633
Предисловие В данный том включены две монографии: «Категории средневековой культуры» и «Средневековый мир: культура безмолвствующего большинства». *** Новое издание «Категорий средневековой культуры» отделено от предыдущего (1984 г.) примерно таким же интервалом, какой отделял второе издание от первого (1972 г.). Желательность и оправданность нового издания продиктована следующими соображениями. Книга стала малодоступной для новых поколений читателей, между тем как потребность в ней, судя по всему, отнюдь не иссякла. Причина заключается, по-видимому, в том, что за четверть века в нашей историографии не появилось новых трудов, в которых содержался бы обобщающий очерк средневековой культуры. Ничего не было о ней написано и в десятилетия, предшествовавшие изданию книги. Усилия отечественных медиевистов 30-х — 60-х гг. сосредоточивались преимущественно на социально- экономической и отчасти политической истории. Что же касается духовной жизни средневековья, то она как бы поглощалась густой тенью, отбрасываемой культурой Ренессанса. В обыденном сознании, которое активно подпитывалось историками, сложился устойчивый стереотип «темного» средневековья почти беспросветного тысячелетия, эпохи господства мракобесия и религиозной нетерпимости. Этот стереотип, своего рода неискоренимый предрассудок, сохраняет свою силу и до сих пор. В этих условиях предпринятая мной попытка более беспристрастно разобраться в особенностях средневековой культуры и рассмотреть ее как систему не могла не идти вразрез с господствующей традицией. Я стремился изменить угол зрения, под которым освещалась духовная жизнь далекой от нас эпохи, а для этого было необходимо прежде всего пояснить, чту именно разумеется под понятием «культура». Мне представляется, что весь текст книги, от начала до конца, посвящен ответу на этот вопрос. Иными словами, передо мной вырисовывалась задача продумать эпистемологические принципы, на которых строится изучение культуры. Как и при подготовке книги «Проблемы генезиса феодализма в Западной Европе», я воочию ощутил настоятельную потребность связать воедино конкретное исследование с общеметодологическими размышлениями. Для осуществления подобного не лишенного амбициозности проекта нужно было учиться заново. Восприятие идей и методов культурной и социальной антропологии дает историку новые отправные моменты для анализа и осмысления материала источников и для построения новых моделей. В «Категориях» новыми оказались прежде всего самые подходы к изучению культуры, которые открывали пути преодоления барьеров,

Курс средневековой культуры

Embed Size (px)

Citation preview

: : . *** (1984 .) , (1972 .). . , , , . , -, , , . , . 30- 60- . . , , . , , , . , , . . , , , . , , , . , , . , . . . , ,

, , . , 90- , . 60- 70-, . , . . , , ( ). , , ; . , , . , , ? , , , . , , , . , , . , , . XX . , . . , , - , . - , , , , . ( ..) , , , , ,

, , - . , , , - , , , , . . (1981 .), . ( ) , , : (1990 .). (exempla) XIII . (1989 .). , , , ; , ( , , , ); ; , ; , , exempla; , , . , , , , . , , 1984 . . , , , ,

, , , , . , , . *** , , . . , , , , . : , . . , , , , ; , , (. ), (. ) , , (. ), . . . - . , , , , , . , , 1. , , , , , , ,1

. .: , 1966; . .: , 1967; . .: , 1972; : . .: , 1977; . .: , 1978.

. , , , , , . , , , , , , . , , , , , , . , - . , 2. . , : , , , , , , , , , .. , , , , , , , , 3. , , , , , . , , 2

. , , Scholze-Irrlitz L Moderne Konturen historischer Anthropologie. Eine vergleichende Studie den Arbeiten von Jacques Le GofTund Aaron 3. Gurjewitsch. Frankfurt a.M., 1994; . .. ? . // Celebrating Creativity ssays in Honour of Jostein Bartnes. Bergen, 1997. 3 . .: .. . . 1993, . 297298.

. . , - , , , , , ... . , , , .. - . . , , , , . . , , , , . , , , . , , , , , , . . ? , , , . , , , . , ; . , , , : , . . ,

. , . , , , 90- (. , . IV). *** , , : , , . , , , (litterati), , , , , (illitterati). , , , . , , , , , , . , , , ( ), III , . *** , - . , , , . , . , , , , . , , . . , , , , , , ,

. , , , .. . , . , , , , , . , , , . , . ( ), , , , , , , , . , , . . , . . , , , , , . , , , . , , , , , fiction. , , .

, , , 70- 80- . ? , , . , , , .. , . , , . . . , . , , , , , , . , , . , , , . , . - , ? ? , , , . . , : ; , ; , ; . , ,

, . , . , , , . : , , , , , . . , , , . , . , , , ; , , ? , , . , , , , , . , , . , , . , , , . post factum . . , -

. 50-70- . XIII ., , . , , . , . , . : . , , (), , , . - , , (), , ; , , , (). , , . , 80- ., , : , , , . XIII ., XX . . , , . , , , , , , , , , . . ? , , . , ,

. , , , , , , , . , , . , , , , , . , , , , , , , , - , , . XIII . , . , , , , . . 1997.

1972 . , , , ( ), , . , -. , , . , , , , , , , , . , . , , , . 70- 80- . , , . , , , , - . . ? , ( , ) . : ... , , , . . , , ,

, , , , , . . . , , . , , .., , , (2, . 12, 731732)4. , , (2. . 46, . 1,42-43). , , , , . , , , , , . , , . , , . , , , , . - ( , ) , , . , , , , , , . . , , 4

: , , , .

