Англи хэлний хичээл

Англи хэлний дуудлагаа сайжруулахад анхаарах зүйлХэдийгээр энэ хорвоогийн бүх хүмүүсийн ярих, сонсох эрхтэн нь адил  боловч нэг ижил авиаг улс үндэстнүүд өөр өөрийн авиа зүйн онцлогоороо янз бүрээр дуудаж хэлдэг.Иймд англиар зөв ярьж өөрийгөө бусдад ойлгуулахын тулд хамгийн түрүүнд анхаарах зүйл маань англи хэлний авиа зүй юм.Англи үгсийг зөв хэлж, дуудлагаа сайжруулахын тулд дараах зүйлсийг анхаарах хэрэгтэй:1. Галиг Англи хэл нь 24 үсэгтэй боловч 48 авиатай.  Авиа бүр нь өөрийн гэсэн галигтай.Галиг гэдэг нь авиаг тэмдэглэдэг тусгай дүрс тэмдэг юм. Англи хэлэнд үгс бичсэнээрээ дуудагдахгүй учир галиг мэдэх нь чухал ач холбогдолтой.Үүний тулд англи хэлний цагаан толгойн галиг дүрслэлийн тэмдэгүүдийг юуны өмнө нүдэлж тогтоож авах хэрэгтэй. Эдгээр дүрс тэмдгүүдийг толь бичгүүдийн эхний хуудсанд хавсаргасан байдаг. Жишээ нь: эгшгийн ард орсон хоёр цэг нь [ : ] тус авиаг уртаар дууд гэсэн утгатай. full [ ful ] - fool [ fu:l]             дүүрэн- мангарlive [ liv ] - leave [ li:v]           амьдрах- орхихThe moon is at the full. Арван тавны сар гарчээ.I’m full. Би цатгалан байна.Дээрхи хоёр өгүүлбэрт орсон full гэх үгийг уртаар хэлбэл мангар, тэнэг гэсэн утгатай үг шиг сонсогдох болно. Дараагийн эгнээнд байгаа хоёр үгийг зөв хэлэхгүй бол таныг ямар нэгэн юм орхих гээд байна уу аль эсвэл амьдрах тухай ярих гээд байна уу гэдгийг ойлгоход бэрх байх болно. Иймд аливаа үгийн галигийг сурсныхаа дараа тэрхүү үгийг зөв хэлж сурах хэрэгтэй. 2. Үгийн өргөлтөнд анхаарах. Гадаад хэл сурч буй хүн галиг сураад дараа нь үгийн өргөлтийг зөв хэрэглэж сурах ёстой. Та англиар ярихдаа дүрмийн алдаа хийдэггүй боловч үгээ буруу хэлж заншсан бол таны яриаг ойлгоход хэцүү байж болох юм.  Та англиар зөв ярьж суръя гэвэл юуны өмнө толь бичгээ нээж хэлэх гэсэн үгийнхээ өргөлтийг хаана байгааг хамгийн түрүүнд олж мэдэх хэрэгтэй.Үгийн өргөлт гэж юу байдаг юм бэ? гэдгийг бид орос хэл сурч байхдаа анх мэдэж авсан билээ. Харин одоо англи хэл сурч байх үедээ орос толь бичиг хэрэглэж байсан шигээ англи хэлний толь бичигтэй харьцаж болохгүй. Орос толь бичигт орос үгийн өргөлтийг өргөлттэй үе дээр нь (') таслал тавьж тэмдэглэдэг бол англи хэлний өргөлтийг үгийн өргөлттэй үеийн өмнө тавьсан байдгаараа ялгаатай байдаг. Тухайлбал, орос хэлний фото'граф гэдэг үгийн өргөлт 2дахь үе дээрээ байна гэдгийг таслал харуулж байна. Тус үг нь англи хэлэнд 'photograph гэж бичигддэг бөгөөд өргөлт нь эхний үе дээрээ байгааг үгийн өмнөх таслал харуулж байна. Орос хэлэнд тус үгийг хоёрдахь О дээр өргөлттэйгээр хэлдэг юмаа гээд англиар ярихдаа орос аялгуугаар яриад байж болохгүйнээ.Таны сайн мэдэх англи хэлний "аймаар" гэсэн утгатай үгсийг авч үзье.‘horrible  ho’rrific Эхний үгэн дээр өргөлт нь “О” дээр байна, харин дараах үгийн өргөлт “I” дээр байгааг анхаарна уу. Хэрэв та horrific үгийг эхний үг хэлсэн шигээ О дээр

өргөлттэйгээр хэлвэл таныг "ямар муухай дуудлагатай хүн бэ" гэж бодож магадгүй.Гурван үетэй believe /be’lieve/ гэдэг үгийн өргөлт хоёрдахь үе дээр бууж байна. Эхний үе дээр нь өргөлт тавиад 'believe  гэж хэлбэл таныг be leave гэх хоёр үг хэлэв үү гэж бодоод ойлгохгүй байх болов уу.Хэлэх үгнийхээ өргөлтийг мэдэж аваад тус үгийг дахин дахин давтаж хэлэх нь чухал байдаг. Өөрөө өөртөө хэлж чихэндээ хоногшуулсныхаа дараа англи хэлнийхээ багшаар дахин хэлүүлж сайн сонс. Дараа нь радио, телевизээр ярьж байгаа хүмүүсийн үг ярианаас сурсан үгээ ялгаж, сонсч чадаж байгаа бол тус үгийг хэл яриандаа хэрэглэх цаг нь болсон байна гэж бодож болно. 

3. Монгол хэлэнд байхгүй авиаг зөв дуудах. Ямар нэгэн үгийн өргөлтийг мэдэж аваад, хүний хэлэхийг хэд дахин сонсоод, өөрөө дууриагаад хэлэх гэтэл арай л өөрөөр дуудагдаад байх шиг санагдах явдал гардаг нь нууц биш юм аа.Монгол хэлэнд П, Ф  авиа байдаггүй учир эдгээр авиануудыг  хооронд нь хутгах буюу монгол хэлний "б" авиагаар төлөөлж хэлэх явдал цөөнгүй гардаг. Ийм алдаа гаргахгүйн тулд эдгээр авиа орсон үгсийг хос хосоор нь хэлж сурвал зөв дуудахад хэрэгтэй байдаг. Жиээлбэл:pair – bear хос –баавгайpie - buy жигнэмэг - худалдаж авахpond - bond цөөрөм - үнэт цаасbond - fond үнэт цаас – хайртайfond - pond хайртай - цөөрөмcoffee- copy кофе- хуулбар PAIR гэx гээд BEAR  гэж хэлээд баавгай болговол хэн дуртай байх вэ. 4. Өгүүлбэрийн өргөлтийг зөв тавих.Үг бүр өөрийн өргөлттэй байдгийн адил өгүүлбэр бүрт өргөлттэйгээр хэлэх үг байдаг.Өгүүлбэрт мэдээллийг агуулж байдаг үгсийг өргөлттэйгээр хэлдэг. Тэдгээр үгсийг бусдаас ялгаруулж чанга тодоор хэлнэ, тухайлбал, “Би чамд хайртай” гэх гуравхан үгтэй өгүүлбэрийг англиар хэрхэн хэлдэгийг авч үзье.I love you.I love you.I love you.Дээрхи гурван өгүүлбэрт бүгдэд нь хайртай гэдгээ хэлж байгаач хайраа яаж илэрхийлж байгааг өргөлттэй үгнээс мэдэрч болно. Эхний өгүүлбэрт love дээр өргөлт байна. Тус үгийг өргөлттэй хэлснээр зүгээр нэг таалагдаад байгаа биш харин хайртай болсноо хэлж байна. 2дахь өгүүлбэрт “би” гэдэг үгэн дээр өргөлт авчээ. Ингэснээр хэн нэгэн хүн биш харин би л чамд хайртай болж гэдгээ хэлээд байна. Сүүлийн өгүүлбэрт чамд л хайртай  болохоос биш өөр хэн нэгэнд биш гэсэн санааг илэрхийлж байна.Үг болон өгүүлбэрийн өргөлт ямар чухал үүрэгтэй байдгийг дараах  жишээг орчуулаад  уншаад үзээрэй. An English teacher wrote these words on the blackboard: ”woman without her man is nothing”. The teacher then asked the students to punctuate and read.

The male students wrote: “Woman, without her man, is nothing.” The female students wrote: “Woman! Without her, man is nothing.”Англи хэл амжилттай сурах нь таны хичээл зүтгэл болон байнгын хүчин чармайлтаас шалтгаална.

Мэндчилгээний эдгээр хэлбэрүүдийг хэрэглэж сурсанаар англиар ярих эхлэл тавигдаж байна гэдэгт итгэлтэй байж болно.Уншаад дагаж хэлээрэй.Hello! хэлөү  - Сайн уу?hi! хайя    -  Сайн уу?Good morning! гүд мо:нин[г]           - Өглөөний мэндgood afternoon! гүд а:фтэнү:н    -   Өдрийн мэндGood evening! гүд и:внин[г]     -    Оройн мэндhow are you? хау а: юү                - Амьдрал сайн уу?good bye! гүд ба:я              -    Баяртайbye! ба:я             -   баяртайgood night! гүд найер               -   Сайхан амраарайpleased to meet you! пли:зд тү ми:т юү      -   Танилцсандаа таатай байнаHow do you do? Хау дү юү дү                                      - Сайн байна уу? буюу монголоор бол юу байна даа?

БИЗНЕСИЙН АНГЛИ ХЭЛ ХИЧЭЭЛ № 2

A. To place an extra order   - Ямар нэг нэмэлт захиалга өгөх Hello could you put me through to Mr.Phillips, please - Байна уу? Та намайг ноён Филипстэй холбож өгнө үү?“All right,go ahead,please” - За, та яриарай. “Good morning Mr.Phillips. It’s Ms.Delger from Mongolian Image” - Өглөөний мэнд, ноён Филипс, Mongolian Imag-ээс Дэлгэр ярьж байна. ”Good morning Ms.Delger” - Өглөөний мэнд, хадагтай Дэлгэр“Mr.Phillips, we’d like to place another order with your company for spare parts for the equipment supplied by you in the 1st quarter last year” - Ноён Филипс, бид танай компаниас өнгөрсөн оны нэгдүгээр улиралд нийлүүлсэн тоног төхөөрөмжинд запас, сэлбэг, хэрэгсэл нэмж захиалах гэсэн юм. ‘Good, exactly whwn do you require them? - За, танд яг хэзээ хэрэгтэй вэ? ‘Cuold you make delivery, say, in November this year? - Энэ оны 11 сард явуулаад өгөөч гэвэл болохсон болов уу?

‘I think that’s possible’ - Тэр боломжтой гэж би бодож байна. ’Mr.Phillips, I understand the spares will be delivered at the same prices as previously?’ - Ноён Филипс,эдгээр сэлбэг хэрэгсэл урьдын адил үнээр нийлүүлэгдэх байх гэж би найдаж байна.‘That will depend on the quantity you ordered, Ms.Delger’ - Хадагтай Дэлгэр ээ, тэр таны захиалах хэмжээнээс л хамаарна шүү дээ. ‘There’s no problem.We need a large quantity.’ - Санаа зоволтгүй, бидэнд их хэмжээгээр хэрэгтэй байгаа. ‘All right then’ - Тэгвэл болж байна. ‘Ok,we’ll be sending you a letter confirming this deal and enclosing 2 copies of a formal order wiyh all the data for signature’ - За тэгвэл бид захиалгийн бүх шаардлага хангасан захидлыг хоёр хувь хавсралтын хамт таньд явууллаа. ‘Thank you.We’ll take steps right away to be able to carry out your order in the time required’ - Баярлалаа. Бил таны захиалгыг хугацаанд нь хүргэх бүхий

л арга хэмжээг  дариухан авах болно. “Thank you very much. Goodbye’-Маш их баярлалаа. Баяртай. ”Goodbye’ – Баяртай

B. To get or pass on information - Мэдээлэл өгөх буюу хүлээн авах

Hello, can I speak to Mr.Poberts, please’ - Ноён Робертстой ярьж болох уу?’“Yes, go ahead, please’ - За, яриарай“This is Mr.Enkhtur. Good morning Mr.Poberts’- Энхтөр байна. Өглөөний мэнд хүргэе. Ноён Робертс‘Good morning Mr.Enkhtur. As far as I remember we talked each other just last week. Is anything the matter? - Өглөөний мэнд, ноён Энхтөр. Бид саяхан өнгөрсөн долоо хоногт ярьсан шиг санагдах юм. Ямар нэгэн юм болоо юу? ‘Oh, no no, I just want you tell me about the progress of our order’ -Үгүй дээ, Та надад манай захиалга хэр зэрэг явагдаж байгаа талаар хэлж өгөхгүй юу? ‘Well, we may ship the first lot of the goods ahead of schedule. Is that all right with you?’ - За бид барааны нэг хэсгийг даруйхан, очих хугацаанаас нь өмнө явуулна аа. Болж байна уу? Yes, fine’ Тэгэлгүй яах вэ? Маш сайн байна. As the second lot, I’m faraid you can det it a bit behind schedule’ - хоёрдугаар хэсгийн хувьд та бага зэрэг авах хугацаанаасаа оройтож авах байх гэж бодож байна. ‘-How many days?’ Хэд хоног“ Oh, just a couple’  Oo, 2 хоног л‘-I think we can manage if it’s only a day or a couple. But it should not be more than that’ -Ганц хоёр хоног болж байна аа. Гэхдээ үүнээс удаж болохгүй шүү. Yes,sure. I give you my word to do that. And I hope we’ll manage to deliver the last lot on time, on the schedule’ -За тэгье. Би амлаж байна. Харин сүүлчийн хэсгийг бид товлосон хугацаандаа хүргэх болно. ’-All right, very good then. Thank you. Goodbye Mr.Poberts. - За, маш сайн. баярлалаа. Баяртай. Ноён робертс‘Good-bye. БаяртайГэрийн даалгаварХичээлийг 4-5 удаа уншиж, аль нэг хэсгийг хэд дахин бичиж, баяжуулан ярихыг хичээгээрэй. Амжилт хүсье.Бэлтгэсэн А.Наран

Англи хэлний хичээл 4

Та бүхэн бага байн гэж гололгүй бүгдийг сураарай. Би цаашид Олнийг заах болно[I] ай - би[You] юу -  та, чи, та нар[They] дэй - тэд[We] ви - бид[He] хи - тэр эрэгтэй[She] ши - тэр эмэгтэй[It] ит - энэ , тэр

Англи хэлний хичээл 5

Positive - Хүүрнэх[ I am][ You are ][They are ][We are][ He is][ She is][ It is]Negative - Үгүйсгэх [I am not][ You are not][ They are not][ We are not ][We are not ][He is not ][She is not][ It is not]Question - Асуух [Am i?][ Are you?][ Are they?][ Are we?][ Is he? ][Is she?][ Is it?]To be үйл үг нь биеийн төлөөний үг бүр дээр өөр өөр хвирна. Using 'Be' verb 1. Хүн юмсын юу болох юу хийдэг болохыг илэрхийлнэ. I am student [би бол оюутан]2.Хүн юмсын насыг илэрхийлнэ He is 20 years old. [Тэр эрэгтэй 20 настай.] 3.Хүн юмсын хаанаас ирсэн болохыг илэрхийлнэ. She is from mongolia. [ Тэр эмэгтэй Монголоос ирсэн]4.Хүн юмсын хаана байгааг илэрхийлнэ. We are at home. [Бид нар Гэртээ байна.]

