ราชประวตของ สมเดจพระศรนค

รนทราบรมราชชนน หรอสมเดจยา

รายงาน

เรอง ราชประวตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนหรอสมเดจยา

วชา ประวตศาสตรสากล ส 32103

คณะผจดท า

1.นาย ณฐว มะโน เลขท 16

2.นางสาว จฬาลกษณ ค าศรพล เลขท 28

3.นางสาว พจตตรา ลโคกกลาง เลขท 35

4.นางสาว ยพน ศรอรญ เลขท 36

5.นางสาว อมตตา รตนลย เลขท 40

เสนอ

คณคร สฤษดศกด ชนเขมจาร

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร รอยเอด

ส านกงานเขตพนทการศกษาเขตท 27

ค าน า

รายงาน เรอง พระราชประวตพระราชประวตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

หรอสมเดจยา ฉบบนเปนสวนหนงของวชาประวตศาสตรสากล (โดยมจดประสงค

เพอการศกษาความรทไดจากเรอง พระราชประวตสมเดจพระศรนครนทราบรมราช

ชนนหรอสมเดจยา )คณะผจดท าไดจดท าหวขอนในการท ารายงาน เนองมาจากเปน

การเรยนเรองประวตบคคลส าคญทUNESCOยอมรบเปนบคคลส าคญของโลก เพอ

ตองการทราบวาประวตความเปนมาของเรอง พระราชประวตสมเดจพระศรนครน

ทราบรมราชชนนหรอสมเดจยา คณะผจดท าจะตองขอขอบคณ คณคร สฤษดศกด ชน

เขมจาร ผใหความร และแนวทางการศกษา

เพอน ๆ ทกคนทให ความชวยเหลอมาโดยตลอด คณะผจดท าหวงวารายงาน

ฉบบนจะใหความร และเปนประโยชนแกผทอานไมมากกนอย ถาผดพลาดประการใด

กขออภยมา ณ ทนดวย

คณะผจดท า

สารบญ

หนา

พระราชสมภพ 1

นวาสสถาน 1

การศกษาเมอทรงพระเยาว 2

นกเรยนพยาบาล 3

อภเษกสมรส 4

ศกษาตอทสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2463-2464 5

พระธดาองคแรก 5

เสดจกลบเมองไทย 6

พระโอรสพระองคแรก 6

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวเสดจขนครองราชย 7

เสดจสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2469 7

พระโอรสพระองคท2 8

สมเดจพระบรมราชชนกสนพระชนม 8-9

พระราชปโยรสเสดจขนครองราชย 10

เสดจนวตพระนคร 11

ชวงสงครามโลกครงท 2 พ.ศ. 2482-2488 12-13

เสดจนวตพระนครครงท 2 พ.ศ. 2488 14

สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลสวรรคต 15

สมเดจพระราชปโยรสพระองคท 2 ขนครองราชย 15

ตามเสดจกลบสวตเซอรแลนด 15

ราชาภเษกสมรสและบรมราชาภเษก 16

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนสวรรคต 17

พระราชกรณยกจ 18

การแพทย พยาบาล การสาธารณสข และการศกษา 19

การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม 19

พระเกยรตยศ 20

เครองราชอสรยาภรณ 20

เครองราชอสรยาภรณตางประเทศ 21

พระยศทางทหาร 21

บรรณานกรม 22

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนหรอสมเดจยา

พระราชสมภพ

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ทรงพระราชสมภพเมอวนอาทตยท 21 ตลาคม พ.ศ. 2443 ทรงเปนบตรคนท 3 ของพระชนกช และพระชนนนค า ทรงมพระภคนและพระเชษฐา 2 คน ซง

ไดถงแกกรรมเสยตงแตยงเยาววย เหลอแตพระอนชา คอคณถมยา ซงออนกวาสมเดจยา 2 ป ไดมชวตอยตอมาจนโต สวนพระชนกชนน ไดถงแกกรรมเมอสมเดจยายงทรงพระเยาวมาก และเมอ

พระองคมพระชนมมายเพยง 9 พรรษาพระชนนค ากถงแกกรรม หลงจากนนทรงอยในความอปการะของปาซวย พสาวของพระชนนค า ซงมอาชพรบจางมวนบหรและท าขนมขาย

นวาสสถาน

สมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ไดทรงบรรยายถงบานขางวดอนงคารามไวในหนงสอพระนพนธเรอง “แมเลาใหฟง” วา “เมอจ าความได แมกอยทธนบรแลว ทซอยซงปจจบนเปนซอยวดอนงค “บาน” นนเหมอนหองแถวชนเดยวแตม

หลายหอง แทนทจะเปนหองเดยว “บาน” จะเปนสวนหนงของอาคารทกอดวยอฐ หลงคาเปนกระเบอง และประกอบดวยหลายชด อกดานหนงของบาน ม 4-5 ชด ซงมคนอย อกดานหนงพงไปแลวและราง บานทอยนนเกาพอใช และอยในสภาพไมดเพราะไมมการซอมแซมเลย แตม

เพยงก าแพง ผนง และหลงคาทกสงทกอยางทเปนไม เชน พนนน ผเชาน ามาเอง”

การศกษาเมอทรงพระเยาว

เปนทรกนวาในสมยกอน คนไทยไมนยมใหผหญงเรยนรหนงสอ พระชนนค าเปนคนเดยวในบรรดาพนองทรหนงสอและน ามาถายทอดใหสมเดจยา ซงนบไดวาเปนรากฐานทส าคญในกาลตอมา ตอมาสมเดจยาไดเขาเรยนในโรงเรยนส าหรบเดกหญง ทตงทวดอนงคาราม ทรงเรยนอยไมถงปโรงเรยนกปด พระองคจงเขาเรยนทโรงเรยนศกษานารทรงเรยนอยไดเดอนกวาๆ เทานน กทรงลาออก เพราะทางบานไมมเงนพอทจะเสยคาเลาเรยน ดวยพระอปนสยทชอบการเรยนรและการอานหนงสอตงแตยงทรงพระเยาว สมเดจยาจงทรงเฉลยวฉลาดและมคณลกษณะโดดเดน ในบรรดาผอยในวยเดยวกน เมอสมเดจยาพระชนมายได 7-8 พรรษา ไดถกน าเขาถวายตวเปนขาหลวงชนสองใน สมเดจเจาฟาวไลอลงกรณ กรมหลวงเพชรบรราชสรนธร และสมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา ตอมาสมเดจยาทรงถกสงไปเปนนกเรยนประจ าทโรงเรยนของหมอมเจาหญงมณฑารพ กมลสาสน เมอโรงเรยนเลกกจการในอก 1 เดอนตอมา กทรงถกสงไปยงโรงเรยนแหงหนงทอย ใกลกบพระบรมมหาราชวง ซงอก 2-3 เดอนตอมาโรงเรยนกปดกจการอก จงถกสงไปยงโรงเรยนสตรวทยา โดยใหไปประทบอยบานคณหวน หงสกล ทอยขางวดมหรรณพพาราม คณหวนเปนพระพเลยงในสมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟามหดลอดลยเดช กรมขนสงขลานครนทร พระราชโอรสในพระบาทสาเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจพระศรสวรนทรา บรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา ในระหวางนน สมเดจยาทรงถกเขมเยบผาต าฝาพระหตถ จงทรงยายไปประทบทบานพระยาด ารงแพทยคณ เพอผาตดฝาพระหตถ สมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ทรงเลาไวในพระนพนธ “แมเลาใหฟง” วา