, . , , . , , , , . , . - . ( , : , , , , ? , , , , .) . , - ! , . , , , . , , , , , , . , , , , , , : , . . () , , , ( ), , , . , , , , , . , ,

. , . , . , , , . . , , . , , , : , , . - , . . , , , . , , , - . . , , . , , , . , , , , , , . . -, , . ,

, , . . , . -, , , : , , . , . , , , , , . : , , , , , . , , . . , , , , , , . . , . , , . -, , , , , , . , , , , . ,

, , , , , , , . , , . -, , , , , , , ... (. ). , . , , , , . , , . , , . , , , , . . . . , , . . , . , () , , , . , , , , , , , , .

, , , , . , . , , . , , . , , , . , , . , . , , , , 5. , , , , , , . : , , , -, , - . , : , . , . , - , , , , ;5

.. , , , ., 1970).

, , , , , ; . , , . -, -, , , , , , , , . . . , . , , . , , . (.: , 1981). , , . , , , . , . , , , , . , , , , , , .

, , , , 1972 . ( , 6). , ( ) , . , , , . , . , . 1982.

6

, , 70- 80- . , .

, . (medium aevum) , , , , , , , XIX ., , . , - , , . . , , , , . . , . , XV11I . , , . , , , , , . , , . , XIX . , , , ... . ; . , , . , . , , . : . , , , , ,

. , , , , - . , -, . , . , , . ( ) . , - , , . , , . , , . , , , 7. , , . . , , , . : ... . : , . , , , , . . , , . , , , , , . , , , . , , , 7

" , , (2 . 21,410).

- . , , . : , . ? , , . - . , . , , ; , . , , , : . , , , , , . , , , , , , , , . , , , , . , . , , , , . , , , , , XVIII XIX . . , . . , , -,

, , . , ( ), , , , , , . , . , , , ? , , , . , , , , . . , , . , . , , , . , , , . , , , , . , . ? , , , , -, , . , , . . , , : . , ?

: , . , , , , , , , , . : , , , , , , , . , , , , , , ; (90- . .!): , . , , , , , - . . , , , , . , , , , . , , , , , , , , . . , . , , , . , . , , , , , , ,

, , , ? , ? , ? , , ? ? , , ? , ? , . . ? ? , ? , ? , , , , ? , , -, , . , , , . , , , , , , . , , , . , , , , , ; ,

. , , : , , , , , , , . . 1, , , . , , ; , , . , , . , . , , , , , . , , , : , , , . , , , , , , , - ; , . , , , , , , . , , , , , . , , ; ; ; ;

, ; , , , , , , , , . . , , , , , , . . , , , . , . , , , , . , , . , , . , , , . , , , , . , , ! , , , . , . , . , , , , . - , , . .

, , . , , , , , . , , , : , ( ), ? , , . , ? , ! , , , , , , , . , , . , , , . . , , , . . , , , . ; .

, , . , , , , , , , , . , , , , , , . , , (2, . 7, 361). -, , , . , , , . , , , , , , , . . , . , , . , , , , , , . . , , . , . , , , , . , .

. . ( , ) . , . : , , , , . : pauperes Christi, , , , . , , - , , , . . , , , - . , , : , , , . . , . , , , . ( , ), . . . . , , , . , , , . , , ,

, . ? , , : ? . , , , , , , . . , , , . , , . , , , . , , . , , , , , . ? , . , ; - , . , , . . , , , , , , , , . , . , , . , ,

, . , : . , , , , . , , , , , . , , , , , , , , , , . . , , , , : , ( , , , , , ). , ( , , ), , , , . . , , - , , , , , , , , , . , , . , , , : , . ,

, . , . , . , , , . , , . , , , . , , . , , . . . , , , , . . , . , . , . , , . , , , , . . , , . , : , , ? , . , ,

, , , , , , . . , , , , (. . ) ! , , , . , , , . , , . , . , , . . , , , , : ; , , ? : , , , . . , ? , . , , : , ? , , . , , . : , ,

, , , , , , . ( . - . , , , , , , , , . , .) , , , . , . , , : , ? , -, , , , , , , , ? , , , . , ; , , , , . , ,

. - , . , , , , - - . -, -, , , . . , . . ; - , . . , , : ( , ) , , . , . , , , , , , , , , . . , , . , . .

, , . , , , , , . , , , . , , . ; , , . , ; . . : , . . . , . . , , , , . : . , , , : , . , . . . - .

. , , , , . . , . , , . , . , , , . , . , , , , ; , , , , . , , , . , , , , , , , ; , , , . ., , . , , -, , , , . , , , . ,

, . , . ? , , , , , . - . , , , , , . . , , , , . - , , . , , , . , , , . , , , . , . , . , , , , . , . : , . . , , , , , .

, , , , idiotae, . , illitterati. . , , , . , . , - . , . , , . , : , , , , . , , , . . . , , . , , . , , , . , , , , , , . , . , , , . , , ,

. , . , , , , , . , , . , , , . . , 60- 80- . . - , . , , . . - , , , . , , . , , , , . , , - 8. , , ; (195), 8

(35, 45, 71).

, .

. . , , , . , . , . , , , , , , , . , , , . . 9. , , , . , , . , , , , , . , , , , , , , . , , , , , . , , , 9

(. ).

. . , . , . , . , , . . , . , , , , . , . , , - . , , , . , , , , , , , , , , . , . , sub specie temporis. . : , ? . : . , , . . , . .

. . , . , , , , -. , . , . , (81, 74). , , , illud tempus , ? . , , . , , . , , ; , . , . , , , , , . . , , , . , . , , , , .