Англи хэлний хичээл 67 Хоногийг юу гэж хэлдэгийг мэдэж аваарай!Monday  - ДавааTuesday - МягмарWednesday - ЛxагваThursday - ПүрэвFriday - БаасанSaturday - БямбаSunday - НямАнгли хэлний хичээл 7January 1сарFebruary 2сарMarch 3сарApril 4сарMay 5сарJune 6сарJuly 7сарAugust 8сарOctober 9сарSeptember 10сарNovember 11сарDecember 12сарАнгли хэлний хичээл 8Lamp - чийдэнFireplace - Галын зуухarmchair - Түшлэгтэй сандалtable - Ширээ

vase - ваарcurtains - Хөшигcarpet - хивсsofa - Буйданcushions - Дэрpainting - Уран зурагАнгли хэлний хичээл 9

 Англи хэлэнд эгшгийг унших 4 хэлбэрийн дуудлага бий.1р хэлбэр буюу задгай үе[e] гээр төгссөн үеийг задгай үе гэх ба [e] эгшиг дуудагдахгүй.жишээ нь:date дэйт:сар өдөрbee  би: зөгийtime Тайм: цаг хугацааЭнэ үгүүд эгшигээр төгссөн мөртлөө эгшиг нь уншгидахгүй байгаа биз дэ.

За 2р хэлбэр буюу Битүү үеГийгүүлэгчээр төгссөн үеийг битүү үе гэнэ. Эгшигүүд богино дуудлагатай байна.Жишээ нь:Sad сайд: уйтгартайBed бэд: орMilk милк: сүү3р хэлбэр:Эг+r хэлбэртэйЭгшигүүд уртаар дуудагданажишээ нь:arm арм:  гарherb хэрб:  өбсfirst фирст:  нэгдүгээр4р хэлбэрЭг + r + eЭгшигүүд нийлмэл авиа гаргана.Mare майр:  ГүүHere  хэр:  ЭндFire файр: Гал түймэр

Англи хэлний хичээл 10ТА бүхэнд нэг диалог буюу харилцан яриаг орчуулж тавьлаа. Та бүхэн уншина уу!L: This is photograph of our new baby.Энэ бол бидний шинэ хүүхдийн зурагS: Oh. He's beautiful. How old is he?

ох ямар хөөрхөн банди вэ? Банди чинь хэдтэй юм?L: SheЭмэгтэйS: Sorry. how old is she?Уучилаарай. охин чинь хэдэн настай юм?L: Six months6 сартайS: And is this your husband?Энэ танай нөхөр үү?L: No No He's my brother, Peter.Үгүй үгүй манай ах ПэтэрS: Your brother. He;s -um-Танай ах . Тэр -мм-L: A little strange? Yes.Жаахан сонин байна уу? Тийм үү?S: yes

Англи хэлний хичээл 11ОРчуулаад сэтгэгдлэ дээр үлдэээгээрэй. Тэгвэл би их баярлах болно.S: Is this you and your friend?P: Yes, that is right.S: What is your friend's name?P: PaulaS: Where are you?P: Oh holiday, in scotland.S: Very nice. Is that your car?P: Gosh, no! that is paula s car and these are Paula s bicycles, too

Англи хэлний хичээл 12

 Дүрэм14: to be үйл үг нь орших, байх, мөн, бол гэсэн утгыг илэрхийлж өгүүлбэрт туслах болон үндсэн үйл үгийн үүргээр хэрэглэгдэг. Бусад үйл үгээс нэг онцлог нь өөрийн гэсэн одоо, өнгөрсөн, ирээдүй цагийн хувилбартай ба бие, тоогоор хувирна. Бие даан хэрэглэгдэх тохиолдолд одоо цагт энэ үйл үг нь

Батлан хүүрнэх хэлбэрт am, is, are гэсэн хувилбартай ба дараах байдлаар биеүүдтэй зохицно.

I am, you are, she is, it is, we are, you are, they are                   Энэ үйл үгийн тусламжтайгаар аливаа хүн, үзэгдэл, эд юмсын нэр, нас, мэргэжил, үндэс угсаа, дүр төрх, байрлал зэргийг илэрхийлж болох ба to be нь ямагт хоршиж байгаа үгийн хамтаар өгүүлбэрт өгүүлхүүний үүрэг гүйцэтгэнэ.

                   Эзэн биегүй өгүүлбэрийн it’s+adjective загвараар цаг хугацаа илэрхийлэх хийгээд ямар нэг орчны дүр төрхийг илэрхийлж болно.Гадаа дулаан байна- It’s warmХаранхуй байна-It’s darkОдоо 10цаг болж байна- It is 10 o’clock now гэх мэт

To be үйл үг нь одоо цагийн үгүйсгэх хэлбэрт NOT дагавар авна.

I’m not teacherHe is not 10 years old, but he’s 10My sister isn’t stinyIt’s not my tableWe are not ChineseThey are not here гэх мэт

                   To be үйл үг нь одоо цагийн асуух хэлбэр нь (Асуух үг)+am/is/are+бие….? Загвартай байдаг. Асуух өгүүлбэрийг асуух үгтэй онцгойлон асуух болон асуух үггүй yes/no хариулт бүхий асуух асуулт гэж хоёр хувааж болох.

                               Are you a student гэсэн асуултанд                               Yes, I am student эсвэл No, I am not a student гэж гүйцэт                               Yes, I’m эсвэл No, I’m not гэж товч хариул болно.

                     Дүрэм15: Харин асуух үгтэй асуух өгүүлбэрт Тийм, үгүй гэж хариулах зохимжгүй. Тухайлбал чи хэдэн настай бэ? Гэсэн асуултанд Тийм гэж хариулах утгагүй байгаа биз. Дараах асуух үггүй асуултуудыг to be-ийн одоо цагаар хэрхэн илэрхийлснийг харъя.Am I clever?-Би ухаантай юу?Are you Canadian?-Чи канад уу?Is it important issue?-энэ чухал асуудал уу?Is your name Jonn?-чиний нэр Жон уу?

Асуух үгтэй онцгойлон асуух хэлбэрт асуух үг хамгийн эхэнд байрладаг. Хамгийн түгээмэл асуух үгнүүд:

• Who-Хэн• What-Юу• What+noun-ямар +нэр үг• Where-хаана• Where to-хаашаа• Where from-хаанаас• Which-аль• When-хэзээ• What time-хэдэн цагт• How-яаж, хэрхэн, ямаршуухан

• How much- хэр зэрэг• How many-хэдэн• How+adj-хэр зэрэг/тэмдэг нэр/• Why-яагаад• How often-хэр зэрэг ойр ойрхон• Whose-хэний• Whom-хэнийг, хэнд гэх мэт.Англи хэлний хичээл 13The simple present tense is one of the most common tenses in English. This page will explain the rules for forming the tense with regular verbs.Энгийн одоо цаг нь англи хэлний нийтлэг цаг юм. Энэ хуудас нь цаг болон їйл їгийн їїсэх дїрмийг тайлбарлана.

There are only two basic forms for the simple present tense; one ends with -s and the other doesn't. Here are the rules, using the example verb "sing":

Энгийн одоо цагийн їндсэн хоёр хэлбэр байдаг: Нэг нь їйл їг нь тєгсгєлдєє “s” авах мєн авахгїй. Тэдгээр дїрэм, жишээ їйл їгээр sing-ийг авсан.

Subject Verb Form ExampleI simple form I singYou simple form You singHe simple form + S He singsShe simple form + S She singsIt simple form + S It singsWe simple form We singThey simple form They singIn other words, only THIRD PERSON SINGULAR subjects (he, she and it) have to have a verb with -S.Бусад їгийн хувьд , зєвхєн гуравдугаар биеийн ганц тооны єгїїлэгдэхїїн (he, she and it) ний їйл їг нь “s” тэй байх ёстой.Forming the Present Continuous TenseЭнгийн їргэжлэх цагийг їїсгэхThe present continuous tense (also called the present progressive tense) is commonly used in English for actions happening right now, or in the future. This page will explain the rules for forming the tense with regular verbs.Энгийн їргэлжлэх цаг (мєн энгийн єрнєх цаг гэж нэрлэдэг) нь англи хэлэнд ихэвчлэн одоо болж байгаа їйл явдал эсвэл ирээдїйг илэрхийлдэг. Энэ хуудас нь цаг болон їйл їгийн їїсэх дїрмийг тайлбарлана. This tense is formed using two components: the verb BE (in the present tense), and the -ING form of a verb. Here are the rules, using the example verb "sing":Энэ цаг нь хоёр хоёр бїрэлдэхїїн хэсгийг ашиглан їїсдэг: BE їйл їг ( одоо цаг дээр), їйл їг нь ING хэлбэртэй байна. Subject BE -ING FORMI am singingYou are singingHe is singingShe is singingIt is singingWe are singingThey are singingHow to make the -ING formWith many verbs, the you can simply add -ING to the end of the verb. However, with some verbs, you need to change the ending a little. Here are the rules:ING хэлбэрийг хэрхэн їїсгэх бэ

Дийлэнх їйл їгнїїдэд, та ING –ийг їйл їгийн тєгсгєлд шууд нэмж болно. Гэдий тийм ч зарим їйл їгнїїдэд, та тєгслийг бага зэрэг єєрчлєх шаардлагатай байдаг. Тэдгээрийн дїрэм:

Verb ending in... How to make the -ING form Examples1 vowel + 1 consonant 1 эгшиг+ 1 гийгїїлэгч Double the consonant, then add –ING 2 гийгїїлэгч, тэгээд ING swim - swimminghit - hittingget - getting1 vowel + 1 consonant + E 1 эгшиг+1 гийгїїлэгч +E 1 Remove E, then add –INGЕ нь алга болоод ING come - cominglose - losinglive - living[anything else] Add -ING say - sayinggo - goingwalk - walkingWhen you are sure you understand clearly, you can click on "First exercise" to continue. Present Continuous Tense. Create a sentence in the present continuousЭнгийн їргэлжлэх цаг. Энгийн їргэлжлэх єгїїлбэрийг їїсгэх1. She / wear / earrings . 2. It / rain / today. 3. I / have / good time4. Train / come5. They / wait / train6. I / study7. We / walk / school8. We / plan / our work1.She is wearing earrings. She's wearing earrings.2.It is raining today. It's raining today.3. I am having a good time. I'm having a good time.4. The train is coming. The train's coming5. They are waiting for the train. They're waiting for the train.6. I am studying. I'm studying.7. We are walking to school. We're walking to school.8. We are planning our work. We're planning our work.Negatives and Questions in the Present Continuous TenseЭнгийн їргэлжлэх цагийн їгїйсгэх болон асуултIn the present continuous tense, negative forms are made using NOT, and and question forms are made by changing the word order of the sentence. This page explains the rules.Энгийн їргэлжлэх цаг нь їгїйсгэх хэлбэр нь NOT-ийг ашиглан їїсдэг бол асуух хэлбэр нь єгїїлбэрийн їгийн дараалал єєрчлєгдєн їїсдэг. Энэ хуудасанд дїрмийг тайлбарласан.

Forming a negativeЇгїйсгэх хэлбэр їїсгэхNegatives in the simple present are formed by adding not or n't after the verb BE:

Positive sentence Negative sentence Contracted negativeI am eating. I am not eating. I'm not eating.You are working. You are not working. You aren't working.He is driving. He is not driving. He isn't driving.She is teaching. She is not teaching. She isn't teaching.It is raining. It is not raining. It isn't raining.We are reading. We are not reading. We aren't reading.They are writing. They are not writing. They aren't writing

Англи хэлний хичээл 14 SUBJECT PRONUON-БИЕИЙН ТӨЛӨӨНИЙ ҮГ

• Дүрэм 1: Хүн болон хүн биш зүйлсийг төлөөлүүлэн хэлэх ёсон байх бөгөөд энэхүү үүргийг биеийн төлөөий үгс гүйцэтгэнэ. Англи хэлний биеийн төлөөний үгс нь ганц болон олон тооны 3 биеийг төлөөлдөг.                           Ганц тоо                 Олон тоо1-р бие                    I                               We2-р бие                 You                             You3-р бие            He, She, It                      They• Дүрэм 2: Англи хэлний биеийн төлөөний үгс нь өмнөх өгүүлбэрийн ямар нэг биеийг давтан өгүлэхээс зайлсхийх үүднээс төлөөлөх үүрэг гүйцэтгэдэг. Жишээ нь: Yesterday Erdene went to the countryside. He went there by car. Энд He гэдэг төлөөний үг өмнөх өгүүлбэрийн Erdene гэдэг эр хүйсийн ганц тооны 3-р биеийг төлөөлж байна.

