หนา | 1

กระบวนการสรางความปรองดอง: กรณศกษา ประเทศโคลอมเบย

อภญญา ดสสะมาน

1. ความเปนมาของสถานการณความขดแยง 1.1 สภาพบรบทของประเทศ

หากกลาวถงประเทศโคลอมเบย บางคนอาจจะนกถงสาวงามตาคม ผวคล าหนาเขมบน

เวทประกวดความงาม บางคนอาจจะนกถงกาแฟรสเขม แตในอกแงมมหนงของประเทศนทม

ความนาสนใจคอ กระบวนการสนตภาพเพอทจะยตปญหาความขดแยง รนแรงภายในประเทศ

ทสญเสย ชวตและทรพยสนเปนเวลากวาสทศวรรษ

สาธารณรฐโคลอมเบย (Republic of Colombia) ตงอยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของ

ทวปอเมรกาใต ทศเหนอตดทะเลแครบเบยน ทศตะวนออกตดประเทศเวเนซเอลาและ

ประเทศบราซล ทศใตตดเปรและเอกวาดอร ทศตะวนตกตดมหาสมทรแปซฟกและปานามา

รวมพนท 1,138,910 ตารางกโลเมตร ภมอากาศรอนชนในบรเวณแถบชายฝงและทราบ

ทางดานตะวนออก บรเวณเทอกเขาอากาศเยน เมองหลวงคอ กรงโบโกตา มประชากร

ประมาณ 46.40 ลานคน รอยละ 90 นบถอศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลก ใชภาษาสเปน