- : , , , : , , , , , , , . , , , , . , : . , , , . , , . , , , , . , , ( ) ; , . , , . , , , . , , , . . , . . , , , . , , , .

, . . . , , (214,44 .). , , . , . , , , , , , , , , , . ; , , . , , , . , . . , , . , . , , : , . , (48, 50). .. . - , , , , , , , (48, 38, 55; 49, 598600, 612613). . ,

, . , , (, , 38). , , , , , , . (..) . , , , , . , , . - , , . , , ( . .). , : . . , , , , , , . , , , ( , ) (10). , . , , , ; , , , (42, 52).

, , : . , , , - , , , , . , . . ? ? , . , . , , , , , , . : , . ? , , . , , , , . . ? , . ? . . : , , , ? ,

, . , , , . , , , , . ( . ). , . , , . , , , . ., , . , , . , , , , . . : - , -, ; . , , , . , , , , , , , . , , ( , ), , - . ,

, , , , , , , , . , , , , . , . , , . , , , . , ? , , . , . . , . . .. , , (47). , .. (-, 11, 234407; 12, 329 .). , , , , .

, . - - . . , , . , , , , , , ( , ) . , , . , , , , , . , . , . . : , (194,126,440). . ... . . , , . , . , . ( , ) . , , , , .

, , (203, 15). , , . , . , , ( , ) , . , . , , , . , . . , . , , , , , , . , , , . , ( ) , , , . - .

: , , , , , - . . , . . , , . . , , . , , (, , ) : , , , . , , . . . , . , , , , . , . . , . . ;

. : (75, 29). . . , . , , . , , - . VII, 8 1075 ., () 1 1076 . , : ; , , . . , . , , : , , . , , . , , , . , . : . , : , , . , , , . , .

, . . . , . , , : , , , . , . , , . . , , . : . , , , , , , . . , , , , , , , , , . , . , . , , : , , , . ,

, , , . , (l) ethel (edel), , , . , , . , , , . , , , , , , . , , , , , . , , , . , , . , eigen , , . , , . , . , , . , , , , , . - , , . . , , . , , , . (Utgarur), , , , . (innangardz)

(utangardz). ( ), : , , -, , . , , . : Mealhus, Mealland, Medfell, Mi6gar6r, Mi6hus, Mi6a, Mi6berg ( , . . .). : , By (, ). , , . , , . . , , . , , : . : , . . , , . , . , . . , , ( : ). : . , , , , . , , , , . , , , . , , , . ,

, , , , . : , , , , , , , , , . , , . . , , Ginmmgagap, , , , , , . , , . Migar6r , , , . , , . , . XIII . , . . , , . . , , . , ; , , , , , . , , , . (Gla6sheim), , , (63,21). , Breiablik , : ..., ; (78, 37).

. , . , . (75, 11). , , . : , , . , , , , . , - . , , , () , , , . , , XIII . , , . , . , : , , , , , , (75,15). . , , , -, . : , () (, , ). , , (kiingla hiemsins). , , , ,

, , . , , , , , , , , , , , , , , , (79, 64). . , , (kringla heimsins): Heimskringla . - , . , , . : , , , , , , , . , () . , , , , . , , , , ?

. , . , : ! : . . . (37, 566, 778) , , , , , . , , (56). , , , . - . , . , , . . , . , , , . : -, -, , , , , , . .. , , , , , , , , . .

, . , , . , , , , . , , , . . , . - . - , , , , , , . , . . . , , , . , . , , , . , , , . , . - , . ( ). , . , , , .

. , , . , ( ) , , . , , : , , , , . , , , . , , . , . , , , ( , ), , . , (, , , , , , . .) , , , . , . , . , ; , , . , , , , . , . , , , , .

, . , . , , , , . ., . : , , . , , , , , . , . , ; , . . : . , , , , , , . natura . . XII . - , . (194,405). , , ( ). , , . , , , , . , . , , , , XII ., . , . , , , . : , , , , , , , .

. - ; . , . , , , . , . , : (mundus ) . , , . , , , . , . (Christus mundum de mundo liberavit). : civitas Dei civitas terrena, civitas diaboli. : , , . , - . , . . . , , XII . , , , . . . , . XII . , , , . , , .

- . , , , , . . , , (PL, t. 197, 862). , , - (, , , ). , , . , . XII . , , , , . , . (PL, t. 210,443b). , (Clauis physicae), , . . Tempus , locus . (95). . . , , , , . . (arbor inversa), : , . . - (138; 80; 61,1, 400). .

(archetypus mundus). , , . . , , , , , , , . , , . , , , . , , , (Omnis mundi creatura// Quasi liber et pictura// Nobis est et speculum. PL, t. 210, 579 ). , ; . , , : . . , . Musica humana musica mundana. , . . , - , . , . , , , , , . . , , , ( ). . , , (190, 3575). , ,

. , . . , ; , . , , . , . , , , . . , , . . , . , , , . , , , , ; (, , , , , ) , , . (183, 17). , . . (191), , , , , . . , , , , . , . . , . . , , ? ,

, , , , , , , ; (67, 97). , , . , , , . , . , . , , , , (105). , . . : , , , , . , . , , , . , , . IV , . , , . , , . , , , (249, 11 .). , . , , .

. , . , , , , . . . . , . XII XIII ., . , , : , (152). , . - , , , , , , , . , . , , , . , , , , , (. , ). , , .

