра�асы Ж�рсін Ерман 1деттегі д1ст�рді б�зып, сахнадан емес, �азыларды� ��рамынан табылды. Ал кеш тізгінін жас талант, пародияшы Олжас Сыды�бек �олына алды.

Д�ние есігін �ле�мен ашатын �аза�ты айтыс �нерінсіз елестету м�мкін емес. Осыдан біраз уа�ыт б�рын �лтты� �нерге деген ��рмет пен шынайы с�йіспеншілік ретінде республикамызда айтыскер а�ындар мен жыршы-термешілерді� ода�ы ��рыл�ан болатын. Ал, оза шауып, б1йге ал�ан а�ын�а берілетін 1деттегі «темір т�лпарды�» орнын б�л жолы киелі домбыра алмастырды. «Алтын �ыран» халы�аралы� �айырымдылы� �оры демеушілік еткен айтыста бас ж�лдеге $аза�стан Республикасы >лтты� банкіні� 999 пробалы бір келі саф алтынмен аптал�ан «Алтын домбыра» тігілді.

С�з зергерлеріні� жарысын 3сем

Ереже�ызы мен М�хтар Ниязов баста-ды. «Бісмілл1сын» домбырадан баста�ан М�хтар «Шы��ыс�а шынды�ты айт�ан б�л домбыра, Е� ал�аш демократ �аза�та�ы» дей келіп, «Айтыстан со�, домбыраны музейге емес, Парламентті� алдына апарып �ой» дегенде �ол со�па�ан жан �алмады.

Желімен желто�санны� бораса �ар, К�герер �ар астында аласа тал. Ж�ртымды жылы леппен жылытар-

мын, Жырымны� тамырынан тараса н�р,

деген 3сем �ыз «Жырымны� екпінінен �шып кетпе, �ау�и�ан �а�ба� шалдай бала са�ал», деп �арсыласын бір сілкілеп алды. М�хтар да �арап �алмады:

�аза��а �а�ба� шалды� саясаты, К е р е к � а з і р т а л а й д ы з а р

�а�сат�ан. А�Ш, Ресей, �ытай кеп �ыс�ан

кезде,А�ылменен �ш д�уді алдап со��ан,

деп 1�гімені� ауанын саясат�а ойыс-тырды. «2017-ге аман жетсе�, Экс-понат болу�а жарап т�рсы�» деген с�здерімен 3семні� 1семдігіне с�йсінді М�хтар. «$ызылорда�а келін бол» деген ��рдасыны� 1зіліне 3сем Ереже�ызы $ызылорданы� к�рікті жерлерінен б�лек, �аза� �ша алмай ж�рген Бай�о�ырмен ай�а апарасы� ба іспеттес с�здермен т�йреп �тті. $ос ��рдас ел жайын, халы�ты� IPO, тіл м1селесі, тіптен ж�ртты� з1ресін ал�ан а�ырзаман жай-ында да с�з �оз�ап, 1демі айтыс жасады. Айтысты баста�ан ж�птардан М�хтар финал�а �тті. Та�ы бір атап айта кетерлігі, а�ындар�а берілген уа�ыт та 1жепт1уір – 45 минут!

3зілді� т�бін т�сіретін Бал�ынбек Има-шев жас �ыран Мейірбек С�лтанханмен айтысты. «Арыстанмен ай�ас�а т"сіп т�р�ан адамны� мен екенмін ж"ректісі» деп с�з баста�ан Мейірбек �арсыласын �о�адай жапыратын а�асынан тайсалып �алмады. 21 жыл ішінде �сіп-�нген, �азіргі $аза�стан жа�дайына те�еген а�асына кезегін беріп отырды:

Денемді �р н�рсемен салыстырып,Ине�ді с�тті кезде саба�тайсы�.Комбайнны� �асында �ала�тайсы�,Н � н ж а й ы н н ы � � а с ы н д а

шаба�тайсы�, Шиеліні� уланып уранына, Басы айнал�ан адамдай ала�тайсы�, Бекарыс, Айн�р, Айбек – б�рін же�іп,Айтыста �зі�е бет �аратпайсы�.�атары�ны� барлы�ын �ырып та-

стап,Енді �зіме б�рідей жала�тайсы�.От�а, су�а салса� та ��тылмады�,93-те туыл�ан �з ��рдасы�,Шекараны шулат�ан Челахтайсы�,

деген а�асыны� 1зіліне Мейірбек: Тілі�е тиек етіп Челахты да, К�лдене� те�ей берме к�к атты�а. Соншалы� сол Челах�а те�ейтіндей,Іні�із са�ан �арсы о� атты ма? Автомат, �ару-жара� былай т�рсын,5стама�ан жігіт ем, рогатка да! – деп

жауап �айырды. $�лаштарын ке�інен сілтеген �ос

ж�йрік т1уелсіздікті барынша ке�інен жырлады. ЕХРО к�рмесінен бастап, елді� жайын жырлады. «!артай�ан арыстанны� азуынан, к"шікті� #ткір бо-лар к"рек тісі» деген Мейірбекті� �пайы Бал�ынбектен басым т�сті.

Fшінші – со��ы ж�пты� айтысына Сара То�тамысова мен Жандарбек Б�л�а�ов

шы�ты. Же�гесіне �айнысы болып 1зілдеген Жандарбек �айынж�рты�а к��іл б�лмейсі�, Президент к�ніне ��тты�тап келмеді�, «Бір уыс к%мпиті�ді ала келсе�, екі �олы� �алтырап �алмас еді» деп тиісті. Ал айтыс�а шы�ардан бір к�н б�рын т�с к�рдім деген Сара То�тамысова т�сінде екі динозавр к�ргенін айтып:

7лкен динозавр – Айта�ын, Кішісі мына �лы екен, ��діретін �ара ��дайды�,Кешегі т"сім шын екен, 8�імде де осылар,Т"сімде де осылар,

�ос алпауытпен алыс�ан, Мені� де жаным сірі екен, деді. Жан-

дарбек болса, «�немі айтыста ж�ріп, �йінде отырмайтын Сараны� енесі мен к�йеуі» деп �алжы��а �алжы�мен жауап �айырды. Б�л ж�пта Жандарбек басым т�сті.

Айтысты� ережесі бойынша алты а�ынны� арасынан оз�ан �шеуді� екеуі «Алтын домбыра» �шін с�з жары-стырды. М�хтар Ниязов пен Мейірбек С�лтанхан финал�а �тіп, д�бірлі б1йгені жал�астырды. «Мы� батпан �аза�ымны� �ай�ысы бар, Бір жарым килограмм домбырамда» деп а�алы с�зін баста�ан М�хтар сындарлы с1тте аянып �алмады. 3йткенмен, финал�а Жандарбекті� �тпей �ал�анына наразы бол�андар�а Мейірбек: Ойымны� д�л келейін орамына,

Талпын�ан жігіт едім жо�ары�а. Конверттен суырып �арсыласты,Т"скен со� айтысты� �ансонарына. Жас бала� жаута�-жаута� �арап

отыр,Жандарбекті� �ал�андай обалына, –

десе, М�хтар о�ан жауап ретінде: Жандарбекке обал болды деп айтасы�,Оны� талай додада шап�аны аз ба?Б�л жерде сені� еш�андай кін�� жо�

�ой,Жандарбекті� обалы а� �а�аз�а,– деп

бол�ан жайт�а жеребені� «кін1лі» екенін айтты. «Ел сеніп екеумізге отыр б"гін, Атаннан ау�ан ж"гін тайла��а артып» деп �ле�ін жал�а�ан М�хтар ел жайын 1нге �осты. Мейірбек те �арап �алмай:

!ымбатшылы� а�айын к#беюде,Халы�та тапшылы� бар білеріміз.)йтеуір инфляция кесірінен,Инфаркт алмаса екен ж"регіміз, – деп

1леуметтік жа�дайды баяндады. ...Сонымен... Жыр аламаныны� ж�лдесі

М�хтар Ниязовты� �анжы�асында кетті. Алайда, бай�ауды� шарты бар, 1зірге м�ражайда са�талатын «Алтын домбыра�а» �ш жыл �атарынан же�імпаз болса �ана иелік ете алады. Одан б�лек, бас б1йге иегеріне 3 миллион те�ге та-бысталды. Бірінші орын ал�ан Мейірбек С�лтанхан�а – 1,5 миллион те�ге, екінші орын�а �ол жеткізген Жандарбек Б�л�а�ов�а 1 миллион те�ге берілді. Fшінші орынды місе т�т�ан �ш а�ын – 3сем Ереже�ызы, Бал�ынбек Имашев, Сара То�тамысовалар�а 750 мы� те�ге к�лемінде сыйа�ы �сынылды. Мақпал ЖҰМАШОВА

P.S. «Мінекей, алтын домбыра алып тұрмын,Жақсылық Жандарбекке жұғысты болсын!

Мəдениет министрі қолдап тұрса,Жырымыз қайдан бүгін күміс болсын?!Қолымдағы домбыра алтын болса,Аузымдағы сөзім қайдан күміс болсын?!», деді мерейлі сəтте жеңімпаз Ниязов. Лайым, халықтың сөзін сөйлейтін алтын сөзді ақындар көп болғай!

14 21 28бейсенбі10 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26 31 Å Ë Î Ð Ä À

Астана сәулетінің астарлы философиясы

1997 ж ы л ы Е л -басыны �зі к�к байра�ты

к�теріп, к�шті басын А�мола�а б�р�анда �алы �ауым к�м�нмен �ара�ан. Біреу сол кезде �ор�ан бо-лып ерді, біреу к�м�н-к�дікпен ерді. К�діктенгеннен к�кілдеп, тауы ша�ыла с�йлегендер де аз болмады. Дегенмен, уа�ыт – бас т�реші.

Шетелдік басылымдар бізді «шекемізден шерткенді» жа�сы к�ретіні к�ні б�гінге дейін к�зге шы��ан с�йелдей аны� бай�алатыны рас. Біра�, �аза�та бір �демі ма�ал бар: «Ит �реді, керуен к�шеді». Олар сарказм�а салынып �лі ж�р. Ал, біз аз уа�ыт ішінде ш�лден ш�рат т�р�ыз�анымыз – шынды�ты шынды�ы. Бір с�збен �айырса�, на�ыз лайы�ты жауап осы!

Шетелдік журналистер а�ылды да, біз а�ыма� емес шы�армыз. Біз де �р н�рсеге шынды� т�р�ысынан �арай аламыз. Біз де �р м�селеге сыни т�р�ыдан �арай аламыз. Сонау 1994 жылы Н�рс�лтан +біш�лы е ал�аш рет астананы ауыстыру тура-лы ойын айт�анда біз де �алай болар екен деп �ам жегенбіз. Елбасына біз де к�дігімізден хабар бергенбіз. Біра�, айналып келгенде Елбасыны �ш�ыр �иялы мен дария а�ылы барлы� �обалжудан биік т�р�анын �мірді �зі д�лелдеп берді.

2оныс аударуымыз�а не себеп бол-ды? Тарих деген ��дірет а�тал�анды к�термейді. Болары болып, бояуы сіген д�ниені бастап�ы �алпына �айта

т�сіру, тегершікті кері айналдыру пен-де шіркінні �олынан келетін тірлік емес. Десек те, а�талу емес, ай�ын аргументтерді ал�а тарт�анны айыбы жо�.

Астананы к�шіру онда�ан жылдар бойы пісіп-жетілген �ажеттілік еді, б�л – басы ашы� �гіме. Біріншіден, ХХ �асырды то�саныншы жылдарыны орта шенінде-а� хал�ыны саны бір жарым миллионды иектеген Алма-ты т�уелсіз мемлекетті астанасына �ойылатын талаптар�а жауап беруден �ала баста�аны бай�алды. Жасырып-

Арқаға ауа көшкен ұлы көш үмітінен күдігі басым күндерді артқа тастап, он бес жыл ішінде тамсана айтатын арман қала тұрғызды. Ерке Есілдің бойына отау тіккен қазақтың кіндік қаласы алты Алаштың бағаналы басты ордасына айналды. Кешегі Ақмола – бүгінде сəні мен салтанаты жарасқан иісі

қазақтың бас қаласы. Сайын дала Сарыарқаның төрінде орын теп-кен Астана мүшел жасында-ақ талай асуларды аласартты. Жұрт таңдай қағып тамсанар таңғажайып өзгерістердің куəсі болды. 1997 жылдың 10 желтоқсаны – Астана тарихында, демек Алаш тарихында айтулы орын алатын күн. Осы күні Елбасы Жарлығымен Ақмола қаласы Қазақстан Республикасының астанасы болып танылды.

жас�айтын несі бар?! Алматы �ткен �асырды жетпісінші жылдарында аты аыз�а айнал�ан балет бишісі Мая Плисецкаяны ару ша=ар�а ат басын тіреп: «жер ж�зіні талай к�рікті

�аласын аралап едім, біра� а�аштарды саясында тыныстап жат�ан Алматы сия�ты �сем �аланы ал�аш к�руім», деп тадай �а��ан �алпынан �атты �згерген еді. Экологиялы� ахуал жыл санап шиеленісіп, кезінде а�аштарды сал�ын саясында демалып, апорты �н мен жыр�а ар�ау бол�ан, м�уесі талайды т�сіне кірген �ала �з атмосферасыны ластану к�рсеткішінен 2аза�стан бой-ынша бірінші орын�а шы�ты.

О н ы � с т і н е , А л м а т ы д а � ы �имараттарды биіктігі мен бос аладарды ты�ызды�ы да �зге �алалармен салыстыр�анда �те жо�ары еді. Т�уелсіз елді елордасын кеейту, �олдан келгенше �лкейту м�селесі жа�адан алып т�р�анда б�л на�ыз �олбайлау болды.

Егемен елді жаа �кімшілік �имараттарын салу �ажеттігі туын-дады. Парламентке, Сырт�ы істер министрлігіне, Aлтты� �ауіпсіздік комитетіне, банктерге, сондай-а� шетелдік елшіліктерге дос с�йініп, д�шпан к�йінетін с�улетті �имараттар �ажет еді . Ал тауды етегінде, э к о л о г и я л ы � а х у а л ы к � р д е л і , сейсмикалы� ахуалы одан да �иын �алада м�ны б�рін ж�зеге асыру �лденеше есе �ымбат�а т�сетіндігі

айтпаса да т�сінікті. Б�л кезінде дуа-лы ауыздар мен к�шелі �алымдарды тал�ысына т�сіп, жеріне жеткізе д�лелденген м�селе болат��ын.

1994 жылы Алма-тыда Жо�ар�ы

Кеесті жалпы отырысында с�йлеген с�зінде Н�рс�лтан +біш�лы халы� �алаулыларыны алдында осы ж�не бас�а да б�лтартпас аргументтерді кесе к�лдене тартты. Ал тадау А�мола�а т�суі де кездейсо� емес екенін �адап айтты. Мемлекетті жаа елордасын аны�тау жолында республиканы барлы� айма�тары егжей-тегжейлі зерттелді, зерделенді.

Aлы к�шті ба�ыт-ба�дарын ай�ындайтын т�пкілікті шешім �абылдау барысында шеті алты айшылы�ты ��райтын далада жел-маясына мініп жер шал�ан Асан�ай�ы бабамызды �дісінен алша� кет-кен жо�пыз. Тадау жаа заман�ы э к о н о м и к а л ы � , э к о л о г и я л ы � а р т ы � ш ы л ы � т а р , м е м л е к е т т і �ауіпсіздігі м�селесі, �лтты� �жымдасу сия�ты факторларды негізінде жа-салды. Барлы� 32 �лшемді сараптай келгенде А�моланы аты озды.

О т � с т і к п е н с а л ы с т ы р � а н д а солт�стік айма�та�ы халы�ты орна-ласу ты�ызды�ы �у бастан т�мен еді. Ал «астана ар�а т�сіне �онады-мыс» деген ал�аш�ы �гімелер айтыла баста�ан кезден-а� халы�ты осы айма��а �арай �оныс аудару процесі басталып кеткені а�и�ат. Б�л экономикалы� �рі экологиялы� т�р�ыда мемлекетті де, жекелей азаматтарды да пайдасына шешілгендігі с�зсіз.

2ыс�асы, �старамыздан ж�з кетіп, �лтанымыздан сыз �тіп, �нжыр�амыз т�скен жылдардан енді есімізді жиып, �пайымызды т�гендей баста�ан т�ста мемлекетті темір�азы�ын бас�а жерден �а�у�а белді бекем буды�. «Eткелден �тер т�ста ат ауыстырып мінуге болмайтынын» айтып, абай-саясаттан айнымайы� дегендерді �атары да аз болма�анын айту па-рыз. Алайда астананы ар�а т�сіне ауыстыруды ал�а тарт�андарды айт�аны ж�зеге асты. Ал, �азір мем-лекет �ауіпсіздігі т�р�ысынан ал�анда на�ыз абайсаясатты к�кесі осы к�ші-�он бол�анын �мірді �зі д�лелдеп отыр.

А с т а н а � у б а с ы н а н е ш к і м г е ��самайтын �зіндік т�л с�улет фило-

бейсенбі14 21 2805

11НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3026Å Ë Î Ð Ä À

софиясына негізделіп салын�аны �азір д�лелдеуді керек етпей �алды. Оны� Бас жоспары ХХІ �асырда�ы �ала салуды� соны философиялы� ой-т�йіндеріне ар�а с�йеді. !йткені, планетамызды� экологиялы� ахуалы �азіргі заманда есепсіз, ретсіз �ала салуды к%термейді. Демографиялы� �рдістер мен жер шары т(р�ындарыны� автомашина мінбесе т(ра алмайтын халге жетуі, техникалы� прогресс пен %нерк�сіптік т%�керістер екпініні� к�штілігі таби�ат пен �орша�ан орта-ны б(зып, деградация�а (шыратуда. Орманды ал�аптарды� к%лемі азай-ып, %зендер мен к%лдер, таби�и таза су к%здері тартылып барады. М(ндай к�рделі жа�дай адам баласыны� ал-дына барлы� іс-�рекетін экологиямен байланыстыра �арастыру проблемасын �ойып отыр. Елбасыны� �ала салуда�ы басты (станымы осында жатыр.

«Симбиотикалы� с�улет %нері» деп аталатын �азіргі �ала �(рылысыны� соны философиялы� идеологиясы – за-манауи талаптардан туында�ан м�селе. Сонды�тан да Астананы� Бас жоспа-рына �ш %лшем негіз болып алын�ан. Олар – «симбиоз», «метаболикалы� �ала» ж�не «абстрактілік симво-лизм». «Симбиоз» – б�секелестік жа�дайында�ы жа�а шы�армашылы� �атынас. Я�ни, таби�ат пен �ала, ескі ша4ар мен жа�а ша4ар, �ала адамдары мен к%лік арасында�ы бірегей байла-ныс ж�не �йлесімділік ал�ы орын�а шы�арылады. Есіл %зені бойында ені 300 метр болатын �(р�а�шылы�тан са�тау белдеуі жасалуда. Бірден-бір тіршілік к%зі болып табылатын %зенді аман алып �алуда б(л шараны� ерекше ма�ызы бар.

Астананы� айналасын жасыл желекпен к%мкеріп, экологиялы� ше�бер жасау ж(мысы да – �ала �(рылысында�ы ерекше орын алатын істерді� бірі. Жаз�ы аптап ысты�та�ы а�ыза� пен �ыс�ы боранда �ала�а ор-маннан �ал�а жасап, таби�ат мінезін адамдар тіршілігіні� ы��айына б(ру ма�сатында б(�ан дейін 30 мы� гектар жерге а�аш отыр�ызыл�ан. Алда�ы уа�ытта б(л к%рсеткішті 65 мы� гектар�а жеткізу жоспарланып отыр. Болаша�та Астананы� солт�стік ж�не батыс ба�ыттарында�ы �олдан %сірілген орман Бурабай курортты айма�ы мен «Балкашино» (лтты� паркі таби�и орман массивіне �осылады. Екінші жа�ынан �ала ішінде т�рлі саяба�тар мен г�лзарлар бар�ан сайын к%бейе т�суде.

Е с к і � а л а м е н Е с і л д і � с о л жа�алауында салынып жат�ан жа�а

�аланы� �йлесе кірігіп, бірт(тас ан-самбль �(руы аса ма�ызды. Б(л – ескі �аланы м�лде жо�алту деген с%з емес. ;айта керісінше, б(рын�ы А�моланы� тарихи-м�дени бейнесін ашатын, халы�ты� рухани ж�не эстетикалы� �(ндылы�тарын к%рсететін нысандар�а жа�аша �р беру деген с%з.

Астана �(рылысы одан �рі к%ркейтіп, дамыту�а �олайлы болуы тиіс. Б(л ма�сат метаболикалы� урбанизация т(жырымдамасы ар�ылы ж�зеге асады. Жапонияны� зерттеу тобы 2030 жылы �ала хал�ы 800 мы� адам�а жетеді деп болжау жаса�ан еді. >йтсе де, Астананы� жедел дами баста�аны сон-ша, оны� хал�ыны� саны к�ткендігінен ана�(рлым асып т�сті. 2002 жылды� %зінде �ала хал�ы 500 мы� адам болды. Елордада жергілікті т(р�ындар саны �азір 700 мы��а жуы�тады. Б(л – на�ты тіркеуде т(р�андар саны. Со�ан �ара�анда жа�ын болаша�та Астана

миллион т(р�ыны бар мегаполиске айналуы �бден м�мкін.

Халы� саны – кез келген �ала �(рылысыны� басты к%рсеткішіні� бірі. Осы ар�ылы �ала тіршілігіні� �уат-к�ші, инженерлік ж�не к%лік инфра�(рылымдарыны� ау�ымы а��арылды. Сонды�тан дамуды� жа�а �ажеттіліктері мен м�мкіндіктерін есептей отырып, Астананы� Бас жос-парына т�зетулер енгізуге тура келді. ;аза� менеджмент, экономика ж�не болжау институтыны� зерттеу тобы 2030 жыл�а дейін елорда хал�ыны� �анша�а к%бейетіні ж%нінде жа�а есеп-теулер жасады. Жа�адан �йлестірілген Бас жоспарда доктор Курокава �(р�ан �ала �(рылысыны� философиялы�-теориялы� негізі са�талып �ана �оймай, одан �рі жетілдіріле т�сті. Былайша айт�анда, �айта �арастырыл�ан бас жоспарда �аланы т(ра�ты дамытуды� жа�а %зіндік идеялары бекітілді. Жо-спарлы шешімдер композициялы�, идеялы�-мазм(нды� жа�ынан байы-тылды. Сондай �(рылымдарды� бірі – ежелгі «Бозо�» �алашы�ы орнынан ба-сталатын, жа�а �аланы� орталы�ы мен енді салынатын студенттік �алашы�ты �амтитын �азіргі заман�ы ке� к%лемді �(рылыс ау�ымы.