“...ในระหวางทเรยนซ าชนประถมปท 3 อย เจาคณด ารงฯ มาถามแมวา อยากเรยนเปนนางพยาบาลไหม แมรบทนท ในสมยนนผหญงไมมอาชพทจะเลอกมากนก เมอจบประถมปท 3 แลวจะมชนมธยมปท 1 ถงปท 3 เทานน ถาอยากเรยนตอกตองเรยนเปนคร เวลานนโรงเรยนแพทยผดงครรภและหญงพยาบาลแหงศรราชมผหญงเรยนอยนอย ในการเขาไมมกฎเกณฑมาก เพยงแตอานออกเขยนไดกพอแลว เพอสนบสนนใหมาเรยน ยงมการใหเงนเดอนละ 15 บาทตอคน จ านวนเงนนเพยงพอส าหรบคาอาหารตลอดทงเดอน” การทสมเดจยาทรงตดสนพระทยเขาโรงเรยนแพทยผดงครรภและหญงพยาบาลแหงศรราชในครงน นบวาเปนหวเลยวส าคญในชวตของพระองค เพราะกาลเวลาตอมา ทรงไดรบทนไปศกษาตอ ณ ประเทศสหรฐอเมรกา

นกเรยนพยาบาล

สมเดจยาทรงเขาศกษาวชาพยาบาลทโรงเรยนแพทยผดงครรภและหญงพยาบาลแหงศรราชเมอ พ.ศ. 2456 ซงขณะนนสมเดจยาอายยงไมครบ 13 พรรษาบรบรณ ต ากวาเกณฑทระบไวถง 2 ป แตเนองจากมความสามารถเกนวย จดไดวาเปนนกเรยนทอายนอยทสดในรน สมเดจยาทรงเปนนกเรยนประเภทนกเรยนหลวง คอผทสมครเขาเรยนโดยขอรบเงนบ ารงเดอนละ 15 บาท และมขอผกพนวาเมอส าเรจสอบไดประกาศนยบตรแลว ตองท างานเกยวของกบโรงเรยนไมนอยกวา 3 ป ทรงเรยนจบหลกสตรใน พ.ศ. 2459 และทรงท างานตอทโรงพยาบาลศรราช ในป พ.ศ. 2460 สมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟาฯ กรมขนสงขลานครนทร ซงขณะนนก าลงทรงศกษาวชาแพทยปท 1 อยทโรงเรยนแพทยมหาวทยาลยฮารวารด ประเทศสหรฐอเมรกา พระราชทานทนแกนกเรยนแพทย 2 คน และสมเดจพระพนวสสาอยยกาเจา พระราชทานทนแกนกเรยนพยาบาล 2 คน ซงผทไดรบคดเลอกกคอ นางสาวอบล ปาลกะวงศ ณ อยธยา และสมเดจยา

ในระยะเวลา 6 เดอน ทรงศกษาภาษาองกฤษกบอาจารยใหญโรงเรยนกลสตรวงหลง เปนสตรชาวอเมรกนชอมสเอดนา ซาราหโคล ในการทจะเดนทางไปตางประเทศ จ าเปนตองมนามสกล

ใชในหนงสอเดนทาง เมอพระชนกชถงแกกรรม ไมมผใหญฝายชายทจะไปจดทะเบยนนางสกล พระองคจงทรงใชนามสกลของขนสงขลานครนทร (หล ตะละภฏ) ในการเดนทางไปสหรฐอเมรกา สมเดจยาเสดจโดยสารเรอ “กวลา” เมอวนท 23 สงหาคม พ.ศ. 2460 พรอมคณะนกเรยนจ านวนทงสน 18 คน ใชเวลาเดนทาง 6 สปดาห จงเสดจถงนครซานฟรานซสโก รฐแคลฟอรเนย สมเดจยาไดไปพ านกอยกบครอบครวนายแพทยอดมเสนเปนเวลาเกอบ 1 ป ไดเสดจไปศกษาทโรงเรยนประถมเอเมอรสนพรอมกบนางสาวอบล และทกวนอาทตยพระองคจะเสดจเขาโรงเรยนของครสตศาสนา ตอมาใน พ.ศ. 2461 สมเดจยาและนางสาวอบล ไดรวมสมทบกบคณะนกเรยนไทยอก 8 คน เดนทางไปยงเมองบอสตน รฐแมสซาซเซต โดยรถไฟในวนท 21 กนยายน พ.ศ. 2461 สมเดจพระบรมราชชนกทรงคอยรบคณะนกเรยนอย ณ ทนน ในตอนแรก สมเดจยาไมทรงรจกวาพระองคเปนใคร สวนสมเดจพระบรมราชชนกนน หลวงสขมนยประดษฐไดบนทกเหตการณคนวนนนไววา “ประมาณสกตสองเศษ...พระองคทานเสดจกลบมาถงบาน ปลกขาพเจาทนท แลวรบสงวา ผหญง 2 คนมาถงแลว แมสงวาลสวยเชงเชยวแกเอย”

อภเษกสมรส

ในพระนพนธ “แมเลาใหฟง” ของสมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ทรงเลาถง

ความสนพระทยของสมเดจพระบรมราชชนกทมตอสมเดจยา และมกเสดจไปทรงเยยม ณ ท

ประทบเมองฮารดฟอรด พระราชกรณยกจในยามวางของทงสองพระองค ไดบงบอกถงพระ

อปนสยทสอดคลองตองกนในความสนพระราชหฤทยเรองตนไม ดอกไมและการอนรกษ

สงแวดลอม

เมอเวลาผานไป เปนทรกนทวไปในหมนกเรยนไทยในสหรฐอเมรกาวา สมเดจเจาฟาฯ กรมขน

สงขลานครนทร ทรงพอพระทยในนางสาวสงวาล ตะละภฏ นกเรยนสาวผงามพรอมดวยรป

โฉมและอปนสยราเรง โดยมไดค านงถงพระชาตวตแตอยางใด ในทสดทรงมลายพระหตถกราบ

บงคมทลสมเดจพระพนวสสาอยยกาเจาขอพระราชทานพระราชานญาตหมนกบนางสาวสงวาล

ใน พ.ศ. 2462 สมเดจเจาฟาฯ กรมขนสงขลานครนทรจงไดทรงหมนกบนางสาวสงวาลอยาง

เงยบๆ ดวยแหวนเพชรน างามเกาะดวยหนามเตยสลกเปนรปหวใจ ในอก 30 ปตอมา สมเดจยา

ไดพระราชทานแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเพอทรงหมนหมอมราชวงศสรกต กตยากร

พอถงเดอนตลาคม พ.ศ. 2462 สมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถสวรรคต สมเดจเจาฟาฯ

กรมขนสงขลานครนทรจงเสดจกลบประเทศไทย และไดทรงอภเษกสมรสกบนางสาวสงวาล

ตะละภฏทวงสระปทม เมอวนท 10 กนยายน พ.ศ. 2463 โดยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหวไดเสดจพระราชด าเนน ทรงเปนประธานพระราชทานน าสงขดวยพระองคเอง

ศกษาตอทสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2463 – 2464

หลงจากอภเษกสมรสแลว สมเดจพระบรมราชชนกเสดจประพาส

เมองตางๆ ในทวปยโรปและเสดจตอไปยงสหรฐอเมรกาเพอศกษา

ตอ สมเดจพระบรมราชชนกทรงศกษาวชาสาธารณสขศาสตร ท

มหาวทยาลยฮารวารด และสถาบนเอมไอท เมองบอสตน และทรง

จดใหสมเดจยาทรงศกษาหลกสตรเตรยมพยาบาลทมหาวทยาลย

ซมมอนส เมองบอสตน และเสดจไปเรยนการสาธารณสขเกยวกบ

โรงเรยนในภาคฤดรอนทสถาบนเอมไอท

ขณะทประทบ ณ เมองบอสตน ทงสองพระองคทรงใชพระนามวา นายและนางมหดล สงขลา อยางสามญ

ชน นอกจากนน ยงทรงชวยกจการของสมาคมสยาม ณ สหรฐอเมรกา

พระธดาองคแรก

หลงจากทสมเดจพระบรมราชชนกทรงจบการศกษาไดรบประกาศนยบตรสาธารณสขใน พ.ศ. 2464 สมเดจ

ยากไดตามเสดจกลบกลบกรงเทพฯ ผานทางยโรปเพอทองเทยวและทรงดงานไปพรอมกน เชน เสดจไปทรง

ดงานทโรงพยาบาลผดงครรภควนแมร ประเทศองกฤษ 1 สปดาห การเสดจกลบกรงเทพฯ ครงน กเพอ

เตรยมการตามเสดจสมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงเพชรบรราชสรนธร พระเชษฐภคนของสมเดจพระบรมราช

ชนก ซงประชวรพระวกกะและเสดจรบการผาตดทประเทศองกฤษ ใน พ.ศ. 2465

จากนนไดเสดจพกฟนทประเทศฝรงเศส

ขณะประทบอยทกรงปารส สมเดจพระบรมราชชนกประชวร สมเดจยาจงทรงเฝาด

แลพระอาการ เมอหายประชวรแลวกไดตามเสดจยงสกอตแลนด เพอสมเดจพระบรมราชชนกไดทรงศกษา

วชาแพทยทเมองเอดนเบอระ แตเนองจากอากาศหนาวมาก ท าใหทรงประชวรจงตองทรงเลกเรยน ระหวาง

นนสมเดจยาไดประสตพระราชธดาพระองคแรก เมอวนท 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 ทกรงลอนดอน ประเทศ

องกฤษ พระราชธดาไดรบพระราชทานนามจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหววา “หมอมเจา

กลยาณวฒนา มหดล” เนองจากสมเดจยา ในขณะนนยงคงเปนหมอมสงวาลย มหดล ตอมาในรชสมย

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 จงทรงไดรบการสถาปนาเปนพระวรวงศเธอ พระองคเจา

ใน พ.ศ. 2470 และใน พ.ศ. 2478 ตรงกบรชสมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล ทรงไดรบการ

เฉลมพระยศเปนสมเดจพระเจาพนางเธอเจาฟากลยาณวฒนา และทรงไดรบการสถาปนาพระอสรยศกดเปน

สมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร เมอ พ.ศ. 2538 ในรชสมย

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

เสดจกลบเมองไทย พ.ศ. 2466

ในเดอนตลาคม พ.ศ. 2466 สมเดจยาพรอมดวยพระราชธดาไดตามเสดจสมเดจพระบรมราชชนกกลบเมองไทย เนองจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสมเดจพระบรมราชชนกทรงด ารงต าแหนงอธบดกรมมหาวทยาลย ในปตอมาไดทรงเปลยนไปรบต าแหนงขาหลวงส ารวจการศกษาทวไป สมเดจยาจงทรงมโอกาสตามเสดจยงจงหวดเชยงใหมเพอทรงเปดโรงพยาบาลเมคคอรมคของมชชนนารคณะอเมรกนเพลสไบทเรยน และศนยอนามยของสภากาชาด

พระโอรสพระองคแรก

หลงจากประทบทกรงเทพฯ นาน 20 เดอน สมเดจยากไดตามเสดจสมเดจพระพระบรมราชชนก ไปยงทวปยโรปอกครงหนง ทงนเพอสมเดจพระบรมราชชนกจะไดทรงพกผอนรกษาพระองคตามทแพทยถวายค าแนะน าใหประทบในทอากาศเยน เพราะทรงตรากตร าทรงงานหนกจรพระพลานามยเสอมโทรม การเสดจยโรปครงน ไดทรงพา

พระธดาไปประทบทเมองไฮเดลเบอรก ประเทศเยอรมน โดยมพระพเลยงคอ นางสาวเนอง จนตดล ซงเคยเปนพระสหายรวมชนเรยนในโรงเรยนแพทยผดงครรภและหญงพยาบาลแหงศรราชตามเสดจดวย ณ เมองไฮเดลเบอรก สมเดจยาไดประสตพระโอรสพระองคแรก เมอวนท 20 กนยายน พ.ศ. 2468 ซงตรงกบวนคลายวนพระบรมราชสมภพของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระบรมอยกา จงยงความปลาบปลมใจปตยนดแกสมเดจพระพนวสสาอยยกาเจาเปนยงนก เมอทรงทราบขาวการประสตของพระราชนดดา และตอมาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดพระราชทานพระนามวา “หมอมเจาอานนทมหดล”

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวเสดจขนครองราชย

ในวนท 25 พฤศจกายน พ.ศ. 2468 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวสวรรคต สมเดจพระบรมราชชนกเสดจกลบกรงเทพฯ เพยงพระองคเดยว เพอถวายพระเพลงพระบรมศพและประทบอยจนถงพระราชพธบรมราชาภเษกของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ระหวางนนสมเดจยาไดเสดจประทบอยกบพระธดาและพระโอรสพระองคนอย ซงมพระชนมายประมาณ 2 เดอน ทกรงปารส ประเทศฝรงเศส จากนน ไดทรงพาพระโอรสธดาเสดจประทบทเมองโลซาน ประเทศสวสเซอรแลนด และทรงสงพระธดาไปประทบทสถานรบเลยงเดกแหงหนงทดแลเดกอยางถกอนามย ชอ ชองโซเลย (Champ Soleil) พระองคเองทรงประทบอยทโรงแรมเลกๆ ชอมอนตานา ซงไมใหญนก เมอพระโอรสทรงอดพระกษรธาราแลว สมเดจยาจงทรงสงใหไปประทบทซองโซเลย พรอมดวยพระพเลยงเนอง

เสดจสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2469

เมอสมเดจพระบรมราชชนกเสดจกลบกรงเทพฯ ใน พ.ศ. 2469 กไดเสดจไปประทบทเมองโล

ซานกบครอบครวของพระองค จากนนไดเสดจลวงหนาไปยงสหรฐอเมรกา เพอทรงหาท

ประทบส าหรบครอบครว ซงไดทรงเลอกเชาแฟลต เลขท 63 ถนนลองวด บรคลายน ชานเมอง

บอสตน

“ต านานบรคลายน” ในเวลานน ไดเปนศนยกลางของนกเรยนไทยในบอสตนและเมองใกลเคยง

โดยโปรดใหมาเฝาฯ พระราชทานเลยงอาหารไทยและค าแนะน าตางๆ ทเปนประโยชน

ระหวางประทบทเมองบอสตน สมเดจพระบรมราชชนกไดทรงเรยนแพทยทมหาวทยาลยฮาร

วารด สวนสมเดจยาไดทรงเรยนวชาจตวทยา การท าอาหารและโภชนาการทวทยาลยซมมอนด

ระยะหนง นอกจากนนไดทรงดแลพระโอรสธดา และทรงรบสงพระธดาซงทรงเรยนชนอนบาล

ทโรงเรยนพารค (Park School)