. , . , (per visibilia ad invisibilia). , , , . -, , :... ... ... , , , - . , . , , . , . 1 , , . , , . ( , . .), . , , . , , , , e (62; 166; 168). . , , , , . , . , , . . . , , , ;

, , . , . , (164). . , , , . , , : , , , ; , , , , (26, 247 .). , ; , , . . : , , , , ? , , . , , : . , . , . . . , ,

. . , , . . , , . , , , . , , , . XI . . , , , , , , , , . . XI ., , , . .. , , , . , , . , . , ; . , ; , , , , . , , , .

, . , , , , , , , , ... , , : , . : , , (17, 300-301). : . , , . , , , . , , , . . , , - , , . . , -, . , , . . . , , . , , ,

. , . , , IX ., . , , . , , , , , . (PL, t. 122, 10501058). , ; , , , . , , . . ; . , , , - . , , , . . : ( ) , (101; 233). . : , , , : , , , , , . XII . : , , , , , . , , , . , . -

. , , : -, , , . , . IX . , , , . , , : , , , , , , , , , . , . -. , , . . , , , , , : , , , , , . . - . . : , - , , . , . (V: 5) : : ! , , . ,

, , -. , , . , , , , ( ). ( , , , -) , , , , , (, ), (. .). , , - : ( ), ( ) ( ). , , , , , , . , . , , . , , , , , , (. 114, 249-276). , , . Homo viator, , . (170). - . , , , . , , .

; , . , . , . ( ). : , . . (51). , , . . , , , . , , XII . , , . , , . , - , , : ? , , , , . , . , ( ), ( ) (), , , , , , . , , , , . , ,

. : , , . , , , , compelle intrare. . , . , - , . . , , , , , . , , , . , , . . , , . , , . . - , . , , . . . , , . , . . , , . , . ,

, . , , , . , . , , . , . , . , , . , . , , . , , , , , , , . - , . , . , . , , , , , . , . , , , . - ,

. , , . . , , . , , , , . , . ( ) . ( ) . . . .. . , , , . , , , . . . , , . , . , , . . . , , , , . , , , , . -, , .

. . , , , . , , , . . , , , -, . , , ( , , ), ( , , ), , . , , , , . . , , , , . , , . . , ( ) , , , , , , . , . , . , , , . , -, , . , .

, , , vit Gunnar, peir bori. . : , , , . , , . , , . : fe6gin ( ), fegar ( , ), maedgin ( ), mae6gur ( , ), syskuin ( ). : , , , , . , peir Egill, , .. , - , . , : , , , , , , , , . , , , . ., . . . , , : , . , , vit Gu6mundr , a vit Broddi . , , . -, , , , (40, 80-81, 91-94). .. , , , . , . , , ,

, , . . , , . . , , , , , , , , , . , , , . , , , , . . : , . , , . , . -, ( ). -, . , , , , , ( ). , , , , . , : ( ). , , , . -,

(, . . , ). , , . : Littera gesta docet, quid credes allegoria, Moralis quod agas, quo tendas, anagogia. ( ; , , ; , ; .) , , , . . , , , . , , , ( ) (PL, t. 112, 849850). . ; ; - ; . , . , . . , , , , , , . , (113: 12): , , , . , , , , ; , ; ; . -, , (30, 387; . 135-136).

, , , , , , . , , , . . , . , , , . , , , . , . . , , . (229,87). , , , - ( ) - , , (132, 151). , , . , ( ). , , , , . , - , . . .

. ? ? , , , : , . , , . , , . , , , , ( fenestra aperta ) (29). - , , . , . , . , . . . , (XII .?) : , , (Deus est sphaera intelligibilis, cuius centrum ubique circumferentia nusquam) (156, 174). . . , , , . , . : ; , . . , . .

, , , . , . , . . , , , , (29, 35 .). , ? . , , , . , , , , , , , . , . , . , , . . , . . , (85; . 72). . , . , , . . , , , , , -, , (222,110). .

. , , . : , (). , . , , (116, III). . , , , , . , , , , . . , , , , . . . , : . (summa , ), , . , , (221, 44 ., 58). , , . , , . , ,

. , . . , , , , : spatium , , locus , , . , . , , , , , , , , . , . , , , . , . , , , . , , . . ( XII .) , , , , . , , , , ( , XIII .; 27). . ? ? , , . : , , , . , (26). XIIXIII .

- , , (197). , , . , , , . . . - . . , , . , . , , , , . , . : , , , , ( . PL, t. 172, 56). . , . , , , , . . - . , , , . , , , . ,

, , . . - (137; 125; 230; 231). , , , , , . ? , , . , , , , , . , , , , . - , . - , . , - , . . . , , : (), (), (), (), (), (), (). . , ; , . , , ; , (. . ), ( ),

. . ti6, timi , , , , , . r : ; , . , , , , . , ( ), , , : ti (. , tide) , ); r (, year, . Jahr) , . , . old. , . , . , . , , , , ; , , , , ; (78, 13). sceggiold ( ), scalmold ( ), vindold ( ) vargold ( ). old : , . : ... ... , (mean old lifir). , old - . old (, old, . alt) ala (. alere) - , , -

, . -, , , , . . , , , . (brunaold): , . (haugsold). , . , , old: , . . , - XII XIII ., , : (alldascipti mikit undarliga), : , : (252, 38). verold (, world, .-, weoruld), verr () old. . . - , , . , , , , ; , , . , . , , , , (75,18). , til ars , : , (250, 714715). , , , , , , ; .

, , , , (75, 23; 63, 30). , , , . , , . , , . , . , , , , . . , , . . . , , , . , , , , . , , , , , , , . , . , , , . , . . . , , ; , . , , , . .