Шынында да Астанада басты нысан-дарды �азіргі заман�ы �ажайып с�улет %нері туындылары негізінде жобалау�а баса назар аударылуда. Астанада�ы нысандарды� бір�атары �лемдік де�гейдегі с�улетшілер жобасымен салынуда. Айталы�, �азіргі заман�ы аса к%рнекті с�улетші Норман Фостерді� жобасымен Бейбітшілік ж�не келісім сарайы бой к%терді. Курокаваны� жобасымен «Хайтек» �лгісіндегі халы�аралы� �уежай �имараты пайдалану�а берілді. Италияны� ата�ты с�улетшісі Манфреди Ни-

коллети жаса�ан жоба бойынша 3500 адам�а арнал�ан киноконцерт залыны� �(рылысы да бітті.

Биіктігі 200 метр болатын офистік-�она� �й �имаратын салу �шін Халы�аралы� с�улетшілер академия-сы ж�ргізген конкурста есімі �лемге танымал с�улетші Кионере Кикутаке же�іске жетті. Осындай �лемдік с�улет %нері шеберлерімен ты�ыз байланыста �рі б�секеде ж(мыс істей отырып, отанды� с�улетшілер де д�ниеж�зілік де�гейдегі �имараттар жобасын жасау�а (мтылуда. Жо�арыда айтыл�андай, Астананы салуды� екінші кезе�ін ХХІ �асыр �аласы с�улетіні� ірге тасы �алан�ан кезе� деуге болады.

2017 ж ы л е л о р -даны� екінші т ы н ы с ы н

ашып, �анатын �омдататын айтулы жыл болма�. К�ні кеше �ана Париж-ден а�жолтай хабар жетіп, Астана EXPO-2017 халы�аралы� к%рмесін %ткізу м�ртебесіне ие бол�анын айтпай кетсек, асылы� болар. Халы�аралы� к%рмелер бюросы Бас ассамблеясыны� бас�осуында «Болаша�ты� энергиясы» атты жобаны (сын�ан бас �аламызды� ба�ы жанды. Аталмыш шараны� ар�асында мега-

полис та�ы да �анат жайып, к%птеген жа�а нысандар бой к%теруге тиіс. Мемлекет EXPO-2017 Халы�аралы� к%рмесін %ткізуге арнал�ан Астананы� о�т�стік- шы�ыс б%лігінен ау�ымды жер ала�ын б%ліп отыр. Ш�мші ;алдая�ов к%шесі мен К-1 айналма авток%лік жолыны� �иылысында�ы гольф-клуб ма�ынан жер б%лінген. Жер теліміні� жалпы ауданы 113 гектар, оны� 25 гектары - кешенні� %зі, ал �ал�ан б%лігі автот(ра��а, сырт�ы �(рыл�ылар�а ж�не EXPO-2017 �алашы�ына арнал�ан. К%рме 2017 жылы жазда �ш ай бойы %тетін болады. Iш ай ішінде елорда�а келетін туристерді� жалпы саны 5 млн дейін жетеді деп к�тілуде.

Ш а 4 а р � к і м і И м а н � а л и Тасма�амбетов:

– К%рме ая�тал�аннан кейін Астана �ылыми зерттеу орталы�ына айналады. Бес жыл ішінде �(рылыс нысандарына инвестиция тарту, %з инвестиция-мызды, мемлекетті� инвестициясын салу ж(мыстары да п�рменді т�рде ж�ргізіледі. Біз ;аза�станны� �ана емес, EXPO-�а �атыс�ан барлы� елдерді� �ылымы мен техникасыны� заманауи жетістіктерін к%рсететін зор кешен салуды к%здеп отырмыз,– дейді.

Ал�аш�ы жылдарда Астананы ар�а т%сіне �оныс аударту�а �арсы бол�андарды� �арасы б�г інде бай�алмайды. Себебі, бас �ала %зін алыс-жа�ын�а т�гел мойындатты. Д�л осы жерде �лемді тітіренткен >мір Темірден �ал�ан бір с%з еске т�седі: «А�и�атында бізді� жайымыз ісімізден танылады. Сендер бізді� �(діретімізге к�діктенсе�дер – з�улім �имараттарымыз�а �ара�дар». ;алай керемет %рген ойын >мір Темір. Бас�аларды шынды�ты� бетіне �арата білу де – �лкен %нер. Сонды�тан да Астана д�л �азір толы��анды ж�зеге ас�ан факт екенін ел т(тас мойындады. Оларды мойындат�ан – Астананы� �азіргі жасампаз жа�дайы. >мір Темірше айтса�, �азір бізді� ісімізге ешкім к�дікпен �арай алмайды. Еламан ҚАЗАҚҰЛЫ

31

бейсенбі

282114 2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26

жылwww.nurastana.kz

НҰР АСТАНА

2 10 2

12Ê Ү É Ò À Á À Қ

«Бақыт құшағында»«Бақыт құшҚазақ киносы тегін көрсетіледі

«Жігіттер» 10-ға толдыЭстрада әлемінде өзіндік орны бар «Жігіттер» квартетінің құрылғанына биыл 10 жыл толды! Айтулы күнге орай «Қазақстан» концерт залында өнер көрсететін жігіттер астаналық көрермендеріне арнап сары майдай сақтаған тосын сыйларын ұсынатын болады.

Әнші Luina «Жыл әйелі-2012» атанып, 1 миллион теңге көлемінде сыйақы мен алқаға ие болды.

–Топты� �лкен сахна�а �адам бас�анына 10 жыл толыпты. Концерттік ба�дарламамызды� те� жартысы жа�а туындылардан т�рады. «Достар» ансамбліні� с�йемелдеуімен фонограммасыз "н саламыз, – дейді топ продюсері Ер�али &бдірайымов.

Естері�ізге сала кетсек, аталмыш «т)рттік» 2003 жылды� �а�тарында Шымкент �аласында ��рыл�ан болатын.

Айтулы ж�лдені «Cosmopolitan Kazakhstan» журналы �йымдастырыпты. «Fun Fearless Female» сыйлы�ыны� а�ты� м"ресіне 9 �міткер �атыс�ан. Оларды� �атарында�ы Luina – «Жыл "ншісі», Ольга Рыпакова – «Жыл спортшысы», &лия Телебарисова – «Жыл актрисасы» болып танылды.

«Fun Fearless Female» сыйлы�ы "лемні� т�кпір-т�кпірінде 15 жылдан бері )ткізіліп келеді. Жобаны� же�імпаздары интернет-дауыс беру ар�ылы та�далыпты.

Тәуелсіздік күні қарсаңында Астанада «Қазақ киносы» апталығы өтуде. 15 желтоқсанға дейін жалғасатын апталық барысында «Қазақфильмнің» көркем және деректі фильмдері көрермен назарына ұсынылады. Отанды� кино )нерін халы��а ке�інен насихат-

тау ма�сатында �йымдастырыл�ан апталы� кезінде к)�ілі�із �ала�ан кино�ызды тегін тамашалай ала-сыз.

К)рсетілетін фильмдерді� �атарында «А�шы бала», «Шал», «Лотерея», «Жауж�рек мы� бала» кинотуын-дылары бар. Сондай-а�, Т�рар Рыс��лов, М"жит Бе-галин, &біш Кекілбаев, Асан"лі &шімов сынды �о�ам �айраткерлері туралы «>аза�фильм» киностудиясы т�сірген фильмдер де к)рсетілмек.

«ҚЫРҒЫЗДЫҢ ƏНІНЕ «ҚЫРЫЛЫП» БИЛЕЙДІ

«&у» демейтін �аза� жо�». &уелі "леуметтік желідегі пара�шамыз ар�ылы к)пшіліктен а�ыл-ке�ес с�ра�анбыз: «тойшы �ауымды билететін �андай "ндерді білесіз?». Т�рлі жауап а�ылды. Біреуі – корей хал�ыны� �ана емес, б�кіл "лемні� «хит» "ніне айнал�ан «Гангнам стайлды» айт десе, екіншісі – �ыр�ызды� «>ызыл )рігін» �сынып "лек. Екеуі де �намады, «жор�аны� биіне» икеміміз шамалы, шала аударыл�ан �ыр�ызды� "нін де жа�тыра �оймады�. Ана тілі�дегі "нді орында�ан�а не жетсін?! Неде болса, �аза�ша "нді шыр�аймыз, д�рысы – �олдан келгенше айтып к)реміз деп, А�т)бедегі музыкалы� студияларды� біріні� �ызметіне ж�гіндік.

Телефон ар�ылы таныс�ан Дидар жылы �абылдады. «Б�рын сені к)рмедім �ой, "н айтуды енді бастады� ба?» деп с�ра� �ой�ан о�ан, газет тапсырмасымен арнайы кел-ген журналист екенімізді айтты�. Eз кезегінде музыкалы� )�деуші а�ысын берсек, кез келген "нді жазып беретінін жеткізді. Бір туындыны жаздыру, яки фонограмманы дайындау кемінде 5 мы� те�ге екен. Концертте орында-латын "н болса, ол "лде�айда �ымбат�а т�седі. Себебі, оны� сапасы жо�ары болуы �ажет. Айтып-айтпай не керек, Дидардан тойды� к)рігін �ыздыратын ыр�а�ты "нді тауып беруін с�рап, �ол�алай ж)нелдік. Ол болса:

–Со��ы кездері "н айту�а бейімі болмаса да, фоно-грамманы жаздыртатындар к)п келеді. К)пшілігі тойда а� тілегін білдіріп �ана �оймай, "н айтып, )згелерден ерекшеленуді ��п к)реді. Жастарды айтпа�анда, ата-"желеріміз де дискісін алып келіп т�рады (к�ліп). Негізінен, олар орысша немесе �ыр�ызша "ндерді жаздыр-тады. Сол ар�ылы ж�ртты билететініне сенімді, – деді.

Алайда, біз айт�анымыздан �айтпай, ана тілімізде "уелететінімізді та�ы да �айталады�... С)йттік те, «То�тар Серікті� репертуарында�ы «Iкілі �ызды» та�даса� �алай?» дегенімізше, Дидар о�ан адамдарды� билемейтінін, керісінше тапжылмай отыратынын ай-тып, тіпті бізді� ескі к)з�араста�ы адам екенімізді ж"не �осты. >ыс�асы, "н та�дауда�ы тал�амымыз к)пке дейін �йлеспей, бір шешімге келе алмады�. Кенет музыкалы� "рлеушіні� компьютерінен Ш"мші >алдая�овты� «Ба�ыт ��ша�ында» "ніні� табыла кеткені. О�ан �оса, "нні� дайын «минусовкасы» (тек �уені – А.С.) да бар екен. С"ті т�скен болуы керек, "н жа�аша ба�ытта, «ремикс» т�рінде жазы-лыпты. Бізге керегі де сол, тойшы �ауымды бір билетсек жетіп жатыр...

... «К)зі�не-е-ен бір �ш�ы-ы-ын �шты-ы-ы ма-а-а? Білме-е-едім» деп басталатын "нді жа�алай пластик тереземен �оршал�ан ша�ын б)лмеде м�мкіндігімізше

микрофон�а шыр�ап-а� жатырмыз. Ал�аш�ы екі жолын айтып �лгергенімізше, "рлеушіміз кілт то�татты. «Ком-позицияны �ыз�а арнап айтып т�рсы�, сезім �айда?! С)здерді арасында созып айтатыны� болмаса, баяндама о�ып т�р�ан сия�тысы�..»

«Ж�рекпен айт�ан "н – ж�рекке жетеді» деуші еді "ншілер, шынымен солай екен-ау. Алпыс екі тамырымыз-ды идіріп, ж�регімізді шымырлат�ан бар махаббатымыз-бен «Ба�ыт ��ша�ынданы�» бір шума�ын жаздырды�. Музыкалы� аппаратта отыр�ан замандасымыз бас барма�ын к)рсетіп, "рі �арай жал�астырамыз дегендей ишара білдірді. Сосын нотадан ауыт�ымау керектігімізді ескертті. Оны� б�л тілегін сол бойда орындай алмайтыны-мызды ашы� айтып, "німізді� мемлекеттік концертте емес, бір-а� рет тойда шыр�алатынын еске салуды да �мытпады�. Б�л с)зімізге жылы жыми�ан ол, кем-кетіктерін арнайы ба�дарламамен «т�зеп» жіберетінін айтты.

&ншілерді� с)зімен айт�анда, «плюсты» жазып шы�ты�. Дидарды� �олынан )ткеннен кейін )з дауы-сымызды )зіміз танымай, та�-тамаша болды�. &сіресе, "нні� �айырмасында диапазонымызды� ке� екеніне к)з жеткіздік. Осы ретте, "н "рлеуші аз-кем ба�дарламаны� к)мегіне ж�гініп, даусымызды «соз�анын» айтты. «&нді бірінші рет жаздыртса�, )те с"тті айтты� деуге болады. Дауысы� тенор�а келеді екен, мамандармен ж�мыс істеп к)р» деп ба�ыт-ба�дар берген Дидар�а келісілген �аражатты �статты�. Бір �ызы�ы, бес са�ат�а созыл�ан е�бегімізді� жемісі – бес минут�а да жетпейді: "нні� �за�ты�ы 4:32 минут. Ендігі оны айтып, тойда )нер к)рсетуге м�мкіндік беретін асабаны іздеуге кірістік...

«МЕЙРАМХАНАНЫ «ЖАНДЫРУ» КЕРЕК!»

Ба�ымыз�а орай, таныс асабамыз Н�рлыбекті� сенбі к�ні той бас�арады екен, сонымен лезде келісе �ойды�. Бір той�а орта есеппен 80-100 мы� те�ге аралы�ында а�ы алатын ол, беташардан т�скен а�ша )зінде �алатынын да жеткізді. «Оны� бір б)лігін «командамда�ы» екі "ншіден б)лек, таспагер мен фотограф�а да б)ліп беремін» деп а�ынан жарыл�ан асабамыз, бізбен б)ліспейтінін ашы� айтты. Сондай-а�, «тойшы �ауымны� )зі келіп, �алта�а �аржы салса – сенікі» деген Н�рлыбекке біз де тілегімізді білдірдік: тойда тілек айтушыларды� екінші легінен кейін "німізді шыр�ап, кете барамыз. Екеуара бірден уа�далас�ан со�, Н�рлыбек той�а келетіндерді� алдымен сынау�а ше-бер екенін жеткізіп, с"нді киініп келуімізді )тінді. «Б"ріні� к)�ілінен шы�ып, залды "ні�мен, с"ні�мен «жандырып» жіберуі� керек. Сол себепті, �йде айнаны� алдында дай-ындалып, кешкі 8-ге таман мейрамхана�а келерсі�» деп

Luina – «Жыл әйелі!»

ӘДЕТТЕ ӘНШІ АҒАЙЫНДАРДЫҢ ТЫНЫС-ТІРШІЛІГІНЕ ҚЫЗЫҒЫП, «ШІРКІН, СОНДАЙ БОЛСАМ ҒОЙ...» ДЕП АРМАНДАЙМЫЗ КЕЙДЕ. ӨЙТКЕНІ, СЫРТ КӨЗГЕ ОЛАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІ ОҢАЙ, ТАБЫСЫ ШАШ ЕТЕКТЕН КӨРІНЕТІНІ БАР. ӘРІ ҚАЛЫҢ БҰҚАРА ТАНЫП, ЖҮРГЕН ЖЕРІНДЕ СЫЙ-ҚҰРМЕТ ЖАСАСА, НЕСІ АЙЫП?! «КЕЙІПКЕР» АЙДАРЫ АЯСЫНДА ӘНШІЛІК КӘСІПТІҢ ҚЫР-СЫРЫМЕН ТАНЫСЫП, БАСТАН КЕШКЕНІМІЗДІ ОҚЫРМАНҒА ҰСЫНУДЫ ЖӨН САНАДЫҚ.

тойхананы «жандыр

бейсенбі

05 282115 2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3026

жыл

www.nurastana.kz

НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

13Ê Ү É Ò À Á À Қ

«Бәйтерек» Шакираны шақырады

Джоли киномен қоштасады

«ВИА Гра» жаңа әнші іздейді

Астанада халықаралық «Бәйтерек жұлдыздары» атты музыкалық жобаны ұйымдастыру қолға алынуда. «Tengrin-ews.kz» сайты хабарлағандай, байқауға 27 елден 46 өкіл қатысады.

Атағы алты құрлыққа әйгілі голливудтық актриса «Channel 4 News» арнасына осылай деп мәлім етті. Энджи өзінің мұндай шешімге келуін бала тәрбиесімен байланыстырып отыр.

Жуырда ресейлік «ВИА Гра» квартеті 2013 жылдан бастап жұмысын тоқтатады деп мәлім етілген болатын. Десек те, олардың жоспарлары өзгерген секілді. Тіптен, оның жаңа құрамында қазақстандық арулар болуы бек мүмкін. Бұл туралы продюсер Константин Меладзе «НТВ» арнасына берген сұхбатында былай деді:

–Халы�ты� сранысымен санасып, жоба�а Шакира, Энрике Иглесиас, Крис Браун, Westlife, Араш, Морандиді ша�ырамыз. $зімізден Батырхан Ш&кенов, (ли О�апов, Rin'GO тобы ж+не (лішер Каримов �атыспа�, – деп а�ынан жарылды музыкалы� жобаны� йымдастырушылары.

/йымдастырушыларды� с0зіне сенсек, бай�ауды� а�ты� сыны келесі жылы 30 наурызда «Астана-Арена» спорт ала�ында 0теді.

–Балаларым к+мелет жасына жетіп �ал�ан ша�та кино +леміндегі мансабымды то�татамын деп шештім. Себебі, &й шаруасына к0п к0�іл б0луім �ажет. (лі біраз уа�ытым бар, &лкен лым он бір жаста, – дейді алты баланы� анасы, Брэдті� жары.

Оны� сыртында Б//-ны� бос�ындар ісі ж0ніндегі бас�армасына м&ше Джоли �айырымдылы�пен айналысамын деп отыр.

–Біз бір мезгілде &ш мемлекетте 0тетін &лкен телевизиялы� жобаны іске �осуды шештік. Енді халы� «ВИА Гра» тобыны� +ншілерін 0здері та�дап, 0здері жаса�тайтын болады. Жоба�а <аза�стан, Ресей, Украина елдеріні� жас бойжеткендері �атысады.

«Бақыт құшағында»шағында»Нрлыбек асаба телефон тт�асын �оя салды.

Межелі уа�ыт жа�ында�анда, барынша келісті киініп, мейрам-хананы бетке алды�. Дауысымыз жазыл�ан ша�ын дискімізді� �алтамызда барын айта кетейік. Бізді� міндетіміз – микрофонды стап, аузымызды жыбырла-тып тру болса да, бойда тол�у бар. <анша айт�анмен, ж&здеген адамны� алдына шы�ып, 0нері�ді паш ету о�ай іс емес.

З + у л і м к 0 � і л к 0 т е р у орталы�ыны� ал�аш�ы �абатында тойды� 0тіп жат�аны аны� а��арылады. Есік алдында +рі-бері ж&рген адамдар, да��аза музыка, жа�алай �ойыл�ан к0ліктер... Ішке кіріп бар�анымызда, Нрлыбек асаба келінні� бетін ашып жатыр екен, б+рі соны �оршап тр. Уа�ыт оздырмай, музыкалы� аппаратура тр�ан жа��а беттеп, оны� �асында отыр�ан екі жігіт, бір бойжеткенмен та-ныса бастады�. Барлы�ыны� тойда +н айтып, би билеп, ысылып �ал�аны ж&здерінен бай�алады. (рі �ызылды-жасылды киімдерінен «тойды� серкесі» екенін сезбеу м&мкін еместей.

–Айбек есімді жігіт сен боласы� ба? Нрлыбек а�а жас +нші келеді (одан журналист екенімді ешкімге айтпауын сра�анмын – А.С.) деген. Мен биші Жадыра боламын, – деді костюмі �ызы� безендірілген, бетіндегі бояуы одан да ерекше �ыз к&лімдеп. Бойжеткенге аз-кем сра�тарымызды �ойды�. Алдымен оны� бл тірлікпен �анша уа�ыттан бері айналысып ж&ргенін білгіміз келгені. Жадыра былай деп жауап берді:

–К0п бола �ой�ан жо�, 2-3 жылдай �ана. Онда да жазда болмаса, +детте, тек демалыс к&ндері той�а шы�амыз. $зі� білесі�, +нші-бишілер �алада к0п дегендей.

Жадыраны� жанында�ы – Нрсерік пен Алмасты� +ншілікпен н+па�асын тауып, отбасын асырап ж&ргеніне 4-5 жылды� к0лемі болыпты. Олар бл к+сібіні� негізгі табыс к0зі екенін, 0зге еш жерде жмыс істемейтінін айтты. Бір тойда �ос дауыста шамамен он�а жуы� +н орындайты-нын жеткізген олар, �анша табатыны туралы тіс жар�ысы келмеді. «Ш&кір �ой» деген «+ріптестерім» «+р�айсымыз бір �ойды� �нын табамыз, �ал�анын 0зін есептей бер» дегенді аузыны� шымен білдірді. С0йткенімізше, даяшы �ыздар біз отыр�ан &стелге �аза�ты� етін +келіп, ащы суды да �ой�анын к0ргенде, та��ал�анымыз рас. Жанды дауы-ста болмаса да, +нді... мас к&йінде орында�ан �ызы� �ой. Сонда Алмас: «онда тр�ан еште�е жо�. «Для храбрости» тартып жібер» деп, бір ста�ан толы «а�ты» �ыл�ытты дерсі�. <асымызда отыр�ан Жадыраны� да мейрамхана ішіні� сал�ынды�ын сылтауратып, аздап ртта�анын к0зіміз шал�анда, не дерімізді білмедік. Жеке басымыз�а ялма�ан емес, я� адамны� +нші болуы �иын екен деген ой келді. (йткенмен, 0зіміз б�ан бас сала �оймады�, к+нігі +ртістер мен «жас +нші» те� бе?! Оларды� бнда да т+жірибесі зор екені а�и�ат.