พระโอรสพระองคท 2

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน มพระสตกาลพระโอรสองคทสอง ณ โรงพยาบาลเมาทออเบรน เมองเคมบรดจ เมอวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2470 ไดรบพระราชทานพระนามจากพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหววา “พระวรวงศเธอ พระองคเจาภมพลอดลยเดช” เหตททรงด ารงพระยศเปนพระวรวงศเธอ พระองคเจาทนทเมอแรกประสต เนองจากพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ไดมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ตงแตวนท 8 พฤศจกายน พ.ศ. 2470 ใหสถาปนาหมอมเจา อนเปนพระโอรสธดาในสมเดจเจาฟาซงพระชนนทรงศกดชนสมเดจ และประสตแตมารดาทมไดเปนเจา ขนด ารงพระยศเปนพระวรวงศเธอ พระองคเจา พระโอรสธดาสองพระองคแรกในสมเดจเจาฟาฯ กรมขนสงขลานครนทร และหมอมศรสงวาลจงไดเลอนพระยศเปนวรวงศเธอ พระองคเจาในคราวนน พรอมกบหมอมเจาในสมเดจเจาฟาพระองคอน อกหลายองค

สมเดจพระบรมราชชนกสนพระชนม

ขณะททรงศกษาวชาแพทยปสดทาย สมเดจพระบรมราชชนกทรงประชวรโรคพระวกกะก าเรบและพระโรคหวด แตกทรงสามารถสอบไลไดปรญญาแพทยศาสตรชนเกยรตนยม หลงจากสอบเสรจกทรงประชวรพระโรคไสตงอกเสบ ตองทรงรบการผาตด สมเดจยาไดเฝาดพระอาการอยางใกลชด เมอเสดจพระด าเนนไดแลวทรงเสดจพรอมพระโอรสธดาเสดจประทบอยทยโรประยะหนง จงทรงเสดจนวตสประเทศไทยในเดอนพฤศจกายน ในเดอนเมษายน พ.ศ. 2472 โรงพยาบาลแมคคอรมกกราบ

บงคมทลเชญสมเดจพระบรมราชชนกเสดจไปเปนแพทยประจ าบาน ทเชยงใหม โดยเสดจไปพระองคเดยว เพราะตงพระทยวา เมอทรงหาทประทบไดเหมาะสมแลวจงจะทรงพาครอบครวเสดจไปประทบดวย ในเดอนตอมา ทรงมภารกจบางประการตองเสดจกลบกรงเทพฯ แตหลงจากนนไมกวนกมพระอาการประชวรและตองประทบรกษาพระองค สมเดจพระบรมราชชนกประชวรอยเปนเวลา 4 เดอน กสนพระชนมเมอวนท 24 กนยายน พ.ศ. 2472 ณ พระต าหนกใหม วงสระปทม เมอสมเดจเจาฟาฯ กรมขนสงขลานครนทรสนพระชนม สมเดจยาทรงมพระชนมายเพยง 29 พรรษา จะตองทรงรบหนาทอบรมเลยงดพระโอรสธดาทงสามพระองคตามล าพง ขณะนนพระธดาองคโตทรงมพระชนมาย 6 พรรษา พระโอรสองคท 2 เพงมพระชนมายครบ 4 พรรษาบรบรณเมอวนท 20 กนยายน 4 วนกอนทสมเดจพระบรมราชชนกจะสนพระชนม สวนพระโอรสองคสดทองมพระชนมายเพยง 1 พรรษา 9 เดอน สมเดจยาทรงดแลพระโอรสธดาอยางใกลชดไมวาจะเปนดานการเสวย บรรทม เลน หรอการศกษาเลาเรยน ซงขณะนนสมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงนราธวาสราชนครนทรพระธดาพระองคใหญทรงศกษาอยทโรงเรยนราชน เมอพระโอรสทงสองพระองคเจรญพระชนมายขนกโปรดใหทรงเขาศกษาตามล าดบ โดยพระโอรสองคทสองทรงเขาศกษาชนอนบาลทโรงเรยนมาแตรเดอ แลวทรงยายเขาศกษาตอทโรงเรยนเทพศรนทร พระโอรสองคทสามทรงเรมศกษาชนอนบาลทโรงเรยนมาแตรเดอ เมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 คณะราษฎรกอการเปลยนแปลงการปกครองของประเทศเปนระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข สถานการณบานเมองผนแปรไปสงผลตอสถานภาพของพระบรมวงศานวงศ และขาราชการบางกลม พระบรมวงศานวงศจ านวนมากและขาราชการบางสวนตองออกจากราชการ เจานายหลายพระองคเสดจออกจากประเทศไทยไปประทบในตางแดน สมเดจพระพนวสสาอยยกาเจา ทรงปรกษากบสมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงเพชรบรราชสรนธร พระราชธดาและพระเจาบรมวงศเธอ กรมขนชยนาทนเรนทร ถงการศกษาของพระราชนดดาทจะทรงมตอไป ในเวลาทพระราชนดดาองคทสองยงทรงพระเยาวอยนน พระอนามยไมสแขงแรงมาตลอด จงเปนทตกลงวาควรจะเสดจไปศกษาตอยงประเทศซงมอากาศสบายๆ ดงนนพระเจาบรมวงศเธอ กรมขนชยนาถนเรนทร จงทรงแนะน าวาควรเลอกเมองโลซานเปนทประทบสมเดจยากทรงพอพระทย เพราะนอกจากจะเปนเมองทมอากาศด ภมประเทศสวยงาม

และพลเมองอธยาศยดแลว ยงเปนเมองทสมเดจพระบรมราชชนกโปรดมากอกดวย หลงจากทตระเตรยมการทกอยางเรยบรอยแลว ตนเดอนเมษายน พ.ศ. 2476 สมเดจยาพรอมดวยพระโอรสธดา พระพเลยงเนอง เดกหญงบญเรอน โสพจน พระญาต (ปจจบนคอ ทานผหญงบญเรอน ชณหะวณ) และคณพระสทธอรรถนฤมลกบภรรยา ไดออกเดนทางจากประเทศไทยไปสเมองโลซาน ประเทศสวสเซอรแลนด

พระราชปโยรสเสดจขนครองราชย

การเสดจไปประทบทสวสเซอรแลนดคราวน สมเดจพระบรมราชชนนตองทรงเปนหวหนาครอบครวนอยๆ ของพระองค ทรงพาพระโอรสธดาประทบอยทแฟลตเลขท 16 ถนนตสโซต (Tissot) และโปรดใหเสดจศกษาทโรงเรยนประถมชอเมยรมองต (Miremont) ตงแตเดอนกนยายน พ.ศ. 2476 อกหนงปตอมา คอ ใน พ.ศ. 2477 ไดเกดการเปลยนแปลงครงส าคญอกครงหนงในประวตศาสตรของชาตไทย กลาวคอ เมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดทรงสละราชสมบต โดยทรงสละพระราชสทธในการแตงตงผสบราชสมบต และทรงเหนควรวาตองใหเปนไปตามกฎมณเฑยรบาล ในการประชมสภาผแทนราษฎร ครงท 33/2477 วนท 6-7 มนาคม พ.ศ. 2477 ไดมมตเหนชอบตามกฎมณเฑยรบาลซงพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงบญญตขนใน พทธศกราช 2467 ล าดบเชอพระบรมวงศผควรสบพระราชสนตตวงศ คอ พระวรวงศเธอ พระองคเจาอานนทมหดล พระโอรสในสมเดจเจาฟาฯ กรมขนสงขลานครนทร ดงนน พระวรวงศเธอ พระองคเจาอานนทมหดล จงทรงไดรบการสถาปนาเปน พระมหากษตรย สบพระราชสนตตวงศเปนพระองคท 8 แหงพระบรมราชจกรวงศ ตงแตวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477 เนองจากสมเดจพระเจาอยหวยงทรงพระเยาว มพระชนมายเพยง 9 พรรษา สภาผแทนราษฎรจงไดมมตใหตง พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนอนวตรจาตรนต พระวรวงศเธอ พระองคเจาอาทตยทพอาภา และเจาพระยายมราช (ปน สขม) เปนคณะผส าเรจราชการแทนพระองค สมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ทรงบนทกเหตการณส าคญในปลายปพทธศกราช 2477 วา “เมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477 (ค.ศ. 1935) มเหตการณหนงทท าใหชวตธรรมดาๆ ตองเปลยนไปบาง พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวทรงสละราชสมบต และรฐบาลไดอญเชญพระวรวงศเธอ พระองคเจาอานนทมหดลเสดจขนครองราชยสบราชสนตต