, , . , , , , , . . . , . ( , ), , , , ( ..., ..., , , ). , , (), . - , , , : , , . (24, 2556). , , : , . . , , . , , . , . . ,

, . , , , , , . , , - , . , , , , . . langfegatal . , . , , , , , . , , , . (, ; , ). , , , ( , - , . .). , , . , , . , , . : , , , . , , .

, , , , - . , , , . . , . . ( , , , ) ( ). , , , . , , . . , , (Urr) , , , (. , wurth, , wyrd, , weird). , . , : , . . , , : , , , , (63, 23). ( , , ) . , . , , , . , . , . .

. ( ) , ; , . , , , , ( ) (160,1, 10). ( ). . , , . , , - , . Rest, , (. . rest). , . , rastir. , , , , , , . , . , IX . , , (182,1719). ( ) , : , (, , , , , ), , , . , . , , - , . . , . , -, , . . , : .

, . , , , , . , . , , , , . . . , , , , . , . , , : . . , , , . , . . , . , , . , , . . , , . : , , . . . , 1 , ; 1 .

, : , , , . XIII XIV . , . . , , , 1091 . . (. ), . , , , , , . , , . , , , IX . ( ), IX (XIII .) V (XIV .). , . . , . (horae canonicae), , . , . , , - () XIII . : () (in campo) , (per campanas) (194, 229). , . XV . . , , . , . , , , XII . , , , . ,

, , . , , , (107, 117118). , , , . . . , , . (XII .) : 4 , 10 , 15 , 40 , 60 2260 . (minutus , ), , (PL, 1.172, 172f). , , : ; , -, , , . , , , , . , , . , , . , , , . , , - . , , . . , , , . , , , .

, , . . , , . , . , , , . : ... , ( ) (255,17). . . , , . , . . . , , , , , : , , , , , . , , ; , . - . , , . , , , . : . , ,

. , , . : , , , , . . geste ( , ) , . . , , . , XIV ., . , , , . , (199). , , , , , - , . , , , (. 161). , . , , . . , , . () ( ) (aetates mundi). ( ,

, , , ). , , . , . , , . , , . . ; . , , : , , , , , , . . , , , , , , ( ) , ( ). 5199, 295 7, 2015, 1510, 1032, 65 , 194 , 752 , 42 , , , ... , (61, II, 600). , : . , , , , . , , .

-, , . . , , . , . . -, , . . , , , , . . , , . . , , , , , , , . , , ( ) . , , , ; . , , , , , , , : , . , .

. . , . , . . . . , , . , , : . . , , , . , , , ? . (99) , . : , , ; - ( , , , ; . 26, . IV). , , , , , - , . , .

. - . , , , . . , . , . , . , , , , , , . . . , . : , , , . . , . , . , ( ). . (4,12, 13, 17). ? , . , , .

, , ; , (3, 11, 14). , , , , . : (tempus et tempus), (tempora et tempora). , ; , , (3, 22). , , , , , . , , . , , ; . , , , ... , , , , (3, 27). , , (3 20,28). , . , . , , , . , , . , distentio . . , (4, 12). , , . . , , . . : , .. ; , . . , ; , . .

, (generatio temporalium, que locis et temporibus cognoscitur); , , - , (PL, 1.122,442). , ; , , , , , . ( ) , , , . , . , ; . , , . . , . , (53, 292 .). , . , , . , , . (, , ), , Pax Romana , . , , , , , . , , . , , , . ,

, , , , , , . , , , . , : : , [], , (4, 22, 24). , , , , . , , , - , , , ; , , , , (Enarratio in Psalmum, XXXIV, 11,9. .: 206, 22). , , , , , , , , , . , . . , . . , , . : . , . , . , . - . :

. , , . . XII ., . ( XIII .), , de ultimis temporibus. , , (De civ., 17, 1). (167,20-21). . , - . sub specie aeternitatis. - - , , . , , , . . ; . , . . : , , , . , . , , , , . , , , , (239, 640643). - , . , (264,36-37). , . .

, , , (127, 251). . - , . , , . , , , , , , , , . , ( ) , . , , (loannis Saresb. Policraticus I, Prol. .: 16i, 21), : , , , , (161). , , , (aeternitas), (aevum) tempus. , . , , . aevum, , . , ; aevum , , . , aevum, aetermitas, (totuim simul), (ST, pars I, quaest. X, art. V). . Aevuim , , (Aevum est ante mundum, cum mundo, post mundum); , , , (

fuit, erit, sed semper est). , (tempora aeterna) , . (Tempus autem mundi est umbra aevi). . , , , tempus temperamentum (, ). , , , () () (vicissitude rerum) (De Imagine Mundi, II, 1-3). , ( ). , (mundus saeculum). , , ( ). , , , , , , ( , , ) (178). XIII . , . , . , , . , , , , , . , , , (nunc temporis); . , , , . , malignum saeculum, , (175, 30-40,49,476,483). , , , , .

. (8:58) : , : , . , , . , , , , . , , . . , , , , , . , , ( ) (120). , . , , . . , , , . , . , , , , (4, 11,6). Elucidarium : . ? , . , , , , , , , (PL, t. 172,1119). ! , , , . . - , . . (II, 3,8). , , , . , , , . , , , , ,

, , . - : , , , , , . etas (PL, t. 82,223). , , infantia pueritia . (adolescentia, iuventus, aetas senior) . (senectus), , , , (I, 7), , . (4, 18, 53; 22, 30). , . , 1000 . X ., . , , , , . 1000 . XV ., (133). . , : , , , . : , , . (10: 11) . , , , (, XXX, 131 132). : , ,

. , ; , , . . , . .-. , . , , - ? Mundus senescit . ? Carmina Burana , , , - : ? ! ? ! ? ! ? ! , , , , , , , , , (70, 161 162). , . . , XII . , , . , , , ... (243, 59). : , , , , . . - , , , ,

, . . , , , . , . , , 10. , , , (30, 253-255). , . , , , - XII . modernus, novus , . : , . , antiquus , . , , . . , . , , (265. 158; 149, 108; 97, 2139). , ! modernitas () , : , , . , (novi doctores) . . , , , , ; , (unus et idem spiritus) (243, 30). , : , 10

, 35 , (104, 23; 172, 347364).