4,30 МИНУТ ҺƏМ ТӨРТ МЫҢ ТЕҢГЕ

Ал�аш�ы тілекті айтып, той�а келгендерден «алып �оюды» сра�андарды� �рметіне 0нерлі жігіттер «До-стар» +нін жолдады. Шынында, �ол со�ып, �ошемет білдіріп жат�андар ілуде біреу. Нрлыбек айтпа�шы, сынап отыр�андарды� саны жетіп артылады, шапала��а сара�. Осы ретте, уа�ыт зыр�ып 0те шы�ып, «екінші топты� тілегінен кейін сен шы�асы�, +ні�ді аппарат�а енгізіп, �осу�а дайындап �ой» деп асабаны� асы�ыс айт�аны. Асы-лы, �обалжу сия�ты сезім менен сол с+тте ада бол�андай. Бар арманым – дастарханда отыр�андарды� арасынан танысым болмаса екен. Той тізгіншісі «орталары�ызда – Айбек деген +нші жігіт. Ол жас жбайларды� �рметіне «Ба�ыт �ша�ында» +нін орындайды. <олдап отырайы�!» деп хабарлап, ма�тауымды асырды. Содан брышта�ы музыкалы� аппаратураны� жанынан орта�а суырылып шы�ып, «Ш+мшіні� «Ба�ыт �ша�ында» +нін Айболат

пен Назымны� (жас жбайлар) �уанышына арнап, оларды� м+�гі ба�ытты болуын тілеймін» дегенімде, шапала� рма�андарды� саны кемде-кем. Сір+, б+рі де тілегіме �осылады-ау...

У-шуды�, жан-жа�тан �адал�ан жанарларды� +серінен 45-секундта басталатын бірінші шума�ты� �алай тез естілгеніне та��алдым! (йтеуір, +нні� м+тініне ілесіп, «тірілей» айтып тр�андай кейіпке енуге тырысып ба�удамын. Айтпа�шы, басында «к0�ілді отырамыз! Жинал�андарды билеуге ша�ырамын» дегенім бар-ды. Б+рі соны к&тіп отыр�андай, жан-жа�тан те�селе билеп, �арттарды� да �оз�алып жат�аны бай�алады. Мен болсам, ара-тра бар 0неріммен билеп, ке� залды бір айналып шы�тым десем де болады. <да-�да�айлар отыр�ан &стелден жас жбайлар�а жа�ындап, оларды� �асында екінші шума��а дейін аялдап, �айтадан ортадан к0ріндім. К0пшілігі 0з-0здерімен билеп, бірен-сараны суретке т&сіріп, енді біреулері шараптан д+м татып жатыр...

(нні� �айырмасында �асыма бір +жейді� ая�дап, �алтама а�ша салумен шектелмей, «айналайын» деп тілегін білдіргенін еміс-еміс естідім. Бдан кейін 0зім �атарлас бірнеше �ыз-жігіт келіп, 500 те�геден стат�аны бар. Алайда, оларды� не деп жат�аны 0здеріне �ана аян, «Ба�ыт �ша�ында» +ні б&кіл бір мейрамхананы бар даусымен «билетіп»-а� тр. Ерекше есте �ал�аны, +німді орындап бол�анымда, жаныма жігіт а�асыны� ж&гіріп келгені болды. Ол да бас�а тойшы �ауымны� ісін жал�астырады деп ойла�анмын. С0йтсем, аздап «�ызып ал�аны» к0рер к0зге алыстан а��арылатын а�амызды� мені� иы�ымнан стап: «пожалуйста», <айрат Нртасты� бір +нін айтшы. Соны� +ндері �атты найды» демесі бар ма?! Ішіп ал�ан адаммен арада�ы +�гімені� жарасып кетуі екіталай +рі да��аза музыка... С0зге келместен к0зіммен Нрлыбек асабаны нс�адым.

И+, «Ба�ыт �ша�ында» +нін орындау ар�ылы белгілі бір «ба�ыт�а» жеттім: +ншілікті� мен ойла�андай о�ай емес екенін т&сініп, кез келген к+сіпті� 0зіне т+н �иынды�ы барын кезекті рет сезіндім. Даусынан �ла� тнатын музыка, бір�атар адамдарды� «бірт&рлі» �имыл-�арекеті P+м сынысы, т&н ау�анда�ы �ызмет – мені� есімде к0пке дейін са�талады. (уелетіп бір +н салып, бірер са�атта т0рт мы��а «байы�аным» ж+не жадымда �алары ха�... Айбек СЕРІКҰЛЫ,

Ақтөбе

P.S. «Қызметтестеріммен» қоштасып, үйге қарай жиналып жатқанымда , Нұрлыбек болашақта өзімен бірге жұмыс істеуге шақырды. «Тағы да 4-5 əнді жаздыртсаң, қасыма алуға дайынмын. Оған кеткен 25 мыңды сен бір айға жетпей өндіріп аласың» деді ол. Несі бар, ойланып қалдым... Алайда, жеті түнде əн салып, «ерекше көңілді» адамдармен жұмыс істеу – екінің бірінің қолынан келе қоймас...

ру» оңай емес...немесе

бейсенбі14 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 22 23 25 27 28 29 3005 26 31 À É Ì À Қ

Аллеясы мен ала�ы к п аудан

Әңгіме – Арал ауданы жайында. Арал дегенде сірә, құлағы елең етпейтін пенде сирек болар. Экологиялық апат аймағы әлем жұртшылығына да әбден белгілі. Тартылған теңіз туралы тасқа басылған деректерге көз сүрінеді. Тартылған теңіз... Бұл күндері осы қасаң түсініктің өн бойына ептеп қан жүгіргендей. Кіші Арал құмды өлкенің күллі тіршілігін келешекпен ұштастырып келеді, жағалаулықтардың келер күндерге деген үміті оянды. Алда да шешімін күткен істер көп. Жақында Аралдың бүгіні мен болашағы жайында аудан әкімі Нәжмадин Мұсабаевпен сұхбаттасудың сәті түскен еді.

–Н�ке, та�ырыпты осылай �ойды�, �алай �арайсыз?

–Мейлі, о�ан таласым жо�. Кешелі бері аудан орталы�ын аралады�ыз �ой, асыра сілтеуді� �ажеті шама-лы, бізге ат�арыл�ан шаруа тілге тиек етілсе бол�аны.

–Шынымен к�з то�татарлы�, архитектуралы� ажары келіскен ала�дарымыз баршылы� екен.

–Б"л �айбір асып-тасы�аннан дейсіз, адам �айда болмасын ж#рген жолынан із �алдыруы керек. Осы ауданды бас�ар�аныма то�ыз жылдан астам уа�ыт бол�ан екен. То�ыз жыл аз ба, к п пе, оны� да &діл т релігін айтатын халы�, аудан хал�ы. Жеткізе алма�ан т"старымыз да бол�ан шы�ар, кемшілігіміз де бол�ан шы�ар. Біра� а�и�атында, осынау т#рлі та�ырыптар�а орайластырып �ойыл�ан ескерткіштерді ерте� ешкім де ар�алап кетпейді. Б&рі осы жерде �алады, барлы�ы аралды�тарды� келешегіне �ызмет етеді.

)ш�ыр уа�ытты уысы�ызда "стап т"ра алмайсыз, к зді ашып-ж"м�анша те шы�ады барлы�ы. *мірді де осылай ткізіп келеміз.

–Осы т�сты тере�детіп т!сіндірі�ізші.–Оны� несін тере�детіні бар. Барлы�ы к зді ашып-

ж"м�анша теді де кетеді. Ал аудан орталы�ына �ойыл�ан ескерткіштер "рпа� жадында са�талып �алады. Б"л бір жа�ы, екіншісі–елді енжарлы�тан, бойк#йездіктен арыл-ту. +алай дейсіз �ой, мен осы аудан�а &кім болып келген беттен &р жыл атауын осы �ірден шы��ан белгілі тарихи т"л�алар, тарихи о�и�алармен байластырып атауды �ол�а алды�. Осылайша 2005 жыл Жетес би жылы болып атал-ды, келер жылы аудан хал�ы Бекмырза ханны� аруа�ын "лы�тау�а �ызмет етті. 2007 жыл та�дыры �ызы�, мірі кініш пен релі істерге толы, «�аза�ты� Островскийі» атан�ан Зеке�е, Зейнолла Ш#кіровке ба�ышталды.

–И�, а�ын атында#ы саяба��а, а�ын атында#ы ауданды� м�дениет !йіне бас с�#ып шы�ты�.

–Сол саяба�та Зеке�ні� ескерткіші т"р. +азір зі�із білетіндей бір алма�айып заман басталды �ой, �астерлейтін �"ндылы�тар �"нттамаса�ыз �апелімде естен шы�ады да кетеді. А�ын та�дырына барлау жасап с зді к бейтіп �айтейін, жеті-сегіз жасынан т секке та�ылып, �ал�ан �"мырын тек арпалыспен еткізген Ш#кіров �азір де к бімізге #лгі- неге. Ту�ан жері–Б ген ауылында з есімімен аталатын орта мектеп бар. А�ынны� 80 жылды�ы �арса�ында мектеп к#рделі ж ндеуден тті, алдына ескерткіші �ойылды. А�ын т"тын�ан, &р жылдары баспалардан жары� к рген кітаптары негізінде м"ражай "йымдастырылды.

–С�зі�ізді б�ліп жібердік...–2010 жыл А�тан батырды� рухына бас июмен тті,

ткен жыл Сартай батыр баста�ан мы� баланы� ерік істерін "лы�тау�а арналды. Кешегі сіздер тамашалап ж#рген «Жау ж#рек мы� бала» к ркем фильміні� бар о�и�асы осы т �іректе ткен. Ол тарихтан белгілі. Биыл�ы жыл +ара�"м �"рылтайына арналды. *стіп,

ай�айламай-дабыраламай тарихи ж&дігерлерімізді "рпа� санасына сі�іре білдік. Ескерткіш-белгілерді де, толып жат�ан ала�дарды да ел здеріні� ынта-жігерлеріні� ар�асында толы�тай ат�арып шы�ты. Ж&не осылар�а «Т&уелсіздік», «Да��», «Алаш», «Та�зым», «+"рмет» ала�дарын �осы�ыз. Батыр аналар, со�ыста �аза тап�андар аллеялары б#гін к пшілікті� ж&не Арал�а кел-ген �она�тарды� ма�дай тірейтін тарихи орындарына ай-налды. Темір жол вокзалыны� �арсысында�ы «А� кеме» атты монумент те к п жайдан хабар береді. Аралды� та�дыры те�ізбен біте �айнас�ан, балы�шылы� ата к&сіп. *зі�із білесіз, біреулер Арал�а таза экзотика #шін келеді, біреулер тартыл�ан те�із жа�алауында�ылар�а шын жанашырлы� сезімдерін ар�алап келеді. Т рткіл д#ниені� т рт б"рышынан келіп-кетіп жат�андар�а біз Арал та�дырын несіне шаршап т#сіндіре беруіміз керек, несіне жаттанды «жырды» �айталай беруіміз керек. Міне, Арал топыра�ына келген екенсіз, б&рі к з алдары�ызда сайрап т"р, �алауынша пайдалана бері�із. Ж&не бір ескертетін жа�дай, мені� �иынды��а к нбіс, �айсар ж#ректі жерлестерім &лдекімдерді� м#сіркегендерін жа�тырмайды, ондайларын сезсе теріс б"рылып ж#ре береді. Ал б"л мінез аралды�тар�а жарасады.

–«&ашы�тар» алеясы да к��ілден шы�ты.–М"ны біз айтпай, сізді� аузы�ыздан шы��аны �андай

жа�сы! «+ыз Жібек пен Т леген». Ескерткішті� ашылуы-на +"ман Тастанбеков пен Меруерт *текешованы арнайы ша�ыртты�. Риза бол�андары соншалы� к здеріне жас алды. М"ндай ескерткіш еш жерде �ойылма�ан екен. +азір некелескен жас ж"байлар алдымен осы ескерткішке келіп та�зым етеді.

–Н�жмадин Т!рікпен�лы, ала�дар туралы біраз тол#анды� �ой, енді негізгі м�селеге к�шсек. Кіші Арал с�з жо�, аралды�тарды� келешекке деген !міттерін оятты, те�ізден жыл сайын тонналап балы� ауланып жатыр. Жа#алаулы�тарды� ж!здері шырайлы...

–Ар�ы жа�ын мен жал�астырайын, еліміз ал�аш рет егемендікке �ол жеткізіп, т&уелсіздігімізді ал�ан т"ста Елбасы Семей ядролы� сына� ала�ын жабу, елімізді ядросыз елге айналдыру секілді жаAанды� проблемаларды� �атарына Арал апат айма�ын да д#ние ж#зі �ауымдасты�ына ке�інен таныт�ан болатын. Ел Президенті б"л м&селені т"��ыш рет 1993 жылы жары��а шы�арды. Сол жылы к ктемде Арал проблемасына &лем назарын аудар�ан ал�аш�ы халы�аралы� конференция +ызылорда �аласына тті. Б"л #лкен бас�осу�а Орталы� Азияны� бес мемлекеті, Ресей басшылары �атысып, Арал-ды �"т�арып �алу ж ніндегі ата�ты �аулы �абылданды, халы�аралы� «Аралды �"т�ару �оры» �"рылды. Атал-мыш жиынны� негізгі "йт�ысы бола білген Н"рс"лтан Gбіш"лы б"дан кейін Арал �іріндегі экологиялы� �асіреттен зардап шеккен азаматтар�а &леуметтік �олдау к рсету туралы за�ды мірге &келді. «Аралды �"т�ару �орыны�» ат�ару комитеті жыл сайын Орталы� Азия

республикаларыны� астаналарында кезекпен тіп т"рды. Міне, Елбасы Арал м&селесін, онда�ы халы�ты� т"рмыс жа�дайын бір с&т те есінен шы�ар�ан емес. Оны айта-сыз, к#ні кеше �ана +аза�стан Еуропада�ы +ауіпсіздік пен ынтыма�тасты� "йымына т ра�алы�ын баста�ан кезде де Президент елге жарияла�ан Hндеуінде Арал м&селесін та�ы к терді. Б"л к#ллі аралды�тарды с зсіз жігерлендірді. Gлем назарын Арал�а #здіксіз аударуды� негізінде 2005 жылды� 27 с&уірінде халы�аралы� Ку-вейт �оры ар�ылы алын�ан �аржымен Арал хал�ына таза ауызсу жеткізілді. Осы салтанат�а Елбасыны� зі �атысты. Б"л кезде «Сырдария зені арнасын реттеу мен Арал те�ізін са�тап �алу» (САРАТС) жобасыны� бірінші кезе�і ая�талып, елді� &леуметтік-т"рмысты� жа�дайы бір шама т#зеліп �ал�ан т"с еді �ой.

–Сіз сол кезде -ызылорда облысы �кіміні� бірінші орынбасары болып �ызмет істемейтін бе еді�із?

–Орталы� Азия мемлекеттеріні� басшылары жинал�ан жаAанды� м&слихатты� "йымдастырушы ретінде басы-�асында болды�, �"жаттарын даярлады�. Оны� б&рі ткен к#ндер еншісіндегі о�и�алар, десе де сол ала шап�ын ж#гірісті� ой�а т#скенде б&рі ысты� к рінеді екен. Жиын тті, біз де ысылды�, &лемдік м&селелер к#нт&ртібіне �ойыл�ан ал�алы жиын ткізуде к&дімгідей т&жірибе жина�тады�. Кейінгі мірімізге саба� болды. Нәжмадин МҰСАБАЕВ, ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ АРАЛ АУДАНЫНЫҢ ӘКІМІ:

Арал топыра�ына табан тіреген сол сапарында Елбасы тебіреніске толы мынадай с здер айтты: «Мен Арал�а к мектессем деген арманыма жеткеніме �уаныштымын!» Осы тарихи жолдар �аланы� к рікті жерлеріне ілінген. Бізді &ркез ты� ойлар�а жетелейді. «Сырдария зені арнасын реттеу мен Арал те�ізін са�тап �алу» деген жобаны� ал�аш�ы с"лбасы �а�аз�а т#сті. Ол мені� &лі к#нге дейін к з алдымда. Президент бір топ �алымдар мен жобалаушыларды� у&ждерін ты�дап бол�ан со�: «Сіздер "сынып отыр�ан САРАТС жобасы ж#зеге ас�ан кезде Арал те�ізіні� суы �ала�а жа�ындай ма?» деп с"ра�ты т тесінен �ойды. О�ан мамандар 25-30 ша�ырым �ана жетпей �алатынды�ын айтып жауап берді. Сол с&тте Н"рс"лтан Gбіш"лы бірден: «Ендеше Кіші Аралды "лы те�ізден б ліп алып, жа�алауды �ала�а дейін жеткізуіміз керек. Ол #шін САРАТС жобасыны� екінші кезе�ін ба-стап кетуіміз �ажет» деп кесіп айтты. Міне, істі� жайы осылай шешілген еді.

–К�карал б�гетіні� талап�а сай т�р#ызылма#аны ж�нінде к!�кіл к�п. Жобаны� екінші кезе�і �ашан �ол#а алынады?

–Екінші кезе�ні� техникалы�-экономикалы� негіздемесі �айта жасалды, ол б#гінде Hкімет пен тиісті министрліктерді� �арауына жіберілді. А�ат кеткен т"стар м"�ият �аралды. Б"л жоба бойынша К карал б геті 5-6 метрге дейін к теріліп, су де�гейі 50 метрге жетеді. Б"л Аралды� кез-келген �ойын-�олты�ына су барады деген с з. Балы�ты� �ыстап, уылдыры� шашуына жа�дай туады. Таби�и сім есебінен к бейген балы� 2-3 есе арты�ымен ауланатын болады. Б&рінен б"рын Арал �аласыны� жа�алауына су жетеді. Ма�айда�ы екі мы�нан астам ша�ын к лдерді� табанына су жайылады. Ал су бар�ан жерде тіршілік бар.

Балы� зауыты ж"мысын жандандырды, к&сіпорын жергілікті жерлерден аулан�ан балы�ты �деумен айналысады. Б"л балы� зауыты Еуроода� елдеріне нім жіберуге р"�сат ал�ан облыста�ы бірден-бір іргелі мекеме. Б#гінгі к#ні сырт�а 80 тонна балы� филесі ж нелтіледі. *ндірістік балы� �орын к бейту, те сирек кездесетін балы� т#рлерін сіру, бас�а да балы� т#рлерін жерсіндіру, су маржанын �олдан "ры�тандыру деген ау�ымды ж"мыстар жал�аса береді. Осыдан 45 жыл б"рын ж"мысын бастап, бірде то�тап, бірде ілгері жылжып мір с#ріп келе жат�ан +осжар питомнигі �ар�ын алды.

–Та#ы не айтасыз?–С"ра�ыз. Тілге тиек етері–аудан аума�ынан +е��ия�-

+"мк л м"най �"быры теді, Батыс Еуропа–Батыс +ытай авток лік д&лізіні� �"рлысы, Бозой-Самсоновка газ �"быры, "зынды�ы 238 ша�ырым болатын Арал-Сарб"ла� су торабыны� екінші желісі–елге к&дімгідей ырзы� болып т"р. Жез�аз�ан-Сексеуіл темір жол �"рлысы басталды, оны� "зынды�ы 517 ша�ырым... Алда�ы к#ндерден к#тер #мітіміз к п, со�ан �"мыр жеткенді айты�ыз. Әңгімелескен Қуаныш ӘЛМҰРАТ

бейсенбі 15НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 2822 23 25 27 29 3005 26 31ҒÈÁÐ À Ò

ШАР БОЛАТТАЙ ШЫНБОЛАТШАР БОЛАТТАЙ ШЫНБОЛАТЖезқазғанның қасиетті

Ұлытауға шығар жолында жер бедері бөлектеу топырағы

қызылкүрең тартып жататын оймақтай ғана əсем қала бар. Ол заманның заңғары, ұлы геолог Қаныш Имантайұлы

Сəтбаевтың есімімен аталады. Бір кездері шаһар өзіне лайықты

атты иеленгенде қуанбаған қаракөз қалмады. Міне, осы

қаланың қақ ортасында көненің көзіндей, жаңаның сөзіндей

алыстан «менмұндалап» үлкен мəдениет сарайы тұр. Сол сарай шындықтың «күмбезі» сияқты көрінеді де тұрады. Алғашқы салынған кезде «Байқоңыр»

атанып, ойын-сауықтың ордасы болған осынау кинотеатрдың

санада басқа күйге еніп бұлайша сəулеленгенін бір ғана ұғыммен түсіндіруге болатын шығар-ау, сірə. Ия, солай! Оның атауында

жатыр мəселе. Шынболат Ділдебаев атындағы сарай!

� й т п е с е , � а л а л ы � м д е н и і с -шараларды� б рі лі сонда �теді. Еденді тесіп жіберердей тепсінетін шетелдік сой�андар да осы сарайды� сахнасында ойна�тайды. Шіркін, соны� б ріне бір �ана Шынболат – Шынды� деген атаулар ар�ылы �ана к�з ж"ма �араймыз. Болмаса, онда�ы жібек перде жиырыла т$ріліп, жыр-термелер т$йдек-т$йдек т�гіліп, к$й к$мбірлеп, н �алы�тап, жыр о�ылып... жатса с н емес пе?! Б лкім, жа�а �о�амды� �"рылым�а лі кіріге алмай жат�ан бізді� т$сінбейтін �ырларымыз бар шы�ар?... Біра� Шынболатты� шынды�ыны� шы-рылдап осы топыра�та ту�анына ш�б� келтіруге �а�ымыз жо�.

Кезінде Б"�ар, Махамбет сия�ты �ас�иып т"рып шынды�ты шыж�ырып айт�ан жыраулар бол�анымен, кейін олардан к�з жазы��ырап �алды� �ой. Заманыны� да�ын к�рген жыраулар ке�ес кезінде де болды. *азір де бар. Алайда аз, сауса�пен санарлы� �ана. /лы бабалары-нан осы бір асыл да сирек �асиетті еншілеп �ал�ан "ландары �ана АР алдында�ы парыздарын �теумен ж$р. Міне, осы т"с�а келгенде бейнебір сусыма ша�ыл �"мдай тияна�сыз мына �мірден шынды� іздеген Шынболат есіміні� менм"ндалап шы�атыны бар. *ара�ызшы:

С�йле,Тілім, Ала�дама тартынба,Найза�айдай шынды�ты айтып

жар�ылда!*алай �ана �мір с$рдім дей алам,Бір ауыз с�з �алма�ан со� хал�ымда?!–

деп басталатын Шынболатты� Шынды�ы – «4з обалы� �зі�е» болып жал�асып кете береді:

Иманы�ды, діні�ді, *айтып берсе тілі�ді,

Айт деп т"р�ан заманда, Шы�армаса�

$ні�ді.К$ндеп бірі�-бірі�ді, Болып жатса�

жырынды,Он миллион ел болып, Біле алмаса�

�"ны�ды,К�ре алмаса� к$ні�ді, 4з обалы�

�зі�е. 4з хал�ы�мен болмаса�, 4з салты�ды

�орласа�,Ысты�ына к$йініп, Суы�ына то�баса�,Ойбай, бізден арты� деп, 4згелерді

�олдаса�,4з алды�а ерікті, Ел бола �ой дегенде,*"л болам деп сорласа�, 4з обалы�

�зі�е.