วงศ นองชายคนเลกและขาพเจากเปลยนจากพระองคเจาเปนเจาฟา แมกยงคงเปนคนธรรมดาอย แตเนองจากเปนพระราชมารดาของพระเจาแผนดน กตงขนเปนพระราชชนน และเพอใหคลองกบค าวาชนน ชอแมเลยเปลยนไปเปน “ศรสงวาลย” แทนสงวาลย “พระราชชนนศรสงวาลย” เมอพระโอรสเสดจขนครองราชยเปนพระมหากษตรยไทยพระองคแรกในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข การถวายพระอภบาลและอบรมพระมหากษตรยพระองคใหม จงเปนพระราชภารกจยงใหญทสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนตองทรงรบไวโดยล าพง เนองจากสมเดจพระเจาอยหวยงทรงพระเยาว และทรงศกษาอยในตางประเทศ เพอใหสมพระเกยรตของพระราชปโยรส สมเดจพระบรมราชชนนจงตองทรงยายทประทบจากแฟลตทถนนตสโซตไปประทบทบานเชาคอนขางใหญ ณ เมองปยย (Pully) ซงเปนเมองเลกๆ อยใกลกบเมองโลซาน ทรงตงชอวา “วลลาวฒนา” การด าเนนพระชนมชพ ณ พระต าหนกวลลาวฒนา สมเดจพระบรมราชชนนโปรดทจะใหเปนไปอยางสามญไมมพธรตอง ทรงจดใหพระโอรสทงสองพระองคศกษาทโรงเรยนเอกชนเอกอล นเวล เดอ ลาสวส โรมองด (Ecole Novelle de la Suisse Romande) ซงรบนานาชาต แมพระโอรสพระองคใหญทรงเปนยวกษตรยแหงประเทศสยาม แตกทรงเปน “นกเรยนอานนทมหดล” บตรชายของ “มาดามส.มหดล” ทรงมสทธและหนาทไมแตกตางจากนกเรยนคนอนๆ สมเดจพระบรมราชชนนไดทรงเอาพระทยใส ดแลพระพลานามยและระเบยบวนยของพระโอรสธดาอยางดเยยมและสม าเสมอ

เสดจนวตพระนคร

หลงจากทเสดจขนครองราชยสมบตเปนเวลา 3 ปเศษ ใน พ.ศ. 2481 สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล พรอมดวยสมเดจยา พระเชษฐภคน และพระราชอนชา กไดเสดจนวตพระนคร เพอทรงเยยมเยยนพสกนกรของพระองคเปนครงแรก เมอเสดจฯ สพระนครได 1 วน คณะผส าเรจราชการแทนพระองคในพระปรมาภไธยสมเดจพระเจาอยหว ไดประกาศสถาปนาพระอสรยยศพระราชชนนศรสงวาลยขนเปนครงแรก “สมเดจพระราชชนนศรสงวาลย” เมอวนท 16 พฤศจกายน พ.ศ. 2481 ตลอดเวลา 2 เดอนทประทบอยในพระนคร ผทมโอกาสไดเฝาชมพระบารม ตางปลมปตและชนชมในพระจรยวตรของสมเดจพระเจาอยหวพระองคนอยยงนก ตางเหนพองตองกนวา ผทมสวน

ส าคญททรงเพยรปลกฝงอบรมพระกรยาอชฌาศยของยวกษตรยไทยใหงดงามเหมาะสม คอ สมเดจยา โดยททรงเหนวา พระโอรสทรงพระเยาว ความรเรองเมองไทยมนอย สมเดจยาจงทรงขอใหกระทรวงธรรมการ (ปจจบน คอ กระทรวงศกษาธการ) จดการรายการเสดจพระราชด าเนนทอดพระเนตรพระอารามและโบราณสถานทส าคญในเขตพระนครและธนบร เพอเพมพนความรเกยวกบศลปวฒนธรรมของชาต นอกจากน สมเดจยายงทรงชกจงใหพระโอรสธดาทรงใฝในการกศล ชวยเหลอการสาธารณสขและการแพทย สมเดจพระเจาอยหวจงพระราชทานเงนสวนพระองคสรางโรงพยาบาลอานนทมดดล ทจงหวดลพบร พระราชอนชาและพระเชษฐภคนพระราชทานเงนสรางสขศาลา ทจงหวดสมทรสาคร ครนถงวนท 14 มกราคม พ.ศ. 2481 สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล เสดจพรอมดวยสมเดจยา พระเชษฐภคนและพระราชอนชา จากประเทศไทยกลบไปทรงศกษาตอทสวสเซอรแลนด

ชวงสงครามโลกครงท 2 พ.ศ. 2482 – 2488

สงครามโลกครงท 2 ซงอบตขนในทวปยโรป เมอ พ.ศ. 2482 ไดเพมความยากล าบากในพระชนมชพของสมเดจยา ในฐานะหวหนาครอบครว พระองคทรงใชพระสตปญญาความสามารถอยางเตมทประคบประคองรกษาครอบครวเลกๆ ของพระองคใหผานพนภยในรปแบบตางๆ สภาพชวตในพระต าหนก วลลาวฒนาทเมองโลซานระหวางสงครามโลกไมตางจากครอบครวชาวสวสอนๆ นก ทรงรบบตรปนสวนเชนเดยวกบครอบครวสวส เมอสมเดจพระเจาอยหวเสดจมหาวทยาลยกเสดจโดยจกรยานพระทนง สมเดจยาทรงใชขเถาแทนสบ ทรงท าเนยและเกบผลไมมาท าแยมเกบเอาไว สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทรงเลาพระราชทานคณะผจดท าหนงสอเรอง “สมเดจพระศรนครทราบรมราชชนน” ของโครงการไทยศกษา ฝายวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย ตอนหนงวา “(ทลกระหมอมพอทรงเลาวา) ระหวางสงครามโลกครงท 2 กล าบากเหมอนกน สมเดจยาถงไดมความพยายามระมดระวงเปนแมบานทด ในระยะนนไมมการปนสวนผลไม แตกไมมผลไมอะไรมากนก ไดอาศยผลไมจากสวนในบรเวณพระต าหนก เชน สตรอเบอร แพร สวนผลไมตะวนออก เชน กลวยและสมขาดแคลน” สมเดจเจาฟาฯ กรมหลวงนราธวาสราชนครนทรทรงเลาพระราชทาน คณะผจดท าหนงสอเลม