                         POSSESIVE PRONUONS-ХАМААТУУЛАХ ТӨЛӨӨНИЙ ҮГС• Дүрэм 3: Хүн болон хүн биш зүйлс хэнд, юунд хамааралтай болох, хэнийх юуных болохыг заагч үгсийг хамаатуулах төлөөний үг гэнэ. Англи хэлний хамаатуулах төлөөний үгс нь монгол хэлний хамаатуулах төлөөний үгсийн нэгэн адил хоёр хэлбэртэй байна.

         Хамаатуулах төлөөний үгийн 1-р хэлбэр     Хамаатуулах төлөөний үгийн 2-р хэлбэрMy                                                             MineYour                                                          YoursHis                                                              HisHer                                                             HersIts                                                               ItsOur                                                             OursYour                                                           YoursTheir                                                           Theirs                                OBJECT PRONOUNS-ТУСГАГДХУУН ТӨЛӨӨНИЙ ҮГ

• Дүрэм 4: Англи хэлний тусгагдхуун төлөөний үгс нь угтвартай хоршоогүй , дангаараа байхдаа манай монгол хэлний өгөх оршихын болон заахын тийн ялгалтай утга дүйцнэ.                                Ганц тоо                   Олон тоо1-р бие                        Me                              Us               2-р бие                        You                             You3-р бие                     Him, her, it                     Them• Дүрэм 5: Англи хэлний төлөөний үгсээс зөвхөн тусгагдхуун төлөөний үгс л угтвартай дангаараа хоршдог. Жишээ нь: with, without, about, for, among, between, besides, instead of, around, toward, behind гэх мэт. Among us,them-бидний, тэдний дунд, between us-бидний хооронд, instead of you-чиний оронд гэх мэтээр

Англи хэлний хичээл 15Mp3 LessonsИх гүрний агуу хэлАнгли хэлний ярианы хичээлНэг бичлэг нь дотроо 100 орчим үгтэй, такси, эмнэлэг гэх мэт хүний хэрэгцээний 100 гаруй бүлэг үгтэй Англи хэлийг сурахад маш хялбар юм байна лээ. ДАгаад хэлээд

байхаар аяндаа англиар ус цас , сүүлдээ мөс цас болох байхаа. Та ороод үзээрэй. Энэ нь үг хэллэг, яриа гэсэн 6 хэсгээс бүтнэ. За тэгээд та бүхэндээ амжилт хүсье.Англиар ус цас болчихоод над руу мэдэгдээрэй.Англи хэлний хичээл 16

Англи хэлний хичээл 17Монгол хэлэнд угтвар үг гэж

Англи хэлний зүйр цэцэн үгсээсАнгли хэлний өвөрмөц хэлц, үг хэллэг, зүйр цэцэн үг, оньсого таавар тогтоож үгсийн сангаа баяжуулахад тань тус нэмэр болох үүднээс англи монгол хэлэнд утгаараа тохирч байдаг зарим зүйр цэцэн үгсийг түүвэрлэн авлаа. Англиар зүйр цэцэн үгсийг хэрэглэж сурвал таны яриа илүү сонирхолтой байх болно.                           As innocent as a babe unborn гэмгүй царайлахAs the fool thinks, so the bell clinks Тэнэг хүн тэг дундуурAs the tree, so the fruit Эх нь хээр алаг бол хүү нь шийр алаг, зүү хаашаа утас тийшээAt the ends of the earth газрын мухарт; долоон уулын цаана, нүдэнд үзэгдэхгүй чихэнд дуулдахгүй газарBeware of a silent dog and still water, Dumb dogs are dangerousДуугүй хүний доодох нь нойтонBetter die standing than live kneelingМуу амьд явахаар сайн үх; хүний эрхээр жаргахаар өөрийн эрхээр зовCat in gloves catches no miceГар хөдөлвөл ам хөдөлнө,  үгчилвэл: бээлийтэй муур загас барихгүйDon't look a gift horse in the mouthЧамлахаар чанга атга; бэлгийн морины шүдийг үздэггүй  East or West - home is bestХар гэртээ хаан, бор гэртээ богдEvery man has a fool in his sleeve Хүн сайн боловч хэлэхээс наашгүй,  цаас хичнээн нимгэн боловч чичихээс наашгүй Үгчилвэл: хүн бүрийн ханцуйд тэнэг хүн байж байдагEvery man to his tasteЮу сайхан дур сайхан; өөрийн санаа өөртөө зөв ,өрөөл даавуу өмдөндөө зөвEvil communications corrupt good mannersМууг дагавал могойн хорFair without, foul withinГаднаа гяланцаг дотроо паланцагClaw me, and I will claw thee. Scratch my back and I'll scratch yours Ороо нь ороогоо жороо жороогоо, таарсан таарҮгчилвэл: чи намайг мааж би чамайг маажьеIf an ass bray at you, don't bray at himТэнэг хүнтэй тэмцэж бүү  марга. Үгчилвэл: илжиг рүү илжиг шиг бүү орилIf you laugh before breakfast you'll cry before supperУйлах хүүхдийн хошного урд өдрөөсөө умалзана. Үгчилвэл: өглөөний цайны өмнө инээвэл оройн хоолны өмнө уйлна. If you run after two hares, you will catch neitherУулын буга ч үгүй унасан бух ч үгүйIt is an ill bird that fouls its own nestМуу муухайгаа амьтанд мэдэгдэх;  паянгаа дэлгэх; хөгөө төрьж хөөрхөнөө таниулахҮгчилвэл: өвчтэй шувуу үүрээ завааруулнаIt is enough to make a cat laugh Хөх инээд хүрмээр,  инээд хүрмээр элэг хөшмөөр. Үгчилвэл: муурын инээдийг хүргэхэд хангалттайMan can do no more than he can Хүн хирээрээ, тэмээ тэнгээрээNeither fish nor fleshӨөх ч биш, булчирхай ч бишOne man, no manГанц хүн хүн болдоггүй, ганц мод гал болдоггүйSound mind in a sound body Эрүүл биед саруул ухаанStretch your legs according to the coverlet Хөнжлийнхөө хирээр хөлөө жийThe fat is in the fire

байдаггүй тул англи хэл эхлэн суралцаж байх үед англи хэлний угтвар үгсийг яриандаа орхих буюу буруу газар хэрэглэхээс гадна монгол руу орчуулахад  амаргүй байдаг.Англи хэлэнд  at, in, on, about, for, of, from, to, over, with, across, after, before гэх мэт үгсийг   Prepositions  гэнэ. Үүнийг монгол руу орчуулвал “ямар нэгэн юмны өмнө” гэсэн утгатай учраас  эдгээр үгсийг хэл зүйд  угтвар үг гэдэг. Англи хэлний угтвар үгсийг утгаар  нь цаг хугацаа, байршил, зүг чиглэл, учир шалтгаан  заасан гэж хуваадаг.Цаг хугацаа заасан угтвар үгст at, in, on, since, till, until, before, after, within, during, for ордог:аt угтвар үг нь цаг, минут хэлэхэд ордог                  Our lessons begin at nine.        Манай хичээл 9 цагт эхэлдэг.in нь цаг хугацаа, өдөр хоног болон он заахад хэрэглэгддэг.                 Dad was born in 1956.              Аав маань 1956 онд төрсөн.                 He will come in an hour.          Тэр хагас цагийн дараа ирнэ.on нь өдөр хоног заахад ордог.                 He will go there on Sunday.     Тэр бүтэн сайнд явна.                 The academic year begins on the first of September.                        Хичээлийн жил 9 сарын 1-нд эхлэнэ.Зүг чиглэл, хөдөлгөөн заасан угтвар үгс: to, into, from, out of, through, towards, down, off, up, throughout.                   We’ll go to the bank.                      Бид банк руу явна.                  May I come into your room?         Өрөөнд чинь орж болох уу?                  I am going from my lessons.          Би хичээлээсээ явж байна.                  He got out of the bus.                     Тэр автобуснаас буув.                  We’ll better go through the forest. Бид ойгоор явах нь дээр.Байршил заасан угтвар үгс: in, on, behind, over, under, in front of, by, at, against, above, around, along, about, across, among, below, near, upon,I live here                                       Би энд амьдардаг.My book is on the table.                Ном минь ширээн дээр байна.Dad is behind Ann.                        Аав Анны ард байна.There is a tree in front of the window.  Цонхны өмнө мод байна.Mary is sitting by the window.      Мэри цонхны хажууд сууж байна.There is a chair at the door.           Сандал хаалганы дэргэд байна.She is at the meeting.                     Тэр эмэгтэй хуралтай байна.Учир шалтгаан заасан угтвар үгс: since, as, because ofSince the lesson is over…             Хичээл дууссан учир…As it is interesting                         Сонирхолтой учраасBecause of the bad weather          Цаг агаар муудсанаас болж

Англи хэлний угтвар үгс нь бүтцийн хувьд ганц үгээс гадна хэд хэдэн үгээс бүрднэ.  thanks to ачаар                I’ve finished my book thanks to you.      Таны ачаар номоо дуусгалаа.because of    -аас болж   We did not go because of you.                 Бид чамаас болж явсангүй.according to this book           энэ номын дагууinstead of him                        түүний орондon behalf of my son                хүүгийнхээ өмнөөсin accordance with               ёсоор, дагууin aid of the Red Cross           Улаан загалмайн тусламжтайгаарin front of the window            цонхны өмнөwith respect to the law           хуулийн дагуу

Англи хэлний ихэнхи угтвар үг олон утгатай байдаг тул эхлэн суралцаж байх үед орчуулахад төвөгтэй байдаг, тухайлбал, for гэдэг угтвар үгийг авч үзье.

Rob has brought a book for you.     Роб чамд ном авчирлаа.Leo has been here for two weeks.   Лео энд 2 долоо хоногийн турш байж байна.Did they pay you for the work?      Ажлын чинь хөлсийг чамд төлсөн үү?They went out for a walk.               Тэд явган алхахаар явсан.There is a man waiting for you.      Таныг нэг эрэгтэй хүн хүлээж байна.Thank you for helping me.              Тусалсанд баярлалаа.Англи хэлний угтвар үгсийг монгол руу орчуулахдаа ямар үгтэй орсоныг харгалзан үзэж дагавар болон дайвар үгээр орчуулдаг.

Англи хэлний асуух өгүүлбэрийг угтвар үгээр дуусгадаг. Where are you from?                         Та хаанаас ирсэн бэ?What are you afraid of?                     Та юунаас айгаад байна вэ?Whom are you waiting for?               Та хэнийг хүлээж байна вэ?Who did you give the book to?          Та хэнд тэр ном өгсөн бэ?Who is Ann talking to?                      Анн хэнтэй ярьж байна вэ?Who are you looking at?                    Та хэн рүү харж байна вэ? What bus will you go by?                  Ямар автобусаар явах вэ?

Англи хэлний угтвар үгс нь үйл үгийн ард орж, үндсэн үгийн утгыг өөрчилдөг.to be made of                  юугаар хийгдсэнto be made in                  хаана хийгдсэн

This shirt is made of cotton.       Энэ бол хөвөн даавуун цамц.                                                      Үгчилбэл: энэ цамц бол хийсэн хөвөн даавууныThis shirt is made in Italy.          Энэ цамц Итали улсад үйлдвэрлэгдсэн.                                                    Үгчилбэл: энэ цамц бол хийсэн Италид to be sick                  өвчтэй байхto be sick of              залхахI’m sick today.         Өнөөдөр би өвчтэй байна.I’m sick of you.        Би чамаас залхаж байна.

to tell                        хэлэхto tell on                   ховлох

Tell me your name, please.        Нэрээ хэлнэ үү.I will not tell on you.                 Би чамайг ховлохгүй

to look  харах, үзэх гэдэг үгийн ард дараахи угтвар үгс орсоноор үгийн утга яаж өөрчлөгдөж байгааг анхаарна уу.         look at                харахlook for              хайхlook after           асрахlook back           эргэж харахlook back on      дурсан санах

Look at me!                                                Над руу хар.What are you looking for?                         Чи юу хайгаад байна вэ?I can look after my little sister.                  Би бяцхан дүүгээ асарч чадна.Don’t look back!                                        Эргэж бүү хараарай!We’ve looked back on our golden years.   Бид алтан үеэ дурсан саналаа.

Зарим угтвар үгс адил утгатай боловч хэрэглэх нөхцөл нь өөр байдаг.Look out! = Be careful!  Болгоомжтой бай!look out for you            санаа зовох, сэтгэл тавих /амьгүй юман дээр хэрэглэнэ/

look out after you         санаа зовох, сэтгэл зовних, халамжилах/ хүн дээр хэрэглэх/       The Government will look out for you.           Засгийн газар таныг анхаарч үзнэ.Does your husband look out after you?          Нөхөр чинь чамайг халамжилдаг уу?between   хооронд, дунд  /хоёр юм болон хүний дунд/among     хооронд, дунд / олны дотор/It is between you and me.           Бид хоёрын л дунд шүү.She is among the children.         Тэр хүүхдүүдийн дунд байна.

Англиар талархаж баярласнаа илэрхийлэхдээ  for гэдэг угтвар үгийг хэрэглэдэг.Thank you for calling.                          Утсаар ярьсанд баярлалаа.Thank you for coming.                         Ирсэнд баярлалаа.Thank you for teaching us.          Бидэнд хичээл заасанд баярлалаа.Англи хэлний хичээл 18should have хэллэгийг ямар нэгэн болох ёстой үйл явдал болоогүй өнгөрсөнд харамсах буюу шүүмжлэлтэй хандахад хэрэглэнэ. You should have taken your umbrella. Then you wouldn’t have got wet.Та нарны хаалтаа аваад явсансан бол норохгүй байх байлаа.