เปนภาษาราชการ หนวยเงนตรา เปโซโคลอมเบย

หนา | 2

ค าวา “โคลอมเบย” มาจากชอของนกส ารวจ “ครสโตเฟอร โคลมบส” (หรอ กรสโต

บล โกลอง ในภาษาสเปน หรอ กรสโตโฟโร โกลอมโบ ในภาษาอตาล) นกปฏวต ฟรนซสโกเด

มรนดาเปนผน ามาใช อางองถง “โลกใหม” โดยเฉพาะดนแดนและอาณานคมอเมรกาใตทอย

ใตการปกครองของสเปนและโปรตเกส ซงรวมกนเขาเปนสาธารณรฐชวคราว ประกอบดวย

ดนแดนทเปนประเทศโคลอมเบย เวเนซเอลา เอกวาดอร และปานามาในปจจบน

ระบอบการปกครองเปนประชาธปไตยแบบสาธารณรฐและมประธานาธบดเปนผน า

ประเทศ คนปจจบนคอ อลวาโร อรเบ เวเลซ ซงประสบความส าเรจไดรบเลอกเปนสมยท 2

จากการพฒนาเศรษฐกจและแกปญหาอาชญากรรม ปญหา ยาเสพตดและโดยเฉพาะปญหา

ความขดแยงกบกลม Revolutionary Armed Forces of Colombia (FARC) ซงเปนกลมกบฏ

ใหญทสดและกลมตดอาวธกงทหารฝายขวาตอตานรฐบาล ซงเปนปญหาส าคญของโคลอมเบย

ในชวง 4 ทศวรรษทผานมา โดยการใชนโยบายการเจรจาและมาตรการทแขงกราวตงแตป

2547 เปนตนมา ท าใหกองก าลงตอตานรฐบาลประมาณ 7,000 คนยอมวางอาวธ และกลม

FARCออนก าลงลง

พรอมกนนนยงคงมงเนนสงเสรมระบอบประชาธปไตย โดยใหความส าคญกบการ

สรางความมนคงของประชาธปไตย การมสทธเสรภาพของประชาชน ความโปรงใส ความ

สมานฉนทในสงคม ความเปนอสระของสถาบน และการขจดความรนแรงภายในประเทศ

อยางไรกตาม โคลอมเบยยงเผชญปญหาส าคญของประเทศถงทกวนน คอปญหาการลกลอบ

คายาเสพตดซงไดชอวาเปนแหลงใหญของโลก

1.2 สภาพปญหาและสาเหตความขดแยง

โคลอมเบยเปนประเทศทใหญเปนล าดบท 4 ในอเมรกาใตและอดมสมบรณไปดวย

ทรพยากรธรรมชาตทงน ามน ทองค า เงน แพทตนม มรกต และถานหน แตจากการททดนและ

เศรษฐกจสวนใหญตกอยในมอของคนเชอสายสเปนเพยงจ านวนนอยขณะทชาวอนเดยน

พนเมองเจาของถนเดมและคนผวด าอดตทาสจากอาฟรกา กวา 40ลานคน ซงเปนชนกลม

ใหญของประเทศ มสภาพความเปนอยทยากจนแรนแคน มอตราคนยากจนกวารอยละ 60

ของจ านวนประชากรทงหมด

จากปญหาความเหลอมล าดานเศรษฐกจดงกลาวไดน าไปสปญหาความขดแยงทาง

การเมองและสงคมอยางรนแรงจนมการจดตงกองก าลงตดอาวธขนตอตานรฐบาลและ

แบงแยกพนทเปนเขตครอบครองของกลมตางๆ ท าใหโคลอมเบยกลายเปนประเทศทขาด

เสถยรภาพและมความไมปลอดภยสงสดในภมภาคลาตนอเมรกา

หนา | 3

1.3 คขดแยงและผมสวนไดเสยทเกยวของ

1.รฐบาล ทเกดจากการรวมตวของพรรคการเมองปกขวาและทเปนกลาง มนโยบายขวา

ถงขวาจด สนบสนนโดยสหรฐ

2.กลมกองก าลงตดอาวธตอตานรฐบาลและแบงอาณาเขตในการปกครองดนแดนตางๆ

- กลมกองก าลงทใหญทสดคอ The Revolutionary Armed Forces of Colombiaหรอ Farcซง

กอตงในป 1964 โดยมเจตจ านงในการโคนลมรฐบาลดวยก าลงอาวธ และจดตงรฐบาลในแนว

มารกซสตแตในทศวรรษ 1990เมอถกกองก าลงฝายขวาโจมตอยางหนกFarcกเขาไปเกยวของ

กบขบวนการคายาเสพตดเพอหาเงนมาใชในการรณรงคตอสแตปจจบนอดมการณของFarcได

แปรเปลยนจากการเมองไปสการแสวงหารายไดจากการคายาเสพตด และเรยกคาไถ เปนหลก

และยดครองพนทประมาณ 1 ใน 3 ของโคลอมเบย โดยมฐานทมนอยทางภาคตะวนออกและ

ภาคใตของประเทศ ประกอบดวยก าลงประมาณ 9,000 คน

- กลมรองลงมาไดแก NationalLiberation ArmyหรอELNกอตงในป 1965โดยปญญาชนฝาย

ซายทไดแรงบนดาลใจจากการปฏวตในควบา ELN อยเบองหลงการลกพาตวและเรยกคาไถ

สวนใหญในโคลอมเบยแตในชวงหลงเรมเขาไปมบทบาทในการคายาเสพตดเชนเดยวกบFarc

เปาหมายในการโจมตของกองก าลงนมงไปทสถานทตงของราชการและเอกชนเชนบรษทน ามน

มากกวาการปะทะกบทหารรฐบาลโดยตรง ELNมก าลงประมาณ 3,000 คน

- กลมสดทาย คอ United Self Defence Forces ofColombia(AUC)คอกองก าลงทใหญเปน