Танымаса� ері�ді, Біле алмаса� тегі�ді,

4зі� �азып к�рі�ді, Тула� �ылса� жері�ді,

*олдан берсе� бас�а�а, Жасыл жайлау белі�ді,

4з �олы�мен б�гет сап, Та�ыр �ылса� к�лі�ді,

Табалады демегін, 4з обалы� �зі�е.

Айырбастап алсам мен, Алтынымды жезіне,

Шыдамай сыр білдірсем, Замананы� тезіне,

Кін та�ып �инаса, Шынды�ты айт�ан с�зіме,

Мезгілінен ертерек, *"м �"йылса к�зіме,

�кінер деп ойлама, �З обалым �зіме.

Міне, осындай с�зді айт�ан інісіне мейлінше т нті бол�ан йгілі партизан, Халы� �а;арманы *асым *айсенов: – «Аяулы інім, Шынболат! Сен шын м нінде

б"л бейбаста� сой�ан заманны� б$гінгі Б"�ар жырауысы�. Сен �зі�ні� ділетті а�сауы�мен, шыншылды�ы�мен бет �аратпас �айсарлы�ы�мен, адамгершілік парасаттылы�ы�мен, жыршылы� м нері�мен �аза� �неріні� аспандап т"р�ан ж"лдыздарыны� ішінен аса жар�ырап к�зге т$серсі�! Сені� аты�ды �ой�ан адам тегін емес», – деп елжіресе, «Міржа�ып Дулатовты� «Оян, �аза�» жырынан кейін батыл да ашы� айтыл�ан ащы жыр ол Шынболатты� «Шынды�» тол�ауы болды», дейді а�ын Б$ркіт Ыс�а�ов. «Адамны� денесіне жара шы�са д рігерлер емдейді. Ал �о�амда�ы жараны кімге емдетеміз. Шынды�ты айту о�ай емес. Ол б рімізге бірдей жа�а бермейді. Оны Махамбет, А�тамберді, мына Шын-болат сия�ты шыншыл а�ындар �ана айта алады...» деп с$йсініпті *аза�станны� Халы� жазушысы Шерхан М"ртаза.

Шынболатты� а�ынды�ы, жыраулы�ы, термешілігі – р�айсысы �зіндік зерт-теуге с"ранып т"р�ан шы�армашылы� �нерлер. *аза�тан лі талай а�ын да, жырау да, термеші де шы�ар. Біра� Шынболатты� �айталанбас бір �асиеті – оны� шыншылды�ы. Ол шынды�ты алмас �ылыштай тіліп т"рып, турасын айтатын. Мысалы:

Ойламаса еліні� болаша�ын,*алы� елге болады араша кім?�кім болып не керек, патша болып,Таба алмаса хал�ына �ара сабын.

Немесе:Амал жо� осындайда зарланасы�,4лмеуді� �амын істеп �арманасы�.Миллиондап мал �сірген *аза�стан,Жеп отыр Москвадан �ал�ан асын.

Немесе:Алдымен нуы�ды алды, суы�ды алды,Данышпан т$гел кетіп, �уы� �алды.Ара�, наша, темекі, ауа� т$тін,Ішпеген енді �андай уы� �алды, – де-

ген �ле� жолдарын тайсалмай жыр�а �осу екіні� біріні� �олынан келмейді. Б"л жерде Шынболат �ле�деріне тал-дау жасаудан тіпті де аула�пыз. Оны� М"�а�али Ма�атаев, Т�леген Айберге-нов пен М"хтар Шахановты� �ле�дерін есілте о�у �рнегі, �зіні� �ткір сатирасы, шап�ан аттай екпінді терме ма�амы – �нер зерттеушілерін к$тіп т"р�ан та�ырыптар. Б"л болаша�ты� ж"мысы.

Жа�ында ел жа��а барып �айтты�. Сон-да Шынболат шо�ысын к�рдік. Б"л оны� е� со��ы рет шы��ан т�бесі. Шы�ысында А��"ды�, А��ар, батысында К�ктал. Бір жа� б$йірінде *ар�алы, бір жа�ында ата�ты Б"ланты. Жол жиегіндегі ша�ын шо�ыны� �асында�ылар�а �ара�анда шо�ты�ы биік. 4лмейт"�ын артына с�з �алдыр�ан Ш ке�-Шынболатты� да �з �атарынан шо�ты�ы биік еді-ау, шіркін!

Шынболат туралы "за� айта беруге болады, мар�"мны� р с�зі, іс- �имылы �ибратты бір-бір �мір хикаясы, �йткені.

Шынболат туралы с�з �оз�аса� �ашанда бірге ж$ретін есім ол – Ж$рсін Ерман. Тіршілікте сыйлас�ан б"л екі с"��ыла арада�ы 20-�а жуы� жас айырмашылы�ына �арамастан досты�ты� $лгісін к�рсетті. Шы�армашылы� байланыс оларды $йде де, т$зде де кездестірді. Ма�ала�а Шын-болат туралы не �осасыз дегенімізде Ж$рсін а�ам: – Ш ке� таби�и негізімен �атар, �зін-�зі т рбиелеу ар�ылы шы��ан а�ын. Кен �опарып ж$ріп �ле� ойлау�а �олы тиді дейсі� бе? А�ынды айтыс "йымдастырамыз деп тартып, та�ы бір бітеліп т"р�ан к�зін ашты�. Сол-а� екен лы�сып т"р�ан жыр а�тарылды �ой. Айтып отыр�аным, 1974 жылы Жез�аз�анда жа-салып, т$сірілген ал�аш�ы телевизиялы� айтыс. Техникалы� м$мкіндігі жо�ты� �асы ша�ын студияда жазыл�ан айтысты к�з алды�а елестете бер. О�ан ауызы�нан жырып алып кетіп �з жырын саба�тап ж$ре беретін �азіргі «бауырын жазып» ал�ан а�ындардай �арай алмайсы�, рине. Алдын ала жазылып, сан с$згіден �тіп �ана жіберілген с�з �а�ысу еді ол. *алада�ы $ш алып к сіпорын – «Казмедстрой», «Шах-тапроходкалау» тресі, «Кен-металлургия комбинаты» атынан т$скен а�ындар�а сценарий бойынша с"ра�-жауап �ле�дері жазылады. 4ле�дерді жергілікті а�ын М лік Алтыруов, Шынболат – $шеуміз дайындады�. Ал, айтысушыларды� �атарында Шымболатты� �зі болды. Оны� �атысуы – сол кезді� �лшемімен �нерді� бейтаныс т$рі – телеайтысты� шырайын шы�арды. Кейін жа�сы а�ын болып, жер шарында�ы �аза� атаулы�а есімі танылды. Б$гінде «Шынды�ты» білмейтін �аза� жо�-ау, сір . Ол б збіреулердей �ле�ін т$зесе� шамданбайтын. Не жазса да ал-дымен ма�ан к�рсетіп, пікірімді с"райтын еді. «Майыс�ан жерін т$зет, �олы�ды �а�паймын» дейтін. Ондай кездер болды да. Бір мысал. Арда�тап ауызынан тас-тамайтын «Т�ртінші» деген ауылы бар. Кеншілер кенті �ой. Осы �ле�де «*айран, мені� т�ртіншім- ай, Парижы�а бергісіз» деген жол ж$р екен. А�ын махаббатын т�гіп т"р�анда мені� т$сінігіме бір �ана Париж азды� етті. Онымен �оса неге Лондон, Рим, Берлин ж$рмейді дедім де, «Парижы�а бергісіз» дегенді «Т�рт �ала�а бергісіз» деп жібердім. Шынболат жо�ы табыл�андай �уанды.

Ж$рсін Ерман а�ын туралы с"ра�анда�ы ниетімізді айт�анымызда аз-кем тебірене: – Шынболатты іздеген ниеттері�із д"рыс екен, ел �з Ерін тануы керек, – деді.

Заман �алай адам �алай �згерді, 4згергенді, ш$кір, �азір к�з к�рді.Ары�менен А�и�атты� алдындаШынды�ты айтып шы��ыратын

кез келді! – деп жырла�ан Шынбо-л а т ш ы н д ы � т ы х а л � ы м е н � а й т а �ауыштыр�анды ж�н к�рдік. Ізбасарлары Арыменен А�и�атты� алдында есеп беріп т"рсын деген ниет біздікі. Айтқадыр ТІЛЕУОВКөбейсін ЕҢСЕБАЕВ

Қазақ баласы ұмтылатын идеалАстанадағы Бейбітшілік және келісім сарайында дегдар жазушы, шежіреші, ғалым Ақселеу Сейдімбекті еске алу кеші өтті. Әдеби-музыкалық кешке қаламгердің көзін көрген замандастары, әдебиеттанушылар, этнограф ғалымдар, қоғам қайраткерлері мен студенттер қатысты.

Сейдімбек А�селеу Слан"лы 1942 жылы 22 желто�санда *ара�анды облысы Жа�ар�а ауданында д$ниеге келген. Е�бек жолын «Лениншіл жас» (�азіргі

«Жас Алаш») газетінде деби �ызметкері болып бастап, �міріні� со�ында елордамызда�ы Л.Гумилев атында�ы Еуразия "лтты� университетінде журналист мамандарын даярлаумен айналысты.

Мемлекет ж не �о�ам �айраткері, белгілі �аламгер �біш Кекілбаев: «*аза� кезінде �андай болды?», – деп с"раса, мен А�селеуді к�рсетіп: «*аза� дейтін мынау болады!», – деп айтар едім. «*аза� болаша�та �андай болады?», – деп с"раса�ыз, та�ы сол А�селеуді к�рсетіп: «*аза� дейтін мынандай бола алады?», – дейтін едім.

*ыс�асы, мен А�селеу Сейдімбекті б$гінде рбір �аза� баласы "мтылатын эталон, рбір �аза� баласы "мтылатын идеал деп т$сінемін. Мен �аза� хал�ына А�селеуді бергені $шін ризамын», – деді.

Осыдан $ш жыл б"рын 67-ге �ара�ан т"сында "лтын с$йген "лы ж$рек то�та�ан еді. А�а�ны� есімі �ресі биік �нер зерттеушісі рі кемел парасат иесі ретінде хал�ымызды� есінде м �гіге са�талма�. *аза�тану�а бет б"р�ан "рпа�, А�селеу леміне міндетті т$рде ж$гінері аны�.

бейсенбі16 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 22 23 25 27 28 29 3005 26 31 Ý Ë Å Ê Ò Ð ÎÍ Ê À

Нары�ты жаула�ан �ытайлы� тауарларды� сапасы туралы аз айтылып ж�рген жо�. Соларды� бірі, бала денсаулы�ына �ауіпті, токсикологиялы� �сері к�шті сапасыз ойыншы�тар.

О й ы н ш ы � б а л а н ы � ж а й е р м е г і � а н а емес. Ойыншы�пен ой дамиды. Алайда, сауда айналымында�ы к�з жауын алатын ойыншы�ты� басым б�лігі �ытайды� сапасыз �німі. Сапасыз деп отыр�аным, оларды� с!би а�засына зияны зор. #кініштісі, ата-аналарды� к�пшілігі оны� �ауіптілігін біле бермейді.

Негізі ойыншы�ты� бала т!рбиесінде ы�палы к%шті. �азір ресейлік «Маша и медведь» немесе «Кунг-Фу Панда» мультфильмдеріні� кейіпкерін бейнелеген �уырша�тар сауда с�ресінде 0за� т0рмайтын к�рінеді. #йткені, балалар�а олар с%йікті мульттоптамасы ар�ылы жа�сы таныс. Де-мек, елімізде ойыншы� ар�ылы �зге елді� идеологиясы %стемдігін ж%ргізіп жатыр деуге негіз бар.

Рас, �ытай тауарлары тек бізді� нары�ты �ана емес, б%кіл д%ниеж%зін жаулап алды. Десек те, кейінгі кезде Америка, Ресей сия�ты елдер �ытай ойыншы�тарын т%пкілікті зерттеу н!тижесінде оны� �0рамында�ы улы химиялы� заттарды� ша-мадан тыс к�п екендігін аны�та�ан. Осылайша са-пасыз ойыншы�тарды кері �айтарып, тіпті, осы�ан байланысты арнайы за� да �абылдады. Жа�а за� балалар тауары нары�ында�ы �ауіпсіздік ережелерін ны�айту�а к%ш салады. #скеле� 0рпа�ты� болаша�ы %шін, бізге де осындай бастама �ажет деп ойлай-мын.

Сол сия�ты шетелді� батырларын д!ріптеп, бала санасын ула�анша, неге �зімізді� т�л �німдерімізді – �аза� халы� ертегілеріні� кейіпкерлерін жа-сап шы�армаймыз?! Мені�ше, отанды� ойыншы� балалар�а ба�а жетпес сый болар еді. #кінішке �арай, б%гінде 0лтты� болмысымыз�а сай �нім шы�аратын «Бал бала» секілді отанды� «брендтерді» алу�а кез келгенні� �алтасы к�термейді. Сонды�тан сапалы �німді �олжетімді ету �ажет. Ол %шін «Бал бала» сия�ты бірнеше жобаны нары��а шы�ару керек. Жанат ҚУАНДЫҚОВА,

K.Zhanat@mail.ru

Науқандық патриоттар

Тәуелсіздік тартуы

Сапасыз ойыншықтан сақтан!

Астанаммен мақтанамын!

Т�уелсіздігімізді� тарихында ауыз толтырып айтатын �андай жетістігіміз бар? �апелімде осындай с0ра� �ойылса не деп жауап берер еді�із? 7рине, ойланбастан, «Жа�а Астана салды�!»

дейсіз. #йткені, азат елді� бас �аласы – т!уелсіз �аза�станны� тарихында е�серген ірі жетістігіміз.8лы даланы ен жайла�ан �аза�тар %шін �ала салып, орда тігуді� �зіндік талабы болды. �ауіпсіздік

т0р�ысынан �ала салуды� географиялы� астары да !р кез естен шы�па�ан. Ал сол �алаларды� мемлекет %шін ма�ызы �аншалы�ты болды? Тарих�а к�з ж%гіртсек, бір �ана Алтын Орданы� �зінде ж%зден аса �ала бол�ан деседі. Оны� жиырмадан астамын !леуеті жо�ары, халы�аралы� сауда н%ктелері орналас�ан ша:арлар �0ра�ан. М0ны� �зі ата-бабамызды� �ала т0р�ызып, оны дамытуда�ы бай т!жірибесін а��артады.

Т!уке хан �з ордасын �аза� даласыны� ж%регі саналатын Ар�а�а, Есіл мен Н0раны� �ос арнасына тірелетін т0с�а тігеді екен. Б0л – �аза� 0лысыны� �ауіпсіздігі мен т0тасты�ын са�тауда�ы �зіндік ерекшелігін бай�атады. Демек, �ара�ткел мен Н0ра бойында�ы А�мола�а т!уелсіз мемлекетті� жа�а Астанасы жай-дан жай т0р�ызылма�аны ай�ын. Б0л ретте, Астана идеясы бас �аланы жа�арту �ана емес, е� алдымен, халы�ты� санасын жа�артуды к�ксегені аян. Отарлан�ан 0лтты� санасын отарсыздандыру керек болды. Сонды�тан да ты� игеру 0ранына айнал�ан Целиноградты біржолата �0латып, оны т!уелсіз �аза� еліні� астанасы ету шын м!нінде 0лтты� рух�а ты� серпін берді.

Олай болса, елімізді� тірегіне айнал�ан Астана – к%ллі алаш ж0ртына т!уелсіздікті� е� 0лы тартуы емес пе?! Динара ЖҰМАҚҰЛОВА,

Dinara_ Zh@mail.ru

Еліміз т!уелсіздігін жариялап, дербес мемлекет ретінде дамуды� да��ылына бет б0р�ан 21 жылды� ішіндегі ма�ызды о�и�аны� бірі – елорданы� Сарыар�аны� т�скейіне к�шуі.

Сарыар�а – шын м!нінде �аза� хал�ыны� талай д%бірлі д!уірлеріні� ку!гері. Атыраудан Алтай�а жайылып жат�ан сайын даланы� т�рі, к�з тігер кіндігі. Елорданы� мемлекет кіндігінде болуы да тарихи тамыры тере�де жат�ан таби�и за�дылы�, геосаяси сипаты бар сындарлы �адам деп т%сінемін.

Ар�а т�сіндегі ару �ала Астана �азір егеменді елімізді� байта�ына айналып, �аза� елін жалпа� !лемге танытып отыр. Президент А�мола �аласынан елордасы болу�а лайы�ты 32 т%рлі �лшемді тап�анын айтады. Б0л �лшемдерді� арасында !леуметтік-экономикалы� к�рсеткіштермен �атар, ауа райы, орналас�ан жері, суы, айналасын �орша�ан таби�и орта, т0р�ындарын т%рлі игіліктермен, жеткілікті де�гейде �амтамасыз ете алатын !леуеті сия�ты �мірлік �ажеттіліктерді� барлы�ы да табылады. Б0л �адамны� ел к�кейінде ж%рген та�ы бір м!селеге – елімізді� солт%стік айма�тарын �аза�ыландыру�а, �аза�и болмысымызды�, тіліміз бен ділімізді� �рісін ке�ейтуге игі ы�пал етуі. М0ны� о� !серін �азір халы� шын м!нінде сезіне бастады.

«Жа�сыдан – шарапат» деген, жа�сы іс, жа�а бастаманы� айналасына шапа�атын шашатыны бар. �аза�станны� орталы�ы Астана �аласына орны�ып, елімізді� е� басты ордасына айналуы, онда �ыс�а мерзім ішінде алып �имараттарды� бой к�теруі елді� �зге ��ірлеріне де ж0�ысты бол�аны �уантады. Облыс орталы�тары Астана�а �арап бой т%зеп, айма�тарда алып жобалар іске асып жатыр.

Ш%кір, дейміз. Алайда, Алаш еліні� алар асуы !лі алда. Т!уелсіздікті� 21 жылды�ында жеткен жетістігіміз бізді ал�а жетелейді. Ал Астананы� !лемні� %здік астанасы атану %шін жасап жат�ан бетб0рысы к��іл то�айтады. Мен, жа:ан�а Астанаммен ма�танамын!

Назым ӨТЕПБЕРГЕН ,Nazik_02.11@mail.ru

Елорданы жаңа деңгейге көтереді «ЭКСПО-2017» к'рмесіні� Астанада 'туі т�уелсіз елімізді� тарихында�ы

та�ы бір тарихи о�и�а. Шыны керек, «ЭКСПО-2017» 0�ымын е� ал�аш БА� беттерінен о�ып білдім. Деген-

мен б!сі биік б!секеде жас ордамыз Астананы� озып шы�атынына %міттен б0рын, к%дігім басым болды. Дегенмен, Елорданы� басым дауыспен озып шы��анын естігенде бір мар�айып �алдым. К�з алдыма бес жылдан кейінгі Алаш еліні� ару Астанасын елестеттім. #йткені, елімізді� инновациялы� дамуына серпін беретін халы�аралы� шара с�з жо� Астананы� б%гінгі келбетін еселендіріп, адам танымастай �згертері аны�.

�азір «ЭКСПО» жайында �алы� ж0ртты� пікірі сан алуан. Бірі, «а�шаны текке шашу», десе, енді бірі: «ауыл-айма��а тиімсіз екен, оны� пайдасын астаналы�тар к�реді» деген ойын жасырмайды. Алайда, б0л жерде бір жайтты ескермейтініміз �кінішті. «ЭКСПО-2017» – !лемге Астананы таныту емес, �аза�станны� халы�аралы� ілгері жылжуы жолында�ы %лкен �адам. К�рмені �ткізу ар�ылы т0тас республиканы� экономикалы�, инфра�0рылымды� жа�дайын к�теруге м%мкіндігіміз бар. Сондай-а� еліміздегі сын к�термейтін халы��а �ызмет к�рсету сапасы реттеліп, бизнесті �ркендетуге де жа�дай жасалады. Ішкі туризмді дамытып, �осымша ж0мыс орындары ашылады. �аза� елінен хабары аз шетелдіктерге 0лтты� �неріміз, м!дениетіміз бен тарихымыз таныстырылады.

Бір с�збен айт�анда, «ЭКСПО-2017» елімізді жа�а де�гейге к�тереді. 7сем Астананы� одан !рі �арыштап �суіне серпін береді. ЖАНАР ЕСЕӘЛІ,

Esenalieva80@mail.ru

Осы біз патриотты�, отанс�йгіштік, белсенділік дегенді �алай т�сінеміз? Отанс�йгіш адамны� бойында �андай �асиеттер болуы керек, оны жастарды� бойына �алай сі�іріп жатырмыз?

�азір не к�п, жас буынды отанс%йгіштікке, патриотты��а бау-лимыз деген жастар 0йымы к�п. Жастарды� �ана емес, кейде тіпті ересектерді� тізгініндегі бірлестіктер де осы 0станымды 0станады. Алайда, 0раншыл жастар нау�анды� шараларды 0йымдастырудан !ріге аса алмай ж%р. 7сіресе, 16 желто�сан тая�ан т0ста т!уелсіздік мерекесін желеу еткен жиындар �аптап кетеді. 7тте�, 0лтты� м%ддені к�теретін ма�ызды шаралар жыл бойы 0йымдастырылып, жыл бойы д!ріптелсе, дейсі� еріксіз.

Осы м!селеге �атысты бір мысал келтірейін. Бірер ай б0рын белсенді !рекетімен к�зге т%сіп ж%рген белгілі бір жастар 0йымыны� жетекшісіне жолы�ып, Желто�сан о�и�асына �атысты бірлесіп шара �ткізсек деген 0сынысымды айттым. Келісетініне сенімді едім. Біра�... «Жо�, бізді� 0йым�а ішкі саясаттан !лі а�ша б�лінген жо�. Б0л шараны желто�сан жа�ында�ан т0ста 0йымдастырайы�. Как раз, а�ша да т%седі», - деп жауап берді. Сонда белсенділер %кіметтен а�ша б�лінсе �ана �оз�алуы керек пе? Ау сонда, 0рандатып ж%рген патриоттарды� отаншылды�ы �айда �алды? СӘКЕН АЛДАБЕРГЕН,

C.Aldash@mail.ru

ОҚЫРМАН – ҚАШАН ДА ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТЫ САРАЛАП, ӘРІ ҚАБЫЛДАЙТЫН ОРТА. ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ДҮНИЕНІҢ ҒҰМЫРЫ ДА ТІКЕЛЕЙ ОҚЫРМАН ҚАУЫМҒА БАЙЛАНЫС-ТЫ. СОНДЫҚТАН ҚАЙ АВТОР БОЛСА ДА ӨЗ ОҚЫРМАНЫМЕН САНАСПАЙ ОТЫРА АЛМАЙДЫ. БІЗ ДЕ АПТАЛЫҒЫМЫЗДЫҢ ЭЛЕКТРОНДЫ ПОШТА-СЫНА КҮН САЙЫН ОҚЫРМАНДАРЫМЫЗ ТА-РАПЫНАН КЕЛІП ТҮСЕТІН ХАТТАРДЫ САРАЛАП ОТЫРУДЫ ЖӨН КӨРДІК.