I should have given up smoking years ago, Mary.Мари минь, тамхиа би хэдэн жилийн өмнө  хаях хэрэгтэй байжээ.

Why did you come here? I should have known that you would be there. It didn’t need both of us.Чи юунд энд ирэв ээ? Чамайг энд ирнэ гэдгийг мэдсэнсэн бол  бид хоёул хоёулаа энд байх шаардлага алга байлаа.

I should have helped my sister.Би дүүдээ туслах ёстой байсан юм.Анхаарах зүйл:  should have, shouldn’t have, must have + past participle цагийг араасаа авч явдаг

shouldn’t  have хэллэг нь болоод өнгөрсөн явдалд харамсах буюу дургүйцсэнээ илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг.I shouldn’t have shouted at you. I apologize.Чам руу хашгирах хэрэггүй байлаа. Намайг уучлаарай

We shouldn’t have left him alone.Бид түүнийг ганцааранг нь орхих  хэрэггүй байсан юм.

You shouldn’t have gone too far like this.Ингэх хэрэггүй байсан юм. Чи хэтрүүлчихжээ.Үгчилвэл: чи хэрэггүй байх  явчихсан дэндүү хол шиг энэ.

must have  хэллэгийг өнгөрсөн үйл явдалд дүгнэлт хийхэд хэрэглэдэг.

Ben should have arrived by now. He must have missed the bus.Бен өдийд ирчихсэн байх ёстой. Тэр автобуснаасаа хоцорсон нь гарцаагүй.It must have rained overnight.Шөнөжингөө бороо оржээ.That must have been the right restaurant. There are no other restaurants on this street. Тэр л бидний очих ёстой ресторан байх ёстой. Энэ гудамжинд түүнээс өөр юм алга.must have  хэллэг нь мөн зайлшгүй шаардлагыг илэхийлдэг.You must have a permit to enter the park.Парк руу орохдоо та зөвшөөрөл авсан байх шаардлагатай.Англи хэлний хичээл 19

Олонх үгэнд S төгсгөл залгаж олон тоо үүсгэнэ.Нэр үг -s -ss -ch, -tch -sh -x -o -y төгсгөлтэй бол олон тоо үүсгэхдээ es төгсгөлийг залгана.bus - busesdress - dresses brush - brushes a tomato a tomatoesДүрмийн гажилта piano - pianosa photo - photosa kilo - kilosa video - videos Хэрэв [y] ийн өмнөх үсэг эгшиг бол шууд s  залгана.a boy - boys хэрэв у ийн өмнөх үсэг гийгүүлэгч бол у нь гээгдэж ies залгана.Хэрэв нэр үг f fe төгсгөлтэй бол es төгсгөл залгаж ves  төгсгөлтэй болно. fe + es = vesа wolf - wolvesдүрмийн гажилт roof - roofs giraffe - giraffes etc. Зарим нэр үгс зүй бусаар хувирдаг. Дүрэм бус олон тоо - irregular pluralfoot - feetchild - childrentooth - teethman - menperson - peoplemouse- - miceАнгли хэлний хичээл 20Тодорхой ялгац гишүүн [THE]The dog in the picture is big.Энэ зурагт байгаа нохой том.Ямар 1 зүйл тодорхой байх үед [the] ялгац гишүүнийг хэрэглэнэ. Тодорхой ялгац гишүүн [the] нь олон ба ганц тоотой нэр үгтэй хамт дараах тохиолдлуудад хэрэглэгдэнэ. Үүнд:Нэр үг олон тоонд байх үед:The students are happy  Оюутнууд баяртай байна.Өмнө хэлсэн зүйлийг давтан ярих үед: I have a dog. the dog is very clever.  Би нохойтой тэр нохой маш ухаантай.Оноосон нэрийн өмнө:The bayangol hotel. The white house. The tuul riverХэсэг бүлэг хүн ба зүйлийг өгүүлэхэд:The smiths are very popular.  Цмитийнхэн маш нэртэй.Улсын нэрийн өмнө.State - улсRepublic - бүгд найрамдахUnion - нэгдэлKingdom- хаант улсThe United states of America - Америкийн нэгдсэн улсДэлхий дээр ганц байдаг зүйлийн өмнө буюу 4 зүг чигийн өмнөThe Earth ДэлхийThe sun НарThe moon СарThe west Баруун

Англи хэлний хичээл 21

About myselfMy name is bilguun. I am from Mongolia. I am a student. I am 21 years old. My family is not very small and not very large. I have a father, a mother, two brothers and sister. My siter's name's Tungalag. Her job is a doctor. Tungalag is my younger sister. I am her elder brother. But i've got two elder brothers. They are all policeman. My father is an enjineer and my mother is an economics. We have got four lessons each day. We have a new English teacher this year. Her name's Miss brown. She's from America. She's a very good teacher. She works very hard. New wordsmany олонvery маш father аавbrother ах дүүall бүгдto have тай тэйbut гэхдээmy elder миний эгчenjineer инженерfamily гэр бүлlarge томmother ээжsister эгчelder ахмад ахyounger залуухан дүүparent эцэг эхwork ажиллахАнгли хэлний хичээл 22 + Video lessonPresent Continuous ( I am doing )Одоо үргэлжилж буй цагОдоо үргэлжилж буй цаг нь та яг одоо юу хийж байгааг заах болно. Жишээлбэл :Би дугуй унаж байна.Би машин барьж байна.Би ном уншиж байна. Гэх мэт...Одоо хийж байгаа зүйлүүдээ хэлэхийн тулд энэ цагийг ашиглана. Энэ цагийн өгүүлбэр бүтэхдээ Энэ дарааллаар бүтнэ. [ Би + am + үйл үг + ing ] [ Тэр эрэгтэй/Тэр эмэгтэй + is +  Үйл үг + ing ][ Бид/Чи/Тэд нар + are + үйл үг + ing ]

Example:I am playing a football.Би хөлбөмбөг тоглож байна.He/she is reading a Book. Тэр эрэгтэй / Тэр эмэгтэй ном уншиж байна.We are driving a carБид нар машин барьж байна etc... Англи хэлний хичээл 23Present Simple ( I do ) Одоо цаг

Одоо цагийг та өөрийнхөө байнга давтагддаг зүйлийг хэлэхдээ ашиглана. Жишээлбэл: Би бүтэнсайн  өдөр бүр ном уншдаг  I drive a car every saturday гэх мэт... Мөн ямар ажил хийдэг тухайгаа мэдэгдэхдээ. Жишээлбэл:Би инженерээр ажилдаг.  I work a enjineer.Гэх мэт байнга давтагддаг зүйлийг хэлэхдээ ашиглана .Би/Чи/Бид/Тэд нар + Үйл үгТэр эрэгтэй/Тэр эмэгтэй/Энэ + Үйл үг + sI/You/We/They + workHe/She/It + worksАнгли хэлний хичээл 24Одоо үргэлжилж буй цаг дээр зарим үгс хувирдаггүй. ING авдаггүй гэсэн үг. Энэ үгнүүдийг бичвэл: like love hate want need preferknow realise suppose mean understand believe rememberbelong fit contain consist seemI am hungry. I want somethnig to eat. (not I am wanting)Do you understand what i mean?I think mary is Canadian. But i am not sure (not i am thinking)Do you see that man over there? (not Are you seeing)Англи хэлний хичээл 25Өнгөрсөн цаг [Past Simple] I saw a movie yesterday.

I didn't see a play yesterday. Last year, I traveled to Japan. Last year, I didn't travel to Korea. Did you have dinner last night? She washed her car. He didn't wash his car.

USE 2 A Series of Completed Actions

We use the Simple Past to list a series of completed actions in the past. These actions happen 1st, 2nd, 3rd, 4th, and so on.Examples:

I finished work, walked to the beach, and found a nice place to swim. He arrived from the airport at 8:00, checked into the hotel at 9:00, and met

the others at 10:00. Did you add flour, pour in the milk, and then add the eggs?

USE 3 Duration in Past

The Simple Past can be used with a duration which starts and stops in the past. A duration is a longer action often indicated by expressions such as: for two years, for five minutes, all day, all year, etc.Examples:

I lived in Brazil for two years. Shauna studied Japanese for five years. They sat at the beach all day. They did not stay at the party the entire time. We talked on the phone for thirty minutes. A: How long did you wait for them?

B: We waited for one hour.USE 4 Habits in the Past

The Simple Past can also be used to describe a habit which stopped in the past. It can have the same meaning as "used to." To make it clear that we are talking about a habit, we often add expressions such as: always, often, usually, never, when I was a child, when I was younger, etc.

Examples: I studied French when I was a child. He played the violin. He didn't play the piano. Did you play a musical instrument when you were a kid? She worked at the movie theater after school. They never went to school, they always skipped class.

USE 5 Past Facts or Generalizations

The Simple Past can also be used to describe past facts or generalizations which are no longer true. As in USE 4 above, this use of the Simple Past is quite similar to the expression "used to."Examples:

She was shy as a child, but now she is very outgoing. He didn't like tomatoes before. Did you live in Texas when you were a kid? People paid much more to make cell phone calls in the past.

Listed below are examples, uses and structure of the Past Simple followed by a quiz.Examples

Usage

Where did you go yesterday?The flight left at 8 o'clock.They didn't

Finished past actions, definite past

come last night.Common past time expressions include:

last (week, year, night), yesterday, ago, in 1987, when I was a child.

StructureIn the positive form, for regular verbs, add an -ed to the base form of the verb. If the verb ends in -y preceded by a consonant, change the -y to -ied.

IYouHeSheItWeYouThey

arrived late last night. (regular verb) came back late last night. (irregular verb)

Use the conjugated helping verb 'did' not (didn't) the base form of the verb to make negatives.

IYouHeSheItWeYouThey

didn't go to New York last week.

Use the conjugated helping verb 'did' subject the base form of the verb in question forms.

When Did

IYouHeSheItWeYouThey

leave yesterday?

Past Simple Quiz 

Tom (buy) a new house last month.

When (they/arrive) last week?

She (not/understand) the question yesterday.

Fred (take) a lot of pictures on his holiday last summer.

What (you/get) for your birthday?

They to get the bread this morning!

Alice (play) tennis this morning.

Where (you/go) last weekend?

I (want) to buy that computer, but it was too expensive.

Why (they/not/come)?

  Past Past  

Infinitive

Simple participle

be was/were beenbeat beat beatenbecome became becomebegin began begunbend bent bentbet bet betbite bit bittenblow blew blownbreak broke brokenbring brought broughtbuild built builtburst burst burstbuy bought boughtcatch caught caughtchoose chose chosencome came comecost cost costcut cut cutdeal dealt dealtdig dug dugdo did donedraw drew drawndrink drank drunkeat ate eatenfall fell fallenfeed fed fedfeel felt feltfight fought foughtfind found foundfly flew flownforbid forbade forbiddenforget forgot forgottenfreeze froze frozenget got gotgive gave givengo went gonegrow grew grownhang hung hunghave had hadhear heard heardhide hid hidden

hit hit hithold held heldhurt hurt hurtkeep kept keptknow knew knownlay laid laidlead led ledleave left leftlend lent lentlet let letlie lay lainlight lit litlose lost lostmake made mademean meant meantmeet met metpay paid paidput put putread read readride rode riddenring rang rungrise rose risenrun ran runsay said saidsee saw seenseek sought soughtsell sold soldsend sent sentset set set

sew sewed sewn/sewed

shake shook shakenshine shone shoneshoot shot shotshow showed shownshrink shrank shrunkshut shut shutsing sang sungsink sank sunksit sat satsleep slept sleptspeak spoke spokenspend spent spentsplit split splitspread spread spreadspring sprang sprungstand stood stoodsteal stole stolenstick stuck stucksting stung stungstink stank stunkstrike struck struckswear swore swornsweep swept swept

swim swam swumswing swung swungtake took takenteach taught taughttear tore torntell told toldthink thought thoughtthrown threw thrown

understand understood

understood

wake woke wokenwear wore wornwin won wonwrite wrote writtenАнгли хэлний хичээл 26Англи хэл сурах 52 зөвлөгөө

Гадаад хэл сайн сурах нэг үндэс нь эх хэлээ сайн сурсан байх явдал.1. Сонсох, ярих, унших, бичих гэсэн дөрвөн чавдарын аль нь чухал вэ

гэвэл ярих нь хамгийн чухал. Ярих процессын эхлэл нь сонсох чадвар. Мөн дээрх чадваруудаас аман орчуулгын чадвар том зүйл бий.

2. Уламжлалт сургалтын гол алдаа нь ярианы чадварыг орхигдуулдаг.3. Яриа гэдэг бол хэл юм. Харин хэл гэдэг бол ярианы гар юм. Ярих сонсох

чадварыг эзэмшсэн цагт бусад чадварыг олж авахад илүү хялбар болно.4. Бид дүрмийг ганцаараа, бие даан сурдаг нь буруу алхам. Дүрмийг

харилцан ярилцан, тусгай орчинд олуулаа сурах нь чухал.5. Англи хэл сурахын тулд бид заавал англиар сэтгэх хэрэгтэй гэвэл тийм

биш. Англиар сэтгэх нь бидний хэл сурсаны дараа дадал зуршилаар болдог зүйл.

6. Англи хэл сурахын тулд англи, америкйн түүхийг тодорхой хэмжээгээр судлах хэрэгтэй.

7. Гадаад хэл сурч байгаа хүн дуудлага, аялагад онцгой анхаарах хэрэгтэй. Англиар ярих үедээ өөрийн ярианы дуудлага, аялагад анхаарлаа хандуулаад хэрэггүй. Зөвхөн хэлэх гэсэн зүйлээ зоригтойгоор илэрхийлэх хэрэгтэй.

8. Сонсголын дасгалын зөвхөн ганцаараа, чимээгүй орчинд, эсвэл лингафон танхимд хийх.