อนดบ 3เปนกองก าลงขวาพฆาตซาย ทกอตงในป 1997 โดยนกคายาเสพตดและเจาของทดน

เพอปองกนตนเองจากการถกลกพาตวและกอการรายสมาชกสวนใหญเปนทหารนอกราชการ

โดยไดรบการสนบสนนจากกองทพและนกการเมองโคลอมเบย กลม AUCครอบครองพนท

ภาคตะวนตกเฉยงเหนอของโคลอมเบยนอกจากท าหนาทองครกษพทกษนายทน และคายา

เสพตดแลวภารกจส าคญอกประการหนงของAUCคอการลอบสงหารฝายซาย

ในป 2003 ผน าAUCไดยอมมอบตวกบทางการและสลายกองก าลงของตน เพอแลก

กบการลดหยอนผอนโทษแตความสงบกมอยไดมานาน เพราะบรรดาพลพรรคAUCไดกอ

ความความเหตการณรนแรงขนมาใหมเพอเรยกรองใหมการนรโทษกรรมแกพวกตน

หนา | 4

ตอมาในปนทางการโคลอมเบยไดสงตวอดตผน าAUCจ านวน 15 คน ใหสหรฐฯเนองจาก

พวพนในคดคายาเสพตดและเปนทคาดหมายวาจะมการสบสาวไปถงนกการเมองทอย

เบองหลงAUCดวย

2. กรอบแนวคดในการสรางความปรองดองและสาระส าคญของกระบวนการและขอตกลงใน

การสรางความปรองดอง

ปลายเดอนตลาคม 1999 (พ.ศ.2532) ประชาชนไดมการแสดงพลงครงใหญทว

ประเทศโคลอมเบย เพอสงสารวา "พอแลว สนตภาพเดยวน " มบางรายงานระบวา ประชาชน

มากกวา 2 ลานคน เดนขบวนในนครหลวงโบโกตา เมองหลวงของโคลอมเบย และทเมองเม

เดลนและคาลมผเดนขบวนเมองละราว 1 ลานคน และยงมประชาชนเรอนพนเดนขบวนใน

หมบานหลายรอยแหงทวประเทศ

การทประชาชนทวไปคดคานสงคราม ทส าคญคงเกดจากการเปนผไดรบผลดานลบ

อยางรนแรง เชน มการลอบสงหารทางการเมองเฉลยวนละ 12 ราย ท าใหตองสญเสยชวต

ผคนถง 3 แสนคนในทศวรรษ 1990 ผคนราว 1.8ลานคน ตองอพยพจากทอย และ 5 แสน

คนในชวง 2 ปทาย การเคลอนไหวของประชาชนนมสวนกดดนใหรฐบาลเจรจาสนตภาพกบ

กลมลกขนสดวยอาวธ ป 2000 รฐบาลสหรฐภายใตประธานาธบดคลนตนไดใหเงนชวยเหลอ

แกรฐบาลโคลมเบยในระยะ 2 ปเปนเงน 1.3พนลานดอลลารในจ านวนน รอยละ 80 เปนการ

ชวยเหลอทางดานทหารและต ารวจ ภายใตโครงการ "สงครามตอตานยาเสพตด " ซงมสวน

ชวยกลมอตสาหกรรม-ทหารของสหรฐเองไมนอย

เหนชดวาอ านาจทมาจากภายนอกประเทศมบทบาทสงมากในโคลอมเบยโดยเฉพาะ

รฐบาลสหรฐซงเปนอ านาจภายนอก และ กลาวได วา การทสหรฐเขาไปแทรกแซงกจการ

โคลอมเบยดวยเหตผลส าคญ นนคอ การสรางความสงบและจดระเบยบทางสงคม-เศรษฐกจ-

การเมองในประเทศน เพอใหสอดรบกบความมนคงแหงชาตและผลประโยชนทางเศรษฐกจ

ของตน

อยางไรกตาม กระบวนการปฏบต มรายละเอยดแตกตางกน ไป ซงอาจจดเปน 3 ระยะ

ไดแก

1) ชวงสงครามเยน ใชปฏบตการจตวทยาเพอใหเกดการยอมรบในสหรฐและในทาง

สากลวา เปนการตอตานคอมมวนสต และคกคามตอความสมพนธทางเศรษฐกจ -สงคมแบบ

ทนนยมในโคลอมเบย กระทรวงตางประเทศสหรฐสรปในป 1959 วา เหตการณไมสงบใน

โคลอมเบยหากด าเนนตอไปกจะสรางเงอนไขแกการเคลอนไหวของพวกคอมมวนสต และ

หนา | 5

คกคามตอการสรางรฐบาลทสนบสนนสหรฐ ประชาธปไตย และการลงทนแบบเสร และยงม

การชวาสหรฐจ าตองสนบสนนการทหารแกรฐบาลโคลอมเบย เพราะวาประเทศนอยตดกบเขต

คลองปานามา ในชวงนสหรฐไดมสวนชวยตงกองก าลงกงทหารเพอท าลายการเคลอนไหวของ

ประชาสงคมดวย

2) เมอใกลจะสนสดสงครามเยน เหตผลในการตอตานคอมมวนสตเรมฟงไมขน ในป

1987 มการส ารวจประชามตพบวาผคนในทวปอเมรกาสวนใหญเหนวารฐบาลโคล อมเบยม

การคอรรปชนสง และท าลายสทธมนษยชนอยางรายแรง เพอใหเกดการยอมรบการเขามาของ

สหรฐ มการสรางบรษทประชาสมพนธเพอเปลยนภาพลกษณของรฐบาลใหม ใหกลายเปน

ผสนบสนนอยางแขงขนใน "สงครามตอตานยาเสพตด " ของสหรฐ รฐบาลโคลอมเบยจงเปน

ฝายคนด สวนพวกตอตานทคายาเสพตดเปนฝายคนเลว การแทรกแซงครงน จงกระท าในนาม

สงครามตอตานยาเสพตดมปฏบตการส าคญทเรยกวา "แผนโคลอมเบย"