бейсенбі 17НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 2822 23 25 27 29 3005 26 31Қ Î Ë Ò À Ң Á ÀБа

талы ұ

лдың б

олмы

сыБа

талы ұ

лдың б

олмы

сы

Оларды� з т�р ыластарынан �ара �зіп шы уы да за�дылы�. Таным де�гейі, ой ккжиегі жеткен жеріне дейін з �лемімен арпалыс�ан адам а�ын. Шындап келгенде, оны� �олта�басы да сол.

Жуырда а�ын Ербол Бейілханны� «'жімсіз ж�рек..» деп аталатын жыр жина ын пара�тадым. Ерболды� ле�дерінде са ынышты� сары дірілінен �зіліп, сонау т�ны ы шай�алма ан, ��ра ын т�я� таптама ан, жасыл майсасына

Қолтаңба дейтін дүниенің өзі әдебиетке тікелей байланысты сөз секілді көрінеді маған. Егер қолтаңбаны өзіндік әдеби таным деген ұғыммен ұштастырар болсақ, сөз жоқ, өз қолтаңбасын айқындаған ақындарды алдымен айтар едім.

Бас редакторлар клубы жыл сайын марапаттау р�сімін ткізеді. Фестиваль-ж�рме�ке аясында осы жылды� «/аза�станны� �здік редакторы» аталымында «'ділет» газетіні� бас редакторы /уаныш Ботабеков, «/аза�станны� �здік журналистері» – «/аза�стан» 0лтты� арнасыны� Шы ыс /аза�стан облысында ы меншікті тілшісі Берік Кшербаев пен 7 арнаны� меншікті тілшісі Мирас М��ашев, ал «Еуразияны� алтын �аламы» ата ына ие бол ан – «Жи3ан» хабар агенттігіні� кілі Йылдыз До ан сынды азаматтар а диплом мен тсбелгілер тапсырылды.

–Б�л ерікті �о амды� бірлестік. Оны� ��рамына �аза�станды� БА/-ты� басшылары мен бас редактор-лары кіреді. Клуб �о амда ы беделді �йым а айналды, – деді Бас редакторлар клубыны� президенті Кенже-болат Жолдыбай. Дана ЖҮСІПБЕК

Бас редакторлар клубына 5 жыл!Астанада қазақстандық БАҚ- тың

қатысуымен фестиваль – жәрмеңкесі өтті. Бұл шара Тәуелсіздік мерекесіне және де бас редакторлар клубының 5 жылдығына орай ұйымдастырылды.

Крмеде Тілеужан Батановты� 1982-2012 жылдар аралы ында ы 140-�а жуы� нер туындысы �ойылыпты. Оны� ішінде кескіндемелік шы армалар, акварель ж�не м�сін, �са� пластикалы� ж�мыстар бар. Батановты� кар-тиналарынан тіршілік ��былыстарыны� сан�ырлы ы мен ау�ымдылы ы бай�алады. Суретшіні� балалы� ша ы Клсай кліні� жанында, тамаша таулы айма�та ткен екен. Сонды�тан болар, оны� ж�мыстарынан пейзаж �уендеріні� ісі а��ып т�рады.

– Жасты� ша ым Алматы облысыны� таулы ауданын-да тті. Ол жерде Клсай деген кл бар, ас�ар таулар бар. Соны� арасында ж�ріп, мені� балалы� ша ым тті. Ол жер те керемет жер, таби аты керемет. Мектепте о�ып ж�рген кезден бастап сурет салу а �йрене баста-дым. Суретші болу �шін, е� бірінші, адамны� зіні� �ызы ушылы ы керек. Махаббат керек. Сезім керек, – дейді �ыл�алам шебері.

Бапановты� �олынан шы��ан м�сіндік керамикалы� композициялардан сонау ы�ылым заманда ы �лтымызды� рухы сезіледі. /ыш м�сіндер жасау а деген ��марлы ыны� сырын Тілеужан Батанов:

– Бізді� /аза�стан тарихы те бай ой. Елімізді� �р жерінен �ыштан жасал ан б�йымдар табылып жатыр. Сонды�тан да �ышты� зі �лкен �сер етеді адам а, мате-риалы те бір жылулы� береді. Сол себепті мен �ыштан рнек салам, м�сін жасаймын. Нешет�рлі декоративтік

Қазіргі заманғы өнер мұражайында белгілі мүсінші , суретші , Қазақстан Республикасының Мәдениет қайраткері Тілеужан Батановтың «Сезім» деп аталатын көрмесі өтті. Атақты дизайнер вернисажды Тәуелсіздік күніне арнапты.

«Сезім» көрмесінің сиқыры

да� т�спеген, Сіз бен Бізді �аза�ы болмысымыз а жетелеп �келетін зіндік си�ыр бар. 'рбір жыры ркениетті� «т�ншы�тыр ыш» т�за ынан аман �ал ан санада ы �аза�ты� бейнесін, танымын суреттейді.

Кітап ішіндегі «К�згі �олта�ба» деп аталатын ле�ге мені� кзім ерекше т�сті. «Б�л Ерболды� �олта�басы ой» дедім о�ы ан бойдан. Е� бастысы, б�л ле�де жала� дидактика жо�. Сентименальді сезімнен ада. Поэтикалы� кз�арас, ішкі гармония деген за�дылы�тар берік са�тал ан ле�де.

Жаба ы мір ар�ан т�сіп, к�зелді,А� жусан а �ырау �онып, сыз рді.Жыл �лдары ба�таласып �алды да,/айт�ан ��стар �анатында к�з лді.Б�л ле� тек к�з жайлы ана емес, мірді� зіндей

�сер �алдырады. Ал а�ын «Мен» деген ле�і ар�ылы з автопортретін жаса ан сы�айлы.

0л едім мен баталы,Сз ты�да ан аталы.Ша�шадай шар басыма,Атан шгіп жатады.Пай амбардан с�л тмен, патшадан с�л жо ары

а�ынды�ты� миссиясы �ашан же�іл болып еді. Ол �шін «А�с���ардай �шып, �азанаттай болдыру» керек. «Жау а атылар жебедей адырнаны керіп, �ылыш сзді ойнату» да а�ын �шін кредо болып �ала бермек.

«Поэзия ешкімге бережа� емес» болса да, а�ын ле�ге кіріптар. Егер, б�кіл д�ние а�ын �шін жа-саусыз �затыл ан �ыздай болып м��айса, жасаусыз �ызды� кімге �адірі бар? А�ындар – сз дертіне шалды��андар. Егер сз дертіне шалды�паса, �лы Абай да аталы сз айта алмай, /�нанбай байлы ына ана ие бол ан ауыл а�са�алы болып мірден тер ме еді. Немесе а�с�йек отбасында ту ан Байронны� д�ние �ызы ын ле�ге айырбастап несі бар.

/аша ан сзді ар�андап,К�містен ж�ген кигіздім. /амаулы ойды тал�андап,Д�лділ к�ілге мінгіздім, – дейді, а�ын «Сз»

деген ле�інде. Бар а�и�ат а�ын жа ында. Б�л жина�та кестелі тілмен �атар, кркем ой да бар. Жо�тан бар жасау ниетімен тыраштану, арзан сезімді жылтыра� сзге �осу жо�. Д�л осындай на ыз ле�дер �йтеуір бір шын а�ынны� �аламынан тууы керек еді, ол Ербол Бейілханны� �олта�басы болып тгілді. Хамит ЕСАМАН

Ша3изада 'бдік�рімовты кпшілік жа�сы біледі. Жа�сы білетіндігі ойлы ле�дерімен о�ырман есінде �ал ан, /ызылорда �о амды� телеарнасын ая ынан тік т�р ызды, тез уа�ыт аралы ында �ірдегі ал аш�ы пікірталасты� т�ра�ты ала�ына айналдыра білді. Оны� «/арлы аш», «Бай�о�ыр», «Тртк�л», «Гла-диатор» атты жыр жина�тары кітап д�кендеріне т�скен с�тте сатылып кетті. Ж�рт Ша3изада енді не жазар екен ала�дайды, мерзімді басылымдарда жариялан ан ле�дерін де ая ын жерге тигізбей о�иды.

Жа�ында а�ын а та ы да �лкен ілтипат крсетіліп, «/ызылорда �аласыны� ��рметті азаматы» ата ы берілді.

Ақынға құрмет

Аталмыш комедия осы театрда 2002 жылы режис-сер, Халы� �а3арманы 'зірбайжан М�мбетовті� сахналауымен ал аш рет �ойыл ан еді. Арада он жыл салып, жастар арасында ы махаббат, ауыл мен �алада ы мір кріністерін суреттейтін шы арма сахна а �айта оралды.

Жалынды жасты�. Айдай с�лу Айс�луды� ажарына ынты� жігіттер аруды іздеп ауыл а келеді. Арманында тек Айс�луды а�са ан «серілер» �айна ан е�бекке �алай араласып кеткендерін білмей де �алады. Кп �замай �р�айсысы арманында ы аруды� ж�регіне жол табады. Біра� ол арулар м�лде б�лар іздеген Айс�лу емес. Сонда �алай? Жауабын білгі�із келсе спектакльді тамашала�ыз. Шым-шытыры� �ызы�ты о�и алар а толы �ойылым �серлі �ндерге �ласып, махаббат хи-каясынан сыр шертеді. Құралай НҰРҒАЛИҚЫЗЫ

«Қыздар-ай!..» Қ.Қуанышбаев атындағы академиялық

қазақ музыкалық драма театрында ақын Қуандық Шаңғытбаев пен режиссер Қанабек Бәйсейітов шығармашылығындағы «Беу, қыздар-ай» атты туындының, заманауи үлгіде «Қыздар-ай» деп өзгертілген комедиясының премьерасы өтті.

заттар жасаймын,– деп т�сіндіреді. Оны� айтуынша, балшы�ты� да т�рлері болады. /ызыл, а�, кк т�сті саздар кездеседі, ��рамдары да �р т�рлі болып келеді. /ажетті балшы�ты іздеп табуды� зі о�ай ж�мыс емес. Кп майлы болып кетпеу керек. Тасы кп болма аны жн. Gзіні� ��рамын �арап, бай�ап аламыз.

Автор зіні� к�іл-к�й сезімін ту ан жеріні�, т�р ылы�ты �аласыны� с�лулы ына деген с�йіспеншілігін ерекше шабытпен жеткізеді. Оны� нер туындылары Австралия, Америка, Германия, Грузия, Дания, Италия, Канада, Ресей, Украина, Франция ж�не т.б. шетелдерді� жеке коллекцияла-рында са�тал ан.

Келушілерді сезіміні� си�ырымен баура ан Тілеужан Батановты� «Сезім» жеке крмесі м�ражайда 7 желто�саннан 2013 жылды� 3 а�панына дейін ж�мыс істейді. Алтынай НАСЫР

бейсенбі18 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 22 23 25 27 28 29 3005 26 31 ÄÐ ÀÉÂ

Әнші Зарина Омарованың Астанаға қоныс аударғанына көп бола қоймаса да, ол бұнда бірде-бір рет «жол апатына ұшыраймын-ау» деп қорықпағанын айтады. Өнер иесі бұл сенімге жүргізушілік мол тәжірибесі мен бас қаланың жол-көлік ережесінің қатаң сақталуының арқасында ие болған екен. Расында, кейіпкеріміздің көлікті сағатына 40 шақырым жылдамдықпен айдап, жолда ерекше сақ екенін өз көзімізбен көрдік. Кенесары көшесінің бойынан бізді өзінің «Лексусына» мінгізіп алған ол, әңгімесін төмендегіше тарқатты: – М�шинені 2000 жылдан ж�ргізе бастадым. Содан бері

он екі жыл �ткенін ескерсек, �зімді білікті ж�ргізушілерді� �атарына жат�ызуыма болатын шы�ар. Алматыда�ы �йімізді� жанында орналас�ан автомектепке �ш ай бойы барып, ж�ргізуші ку�лігін ал�анмын. Сол кезде 18 жаста�ы Заринаны� ерінбей-жалы�пай, жол ережесін игергенін де айта кету керек.

– «Апат айтып келмейді» дейді �ой... – И�, д%рыс айтасыз. &анша жерден жол-к�лік

ережелерін жа�сы білеміз десек те, «авария�а» тап болаты-нымыз шынды�. (з басым оны Алланы� жіберген сына�ы деп есептеймін.

)мытпасам, 2005 жылы сондай жа�ымсыз о�и�а�а тап бол�анмын. Алматыда т�н мезгілінде ойда-жо�та бір «иномаркамен» со�ты�ысып, су жа�а «Тойотаммен» �имай-�имай �оштас�аным бар. &арсы тарапты� �ателікке бой алдырып, б%рылыста жол бермегенінен �ос к�лік те келмеске кетті (к�ліп). 3рине, ол кезде к�летіндей жа�дайда бол�анымыз жо�, азын-аула� дене жара�атын алып, аурухана�а т�скеніміз �лі есімде. (рескел ереже б%з�ан азаматты� бала-ша�асы бар екен, одан материалды� шы�ынымды �ндіріп алма�аным да сонды�тан. «&аза�пыз �ой» деп, кешіре салдым...

– Он екі жылды� ішінде �анша к�лік, �зі�із айтпа�шы, келмеске кетті?

– Жол апатыны� кесірінен ж�ргізуге жарамай �ал�аны – жал�ыз сол. &ал�анын �зімні� �алауыммен ауыстыр-дым. Ш�кір, б�гінге дейін 5 «автоны» тізгіндедім. Оны� ал�аш�ысы – «Мазда» болса, одан кейінгі �шеуі – «Тойо-та». Ал �азіргі та�да, �зі�із к�ргендей, «Лексусты�» иесімін.

–«Тойота» маркалы «темір т�лпарды�» �атарынан �шеуін тізгіндеуі�ізді� сыры неде?

– (йткені, жайлылы�ы %нады. Бай�аса�ыз, «Тойотаны�» салоны ы��айлы жабды�тал�ан �ой. Оны� �стіне, б%л марка�а тиесілі �осал�ы б�лшектер де елімізде к�птеп са-тылады �рі ба�асы к��іл к�ншітерлік. 3йел адамы бол�ан

МАИ қызметкері «ән салып берші» дегені...

Зарина

Зарина

ОМАРОВ

А,ОМА

РОВА, ән

ші:

әнші:

Detroit Free Press басылымыны� жазуына �ара�анда, компания жа�а Jeep Grand Wagoneer м�шинесін 2014 жылды� со�ы мен 2015 жылды� ая�ында %сынатын к�рінеді. Басты жа�алы� мынада: джип �ш �атар орынды�тармен жара�тандырылады.

Grand Cherokee к�лігіні� т%�ыры пайдаланыл�ан жа�а н%с�а 2013 жылды� �а�тар айында Детройт автосалонын-да к�рсетіледі деп к�тілуде.

Еске сала кетейік, Jeep Grand Wagoneer ал�аш рет 1961 жылы шы�арылып, 1991 жыл�а дейін еш�андай �згеріске %шырама�ан. Б%�ан дейін

2014 жыл�а �арай Jeep нары��а т�рт бірдей жа�а н%с�асын шы�арады деп хабарлан�ан болатын. Ж�не компания Еуропада жылына 125 мы� м�шине сатуды жоспарлауда.

Таныс Jeep қайта оралды

Я�ни, америкалы� к�лікті бір адам игілігіне жаратса, ресейлік к�лікті он адам меншігіне айналдыр�ан.

Auto Motor und Sport басылымыны� хабарла-уынша, орыс к�лігі Cadillac CTS м�шинесінен бас�а Lexus IS, Subaru BRZ, Citroen C6, Renault Latitude, ж�не Lamborghini Gallardo сия�ты м�шинелерді де басып оз�ан.

Жыл басынан бері немістер 112 Ресей к�лігін сатып алса, Cadillac CTS м�шинесін 45 адам �ана меншіктеген. Бір �ызы�ы бірер ай б%рын Lada Priora-ны� �ш данасы �ана сатыл�ан екен.

Өткен қараша айында Германия тұрғындары Lada Priora көлігін Cadil-lac CTS мәшинесіне қарағанда он есе артық сатып алыпты.

Немістер Lada-ны жақсы көреді

«Крутой» Porsche 911Porsche компаниясы жаңа 911 GT3 Cup көлігінің нұсқасы туралы ақпарат таратты.

Porsche 911 GT3 Cup к�лігі 3,8 литрлік алты цилиндрлі двигательге ие, �уаты 460 ат к�шіне дейін барады.

Оны былай �ой�анда, Porsche Motorsport диаметрі 18 дюймдік жарыс�а арнал�ан т%тас дискіні� жа�а жобасын жасады. К�лік жа�а тежегіш ж�йесімен де ерекшеленеді. М�шинені жасаушылар ж�ргізушіні� �ауіпсіздігін де ойластыр�ан. Аударыл�ан немесе со�ты�ыс�ан жа�дайда оны к�лікті� жа�а каркасы, ожау т�різді ж%мса� орынды�ы са�тайды.

Жа�а к�лікті� ба�асы да жа�аны %статады - 181 200 еуро. Болаша�та Porsche Mobil 1 супер кубогы жарысына �атыстырылады.

Ең жүйрік PoloVolkswagen компаниясы Polo R WRC хэтчбек көлігінің алғашқы ресми ақпаратын жариялады.

Б%л м�шине 2,0-литрлік TSI т�рт цилиндрлі турбодвигательмен жара�тандырыл�ан. Моторыны� �уаты 220 ж�не 350 ат к�шіне те�. Алты де�гейлі берілістер �орабы ар�асында 100 ша�ырымды� жылдамды�пен �оз�алады ж�не б%л 6,4 секунд ішінде ж�зеге асады.

Салма�ы - 1324 келі. К�лікті� сырт�ы т�рі алды��ы �лкен бамперді�, арт�ы жа�та�ы �сті�гі спойлерді�, 18 дюймдік же�іл дискісіні� ар�асында ерекше к�рінеді.

Volkswagen Polo R WRC 2013 жылы наурыз айында Женевада �тетін автосалонда ресми т�рде к�рсетіледі. Неміс м�шине жасаушыла-ры �азірді� �зінде тапсырыстар алып �ой�ан екен. К�лікті� ба�асы Еуропада 33 900 еуро т%рады. Ж�не бар жо�ы 2500 данамен �ана шы�арылады.

со�, о�ан да м�н береміз (к�ліп). – �лде атал�ан «Тойоталар» тарту етілгендіктен,

«тартымды» бола т�сті ме?.. –19-20 жаста бол�анымда, талай жігіттер келіп,

«ма�ан т%рмыс�а шы�са�, м�шине алып беремін» деген. 3йткенмен, ондай %сыныстан бірден бас тартатынмын.

Е� ал�аш�ы к�лігімді ата-анам сыйласа, со��ысын жолдасым ту�ан к�німе табыс етті. Ал сіз айт�ан «Тойо-таларды» �ншілік табысыма сатып ал�анымды тілге тиек етсем деймін.

– Жолда орын ал�ан �ызы�ты о�и�а�ызбен б�ліссе�із.

– Осыдан 2-3 жыл б%рын Алматыда естен кетпес о�и�аны басымнан кешірдім. 3деттегідей орталы� к�шелерді� бірінде к�лікпен келе жатсам, кенеттен МАИ �ызметкері то�татты. Еш�андай т�ртіп б%зба�анымды іштей біліп т%рмын, біра� полиция �ызметкеріні� б%йры�ын орындамау �айда-а-а?! Содан м�шинеден т�скенім сол-а� екен, �лгі жігіт мені бірден таны�анын, �ндерімді с�йіп ты�дайтынын айта ж�нелді. Іле-шала оны� «еш�андай т�ртіп б%з�ан жо�сыз. Жай сізді жа�ыннан к�рейін дегенмін. Бір �нді орындап берсе�із...» деген �ол�асын естігенде, сас�анымнан не айтарымды білмей, 5 минуттай а�-та� болып �ал�анымды мойындай-мын. Айтып-айтпай не керек, оны� б%л тілегін орындай алмайтынымды жеткізіп, концертке келуін с%радым.

К�шеде �н сал�аным �ызы� �ой... – Елордалы� алатая�тылармен �алайсыз? –К�пшілігі танып, хал-жа�дайымды с%райды. (з

кезегінде мен де олар�а аманды� тілеп жатамын. Жол-да �лдебір �ателік жасап �ойсам, «�афу еті�із» деп, б�ріні� білместіктен орын ал�анын айтып ба�амын. Неге десе�із, астаналы� болып жат�анымыз енді �ой. Дегенмен, Астананы� сол жа�алауын жа�сы білемін деп айта аламын.

Әңгімелескен Айбек СЕРІКҰЛЫ

Jeep компаниясы бір кездері аты шыққан аңыз нұсқаларының бірі —Grand Wagoneer көлігін қайта шығармақшы.

бейсенбі 19НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 2822 23 25 27 29 3005 26 31ÁÈÇÍ Å Ñ

ЕХРО-2017: Алаштың айтулы жеңісі

Астанада өткізілетін ЕХРО-2017 – Орталық Азия және ТМД аймағындағы мемлекеттерде тұңғыш түндігін түрген халықаралық көрме. Мәселенің мәнісіне келсек, әлемдік ауқымдағы әмбебап көрме өткізу кез келген елдің уысына түсе беретін олжа емес.ЖЕТІСТІК КӨРСЕТКІШІ

Халы�аралы� крме бюросыны� EXPO-2017 крмесін Астана �аласында ткізу туралы шешімі 2012 жылды� 22 �арашасында Халы�аралы� крмелер бюросы Бас ассамблеясыны� 152-сессиясында шы�арылды. Халы�аралы� крмелер бюросы – 161 м�ше мемлекеттен т�ратын жа!анды� �йым. Сйтіп, �йым жасырын дауыс беру жолымен EXPO-2017 крмесі ткізілетін �аланы аны�тады.