เดยวกนวา “มแตแอปเปลเปนของธรรมดาทสด แมกพยายามหาสเขยวสแดงใหดแปลกไป...มแตแอปเปลตลอดศก...หลงสงครามไมอยากทานแอปเปลเลย อยางไรกตาม สมเดจยายงทรงรกษาประเพณทสมเดจพระบรมราชชนกเลยทรงปฏบต คอ พระราชทานเลยงอาหารไทยแกคนไทยในวนเสาร แตเนองจากนกเรยนไทยมมากขนเพราะระหวางสงคราม นกเรยนไทยทเคยศกษาในประเทศเบลเยยม ฝรงเศส และอตาลไดยายเขามาอยในเมองตางๆ ของสวสเซอรแลนด พระองคจงไมสามารถทจะพระราชทานเลยงอาหารไทยแกนกเรยนไทยทกคนได โปรดใหผลดเปลยนกนมา นกเรยนไทยเหลานนตางประสบปญหาทสงเงนจากประเทศไทยลาชา บางเดอนเงนทองกมาไมถง สมเดจยากทรงเกอกลผทขดสน บางกพระราชทานเงนใหยม บางกใหเลยกม ทงๆ ทขณะนนพระองคทรงประสบปญหาการสงเงนมาถวายลาชาเหมอนกน สมเดจยา ไดทรงเอาพระทยใสในการศกษาของพระโอรสธดามาก โปรดใหสมเดจพระเจาอยหวและพระราชอนชาทรงศกษาทโรงเรยนเอกอล นเวลล เมองโลซานจนถง พ.ศ. 2484 ซงในชวง 2 ปสดทายของการศกษาทโรงเรยนแหงนน โปรดใหทรงเขาเปนนกเรยนประจ า เพอใหทรงทราบชวตของนกเรยนประจ าทตองชวยเหลอพระองคเองทกอยาง สวนสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา ทรงศกษาอยทโรงเรยนนานาชาตทเมองเจนวา นอกจากนทรงหาพระอาจารยสอนพเศษประจ าทพระต าหนก ทรงจากหญงชาวองกฤษเปนพระพเลยงระหวางโรงเรยนปดภาคฤดรอน เพอฝกฝนภาษาองกฤษถวายสมเดจพระเจาอยหว เรองการศกษาภาษาและขนบธรรมเนยมประเพณไทยกมไดทรงละเลย โปรดใหนายเปรอง ศรภทร พระอาจารยถวายพระอกษรไทยททางรฐบาลสงมาถวายพระอกษรแดสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระราชอนชาและสมเดจพระเชษฐภคน ดงนน การตดสนพระทยประทบในประเทศสวสเซอรแลนดในชวงวกฤตการณสงครามโลก กรศกษาของพระโอรสธดาจงมไดหยดชะงก สมเดจพระเจาพนางเธอฯ ทรงพระปรชาสามารถดานการศกษา ใน พ.ศ. 2485 ทรงสอบผานชนสดทายเทยบเทามธยมศกษาตอนปลาย และไดทรงเขาศกษาวชาเคมตอทมหาวทยาลยโลซาน สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล กทรงเปลยนแผนการศกษาในระดบอดมศกษา เชนกน หลงจากทรงส าเรจการศกษาระดบมธยมปลายใน พ.ศ. 2486 เมอพระชนมาย 16 พรรษา ไดทรงเขาศกษาวชานตศาสตร ทมหาวทยาลยโลซาน และอก 2 ปตอมา สมเดจพระราชอนชากเสดจเขาศกษาตอทางดานวทยาศาสตรทมหาวทยาลยเดยวกน

วนคลายวนพระราชสมภพ 20 กนยายน พ.ศ. 2488 หลงสงครามโลกครงท 2 ยตลงเปนวนทมรความหมายพเศษยงส าหรบสมเดจพระเจาอยหว พระประยรญาต และเหลาคนไทยทพ านกอยในประเทศสวสเซอรแลนด ขาราชการและนกเรยนไทยพากนไปเผาฯ ถวายพระพรคบคงในตอนเยน บรรดาคนไทยไดรวมจดงานเลยงถวาย ณ พระต าหนกวลลาวฒนา สมเดจพระเจาอยหวทรงดนตรรวมกบนกดนตรสมครเลนทงหลาย เปนงานเลยงทสนกสนานรนเรง ความเงยบเหงาเศราใจ ความวตกกงวลถงบานเกดเมองนอนเปนอนสนสดลงได สมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมาย 20 พรรษา ทรงบรรลราชนตภาวะแลว และก าลงจะเสดจพระราชด าเนนกลบมาทรงเยยมพสกนกรของพระองค

เสดจนวตพระนครครงท 2 พ.ศ. 2488

สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลไดเสดจพรอมดวยสมเดจพระราชอนชาและสมเดจยาออกจากสวสเซอรแลนด เมอวนท 29 พฤศจกายน พ.ศ. 2488 นวตพระนครอกครงหนง โดยเครองบนพระทนงถงพระนคร ในวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2488 ระหวางประทบในพระนคร สมเดจยาไดตามเสดจสมเดจพระเจาอย และสมเดจพระราชอนชาไปพรอมกนทงสามพระองค ไมวาจะเสดจงานพระราชพธ งานทวไป เสดจประพาสสถานทตางๆ หรอเสดจเยยมราษฎร ดวยเหตทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระราชอนชาประทบอยในตางประเทศเปนเวลานาน ตงแตยงทรงพระเยาวเรองราวตางๆ เกยวกบเมองไทย จงไมคอยจะทรงทราบมากนก เมอเสดจพรอมกน สมเดจพระราชโอรสทรงสงสยใครรเรองราวประการใดกสามารถทลถามสมเดจยาไดทนท การตามเสดจนวตพระนครครงท 2 น สมเดจยาทรงมพระชนมาย 45 พรรษา ทรงส าราญพระราชหฤทยมาก สงครามสนสดลงแลว ความสงบสขไดบงเกดขน พระราชภาระของพระองคในการอบรมเลยงดพระโอรสธดากทรงผอนคลายลง พระโอรสธดาทงสามพระองคทรงเจรญพระชนมเปนผใหญทพรอมดวยสตปญญาฉลาดเฉลยว สามารถปกครองดแลพระองคเองได ความนยมชมชนของอาณาประชาราษฎรทมตอพระโอรสทงสองพระองคอยางไมเสอมคลายกนาจะยงความปลาบปลมปตใหบงเกดขนในพระราชหฤทย

สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลสวรรคต

สมเดจยาไดประทบอยเมองไทยกบสมเดจพระเจาอยหวและพระโอรสองคท 2 จนถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2489 รฐบาลในเวลานนไดกราบบงคมทลสมเดจพระเจาอยหว ขอใหทรงเลอนก าหนดเสดจกลบไปทรงศกษาตอทสวสเซอรแลนดออกไปกอน เพอพระราชทานรฐธรรมนญฉบบใหมแกปวงชนชาวไทย ในวนท 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 และเสดจพระราชด าเนนเปดประชมสภาผแทนในวนท 1 มถนายน ศกเดยวกน สมเดจพระเจาอยหวทรงรบค ากราบบงคมทลของรฐบาล และทรงก าหนดวนเสดจพระราชด าเนนกลบไปทรงศกษาตอในวนท 13 มถนายน พ.ศ. 2489 แตไมทนถงวนนน เหตการณอนเศราสลดทไมนกฝนกอบตขนเสยกอนในตอนเชาวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2489 กอนก าหนดวนเสดจพระราชด าเนนจากประเทศไทยเพยง 4 วน สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล ตองพระแสงปน สวรรคต