3) ชวงนบแตเหตวนาศกรรม 11 กนยายน 2001 ใชขออาง "สงครามตอตานการกอการ

ราย" และสหรฐดจะแสดงบทบาทสนบสนนรฐบาลฝายขวาในการปราบปรามขบวนการฝายซาย

อยางเปดเผย และเขาไปพวพนมากขนเปนล าดบ มแผนปฏบตการส าคญของรฐบาล

โคลอมเบยภายใตการสนบสนนของสหรฐเรยกวา "แผนรกชาต" (Patriot Plan) ใชก าลงพล

เพอกวาดลางกองก าลงปลดปลอยอยางทวดาน ซงเปนปฏบตการสงครามครงใหญ

สถานการณมมตซบซอนขน

แผนรกชาต (Patriot Plan) เปนปฏบตการครงใหญลาสดของรฐบาลโคล อมเบย โดย

การสนบสนนทางการฝก การวางแผน และเทคโนโลยทนสมยของสหรฐ เปนจดทท าใหสหรฐ

เขาไปพวพนในกจการภายในของประเทศโคล อมเบยมากขน ปฏบตการนมจดประสงคส าคญ

2 ดาน ดานหนง เพอการเผดจศก ท าลายการตอสของกลมตอตานอยางถงรากหรออยางนอย

น ากลมตอตานFARC เขาสโตะเจรจา คาดหมายวาคงใชเวลายาวนาน และสงผลกระทบตอ

ความมนคงมนษยอยางกวางขวาง ส าหรบ อกดานหนง กเพอเรงการพฒนา ซงรฐบาล

โคลอมเบยมแผนทจะแปรรปรฐวสาหกจมลคา 1 หมนลานดอลลารสหรฐ คาดหมายวานาจะ

มผลกระทบตอประเทศใกลเคยงดวย เชนผอพยพลภย อาจมการโยกยายการท าไรโคคาไปท

ประเทศเอกวาดอรมากขน

2.1 กระบวนการสรางความปรองดองในโคลอมเบย

ค.ศ. 1987: เรมมกระบวนการเจรจาลดความรนแรงแบบ National Dialogue

ค.ศ. 1987 – 1992: ยคของ Activation of Peace Mobilization in Colombia

ค.ศ. 1993– 1999:ยคของ Organizational Phase and large mobilization for Peace

หนา | 6

ค.ศ. 2000– 2003: ยคของการสรางความปรองดองระดบชาตและกระบวนการสรางความ

เขมแขงตงแตระดบรากหญา

ค.ศ. 2003- ปจจบน ยคของประธานาธบดอรเบ ซงยคนมการทมเทงบประมาณใหกบทหาร

และต ารวจ ตดอาวธใหกบประชาอาสาและใชมาตรการตางๆ เพอจดการกบกลมผกอการราย

รวมทงออกกฏหมายตอตานการกอการรายซงใหอ านาจกองทพในการจบกมและลงโทษผตอง

สงสยขณะเดยวกนกเปดการเจรจากบบรรดากองก าลงกลมตางๆ จนผน า AUCยอมมอบตว

และสลายก าลงลง นอกจากนสหรฐอเมรกายงใหการสนบสนนรฐบาลอรเบ อยางเตมทในการ

สรางกระบวนการสนตภาพใหเกดขนในประเทศอยางแทจรง

หนา | 7

หนา | 8

3.บทวเคราะหปจจยแหงความส าเรจในการสรางความปรองดอง

3.1 ประเทศโคลอมเบยจ าเปนตองมการเจรจาเรองของสทธมนษยชนและการ

ลดความรนแรงในเวทระดบชมชน ระดบชาตและระดบนานาชาตใหมากขน โดยทงน

การขบเคลอนตองระเบดมาจากขางในของประเทศเอง มใชเปนการกระท าแฝงจาก

อ านาจภายนอกเพราะมเชนนน การพฒนาดานสนตภาพและการปรองดองกนอยาง

แทจรงนนไมสามารถเกดขนได

3.2 …..

4. บทสรป

หนา | 9

References

Bergquist,Charles,Ricardo Penarando and Gonzalo,Sanchez G(eds).(2001).Violence

in Colombia 1990 -2000:waging war and negotiating peace.Wilimton,DE.

Scholarly Resource Inc.

Chernick,Mark.(1999).Negotiating Peace amid multiple forms of Violence: The

Protracted Search for a settlement to the Armed Conflicts in Colombia in Cynthia

Arnson (ed.).Comparative Peace Processes in Latin America.Washington

DC.Woodrow Wilson Center Press.

Galvis Constanza Ardila.( 2000) .The Heart of the warin Colombia.London.Latin

Americ Bureau.

Gamboa,M.(2001).Democratic Discourse and the conflict in Colombia, Latin America

Resources,Vol.28,No.1:93 -10 .

Soimano,Andres(ed).(2000).Colombia: essays on conflict peace

and development. Wasington,DC. World Bank.

Leech,Garry.Killing Peace: Colombia’s Conflict and failure of U.S. intervention.

New York. Information Network of the America.

Mauricio Gacia Duran,(2004) Alternatives to war :Colombia Peace Process.

London. Conciliation Resources.