2017 жылы EXPO Халы�аралы� мамандандырыл�ан крмесін ткізуге екі �ала – Льеж бен Астана �алалары �мітті еді. Льеж �аласыны� арты�шылы�ы, EXPO крмесін Бельгия з жерінде 6 рет ткізген. Б�кіл (лем бойынша дипломатиялы� ма�ыздылы�ы жо�ары, дамы�ан мемлекет ретінде Бельгия басым дауыс�а ие болуы (бден м�мкін еді. Еуропаны� �а� ортасында�ы Бельгияны� географиялы� орналасуы крме ткізуге де �олайлы болатын. Дегенмен Астананы� асы�ы алшысынан т�сті.

Астана осы айтулы же�іске �ол жеткізуден с(л �ана уа�ыт б�рын, я�ни 20 �арашада Парижде Бельгия мен 3аза�стан арасында жарыссз ткізілді. Астана (кімі Иман�али Тасма�амбетов осы шешуші жиында елорданы болаша��а �мтыл�ан, жастарды� �аласы ретінде сипаттады. 3аза�станны� жас елордасы жасты� жалын�а толы, ол асыл арман�а жетелейді, бізді� арты�шылы�ымыз да сонда, деген еді. Астана (кімі �ала жас бол�анымен, Е3Ы;-ны� Саммиті, 3ыс�ы Азия ойындары, <лемдік ж(не д(ст�рлі діндер кшбасшыларыны� съездері сия�ты (лемдік ау�ымды шараларды табысты ткізгенін атап крсетті. 14 жыл ішінде Астана ж�з жылда жететін жетістіктерге жетті. «Осы уа�ыт ішінде т�р�ындарыны� саны 2,5 есеге, айма�ты� жалпы нім клемі 90 есеге сті. 3аланы дамыту�а 30 есе кп инвести-ция тартылды ж(не нерк(сіп ндірісіні� клемі 11 есеге �л�айды», деді Астана (кімі.

ЕХРО КӨРМЕСІНІҢ ТАРИХЫТ���ыш (мбебап халы�аралы� крме 1851 жылы Лон-

донда ткізілді. 1889 жылы Парижде ткен іс-шараны� н(тижесінде д�ниеге (йгілі Эйфель м�нарасы т(б(рік болып �алды. Халы�аралы� крме сондай-а�, ата�ы (лемге м(ш!�р Вена, Брюссель, Сент-Луис, Амстердам, Бар-селона, Турин, Филадельфияда із �алдырды. 3аза�стан ХКБ �йымы �атарына 1997 жылы �абылданса, 7 жыл клемінде ХКБ крмесіне �атысудан т(жірибе жина�тап та �лгерді. 2005 жылы Жапонияны� Аичи �аласында ткен крмеге �атысса, Испанияны� Сарагос �аласында ткен EXPO-2008 крмесінде 3аза�стан павильоны С санаты бойынша ІІІ орын�а ие болды. Ал 3ытайды� Шанхай �аласында�ы EXPO-2010 крмесінде 3аза�стан павильонын жарты миллионнан астам адам тамашала-ды. А�ымда�ы жылы 3аза�стан О�т�стік Кореяны� Ёсу �аласына ткен EXPO-2012 крмесіне де белсенді �атысты. Ал осынау (лемні� азуын ай�а білеген мемлекеттерімен б(секелесе, з елінде крме ткізу ���ы�ын же�іп алуы Астана м(ртебесіні� (лемдік �ауымдасты�та�ы іргелі орнын ай�ындайды.

Кп жыл�ы тарихы бар крмеде техникалы� ж(не технологиялы� жетістіктер, о�ан м�ше елдерді� тари-хы, д(ст�рі мен м(дениеті паш етіледі. <лемні� барлы� мемлекеті здеріні� е� �здік технологиялы�, �ылыми,

Қайыры күшті бағдарлама

«Даму» Кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ мәліметіне қарағанда, «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасын жүзеге асыру үшін мемлекеттік бюджеттен 2010-2012 жылдар аралығында 26,4 млрд. теңге көлемінде қаржы бөлінді.Ба�дарламаны ж�зеге асыру кезе�інде

к(сіпкерлерге тленген субсидия клемі 24,1 млрд. те�гені ��раса, осы уа�ыт аралы�ында к(сіпкерлерден бюджетке 58 млрд. те�ге клемінде салы� ��йыл�ан.

Ба�дарламаны ж�зеге асыру екі ба�ытта рбуде: к(сіпкерлерді �аржылы� ж(не �аржылы� емес �олдау. К(сіпкерлерді �аржылы� �олдау аясында несие портфеліні� клемі 300 млрд. те�геден астам 1815 жобаны субсидиялау бойынша келісімшарт�а �ол �ойыл�ан. Оны� ішінде 93 жоба�а кепілдеме берілген.

Ең қуатты локомотивАстанада Елбасы Көліктег і т е х н о л о г и я л а р ор т а лы ғын аралап , Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі мен «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның және аймақтардағы бірқатар инновациялық жобалармен танысты.

Ал елордада жа�а электровоз ��растыру за-уытын іске �осу салтанаты барысында Прези-дентке оны� ал�аш�ы німі крсетілді. «KZ8A» нміріндегі �аза�станды� ж�к электровозы 9 мы� тонна�а дейін тартатын (лемдегі е� �уатты локомотивтерді� бірі болып табылады. Жа�а зауыт Кеден ода�ыны� барлы� ке�істігін электровоздармен �амтамасыз ете алады. Президентті� айтуынша, со��ы 2,5 жылда елімізде 550 жа�а к(сіпорын ашылып, ж�здеген мы� ж�мыс орны пайда болды. Ал т(уелсіздік жылдары 3аза�станда ТМД ке�істігінде болма�ан ж�мыс ау�ымы ат�арылып, 1100 ша�ырым теміржол ��рылысы салын�ан.

ЖӨӨ жоғарылап келедіАстанада 2012 жылдың бірінші жартыжылдығында өндірілген жалпы өң ірл і к өн ім үле с і жалпыреспубликалық көлемде 8,7 пайызды құрады.

Осы крсеткіштен елорда еліміз бойынша – �шінші орында. 3алалы� Экономика ж(не бюджеттік жоспарлау бас�армасыны� басты�ы Жанат Н�рпейісовті� сзіне �ара�анда, Астанада ЖWW клемі 2012 жылды� бірінші жартыжылды�ында 1 трлн. 86 млрд. те�геге жетті. Б�л 2011 жылды� осы кезе�імен салыстыр�анда 221 млрд. те�геге арты�.

Бас�арма басты�ыны� айтуынша, 2012 жылды� �а�тар-�азан айларында �аланы� ндірістік к(сіпорындарында 152 млрд. те�геге нім ндіріліп, �ызмет крсетілген. Ша�ын ж(не орта бизнес саласында жалпы клемі 834 млрд. те�гені� німі ндіріліп, ж�мыс ат�арылды, �ызмет крсетілді. Б�л ткен жылды� осы кезе�імен салыстыр�анда ндіріс клеміні� 101,3 пайызын ��рады.

м(дени жетістіктерін осы крмеде паш етуге тырысады. 2008 жылы EXPO крмесі 650 мы� т�р�ыны бар Сарагос �аласында ткізілді. Н(тижесінде 61,7 мы� шаршы метрді �амтитын павильон салынып, 20 мы� ж�мыс орны ашыл�ан, ал инфра��рылым мен ��рылыс�а ��йыл�ан инвестиция клемі 1,5 млрд. еуроны ��ра�ан. Сарагос �аласында�ы осы крме кешендері кейіннен Халы�аралы� су м(селелерін зерттеу жніндегі �ылыми орталы��а айналды.

ЕЛОРДАНЫҢ ƏЛЕУЕТІ АРТАДЫ2017 жылы Астанада �ш ай клемінде, маусымны�

10-нан �ырк�йекті� 10-на дейін созылатын EXPO-2017 «Болаша�ты� энергиясы» деген та�ырыпта теді.

Мемлекет басшысы ЕХРО-2017 крмесін Астанада ткізу туралы шешімді тарихи о�и�а деп ба�алады. Крме б�кіл (лемге �аза�станды� баламалы энергия саласында�ы а�ыл-ой крмесі ретінде танылма�. Б�гінде отанды� �алымдар энергияны� баламалы кзі ретінде жел �уатын толы� зерт-теп, желдік атласты жасап шы��аны м(лім. Ал б�л салада бізге б(секелестер, (рине, жетіп-артылады. Д�ниеж�зі ірі �алымдарыны� баламалы �уат кздері туралы тол�амды ойлары 3аза� жерінде т�сау кеспек. Демек, згені� озы� т(жірибесін �йренуді� �тымды жолы осы. ЕХРО-2017-ден кейін 3аза�станда баламалы энергия кздеріні� д�ниеж�зілік орталы�ы ашылады. Б�л – бір.

Д�ниеж�зілік крмені ткізу 3аза�стан елін (лемдік �ауымдасты� алдында абыройлы етпек. <лемге таныл�ан, ы�палды елге инвестиция молынан ��йылатыны та�ы м(лім. Дамы�ан елдердегі ндіріс иелері з озы� техно-логиясын тек сенімді жерде тарату�а ы�ыласты екендігі бесенеден белгілі. Б�л – екінші арты�шылы�.

«Мы� рет естігеннен, бір рет крген арты�». Орталы� Азия мен ТМД-да т���ыш ірі іс-шара ткізуге �абілетті ел �андай екен деген сауал (лемді аралап круге ��мар �ауымды Ар�а тсіне �арай еріксіз жетелейтіні сзсіз. Б�л 3аза�станда туризм индустриясы �ар�ынды дамиды деген сз. Б�л – ж(не бір арты�шылы�.

Та�ы бір игілік, елорданы� инфра��рылымы мен халы��а �ызмет крсету саласы к�рт дамиды. Ж(не б�л жа�сылы� барлы� �ірге бірдей ж��ысты болма�. Крме ткізу �шін салынатын павильондар, инфра��рылымды� нысандар ж(не бас�а да ��рылыстар Астанада жа�адан мы�да�ан ж�мыс орнын ашу�а м�мкіндік береді. Я�ни, халы�ты� (л-ау�аты жа�сарып, ша�ын ж(не орта бизнес ркен жаяды. Осы �ш ай мерзім ішінде ж�здеген елден ж(не онда�ан (лемдік �йымдардан кілдер келеді. Ал крмені тамашалау�а кем дегенде 5 млн. адам �атыспа�.

Астана �аласыны �кімі Иман�али Тасма�амбетов к�рме кешеніні ау�ымды жоба болатынына сенімді. Астана �кімдігі к�рме �ткізуге арнап, жалпы ауданы 113 гектар жер телімін белгілеп отыр. Соны ішінде 25 га – кешенні �зі, �ал�ан б�лігі к�лік �ою�а, сырт�ы жабды�тау�а, сондай-а� EXPO-�алашы��а арнал�ан. Ал к�рме �алашы�ы EXPO �ткізілген со да пайдала-нылады. Болаша� �алада EXPO к�рмесін �ткізген со �ылым, таби�ат, м�дени м%ра орталы�тары орналасатын к�пбейінді кеістік �%рылма�. Б%л орын EXPO-2017 атауына ие болып, оны ауданы елорданы дамыту жос-парына енгізілді. Гүлшат ХАМИТ

бейсенбі20 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 22 23 25 27 28 29 3005 26 31 À Қ Ï À Ð À Ò

Ақиқатқа айналған арман10 желтоқсан күні Астанадағы

Бейбітшілік және келісім сарайында Ақмола қаласының тәуелсіз мемлекетіміздің жаңа елордасы болып жариялануына 15 жыл толуына орай «Ақиқатқа айналған арман» атты салтанатты кеш өтті. Бұл кешке ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев келіп, кештің құрметті қонағы болды.

Салтанатты кешті� ашылуында с�з ал�ан елорда �кімі Иман�али Тасма�амбетов Мемлекет басшысын астаналы�тарды атынан ��тты�тап: «Сол кезді� �зінде Сіз астананы к�шіру ж�нінде батыл шешім �абылдап, бос с�зге уа�ыт алдыр�ан жо�сыз, б#кіл халы�ты� �олдайтынына ж�не та�дал�ан жолды� д�рысты�ына еш�ашан к#м�ндан�ан жо�сыз. Б�л Президентті� к�реген де бірегей а�ыл-ойымен �штас�ан шын м�нінде ма�ызды тарихи шешім болды. М�ндай шешімді жасампаз �лтты� шынайы к�шбасшысы �ана ж#зеге асырады», – деді.

Концерт �ала дамуыны� негізгі кезе�дерін бейнелеген

бейнефильммен басталды. Осы атаулы к#нні� ��рметіне сахнада белгілі �нер шеберлері Роза Рымбаева, Алтынай Жорабаева, М�дина С�дуа�асова, Маржан Арапбаева, 3лішер Каримов ж�не бас�а да �нерпаздар Астананы �нге �осты.

Осыдан он бес жыл б�рын 4Р Президенті Н�рс�лтан Назарбаевты� 1997 жыл�ы 20 �азанда�ы Жарлы�ы бой-ынша А�мола �аласы 1997 жылды� 10 желто�санынан бастап 4аза�станны� астанасы болып жариялан�ан еді.

Мектептер салынып, балабақшалар көбейедіЕліміздің бас шаһарында халық

санының артуына орай жаңадан салынған ғимараттар, білім ордалары, медициналық мекемелер, сауда ойын-сауық орталықтары мен тұрғын үй кешендері көбейіп келеді.

Жа�ында Астанада�ы №6 �алалы� емхана О�т#стік-Шы�ыс ша�ынауданында�ы жа�адан пайдалану�а берілген амбулаториялы�-емхана кешеніне к�шірілді. Бір ауысымда 350 ересек адам мен 150 баланы �абылдайтын м#мкіндігі бар кешен заманауи техни-калармен жабды�тал�ан. Маммографиялы� ��рыл�ы, компьютерлік томография, ультрадыбысты ж�не функ-ционалды диагностика, 3 ота жасайтын б�лмелерді� барлы�ы да заман талабына сай �ызмет к�рсетеді.

Астана �аласы бойынша жыл сайын 18 000-�а жуы� н�ресте д#ниеге келсе, оларды� заман талабына сай �сіп, т�лім алуы да назардан тыс �алып отыр�ан жо�.

Б#гінде �ала к�лемінде 52 жекеменшік, 69 мемлекеттік балаба�ша ж�мыс жасайды. Келесі жылдан бастап та�ы да 2 балаба�ша �з ж�мысын бастау�а дайын т�р.

Астана �алалы� білім бас�армасыны� басты�ы 3сима Бимендинаны� айтуынша, 2013 жылы 6 балаба�шаны� ��рылыс ж�мыстары жал�асып, 4 балаба�шаны� ��рылысы басталып, барлы�ы 10 мемлекеттік балаба�ша ашылады деп к#тілуде.

Сондай-а�, келер жылы 600 орынды� №19 орта мектепті� жа�а �имараты пайдалану�а дайын т�р. Жа�а �имаратта химия, информатика, биология, физика кабинеттері де заман талабына сай етіліп жабды�тал�ан.

Б#гінде Астанада 86 663 мектеп о�ушысы білім алады. Алайда, елордамыз�а �оныс аударушыларды� к�птігіне байланысты мектептерде орын жетіспеушілігі м�селесі �лі де толы� шешімін таппай т�р. Осы м�селені шешу #шін 2013 жылы 3 мектеп, 2014 жылы 6 мектеп, 2015 жылы 6 мектеп салынатын болады.

Салыққа бәрі жауаптыҚазақстан Республикасының салық заңнамасы салық салу

принципіне негізделеді. Салық төлеуші салық міндеттемелерін орындауға, ал салық агенті салықты есептеу, ұстап қалу және аудару бойынша міндеттемелерді Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес толық көлемде және белгіленген мерзімде орындауға міндетті.

Сондай-а�, салы� за�намасына с�йкес салы� т�леушіні� салы� ор-ганында тіркеуге т�руы, салы� салу нысанын ж�не (немесе) салы� салу�а байланысты нысанды аны�тауы, салы�ты ж�не бюджеттегі бас�а да міндетті т�лемдерді санауы, салы� нысандарын �йымдастыруы, салы� тіркелімін есептемегенде белгіленген мерзім ішінде салы� органдарына салы� нысандарын �сынуы ж�не салы� ж�не бюджетке т�ленетін бас�а да міндетті т�лемдерді т�леу міндеттілігі танылады.

Мемлекет салы� �ызметі органыны� атынан салы� т�леушіден оны� салы�ты� міндеттемелеріні� толы� к�лемде орындалуын талап етуге ���ылы, ал салы�ты� міндеттеме орындалма�ан ж�не тиісті де�гейде о р ы н д а л м а � а н ж а � д а й д а о н ы �амтамасыз етуді� т�сілдерін ж�не атал�ан Кодексте �арастырыл�ан т�ртіппен м�жб#рлі орындау шарасын �олданады.

Жыл сайын – 7000 маманЕлордамыз Астанада техникалық және

кәсіптік білім беретін 35 оқу орнын жыл сайын 7000-нан аса жұмысшы маман бітіріп шығады екен.

Б�л туралы 3леуметтік-м�дени даму т�ра�ты комиссиясы т�ра�асыны� орынбасары Эльмира Суханбердиева м�лім етті.

Т�ра�а орынбасарыны� айтуынша, �аланы� техникалы� ж�не к�сіптік білім беру орындарында дайындал�ан мамандар�а деген с�раныс жо�ары к�рінеді. Б�л дегені�із – елордада�ы к�сіптік білім беру орындарыны� сапалы� к�рінісіні� д�лелі болса керек.

Тың идеялар – TED-те!Бұдан былай әлемге әйгілі TED дәрістері

көрерменге «Білім» телеарнасы арқылы жол тартпақ. Бас-аяғы қырық тақырыпты қамтитын халықаралық конференцияның 200 лекциясы тұңғыш рет қазақ және орыс тілдеріне аударылып, эфирде көрсетіледі.

TED – �лем саясаткерлеріні�, к�сіпкерлерді� ты� идеяларын таратуды ма�сат т�тып, жылда конферен-циялар �йымдастырумен айналысатын халы�аралы� �ор. Зияткерлік ала�ы жа�алы��а жаны ��штар жандарды �ызы�ты бастамалармен таныстыруды �з міндетіне ал�ан.

–К�рермендерге осындай жобаны �сыну�а м # м к і н д і к т у � а н ы н а � т е � у а н ы ш т ы м ы з . TED д�рістеріні� телевизиялы� ж�не online к�рсетілімдеріне ал�аш р��сат ал�ан тек біз �ана. Б�л к�рсетілімдер танымды� таратылым мен т�жірибе алмастыру�а зор м#мкіндік тудырады, –дейді «Білім» арнасыны� директоры Kазиза Жаппарова.

«Kылым. Lнер. М�дениет» деген с�здерді� �осындысынан білдіретін TED – �лемні� кіл мы�тыларыны� басын �ос�ан. М�селен, Билл Гейтс, Эл Гор, Гордон Браун, Википедияны� негізін �алаушы Джимми Уэйлс сынды танымал т�л�аларды� жа�алы�тары сол ала�да жария етілген. Келісімге �ол жеткізген отанды� «WikiBilim» �о�амды� �оры жетекшілері TED д�рістеріні� �рпа��а берері мол деп отыр.

Оқушылар актермен кездестіАс т ан а қ ала сы № 5 9 мек т еп -

лицейінде Президент күніне орай іс-шара ұйымдастырылды. Шараға Қ.Қуанышбаев атындағы қазақ драма театрының актеры Қуандық Қыстықбаев арнайы шақырылып, жоғары сынып оқушыларымен ой бөлісті.

Н�рлан Ж�маниязовты� «Тере� тамырлар» �ойылымында Елбасы р�лін сомда�ан актермен кездесу о�ушыларды� �ызы�ушылы�ын оятты. 4уанды� 4апсала��лы �зіні� актерлы� шеберлігінен #зінділер к�рсете отыра, сомда�ан �р р�ліні� �ызы�ы мен �уанышын ��гімелеп берді.

4ызы�ты кездесу барысында о�ушылар кино, театр саласында ойландырып ж#рген м�селе т��ірегінде пікірлерін білдірді. Актер-Елбасыны �з к�здерімен к�рген о�ушылар �она�тан �олта�ба алды.

«Салы� ж�не бюджетке т�ленетін бас�а да міндетті т�лемдер тура-лы» (одан �рі Салы� Кодексі) 4Р Кодексіні� 31-бабына с�йкес, салы� міндеттемелерін орындау егер атал�ан Кодексте бас�аша �арастырылмаса, салы� т�леуші ар�ылы ж#зеге асы-рылады.

С а л ы � т � л е у ш і с а л ы � міндеттемелерін орындау кезінде келесі міндетті орындайды:

1) салы� органында тіркеу есебіне т�рады;

2) салы� салынатын нысандарды� ж�не (немесе) салы� салумен байланы-сты нысандарды� есебін ж#ргізеді;

3) салы� салу нысандары ж�не (не-месе) салы� салумен, салы� базасымен ж�не салы� м�лшерлемесімен байла-нысты нысандарды есептеу, салы� со-масы ж�не бюджетке т�леуге жататын бас�а да міндетті т�лемдерді, сондай-а�, ол бойынша ал�ы т�лем ж�не а�ымда�ы т�лемдерді атал�ан Кодексті� ерекше б�лігіне с�йкес есептейді;

4) салы� тіркелімін есептемегенде салы� нысандарын салы� �ызметі органдарына белгіленген т�ртіппен ��рып, �сынады;

5) есептелген ж�не аударыл�ан салы� сомалары ж�не бюджет-ке т�ленетін бас�а да міндетті т�лемдерді, салы� ж�ніндегі ал�ы т�лем ж�не а�ымда�ы т�лемдерді атал�ан Кодексті� ерекше б�лігіне с�йкес т�лейді.

С а л ы � т � л е у ш і с а л ы � міндеттемелерін мерзімінен б�рын орындау�а ���ылы.

Салы�, бюджетке т�ленетін бас�а да міндетті т�лемдер, �леуметтік аударымдар, міндетті зейнета�ы жар-наларын салы� т�леушіні� у�кілетті �кілі ж#зеге асыратын болса, атал�ан Кодексте белгіленген жа�дайда т�лем ��жаттарында а�ша аударушыны� тегі, аты, �кесіні� аты (ол бар бол�ан жа�дайда) немесе салы� т�леушіні� атауы ж�не оны� с�йкестендірме н�мірі к�рсетіледі.