สมเดจพระราชปโยรสพระองคท 2 ขนครองราชย

ในวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2489 สภาผแทนราษฎรไดลงมตเปนเอกฉนทกราบบงคมทลเชญพระราชปโยรสพระองคท 2 ของสมเดจพระราชชนนศรสงวาลยคอ สมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟาภมพลอดลยเดชขนครองราชยสมบต เปนพระมหากษตรยรชกาลท 9 แหงพระบรมราชจกรวงศ

ตามเสดจกลบสวสเซอรแลนด

ไดตามเสดจสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชเสดจจากเมองไทย เมอวนท 19 สงหาคม พ.ศ. 2489 เพอทรงศกษาตอทมหาวทยาลยโลซาน โดยทรงเลอกเรยนวชาเกยวกบรฐศาสตร นตศาสตร และเศรษฐศาสตร แทนวชาวทยาศาสตรทเลยทรงศกษาไวแตเดม เพอความเหมาะสมกบพระราชภารกจแหงพระมหากษตรย ระหวางนน สมเดจยากยงทรงท าหนาท “แมบาน” ในพระต าหนกวลลาวฒนา ทรงดแลจดการเรองตางๆ ใหเปนระเบยบเรยบรอย โปรดทรงงานดวยพระองคเอง ตอนเชาทรงขบรถไปจายตลาดดวยพระองคเองและหลงจากเสวยพระกระยาหารกลางวนแลว ทรงใชเวลาวางท าสวนในบรเวณพระต าหนก ทรงพรวนดน ใสป ย ตดขลบกงไมและกวาดใบไม ในเวลาบายทรงเสดจไปฟงบรรยายวชาทสนพระราชหฤทยทมหาวทยาลยโลซาน บางครงเมอวางจากพระราชกจในการศกษาสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจยาจะเสดจประพาสชนบทและประเทศใกลเคยง เชน อตาล ฝรงเศส และลคเตนสไตน ทงสองพระองคโปรดทอดพระเนตรสถานทส าคญของเมอง

ตางๆ และพอพระราชหฤทยชมทศนยภาพทงดงามและเงยบสงบในชนบท ซงจะเสดจประพาสชนบทบอยครง เมอทรงเหนดอกไมทขนขางทางก าลงบานสะพรงสวยงาม สมเดจยาจะทรงหยดรถเพอเกบดอกไมปาเหลานนกลบไปทประทบ แตแลวในวนท 4 ตลาคม พ.ศ. 2491 สมเดจพระเจาอยหวทรงประสบอบตเหตทางรถยนต ตองเสดจเขารบการรกษาพระองคในสถานพยาบาล สมเดจยาทรงทงเทพระก าลงดแลพยาบาลพระราชปโยรส จนมพระอาการดขน แพทยจงไดกราบบงคมทลแนะน าใหสมเดจยา เสดจไปประทบเปลยนพระอรยาบถในชนบทเปนการครงคราว หลงจากนน พสกนกรกไดรบขาวอนเปนทนาปลมปตเปนอยางยงวา สมเดจพระเจาอยหวทรงหมนหมอมราชวงศสรกต กตยากร ธดาคนโตของหมอมเจานกขตรมงคล กตยากร (ตอมาไดรบสถาปนาเปนพระวรวงศเธอ กรมหมนจนทบรสรนาถ) อครราชทตไทยประจ าราชส านกเซนตเจมส ประเทศองกฤษ กบหมอมหลวงบว กตยากร เมอวนท 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2492

ราชาภเษกสมรสและบรมราชาภเษก

หลงจากพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลแลว สมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหประกอบพระราชพธราชาภเษกสมรส ณ ต าหนกพระพนวสสาอยยกาเจา วงสระปทม เมอวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2493 ตอมาวนท 5 พฤษภาคม ศกเดยวกน ไดโปรดเกลาฯ ใหตงการพระราชพธบรมราชาภเษกตามแบบอยางโบราณราชประเพณขน ณ พระทนงไพศาลทกษณ ในพระบรมมหาราชวง และสถาปนาสมเดจพระราชนสรกต ใหด ารงราชฐานนดรเปน สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชน อก 6 ปตอมา ในวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2499 ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเฉลมพระนามาภไธยวา สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ อก 1 ปตอมา หลงจากพระราชพธบรมราชาภเษก สมเดจยากไดทรงชนชมกบพระราชนดดาคอ สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด ประสตเมอวนท 5 เมษายน พ.ศ. 2494 ทเมองโลซาน ทรงเปนพระราชนดดาพระองคท 2 ตอจากคณทศนาวลย รตนกลเสรเรงฤทธ (ปจจบนคอ ทานผหญงทศนาวลย ศรสงคราม) พระธดาในสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร เมอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ไดเสดจนวตประเทศไทยเปนการถาวรแลว กไดมพระประสตกาลพระราชโอรสธดาอก 3 พระองค ณ พระทนงอมพรสถาน พระราชวงดสต คอ

สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาวชราลงกรณ ประสตเมอวนจนทรท 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2515 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ สถาปนาขนเปน สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธรเทพรตนสดา กตวฒนาดลโสภาคย ประสตเมอวนเสารท 2 เมษายน พ.ศ. 2498 ใน พ.ศ. 2520 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ สถาปนาขนเปนสมเดจพระเทพรตนราชสดา เจาฟามหาจกรสรนธร รฐสมาคณากรปยชาต สยามบรมราชกมาร สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ประสตเมอวนพฤหสบดท 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2500 วนท 9 มถนายน พ.ศ. 2513 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศเฉลมพระนามพระอฐ สมเดจพระราชบดา เจาฟามหดลอดลยเดช กรมหลวงสงขลานครนทร ตามทจารกในพระสพรรณบฏวา สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก และเฉลมพระนามสมเดจพระราชชนนศรสงวาลย ตามทจารกในพระสพรรณบฏวา สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนสวรรคต

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนทรงมพระอาการทางพระหทยก าเรบและทรงเหนอยออน คณะแพทยถวายการรกษาเบองตนทวงสระปทม จนกระทงวนท 2 มถนายน พ.ศ. 2538 จงเชญเสดจพระราชด าเนนเขาประทบรกษาพระองค ณ ตก 84 ป โรงพยาบาลศรราช ระหวางการประทบรกษาทโรงพยาบาล คณะแพทยพบวาเกดการตดเชอในกระแสพระโลหต จงไดถวายพระโอสถปฏชวนะเพม ตอมา มพระอาการแทรกซอน มการอกเสบทพระอนตะพระอนตคณ (ล าไสใหญ ล าไสเลก) และทพระปบผาสะ (ปอด) ขางขวา คณะแพทยไดพยายามถวายการรกษาจนพระอาการทวไปดขนบาง

เมอวนท 17 กรกฎาคม สมเดจพระบรมราชชนนทรงมพระอาการทรดลง เนองดวยมพระอาการ

แทรกซอนทางพระยกนะ (ตบ) และพระวกกะ (ไต) ไมท างาน พระหทย (หวใจ) ท างานไมปกต

ความดนพระโลหตต าท าใหเกดภาวะเปนกรดในพระโลหต คณะแพทยไดถวายการรกษาความ

ผดปกตของระบบตาง ๆ รวมทงการฟอกพระโลหตดวยเครองไตเทยมและกรองสารพษซงเกด

จากภาวะผดปกตของพระยกนะ แตพระอาการตงแตเชาจนเทยงของวนท 18 กรกฎาคม คงอยใน

ภาวะวกฤต จนกระทง เวลา 21.17 น. สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนเสดจสวรรคต รวม