9. Дараагийн сэдэв рүү орохын тулд өмнө үзэж өнгөрсөн сэдвүүдийг ойлгон орчуулж өөрийн үгээр тайлбарлан ярьж сурах хэрэгтэй.

10. Англи хэл сурахын нэг чухал үндэс бол байнга дасгал сургууль хийх явдал байдаг.

11. Үгийг дангаар цээжлэдэг арга учир дутагдалтай. Учир нь амьдрал дээр үг дангаараа утга агуулах нь ховор. Иймд үгийг өгүүлбэрт байхад нь бусадатй нь цуг цээжлэх хэрэгтэй.

12. Өгүүлбэрийн хэв маягийг яг өгүүлбэрийг ойлгон өөрийн болгон авдаг тэр л аргаараа өөрийн болгон тогтоох хэрэгтэй.

13. Хэлний төрлийн олон сурах бичгээр сурах хэрэгтэй. Дүрмийн ном үзэх нь дүрмийн мэдлэгийг сайжруулах зорилготой.

14. Шалгалтанд зориулан бэлдсэн хэл удахгүй бүдэгрэн алга болдог. Тиймээс хэрэглэх гэж л хэл сурах хэрэгтэй.

15. Харь оронд очиж хэлийг сурах нь илүү хор хохиролтой. Хил гарахын тулд их зардал гарна. Гадаад оронд өдөрт дундажаар 11-12 цаг

ажиллах бөгөөд ажил гэр хоёрын хооронд 1-2 цаг зарцуулна гээд тооцьол хаана нь хэлийг нухах цаг гарах вэ? Мөн англи, монгол хэлээ чөлөөтөй сэлгэн хэрэглэх нөхцөл гардаггүй. Тиймээс хэл эх орондоо сурах нь дээр.

16. Хэлийг өргөн фронтоор сурдаг. Мөн хэл бол математик биш тул заавал дараалал шаардахгүй.

17. Хэлийг өөрийн төвшний хүмүүстэй уйгагүй бэлтгэх хэрэгтэй.18. Англи хэл дээр кино, нэвтрүүлэг, сонин, сэтгүүл сайтар үзэж байх нь

хэлийг өөрийн болгоход чухал.19. Ямар ч нөхцөл байдалд цэвэрхэн бичлэг бүхий хуурцаг чухал байдаг.20. Гадаа хүнтэй харилцах нь дадлагжихад нөлөө үзүүлнэ. Гэхдээ тэд

англи хэлийг зовоогүй сурсан тул алдах нь тэдэнд ойлгомжгүй санагддаг.

21. Өөрийн хэлээр уншиж буй мэт тасралтгүй, хичээнгүйгээр унших явцдаа ярианы болон сонсголын чадвараа нэмэгдүүлэх. Энэ бол амжилтын үндэс. Өөрөөр хэлбэл яриа болон сонсголын дасгалыг тусад хийлгүйгээр бүгдийг нь уншлагын дасгалд багтаах хэрэгтэй.

22. Үеэ өнгөрөөсөн хэллэг, үг, өгүүлбэрээс салж орчин үеинй хэллэг бүхий үг, хэллэгийг сонгох хэрэгтэй .

23. Нэг амьсгалын дасгал нь тасралтгүйгээр тод ярьж сурахад чиглэгдэнэ. Энэ арга монголоор цагаан лонх тоолохтой адил юм. Нэг амьсгаагаар хэллэг өгүүлбэрийг олон дахин унших.

24. Гурван хамгийн арга нь цэвэр, тод, тунгалаг ярихад чиглэгдэнэ. Уг арга нь хамгийн чангаар, хамгийн тодоор, хамгийн хурднаар унших гэсэн зарчим юм. Дасгал хийхдээ нэг өгүүлбэр болон бэлдсэн эхийг эхлээд чангаар уншиж эхэлнэ. Энэ таны сонсгол болон ярианы чадварт онцгой нөлөөлдөг бөгөөд өөрийн алдаа ялган таниж мэдэхэд зориулагдсан. Дараа нь өгүүлбэр, хэллэг, үгийг тод дуудна. Энэ нь олсон алдаагаа засан дуудна гэсэн үг. Дараа нь хурдан уншина. Энэ нэг амьсгалын аргатай адил үүрэгтэй. Эцэст чанга, тод, хурднаар уншина.

25. Хамгийн хялбар үсэг, авиа, өгүүлбэр, хэллэг ер нь бүх зүйлд чухалчлан авч үзэж уйгагүй хичээлэх хэрэгтэй. Амжилтыг нэг үсэг, нэг өгүүлбэрээс олж авах болно.

26. Үгийг зөв тодорхой дуудаж сурах нь амжилтын үндэс.27. Тодорхой хэмжээний үгсийн сан, яриа, өгүүлбэрийн бүтэцийг мэддэг

болсон хойноо дүрэм үзэх нь танд ашигтай. Дүрмийг өөртөө тохиромжтой байдлаар тайлбарлаж, сурах арга барилаа өөрөө сонгох хэрэгтэй.

28. Чөлөөт цагаараа сурах л таны ганц боломж.29. Аливааг асууж лавлана гэдэг нь хэлний төвшинг ахиулах сайн

боломж.30. Ямар нэг үг хэллэгийг тогтоож дахин давтан хэлэх нь илүү үр

дүнтэй. Ялангуяа чанга дуугаар нэг хэллэгийг унших нь илүү үр дүнтэй. Ингэх нь зөвхөн таны тогтооход хэрэгтэй байгаад зогсохгүй яриа, сонсгол, дуудлага гээд олон талын чадварыг хөгжүүлнэ.

31. Аливаа нэг зүйлийг дотроо төсөөлөөд түүндээ зохицуулан давтах хийх хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл хаана ямар үг хэллэг хэрэглэж болох талаар давтана гэсэн санаа. Жишээ нь илтгэл тавьж байгаа болон ярилцлагад орж байгаа гэх мэт.

32. Чи өөрийнхөө ярьж, орчуулж чадаж байгаа тэр зүйлээ л сонсоод ойлгох чадвартай байдаг. Тэгэхлээр ярианы чадварыг эзэмшснээр сонсох чадварыг аяндаа эзэмших болно.

33. Хэлц үгийг эзэмшсэн хүн англи хэлийг төрөлх хэл шигээ сурах эхлэлийг тавьдаг. Хэлц үг нь санаа бодлоор товчоор илэрхийлэх болон ярианы чадварт гойд нөлөөтөй.

34. Ганцхан ширхэг цэвэр дуудлага бүхий хуурцганд бүхий л авиа багтсан байдаг.

35. Англи хэлний өндөр чадварт хүрснийг илтгэх гол шалгуур бол аман орчуулгын чадвар юм. Уг чадварыг эзэмшихын тулд англи хэл дээр бичигдсэн нэг өгүүллэгийг унших үедээ монголоор яриад үзээрэй. Дунд нь ерөөсөө зогсож болохгүй. Ярихад хичнээн хүндрэлтэй байсан ч зогсож болохгүй.

36. Ямар ч аргаар хамаагүй санаа илэрхийлж сурах хэрэгтэй.37. Яагаад гэсэн асуулт тавилгүйгээр бүгдийг байгаагаар нь хүлээн авч,

сурах бичгийн дагуу хичээллэх хэрэгтэй.38. Хэлж чаддаг зүйлээ оновчтой зоригтой хэлж сурах нь чухал.

Өөрийгөө алдах байх гэж эмзэглэсний хэрэггүй.39. Хичнээн зав чөлөөгүй байлаа ч хаяа нэг дүрмийн ном сөхөн хар.40. Яриандаа сул үг хэрэглэх нь танийг яг л унаган анлгиар ярьж байгаа

мэт сэтгэгдэл хүнд өгөх болно. 42. Англиар ном материал уншихдаа өөртөө хэрэгтэй мэдээлэлд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй.

41. Англи хэл дээр хошин шогийн өгүүллэг, хэллэг эзэмшсэнээр англиар сэтгэхэд тань тус болно.

42. Хэмжээ хязгаар тавилгүйгээр унших бөгөөд чанга дуугаар, тод дуудаарай. Үг үсэг авиа нэг бүр дээр тогт. Гарсан шинэ үгийн утга нэг бүрийг харах биш тухайн өгүүлбэрт ямар утгаар орсныг ойлгох хэрэгтэй. Олон дахин давтан уншснаар чадвар чинь аяндаа сайжрах болно.

43. Ярины нууц гэдэг бол амаа зогсолтгүй хөдөлгөн, өөрт хэрэгтэй бүхнийг хэлэх. Амны булчингуудаа өвдөтөл нь дахин давтах.

44. Ярианы чадвар сайжирсанаар бичгийн чадвар сайжирна.45. Өдөрт 1-2 өгүүлбэрийг Англи – Монгол, Монгол – Англи гэх мэтээр

хөрвүүл.46. Хэдийгээр үгийн сан бага, ерөөсөө орчуулж чадахгүй байсан ч

тасралтгүй хуулан бичих нь танд тустай. Ядаж гар тань эвэлнэ. Үг үсэг танил болно.

47. Тооны тухайд тасралтгүйгээр тоогоо дараалуулан унших хэрэгтэй.48. Өөртөө хэрэгтэй хэсэг бүлэг хэллэг, өгүүлбэрийг тогтоон хэрэглэх

орчныг нь бодож төлөвлө.49. Шинэ үгийг зөв дуудан дуудлага болон бичлэгийн хоорондын ялгааг

нарийн мэдрэх нь таныг үг тогтооход тусална.50. Үгийг дангаар нь цээжилснээс аль болох олон өгүүлбэр цээжил.

Өгүүлбэрийг цээжлэхийн тулд өгүүлбэрийн бүтэцийг нь сайн ажиглан тогтоо. Ерөөс англи хэлний гол нууц өгүүлбэрийн бүтэцэд байдаг.

Шинэ үг гарч ирэхэд яаран толь шүүрэн авах хэрэггүй. Магадгүй тэр үгийг урьд өмнө нь чи мэддэг байсан байж болно. Мөн чиний мэддэг үгнүүдийн хувирсан хэлбэр байж болно. Эргэн санахыг хичээ. Үнэхээр мэдэхгүй гэсэн үедээ толь ашиглаАнгли хэлний хичээл 27

Англи хэлний шууд болон хөндлөнгийн үгийн тухай

Хүний хэлсэн үгийг зөв дамжуулахад маш их учир байдаг. Англи хэл эхлэн суралцаж байх үед энэ асуудал дээр нилээд бэрхшээл гардаг тул хүмүүсийн хэлсэн үгийг дамжуулахад хэрэглэгддэг шууд болон хөндлөнгийн үгийн талаар товч авч үзье.Англи хэлний бичгийн хэлэнд шууд үгийг хоёр талаас нь хоёр таслалаар  хашдаг. Англи хэлэнд шууд үгийн  урд таслал тавьдаг бол монгол хэлэнд тодорхойлох цэгээр тусгаарладаг.         

Шүүд үгийг хөндлөнгийн үг болгоход баталсан, асуух, захиран тушаах өгүүлбэрээр илэрхийлнэ.Шууд үгийг хөндлөнгийн үг болгож бичихэд таслал бөгөөд хөёр хашилт нь алга болж that  хэмээх үг орж ирдэг.Шууд үгэнд to say гэдэг үйл үг төлөөний үгтэй ороогүй бол хөндлөнгийн үг болгоход хэвээрээ үлддэг. Хэрвээ to say нь ардаа ямар нэгэн төлөөний үгтэй байвал хөндлөнгийн үгэнд түүний оронд to tell хэрэглэгддэг.                         Шууд үг                                                 Хөндлөнгийн үг

Ben says,“Leo will go to Mongolia.”               Ben says that Leo will go to Mongolia.Бен:”Леог Монгол явна” гэв.                      Леог Монгол явна гэж Бен хэлсэн.

John says to me, “I know Tuya.”                       John tells me that he knows Tuya.                   Жон:,,Би Туяаг танина” гэж хэлэв.              Туяаг танина гэж Жон надад хэллээ.

Bill said to me, “I have seen you somewhere.”    Bill told me that he had seen me somewhere.  Билл: “Би чамайг хаа нэгэн газар харсан байна” гэв.Хаа нэгэн газар намайг харсан гэж Билл надад хэлсэн.Анхаарах зүйл:  said to me гэж байдаг бол tell нь ардаа to авдаггүй.

Хөндлөнгийн үгэнд төлөөний үг утгын дагуу өөрчлөгдөж байгааг анхаарна уу.

Sandra says, “I have your book.”                Sandra says that she has my book.Сандра: ,,Надад чиний ном байгаа” гэж хэлэв. Миний ном өөрт нь байгаа гэж  Сандра надад хэлсэн.

Martha says, “Linda has taken my dictionary.” Martha says that Linda has taken her dictionary.Марта: ,,Толь бичгийг минь Линда авсан” гэж хэлэв.Линдаг толь бичгийг нь авсан гэж Марта надад хэлэв. Хэрвээ шууд үгийн үйл үг одоо цаг дээр байвал хөндлөнгийн үг болгоход

үйл үгийн цаг өөрчлөгдөхгүй.

Robert says, “I live in Canada.”  Robert says that he lives in Canada.Роберт: -Би Канадад амьдардаг.Роберт  Канадад амьдардаг гэж хэлсэн.

Шууд үгийн  үйл үг өнгөрсөн цаг дээр байвал хөндлөнгийн үг болгоход үйл үг нь нэг цагаар хойшилдог.

Robert said, ”I live in Canada.”Robert said that he lived in Canada.Роберт: ,,Би Канадад амьдардаг” гэж хэлэв.Роберт  Канадад амьдардаг гэж хэлсэн.

Ann said, “I know it.” Ann said that she knew it.Анн: ,,Би үүнийг мэднэ” гэж хэлэв.Үүнийг мэднэ гэж Анн хэлсэн. Үгчилвэл: Анн хэлсэн гэж тэр мэдэж байсан үүнийг.