Салы� т�леушіні� салы� т�леу бой-ынша салы� агенті ар�ылы орындал�ан салы�ты� міндеттемелері салы� �стал�ан к#ннен бастап орындал�ан болып есептеледі.Рәбиға АМАНТАЕВА,

Есіл ауданы Салық басқармасының бас маманы

бейсенбі 21НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 2822 23 25 27 29 3005 26 31

–Алматы малдрігерлік институтыны� екінші кур-сында о�ып ж�рген кезім. А б а й м е н С е й ф у л л и н к�шелеріні� �иылысында!ы №2 жата�ханада т$рамыз, сонда �зін-�зі бас�ару комитетінде тазалы� сек-т о р ы н б а с � а р а т ы н м ы н . %аза�стан Компартиясы Орталы� Комитетіні� Пле-нумы бол!ан 16-сы к�ні кешкісін жата�хана!а бір топ жігіт келді. «Естіді�дер ме? Б�гін пленумда %онаевты орнынан алып, Колбинді сай-лады. Ерте� со!ан наразылы� білдіріп, ала�!а шы!амыз, �алай �арайсы�дар?» деді. Біз с�зге келмей «барамыз» дедік.

Тазалы� секторы бол!ан со� барлы� б�лмені аралай-мын !ой, соны пайдаланып,

студенттерді тегіс

«Савицкийдің ісін» маған да телігенЖелтоқсан көтерілісі

кезінде небәрі жиырма жасында жаламен істі болып, тергеу мен 5 жыл түрме тозағын көрген Жәлел Әуезұлы сол бір ауыр күндердің сыры толық ашылған жоқ деп есептейді. Көрген қорлығы жігерін мұқата алмаған азамат бізбен ой бөлісті.Жәлел ӘУЕЗҰЛЫ:

Ç Å Ð Ä Å

�$ла�тандырдым. Ертесіне са!ат 8-9 шамасында топ болып ала�!а барды�. Тып-тыныш. Ешкім жо�. Біршама уа�ыттан кейін !ана ар!ы жа�тан шеру жасап келе жат�ан %азГУ-ді� �ыз-жігіттері к�рінді. Олармен �осылып к�ше жа!алап, ндетіп ж�ре бердік. Ойда �ауіп жо�. Т�с ауа ел басшылы!ы мінберден к�ріне бастады. Милициялар мен солдаттар да т�бе к�рсетті. «Не істеп т$рсы�дар? Тара�дар!» !ана бріні� айтатыны. Бізді� �ой!ан та-лабымыз, бар �алауымыз - алдымыз!а %онаевты� �зі шы!ып, неге кеткенін т�сіндіруі. %онаев жо�. Содан кейін мінберге шы��андар «Міне, �аза�тар бармыз !ой, тара�дар» десіп жатты.

– Ала�да�ы жастарды� сол кездегі ашу-ызасы ту-ралы не айтар еді�із?

–Бірте-бірте халы� к�бейді. %$р с�зге �ызу�анды жа-стар к�не �оя ма? Ешкім �оз!алмады. «%онаев шы�сын» – бітті. С�йтіп, рлі-берлі ала�да ж�рген к�нде, шама-сы кешкі сегіз-то!ыз болуы керек, топты� бір жа!ынан «ойбай $рып жатыр» деген с�з суыт естілді. %араса�, сол-даттар �оршап ал!ан екен жан-жа�тан. Солай �а�ты!ыс басталып кетті. Т�белес, ай�ай-с�ре�, �ыр!ын. Ешкімге �арамай, шетінен $рып-со!ып, мшинеге тиеп жатыр. Біз оларды �$т�арамыз деп жанталасамыз. Жер �ан-жоса. %ыздар бізге ала�да!ы мрмрларды сындырып беріп т$рды, біз оны солдаттар!а �арсы ж$мсаймыз. Бір кезде резе�ке сойыл тиіп мен де �$ладым. Бір �ыздар с�йемелдеп шеткерірек шы!арып, есімді жисам керек.

= дегенше бол!ан жо�, �рт с�ндіру к�ліктері келіп су шаша бастады. Жер тай!а�, к�н суы�. Шы�!ыр!ан дауыс, �ыздарды шашынан с�йреп, жігіттерді тепкілеп, біреуді� к�зі шы!ып, �ол сынып, бас жарылып жатыр. =п-стте бей�ам топты� ту-тала�айын шы!арды. Бірнеше са!ат арпалысып, шамасы т�нгі он екі-бірлер болса керек, жан-жа��а тарасты�. =скерді� аты скер, м$здай �арулан!ан. Одан арты� �арсылы� к�рсетуге м$рша келмеді.

– Сол кездегі Алматы к�шелеріндегі к�рініс есі�ізде ме?

– Т�н ішінде жата�хана!а жеттік. Комендантты� са!ат орнатыл!ан екен. Тізіммен тексеріп жатыр. Студенттерді� те� жартысы жо�. %айда екені та!ы беймлім. Келесі к�ні сырт�а шы!армайды. Жігіттер екінші, �шінші �абаттан секіріп шы�ты. Ала�!а барса� та!ы жастар, кісі �арасы кешегіден де к�п. Арнайы техника �ойып �ой!ан. Содан к�ше бойымен «Мені� %аза�станымды» айтып жолай институттар!а со�ты�. С�йтіп ж�ргенде, к�шеде та!ы со�ты!ысты� солдаттармен. %ала ішінде �зге $лтты� �кілдерінен �$рал!ан ерікті тртіп са�шылары (ДНД) ж�рді. Оларды� �олына арматура, кеспелтек темір беріп �ой!ан. Ойына келгенін істеп, сая� ж�рген �аза�ты� $л-�ызын со��ы!а жы!а берді. Оны естіген біз де ерегісіп, т�нде шы!ып, солдаттармен т�белесеміз. 19 желто�санда !ана тол�у басылды. Басып тастады. Рязаньнан, Таш-кенттен скер тартты Алматы!а. Арнайы ша�ыр!ан екен. Кейін белгілі болды !ой, сол кезде арнайы «%$йын» операциясы ж�ргізілген.

–Ізінше к�ппен к�ксо�та�а т�сті�іздер?–Кейін жата�ханалар!а келіп тергеу ж$мыстарын

ж�ргізді. Белсенділерді� брімен жеке-жеке с�йлесіп, келесі к�ні E%К алып кетті. Т�белес �стіндегі, $ран $стап т$р!ан 14 т�рлі суретімді алдыма тастады. Соны� негізінде �ш ай тергеуден со� 1987 жылды� 19 науры-зында сот отырысы басталды. Бір апта!а созыл!ан сот ісінде %аза� КСР %ылмысты� Кодексіні� 60, 65-баптары бойынша «$лтаразды�ты �оздыру, жаппай ереуілге, �кіметке �арсы шы!у» деген айыптармен 5 жыл бас бостанды!ымнан айыру жазасына кесті.

Тергеу барысында бала!атты� небір т�рін есітіп, $рып-со!удан к�з аштырмайды. К�п тергеушілер Ресейден ша�ырылды !ой. Мені� ісімді �олына ал!ан Михаил Колоянов есімді тергеуші болатын. Тергегенде, «та-нитын адамдары�ды айт дейді, суретін к�рсетіп, егер «осылар ж�рді» деп жазып берсе� біз сені босатамыз» дейді. Сонда �араптан-�арап бас�а!а жала жауып $стап беруім керек пе? Жата�ханамыз ала�ны� дл жанында орналас�ан. Суретін к�рсеткендерді� те� жартысы мені� курстастарым. Айт�андарына к�нбеген со�, т�менгі �абат�а апарып, «наша�ор, экстремист, халы� жауы» деп шыбын жаны�ды шыр�ыратып, сержанттар!а жа�сылап т$рып сабатады. Арасында �аза�тар да жетерлік. Бірі жаны ашып, амалы �$рып, «шыдашы, бауырым» десе, енді біреулері �осылып сабайды.

– �лтшыл �лды� намысшыл !рекеті ту�ан-туыстарына зиянын тигізді ме?

– =кем =уез Исабеков Приозерный (�азіргі А�то!ай) ауданы, «Абай» ке�шарыны� директоры болатын. %ыры� жыл �мірін мемлекетке арна!ан коммунист. Е�бек %ызыл Ту орденіні� иегері. Мен істі бол!аннан кейін кемді «адамдар!а моральды� трбие беруге �$�ы жо�» деген желеумен ж$мыстан шеттетіп, алыста!ы Айыртас ауылына аттандырады. Ауданда комсомол комитетіні� бірінші хатшысы �ызметіндегі ту!ан а!ам Даниалды да �ызметінен босатып, Жез�аз!ан жа�та!ы Ке�гірге жіберді. Мен соттал!аныма бола ту!андарым �у!ын!а $шырап, �а�!ып кетті. Мен сотталып, кей �ызметінен алын!анда к�ре алмаушылы�тан �уан!ан бзбіреулер «халы� жауыны� кесі» деп сауса�тарын шошайтып к�ліпті. Lз �аза!ымыз. Mлкен кісіге оны� брі о�ай ма? =кем содан он жылдай ауырып, беті бері �арамай о д�ниелік болды.

–Аба�тыда�ы к�ндері�із �алай �тті?– Алдымен Шымкенттегі №31 зона!а, одан

Павлодарды� т�рмесіне жіберді. Кейін Ресей асырып, Свердловск, Челябинск, Пермь деген жерлерінде «жа-замды �теп», �айтадан Петропавл!а келдім де, а�ыры 1989 жылды� шілдесінде Павлодарда!ы аба�тыдан бостанды��а шы�тым.

Соттал!аннан кейін этаппен жіберді. Ресейді� т�рмелерін де шарладым. Ресейге жібергенде де тек жіберген жо�. Со�ымыздан «орыс балаба�шасын �ртеген, орыстарды б�лектеген» деген «тіркемемізді» �оса жазып жібереді. =дейі. Ол жа�та отыр!андарды� �зі-а� осыны естіп, «к�ресіні к�рсетсін» дегендері. Онда к�ні� тіпті �иын. Жау!а тілемейтін жа!дай. %аза�стан!а Ресейден екі балда�пен келдім. Павлодарды� зонасында $р!анда за�ым ал!ан ая!ыма ота жасады. Алла жанды са�тады, екі жарым жылда алты аба�тыны «аралап», елге келдік. Неше т�рлі жа!дайды к�ргеннен кейін адамны� мінезі де �згереді. Адам тас емес. Т�рме адамды т�земейді. Не біржола жігерін �$м етіп, �шіреді, не �атыгез етеді. Одан адам о�алып шы�пайды.

Елімізде желто�санды�тарды а�тау туралы �аулы шы�ты. Біра�, «адам �лтірді, б$за�ылы�, $рлы�-�арлы� жасады, милиция �ызметкерлерін $рды» деген ай-ыптармен соттал!андар сол к�йі �апаста �ала берді. Желто�санды�тарды� со�ы 1992 жылы бір-а� шы�ты. 1993 жылы �у!ын-с�ргін �$рбаны ретінде танылып, 2007 жылы а�тал!анымыз туралы �а!азды �олымыз!а алды�.

– Ж а н ы � ы з д а с е р і к т е р і � і з д е н , я � н и желто�санды�тардан кімдер болды?

–Мен алдын ала жігіттерге «Сендер менімен бірге бол!ан жо�сы�дар, еште�е білмейсі�дер. Мен сендер туралы тіс жармаймын» деп ескертіп �ойдым. Сол �$рдастарым б�гін ал!ысын айтады. Сот�а ку ретінде ша�ырыл!ан %айрат есімді досымны� бірге ж�ргенімізді мойындап �ой!аны бар, намысы жібермеді білемін. Сонда сотты� �зі «мына!ан да неге іс �оз!амайсы�дар?» деп ширы��аны есімде. =йтеуір жазадан аман �алды.

«%айрат Рыс�$лбеков �лтірді» деген «Савицкийді� ісін» ма!ан да теліді. Бар айт�андары – «мені� ая� киімімні� ізі оны� басынан табылыпты». Онда %айрат Рыс�$лбеков сотталып кеткен-ді. Мені� ісім тергеуде. «Егер %айрат екеумізді� ісіміз бір болса, мені неге оны-мен бірге соттамады�дар, бір істі екі б�ліп �ара!андары� �алай?» дегенімде барып прокурорлар т�сінді-ау деймін, ол жаланы алып тастады.

Шымкент аба�тысында Желто�сан к�терілісіне �атыс�ан То�тар Ермеков, Д�йсенбек Байболов деген жігіттерді кездестірдім. Мен Ресейге ауыстырыл!анда, олар сонда �ал!ан. Кейін Д�йсенбекті де Ресей жа��а жіберіпті. Ал бас�а зоналардан желто�санды�тарды жолы�тырмадым.

– &ткен �мірі�ізді ой�а ал�анда «сау басы�ыз�а са�ина тілеп ал�аны�ыз�а» �кінбейсіз бе?

– Lкінбеймін. Егер біз Туелсіздік алмай сорлы бо-лып ж�рсек �кінетін бе едім? Кім біледі, онда саналы т�рде �айта к�теріліс жасар ма едік. Тарихты� �зі неше жылдан кейін таразыланады !ой. Біз ол жерге к�теріліс жасайын деп бар!ан жо�пыз. Топ ішінде бізде о�итын �ара нсілділер де, орыстары да, �згелері де бол!ан. А�са�алдар, а� жаулы�ты аналар т$рды. Оны �а�ты!ыс�а айналдыр!андарды� �зі сол кездегі билік еді.

Аба�тыдан келген со� о�уымды �айта жал!астырып, 1993 жылы бітірдім. %азір «%ара!анды Су» су �$бырларын жабды�тау цехында шебермін.

– Желто�саншыларды� е�бегі лайы�ты ба�аланды ма?

– Желто�сан к�терілісшілеріні� брі батыр деуге лайы�. Кезінде Алматыда З.Н$р�аділов, И.Тасма!амбетовтер кім болып т$р!анда біраз желто�санды�тар!а к�мек жаса!ан-ды. %азір �ор�ытып-�ркітуден к�п д�ние айтыл-май жатыр !ой. Б$л к�нге жетпей ба�илы� бол!андары �аншама. Жындыханадан шы��андары, т�секке та�ылып, м�гедек болып �ал!андары да жетерлік. Ау!ан со!ысына �атыс�андарды�, Чернобыльден зардап шеккендерді� леуметтік мртебесі бар. Я!ни, белгілі бір же�ілдіктер жасалынады. А�-�арасы ай�ын. Ал, желто�санды�тар!а б$л же�ілдік б$йырмай т$р!

Әңгімелескен Ақбота ӘБІЛТАЙАвтордан: Жəлел Əуезұлы 2007 жылы ақталғаны

туралы құжатты қолына алғаннан кейін сотқа жүгінеді. Сонда судья екі жарым жылғы түрменің азабына, қатарынан қалдырған қанды қасіреттің өтеуіне 127 мың теңге кесіпті... Айтары жоқ...

бейсенбі22 НҰР АСТАНА

жыл

2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 22 23 25 27 28 29 3005 26 31

Шәкіртіміз иіссу ойлап таптыЕлордада биыл жаңадан ашылған, сырт бейнесі Астананың

гүлтəжіне ұқсас, инновациялық үлгілі нысанның бірі – Оқушылар сарайы. Санкт-Петербург дизайнерлері жасаған бұл жоба Елбасы бастаған Халықаралық комиссия мақұлдауымен жүзеге асырылды. Заманауи құралдармен жабдықталған осы алып ғимараттың жұмысымен жақынырақ танысу үшін Оқушылар сарайының директоры – Ұмсын Нұржігітқызы Арқабаевны əңгімеге тартқан едік.

–�мсын Н�ржігіт�ызы, б�л �имаратта �азір �анша адам ж�мыс жасайды?

–С�уір айынан бастап ашыл�ан б�л сарай�а �азір к�н сайын 3880 бала келіп спорт, �нер ж�не �ылыми ба�ытта�ы �йірмелерге �атысады. Балаларды! жалпы саны 10 мы!�а дейін жетті. Білім ордасында 500 орынды� театр залы, к�псалалы 300 орынды� концерт залы, бокс пен волейболдан бас�а спорт т�рлеріні! б�рі бар. Сарайда 145 о�ытушы �ызмет етеді.

$ а з і р г і т а ! д а Н а з а р б а е в университетімен, Л.Н. Гумилев атында�ы $аза� (лтты� Еуразия университетімен, Агротехникалы� у н и в е р с и т е т п е н , М е д и ц и н а университетімен, 2нер институттары-мен ты�ыз байланыс жасап отырмыз.

–�йірмелерді� ба�ыт-ба�дарымен ке�ірек таныстыра кетсе�із?

–7рбір �йірмені сала-сала�а б�ліп, «Шеберлер �аласы», «Чем-пиондар лигасы», «;ылым саласы», «Болаша� �аласы», «Дипломатиялы� корпус», «Технопарк» атаулары-мен топтастырды�. Оны! ішінде о�ушыларды! ерекше �ызы�ушылы� танытып отыр�ан саласы – суда ж�зу, а�ылшын тілі, математика, м�нерлеп сыр�анау, бейнелеу �нері, �н-би мен шешендік �нер. Медиаорталы� та бар, онда телерадио ж�мыс жасайды. Б�йырса, о�ушылармен бірлесіп �зімізді! журналымызды шы�ар�алы жатырмыз.

Н а н о т е х н о л о г и я � а ж о � а р � ы сыныпты! о�ушылары �уес. Химия, биология, �ызы�ты математика, био-

Ұмсын А

РҚАБАЕ

ВА,Оқу

шыла

р са

райы

ның ди

рект

оры

:

скринг, киім тігу, шаш с�ндеу, мани-кюр, визаж жасайтын �йірмелерге келушілер де к�п.

Ерлан С�леймен деген о�ытушы балалармен ты�ыз ж�мыс жасап, дала г�лдерінен эфир майларын жина�тап иіссу ойлап тапты. Ерекшелігі – дала г�лдерінен, оны! ішінде жусаннан жасал�ан. Осы уа�ытта балалармен бірлесіп, иіссуды! атын ойластыруда.

–Баласын �йірмеге бергісі келетін ата-аналардан �андай ��жаттар талап етіледі?

–Б�л жердегі �йірмелерді! 40 пайызы а�ылы, 60 пайызы тегін. А�ылы �йірмелерге �атысу ба�асы – айына 2500 те!геден 7500 те!геге дейін. Сондай-а�, балаларды! тегін �атысатын тобы бар. Олар: к�п балалы отбасынан шы��ан балалар, �леуметтік аз �амтыл�ан балалар.

Негізінен м�нда кіретін �рбір бала �шін арнайы іс-�а�аздар, я�ни сау-алнамалар толтырылады, міндетті т�рде суреттері, ата-анасы туралы ма�л�маттар ж�не директорды! атына �тініш жазылады. Баласыны! �рбір кірген-шы��аны ата-анасыны! �ялы телефонына хабарлама (СМС) ар�ылы т�сіп, �йінде отырып-а� балаларыны! �ауіпсіздігін �ада�алап, тексеріп отыра-ды.

–О�ытушыларды� білім са-пасы �алай? Бас�а �алаларда�ы О�ушылар сарайымен байланыс бар ма?

–Жо�арыда айт�андай, конкурс бойынша м��алімдерді! б�рін та!дау ар�ылы іріктейміз. Алда�ы уа�ытта Алматыны! О�ушылар са-

райынан 20-30 бала келмекші, олар шеберліктерін бай�ау сыныптарын �ткізіп, �нерлерін к�рсетеді. Біз де �з т�жірибемізді б�ліспекшіміз. Олармен келістік.

–Шетелдіктермен ше? –$азір Дельфий ойындары �тіп

жатыр. Келесі жылы биден конкурс �ткіземіз. М�нда�ы �йірмелерді! ж�мыс барысын Т�ркиядан кел-ген м��алімдерге о�ытушымыз Ер-лан С�леймен 3 тілде т�сіндіріп, та!�алдырды. К�рме залында �азан ай-ында «Голография-2012 Astana» атты к�ркем голограммадан �лемдік к�рме жарысы �ткізілді. Шетелдегі т�жірибені айтасыз, �зімізді! �лі де игерілмей жат�ан т�жірибе де, ма�саттар да, жоспарлар да к�п. Жа�ында Минск �аласынан балалар келіп біздегі �лкен 170 орынды� планетарийді тамашалап, �лкен �сер алып кетті.

–Нысанды к�тіп-�стау �шін �ома�ты �аражат керек �ой. $аражат м%селесі толы� шешілген бе?

–Біз Астана �аласыны! �кімдігіне �араймыз. $аржы �ала �азынасынан б�лінеді.

– О с ы н д а к е л е ж а т � а н д а �имаратты� сыртынан к�ннен �уат алатын �ондыр�ыларды бай�ап �алдым. Олар ж�мыс істеп т�р ма?

–Сарайды салуды! жобалары-на �атысты деректерде электрмен жабды�тау �уатыны! жарты б�лігі жа!армалы энергия к�здеріне артыл�ан. На�тыра� айтса�, к�н бата-реялары мен жел генераторларыны! жылуымен �амтамасыз ету ж�йесі ��рамдастырыл�ан. ;имарат жартылай �аланы! орталы�тандырыл�ан жылу ж�йесіне �осылса, жартылай жылу сор�ыш �ондыр�ылар к�мегімен жылы-тылатын болады делінген. 7рине, сарай ��рылысына заманауи инновациялы� т�сілдерді! �олданылуы экологиялы� таза энергия к�здері мен �немдеу тех-

нологияларын пайдалануды! бірегей �лгісі болар еді, егер ол б�гінгі та!да ж�зеге асырылып жатса. Елордада т�!�ыш рет жасалып отыр�ан осын-дай жа!а �лгідегі к�нмен жылынатын генераторлы �имараттар бірен-саран. Біздегі генератор алда�ы уа�ытта �з �ажетін �тейтін болады.

– $ � р а л - ж а б д ы � т а р м е н �амтамасыз ету жа�ы �алай?

–$азір бізді «$азатом�нерк�сіп» А$ жабды�тап отыр. Шы�армашылы� сарайын толы�тай жиMаз ж�не зама-науи ��рал-жабды�тармен �амтамасыз етті, жабы� �мбебап м�з айдыны, бассейн, спорт залдары, сондай-а� театрлы� кешен, �ылыми-техникалы� шы�армашылы� зертханасы, планета-рий, обсерватория бар.

Электронды кітапхана ашып жа-тырмыз. Енді білім банкін ашамыз. Білім банкі дегеніміз – о�ушылар кез келген мониторды басып, с�ра�тарына жауабын уа�ытында алу м�мкіндігін �арастыратын электрон-ды ��рал. Болаша�та осындай мо-нитор �имаратты! т�рт �абатына да �ойылады.

– Б о л а ш а � т а � ы жоспарлары�ызбен таныстыра кетсе�із.