(Sumus relatores et expositores veterum, non inventores novorum), (Antiqui multo meliores fuerunt modernis)11. Antiquitas , auctoritas (), gravitas (), majestas (). (178, 26). . . , , , , . . , , . - . , II , (257, 154 .). . . , , . , , , ? , , , , XI . (165, 72). , , . , . , . . . , , 11

, . , (193, 60).

. , . , , . , , , . , . , , . -, : , . . , , ( ) ( translatio, ); , , , , , , -, . -, , , . , , . . , . , : - , . , . 260 : , . , , , , . , ( ), , , . , , ,

, , , : , , (77.348). , . , ( ), , , . , , , . (. 257,48 .). : (157,377). , , , . : , , , . , , , . , , : , , . , , . , . , , . ( ) . , ... ; , , , . , , , , ; , .

. , , , , . , , , , . topoi , , , (103). , , , , , , , (151, 76). . . . . , , , , , . . , . . , . , , , , , , , , , , , , . (212, 366). , , : . . . , ,

. . , , . , , , , , , . . , , , (219, 101 .). , . . . : IV VII . - , . . , , , , , , . XI . , , . . . ( ) -, -, . . (translatio imperil) . , (), , , () (220, . 8, 13, 104, 108, 568581).

, , , . , . III . translatio imperii , . - , . , , , , , , , , ; , , 5774 (HF, IV, 51). translatio imperii translatio studii , . , - , . XII . : ; , , , (96,1,102). : , , ( ). . , (mutabilitas) (stabilitas) . , , , , . , , . , , . , , . , , , . , . , ,

. , , , , . , , ( , , ). . , , , . , , , , , (267). , , . . , , , , . . . , () (), ( ) . , , , . , , . , . . . , . ,

. . . ; , . , - . , : , , , , . , , , . . (17, 132). , , . . , . , , , , (247). . . . , , , , . , , , , , . , , , . , , , , , . - . . ,

, , - . , , , (24). , . .. , . . - . , , , - - (. , , . , VI .), , . , . , , ; , , , , , , XII XIII . , , . , , , , , , , - ; , . , , . , , . , . , , , . ,

, . , . - , , , . - , , , ; , , . , , . , , . , , , , , , . . , , , , , (23,112-127). , . , - . , , . , . , , , . , . . . . , ; XII . -:

. , , (62, 172). . . . , , ; . : (227, 16, 164, 182183). , , . , , , , , , , , , -; , ; , , , , , ; , , , , ; , , ; , , , , ... (96,1, 394). , . , , . . (209), , , . , -. , , , , . , , , .

( , , ), , . , , , , , , . , ? .. : , (62, 162). . , ; , ; . : ? , , . XX . , . . , , . ; (209, 393 .). , , , : , , ! , (78, 45), , ,

, . . , . , , , . , , . , , . , . : , , . , , , , (punktuelle Zeit, sprunghafte Zeitlichkeit). , , , . , . , , , , (174). , , , . XIII . . , . , , , , . , , , , , . , , , . - ,

. , , , . . , , (186). , , , , , , , . , , , , , , . . , , . - . . , , , . . , . , , , , (54, 32, 35). , . , , , - . , , .. , , (11, 307, 308). , . ,

.. , : ... , . , , (7, 209, 210). . , , , , . ( ), , , (7, 212). , ( ), , . , , : , , . - , , , . . , , , . - . , . . , -, . , : , , , .

, , ( - . 6, 93104). . . , , , , . , , , , , ad perpetuum , . . , . , . , . , , . , , , -, , , . (248). , . , . . , , , . , . . , . . , : , .

, . XIII XIV . . , . ; - (195, 4665). , , . , ( ), ( ), , , . , , , . . , , . VII . . XIII . , , , ; , , (90, 69, 95 .). , . , . , , , , , . , . . , , ( ), , , , . ,

, . ; , ; , ; ; , ; . , , . , , . , , , , , , // , // (, VII, 778 1 , 96). , , , , , . XIV XV ., , , , , . , , , . , , , , , , . , , , . . , . , , . , , . , , . . . , .

: - , . . , , . , , , , , , . , , ; . , , (236; 237; 269). (VIII .) - (XI .) ( ) , , , (234). . (135, 55) 1000 . . - : , . , , . . (194, 223). , -, . , . : - , . , - , , .

, , . , . . , , , . , , . , , . , , . - : , , , , ; , , ; , , . , , , . . , , , . : , , . , , . , .

, . , , , , . . ( , , ) , , , , (257; 141; 205; 120). : , , , . ; , . , . , , . , : , (202, 94 .). , , . , , , . , , . . , , , . . , -

. , , . , , , , . . . , . , , . , , . . , , , , , . , . . XIII . XIV XV . . , . . , , (213). . , (195, 6679; 223,111, 67 .). - , , , . , , , . ,

. , . ( , ) , , . , , , . , , . , , . ( , ) . . - , . , , , , . , . , , , . , , , , . , , , ! . , , . . , ,

, , , , . , , . , ( , , ), , , , , . , . , , , - , . , , , . , . , , , . . , , , , . . , , . , . , , , - . , , , , , . , , , . : , : , . , ...