“I am watching TV,” Tuul said.Tuul said that she was watching TV.Туул: - Би зурагт үзэж байна.Зурагт үзэж байна гэж Туул хэлсэн.

Sally said, “I was reading a newspaper.”Sally said that she had been reading a newspaper.Салли: ,,Би сонин уншиж байсан” гэж хэлэв.Салли  сонин уншиж байсан гэсэн.

Jane said, ”I have finished my homework.”Jane said that she had finished her homework.Жэйн: Би гэрийн даалгавраа хийж дууслаа” гэв.Жэйн гэрийн даалгавраа хийж дуусав гэж хэллээ.

He said, ”I get up at seven o’clock.”He said that he got up at seven o’clock.Тэр эрэгтэй: ,,Би долоон цагт босдог” гэж хэлэв.Тэр хүн долоон цагт босдог гэнэ.

Sam said, ”I have been working for 10 hours.”Sam said that he had been working for 10 hours.Сам: ,,Би арван цагийн турш ажиллаж байна” гэж хэлэв.Арван цагийн турш ажиллаж байгаагаа Сам хэллээ.

Onon said, “I saw Saraa there.”Onon said that she had seen Saraa there.

Онон: “Сарааг би тэнд харсан” гэж хэлэв.Сарааг тэнд харснаа Онон хэлэв.

Тодорхой цаг хугацаа заасан нөхцөлд үйл үгийн цаг өөрчлөгдөхгүй.

Pam said, “I was born in 1999.”Pam said that she was born in 1999.Пам: ,,Би 1999 онд төрсөн” гэж хэлэв.Пам өөрийгөө 1999 онд төрсөн гэж хэллээ.

Dash said, ”I came to America in 2004.”Dash said that he came to America in 2004.Даш: ,,Би 2004 онд Америкт ирсэн” гэж хэлэв. Даш 2004 онд Америкт ирсэн гэсэн.

Шууд үгийн үйл үг Past Perfect цаг дээр байвал хөндлөнгийн үг болгоход үйл үгийн цаг өөрчлөгдөхгүй хэвээр үлдэнэ.

Cindy said, “We had finished our work by six o’clock.”Cindy said that they had finished their work by six o’clock.Синди: ,,Бид зургаан цагийн үед ажлаа дууссан” гэж хэлэв.Зургаан цагийн үед тэд ажлаа дуусгасан гэж Синди хэлсэн.

Шууд үг ирээдүй цаг дээр байвал хөндлөнгийн үг болгоход will, shall нь would, should гэж өнгөрсөн цаг дээр хэлэгдэнэ.

Ron said, “I shall go to the bank.”Ron said that he would go to the bank.Рон: “Би банк руу явна” гэж хэлэв.Банк руу явна гэж Рон хэлсэн.

She said, “I’ll be studying this summer.”She said that she would be studying that summer.Эмэгтэй: “Би энэ зун сурна” гэж хэлэв.Энэ зун сурах болно гэж тэр эмэгтэй хэлсэн.

Туслах үйл үг must нь хөндлөнгийн үгэнд  had болдог.

Richard said, ”I must send my father an e-mail at once.”Richard said that he had to send his father an e-mail at once.Ричард: ,, Би аавдаа и-мэйл /э-шуудан/ нэн яаралтай явуулах хэрэгтэй байна” гэж хэлэв.Аавдаа и-мэйл нэн яаралтай явуулах хэрэгтэй байгаагаа Ричард хэлсэн.

Захиран тушаах өгүүлбэрт орсон must туслах үйл үг нь хөндлөнгийн үгэнд өөрчлөгддөггүй. Tom said to me, “You must see a doctor.”Tom said to me that I must see a doctor.Том: ,,Чи эмчид үзүүлэх ёстой” гэж надад хэлэв.Намайг эмчид үзүүлэх ёстой гэж Том надад хэллээ.

Шууд үгэнд орсон should, ought to нь хөндлөнгийн үгэнд хэвээрээ хэрэглэгдэнэ.

Lynn said, “You should learn English.”Lynn said that I should learn English.Линн:- Чи англи хэл сурах хэрэгтэй гэж хэлэв.Намайг англи хэл сурах хэрэгтэй гэж Линн надад хэлсэн.

Anand said, “You ought to buy English-Mongolian dictionary.”Anand said that you ought to buy English-Mongolian dictionary.Ананд: ,,Та англи-монгол толь бичиг авбал зүгээр юм” гэж хэлэв.Намайг англи-монгол толь бичиг авбал зүгээр гэж Ананд хэлсэн.

Цаг хугацаа болон байршил заасан дайвар үгс хөндлөнгийн үгэнд өөр үгээр хэлэгддэг. “I’ll go there tomorrow,” Tom said.Tom said that he would go there the next day.Том: ,, Би маргааш тийшээ явна” гэж хэлэв.Том маргаашнаас тийшээ явна гэнэ.

Pat said, “They were here yesterday.”Pat said that they had been there the day before.Пат: ,,Тэд өчигдөр энд байсан” гэж хэлэв.Тэднийг өчигдөр энд байсан гэж Пат хэллээ.

Baatar said, “I live in this house.”Baatar said that he lived in that house.Баатар: ,,Би энэ байранд амьдардаг” гэж хэлэв.Баатар өөрийгөө энэ байранд суудаг гэж хэлсэн.

Шууд үгэнд this  гэж орсон үг хөндлөнгийн үгэнд that гэж хэлэгддэг. Дараахи үгсийг анхаарна уу.               шууд үгэнд                                          хөндлөнгийн үгэнд

this энэ                                                          that тэрhere энд                                                        there тэндtomorrow маргааш                                       next day дараа өдөрyesterday өчигдөр                                        the day before  нэг өдрийн өмнөthe day before yesterday  уржигдар              two days before хоёр өдрийн өмнөlast night  өчигдөр орой                               the previous night урьд шөнө

Шууд үгэнд орсон асуух өгүүлбэр нь хөндлөнгийн үгэнд хоёр янзаар илэрдэг.who-хэн, where-хаана, хаашаа, when- хэзээ, why-яагаад гэх мэт асуух үг орсон шууд үгийг хөндлөнгийн үг болгоход эдгээр асуух үгс нь хэвээрээ үлдэж холбоос үг болж хувирдаг бөгөөд үйл үгийн цаг нь нэг цагаар хойшлогддог.

He asked me, ”Who has come?”                       He asked me who had come.Тэр хүн: ,,Хэн ирсэн бэ?” гэж асуув.         Тэр ирсэн хүн хэн бэ гэж надаас асуулаа.

John asked, “When did you see a doctor?”John asked me when I had seen a doctor.Жон: ,,Та эмчид хэзээ үзүүлсэн бэ?”  гэж асуув.Эмчид намайг хэзээ үзүүлсэн бэ гэж Жон надаас асуусан.

Dad asked me, “Why have you come so late?”Dad asked me why I had come so late.Аав: ,,Яагаад ингэтлээ оройтов?” гэж асуув.Яагаад ингэж оройтов гэж аав надаас асуусан.

Sam asked me, “Where do you live?”Sam asked me where I lived.Сам: ,,Та хаана суудаг вэ?” гэж асуув.Намайг  хаана суудаг вэ гэж Сам надаас асуусан.

I asked Mary, “How long will it take you to get there?”I asked Mary how long it would take her to get there.Би: ,,Тийшээ хүрч очиход хир удах вэ?” гэж Мэригээс асуув.Тийшээ хүрч очиход хир удах бол гэж Мэригээс би асуусан.

Асуух өгүүлбэрт дээрхи асуух үгс ороогүй нөхцөлд if,  whether холбоос үгсийг хэрэглэнэ.

“Do you know Ann?” I asked Mary.I asked Mary if she knew Ann.Том Мэригээс: ,,Чи Анныг таних уу?” гэж асуув.Анныг таних уу гэж Том Мэригээс  асуужээ.

Mary asked me, ”Will you be here tomorrow?”Mary asked me whether I would be there the next day.Мэри: ,,Чи маргааш энд байх уу?” гэж асуув.Маргааш намайг энд байх болов уу гэж Мэри надаас асуусан.

Teacher asked, “Do you understand now?”Teacher asked me if I understood now.Багш: ,, Одоо ойлгов уу?” гэж асуув.Ойлгосон уу гэж багш маань асуусан.

Шууд үг нь захиран тушаах өгүүлбэрээр илэрч байвал үйл үг нь өөрчлөгдөхгүй бөгөөд түүний өмнө to орж ирдэг.

Dad said, ”Tell the truth.”Dad said to me to tell the truth.Аав: ,,Үнэнээ хэл” гэж хэлэв.Үнэнээ хэл гэж аав надаас шаардсан.

Bill said to him, “Come at noon.”Bill told him to come at noon.Билл:-Үд дунд ир гэж түүнд хэлэв.Үд дунд ирээрэй гэж Билл түүнд хэллээ.

Nancy said to me, “Open the door, please.”Nancy asked me to open the door.Нанси: ,, Хаалга онгойлгож өгнө үү” гэлээ.Хаалга онгойлгоод өгөөч гэж Нанси гуйв.

I said to Ann, “Please give me your book.”I asked Ann to give me her book.Би Аннд: ,,Надад номоо өгөөч” гэлээ.Надад номоо өгөөч гэж би Аннаас гуйлаа.Анхаарах зүйл: хүсэлт тавьсан үед said нь хөндлөнгийн үгэнд ask гэх үйл үгээр хэлэгддэг.

Захиран тушаах өгүүлбэр нь үгүйсгэсэн хэлбэртэй байвал үйл үгийн өмнө  not орж ирдэг.Tuul said to me, “Don’t open the door, please.”Tuul asked me not to open the door.Туул:- Хаалга битгий онгойлгоорой.Хаалга битгий онгойлгоорой гэж Туул надад хэлсэн.

She said to us, “Don’t be lazy.”She told us not to be lazy.Тэр бидэнд: ,,Битгий залхуур” гэв.Битгий залхуураад бай  гэж бидэнд хэлсэн.Шууд үгэнд said  гэж орсон үйл үг нь хөндлөнгийн үгэнд told, admitted, mentioned, asked, insisted, warned, advised  гэж утгын дагуу өөр үгээр өөрчлөгддөг.

Tom says, “I didn’t kill him! I am innocent!”“Би түүнийг алаагүй. Би гэм буруугүй!” гэж Том хэлэв. He insists that he is innocent.Том өөрийгөө хүн алаагүй бөгөөд ямар ч гэм буруугүй гэж хэлсэн.

Susan said, “I’m going out”. Susan informed that she was going out.Сюзан:-Би гарлаа!Гадагшаа гарлаа гэж Сюзан надад хэлсэн.

“I love you.” Би чамд хайртай. He told me that he loved me.Надад хайртай гэдгээ тэр хэлсэн.

 http://dayarmongol.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2584&Itemid=65Англи хэлний хичээл 292009-03-23 21:23:04 Present (BE + -ING) Have a look at this picture:Энэ зургийг хараарай:- What are they doing?Тэд нар юу хийж байна?

- They are playing football.Тэд нар хөлбөмбөг тоглож байна.

Main use: action which is being done at the same moment.Ерөнхий хэрэглээ: Яг одоо болж буй үйл явдлийг хэлэхдээSyntax: Auxiliary BE (conjugated) + Verb ending in -INGҮйл үгийн араас ING холбоноExamples: I am playing football.You are playing football.He/She/It is playing football.We are playing football.You are playing football.They are playing football.

Negation: I am not playing football, you are not playing football...Сөрөг: Би хөлбөмбөг тоглоогүй байна. Чи хөлбөмбөг тоглоогүй байна.Question: Am I playing football? Are you playing football? Is he playing football? ...Асуулт: Би хөмбөмбөг тоглож байна уу?, тэр эрэгтэй хөмбөмбөг тоглож байна уу? 

Answers:

Are they playing football?Long answers:Урт хариулт

Yes, they're playing football.

No, they aren't playing football.

Short answers:Богино хариулт

Yes, they are. No, they aren't.

 

TEST - Fill in the gaps1. They ........................ (study) at the moment. 2. She ........................ TV. 3. What ........................ (you/read) at the moment? 4. I ........................ (cook) dinner tonight. Would you like to come? 5. It ........................ (work). I think it's broken. 6. He ........................ (learn) German for his job. ANSWERS1. are studying | 2. She is watching TV. | 3. What are you reading at the moment? | 4. I am cooking | 5. It is not working | 6. He is learning

Англи хэлний хичээл 30 Present Simple  - What time do you wake up?Хэдэн цагт чи босдог вэ?

- I wake up at 9.30 amӨглөөний 9:30 д би босдог.  Main uses: permanent situations, regular habits and daily routine; feelingsЕрөнхий хэрэглээ: Байнга давтагддаг зүйлийг хэлэхдээ хэрэглэнэ.Syntax: In the positive form, add an 's' to the base form of the 3rd person singular. If the verb ends in -y preceded by a consonant, change the -y to -iesExamples: I wake upYou wake upHe/She/It wakeS upWe wake upYou wake upThey wake upNegative:Conjugate 'do' + not (don't and doesn't) + the base form of the verb to make negatives. I don't wake up at 9.30 amShe doesn't wake up at 9.30 amQuestion: Conjugate 'do' (do or does) + the base form of the verb in question forms.Do you wake up at 9.30? Does she wake up at 9.30? Answers:

Do you wake up at 9.30 ?Long answer:

Yes, I wake up at 9.30

No, I don't wake up at 9.30

Short answer:

Yes, I do. No, I don't.

 

TEST1. The cinema _______________ (close) at 7 pm. 2. The _______________ (not/think) that you should buy this dress.3. We usually _______________ (take) a taxi to go to work. 4. How often _______________ (you go) to the swimming-pool? 5. Courses _______________ (begin) the third of September. 6. When _______________ (he arrive) home in the evenings?7. They _______________ (not/live) in Washington, they _______________ (live) in New York. 8. We usually _______________ (take) a taxi to go to work.9. He _______________ (get up) early on Mondays.10. I _______________ (not/believe) in witches.11. The Sun's rays _______________ (take) eight minutes to reach the Earth.