พระชนมาย 94 พรรษา

พระราชกรณยกจของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

พระมหากรณาธคณของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนททรงมตอชาวไทยและประเทศชาตนนใหญหลวงมาก เพราะตงแตทรงเสกสมรสกบสมเดจเจาฟามหดลอดลยเดช กรมหลวงสงขลานครนทร ทรงมพระอตสาหวรยะสงในการทรงงาน เพอประโยชนสขของปวงชนชาวไทยทกหมเหลา ตงแตเหนอสด จรด ใตสด

พระต าหนกดอยตง

การแพทย พยาบาล การสาธารณสข และการศกษา

สมเดจยาทรงจดตงหนวยและมลนธทส าคญขนดงน

1. หนวยแพทยอาสาสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน (พอ.สว.) เปนหนวยแพทยอาสาเคลอนททเดนไปในถนทรกนดาร ประกอบดวย แพทย ทนตแพทย เภสชกร พยาบาล เจาหนาทสาธารณสข และสมาชกสมทบอกคณะหนง ซงไมไดรบสงตอบแทน และ เบยเลยง เงนเดอน

2. มลนธขาเทยมในสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน จดตงเมอ 17 สงหาคม พ.ศ. 2535 เพอท าขาเทยมและพระราชทานใหแกผพการขาขาดทยากจนในชนบท โดยไมเลอกเชอชาต ศาสนา และไมคดมลคา ซงมลนธขาเทยมฯน ทรงกอตงรวมกบสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร โดยพระองคทานพระราชทานพระราชทรพยเปนทนประเดมในการกอตงมลนธและทรงด ารงต าแหนงประธานกตตมศกดอกดวย

3. มลนธถนยรกษ ทโรงพยาบาลศรราช เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2538 เพอใชเปนสถานทตรวจวนจฉยเตานม

4. ทรงบรจาคเงนเพอสรางโรงเรยนกวา 185 โรงเรยน และทรงรบเอาโครงการของโรงเรยนต ารวจตระเวนชายแดนไวในพระราชปถมภ

5. เสดจเยยมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนการสวนพระองค เมอ 19 กนยายน พ.ศ. 2510โดยการนไดทรงมาเสดจเยยมชม "สวนนอก" ม ศ. บรรเจด คตการ และ ศ. ระพ สาครก กราบทลรายงาน อนง ในขณะเสดจอยในมหาวทยาลยน สมเดจพระราชชนนทรงพอพระทยเปนอยางยง ถงกบรบสงกบผตดตามวา "เกษตรนนาอยจรง ๆ ฉนควรจะไดมาเยยมทนตงนานแลว.."

การอนรกษธรรมชาต และสงแวดลอม

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ทรงเปนพระราชวงศทโปรดธรรมชาตมาก ทรงสรางพระต าหนกดอยตง ขนบรเวณดอยตง เนอท 29 ไร 3 งาน ทบานอกอปากลวย อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย ดวยพระราชทรพยสวนพระองคเอง ในพนทเชาของกรมปาไมเปนเวลานาน 30 ป มความสงกวาระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 1000 เมตร โดยทรงเรยกพระต าหนกนวา บานทดอยตง ทรงพฒนาดอยตง และสงเสรมงานใหชาวเขาอกดวย ดงน

1. โครงการพฒนาดอยตง เมอป พ.ศ. 2531

2. ทรงพระราชทานกลาไมแกผตามเสดจ และทรงปลกปาดวยพระองคเอง 3. ทรงน าเมลดกาแฟพนธอาราบกา และไมดอกมาปลก 4. โครงการขยายพนธโดยวธเพาะเลยงเนอเยอหนอไมฝรง กลวย กลวยไม เหดหลนจอ สต

รอเบอร 5. จดตงศนยบ าบด และฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ทบานผาหม ต าบลเวยงพางค า

อ าเภอแมสาย จงหวดเชยงราย

จากพระราชอตสาหดงกลาว และโครงการทยงมไดน าเสนอขนมาขางตนน ยอดดอยทเคยหวโลนดวยการถางปา ท าไรเลอนลอยปลกฝน จงไดกลบกลายมาเปนดอยทเตมไปดวยปาไมตามเดม ดวยเหตน พระองคจงทรงไดรบขนานนามวา สมเดจยา จากชาวไทยบนพนราบ หรอ แมฟาหลวง จากชาวไทยภเขา

พระเกยรตยศ

พระอสรยยศ

นางสาวสงวาลย นางสาวสงวาลย ตะละภฏ หมอมสงวาลย มหดล ณ อยธยา พระราชชนนศรสงวาลย สมเดจพระราชชนนศรสงวาลย สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

เครองราชอสรยาภรณ

เครองราชอสรยาภรณไทย

เครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศ (ฝายใน)

เครองราชอสรยาภรณอนเปนโบราณมงคลนพรตนราชวราภรณ (ฝายใน)

เครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลา ชนปฐมจลจอมเกลา (ฝายใน)

เครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอก ชนสงสด มหาปรมาภรณชางเผอก

เครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย ชนสงสด มหาวชรมงกฎ

เครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณ ชนท 1 ปฐมดเรกคณาภรณ

เครองราชอสรยาภรณอนเปนสรยงรามกรต ลกเสอสดดชนพเศษ

เหรยญพทกษเสรชน ชนท 1

เหรยญราชการชายแดน

เหรยญรตนาภรณ รชกาลท 8 ชนท 1

เหรยญรตนาภรณ รชกาลท 9 ชนท 1

เหรยญกาชาดสมนาคณ ชนท 1

เครองราชอสรยาภรณตางประเทศ

Grand Cordon of the Order of the Precious Crown จาก ประเทศญป น

พระยศทางทหาร

พ.ศ. 2523 พนเอกหญงพเศษ ผบงคบการพเศษและนายทหารพเศษประจ ากรมทหารมาท 4 รกษาพระองค

พ.ศ. 2525 นายกองใหญ กองอาสารกษาดนแดน ส านกอ านวยการกองอาสารกษาดนแดน

พ.ศ. 2527 พนเอกหญง นาวาเอกหญง นาวาอากาศเอกหญง และนายทหารพเศษประจ ากองบงคบการกรมทหารราบท 3 รกษาพระองค กรมนาวกโยธน กองนกเรยนนายเรอ รกษาพระองค โรงเรยนนายเรอ กรมยทธศกษาทหารเรอ กองนกเรยนนายเรออากาศ รกษาพระองค โรงเรยนนายเรออากาศ กรมยทธศกษาทหารอากาศ

พ.ศ. 2532 พลเอกหญง พลเรอเอกหญง พลอากาศเอกหญง พ.ศ. 2538 พลต ารวจเอกหญง ส านกงานต ารวจแหงชาต

บรรณานกรม

อทยานเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชน//”สมเดจพระศรนครนทราบรมราช

ชน,”/ราชประวตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชน//28 พฤษภาคม

2552//<http://www.theprincessmothermemorialpark.org/index.php?option=com_content&view=ar

ticle&id=61&Itemid=53#01>// 15 สงหาคม 2554