(94, 168170). 12. , , . . , . . , . , . , , , . . , . , , : , , . , . , , , , . , - , , .

12

, , , . : , , , . , , , , (74,5). , , 1400 , (9, 7681). , . , . , , , !

, .

, , (2, . 13, 6). , , (2, . 25, 356357). - , . . . , : , ; , , . . , , , , , , , , , , . , . , . . , , , , , ( ) , , , . , , . , , ( , ,

, , ), ; , . , . , . . X . . . , . . , . , . , , , . , (179, 256). , , . , , ; - , : . , , , (28, 448, 449). . , , , , . . . ( . .) , . , , ,

. . , - , , , .

, - . . . . . , , , . , -, . , , , , , . , , . , , , , . . , . lag , . ( , , ). lag (log) , , , , . . . (m logum skal land byggja en m ologum ), , . . , . , log , , . , , - . , , lag. , (

) . , , . , lag (log) . , -, . . . , . . , , rettr. , , , . rettr , . log rettr , . log, rettr (log og lands rettr) (Gus rettr, Kristins doms rettr). , rettarbot, , , Lagabaetir ( ). rettr , , , . : rettr sinn , konungs rettr , . . , , , , , . rettr log, -, , log , , , rettr (20, . II; . 102, 4756; 33, 37 47). riht (ryht) , , , , , , , . , , lagu , , , , . , , riht , log. , , ,

. , , utleg, , ( skogarmar, ) , (vargr) (177). , , , . , . , , , . log orlog , , . , . , , , , . , , , , . , . , , , . , ( ), . , , , , , . . , , . . , , , . , , , , , .

, , , , . : , , , , , . , , , , , (171). , , , , , , . , , , . , , , , , , . , , : , , . . , , , , . , , . , , , . , , . , ,

, , . , , . , , . , . , , : , , . . . : (198, 309 .). . , . , , , . , , . . . . , , , . , . , , . , , (. , 13). , . , , . homo naturalis, a homo Christianus. , , , , . , (lex est donum

Dei). (universitas fidelium), , , : , - , , . . . . , , , , , , , . . (rex minister Dei). , , . . , . , . , . , , . . , , . (dominium) (260, 38; 261). , , . , , , . , . , , (vocatio). , , . , , , . , (lex animata), . , , , ; tyrannus rex iustus; ,

, . , , , : VII III. , . . , (127). . , . . . , . , , , . , , , , , . , , (253). , . , : , (ubi societas, ibi jus). ( , ). . , . , , , , . , ,

, , . . , , . , . , . , , . : , , (ST, I, 2, quaest. 90, art. 4). . , . , . , , , , - . , . , , . , (181, 3 .)13. , ; , , , . , , - , , ,13

. 60- 70- . (189; 187; 171, 258 .). , -, , (184, 157188). , , ; , , . (254, 26 .). , , , , , . , , , , .

, . , , , , , , , (228, 2432). , , . . , , , . : , , . (, , ) , . (200, 26 ., 46 .). , , . X XI . , . , . , , . XII . , . , , , , (155, 2). , , , , , . . (, , , liberi et legales

homines ) . , . . , . . , , , , . , . , . . . , . , , , . , (.: 180, 167, 372376). , , , (Rex eris si recte facies, si non facias, non eris) (PL, t. 82,342). , . , , . , , . , , , , . , . , , , ; . , ; , . , , : . (consensus fidelium) , . (meliores et maiores),

, , . . , , : , , . , . , , . , , , , . , (bellum iustum) . . , . (fidelitas) , , : , . , . , . , : . , , , . , . , , . . . . (Nihil innovetur, nisi quod traditum est. )

, . , . , ... V . . , ; , (262). . , , . . , . , . . , ; . . , . , , ; , ; , ; , , , , , . . , . : - , . . - ; II ; , . , IV VIII. . , , , . ,

. . , . . . . , , , , , , . , , , . , , , . . - . , - , , , . . , , , , . , , . ! . , . , . , , . , , , . , , , , . . .

. , , . , , . , , , , , , . . , , . , . , (, ), . , . . , , , , (.6, 189, 200, 203 ., 208), , , , , . , . , . . , (carta) , . , , . , , . - , , . . , , , , .

. . , cartae sine litteris . , , . , , (121, 2122, 175, 211). , , . , . , , . , , . , , , , . - , , , . . . , , . . , , . , , . . , , . , , ; , , , . , . , : rex Francorum, rex Franciae,

, . , , , . 1455 . , , , ; , , ; , , . , , (163, 550). . , : , , . , , , - , , . , : , , , . . . . , , , . , , . , . . , . : , , . (, , , , , , , ) .

leges barbarorum, , . . . , . , , , , . , , , . . , , , , , . , . , : . , , . , . , , . , , . . (pia fraus) . , , , , , , , , . , . , , , , , , , . , . , . . , . , ,

. , , , , . , , (150). . : , , , (107,142). , , , . , , . , , . . , , , . , , , , : , , . , , , , , , . . . , . , , , , . , . , . -, -, , , , .

, . (83, 201230). , . , . , , . , , , (241; 150; 109, 414 .; 161). . , , , , , , . . , , . , , , . , , , . , , , . , , , , , (32, 70 , 89; 143). , , . , , . , , , , (26). , , .