 

ANSWERS1. closes - 2. do not think = don't think - 3. take - 4. do you go - 5. begin - 6. when does he arrive home? - 7. don't live | live - 8. take - 9. gets up - 10. don't believe - 11. take

Англи хэлний хичээл 31

Irregular Verbs Дүрэм бус хувирдаг үгсInfinitive- Preterite - Past participleодоо - өнгөрсөн - өнгөрсөн ирээдүйbe - was/were - beenbear - bore - bornbecome - became - becomebegin - began - begunbet - bet - betbite - bit - bittenblow - blew - blownbreak - broke - brokenbring - brought - broughtbuild - built - builtburn - burnt - burntbuy - bought - boughtcatch - caught - caughtchoose - chose - chosencome - came - comecost - cost - costcut - cut - cutdo - did - donedraw - drew - drawndream - dreamt - dreamtdrink - drank - drunkdrive - drove - driveneat - ate - eatenfall - fell - fallenfeel - felt - felt - ressentirfight - fought - foughtfind - found - foundfly - flew - flownforget - forgot - forgottenforgive - forgave - forgivenget - got - gotgive - gave - givengo - went - gonehave -had - hadhear - heard - heardkeep - kept - keptleave - left - leftknow - knew - knownlose - lost - lostmake - made - mademeet - met - metread - read - readring - rang - rungsay - said - saidsee - saw - seensit - sat - sat sleep - slept - sleptswim - swam - swum take - took - takenthink - thought - thought write - wrote - written

Англи хэлний хичээл 32Англиар өнгийг хэрхэн хэлдэг вэ?

Англи хэлний хичээл 33Present simple tense.

Singular

i learn Би сурдаг.you learn Чи сурдаг.he learn+s Тэр эрэгтэй сурдаг.she learn+s Тэр эмэгтэй сурдаг.it learn+s Энэ сурдаг

Plural

We learn Бид сурдагYou learn Та нар сурдагThey learn Тэд сурдаг

Бид нар ямар үед Энгийн одоо цагийг хэрэглэдэг вэ?

1. Байнгын мэдээлэл

Mr.Gibson lives in london.Ноён Гибсон лондонд амьдардаг.

2.Байнга давтагддаг.

He usually starts work at 9:00 am.Түүний ажил ихэвчлэн 9 цагт эхэлдэг.

3.Үнэн зүйл ба байгалийн хууль

The moon moves round the earth.Сар дэлхийг тойрон эргэдэг.

4.Програм ба цагийн хуваарь

The bus leaves in ten minutes.10 минут тутамд автобус явдаг.Англи хэлний хичээл 34Эгшгийн нийлэмж ea /и:/   meet /ми:т/  eat /и:т/ee /и:/   sheep /ши:п/   meat /ми:т/au /о:/  

autumn /о:таум/ august /о:густ/             oo /ү:/   good /гү:д/ school /скү:л/              ou /ау/   Loud /лауд/ out /аут/             ow /өү/   snow /снөү/   know /нөү/              Гийгүүлэгчийн нийлэмж

sh /ш/  ship /шип/   shy /шая/           ch /ч/   beach /би:ч/ chalk /чо:к/            ck /к/   clock /клок/ back /баэк/           wh /в/   when /вэн/

tch /ч/   watch /воч/

ph /ф/   photograph /фоутагра:п/

эгшиг гийгүүлэгчийн нийлэмж

tion /шн/  nation /нэйшн/

sion /(ж)шн/   television   /тэливишн/

ture /чэ/   picture  /пикчэ/

al /о:л/   ball /бо:л/ call /ко:л/Англи хэлний хичээл 35Тэкстийг уншаад шинэ үгээ цээлжилж ав.[Та энэ тэкстийг миний өмнөх хичээлүүд мөн ялангуяа 3 дахь видео хичээлийг сайн ойлгож чадвал орчуулж чадах болно. ]An only child

Lucy is from the USA. She is ten years old. 'I have a very small family. I've got a mum and a dad, but i haven,t got any brothers or sisters. I'm an only child. But i have lots of cousins i can play with!'A Big Family

Amfana is seven years old and he is from africa. He's got a big family, With a mothers, a father grandparents and lots of brothers and sisters. He's got a lot of aunts, uncles and counsins, too. In his village, all the women are called mother, all the men are called brother or sister. Amfana has a very big family. Family members - Гэр бүлийн гишүүдparent - Эцэг эхfather - Аавmother - Ээжbrother - Аxsister -  Эгчgrandparents - Өвөө, эмээaunt -  авга/нагац эгчuncle - авга/нагац ахcousin - үеэлchildren - Хүүхдүүдson - Хүүdaughter - Охинhusband - Нөхөрwife - Гэргийnephew - ач/зээ хүүniece - ач-зээ охинАнгли хэлний хичээл 362009-04-03 18:41:15Describing people - Хүмүүсийг дүрслэх

Тэкстийг уншаад толь бичиг ашиглан орчуулж бич. Задгай ба битүү үетэй үгийг түүж бичээд эгшиг ба гийгүүлэгчийн нийлэмжийн доогуур зур. 1.This is DAVE. He is 47 years old. Dave is short and thin with short dark curly hair. He has got blue eyes and a friendly face. He has got glasses and a moustache, too. Dave is a very funny peron with a greatsense of humuor. Some og his friends call him 'Joker'. 2.This is lizzie. She is four years old. She is short and thin with curly dark hair. Lizzie has got brown eyes and a lovely smile. We call her 'Mouse' because she is very shy. She's pretty, isn't she? 3.This is Jill. She is 38 years old. She is of medium height and she is slim. Jill has got wavy red hair. Her eyes are green. She has got a friendly face with a few wrinkless. Jill is a very kind person. She is always ready to listen to people. Даалгавар:Өөрийгөө болон ээжийгээ дүрслэн бич.Англи хэлний хичээл 382009-04-03 19:08:53CountriesFrance

Italy

Germany

Spain

Greece

Turkey

Sweden

Portugal

Англи хэлний хичээл 39

Англи хэл сурах гэж буй мөн суралцаж байгаа залуусдаа зориулаад энэхүү англи хэлний 2009 оны цоо шинэ номыг хүргэж байна. Татаж аваад сураад байгаарай залуусаа Англи хэлний хичээл 40Simple Past Tense Usage - хэрэглээБид энэ цагийг єнгєрсєн vзэгдэл, vйлдэл болон нєхцєл байдлыг дvрслэхдээ хэрэглэдэг. Example: It rained all day yesterday - Єчигдєр єдєржингєє бороо орсон.Rained нь энгийн єнгєрсєн цаг юм. Simple past tense нь олонхи тохиолдолд -ed гэсэн тєгсгєлтэй байдаг.Example: When I lived in Darhan, I worked in a post office - Би Дарханд амьдарч байхдаа шууданд ажиллаж байсан.My grandfather died in 1990- Миний євєє 1990 онд нас барсан.She studied Japanese as a girl - Тэр жоохон охин байхдаа япон хэл сурч байсан.Spelling of regular verbs - Дvрмийн дагуу хувирдаг vйл vгийн бичлэг1. Most regular verbs - ихэнх дvрмийн дагуу хувирдаг vйл vгс:     listen + ed = listened2. Verbs ending in - e - e- ээр тєгсєдєг vйл vгс:     move + d= moved     love + d = loved 3. Short verbs ending in one vowel + one consonant - нэг эгшиг + нэг гийгvvлэгчээр тєгсєдєг богино vйл vгс:     stop + ped = stopped4. Verbs ending in consonant + -y - гийгvvлэгч + -y ээр тєгсєдєг vйл vгс:     carry + ied = carried     study + ied = studiedГэхдээ бас олонхи vйл vгнvvд нь irregular буюу дvрмээс гадуур хувирдаг. Энэ нь simple past буюу энгийн єнгєрсєн цагт vйл vг нь - ed тєгсгєлийг авдаггvй гэсэн vг.Example: break - broke My son broke his toy last eveningdrink - drank Yesterday morning I drank two big bottles of milk.cut - cut My friend cut her hair last night.Irregular verbs- дvрмээс гадуур єнгєрсєн цагийн хэлбэр авдаг vйл vгсbecome - becamebegin - begancome - came

have - hadhear - heardkeep - kept

run - ransay - saidsee - saw

catch - caughtdo - diddrive - droveeat - atefind - foundforget - forgot

know - knewleave - leftlose - lostmake - mademeet - metpay - paid

sleep - sleptspeak - spokestand - stoodthink - thoughtteach - taughtundestand - understood

АНХААРУУЛГА! Энд цєєхєн тооны жишээ єгсєн бєгєєд толь бичиг бvрийн ард ихэнх тохиолдолд vйл vгсийн жагсаалт єгєгдсєн байдаг. Энэ irregular verbs-ийг тогтоохгvйгээр aнгли хэл сурах боломжгvй гэдгийг анхаар!Simple Past Tense FormStatement - батлах єгvvлбэр

IYouHe/She/ItWeThey

went

to Ulaanbaatar last year.moved

Negative - Їгvйсгэх єгvvлбэрSimple Past цаг дээр vгvйсгэхийн тулд didn't (did not) + infinitive (vйл vг анхны хэлбэрт to -гvй) хэрэглэдэг.

IYouHe/She/ItWeThey didn't go to Ulaanbaatar.

didn't

go

to Ulaanbaatar.move

Questions - Асуух єгvvлбэрАсуух єгvvлбэр бvтээхийн тулд did + infinitive (vйл vг анхны хэлбэрт to - гvй) хэрэглэдэг.

Where

did

ItYouhe/she/itwethey

go to UB?

When move to UB?

Yes/No questions - Тийм /vгvй асуултууд

Did

Iyoushe/he/ittheywe

go

to Ulaanbaatar?move

Short Answers - Товч хариултуудNo, I didn't. / No, they didn't.Yes, he did. / Yes, he did.No, you didn't.Yes, you did.Мєн энэ цаг дээр дараах цаг хугацаа заасан vгсийг хэрэглэдэг.last evening- єчигдєр орой last night -єчигдєр шєнє last Monday - єнгєрсєн Даваа гариг

last week - єнгєрсєн долоо хоногтlast September- єнгєрсєн есєн сардlast year - єнгєрсєн жилyesterday morning - єчигдєр єглєєyesterday evening - єчигдєр орой

Англи хэлний хичээл 41Сайн байцгаана уу? Бид єнєєдєр ємнєх хичээлээр vзсэн Simple Past цагаа давтахаас гадна "to be" -ийн єнгєрсєн цагийг шинээр vзэх болно. Мєн тvvнчлэн хvнээс мэдээлэл авч мєн єгєж сурна. Єєрин болон бусдын талаар хvvрнэн ярьж чаддаг болно. "Ago"-г яаж хэрэглэж болох талаар тайлбарлана.Simple Past of "to be" - "to be" - ийн єнгєрсєн цагWas/wereWas/were нь am/is/are - ийн єнгєрсєн цаг.Positive - Батлах єгvvлбэр

IShe/He/It

wasin Ulaanbaatar last summer.

in Mongolia last winter.WeYouThey

were

Negative - Yгvйсгэх єгvvлбэр

IShe/He/It

wasn'tat home last night.

at work yesterday.WeYouThey

weren't

Question - Асуух єгvvлбэр

Where

wasI?he/she/it?

werewe?you?they?

Yes/No questions- Тийм vгvй асуулт

Washeshe at the party?

at work?Wereyoutheyetc.

Short answers- Товч хариултNo, he wasn't.Yes, she was.Yes, I was. / Yes, we were.No, they weren't.

Жишээ: Батлах єгvvлбэр He is a doctor - Тэр эрэгтэй эмч.He was a doctor - Тэр эрэгтэй эмч байсан.I am very hungry now - Би одоо их єлсєж байна.I was very hungry yesterday - Би єчигдєр их єлссєн.Yгvйсгэх єгvvлбэрHe isn't a doctor - Тэр эрэгтэй эмч бишHe wasn't a doctor before - Тэр эрэгтэй урьд нь эмч байгаагvй.We aren't hungry now - Бид одоо єлсєєгvй байна.We weren't hungry yesterday - Бид єчигдєр єлсєєгvй. Тийм vгvй асуултIs he a doctor ? - Тэр эрэгтэй хvн эмч уу?Was this man a doctor before? - Тэр эрэгтэй урьд нь эмч байсан уу?Are you very hungry now? - Та одоо их єлсєж байна уу?Were you very hungry yesterday? - Та єчигдєр их єлссєн уу?Товч хариултYes, he is. - ТиймYes, he was. - ТиймNo, they aren't. - YгvйNo, they weren't. - YгvйАсуух єгvvлбэрWhat is your name? - Таны нэрийг хэн гэдэг вэ?What was your grandpa's name? - Таны євєєг хэн гэдэг байсан бэ? Where are you from? - Та аль улсын хvн бэ?Where were you born? - Та хаана тєрсєн бэ?Was/were 1. Read the questions. Check the meaning of new words.

Present Past

a. Are you in Erdenet now?Yes, I am.

Were you in Erdenet last year?Yes, I was.

b. What time is it now?It's five.

What time was it when you called me?It was ten.

c. Where are you now?I'm at the party.

Where were you last night?I was at home.

Анхаар!!!Can болон can't аль ч биед нэг хэлбэртэй байдаг. Do болон Does байхгvй. Can- ийн ард vйл vг анхны хэлбэрт "to" - гvй ордог.Could/couldn'tCould бол can-ийн єнгєрсєн цаг. Could болон couldn't бvх биед ижил нэг хэлбэртэй байдаг.Could - ийн ард vйл vг анхныхаа хэлбэрт "to" - гvй ордог.Positive

IYou

cancould

swim.