–Жа!а жыл�а дейін Елбасыны! тап-сырмасымен осы сарайды! базасында �ылыми интерактивті парк ашылма�-шы. Бастап�ы кезе!де паркті! жалпы ауданы 1400 шаршы метрді ��райды. Биыл�ы жыл�ы 15 желто�сан�а дейін бір б�лігі бітіп, �олданыс�а енеді. $азір со�ан дайынды� �стіндеміз. Паркті Ресейді! «Лунариумін» сал�ан �алымдар келіп жасайды. Б�л ретте балаларды! арнайы экспонаттарды шын к�зімен к�ріп, �олымен �стау�а м�мкіндігі бар. 7рбір а�парат атау-лыны интернеттегідей жазып барлы� с�ра�тарына жауап алады.

– &�гіме�ізге рахмет, істері�із с%тімен болсын!

Әңгімелескен Әсел НАЗАРАЛЫ

ÍÎ Ó - Õ À Ó

бейсенбі 23НҰР АСТАНА

жыл2 10 2

www.nurastana.kz

2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 08 09 11 12 13 14 15 16 18 19 20 21 2822 23 25 27 29 3005 26 31Ñ À É Û Ï Қ Û Ð À Í

Бейжі� Олимпиадасыны� �ола ж�лдегері �анат Исламны� атаж�рт�а орал�анын жаз�ан болатын-быз. �алы� �ытайды� арасынан суырылып шы�са да, �анат �лтты� намысты жо�ары �ойды. �кінішке �арай, «Елімні� атынан сын�а т�ссем» деген арманы са�ым�а айналып, �ол созым жерде т�р�ан Лондон Олимпиадасына да бара алмады. О�ан �аза�станды� спорт функционерлері бар �айратын сал�ан жо�. Біра�, кедергілер �анатты� жігерін жасыта алмады. Ол а�ыры к&сіп�ой бокс�а ауысып, А�Ш-�а жол тартты. Ма�саты – шетте ж�рсе де, �аза�ты� атын &лемге таныту. Амери-када *ткізген жеті жекпе-жегіні� жетеуінде де же�іске жетті. Алты кездесуді нокаутпен ая�тады (!!!).

�анат Ислам туралы со��ы а�паратты іздеп отырып, а�ылшын тіліндегі www.boxingscene.com сайтыны� форумына тап болды�. 3лгі сайтта америкалы�тар �анатты� бокс м&нерін мейлінше тал�ыла�ан екен, со�ан ку& болды�. Б&рі оны� жетістігін тамсана айтады. С*зіміз д&лелді болу �шін &лгі сайтты пайдаланушыларды� бірнеше пікірін келтіре кетсек:

dan_cov: «Ол �те керемет ж�дыры�тасады. Со��ылары д�л �рі ны� тиеді. Мені�ше, тепе-те�дікті са�тау �шін ол �уелі �арсыласына м�мкіндік беретін т�різді. Содан кейін барып а�ыл!а сыймайтын со��ылармен �арсыласын «�лтіріп» тастайды. "те �ызы�!»

Hougigo: «Шаршы ала�да �атыгез �рі жырт�ыш болып к�рінеді екен. Бастап�ы жекпе-жектерін нокаут-пен ая�тау... Мен оны� кездесулерін �збей к�ретін боламын».

ELHURACAN58: «Оны «бомбалаушы» деп атауымыз керек. Себебі (анат Исламны� стилі �опарылыс жаса!ан т�різді».

И&, «�адірі�ді жа�ыны� білмесе, жат білер» деген осы. Осындайда �анат Ислам �аза�станда ж�ріп-а� еліні� атын шы�аратын еді �ой деп ойлайсы�. �олда бар алтынны� �адіріне жете алма�анымыз *кінішті-а�!

Ж мабек Т рсын лы – шетелде ж�ріп Алаш атын &лемге &йгілеген та�ы бір са�ла�. (Естері�ізде бол-са, газетімізді� №48 н*мірінде Ж�мабекпен бол�ан с�хбатты жарияла�ан едік). Биыл Ж�мабек ережесіз жекпе-жектен Азия чемпионы атанды. Сондай-а�, Legend FC турнирін же�іп алды. Бір жарым миллиард �ытайды� арасынан &лі к�нге дейін «Айбарлы жолба-

Қазақстан спортшыларының өзгелерден кем түспейтінін биылғы Лондон Олимпиадасы тағы бір мәрте дәлелдеп берді. Төрт жылда бір келетін байрақты бәсекенің жеңімпаздарын дүйім жұрт әлі күнге аузынан тастамай айтып жүр. Дүбірлі додаларда Қазақстан атынан сынға түспесе де, шетелде жүріп-ақ Атажұртының атын аспандатып жүрген оғыландарымыз да жетерлік. «Нұр Астана» оқырмандарының назарына жыл басында «Алаш рухын асқақтатқандар» (№6) деген мақала ұсынған болатынбыз. Сонда басқа елдің туы астында өнер көрсетіп жүрген қандастарымыз туралы сөз еткенбіз. Жыл соңында аталған мәселеге тағы бір рет оралып отырған жайымыз бар.

Алаш рухын асқақтатқандар – 2

рысты» же�етін спортшы табылма�ан екен. �ытай журналистері Ж�мабекті� жекпе-жегін майын тамы-за &�гімелейді. Кейбірі оны к*кжал �ас�ыр�а те�епті. YouTube-�а ж�ктелген жекпе-жектерге назар аударса�ыз, �ытайлы� журналистерді� айт�анына к*зі�із еркін жетеді. Же�іске жеткеннен кейін «�ара жор�а» билеуіне �алай ырза болмассы�! Б�гінге дейін Ж�мабек 30 кездесу *ткізіп �лгерді. Ж�мабек Т�рсын�лыны� атаж�рт�а орал�анын, Отаныны� намысын �ор�а�анын �алаймыз, &рине. Дегенмен, елім деп келген �анатты� жа�дайын білетін біз, Ж�мабек �айда ж�рсе де Алаш атын ас�а�тата берсе екен дейміз...

Хоккейші Данияр Ж�нісов Германияны� «Гризли Адамс» клубыны� �а�пасын �ор�ап ж�ргенін *ткен жолы айтып, онымен бол�ан с�хбатты о�ырман на-зарына �сын�ан едік (№49). Бойы 190 см Данияр *з клубыны� негізгі �а�пашысына айналып �лгерді. Германия хоккей лигасында�ы е� аз шайба жіберген �а�пашыны� бірі &рі бірегейі . Ол биыл�ы маусымда 818:45 минут айдында *нер к*рсетіпті. �а�пасына 42 шайба жіберіп, 379 м&рте �а�пасын голдан са�тап �ал�ан. Осыны� *зі Даниярды� мы�тылы�ын к*рсетеді емес пе!

М рат �нал футболда�ы карьерасын Голландия-ны� «Веспуччи» клубынан бастады. 3уелі сол клубты� академиясында т&лім алды. Кейіннен «Ам-стердам», «Брюгге», «Ден Хааг», «Волендам» клуб-тары жейдесінде *нер к*рсетті. М�рат голландиялы� «Волендам» клубыны� жо�ары табыстар�а жетуіне к*мектесті. «�ыз�алда�ты елде» футболды� �алай дамы�аны барша�а м&лім. Бірінші лигада ойнайтын клубтар т�рма�, екінші лиганы� *зінде доп тебу футболшы�а о�ай емес. Биыл�ы маусымда М�рат «AC Kajaani» клубына ауыс�ан еді. «AC Kajaani» клубыны� Финляндияны� 3-лигасынан 2-лигасы-на *туіне М�ратты� сі�ірген е�бегі ерекше. Ол 12 ойында 7 гол со�ып, 15 рет &ріптесіне гол со�у�а м�мкіндік жасады.

Футболда �аза� атын аспандатып ж�ргендерді� �атарына Париждегі «Париж-�аза�спорт» фут-бол клубын �осу�а болады. Былтыр�ы маусымны� �орытындысы бойынша париждік �аза�тар келесі лига�а *тті. �азіргі та�да «Париж-�аза�спорт» *з ли-гасында бірінші орында келе жатыр. Е� �ызы�ы, клуб

капитаны Селж�� Биіклі «Валенсия» клубыны� ойыншысы Софиан Фегулимен бір академияда т&лім ал�ан екен. Бала кезден бастал�ан досты�тары &лі к�нге �зілмепті. Фегули к&сіби спорт�а ден �ойса, Селж��ты� &рт�рлі жа�дай�а байланысты жо�ары клубта ойнау�а м�мкіндігі болмапты. Кейіннен «Париж-�аза�спорт» ашыл�ан со�, намысты ту етіп �аза�тарды� клубында ойнауды ж*н сана�ан. «Фегули – жа�ын досымны� бірі. Екеуміз бала кезімізден бірге �стік. Жа�ында Фегулиді «(аза�спорт�а» кездесуге ша�ырма� ниетіміз бар», – дейді Селж�� бізге берген с�хбатында.

Бокстан Мо��олияны� �лтты� ��рамасыны� сапында да �аза� баласы Ерболат Т#лек *нер к*рсетеді. Биыл Астанада *ткен Олимпиадалы� іріктеу турнирінен кейін Ерболатты &�гімеге тарт�анбыз. Ол басында к�респен айналысыпты. Кейіннен бапкеріні� а�ылымен бокс�а келеді. Ерболат 2008 жылы Мо��олияны� жастар арасында�ы додасында �ола медалін же�іп алады. Б�л оны� бокста�ы ал�аш�ы ірі турнирі еді. 2010 жылы студенттер арасында *ткен жарыста к�міс медаль�а ие болса, 2011 жылы Мо��олияны� екінші боксшысы атанды. Биыл Ерболат б�кілхалы�ты� XIII Спартакиада мен Мо��олия чемпионатыны� алтынына ие болды.

Жо�арыда�ылардан б*лек �ытайда балуан Ерланбек К%тей лы да �лкен табыстар�а жетіп ж�р. Биыл �аза�стан Президенті турниріне �ытай атынан �атыс�ан Ерланбек 5-ші орын�а табан тіреді. Мо��олияда бокспен айналысып ж�рген Еркін Жамантай ж&не Ыбырайым Тілеухан сия�ты талантты жігіттер бар.

�збекстанда�ы �андастарымызды� же�ісі *з алдына. Серік Мейірбеков Гуанжоуда *ткен Азия ойындарында ескек есуден алтын медаль же�іп алды. Бес д�ркін �збекстан чемпионы деген ата�ы та�ы бар. Гимнасшы Д%улет Нарме-тов 2011 жылы Беларусьте *ткен халы�аралы� турнирде же�іс т��ырынан к*рінді. Алда�ы уа�ытта б�л спортшылар туралы да жан-жа�ты жазатын боламыз. Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫP.S. Қазақстан басқа елдерден легионерлерді шақырады, оған қомақты қаржы құяды. Әрине, оған қарсы емеспіз. Әйтсе де, жат жұртта жүріп өзінің мықтылығын мойындатқан Алаштың өрендерін Атажұртқа алдырып, көк тудың астында өнер көрсетуге мүмкіндігін жасаса, одан артық қандай мәртебе бар! Қайта Олимпиадада, халықаралық додаларда қазақтың ұрпағы қаз-қатар қасқайып тұрса, еңсемізді биік ұстар едік қой! Билік тұтқасын ұстаған ұлтжанды азаматтарға тағы бір «датымыз-ды» айтқанымыз бұл.

Селж �(сол жа�та) ж&не Фегули(о� жа�та)

www.nurastana.kz

31

rastaanna.kkzwwwwwwww.nurastana.kz

бейсенбі

28

жыл2 10 2

НҰР АСТАНА24Ì Ә Ñ Ñ À Ғ À Í2417

наурызқаңтар ақпан сəуір мамыр маусым шілде тамыз қыркүйек қазан қараша желтоқсан

01 02 03 1004 06 07 14 2108 09 11 12 13 15 16 18 19 20 22 23 25 27 29 3005 26

«МЕН ӨЛДIМ ҒОЙ OТ ЛЮБВИ»К�нделікті ауызекі тілде с�йлегеніміз бір б�лек те, жазба

тілді� �з ережесі бар �ой. �йтсе де, бізді� «агентчиктер» о�ан т�к бас �атырмайды. «А�ырзаман» туралы блогта�ы кейбір жазбалар�а назар салып к�рген едік.

«Мені� а�ылым кіріп келе ме, �лде адамдар м�дениетті болып келе ме? Мир�а кірген сайын шы��ым келмейді. Б�рын�ыдай тасадан тас ататындар азайыпты» – дейді У�лихан. Еее, елді� б"рі а�ырзаман болады деп д�рлігіп жат�анда кімні� агентке кіріп, блогты шуылдатып отыру�а ынтасы болар дейсі�. �ліпті� артын ба�айы�, У"лихан. «Саудасы ж!ргеніне масайра�ан саудагерлер а�ырзаман деп �бігерге т!скендерді� дені �ариялар екенін айтады». Глфайрусты� с�зі шын болса, адам �артай�ан сайын бала�а айналады деген с�зді� д"лелденгені де.

Біз мына жа�та а�ырзаманмен бас �атырып жатса�, Глжайна сия�ты аруларды� айтар "�гімесі м�лде бас�а. «#ыздарды� футбол ойынын �натпауыны� себебі – олар айналасында�ы адамны� %зімен ��сас !лгіде киінгенін �аламайды» дейді. Мына с�з бізді� футболшылар�а �аратып айтыл�андай-а� екен.

«–Жігіттер іш пысты �ой. Не істейміз?– Балы� аулайы�. – Футбол ойнайы�.– Футбол деген не?– Ж!ре берсиш, бар�асын !йреніп кетесі�, – міне д�л

осылай футболдан бізді� )лтты� ��рама жаса�талды». (�міржан).

Футбол да, а�ырзаман да �з бетімен кетсінші. Асемочка т"різді махаббаты жырлайы�:

«Почему сен келмейсi�.Мoжет менi с!ймейсі�.-тiнемiн приходи Мен %лдiм �ой oт любви.Давай вместе ж!рейiкКoнкретнo %мiр с!рейiк». Думан БЕКЕНОВ

К�н с"улесінен �уат алып ж+мыс істейтін "лемдегі е� кішкентай кинотеатрды сонау 1960 жылы Питер О’Конел деген суретші �+растырыпты. �лгі азамат ескі трейлерді �айта ��деп, адам нан�ысыз кинотеатр жа-сап шы�ар�ан. Sol Cinema деп аталатын ки-нотеатрдан бір с"тте 8 адам кино к�ре алады. �рі фильм к�рсету �шін к�п �уат к�зі �ажет емес. Неб"рі 120 Ватт болса жеткілікті.

Кішкентай кинотеатр

Австриялы� Адам Райнер жігіт к�нінде ергежейлі болатын. 21 жасында оны� бойы неб"рі 118 см �ана еді. Басында оны� бойыны� �орты�ты�ына ешкім назар аударма�ан-ды. Бірнеше жылдан кейін Райнерді� бойы то�таусыз �се бастады. 32 жас�а тол�анда бойыны� +зынды�ы 218 см-ге жетті. Адам Райнер 51 жасында �айтыс болды. Сол кезде оны� бойы 234 см-ге жеткен еді.

«Ергежейлі» Райнер

Ескерткіш велосипедКалифорнияда�ы Санта-Роза �аласына

жолы�ыз т�ссе, тек велосипедтер-ден жасал�ан монументті к�ріп кетуді +мытпа�ыз. «Cyclisk» деп аталатын ту-ындыны Марк Грив бен Иланна Спектор �+растыр�ан. Б+�ан дейін олар тура осындай екі ескерткіш со��ан екен. Алайда, оларды� еш�айсысы «Cyclisk»-ке те� келмейді. Монументті� биіктігі – 19,8 метр, салма�ы – 4,5 тонна. Жобаны ж�зеге асыру �шін 340 велосипед ж+мсалыпты.

«Жюрилерді�» ішінде ал�ыс�а жары�ан бірі жо�, ж�лдеге ілікпегендерді� б"рі іштей ит терісін бастарына �аптап кететінін сезеді. БАF біткенді шулатып, "діл�азыны� артынан ит �осып �уатындар да кездеседі. Біра� бізді� �азеке� бір-екі са�ат болса да т�рде отырып, жаны�ып жарысып жат�ан ж+ртты� �зіне к�ні т�скенін к�ріп, к"йіп алу �шін б"ріне дайын.

Бай�аулар�а ба�а к�теруге "бден "деттеніп ал�ан к"нігі "діл�азылар да бар. К"дуілгі к"сібі сия�ты �арайды. �ншілерді де сол іріктейді, а�ындарды да аны�тайды, бишілерге де ба�а �ояды. Ондайлар с+лулы� сынында т�бе к�рсетіп жатса да та��алмайтын болды� �азір. «Дежурный» «жюрилер» ж+рт жамырап жаманаттап жат�анда да бір саспайды-ау, «"діл�азылар еш�ашан "діл болма�ан» деп бір ауыз �+тыла салады. �ділін айта алмайтыны бар, �азыларды� �атарына �осылып несі бар десей?!

Fазыларды� �ырсы�ынан с�рінген бір танысымны� «�азір бап та, ба� та шаппайды, тамыр-таныс шабады» дегенін де естігенбіз. Тамыр-танысы� «жюри» болса, жа�а� жайлау�а кетті дей бер. «Дежурный» �азыны� �асына еріп ж�ріп, «дежурный» ж�лдегер бол�ан тіпті рахат.

Бір а�ын а�амыз айтыста ома�астыра �+лат�ан "рі тегіні� бір "рпін б+зып айт�ан "діл�азылар�а �атты ренжіпті. �діл�азылар: «�й, бір "ріп �згергенге неге сонша тулады�?» десе, "лгі а�ын:

– Сендерді "діл�азы демей, "діл�озы десем жа�сы ма? – деп жауап берген екен. Екіні� бірі с�збен сазайын тарт�ызатын а�ын емес. Ж�лдеге жа�ындап, ж�регі л�пілдеп т+р�анда «жюрилер» желкесін �иып жіберсе де, ж+м�ан аузын ашу�а жарамайды к�пшілігі.

Бізді� бай�а�анымыз, ж+ртты� б"ріне жа�атын «жюри» бол�ан емес, бол-майтын да шы�ар, сір". Біра�, б"рі "діл�азы болу�а "уес. Себебі, т�релік ету тегін ж+мыс емес, бай�ау сайын �алта�а т�сетін «ставкасы» болады. Одан б�лек, жарыста жолы бол�ан жігіттерден сыйа�ы алып �алуы�ыз да бек м�мкін.

Бая�ыда бабаларымыз ж+рт�а жа�у �иын екенін білген �ой, білгендіктен де �азы болудан ат-тондарын ала �ашатын. Бай�амай біреуге б�йрегім б+рылып кетсе, б+ д�ние т�гілі, о д�ниеде де азабын тартамын, "�к�р-м��кір алдымнан шы�ып, жа�ама жармасады деп �оры��ан �ой олар.

Олай болса, �азір ж+рт неге «жури» болу�а �+мар?.. Нұр ИСЛАМ

ОҚЫП КӨРІҢІЗ!«ӘДІЛҚОЗЫЛАР»НЕМЕСЕ ЖҰРТ «ЖЮРИ» БОЛУҒА НЕГЕ ҚҰМАР?Біздің қазақ қазы болуға құмар. Қазы дегендеріміз, баяғының «айттым бітті, кестім үзілді» деп кесек шешім шығаратын қазылары емес, әр жерде бір өтіп жататын байқауларда баға көтеру «бақыты» бұйырған «жюрилер», яғни, «современный судьялар».

К�лік ж�ргізе алатын хайуанды к�ргені�із бар ма? Б"лкім, мультфильмнен �ана к�рген шы�арсыз. Шынайы �мірде м�мкін емес �ой, ондай болуы. Алайда Жа�а Зеландияны� иттері к�лік ж�ргізе алады екен. Окленд �аласында орналас�ан �айырымдылы� �оры Монти, Джинни ж"не Портер деп аталатын �ш итке к�лік ж�ргізуді� �ыр-сырын �йретіпті.

�уелі екі ай бойы иттерге к�лік ж�ргізуді� теориясын �йретіп шы��ан. Т�ккен тер дала�а кетпей, Монти, Джинни, Портер теорияны тез ме�геріп алыпты. Олар механикалы� беріліс �орабы бар к�лікті еркін айдайды. Жылдамды�ты ауыстыру, педальді басу, б+рылыста рульді игеру – иттер �шін т�к емес. �зірге, к�лікті� ішінде инструктор отырып, оларды� �ада�алап ж�р. Mйретушілер болаша�та иттерді� �здері к�лік ж�ргізе алатынына сенімді.

Көлік жүргізген иттер

Мекен-жайымыз: Астана қаласы, Кенесары көшесі 25 үй, 3-қабат, 308-бөлме

Газетті есепке қою туралы № 8987-Г куəлікті 2008 жылғы 23 ақпанда Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі, Ақпарат жəне мұрағат комитеті берген.

«Рауан» баспа үйі» ЖШС компьютерлер орталығында теріліп, беттелді.

Тиражы 8856 дана

Газет бейсенбі күні шығады.

Байланыс телефондары: 49-69-17 (Бас директор-Бас редактор) 49-69-19 (Бас ред. орынбасары)49-69-27 (Секретариат) 23-08-01 (тілшілер) факс: 23-08-0223-08-04 (бухгалтерия)

Бас директор-Бас редакторҒабит МҮСІРЕП

Бас директорЕрлан БАЙЖАНОВ

Басқарушы компания – «Нұр-Медиа» ЖШС

Газет «Астана полиграфия» АҚ баспаханасында (Астана қаласы, Брусиловский көшесі, 87) басылды.

Электронды пошта:2004@nurastana.kz

Тапсырыс № 50-51

Газет меншік иесі – «Рауан» баспа үйі» ЖШС

HYP ACTAHA

Ж!регімні� басып н�зік пернесін,-ле� жаздым, жаным, сені с!йгесін.Сені�-да�ы ж!регі�де от лаулап,Жар�ын бейне� ерекше бір к!йге енсін.

�лияш, Астана, 8707 338 10 13

12.12.2012. Жаным, осындай !ш сан �айталанатын к!н ж!здеген жылда �ана �айталанады екен. Ал мені� са�ан деген сезімімді ешкім, еш�ашан �айталай алмайды.

8700 315 25 33

СЕН MЕНІҢ СҮЙІКТІМСІҢ♥

РЕКОРДТАР КІТАБЫНАН

ҚЫЗЫҚҚА ТОЛЫ ЖЕР-ЖАҺАН

БАСҚА БЛОГТАРДАН БАРЫМТА

СМС-іңді 8-775-476-42-35 нөміріне жолда да, 1000 бірлік ұтып ал!

(Жалғасын келесі нөмірді алған соң оқисыздар!)

Достарым к%п болса да к%п демеймін,Барлы�ы арманына жетсе деймін.А� адал достарымны� ортасында,Сені де ойнап-к!ліп ж!рсе деймін.

Г лстан, Бейнеу 8702 365 7339

31