. , , . . , . , - , , . , . , , . , , , . . . . , , , , . , ; , , , : , . , . . , . , : ( , ), ( , , , , ). , . . , , , ,

, . . , , . , , . , , . . , , , . , , , , , . , - . , , , , , , - . . , , . , , , . , , . , , , , , , . , , ,

, . , , , . , . , , , , . . , , . , , . , : , 6. , reformatio, regeneratio, restauratio, revocatio. . , , . , , . , , . , . , , , . , . , - . , . , . , , ,

. , , , . . , , . , , , , , , , . . , , , , ; , . , , , , , , . , , , , , , , , , , . , , - . . ratio vivens, ratio scripta. , , , , , , , . , , , , , , , . , . , .

. , . , . . , . , , . . , , . , , , . , ; , , . , , , . . , : , . - . , , . , , , , , , . , , , .

, . , , . . , , ( , , , ). , . , , . , , , , , , ; , , . . , , , , , . , , , , . , , , , , . , , , , , , , . , , . , , , , , ,

. , , , . , , , , , , . , . . , ; ; , ; , ; , , , - . : , , . . . , , , , , . , , , , . , ( , , , ). , . , - . , , , , , , , , . . , .

, , . , . , , , , , . , . : , , , . . , . , , . . . , . , - . , , - ( , , , . .). , . , , , , , . , . , , . , , .

, , : . , , , , . , , , . : , , . . , . , . , . , , - , , . , . , , , . , - . , , , . , . . , . , , ,

, , , . , , . , . , , , . , , , , , , (8, 288). ? ! , , , . , . , , . , , , . , , : . . , . , , , . , . . , , . , , , . , ,

. , , . , . . , : , , , . , . . , , . . . , ; , , . , , - : , , 6 . , . - , . , . , , . , , , (109, 39,58,185). , . , . . , , . , . : . ,

: , . ; , , , . . , , , , , . , , , . , , , , . , : , , , . XVIXVIII . , , , , . . , , . , , , . , ? ? , , , , , ? , , , , , , ?

, I (17, 2024). , , . , . , (ordines): (oratores) , (bellatores, pugnatores) , , (aratores, laboratores) . . , , , 1. , , XI . , , . , , , , (PL, t. 141, 781782). , , , . , , . (195, 80-90; 196, 1187-1215; 136; 217, 1-54). . , , ; . , : . . , .

. , , , , . , . , . , ; , , , , , . (libera servitus apud Dominum) (servilis mundi libertas). , . vera libertas falsa libertas . , , . , , , . . , , , , . . , . ; . , . , - . . , . , . . . , , , , , , . , , ,

, . noblesse oblige. , , , , , , , , , , , . , . , , , . , , . . , . , . , , . , , . , , . , , , . , , , , , . . , , . , . , , . , , , , , . .

. , . ( ) , , . . , , , , . , , : , , , . , . , , , . . . . . , , . . , . , , . , , , . . , . , ,

, . , . . , , . , , ; (76, 37, 247; 68, 240). Rusticus ( ) , (195, 131 144 223235). , , , (43). , (199; 238; 26). , . . , , , (26, . III; 204,181 ). , , , , . , , ; . , , ( XIII XIV ). , , , ,

, . , , , , , . , , , , , , , (251). , (130; 131). XIII . , , , , ; , (84, 313319). - . , , . . , , . , . : , , , , . , - , , . , , , . , . ,

, . , . . , - , . , , , , , . : , , , , . , , , . , , , , , , , XIII . . , , , , , . , , , , . , , , , , . , . , , , , , . , , , (176,51). . , , , , ,

, , ( ), . , . , , , , . . , , , (134, 103110), . . , , . , (, , , , , , ) , . . . ; . , XII XIII ., , , : , . , , . . , . , , , , , . , , , , . , . . , ,

, , , , , , , . , , : , , , , . , , . , , : . , . , . , , , , , , , . , , , (55). . , , , , , . . , - . . : , , , , , (31, 374).

( , ) . , , , . . . . , . - , , , , , . , , , , . . . . . , . , , , . . Homo artifex - . , : ? (119, 62). ( ) . - . , . . ,

, , , , . (Zunftzwang) . ( , o, ), , . . , , , , , . . , , , , ; , , , , , , . , , - . . . , , . , , , , , , , . , Zeche , , guild gild , gildi , , , .

. , : , . : . , , . , , . . , . , , , - . , , . , . . (75, 151152). , , , , , , , , . . (. 2, . 46, . 1, 476). . . , , . , : , , , , , . .

, . , . , . , , . . , , , . , , , ( , , , ). ; , , . , , , . (Gemeinschaft), , , , (Gesellschaft, 256a, 22, 3538) , , , . . . , ; ; , ; , ; , , , ( !); ; , ; ; ; , ; ;

; ( ) ; , ; , ; , , , , . , , . , , , , ; , , , . , (2, . 23, 728), , . , . , , . , , . , , , . , , . , . , . . . , , , ,

. .

, , (2, . 3, 19). , , , , (2, . 4, 162). , . - : , -. , . , , . , , , . . , , , , . , , , , . , . , , . , , , , , , . , . , , , , , , , . , :

? , . , , , , , . . -, . , . (. schola) , , , : , , , ( scholastica). , , , , , , . , , , . , , , . , , , , . , , , . , , (, , ), , . . , , , , . , ; . , , , , . , , : !, .

, , (2 ., 3:10), . . . , , ; . , , . , , , , . , , . : , . , , . , (19:24) . , , , secundum suam conditionem. : , , corpus Christianum, . , . , , , , , - . , , , . . ... . , ,

. , , , , , . , . , , . , . , , , . , , ,