He/She/ItWeThey

Negative

IYouHe/She/ItWeThey

can'tcouldn't

dance.

NOT He doesn't can dance. (буруу)

Question

Whatcancould

Iyouhe/she/itwethey

do?

Yes/No questions

CanCould

youshetheyetc.

drive?cook?

Short answersNo, I can't. / No, we couldn'tYes, she can/could.Yes, they can/ couldPrepositionsThey were in England in 1980.I was at a party.We land in ten minutes.He studies from 8.15 to 4.00.Анхаар!!!!Жилийг яаж хэлж бичидгийг анзаар.Saying years.

1920 -nineteen twenty1913 -nineteen thirteen1942 -nineteen forty-two1997 -nineteen ninety-seven

1667 -sixteen sixty-seven1789 -seventeen eighty- nine1492 -fourteen ninety-two1895 -eighteen ninety-five

But

1700 -seventeen hundred 1904 -nineteen oh four

1302 -thirteen oh two2002 -two thousand and two

Англи хэлний хичээл 422009-04-11 10:28:31Сайн байцгаана уу? Єнєєдрийн хичээлээр бид хvмvvсийн хувцас гадна тєрхийг давтахаас гадна хvмvvсийн зан тєрхийн талаар ярилцах болно. Энэ нь бид зєндєє их шинэ vгс сурна гэсэн vг. Иймд би та нараас шинэ vгсээ сайн

цээжлээрээ гэж хvсэж байна. Мєн бид look like/ be like гэсэн хэллэгvvдийг хэрэглэж сурна.Look like нь хэн нэгэнтээ эсвэл ямар нэгэн юмтай гадаад vзэмж, тєрхєєрєє ижил харагдахийг хэлнэ.Be like нь тухайн хvн эсвэл юмс vзэгдлийн дотоод чанар, тєрх, ааш, маяг, зан чанар нь ижил байхыг хэлнэ.Example:It looks like a ball- Энэ бємбєг шиг харагдаж байна.She doesn't look like her brother at all - Тэр эмэгтэй ахтайгаа огт адилгvй.

It's like water, very flexible- Энэ устай адил уян хатан.I am like my mother, too naive - Би ээжтэйгээ адил хэтэрхий гэнэн.

Англи хэлний хичээл 43Сайн байна уу? Єнєєдєр бид хvнээс юм зээлэх, гуйх vед ямар ямар vг хэллэгvvд хэрэглэдэг мєн бусад хvмvvст ийм тохиолдолд ямар хариулт єгч болох зэргийг vзнэ. Мєн хоолонд орох, ресторанд орохдоо хоол, ундаа захиалах vед ямар ямар vгс хэллэгvvдийг хэрэглэж болохыг мэдэж авах болно. Yvнээс гадна бусад хvмvvст ямар нэгэн зvйл санал болгоход ямар vгсийг хэрэглэж болох талаар суралцана.Шинээр vзэх vгс, хэллэгvvд.A little/ a fewI'll haveCould you.....?Мєн тvvнчлэн шинээр дараах шинэ vйл vгсийг vзэх болноgive / bring / lend / borrowLittle - with uncountable nouns - багаFew - with countable nouns - цєєхєнЖишээ: little water - бага усlittle air - бага агаар

few people - цєєхєн хvнfew tables - цєєхєн ширээАНХААР!!!little/ a little few/ a few little/ few (without a ) нь илvv vгvйсгэсэн, голсон, чамласан (negative) утгатай байдаг.Жишээ: Oh, my God! You have little water! - Яанаа, чамд бага ус байна! ( not enough, not much - их биш, хангалттай биш )He isn't an experienced traveler. He has visited few countries.- Тэр туршлагатай аялагч биш. Тэр цєєн тооны оронд аялсан. ( not many, not enough - олон биш, хангалттай биш )Мєн илvv хvч нэмэхийн тулд бид very little / very few гэж хэлдэг.Жишээ: I have very little money - Би их бага мєнгєтэй.They have very few books. - Тэд их цєєхєн номтой.A little / a few ( with a) - илvv эерэг утга агуулдаг.A little/ a few = some, a small amount or small number (хэсэг, бага хэмжээний)

Жишээ: I have a little time to talk before the plane takes off. - Онгоц хєєрхєєс ємнє бидэнд бага ч гэсэн цаг байна. ( хэсэг цаг, ярилцаж амжих хангалттай хугацаа - бага ч гэсэн )I am happy here! I have a few friends and they understand me very well.-

Би энд жаргалтай байна. Надад цєєн тооны намайг их сайн ойлгодог

найз нєхдvvд бий. ( цєєхєн боловч хангалттай - эерэг утгатай )АНХААР!!!Гэвч " only a little / only a few "нь эсрэг утга агуулдаг. ( хангалттай бус, чамлахуйц )Жишээ: We can't invite many people for the party! We have only a little rice.- Бид олон хvн vдэшлэгтээ урьж болохгvй! Бидэнд зєвхєн жоохон будаа байгаа.The town was very small and dirty with only a few shops. - Зєвхєн цєєн тооны дэлгvvртэй жижигхэн бєгєєд бохир хот байв.АНХААР!!!Та бvхэн 1-р шатны хичээлvvдээр "would like " гэдэг хэллэгийн хэрэглээг анзарч байсан байх. Иимд "like" болон "would like" хоёрын ялгааг дахин давтах болно."Like" гэдэг vйл vгийг ямар нэгэн юманд дуртай таалагддаг vед хэрэглэнэ.Жишээ: I like my teacher. - Багш минь надад таалагддаг.I like strawberry ice cream - Надад гvзээлзэгний зайрмаг таалагддаг." Would like " нь зєвхєн ямарваа нэг зvйлийг тэрхэн мєчид авах, хийх сонирхолтой, хvсэж байгааг харуулна.Жишээ: I would like some milk. - Би сvv уумаар байна.Одоо харьцуулж vзье.I like red wine - Би улаан дарсанд дуртайI would like a bottle of red wine. - Би улаар дарс уумаар байна.I like shoes with high heels. - Би єндєр єсгийтэй гуталд дуртай.I would like to buy shoes with high heels. - Би єндєр єсгийтэй гутал худалдаж авмаар байна.I 'll have some garlic bread - Би сармистай талх авьяаI'll have a Sprite - Би нэг спрайт авьяа.АНХААР!!!Хvнээс юм зээлж авах тохиолдолд borrow гэсэн vйл vгийг хэрэглэнэ.Хvнд юм зээлэх тохиолдолд lend гэсэн vйл vгийг хэрэглэнэ.

Otgontsetseg and Batjargal live in a domitory. They are neighbours.B: Hello, Otgoo!O: Hi, Batjaa!B: I am sorry to trouble you, but could you do me a favour?O: Sure, what happened?B: I am preparing my lunch and forgot to buy some salt. Could you lend me some?O: Yes, of course. Just a minute.O: Here you are.B: Thank you. Англи хэлний хичээл 452009-04-19 13:50:54The Present perfect tense.

[ Би жилд 1 миллметр өсчихсөн байна ]   1.The present perfect -д бид нар хугацаа нь дуусаагүй үйл явдалд хэрэглэдэг.Жишээлбэл:I have seen three movies this weekБи энэ долоо хоногт 3 кино үзчихсэн ( Энэ долоо хоног нь дуусаагүй байгаа. )

2.The present perfect нь TIME - ыг дурдалгүйгээр хэрэглэж болдог.Жишээлбэл:Gerry has failed his exam again.Жэрри шалгалтандаа дахиад унчихсан.

3.The present perfect нь цаг нь саяхан болсон явдалыг хэлэхдээ хэрэглэдэг.Жишээлбэл:Ikuko has just arrived in Victoria.Лкуко Виктория-д саяхан ирчихсээн.

4. The present perfect цаг нь ихэвчлэн for and since энэ 2 дагварыг өгүүлбэртээ багтааж хэрэглэдэг.Жишээлбэл:Greg has lived here for 20 years.Грэг энд 20 иод жил амьдарчихсан.Greg has lived here since 1978.Грэг энд 1978 оноос эхлэн амьдарсан.

The present perfect ийн ФОРМ нь:

Have/Has + past participlei/you/we/they + Have + Past participlehe/she/it +has+past participle uguisgeh helber nihasn't/haven't + past + participlehave + i/you/we/they + Have + Past participle?has + he/she/it + has+past participle?  Англи хэлний хичээл 46

Present Perfect Continuous Tense (Үргэлжилсэн Төгс Одоо Цаг)Present Perfect Continuous Tense буюу Үргэлжилсэн Төгс Одоо Цагийг дараах тохиолдлуудад ихэвчлэн хэрэглэдэг гэж байгаа. Үүнд:

өнгөрсөн үед эхлээд одоог хүртэл үргэлжилсэн эсвэл үргэлжилж буй үйл явдлыг дурдахдаа, уг үйл явдлын үргэлжилсэн эсвэл үргэлжилж буй хугацааг нь онцлох зорилгоор хэрэглэнэ;

өнгөрсөн үед эхлэж хэсэг хугацаанд үргэлжлээд мөн өнгөрсөн үед дууссан тэгээд үр дүн нь одоо нүдэн дээр ил байгаа үйл явдлыг илэрхийлэхэд хэрэглэнэ;

болсон үйл явдалд бухимдсан, дургүйцсэн, залхсан байдал зэргийг илэрхийлэхэд хэрэглэнэ;

өнгөрсөн үед давтагддаг байсан тэгээд одоог хүртэл үргэлжлэн давтагдсан үйл явдлыг илэрхийлэхэд хэрэглэгдэнэ.

Зарим нэг жишээ: I have been reading that book all month. - Би энэ номыг бүтэн сарын турш

уншиж байна.(Сүүлийн нэг бүтэн сарын турш үргэлжилсэн үйлдэл.)

He is dirty because he has been playing footbal. - Тэр хөл бөмбөг тоглож байсан учраас хувцас нь заваартжээ.

(Өнгөрсөнд хэсэг үргэлжилсэн үйл явдал, үр дүн нь одоо нүдэн дээр ил байна.) Who has been using my pencil? - Хэн миний үзгээр бичиж байсан бэ?

(Болсон үйл явдалд дургүйцлээ илэрхийлж байна.) We have learned to dance because we have been practising every day. - Бид

өдөр бүр давтаж байсан учраас бүжиглэж сурлаа.(Өнгөрсөн үеэс одоо хүртэл үргэлжлэн давтагдсан үйл явдал.)

Present Perfect Continuous Tense-тэй хамт for, since, how long, all day/morning/week/month/..., lately, recently гэх мэт цаг заасан үгнүүд байнга хэрэглэгддэг байна.

Санамж: live, work, teach, feel гэсэн үйл үгүүд дээр Present Perfect Simple ба Present Perfect Continuous цагууд ижил утгатай болдог байна.Англи хэлний хичээл 47Future Simple Tense (Энгийн Ирээдүй Цаг)Future Simple Tense буюу Энгийн Ирээдүй Цагийг дараах тохиолдлуудад ихэвчлэн хэрэглэдэг гэж байгаа. Үүнд:

яг тухайн мөчид (яг ярьж байх тэр агшинд) шийдвэр гаргахдаа, өөрийн бодол/итгэл үнэмшил/төсөөлөл гэх мэтэд тулгуурласны үндсэн

дээр think/believe/expect ... гэх мэт үйл үгүүд, be sure/be afraid гэх мэт хэллэгүүд, probably/certainly/perhaps гэх мэт дайвар үгүүдийг ашиглан

ирээдүйд болох эсвэл болж магадгүй явдлын талаар прогноз буюу таамаг хийхдээ,

амлалт өгөх/сүрдүүлэх/анхааруулах/гуйх(хүсэх)/найдах/санал болгох зэрэгт,

бидний хүсэл зоригоос үл шалтгаалан ирээдүйд зайлшгүй болох ёстой үйл явдал, ситуацийг дурдахдаа

энэ цагийг ашигладаг. Зарим нэг жишээ дурдъя. Энд тод улаанаар бичигдсэн үгнүүд бол Future Simple tense-ээр хувирсан үйл үгнүүд юм аа.

Oh, it's late! I will take a taxi. - Өө, орой болчихсон байна! Би такси барьчихъя.

/Тухайн мөчид гаргаж буй шийдвэр./ I believe we will meet other intelligent species someday. - Бид хэзээ нэгэн

цагт өөр ертөнцийн оюун ухаантнуудтай уулзана гэдэгт би итгэдэг./Ирээдүйд болж магадгүй явдлын талаар өөрийн прогнозыг хийж байна./

Stop talking or I will send you out of the class. - Хичээл дээр дахиж ярьвал чамайг ангиас хөөж гаргана шүү.

/Анхааруулж байна./ My younger sister will be 20 next May. - Миний эмэгтэй дүү 5 сард 20 нас

хүрнэ./Хүн нэг насаар хөгшрөхийг хэн ч хянаж чадахгүй. Зайлшгүй л болох явдал./

Future Simple Tense-тэй хамт tomorrow, the day after tomorrow, next week/month/year/summer/..., tonight, soon, in a week/month/year/... гэх мэт цаг заасан үгнүүд байнга хэрэглэгддэг байна.Англи хэлний хичээл 50Англи хэл сурах таны хувьд хэр эрэг хэцүү байна? Олон хүний хувьд энэ нь хэцүү ажил байдаг. Энд тэндхий сургалтын төвүүдэд мөнгө төлөн сураад юу сураагүй байх тохиолдол ч байгаа билээ. Тэгвэл бид танд Монголдоо Англи хэлээр толгой цохидог хэмээн нэрлэдэг "Шарк" төвийн захирал Даваахүүгийн "Дэлхийд гарах гарц бол Англи Хэл" лекцийг МР3 форматаар хүргэж байна.Та өөрийн МР3 тоглуулагчид хуулаад дуртай газраа, хүссэн үедээ сонсох боломжтой.Ингээд таны Англи хэл сурах их үйлсэд амжилт хүсье.